FOTOGRAFIE: LONNEKE RUESINK
Pura Raza Menorquina ‘De paarden z ijn een s p iegel van h et e i l a nd ’
84
07bit150_menorca 84
8-10-2007 10:56:09
Steigerende zwarte paarden die boven de mensenmenigte uit komen. Het is traditie tijdens Menorcaanse feesten. Sinds kort staat een twintigtal van deze paarden in Nederland. Sisco Fuster en zijn vrouw Jannette Bijsterbosch haalden ze naar het Gelderse Wilp. Alle paarden op de stoeterij zijn zwart, behalve Macchiato dan... Sisco rijdt gemiddeld drie keer per week op de hengsten. Vooral Menorcaanse dressuur, een afge-
Paarden zijn de hoofdrolspelers tijdens de verschillende dorpsfeesten van het Spaanse eiland Menorca, allemaal gebaseerd op oude protocollen en tradities. Al eeuwen wordt in de geboortestad van Sisco Fuster, Ciutadella, het traditionele en religieuze feest Sant Joan gevierd. Het volk leeft hier het hele jaar naar toe. Bij het feest spelen paarden een grote rol. Het is een heel spektakel. De paarden, wel honderd, lopen in een lange stoet achter elkaar. Als de paarden eraan komen, dan beginnen de mensen te joelen en maken ze ruimte. Beurtelings zie je barokke halzen boven de menigte uitkomen, als de ruiters hun paarden laten steigeren. Vooraan rijden de jonge ruiters, achteraan de ouderen. „Het is een echte herenaangelegenheid, want alleen hengsten en mannen doen mee.” Sisco zou graag meerijden, maar dat kan niet vanwege de regels. „Deze mannen moeten boer zijn, ze moeten geoogst hebben of bij een andere boer op het land gewerkt hebben. Daarnaast moeten ze in Ciutadella werken of geboren zijn. Aan die regels voldoe ik helaas niet.” Op zondag zijn er middeleeuwse spelen, een onderdeel
daarvan is dat twee ruiters elkaars houten, beschilderde schilden kapotslaan. Als de stukken op de grond vallen, duikt iedereen er opaf om een deel te pakken. Ook Sisco. Trots laat hij een paar houten delen zien die hij meegenomen heeft naar Nederland. „Deze zijn van onschatbare waarde voor mij. Het is een hele eer en overwinning als je een stukje te pakken krijgt. Alhoewel ik afgelopen jaar waarschijnlijk wel voor het laatst heb meegedaan, want toen ik het stuk schild te pakken had, sprongen er zo’n 25 mannen bovenop me. Bont en blauw kwam ik uit de massa weer tevoorschijn, maar wel met de buit!”
leide van de klassieke rijkunst, met de teugels in één hand. „Dat is het leukst. Ik oefen zijgangen, steigeren en verzamelde gangen die kenmerkend zijn voor de Menorcaanse dressuur. Maar zo nu en dan ga ik ook gewoon lekker het bos met ze in.”
De zwarte paarden die zo herkenbaar zijn voor Menorca zijn sinds twee jaar ook in Nederland. Ze zijn inmiddels gewend aan het wisselvallige weer, maar hun baas kan er nog steeds niet goed tegen. Klappertandend geeft Sisco, geboren en getogen op Menorca maar al veertien jaar in Nederland, een rondleiding over Stoeterij Het Soerhuis. Een kudde merries geniet in de weide, terwijl verderop
een jonge hengst het stel nauwlettend in gaten houdt. Opvallend zijn de merries met afgeschoren manen, terwijl de lange lokken van de hengst door de wind wapperen. Sisco vertelt dat dat traditie is. „Zo wordt de barokke hals meer geaccentueerd.” Met de stoeterij willen Sisco en zijn vriendin Jannette Bijsterbosch het ras verbeteren en promoten. „Ik had nooit durven dromen dat ik een stukje van mijn cultuur hier in Nederland kan voortzetten. De achtergrond van het ras is net zo belangrijk als het paard zelf. Menorcaanse paarden vormen een belangrijk deel van de cultuur en tradities op het eiland. Daarnaast staan de elegantie, bouw, karakter en trots van
Traditie
Geschiedenis De officiële naam van
capaard worden ge-
Balearen). De paar-
en de trotse uitstraling
erkend, tochs bestaat
het ras is Pura Raza
bruikt om het ras aan
den zijn energiek en
zorgen voor een opval-
het ras al eeuwen.
Menorquina (PRM),
te duiden. De Menorca
leergierig en kun je op
lend edele verschij-
Sinds mensenheugenis
maar ook Menorquín,
komt van het Spaanse
diverse vlakken inzet-
ning. In 1987 werd de
is Menorca een paar-
Menorca en Menor-
eiland Menorca (de
ten. Het temperament
Menorca pas officieel
deneiland geweest.
