Guia de lectura "O curioso incidente do can a media noite" by Mercedes Dans

“Salí. Padre estaba de pie en el pasillo. Levantó la mano derecha y abrió los dedos formando un abanico. Yo levanté la mano izquierda y abrí los dedos formando un abanico e hicimos que nuestros dedos se tocaran. Hacemos eso porque a veces Padre quiere abrazarme, pero como a mí no me gustan los abrazos, hacemos eso en su lugar, y así me dice que me quiere”. (Ed. Salamandra, 22ª edición)

“Saín. Pai estaba de pé no corredor. Levantou a man dereita e abriu os dedos en forma de abano. Eu levantei a man esquerda e abrín os dedos en forma de abano e tocámonos cos dedos. Ás veces facemos así porque Pai quere darme unha aperta, pero como a min non me gusta apertar facemos isto e significa que me quere”. (Ed. Rinoceronte, 2ª edición)

AUTORES: Club de Lectura “A Nora dos Libros” (I.E.S. de Pastoriza – Arteixo – A Coruña) - Mª Élida Barrela Muinelo (Depart. de Lingua Castelá) - Mercedes Dans López (Depart. de Xeografía e Historia) - Mª del Carmen Zapata Babío (Depart. de Lingua Castelá) - Mª Cruz Gabiola Peleteiro (Depart. de Xeografía e Historia) - Manuela Acuyo Ruiz (Depart. de Inglés) - Marta Pumares Varela (Depart. de Lingua e Literatura Galega)

Coa colaboración de : - Juan Carlos Vila Vilariño (Departamento de Matemáticas) - Mª Belén Lorenzo Arenal (Departamento de Ciencias Naturais)

Ilustracións : - Irma Gómez Amado (4º ESO) - Olalla Sánchez Suárez (4º ESO) Coordinadas por: - Mª José Núñez Centeno (Depart. Educación Plástica e Visual)

E coa subvención do CEFORE da Coruña

O noso agradecemento tamén ao alumnado que participou no Club achegando as súas opinións e contribuíndo ao enriquecemento da Guía de Lectura que vos presentamos: -Tatiana Prado García (1ºA) - Yolanda González Aldrey (1ºA) - Gabriela Rial Piñeiro (1ºB) - Cristian Pérez Antelo (1ºB) - Álan López Balado (1ºB) - Diego Martínez Fernández (1ºB) - Nicoleta Denisa Popescu (1ºC) - Ángela Rodríguez López (1ºC) - Rocío Macarena Fraga Henríquez (2ºA) - Samuel Martínez Chico (4ºA) - César Romero Martínez (4ºA) - Olalla Sánchez Suárez (4ºA) - Carlota Casas Abeleira (4ºA) - Carlos Rojo Pereira (4ºB) - Irene Yonte Fuentes (4ºB) - Carlos Matos Lamela (4ºB) - Jennifer Pérez Abeleira (4ºB) - Diego Cedeira Méndez (4ºC) - Álvaro Romero Pedreira (4ºC) - Fátima ElGhotiss (4ºPDC)

Edición e Impresión: I.E.S. de Pastoriza Rúa Lagarto, Esq. Furoca s/n 15140 Pastoriza – Arteixo A CORUÑA Teléfono: 981 647517 Fax: 981 647519 http://bibliotecaiespas.webnode.es/ e-mail: ies.pastoriza@edu.xunta.es

ISBN: Depósito legal:

GUร A de LECTURA O curioso incidente do can รก media noite (Club de Lectura I.E.S. de Pastoriza) (Curso 2009-10)

Índice 1. Introdución á obra Comentario da obra ............................................................................................8-10 Biografía do autor (Entrevista) .....................................................................11-19 2. Contidos, Valores e Interdisciplinariedade Contidos..............................................................................................................20-23 Autismo e síndrome de Asperger ................................................................24-31 Valores (a familia, a amizade, a responsabilidade, a confianza, o respecto, a sinceridade ... ) .......................................................32-33 Actividades interdisciplinares: ▪ Matemáticas ..............................................................................................34-37 ▪ Ciencias Naturais .....................................................................................38-51 ▪ Tecnoloxía ..................................................................................................52-53 ▪ Xeografía (contén algunha actividade para francés) ......................54-59 ▪ Inglés ..........................................................................................................60-93 ▪ Lingua e Literatura ................................................................................94-101 3. Achegámonos ao libro Actividades en relación co formato do libro .........................................102-107 Actividades en relación coa vertente Temática –Humana .................108-133 4. Actividades de comprensión-competencia lectora .............................134-135 5. Obradoiro …...................................................................................................136-138 Dramatización ..............................................................................................139-155 6. Recursos e materiais para o estudo do libro A Comunidade Europea (países, moeda, linguas ...) ..............................156-171 Estudo literario ............................................................................................172-199 Autismo e síndrome de Asperger ...........................................................200-207 Declaración Universal dos Dereitos do Animal ....................................208-209 Películas ..................................................................................................................210 Libros ......................................................................................................................210

1. Introdución á obra Comentario da obra El curioso incidente del perro a medianoche presenta como título orixinal:

The curious incident of the dog in the night-time , título que está sacado dunha cita de Sherlock Holmes (personaxe favorito de Christopher) no relato breve titulado Silver Blaze , de Sir Arthur Conan Doyle.

e tamén ten unha versión en galego

O curioso incidente do can á media noite

O autor, Mark Haddon, toma como pretexto o asasinato dun can (Wellington) para facer unha análise do comportamento dos seres humanos adultos, do que poden chegar a sentir, de como poden reaccionar e da vida en xeral.

A través da visión “lóxica” e inocente que un neno ten do mundo, fai que os adultos poidamos deternos e ver ese mundo con outros ollos: un mundo, as máis das veces, que está “enfermo” e contaminado pola

“ocultación” da verdade, mediante mentiras.

Axúdanos a ver o incorrectas que son algunhas actuacións que, dende a perspectiva dos adultos, considéranse, mesmo, normais.

Axúdanos a mirar de fronte os nosos temores.

E axúdanos tamén a non ocultar as traxedias que nos pode deparar a vida, senón a sacalas á luz para afrontalas con valentía e así poder sentirnos mellor.

Ademais, a través do universo de coñecementos que nos ofrece a novela, podemos ampliar os nosos coñecementos persoais e usala como

material interdisciplinar (matemáticas, ciencias naturais, tecnoloxía, literatura ... ).

Christopher é un neno de 15 anos, que vive só co seu pai nunha tranquila vila das aforas de Londres. É un rapaz que amosa certos trazos autistas xa que: ten un cerebro privilexiado para a súa idade, é capaz de memorizar o 90% das cousas que ve, ten unha intelixencia moi desenvolvida (coñece as capitais de todos os países do mundo, pode explicar a teoría da relatividade, recitar os números primos ata 7.507), posúe unha incrible capacidade para as matemáticas, é enormemente observador, meticuloso, ordenado e lóxico; porén, cústalle relacionarse coa xente e é bastante maniático.

O seu mundo está perfectamente organizado e todo o seu comportamento móvese pola lóxica, só ten cabida nel aquilo que pode ser explicado, demostrado ou predicible, ou que segue unha orde estruturada.

Non é, polo tanto, un ser “emocional” senón un ser “lóxico”.

En definitiva, é unha novela que se vai “cociñando” diante dos nosos ollos en canto a contidos se refire. E todo converxe en Christopher, que é coma o “servidor central” dende o que se vai fabricando toda una “rede” de coñecementos que fan da novela unha “fonte de interdisciplinariedade”.

Biografía do autor

http://www.markhaddon.com/ http://www.randomhouse.co.uk/curious/

Mark Haddon naceu en 1963 en Northampton (Inglaterra). É un escritor polivalente porque, ademais de publicar libros (infantís, principalmente), é tamén ilustrador, pintor, poeta, profesor de escritura creativa na Universidade de Oxford e guionista de televisión, onde ten gañados varios premios. Pero, a maiores de todas estas facetas, estivo traballado durante algún tempo con persoas que padecían deficiencias físicas e mentais, así como tamén con nenos autistas, o que quizais lle permitiu aplicar os seus coñecementos e experiencias neste campo para crear o personaxe de

Christopher.

Incluímos a continuación unha entrevista que reproduce a opinión persoal do autor sobre a súa propia obra:

ENTREVISTA a Mark HADDON

ENTREVISTA: UN AUTOR PARA TODOS LOS PÚBLICOS Mark Haddon

"Estoy atento a las voces, no a las ideas, que bullen en mi cabeza" LOURDES GÓMEZ 08/09/2007 La historia de un hombre que bordea la locura por los secretos y problemas familiares es el nuevo tema de Mark Haddon en Un pequeño inconveniente. Después de triunfar en la literatura infantil y de su gran estreno adulto con El curioso incidente del perro a medianoche, este poeta, ilustrador y narrador reivindica la literatura sencilla y describe las situaciones más humanas y corrientes.

