Dit verslag is geschikt voor schermlezen en is bedoeld als geheugensteun.
OP 11.11 TOUREN PROVINCIEMEDEWERERS EN PIONIERS LANGS DUURZAME PLEKKEN IN NOORD-HOLLAND
BESTE MEDEREIZIGER, Dank voor uw bijdrage aan de tour: Groeten uit duurzaam NoordHolland. Deze tour was een van de 2000 activiteiten die plaatsvonden op de Dag van de Duurzaamheid. De tour stond in het teken van de ontmoeting tussen beleidmakers en pioniers. In Noord-Holland zijn vele pioniers actief als het gaat om duurzaamheid. De provincie heeft ook ambitieuze doelstellingen geformuleerd. Samen kunnen wij Noord-Holland sneller duurzaam maken! Twaalf uur reisden wij samen met een gezelschap van zestig pioniers, beleidsmakers en nieuwsgierigen langs zeven bijzondere duurzame plekjes in Noord-Holland. Ons doel was om: 1. gevoel te krijgen voor wat er gebeurt. “Wat is het beleid? Wat zijn de ontwikkelingen? Wat denken en doen de pioniers op het gebied van windenergie, duurzaam bouwen, duurzame landbouw en innovatie?’ 2. netwerken aan elkaar te verbinden: ‘Wie bent u? Wat doet u? Wat motiveert u? Welke ontwikkelingen ziet u?’ Wij krijgen graag uw feedback (zie laatste bladzijde). Met deze geheugensteun willen wij wat er is gezegd, wat u heeft gezien en wat u daarbij hebt ervaren doen herleven. De tour is wat ons betreft geslaagd als ook u nieuwe ideeën, inzichten en of contacten hebt opgedaan waarmee u Noord-Holland sneller duurzaam kunt maken! “De aanpak op duurzame basisschool De Ieveling, waarbij energiebesparing gekoppeld wordt aan een gezond binnenklimaat, is voor mij een mooi voorbeeld van hoe duurzaamheid in de pratijk wordt gebracht.” Bart Heller, gastheer en gedeputeerde Noord-Holland “Ik heb mooie voorbeelden gezien van ondernemers die commercieel succesvol weten te zijn in hun bijdrage aan een duurzamer Noord-Holland.” Jaap Bond, gastheer en gedeputeerde Noord-Holland “Laat ons weten of deze twaalf uren jou nuttige nieuwe ideeën of contacten hebben gebracht... zie feedback.” Pepik Henneman tourleider en directeur van Meneer de Leeuw
OVER DE KRACHT VAN KOPLOPERS Het uitgangspunt van de tour was om koplopers en beleidsmakers aan elkaar te verbinden. Het werken aan een duurzamer Noord-Holland vraagt om continue vernieuwing. De kracht van pioniers en koplopers is dat zij gedreven zijn nieuwe mogelijkheden daadwerkelijk uit te proberen. De kracht van beleidsmakers is dat zij vernieuwing aanjagen met doelstellingen en beleidstrategieën. Door het volgen van nieuwe mogelijkheden die pioniers scheppen kunnen zij weer tot scherpere doelstellingen komen. John Grin, professor beleidswetenschappen en systeeminnovaties aan de Universiteit van Amsterdam, verwoordde het als volgt: (...)“Duurzame ontwikkeling is radicaal, een fundamentele heroriëntatie van maatschappelijke ontwikkeling. Het is geen kwestie van wat er allemaal niet meer mag, maar van ontwikkeling. Het vraagt dat boeren, burgers, buitenlui, bedrijven en bestuurders samen optrekken. Dat laatste is ook een risico: dat iedereen op iedereen wacht, zoals op een Engels kruispunt: ’Na u!’ De kracht van koplopers is dat ze dit risico helpen vermijden. Niet alleen door aan de slag te gaan (in plaats van afwachten). Maar ook omdat al die koplopers samen anderen - niet in de laatste plaats bedrijven, overheden - laten zien dat legitimiteit van werken aan zulke veranderingen niet langer een probleem hoeft te zijn. Tegenover de aarzeling, die anderen doorgaans van handelen afhoudt, laten koplopers zien dat velen zitten te wachten op baanbrekende stappen naar duurzame ontwikkeling. De overheid doet er goed aan de kansen te incasseren die rond koplopers bestaan. Zij kan zulke initiatieven dienen, door ze op maat te steunen. En juist zo'n dienende overheid mag ook uitdagen om met die hulp nog een of twee stappen verder te gaan. Als anderen zodoende meelopen met koplopers, maakt dat hun initiatieven weer eenvoudiger en kan de volgende stap worden gezet. Gaandeweg ontstaat zo een keten van legitimatie en actie.” (...) Lees het volledige essay>
VIDEO VERSLAGEN
KLIK HIER VOOR 6.50 min VIDEOVERSLAG VAN HELE DAG
KLIK HIER VOOR 3.30 min VIDEOVERSLAG VAN JONGEREN
HALTE AMSTERDAM, OBA 'Hier voel je de aantrekkingskracht van een duurzaamheids icoon!’ Amsterdam is een icoon van Noord-Holland. De OBA een icoon van Amsterdam. Directeur Hans van Velzen heet ons welkom met een ontbijt en een adembenemend uitzicht! “Je komt wel eens mensen tegen die je ergens van kent, maar je weet niet meer waarvan of onder welke omstandigheden. Als mensen aan je vragen, waar ken ik je nou toch ook weer van, dan is mijn veilige antwoord: van de OBA...Dus als we elkaar na dit ontbijt ergens tegen komen dan weten we nog van deze duurzame dag in de duurzame bibliotheek.” Nic Frederiks, gemeente Amsterdam
“Tien jaar geleden hebben vooruitziende mensen het mogelijk gemaakt om de OBA te realiseren op zo’n manier dat het nog steeds een toonaaangevend gebouw is.” Jaap Wiedenhoff, directeur ARUP De Stichting Openbare Bibliotheken Amsterdam (OBA) is een culturele instelling, die zich ten doel stelt het vrije verkeer van informatie in de Amsterdamse samenleving te bevorderen. In 2008 won de OBA de prijs voor meest duurzame openbare gebouw in Amsterdam. Met 4.1 miljoen bezoekers is de bibliotheek de meest bezochte culturele instelling in Amsterdam.
PITCHEN ONDERWEG Wij vroegen alle deelnemers om aan te geven waar zij anderhalve minuut over wilden praten: - Wat zie jij gebeuren? - Waarom hou jij je er mee bezig? - Wat is jouw praktijk? - Wat is het beleid?
Oefenen met actief luisteren: ‘Als je niet denkt, maar enkel luistert heb je veel meer ruimte om op te nemen wat de ander zegt. Door jouw extra aandacht krijgt de spreker op zijn beurt veel meer ruimte om te denken. In het begin is het onwennig om zoveel aandacht te krijgen, maar achteraf wil je meer.’ Pepik Henneman
HALTE BURGERVLOTBRUG, KENNEMERWIND 'Duurzame energie door doorzettingsvermogen' Cees Bakker heeft zich zestien jaar ingezet om een windmolenpark te realiseren. Onder de molens legde hij uit hoe dat, ondanks alle weerstand, uiteindelijk is gelukt. Bart Heller licht het provincie beleid toe: ‘Gelukkig is het nu anders, het gaat sneller. De provincie gaat niet overal nieuwe windmolens plaatsen. We haan de solitaire windmolens vervangen met grotere turbines.’
De provincie werkt aan integrale, regionale windplannen in Noord-Holland: - In 2020: 430 Mw windenergie. Streefwaarde: 500 Mw; - Herstructurering en daarmee verbetering van ruimtelijke kwaliteit; - Participatie.
Het windpark levert jaarlijks ruim 25 miljoen kilowattuur elektriciteit, genoeg voor 7.200 huishoudens. Door met de turbines op een duurzame manier elektriciteit te maken, komt er elk jaar 14.400 ton CO2 minder in de lucht. Bijzonder bij dit windpark is dat omwonenden en leden van de windcooperatie Kennemerwind kunnen deelnemen in de exploitatie van de turbines door de aanschaf van een obligatie.