BIT n u m m e r 1 5 0
07bit150_menorca 85
november
2007
85
8-10-2007 10:56:36
Pura Raza Menorquina
Exterieur stokmaat: merries 1,52
oren: lichtelijk afwij-
staart: lage inplant
m tot 1,55 m, hengsten
kend naar klein en
voorbenen: lang, slank
1,60 m tot 1,62m
naar elkaar toe wij-
en recht
kleur: zwart. Beperkt
kende en bewegelijke
rug: lang, licht gebo-
witte vlekken op voor-
punten
gen
hoofd en benen zijn
ogen: rond, iets uitpui-
schouder: robuust
toegestaan. Andere
lend, vriendelijke blik
hoeven: fijn, niet te
vachtkleur neemt het
hals: robuust, licht
breed en sterk
stamboek niet op
gebogen, gespierd en
onderbeen: rank en
hoofd: lang, middel-
breed bij het lichaam
fijn met sterke pezen
matig van grootte en
manen en staart: sterk,
spronggewricht:
droog. Het front hoort
vol en lang
krachtig met een
recht te zijn
kruis: smal
goede hoek
www.menorcahorses.com
de paarden op één lijn met de uitstraling van Menorca en de Menorcanen zelf. De paarden zijn een spiegel van het eiland.” Bonte verrassing
Het Menorcapaard is exclusief door de zwarte kleur, elegantie en schaarste. Op aarde lopen slechts 1800 raszuivere exemplaren rond. Ze lijken op een Andalusiër. Geen wonder, want beide vallen onder het barokke type. „Als je het karakter van de Menorca vergelijkt met die van de Andalusiër, dan zit er meer levendigheid, meer vuur en passie in het Menorcaanse paard. Qua bouw hebben beide een barokke hals, maar de Menorca is ranker. Dat heeft het ras te danken aan de invloeden van onder meer de Arabier en Engelse volbloed.” Alle paarden van Menorca zijn zwart, dat is de enige toegestane kleur in het stamboek. Opmerkelijk is dan ook het kleine bonte exemplaar dat op de stoeterij verblijft. „Toen wij begin 2006 voor het eerst paarden importeerden vanuit Menorca hadden we een plekje over in de vrachtwagen”, legt Sisco uit. „Mijn vriend bood zijn merrie Ploma (v. Gordon) aan. Eigenlijk wilde ik haar niet, maar ze was goedkoop en er was een plekje over, dus ze ging mee naar Wilp. Het leek alsof de merrie
BIT n u m m e r 1 5 0
07bit150_menorca 86
november
2007
zo uit de wildernis kwam, zo zag ze er ook uit. Ze beet, schopte, ze kende helemaal niks. Het duurde maanden voordat wij haar een halster om konden doen. Gelukkig werd ze steeds tammer, maar ook dikker. Volgens mijn vriend was ze toch echt niet drachtig. Op een avond keek ik vanuit onze slaapkamer naar de stal en zag het licht nog branden. In mijn pyjama liep ik de stal in en normaal gesproken begroet Ploma mij altijd, alleen deze keer niet. Ik liep naar haar toe en zag ineens vier witte voetjes… en die waren niet van haar. Een bont veulentje lag in de stal. Blijkbaar was Ploma op Menorca gedekt door een pony die bij haar in de weide stond. Het half-Menorcaanse veulen heet Macchiato (koffie verkeerd), vanwege haar bonte kleur.” Connecties
Behalve de stoeterij runnen Sisco en Jannette een bungalowpark in Harderwijk. Daarnaast zitten ze in het onroerend goed. Het park en het onroerend goed maken het mogelijk dat Sisco zijn droom kan waarmaken. Om de twee maanden reist hij naar de Balearen voor onroerend-goedzaken, dat combineert hij vaak met bezoekjes aan fokkers en trainers. Zo blijft hij goed op de hoogte van de laatste
ontwikkelingen. „De inwoners van Menorca zijn altijd op zoek naar het ultieme paard waarmee ze tijdens de feria’s, de Spaanse feesten, de show kunnen stelen. Ze zijn erg trots en verkopen niet snel een paard. Voor een buitenstaander is het moeilijk om er tussen te komen.” Het scheelt dat Sisco geboren en getogen is op Menorca. Hij heeft er vrienden, kent de cultuur en deelt de paardenpassie. Hij kent elk verhaal achter ieder paard. „Aangezien het eiland net zo groot is als Texel is het een kwestie van drie keer bellen en je weet waarom iemand zijn paard te koop heeft staan.” Als Sisco een probleem heeft met één van zijn paarden dan benadert hij mensen van het eiland. „Het eerste jaar dat wij wilden dekken met onze hengst Obrador (v. Clio) bleek na onderzoek dat hij onvruchtbaar was. We hebben Renclí (v. Culumi), die vanwege zijn africhting nog op Menorca stond, meteen naar Nederland gehaald zodat hij alsnog onze merries kon bevruchten. Maar ook hem lukte het niet. We zouden toch niet twee onvruchtbare hengsten gekocht hebben? We gingen op zoek naar de oorzaak, want aan het sperma van Renclí lag het niet. In Nederland zei men dat het aan de hengst lag, maar volgens de Menorcanen lag het aan de merries. We moesten de merries krachtiger voeren met meer gerst en luzerne. Dat hebben we gedaan en het jaar erop, in 2006, waren al onze vijf merries drachtig van Renclí!” t eks t : Lo nnek e R u e s i nk
87
8-10-2007 10:57:30