Mark Haddon (Northampton, Inglaterra, 1962) dio voz con éxito a un adolescente autista en El curioso incidente del perro a medianoche (2003). Fue la primera novela dirigida a un lector adulto de un autor hasta entonces reconocido por sus cuentos infantiles, entre ellos, la popular serie Agent 2. Poeta e ilustrador, además de escritor de libros y guiones de radio y televisión, Haddon recreó el hermético mundo de normas y obsesiones de su protagonista en esa ópera prima, un sorprendente best seller con más de cinco millones de ejemplares en todo el mundo. Regresó a la narrativa adulta, en 2006, con Un pequeño inconveniente (Alfaguara) volcando el protagonismo en un pensionista al borde del suicidio cuya familia guarda un sinfín de secretos. El autor se mantiene en una posición neutral, deshilachando los nudos de la madeja desde las distintas perspectivas de sus cuatro personajes, los dos padres y los dos hijos. Desde un despacho en Londres, Haddon traza un paralelismo entre ambas novelas y habla de sus frustraciones como artista polifacético. PREGUNTA. ¿Cuál es el punto de origen de Un pequeño inconveniente? RESPUESTA. Siempre estoy atento a las voces, no a las ideas, que bullen en mi cabeza, y la de George me pareció tan interesante que quise ver adónde me llevaba. Pronto me di cuenta de que necesitaba centrar a este personaje, protagonista de Un pequeño inconveniente, en una familia puesto que nadie enloquece en una situación aislada y, bueno, volverse loco es algo muy de familias.

PREGUNTA. ¿Qué le interesó en George? RESPUESTA. Pensé que era divertido y, a la vez, conmovedor este personaje tan inglés, tan reservado, que comienza a perder la cabeza y que cree que puede

sanar su enfermedad mental aplicando un poco de sentido común. En sus dificultades, vamos descubriendo su carácter genuino. PREGUNTA. ¿Dificultades de comunicación, entre otras? RESPUESTA. La falta de comunicación es la razón por la que no puede resolver sus problemas con facilidad. PREGUNTA. ¿Quiso explorar el estereotipo del inglés como un tipo reservado? RESPUESTA. Los ingleses se han enamorado de la caricatura de cómo se supone que deben ser. También a los de fuera les gusta la idea de la reserva como algo idiosincrásico al carácter inglés. Pero hay gente reservada en todo el mundo y hay más típicos ingleses fuera que dentro de Inglaterra. Viví un año en Boston (Estados Unidos) y descubrí allí más ingleses que en mi país. Boston se parece a la Inglaterra de los cincuenta: retraída, puritana y de un comportamiento perfecto. PREGUNTA. En Un pequeño inconveniente, al igual que en El curioso incidente... , centra la narrativa en una pequeña ciudad inglesa. ¿Es una coincidencia? RESPUESTA. No, el provincianismo es una de las ideas que sustentan el libro. La mayoría de las novelas inglesas se ubican en una gran urbe o en el campo, pero rara vez en capitales de provincia o en ciudades comarcales donde realmente vive la inmensa mayoría de la población. Se tiende a creer que sus vidas no son interesantes, como si la gente de provincias no sufriera las mismas vicisitudes que los demás. De hecho, un crítico esnob cuestionó por qué desearía alguien leer sobre la aburrida vida de provincias. Es tentador escribir

de lugares exóticos y personajes fascinantes, pero a mí me atraen más las novelas que abordan la situación universal humana. PREGUNTA. ¿Relaciona este tipo de críticas con la profunda brecha abierta en la narrativa inglesa entre novela popular y literaria? RESPUESTA. Estoy harto de las novelas literarias donde todos los personajes son muy articulados y leen cientos de novelas. Mi objetivo era escribir un libro muy sencillo. Al revisarlo, eliminé todos los detalles exóticos y recursos literarios que no correspondían a las cuatro voces que cuentan la historia de Un pequeño inconveniente. Mi anterior novela es complicada, llena de ideas, trucos, diagramas... Aparentemente es sencilla, con una simple voz protagonista, pero bajo la superficie es bastante inteligente. En cambio esta vez quise demostrar que podía hacer un libro básico que abordara, desde una perspectiva no literaria, todos los temas tradicionales en una novela: amor, sexo, matrimonio, hijos, vejez, muerte. PREGUNTA. Alienación e incomunicación son aspectos que comparten los protagonistas de ambas novelas. RESPUESTA. Sí, hay puntos comunes en George y Christopher. En cierta forma, ambos personajes no se distancian mucho de la figura del escritor. Un autor observa el mundo desde los aledaños de la sociedad y trata de descifrar lo que ocurre a su alrededor y cuáles son las normas por las que se rigen otras personas. Alienación suena un poco filosófico y pomposo. Los escritores están alienados en el sentido aburrido de la palabra, en tanto que se aíslan en casa mientras los demás se divierten fuera. Mis dos protagonistas también son así. Otro aspecto común es la ausencia de un narrador externo, de la voz del autor, en ambas novelas.

PREGUNTA. ¿De dónde viene su timidez a expresarse directamente? RESPUESTA. No tengo ni idea. Un libro no puede realmente planificarse. Uno arranca con una vaga dirección de adónde quiere dirigirse. En la tercera novela volcaré probablemente mi voz. Me gustaría conseguirlo. Pero en las anteriores son los personajes quienes avanzan la narrativa de forma que yo no ofrezco un juicio de valor ni indico al lector cómo debe sentirse a cada momento. Por eso, la gente ha reaccionado de una forma dispar con cada libro. Algunos consideran muy triste la historia de El curioso incidente... ; a otros, en cambio, les anima el espíritu y dicen que tiene un final feliz. Un pequeño inconveniente también admite lecturas encontradas. Unos la ven como una leve comedia familiar; y muchos otros, particularmente los que han vivido las experiencias que se narran en la novela, la consideran deprimente y oscura.

PREGUNTA. Pese a mantenerse en la distancia, algo suyo habrá en los personajes. RESPUESTA. George me permitió colar algunas fobias personales, como el salir de vacaciones y el miedo a volar. Me identifico en mayor medida con él que con el resto de los personajes, aunque, por supuesto, trabajé duro en cada uno de ellos hasta sentirme como en casa dentro de sus respectivas mentes. Ian McEwan es el culpable de la pesadilla que George tiene sobre un accidente aéreo. Mientras yo escribía la novela, mi mujer estaba leyendo su penúltima, Saturday, en la que un personaje ve un avión en llamas. Asumí que se trataba de un accidente y se me presentó un dilema: o elimino el incidente del avión de mi libro o intento describirlo de la forma más horrible posible. Opté por la segunda opción aunque, claro, luego comprobé que el avión no se estrella en el libro de McEwan.

PREGUNTA. En picado , de Nick Hornby, también arranca desde el punto de vista del suicidio. ¿Le preocupa entrar en terrenos ya labrados? RESPUESTA. No he leído esa novela. Realmente es más importante cómo se cuenta una historia que la idea en sí. Una gran idea es necesaria en una película de Hollywood y también funciona en una novela de género, pero una gran idea mata la narrativa literaria. PREGUNTA. ¿Cómo le afectó el éxito de El curioso incidente ...? RESPUESTA. Fue un alivio. Menos mal que tuvo éxito pues comenzaba a sentirme desquiciado. Para entonces, había escrito cinco novelas de adultos, malísimas, que no se publicaron. Pero lo que nadie me había explicado es que el éxito acarrea un segundo trabajo, la promoción, y eso sí que es duro. Hay que aprender a decir no, o de lo contrario no vuelves a escribir. PREGUNTA. Denota mucho aguante. RESPUESTA. Soy muy obstinado. Estaba empeñado en escribir una novela buena. Y desesperado de que tuviera éxito entre el lector adulto. Escribir es difícil y aprender a hacerlo me llevó mucho tiempo. Pero me alegro de haber escrito mis malas novelas en secreto. Cometí todos mis errores y aprendí en privado. PREGUNTA. ¿Esa dificultad le empujó inicialmente a la literatura infantil? RESPUESTA. Siempre he querido ser un autor de narrativa adulta. También quería pintar y dibujar, algo que hago desde niño. Caí en la estupidez de creer que los libros infantiles ilustrados serían el eslabón que me conduciría a la literatura adulta. ¡Qué equivocado estaba! A un escritor de niños no le dejan saltar de categoría. La situación ha cambiado ahora, pero hace diez o quince años te trataban de loco si proponías una idea para adultos.

PREGUNTA. ¿A qué se debió el cambio, al éxito de la serie Harry Potter? RESPUESTA. J. K. Rowling contribuyó parcialmente, pero, principalmente, debemos el cambio a Philip Pullman y, en menor medida, a El curioso incidente ... La trilogía de Pullman está redactada en la tradición de la literatura infantil pero tiene un sólido fundamento filosófico que engancha a una mente adulta. Los adultos también leen la saga Harry Potter, pero se lo toman como un ejercicio de vacaciones, como un descanso de las novelas tradicionales. Cuando terminé El curioso incidente... asumí que era una novela de adultos y me deprimí cuando me sugirieron ofrecerla a editores infantiles. Terminó siendo el primer libro publicado simultáneamente para ambos públicos. Y desde entonces todos los autores cruzan libremente de un género al otro.

Creador multidisciplinar MARK HADDON tiene una idea muy precisa del infierno. Se lo imagina como un claustrofóbico pozo, donde estaría condenado a vivir de dedicarse a una sola actividad creativa. Desde niño dibuja ilustraciones, y escribió su primer cuento en la Universidad de Oxford. Desde entonces ha publicado decenas de libros ilustrados, un tomo de poesías, guiones radiofónicos y dos novelas de adultos, incluida Un pequeño inconveniente, que acaba de editarse en castellano. "No estoy hambriento por retornar a la narrativa infantil. Me muevo con igual soltura en distintos géneros, lo cual me permite concentrarme en la idea sin preocuparme de si luego la desarrollaré en un poema, guión o novela. Sería un infierno viviente limitarme a una profesión única", explica en Londres, en el despacho de sus agentes literarios. En su último proyecto vuelve a cruzar géneros. Entra en televisión con un guión para la BBC, Coming down the mountain, sobre un adolescente que quiere matar a su hermano, un chaval con síndrome de Down. "Es una obra muy gráfica y bastante oscura", adelanta su autor.