NoordHollandsdagblad 3 NovemberJ acob van der Meulen
VERKENNING VAN DE ESTHETIEK VAN WINDMOLENS ‘Animisme is een primitieve vorm van gevoel voor esthetiek’
‘Deze molen heeft een te korte stam...’ ‘Hoe verhoudt een windmolen zich ten op zichte van het landschap?’ Na een korte introductie van kunstenaar Wim Schermer en wat knip-en-plakwerk verandert het Noord-Hollandse landschap in een ongekend nieuw landschap.
‘Offshore hoef je geen rekening te houden met esthetiek.’
ONDERWEG: ELEKTRISCHE ELFSTEDENTOCHT ‘in de race naar duurzaam vervoer’
Onderweg kruisen wij de elektrische Elfstedentocht die op weg is naar Almere. Met deze actie willen pioniers aandacht vragen voor de potentie van elektrisch vervoer. www.urgenda.nl.
‘Deze gaat van 0 naar 100 in 3,7 seconden.’ ‘Echt zo’n auto waarin je alleen een kratje bier mee kunt nemen’
We rijden zelf in een 'Enhanced Environmentally friendly Vehicle. Onze dieselbus voldoet aan de strengste eisen die aan motoren worden gesteld.
De provincie zet vooral in op de ontwikkeling van groen gas. Groen gas is een uitontwikkelde duurzame energietechniek die klaar is om verder te worden uitgerold. Om groen gas tot een echt succes te maken, is voldoende vraag nodig. En voldoende gas om aan de vraag te kunnen voldoen.
HALTE AVENHORN, OPENBARE BASISSCHOOL DE IEVELING 'Pionieren met passie en kennis voor frisse en duurzame scholen' Concierge Theo Brouwer geeft inzicht in de weerbarstigheid van de praktijk om een gezond binnenklimaat en energie besparing op scholen te realiseren. Machiel Karels van het CO2 servicepunt plaatst zijn verhaal in een groter perspectief.
Investeringen binnenklimaat & energiebeheer ‘De Ieveling’, Avenhorn Uit het GGD rapport van 2009 bleek dat de O.B.S. ‘de Ieveling’ in alle lokalen een veel te hoog CO2 gehalte had. Tevens meldde het rapport eel koudeval in de lokalen. Theo Brouwer, een vutter die graag zijn kennis en ervaring bij de gebouwendienst aanwendt, gaat de uitdaging aan. Met beperkte investering (het gebouw wordt binnen tien jaar vervangen) en veel doorzettingsvermogen verbetert hij het binnenklimaat en weet hij het energiegebruik te verlagen: • Vervangen beglazingskit in alle aluminium buitenkozijnen; • Reinigen en herstellen ventilatierooster; • Aanbrengen van extra uitzetramen; • Aanbrengen van CO2 meters in elk lokaal; • Plaatsen van ventilatoren in 3 standen per lokaal; • Gelijktijdige schakelaar licht en ventilator; • Aanbrengen van aparte ventilatoren in de toiletten; • Afzuiging in centrale ruimte; • Gebruik van wekelijks Energy-Online. De investeringen zijn beperkt gebleven tot 35.000,00 inclusief BTW.
http://www.obsieveling.nl/ ‘Inmiddels is het inzicht geland dat als je scholen wil verduurzamen, je het energieverbruik moet koppelen aan het binnenmilieu.’
Een van de projecten van Leren voor Duurzame Ontwikkeling in de provincie is ‘Duurzame Scholen’, gericht op verduurzaming van schoolgebouwen. Drie knelpunten worden aangepakt: techniek, financiering en gedrag. De provincie draagt hiermee bij aan energiebesparing in de gebouwen en verbetering van het binnenklimaat.
VOORLEZEN MR FINNEY EN DE WERELD OP ZIJN KOP ’Ervaar de verwondering van een kind' Op de dag van de duurzaamheid wordt Mr. Finney op 750 scholen voorgelezen in Nederland! Wij doen ook mee en gaan met de leerlingen van De Ieveling in gesprek over duurzaamheid.