2. Contidos,Valores e Interdisciplinariedade Contidos 1. Na novela Christopher é un amante e defensor dos animais; de feito chega a ter dúas mascotas: unha rata (Toby) e un can (Sandy).

El mesmo di que: “ Gústanme os cans. Un sempre sabe o que está a pensar un can. Ten catro estados de ánimo. Contento, triste, anoxado e concentrado. Ademais os cans son fieis e non din mentiras porque non falan“. (Cap. 5) “É a señora Alexander. Ten un can. Un dachshund, así que probablemente é unha

boa persoa porque lle gustan os animais“. (Cap. 67)

“Pai dixo: - Simplemente trata de non meter o fociño nos asuntos dos demais. Reflexionei un anaco e dixen:. - Vou descubrir quen matou a Wellington. E Pai dixo: - Oíches o que che dixen, Christopher? - Si – dixen -, oíno que me dixeches, pero cando asasina na alguén hai que descubrir quen o fixo para que o poidan castigar. E el dixo: - É un maldito can, Christopher, un maldito can. - Eu creo que os cans tamén son importantes – contestei“. (Cap. 41)

2. Investiga se, do mesmo xeito que para os seres humanos hai unha“Declaración Universal dos Dereitos Humanos”, hai tamén unha para os animais (“Declaración Universal dos Dereitos dos Animais“).

3. Recolle fragmentos da novela que vulneren algún destes dereitos, indicando o capítulo ao que pertencen. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Tes algunha mascota na casa? Que animal é? Descríbeo. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

Cres que os animais son coma calquera outra cousa que se pode comprar porque nos gusta e xa está, ou que son seres vivos e como tales teñen dereito a recibir coidados e que nos preocupemos por eles? Fai primeiro unha reflexión persoal, escribindo os argumentos que deixen clara e defendan axeitadamente a posición de cada quen ao respecto. E logo facede un debate . 4. Na sesión de titoría recollede artigos de prensa, xunto coas ilustracións relacionadas, nos que se amosen situacións que vulneren os Dereitos dos Animais, copiando ao carón ou debaixo (en letra ben visible) o Artigo (nº) que é vulnerado na Declaración Universal dos Dereitos dos

Animais.

Todo o que teñades recollido pegádeo nunha cartolina e facede unha composición suxestiva. Logo, con toda a información recompilada, montade un gran mural– collage e como título confeccionade un lema co que deixedes clara a defensa dos animais. Escribide o lema nun lugar ben destacado. Ese mural-collage será exposto na entrada do instituto aproveitando a conmemoración do 10 de Decembro, Día Internacional dos Dereitos dos Animais.

Autismo ou síndrome de Asperger Tendo en conta a seguinte táboa, imos ir cubrindo cun X o que corresponda para ver que caso é o que se aproxima máis a Christopher

AUTISMO

SÍNDROME de ASPERGER

Coeficiente Intelectual xeralmente por debaixo do normal Normalmente o diagnóstico realízase antes dos 3 anos Atraso na aparición da linguaxe

Coeficiente Intelectual xeralmente por enriba do normal. Normalmente o diagnóstico realízase despois dos 3 anos Aparición da linguaxe en tempo normal

Arredor do 25% son non - verbais

Todos son verbais

Gramática e vocabulario limitados

Gramática e vocabulario por enriba da media Interese xeral nas relacións sociais pero dificultades para establecelas Incidencia de convulsións igual que no resto da poboación Torpeza xeral

Desinterese xeral nas relacións sociais Un terzo presenta convulsións Desenvolvemento físico normal Ningún interese obsesivo de "alto nivel" Os pais detectan problemas arredor dos 18 meses de idade As queixas dos pais son os retardos da linguaxe

Intereses obsesivos de "alto nivel" Os pais detectan problemas arredor dos dous anos e medio As queixas dos pais son os problemas de linguaxe, ou a socialización e a conduta

Cal sería o diagnóstico? ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………

☻ Imaxina que, ao igual que Christopher, es ese rapaz de quince anos queixado da síndrome de Asperger . Escribe en primeira persoa como sería un día da túa vida, os teus medos, as túas emocións, as reaccións da xente... ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ☻ Como xa sabes, os nenos con síndrome de Asperger son moi competentes nalgunhas áreas ou materias nas que se senten interesados desde moi novos. Cales son as áreas de interese do noso protagonista? ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ☻ De todas as características de actitudes e comportamentos que ten a síndrome, en cales se ve reflectido especialmente o noso protagonista? ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ☻ Persoas famosas como o cineasta Steven Spielberg ou o creador de Windows, Bill Gates, foron diagnosticadas coa síndrome. Busca en Internet outros personaxes actuais relacionados coa música, o cine ou a literatura que teñan a síndrome: ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………

☻ Investiga na biblioteca ou en Internet títulos de libros e películas sobre o tema da minusvalía (calquera tipo de minusvalía). ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

☻ Como cres que será a vida de Christopher cando sexa adulto? Fai unha pequena redacción onde recollas como será o seu traballo, os seus amigos... ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

Valores (Dende este punto de vista, esta é unha novela que tamén dá xogo para ler e traballar nas sesións de titoría) 1. A familia: A familia é un piar de apoio, axuda e modelo fundamental para os nenos e adolescentes en momentos difíciles e decisivos (sociedade actual: separacións, divorcios). Que situación vive Christopher neste aspecto? Cres que é a situación máis idónea para un neno? Por que? Fai unha reflexión ao respecto. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ■ Recolle fragmentos no libro que aborden este tema . ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. 2. A amizade: É outro piar importante na vida dos nenos e adolescentes despois da familia, actuando como un refuxio. Neste caso, Christopher tamén é especial? Por que? Quen son os amigos de Christopher? Cres que esta situación é axeitada para un neno da súa idade? Razoa a túa resposta. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ■ Recolle fragmentos que fagan alusión a este tema. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

3. A responsabilidade : É un valor importantísimo para afrontar con certas garantías as experiencias que nos brindará a vida. En relación con este valor, cres que Christopher é responsable? Por

que? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ■ Recolle fragmentos que demostren as túas respostas. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

4. E outros valores como a confianza, o respecto, o diálogo, a sinceridade... nas relacións humanas. Cres que a responsabilidade é propia só de determinadas idades, ou a responsabilidade é compatible con calquera idade, iso si, cun nivel de esixencia diferente dependendo da idade? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Despois de reflexionar e responder cada un de vós de xeito individual, facede un debate na clase de titoría en relación con este tema.

Interdisciplinariedade ▪

MATEMÁTICAS

Contesta as seguintes cuestións: 1. Revisa a numeración dos capítulos e contesta esta pregunta: seguen a numeración habitual 1, 2, 3, 4, 5, 6 ....? ............................................................................................................................................. Identifica que números aparecen, di como se chaman e defíneos. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Cantos capítulos ten, en realidade, a novela? ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

2. a) No capítulo 19, o protagonista explica en que consiste a Criba de Eratóstenes . Busca información ao respecto e, logo, explica ti coas túas palabras en que consiste e utilízaa para obter os números primos que hai dende o 1 ata o 100. Como axuda podes premer na seguinte páxina: http://neoparaiso.com/logo/criba-eratostenes.html#sect2 ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. b) Unha vez eliminados os múltiplos de 2 e de 3, haberá que eliminar os múltiplos de 4 e de 6 como afirma Christopher? .............................................. Por que? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. 3. No capítulo 103 desenvólvese unha estratexia de cálculo mental para multiplicar 251 por 864. Observa con detemento o que fai Christopher e, despois, explica ti os pasos que seguiu para chegar ao resultado. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

Busca ti algunha estratexia para multiplicar un número por 50, por 0,25 e por 1500. Tes ti algunha estratexia de cálculo mental propia? Explícaa ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. 4. Quen era Eratóstenes? ................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. 5. No capítulo 101 Christopher explica o problema de Monty Hall. Usa os seus razoamentos para explicar por que o concursante duplica a súa probabilidade se cambia de porta. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

6. Continúa a serie de cubos perfectos do capítulo 233 ata o décimo quinto. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. 7. Anota na seguinte táboa en que páxina e en que capítulo aparece cada un dos temas que a continuación se mencionan TEMA MATEMÁTICO CIENTÍFICO Formas de reencher ou embaldosar un plano Direccións e vectores no espazo Busca e situación dun lugar nun plano Magnitudes inversamente proporcionais O volume do cubo Ternas de Pitágoras http://es.wikipedia.org/wiki/Pit%C3%A1goras Números primos Fórmula logarítmica pata obter números primos O xogo dos soldados de Conway http://es.wikipedia.org/wiki/John_Conway Problema de Monty Hall http://www.estadisticaparatodos.es/taller/montyhall/montyhall.html Probabilidades e a orixe da vida Potencias de 2 Ecuacións de segundo grao Lei da navalla de Occam http://es.wikipedia.org/wiki/Navaja_de_Ockham Test de Turing http://es.wikipedia.org/wiki/Test_de_Turing

PÁX.

CAP.

▪

CIENCIAS NATURAIS

1. Indica na seguinte táboa en que páxina e capítulo aparece cada un dos temas que se mencionan e a que área das ciencias pertence cada un.

TEMA DE CIENCIA

PÁXINA

CAPÍTULO

ÁREA

Big Bang Ciclo da materia Extinción Peste bubónica Estrelas e constelacións Nubes Orixe da vida e evolución Densidade de poboación (N) Vía láctea Contaminación lumínica Ecosistemas extremos submarinos Buraco negro Enfermidades cardíacas Febre amarela O tempo Misións Apolo Ciclo da auga Ruído branco Copia o fragmento no que se fala da Evolución das especies. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

Como se chama a teoría sobre a evolución das especies? ............................................................................................................................................. A quen se debe? ............................................................................................................................................. Procura información para elaborar unha breve biografía deste científico: ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Quen foi Robert May e que descubriu? http://translate.google.es/translate?hl=es&langpair=en%7Ces&u=http://www.zoo. ox.ac.uk/staff/academics/may_r.htm

............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

2. Por que se ven moitas máis estrelas na zona do ceo onde se aprecia a Vía Láctea que no resto do ceo? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .......................................................................................................................................... Pode axudarche a boa explicación que deste tema nos dá Christopher na páxina 23 (versión en galego) ou 20 (versión en castelán).

Fotografía: Carlos Castro

3. Neste enlace atoparás un monográfico da Vía Láctea feito pola Casa das Ciencias da Coruña. Busca nel a seguinte información: http://www.casaciencias.org/mc2/responde.html a) De onde vén o nome da Vía Láctea? ................................................................. ........................................................................................................................................ b) Como interpretaban a Vía Láctea os bosquimáns do Kalahari? ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ c) Que coñecido científico soubo interpretar cientificamente o que é a Vía Láctea? ...................................................... Empregou algún instrumento? ........................................................................................................................................

d) Onde está situado o noso Sistema Solar dentro da galaxia da Vía Láctea? .............................................................................................................................................

e) A canta distancia está a galaxia máis próxima á nosa? ............................... Busca o mellor momento do ano para observala e non esquezas anotalo na túa axenda xa que é un espectáculo que non te podes perder.

4. Pensas que, como di Christopher na páxina 23 (galego) ou 20 (castelán), podemos comprender moitas cousas de ciencia simplemente pensando, sen ter que preguntarllas a ninguén?. Pasouche algunha vez isto a ti? Cóntao. ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… 5. Por que non está iluminado o ceo pola noite se hai tantas estrelas? Lembra que o Sol é unha estrela, e xa ves canta luz temos polo día. Pode axudarche o que nos conta o protagonista na páxina 23 (galego) ou 20 (castelán). ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………

6. Christopher di nas páxinas 23 e 24 (galego) ou 20 e 21 (castelán) que, probablemente, ningunha persoa asistirá á explosión do Universo, porque xa nos teremos extinguido. Ti pensas o mesmo? En que se basea para afirmar isto?

http://www.astromia.com/astronomia/teoriabigbang.htm ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

7. Busca nas páxinas 48-49 (galego) ou 44-45 (castelán) as posibles causas dun ataque ao corazón: ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. 8. Que é unha cadea trófica? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Como se clasifican os seres vivos nunha cadea trófica? http://www.youtube.com/watch?v=tenJgP_jqyU ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

Fai unha cadea trófica co que nos conta Christopher na páxina 55 (versión en galego) ou 51 (versión en castelán) acerca do que “o que pasa realmente cando morres”. Elabora un gráfico e utiliza debuxos para ilustrar a túa cadea trófica.

9. Que é a peste bubónica? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Coñeces a relación entre as ratas e a peste bubónica? Na páxina 63 (galego) e 59 (castelán) do libro e neste enlace podes atopar información: http://enciclopedia.us.es/index.php/Peste_bub%C3%B3nica ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

10. Por que dirá Christopher no capítulo 83 que o ferro do noso sangue se creou nunha estrela? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. 11. Nas páxinas 98-99 (galego) e 93-94 (castelán), Christopher describe distintos tipos de nubes, e xa sabes que hai moitas clases. Saberías identificar algunha das que fala el? Nestas páxinas tes información: http://www.astromia.com/tierraluna/nubes.htm http://es.wikipedia.org/wiki/Nube Pega as ilustracións e escribe ao seu carón o nome dese tipo de nube.

12. Na páxina 137 (galego) ou 129 (castelán) o pai de Christopher avísao dun documental na tele de David Attenborough. Investiga sobre esta persoa e explica por que lle pode interesar ao noso protagonista. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. A Attenborough déronlle recentemente un importante premio en España, sabes cal é e por que llo deron? Podes atopar información neste enlace: http://www.elpais.com/articulo/sociedad/Attenborough/premio/Principe/Asturias/Cien cias/Sociales/defensa/vida/elpepusoc/20090604elpepusoc_1/Tes

………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… 13. Mira as gráficas das páxinas 140-141 (galego) ou 132-133 (castelán) e responde as seguintes cuestións:  En que anos a poboación de ras é máis baixa no estanque do colexio? ........................................................................................................................................ ● Cantas hai aproximadamente estes anos de baixa poboación? ........................................................................................................................................  En que anos hai máis ras? ...................................................................................  Cantas máis ou menos? ........................................................................................  Que dúas causas valora Christopher ao principio para poder explicar os anos de poucas ras? ........................................................................................ ............................................................................................................................................. ...................................................................................................................................

 Pero parece que finalmente a explicación é outra. Que descubriron Robert May e George Oster? Podes consultar as seguintes páxinas para buscar información: http://translate.google.es/translate?hl=es&langpair=en%7Ces&u=http ://www.zoo.ox.ac.uk/staff/academics/may_r.htm http://es.wikipedia.org/wiki/George_Oster ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... 14. Busca información sobre o ciclo da auga e, xunto coa descrición que fai Christopher, represéntao cun debuxo. http://www.youtube.com/watch?v=0VuabmeLa4I

15. Define o que é unha constelación. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................ 16. Cal é a constelación do debuxo que fai Christopher no capítulo

173? ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

Que representa? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Que di Christopher sobre ela? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

http://www.mallorcaweb.net/masm/conloc.htm

Ademais da constelación de Orión, coñeces ti algunha máis? Se non é así busca información sobre outras constelacións e fai unha táboa que recolla o seu nome acompañado dun debuxo. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

17. Cales foron, segundo Christopher, as tres condicións para que a

vida xurdise na Terra? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Para que lle vale á vida a segunda condición (os pequenos erros que teñen os seres vivos cando se fan copias de si mesmos)? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

18. Por que non podía ver as estrelas Christopher cando estaba en Londres coa nai? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. 19. Que é unha estrela “anana vermella“? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. E unha estrela “anana marrón“ ? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. http://www.astrocosmo.cl/b_p-tiempo/b_p-tiempo-03.08.01.htm http://www.astrocosmo.cl/h-foton/h-foton-03_09.htm http://www.astrocosmo.cl/h-foton/h-foton_00.htm Estas páxinas serven tamén para consultar sobre outros temas moi diversos relacionados co Universo: galaxia, Big Bang, estrelas, Vía Láctea, buratos negros … (Se ao premeres a primeira vez, as páxinas non entran, inténtao de novo). Se queres ver estrelas, na Coruña tes unha asociación de astronomía chamada ÍO que organiza actividades para velas e coñecelas. Aquí tes o seu enlace: http://www.agrupacionio.com/index.html

▪

TECNOLOXÍA

A Christopher gústanlle moito as ciencias naturais, ademais das matemáticas, así que nós imos intentar facer algunhas cousiñas no taller: 1. Imos construír un planisferio.

Para esta actividade propoñémosvos consultar estas páxinas: http://www.frav.es/aserranos/tallerdeastronomia/pdf/universidadde mayores/planisferio.pdf (maior dificultade) http://auladeastronomia.es/joomla/index.php?option=com_content&ta sk=view&id=220&Itemid=65 (para idades de entre 12 e 13 anos, 1º e 2º da E.S.O.) http://www.google.es/imgres?imgurl=http://educaciencia.com/planisferio.jpg&imgrefurl=http://educaciencia.com/planisferio-colegio.htm&usg=__XlaKwzKNSgvHUoSjv2grHZRrcA=&h=495&w=350&sz=114&hl=es&start=16&itbs=1&tbni d=O0Sb2nPpHPXOgM:&tbnh=130&tbnw=92&prev=/images%3Fq%3Dpl anisferio%26hl%3Des%26gbv%3D2%26tbs%3Disch:1 (planisferio moi sinxelo) http://www.madrimasd.org/cienciaysociedad/taller/trastos/default.a sp (esta páxina tamén é moi completa xa que consiste nun obradoiro de construción de aparellos variados, e ten aplicacións para matemáticas, ciencias naturais, física e química e tecnoloxía)

▪ XEOGRAFÍA e HISTORIA Christopher di que se sabe todos os países do mundo e as súas capitais. Nós imos facer o que el di, pero só con Europa, xa que é o continente onde nós vivimos. Imos coñecer un pouquiño da súa historia, da moeda e das linguas.Tes información ao remate da Guía de Lectura, no apartado de Recursos. A UNIÓN EUROPEA