’Als je de aandacht dertig minuten kan vasthouden, dan ben je geschikt voor het onderwijs. ’
www.finney.nl
HALTE ZWAAG, VAN DER LAAN ELEKTROTECHNIEK “Duurzaam innoveren is ‘wat we willen’ vertalen naar ‘wat we nodig hebben’.” Dennis van der Laan is een van de betere innovatieve ondernemers uit Noord-Holland. In een bevlogen presentatie neemt hij ons mee in zijn wereld van electrotechniek. Vol kansen voor comfort, veiligheid en duurzaamheid. Jeanot van Belkom licht toe hoe de provincie innovatie tracht te stimuleren. Van der Laan elektrotechniek
‘Een voorbeeld van een bedrijf dat opdrachten binnen haalt, goed winst draait en zeer intensief bezig is met duurzaamheid.’
‘ Ik heb vandaag geleerd dat ik meer met overheden en kennisinstituten kan samenwerken.’
NoordHollands Dagblad 3 November Jacob van der Meulen
HALTE AGRIPORT A7, AGRIPORT 'Een nieuwe generatie polderpioniers werkt hier aan de groentetuin van West-Europa.' Jack Kranenburg stapt in en legt uit hoe Agriport de duurzame ontwikkeling van Middenmeer beïnvloedt. Jan Klaver van ‘Buren van Agriport A7’ getuigt hoe daarbij is rekening gehouden met de omwonenden. “In een globaliserende markt heeft het Noordhollandse Agrocluster een sterke concurrentiepositie. Het doel van de provincie is om deze sterke positie te behouden en daar waar mogelijk krachtiger te maken.” Jaap Bond
Minder transportbewegingen om kosten te besparen. Dat was het oorspronkelijke doel van Anton Hiemstra van de Hiemstra Groep. Hij zocht daarom zo'n tien jaar geleden in Noord-Holland Noord naar een plek om zijn bedrijf te vestigen en uit te breiden. De keuze viel op de Wieringermeer, een plek met ruimte en goede weersomstandigheden voor glastuinbouw. De gemeente Wieringermeer wilde dat het gebied ook geschikt zou zijn voor andere bedrijven in de die sector. De provincie had het verzoek om meer ruimte voor de glastuinbouw in Noord-Holland Noord te reserveren. Hiemstra: “Zo kwam alles samen en namen we het initiatief voor een park waarin alle betrokken partijen op het gebied van teelt, snijden, verpakken, distributie en afvalbenutting bij elkaar zitten. En daar komen vervolgens dan weer andere bedrijven, zoals keuringsdiensten en automatiseringsbedrijven op af.” Provincie Noord-Holland. http://www.agriporta7.nl/
HALTE WESTBEEMSTER, CONO KAASMAKERS 'Als je zo lang bestaat, bewijs je duurzaam te zijn.' Klaas Jan van Calker neemt ons mee in het proces van duurzame productie van kaas. Hij geeft daarbij zijn visie op duurzame landbouw. Voor hem betekent duurzame landbouw: blije koeien, blije boeren en blije aarde! CONO gedijt als nichespeler en de kazen smaken uitstekend. www.cono.nl
‘Wij laten zien aan de gangbare veehouderij dat biologisch geen bedreiging is (...) We laten zien dat ze geld laten liggen!’
De provincie streeft naar meer biologische en duurzame landbouw in NoordHolland en wil de groei van regionale productie en afzet van streekproducten stimuleren. Evenals de groei van de nichemarkten. Ten einde dit te bereiken zal de provincie inzetten op het geven van voorlichting aan consumenten en de afzet van de producten stimuleren.
NoordHollandsdagblad 3 November Jacob van der Meulen
HALTE HEERHUGOWAARD, ICOON WONING 'De icoonwoning brengt duurzaam bouwen in een flow.' Wij werden in de icoonwoning door een twintigtal iconisten verwelkomd. Elk heeft een eigen verhaal over de bijzondere innovaties die in deze woning worden uitgevoerd om tot een gezonde comfortabele en energiezuinige woning te komen. www.icoonwoning.nl
“Een van die ontwikkelingen is compacte warmte opslag.” “Zonder de iconisten gebeurt er helemaal niks...”