ACTIVIDADE 1: ETAPAS DA INTEGRACIÓN EUROPEA Sitúa neste mapa mudo (páxina seguinte) os 27 estados que forman parte da Unión Europea e coloréaos en función da data de entrada. En vermello os membros fundadores, en amarelo os que se incorporaron en 1973, en verde os de 1981, en azul os de 1986, en laranxa os de 1995, en gris os de 2004 e en salmón os do 2007 Para axudarte na realización da actividade proposta podes acudir aos seguintes enlaces: 



http://www.cnig.es/CARDID/puzzles/puzzleEuropa/puzzle_europa.ht ml http://www.juanjoromero.es/blog/2008/08/geografia-fisica-deeuropa-y-paises-de-la-ue/

 http://www.sheppardsoftware.com/country_europe_GL_click.html  http://www.xtec.net/~aguiu1/socials/index.htm (preme primeiro en □ Europa, UE ; e logo no punto 31 para actividades en francés)

ACTIVIDADE 2: AS BANDEIRAS DOS ESTADOS DA UNIÓN EUROPEA Sitúa debaixo de cada unha destas 27 bandeiras o nome do estado ao que pertencen:

ACTIVIDADE 3. AS LINGUAS DA UNIÓN Sitúa no seguinte mapa de Europa as linguas sinaladas a continuación. Utiliza números para facilitar o proceso. o inglés1 / o alemán 2 / o castelán 3 / o dinamarqués 4 / o eslovaco 5 / o esloveno 6 o estoniano 7 / o finés 8 / o francés 9 / o grego 10 / o húngaro 11 / o italiano 12 o letón 13 / o lituano 14 / o maltés 15 / o neerlandés 16 / o polaco 17 / o portugués 18 o sueco 19 / o checo 20 / o búlgaro 21 / o gaélico irlandés 22 / o romanés 23 o galego 24 / o catalán 25 / o éuscara 26 / o aragonés 27 / o asturiano 28 o bretón 29 / o cabuxo 30 / o córnico 31 / o escocés 32 / o frisón 33 / o friulano 34 o gaélico escocés 35 / o galés 36 / o mirandés 37 / o occitano 38 / o sardo 39 o sorabo 40 / e o valón 41.

ACTIVIDADE 4. AS MOEDAS DE EUROPA Completa o cadro colocando ao lado do nome de cada país o nome da súa moeda, e o equivalente ao euro no caso dos países que non adoptaron a moeda única:

PAÍS

MOEDA

EQUIVALENTE ao Euro

Alemaña Austria Bélxica Bulgaria Chipre Dinamarca Eslovaquia Eslovenia España Estonia Finlandia Francia Grecia Hungría Irlanda Italia Letonia Lituania Luxemburgo Malta

▼

Países Baixos Polonia Portugal Reino Unido República Checa Romanía Suecia

▪

INGLÉS

THE CURIOUS INCIDENT OF THE DOG IN THE NIGHT-TIME This novel written by Mark Haddon in 2003 is the fascinating story of Cristopher Boone, a fifteen-year-old boy who suffers from autism, more specifically, from Asperger's syndrome. Christopher is at the same time the main character and the narrator of the story; he writes in the 1st person and with a really simple style a series of events which turn his world upside down: his life changes from a succession of daily routines programmed following a fixed timetable into an exciting adventure in search of keys to solve some mysteries which affect his life profoundly. The novel starts with the discovery of a murdered dog- Wellington- in Christopher's neighbour's garden. This fact will be the trigger for the events which will take place from that moment onwards, as Christopher starts a thrilling detective investigation to find the author of this murder, who is according to his moral code the worst of criminals. On doing his research, Christopher decides to write a book -a detective story- with the help and advice of Shiobhan- her teacher and mentor- , and following some lines of investigation developed by Sherlock Holmes in some of the most well-known of Sir Arthur Conan Doyle's books, which Christopher really enjoys. What the main character doesn´t know is that this book will lead him indirectly to a more relevant discovery: that his mother is not dead as his father had let him know, and as a result, the search of the dog's murderer will involve the search of her mum, which he will fulfil successfully.

Due to the limitations imposed by his mental handicap, any step Christopher has to take or any little change he has to introduce in his organised life, do involve really desastrous consequences for his unbalanced health; we notice how he gets sick and feels a terrible pain in his chest when he has to talk to strangers or is touched by someone, and this is shown to us particularly when he has to undertake the actions leading to get his most important aims: travelling to London to find his mum or taking his A Level Maths test. His difficulties in socializing are also present in the course of the story: he has serious problems in communicating with people and usually has a hostile attitude; he even has a Swiss army knike in his pocket all the time, as he sees every strange person as a menace to him. He hits some of his fellow students and on some occasions he also has physical fights with both his parents. His isolation, his lack of communication with people as well as his violent behaviour and selfishness caused his mother's departure. However, he tries to do his best and fights against all the limitations inherent to his illness when he makes up his mind to leave Swindon-his home town- and live with his mum in London. In conclusion, the novel stands for the fight of a mentally handicapped teenager to achieve important aims for himself (write a book, find Wellington's killer, pass his A level Maths test and recover his mother) with a successful result, which involve a great advance in the process of his personal self-fulfilment and maturity.

THE CHARACTERS CHRISTOPHER As mentioned above, Christopher is a teenager who has Asperger's syndrome, and this fact determines his “behavioural” problems, as he himself refers to his difficulties in relating to others, communicating or socializing in general. We see Christopher as someone whose brain works in a very different way from an ordinary brain: he is obsessed with mathematics, logic and astronomy, but it's maths what he is referring to all the time, even when he is in trouble or scared, he uses maths calculations and operations as a resource to keep calm and relax. Besides, he tries to explain everything from a scientific point of view, he is extraordinarily rational and never shows his feelings or affection in his family life or in any other circumstances. Quite surprisingly, he doesn't seem to be affected by his parent's worries or grief, he seems to be uncapable of showing any interest for anyone's well-being. In fact, his favourite dream is one in which” everyone on earth is dead because they have caught a virus”,so there is no one who can speak to him or touch him, and he can do anything he wants to do. “And eventually there is no one left in the world except people who don't look at other people's faces....and these people are all special people like me. And they like being on their own and I hardly see them....”. In this quotation we see how isolation and incommunication are present in his life. He needs order and organization in everything he does: daily routines, timetables...otherwise, he feels lost and chaos invades his life causing him to be under great strain which affects him aily tasks. This strain gets to its highest level when he travels to London, as this journey involves doing things which for a mentally handicapped boy like him are threatening and frightful, both physically and mentally, like being touched by strangers, being talked to, hearing all sort of noises or being overwhelmed by so many new things.

Another outstanding aspect in his personality is his intelligence: he can calculate mathematical operations at an incredible speed, solve maths problems an ordinary person would find really complicated or remember the names of stars, planets, constellations, etc without any difficulty. He is astonishingly observant and can notice and memorize data which anyone else would miss, as when he describes the countryside he saw when his parents and he were driving to Dover, and mentions the number of caws he saw, their colour and position in the field, the types of grass and flowers, the villages near the field.... In his opinion, â&#x20AC;&#x153;most people are lazy, they never look at everything. They do what is called glancing....and they would stop noticing anything because they would be thinking something elseâ&#x20AC;?. However, he can't understand people's faces or ordinary expressions most people use, and has to ask Siobhan, her teacher, for help to interpret what people mean. His lack of communication skills makes him vulnerable, feel threatened and even get hostile in situations that a normal person would consider as ordinary.

CHRISTOPHER'S MOTHER (JUDY) Judy describes herself as a quick-tempered woman who can't cope with all the difficulties bringing up Christopher involve. Both of them often have fights and some of the things her son does get on her nerves and they get violent and throw things to each other or hit each other. Almost all the information we have about Judy is found in the letters she sent to her son from London. As she tells Christopher, she couldn't stand the situation any more and made up her mind to move to London with Mr. Shears, who was really supportive at that time. We notice that she is really worried about Christopher, but his disruptive behaviour broke her marriage and she and her husband quarrelled all the time and weren't a couple any more. Judy loves France and her dream would be to live in the French countryside, with a handyman, and sit outside the house in the evening and have a glass of wine. By reading her letters, we notice that she is not an educated person: she makes quite a lot of spelling and grammar mistakes, and some of the words she writes remind us of similar French words, like ”differant with”, “argumant” or “pacient”. Some other words like “kichen”, “maniger” or “lonley” only show that she may belong to the working class or that she may not have a good education. Anyway, when Christopher goes to London and they meet again, he becomes her only and most important worry, and she eventually goes back to Swindon and leaves her new partner to live with her son in a tiny and ugly apartment, thus giving up a more comfortable life in London.

ED BOONE (CHRISTOPHERÂ´S FATHER) He is described as a patient, calm man who is really worried about his son's education and spends all his spare time on looking after him, Nevertheless, we also see some fights between he and Christopher and they even hit each other on some occasions. He works as a heating engineer who is in charge of boiler and heating maintenance and if we pay attention to the way he speaks, we realize that he is not an educated person, either: he uses swearwords very often and his language is always very colloquial and simple. When Christopher discovers his father's lies and starts mistrusting and being afraid of him, we see that Ed almost gets crazy and doesn't know what to do to be forgiven by him; he goes to London to recover him but his travel to London doesn't change anything: Christopher doesn't love him any more. Eventually, something clever occurs to him to get his son back to him, he buys him a little dog when Toby dies, and the boy is such an animal lover that it works: Christopher gradually changes his attitude towards his dad and starts sharing some time with him. At the end of the story, we foresee a new and better relationship among the three of them, since Christopher is his parents' biggest worry and their lives really focus on him.They both are really supportive to him and do their best to make possible that Christopher sits for his Maths exams, which the boy was looking forward to.

THE BOOK We could say that the book Christopher writes really stands for the core of the novel, it's a story inside another story. From the very moment he starts writing it, we get to know most of the events which happen in the novel through the book itself: the investigation he makes to find Wellington's killer, his trip to London, his school and family life, all the important facts are present in the boy's book and -what is even more important -the search of the book leads to the discovery of his father's lie and makes possible Christopher's recovering his mum, which involved a turning point in his life and their parents' ones, as well as a giant step in the process of Christopher's self fulfilment and maturity.

A. BEFORE READING ACTIVITIES In pairs, students ask and answer the following questions. Alternatively, the teacher can ask the questions and elicit the answers from the whole class. are?.

1. Do you know which the most representative symptoms of autism

............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. 2. â&#x20AC;&#x153;The Curious Incident of the Dog in the Night-Timeâ&#x20AC;? is a detective story. What elements do you expect to find in a detective story? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. 3. Do you know which short story by Sir Arthur Conan Doyle was this novel by Mark Haddon named after? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

4. Look at the picture on the cover of the book. What can you guess from the illustration of the dog in it?. Why do you think the illustration shows a sky filled with stars and planets? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

5. What sort of people do you think are important for someone who suffers from Asperger's syndrome? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

6. Can you guess what type of relationship exists between the main character of the novel and the dog on the cover of the novel? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

7. Look at the last pages of the book. Why do you think the appendix is included at the end of the novel? ............................................................................................................................................. 8. Read the last lines of the novel just before the appendix and explain if the story has a happy ending or not. Justify your answer. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. not?

9. In your opinion, should people with autism go to special schools or

B. AFTER READING ACTIVITIES

COMPREHENSION AND DISCUSSION ACTIVITIES 1. ANSWER THE FOLLOWING QUESTIONS: Here are some suggestions about ideas students can discuss after reading the book. - What attitude shown by Christopher Boone shows that his moral code is a peculiar one? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. - What role does Maths play in Christopher's life? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. - How important is Siobhan in Christoper's learning process? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................

- How is Christopher's relationship with his father-Ed Boone- at the first stages of the book? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. dog.

Compare it with their relationship when Ed tells him that he killed the

- How is logical thought important in Christopher's daily life? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. - What does the journey to London mean for Christopher as far as the process to overcome his fears and phobias is concerned? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. - Mention how noise affects Christopher's behaviour in various circumstances. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

- Smell plays a relevant role in Christopher's daily life. Tell about how he perceives his mum, Rodhri, his father or his garden according to their smell. What smell does Rodhri share with his father? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

- Violence is present in the course of the story. Mention in what circumstances the three main characters in the story behave agressively and how each of them deal with this kind of behaviour. Do you remember any circumstances when the main character shows himself violent towards strange people? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

- What are Christopher's strategies when he feels really scared? What does he do to keep calm? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. - Discuss about the difficulties Christopher shows to express his feelings and affection to his parents. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. - Think about some adjectives which could describe Christopher's personality. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. - Even if Christopher suffers from Autism, he has a way to show or receive affection from his parents. Can you remember it? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. - What is the environment around Christopher like? Is the atmosphere at school a positive one for him? ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………

- What is the role played by Siobhan as regards the boy's understanding the world surrounding him? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. - At the end of the story, Christopher feels really satisfied and proud of himself. Do you think his parents feel as happy personally as he does?. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. - Toby -Christopher's rat- is present at several important times in the novel. Explain why this pet or, later on, his dog Sandy are so important and necessary in his life. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. - The main character is really fond of Maths. What influence does this fact have in the developing of the last chapters of the novel? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

- How does Christopher manage without any friends around him? What things replace them in his everyday life? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

- Explain why Christopher's achievements at the end of the book make him feel self-confident. Do you think he has reasons for feeling proud of himself or not? Does he ever think about his parents' feelings? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

- To what extent is Christopher important in his parents' life? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

to:

- Do you remember any elements in ChristopherÂ´s books which refer a. Literature

b. Maths problems

c. Astronomy

d. Logic

- How does Christopher's world change when he starts his investigation to solve the dog's murder? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. - Why is the book he decides to write about Wellington's murder a connection to solve the mystery of his mum's disappearance? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

him?

- In your opinion, what does the book Christopher writes mean for

- How does Christopher feel when he discovers he has been deceived by his father?. Discuss his moral code. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

- Explain how logic is used by Christopher to make clear the case of the Cottingley Fairies and the Monty Hall problem. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

- How is Christopher different from the rest of the people when he looks at things that surround him? How much can he notice and memorize about them? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. - Describe the main character's neighbourhood in Swindon. Does he always feel safe there? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. - Which were the only places Christopher used to go to in Swindon before he leaves for London? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

- Why do you think he doesnÂ´t like going to France on holidays? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

DISCUSS THE FOLLOWING STATEMENTS IN GROUP. AGREE (YES) OR DISAGREE (NO) WITH THEM. SUPPORT YOUR OPINIONS WITH OBSERVATIONS AND DETAILS FROM THE STORY. 2.

STATEMENT Christopher loved crowds Ed Boone and Judy worried a lot about their son. Judy was a quiet, calm woman. Christopher didn't believe in spirits. Siobhan always let Christopher do whatever he wanted to. Rodhri understood Christopher's behaviour. Mr. Shears was a selfish man. Christopher was fond of Sherlock Holmes. Christopher really enjoys his trip to London. Christopher's plan is to become a scientist.

YES/NO EXAMPLES TO SUPPORT YOUR OPINION

3. IN GROUPS, DISCUSS THE SIGNIFICANCE OF THESE

WORDS IN THE NOVEL, AND HOW THEY'RE RELATED TO ITS MAIN CHARACTER. - Isolation

- Violence

- Logical thought

- Intelligence

- Noise

- Maths

- Smell

- Astronomy

- Self-confidence

- Insensitivity

- Fear

- Incommunication

- Misunderstanding

- Self- fulfilment

- Selfishness

- Love

4. WHICH CHARACTER IN THE BOOK SAYS THE FOLLOWING

WORDS?

(CHOOSE FROM THE NAMES IN THE BRACKETS BELOW) (Judy, Ed Boone, the policeman, Rhodri, Christopher, Mrs. Shears, Mrs. Alexander)

☻”I'm really sorry, Christopher. I really didn't mean to say anything that

was going to upset you...I thought you knew. That's why your father thinks that Mr.Shears is an evil man..” ……………………………………………………………………………….

☻” And what precisely, were you doing in the garden. Why were you holding

the dog?...Did you kill the dog?” ……………………………………………………………………………… ☻”Look, maybe I shouldn't say this, but.. I want you to know that you can

trust me. And... OK, maybe I don't tell the truth all the time. God knows, I try, Christopher, God knowa I do, but... Life is difficult...” ……………………………… ☻”Dear Christopher,

We have a new fridge and cooket at last! Roger and I drove to the tip at the weekend to throw the old ones away.” …………………………………………………………… ☻”I like Sherlock Holmes, But I do not like sir Arthur Conan Doyle who was

the author of the Sherlock Holmes stories. That is because he wasn't like Sherlock Holmes and beliveved in the supernatural” ………………………………………….

☻”When I feel depressed or sad, I will close my eyes and I will imagine

that I'm staying in a house on Cape Cod with my friend Elly, and we will take a trip on a boat from Provincetown and go out into the bay to watch the humpback whales and that make me feel calm and peaceful and happy”.………………………….........

5. PUT THE FOLLOWING STAMENTS IN CHRONOLOGICAL

ORDER ACCORDING TO THE BOOK.

j →……………………………….…………………………………………………………………………………………………

a. Christopher makes up his mind to go to London and live with his mother. b. A policeman is hit by Christopher at Mrs. Shear's garden. c. Ed Boone tells his son that he killed Mrs. Shear's poodle. d. Christopher is taken to the police station. e. Christopher takes Toby to Mrs. Alexander's house. f. Christopher sits for his Maths A level test. g. Christopher finds his mother's letters in his father's cupboard. h. Judy and Mr. Shears have a big fight. i. Ed Boone gives Christopher a little golden retriever and tries to get closer to his son. j. Wellington is lying on the lawn killed by a garden fork. k. Christopher feels proud of himself and self-confident for the first time. l. Judy and Christopher go back to Swindon. m. Christopher decides to investigate Mrs. Shear's dog's murder. n. Christopher starts writing a detective story about his investigations concerning Wellington's murder.

6. WORD PUZZLE

Solve the vocabulary puzzle and find the hidden word related to the story. 1. 2. 3. 4. 5. 6.

The name of the town where Christopher lives. Sherlock Holmes was a________________ Christopher usually watches these videos at home. The fairies of ______________is a case of fake photography. The chapters in this book are given in ____________numbers. A dog breed which is in the title of Christopher's favourite detective story. 7. Christopher used this means of transport in London to get to his mum's house. 8. Christopher's dream profession. 9. The name of Christopher's pet rat. 10. A constellation which looks like a hunter with a club and a bow and arrow.

C. VOCABULARY ACTIVITIES 1. MULTIPLE CHOICE Circle the correct answer:

When Christopher Boone sees four yellow cars he thinks it is...