Duurzaam bouwen moet de standaard worden. In het uitvoeringsprogramma Duurzaam Bouwen zijn wat betreft energiebesparing in de gebouwde omgeving de Rijksdoelen overgenomen: 30% energiebesparing in de gebouwde omgeving (ten opzichte van 1990) en een EPC waarde van nul voor nieuwbouwwoningen in 2020.
Noordhollands Dagblad 3 November,Jacob van der Meulen
MUZIEK EN GEZELLIG DUURZAAM ETEN Channah trad op (met Jurren) en Esther toverde de casco woning om tot een restaurant waar zij een heerlijke streekmaaltijd heeft geserveerd:
MENU Welkomsthapje: Chips uit de zee met een sausje van chili, citroen en koriander Product dat duurzaam wordt verkregen aan de kust van Mexico van kelp, een zeewier. Meer info: http://www.zeekool.nl/onderzoek.php Hoofdgerecht: Runderstoof van Cindy, of in ieder geval een deel van Cindy. Cindy was een koe uit Grootschermer die een goed leven heeft gehad. Ze werd niet bijgevoederd en huppelde ‘s zomers lekker in de wei bij Marcel Roelofsen en zijn gezin. Marcel is geen boer. Hij heeft een gewone baan en doet de koeien 'erbij'. Niet voor extra verdiensten, maar hij vindt het leuk. Marcel praat honderduit over zijn koeien en op deze manier blijft het Noord-Hollandse landschap intact. Want zonder grazers groeit het vol. Lees meer op www.poldervlees.nl. *Erbij geserveerd drie soorten aardappelpuree met knolselderij, pastinaak en pompoen. Toetje: Ouderwetse broodpudding (Bread and butter) met rozijnen, geserveerd met gebakken friszure appeltjes en een slice van de chocoladeworst met espresso, volkorenbiscuitjes en vijgen. Esther, TJIL , FOOD & STYLING
COLOFON Speciale dank aan alle gastheren en gastvrouwen die ons wilden ontvangen. Aangeboden door: PROVINCIE NOORD-HOLLAND Initiatief van: STICHTING URGENDA Concept, organisatie & productie: MENEER DE LEEUW, www.meneerdeleeuw.nl Foto: Katja Schade Muziek: Channah Catering en aankleding: Esther Hendriks ‘ Waar wij vijftien jaar geleden van droomden is nu al waarheid in de praktijk. Wij hebben kunnen zien dat duurzaamheid voeten in de aarde gaat krijgen in Noord Holland.’ ‘ Ik heb gezien dat bedrijven niet zozeer vanuit idealisme of marketing bezig zijn maar omdat zij denken dat het echt nodig is.’
FEEDBACK Help ons Noord-Holland sneller duurzaam maken: Geef van de stellingen hiernaast aan wat: - echt waar is [3], - een beetje waar is [2] - onwaar is [1] Stuur a.u.b. een mail met je antwoorden naar: pepik@meneerdeleeuw.nl
1: [..] Ik heb minstens een nieuw waardevol contact opgedaan. 2. [..] Ik heb minstens een bruikbaar en of inspirerend idee, inzicht opgedaan. 3. Ik heb gevoel gekregen voor doelstellingen en denkwijze en werkwijze van beleidmakers op het gebied van: [..] Landbouw ; [..] Windenergie; [..] Duurzame Scholen; [..] Innovatie; [..] Bouw. 4. Ik heb gevoel gekregen voor de manier van denken en doen van de koplopers: [..] Hans van Velzen (OBA); [..] Cees Bakker (Kennemerwind); [..] Theo Brouwer (OBS De Ieveling); [..] Dennis vd Laan (vd Laan elektrotechniek); [..] Klaas Jan van Calker [..] Jack Kranenburg (Agriport A7); [..] Willem Koppen en De iconisten (Icoonwoning). 5. [..] Ik heb energie gekregen van deze dag. 6. [..] Het eten was goed. 7. [..] Deze geheugensteun helpt.