Christopher knew all prime numbers up to

a) a great day.

a) 43

b) a rainy day.

b) 5507

c) a black day.

c) 7507

Wellington – Mr Shear's dog- was a

Christopher liked

a) a golden retriever

a) science fiction novels

b) a poodle.

b) fables

c) a yorkshire.

c) mystery novels

Christopher's favourite colour is

Toby was

a) green

a) a cat

b) yellow

b) an elephant

c) red

c) a rat

▼

Christopher's dad hid

Christopher hates

a) letters form Christopher's mother to

a) noise

Christopher

b) car keys c) money

b) astronomy c) rats

The killer of Wellington was a) Mr Shears b) A policeman c) Christopher's dad

2. CORRECT THE MISTAKES IN THE FOLLOWING SENTENCES a) Mr Jeavons, the psychologist at the school, once asked me why 4 green cars in a row made it a Good Day ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… b) Mother had given me a bath and cleaned the sick off me and dried me off with a blanket ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. c) When I had bought my liquorice laces and a milky bar I turned round and saw Mrs Shears, the old woman from number 54 ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

d) But on the third day I kept my eyes opened all the way to the shopping centre until we got off the school car because I had 2 Black Days ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. e) That night I read some more of my book and the next morning I took it into Mrs.Alexander's house so that Siobhan could read it and tell me if I had made mistakes with the spelling and the grammar ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. f) Then Father said we had to go and buy some clothes for me to wear and some pyjamas and a toothbrush and a book called â&#x20AC;&#x153;Further Maths for A Levelâ&#x20AC;?.(In London) ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. g) Then I wondered I should have got off the bus because it had just stopped at London , and I was happy because if the train went anywhere else it would be somewhere where I didn't know anybody ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. h) The next evening I had fried tomatoes for breakfast and a tin of green beans which Mother heated up in the oven ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

i) People believe in Madonna because the world is very complicated, said Christopher ............................................................................................................................................. j) Christopher's dad killed Wellington by kicking him .............................................................................................................................................

3. FILL IN THE BLANKS IN THE SENTENCES BELOW USING

THE WORDS IN BRACKETS

(secretary, neighbours,chest, pellets, underground, heating, swords, headmistress, police station, shirt box, timetables, fork, moaned, golden retriever).

a) Wellington was killed with a garden_______________ b) Christopher was sent to the __________________________because he hit a policeman c) Toby, Christopher's rat, used to eat special________________ d) Christopher likes ___________________because he likes to know when everything is going to happen e) When Christopher didn't like the way things were happening, he usually got a ___________in his chest f) Christopher's dad's job had to do with _____________maintenance g) To go to Willesden Junction from the railway station in London, Christopher had to take the_____________________

h) At the end of the book , Ed Boone gave his son a little _______________as a present i) Mrs. Gascoyne was the ______________at Christopher's school j) Judy used to work as a ___________________in an office in Swindon k) Mrs. Alexander and Mrs. Shears were The Boone's________________ l) When Christopher was in a crowded place, he lay on the ground and ____________ m) Christopher found his mum's letters in a ________ _______ in his dad's cupboard n) Theâ&#x20AC;? sound like people fighting with_______________â&#x20AC;? were really the trains in the little underground station

D. GRAMMAR ACTIVITIES 1. MATCH A AND B TO FORM COMPOUND SENTENCES

1.When Christopher was in a crowded place

a) When he saw many red cars

2.Christopher would feel really happy

b) Because she couldn't cope with her family situation any more

3. When Christopher was writing his book

c) In order to feel safer

4. Christopher closed his eyes in the underground station

d) Who had behavioural problems

5. If Christopher hadn't opened his dad's shirt box 6. At the end of the story, Christopher feels glad 7. Judy left Swindon and abandoned her son 8. Christopher wanted to pass his A levels Maths test 9. Christopher didn't like Mrs. Alexander, his neighbour 10. Christopher's father and mother had lots of arguments because of the stress of looking after someone

e) Because she was a stranger f) He wouldnÂ´t have found out that his mum wasn't dead g) Siobhan advised him to write descriptions and not to write everything that happened h) He felt sick and started groaning i) To become a scientist and have a good job j) Because he is sure he can do anything

2. TURN THE FOLLOWING SENTENCES INTO THE PASSIVE

VOICE

a) Ed Boone gave Christopher a little dog as a present ………………………………………………………………………………………………………………………………………… b) Christopher bought a London A-Z street atlas ………………………………………………………………………………………………………………………………………… c) Christopher feeds his pet rat twice a day ………………………………………………………………………………………………………………………………………… d) Christopher take A level Physics in two years' time

………………………………………………………………………………………………………………………………………… e) Judy brought her son some pyjamas and a toothbrush from the shopping centre ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. f) Christoper didn't read the books about science and maths Mr. Shears got him from the library ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. g) Reverend Peters would look after Christopher if he sat A Level maths …………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. JOIN THE FOLLOWING PAIRS OF SENTENCES USING

RELATIVE PRONOUNS TO MAKE RELATIVE CLAUSES

a) Christopher has got a teacher / She is called Siobhan ………………………………………………………………………………………………………………………………………… b) There is a knife in Christopher's pocket / It's a Swiss Army knife ………………………………………………………………………………………………………………………………………… c) Judy and Mr. Shears used to live in a flat / It was in Willesden Junction ………………………………………………………………………………………………………………………………………… d) Mrs. Alexander was an old lady / Her house was close to Christopher's house ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. e) Mrs. Shears had a dog / It was killed with a garden fork …………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. TURN

SPEECH.

THE FOLLOWING SENTENCES INTO REPORTED

a) ”How much does it cost to get a ticket for a train to London?”, Christopher asked ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. b) ”Why were you holding the dog?, the policeman asked me ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. c) ”Did it make you upset to find out that your mother and Mr. Shears had an affair?”, Siobhan asked Christopher ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. d) ”I have got a job, I'm working in Camden, at Perkin and Rashid”, my mother said ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. e) ” Now I know I can do anything”, Christopher said .............................................................................................................................................

▪

LINGUA E LITERATURA

1. Define o que é unha aliteración e unha onomatopea:  ALITERACIÓN : ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................  ONOMATOPEA : ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Que diferenza hai entre elas? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Define o que é unha ANÁFORA : ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. No seguinte fragmento (capítulo 227): podería haber algún destes recursos? Sinálaos. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. E no caso da aliteración (se a hai) explica que son é o que trata de imitar e que grafías (ou palabras) utiliza para iso.

“E os trens que chegaban e marchaban da estación tiña nun ritmo, como a música ou os tambores. E era como contar e dicir “ esquerda, dereita, esquerda, dereita, esquerda, dereita ...” que era algo que me ensinara Siobhan para manterme tranquilo. E eu dicía na miña cabeza: “ Tren que chega. Tren que para. Tren que marcha. Silencio. Tren que chega. Tren que para. Tren que marcha ... “ coma se os trens só estivesen na miña cabeza“. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

2. En que consiste a polisemia? Escribe ti unha definición, a partir da explicación que dá Christopher no capítulo 13 cando nos conta un chiste que lle contou a el o seu pai. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Pon ti agora algún exemplo máis e explícao, como fixo Christopher no chiste. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. 3. Christopher está escribindo un libro e a súa profesora e amiga Siobhan explícalle cal é a finalidade dunha descrición. Copia aquí o que lle di: ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. E agora fai ti unha descrición do que queiras, tendo presente o que lle explicou Siobhan a Christopher. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

4. No capítulo 29 Christopher fala das metáforas. Copia o fragmento onde Christopher define á súa maneira o que é unha metáfora: ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Agora busca información e dá ti unha definición máis técnica do que é unha metáfora e un símil ▪ METÁFORA : ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ▪ SÍMIL : ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Que opinión ten Christopher das metáforas? Por que non lle gustan? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Recolle algún exemplo de metáforas que aparezan na novela e logo crea ti unha polo menos. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

Cando Christopher descobre a verdade en relación á súa nai, empeza a describir como se sente (capítulo 157). Copia o fragmento onde o describe: ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Que recurso utiliza? ............................................................................................................................................. Agora utiliza ti ese mesmo recurso para describir unha sensación que nalgún momento experimentases: ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Ás veces Christopher fala de si mesmo e das súas reaccións como se fose unha máquina. Con que máquina se identifica? ............................................................................................................................................. Este recurso literario é un símil ou unha metáfora? ............................................................................................................................................. Por que? ............................................................................................................................................. Recolle fragmentos do texto que proben esta afirmación (que Christopher se identifica cunha máquina). ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

5. No capítulo 191 Christopher consegue chegar á estación de Swindon. Como se sente unha vez que xa está alí? ............................................................................................................................................. Cal é a causa que o leva a sentirse así? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Le en voz alta o texto que corresponde ao momento en que Christopher está tratando de procesar toda a información que lle chega a partir do movemento que se observa na estación ( páxinas 191-192 en galego ou 180-181 en castelán). Que sensación che produce a ti despois da lectura? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Como consegue o autor reproducir esa sensación utilizando só os recursos lingüísticos? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. 6. A partir da información que se dá no capítulo 151, elabora ti unha definición propia e persoal do que significa a palabra misterio: ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. 7. Que é unha expresión feita? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

Christopher recolle unha morea delas. Copia as que el recolle para empezar a facer unha Antoloxía de Frases Feitas e ao seu carón pon o significado da cada unha. Se algún non o sabes pregúntalle a alguén, e pregúntalle tamén ao profesor ou profesora de lingua como se pode buscar no dicionario o significado dunha frase feita. Exemplo:

“Era o seu ollo dereito“ → que tiña verdadeira predilección por aquela persoa, era a súa preferida.

Agora segue ti, e engade algunha máis que che digan os teus pais, os teus avós … ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

100

8. Que é un tecnicismo? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Recolle algúns que aparezan ao longo da novela e clasifícaos na seguinte táboa, especificando a rama do saber á que pertencen:

TECNICISMO

RAMA do SABER

9. Que pensas que pode ser a linguaxe coloquial? trata de dar unha definición e logo pregúntalle ao teu profesor ou profesora para saber se estabas no certo. ▪ LINGUAXE COLOQUIAL: ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Recolle exemplos de linguaxe coloquial usados na novela: ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

101

10. Que significado teñen os termos verosimilitude e decoro, desde o punto de vista literario. ▪ VEROSIMILITUDE : ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ▪ DECORO : ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Cres que na novela se pode falar de “decoro”? ............................................................................................................................................. Razoa a túa resposta: ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Recolle algún exemplo que ilustre o que dis: ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

102

3. Acheg谩monos ao Libro

Actividades en relaci贸n co Formato do libro Present谩mosche a continuaci贸n diversas portadas da novela:

103

1. Que teñen en común a maioría delas? …………………………………………………………………………………………………………………………………… Cal ou cales se axustan máis ao título? …………………………………………………………………………………………………………………………………… E cales se axustan máis á historia que se conta no libro? …………………………………………………………………………………………………………………………………… Por que? …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. Que cor predomina? Que explicación dás a isto? …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. Segundo as túas respostas anteriores, cal das portadas é a menos axeitada e tamén menos suxerinte? Por que? …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… 4. Investiga onde aparece no libro a información en relación á edición (nome da editorial, nº de edición, ano, depósito legal, ISBN) e como se pode buscar nunha biblioteca. …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………

104

5. Fíxate agora onde aparece a información sobre o número de edicións na edición en castelán e na edición en galego. Que información nos achega este dato? Escribe debaixo de cada unha cal corresponde á edición en galego e cal á de castelán.

Edición en ...............................

Edición en ....................................

6. Compara o texto da contraportada na versión en castelán e na versión en galego.

Versión en Galego “Christopher Boone ten quince anos, é un experto en ciencias e matemáticas, sabe as capitais de todos os países do mundo e os números primos ata o 7.507, pero ten dificultades para relacionarse con outras persoas. Unha noite atopa a Wellington, o can da veciña, atravesado por unha forca de xardín, e decide comezar unha investigación para descubrir o asasino. Mentres leva a cabo as súas pescudas, que converte nunha novela policial, cuestionará a lóxica do mundo que o rodea e desvelará certos misterios que van alterar a súa vida metódica e ordenada.

105

Versión en Castelán “ El curioso incidente del perro a medianoche es una novela que no se parece a ninguna otra. Elogiada con entusiasmo por autores consagrados como Oliver Sacks e Ian McEwan, ha merecido la aprobación masiva de los lectores en todos los países donde se ha publicado, además de galardones como el Premio Whitbread y el Premio de la Commonwealth al Mejor Primer Libro. Su protagonista, Christopher Boone, es uno de los más originales que han surgido en el panorama de la narrativa internacional en los últimos años, y está destinado a convertirse en un héroe literario universal de la talla de Oliver Twist y Holden Caulfield. A sus quince años, Christopher conoce las capitales de todos los países del mundo, puede explicar la teoría de la relatividad y recitar los números primos hasta el 7.507, pero le cuesta relacionarse con otros seres humanos. Le gustan las listas, los esquemas y la verdad, pero odia el amarillo, el marrón y el contacto físico. Si bien nunca ha ido solo más allá de la tienda de la esquina, la noche que el perro de una vecina aparece atravesado por un horcón, Christopher decide iniciar la búsqueda del culpable. Emulando a su admirado Sherlock Holmes – el modelo de detective obsesionado con el análisis de los hechos -, sus pesquisas lo llevarán a cuestionar el sentido común de los adultos que lo rodean y a desvelar algunos secretos familiares que pondrán patas arriba su ordenado y seguro mundo “. “ Una novela conmovedora, verosímil y muy divertida “ Oliver Sacks “ Soberbia. Mark Haddon escribe con sabiduría y sentido del humor “ Ian McEwan “ Excepcional. Al mirar a través de los ojos de Christopher, vemos el mundo con mayor claridad y nos comprendemos mejor a nosotros mismos. ¿Qué más se puede pedir a un libro? “ The Sunday Telegraph

106

Que diferenza hai entre os dous textos dende o punto de vista do contido e da finalidade do mesmo? Demostra o que dis achegando exemplos dos propios textos:

............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................

107

Traduce ao galego o texto que aparece na capa da edici贸n en castel谩n:

108

Actividades en relación coa vertente Temática-Humana 1. Quen é o protagonista?

............................................................................................................................ Que afeccións ten ?

............................................................................................................................ Que afeccións acostuma a ter un neno desta idade?

A nivel pedagóxico ou cognitivo que termo se utilizaría para referirse

a un neno así?………………………………………………………………….……………………………… Dentro da aula: que reacción provocaría ter un compañeiro con esas características e como lle chamarían?

............................................................................................................................ Por que? ………………………………………………………………………….………………….. Cales son as actuacións que se toman no seu colexio por parte dos responsables educativos?

Que actitudes toman os seus pais ao respecto? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Finalmente, que sucede con Christopher a este respecto? ............................................................................................................................................. Cales son os proxectos de futuro de Christopher? ............................................................................................................................................. Cal é a virtude que Christopher considera imprescindible para realizar calquera traballo e tamén para estudar? .................................................................

............................................................................................................................

109

2. Define o termo “incongruencia”: ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Recolle exemplos de incongruencias no capítulo 59. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Por que a Christopher non lle gustan as incongruencias?

110

4. Que dúas situacións contribúen a crear intriga na novela? Que relación hai entre elas? Cres que neste sentido (o tratamento da intriga) é unha boa novela? Por que? En que momento (capítulo) se reforza a intriga? Que fai o autor para conseguilo?

111

5. Por que lle gustan os animais a Christopher? .............................................................................................................................................

............................................................................................................................ E, en concreto nos cans, que calidades destaca? .............................................................................................................................................

............................................................................................................................

Busca na novela fragmentos que sexan representativos do pensamento e o sentimento que Christopher expresa polos animais?

6. A Christopher non lle gusta a mentira (“eu non digo mentiras“), por iso sempre di a verdade. Pero: é certo que “sempre“ di a verdade? ............................................................................................................................................. Recolle exemplos de situacións nas que non diga a verdade :

............................................................................................................................ Cando dicimos “mentiras piadosas“ ?

............................................................................................................................

112

De que outra palabra procede a palabra “piadosa”? ............................................................................................................................................. Que significado ten esoutra palabra? ............................................................................................................................................. Que nome recibe este fenómeno lingüístico utilizado para a formación de novas palabras dentro do idioma?

Segundo a análise que acabas de facer da palabra “piadosas“ : cres que é unha palabra axeitada para marcar a diferenza entre o tipo de “mentiras” que utiliza Christopher (ou calquera de nós, con certa frecuencia) e as “outras mentiras“ . Por que?

Que relación pode haber entre a verdade e as matemáticas? E entre a verdade e a novela policial?

A que sentimento vai asociada a mentira? ............................................................................................................................................. En que momento empeza Christopher a rexeitar ao seu pai e a sentir medo cara el?

............................................................................................................................ Por que?

............................................................................................................................

113

Recolle algún fragmento que confirme o que dis:

Podería dicirse que o pai de Christopher é “impulsivo“ porque se deixa dominar polos seus impulsos do momento, aínda que logo se arrepinta? Recolle tamén algún fragmento no que se poida ver o que ti argumentaches:

114

115

116

117

118

Que significa a palabra “analítico“?

SER “LÓXICO – RACIONAL”

SER “EMOCIONAL”

119

Busca en dicionarios ou enciclopedias (Larousse, Salvat, Planeta…) o significado da palabra “chiste“ . Copia as definicións:

............................................................................................................................ Recolle os chistes que nalgún momento conta Christopher e algún outro que non conte el. Hai algunha diferenza? Cal é?

120

Segundo as definicións que ti copiaches, poderían considerarse verdadeiros chistes? Por que? ............................................................................................................................................. Escribe ti un “auténtico chiste“. Cóntao despois.

Cres que é un titulo acertado para a novela? Que relación pode ter co argumento?

Que papel xoga o animal mencionado no título na relación entre Christopher e o seu pai?

Segundo todo isto, dirías que o título ten máis de “lóxico“ ou de “emocional“? Razoa a túa resposta ............................................................................

121

8. Que novela toma como modelo Christopher para escribir a súa?

............................................................................................................................ En que subxénero se encadra este tipo de novela?

............................................................................................................................ Quen é o seu autor?

............................................................................................................................ Por que a Christopher lle gusta a novela pero non lle gusta o autor?

............................................................................................................................ Por que?

Que “pretexto“ ou situación utiliza Christopher como punto de inicio para elaborar a súa novela?

122

No capĂtulo 107 Christopher, imaxinando o que fixo Sherlock Holmes, elabora unha lista de pistas boas e outra coas pistas falsas para resolver o misterio de O sabuxo dos Baskerville. Agora intenta poĂąerte ti no papel de Christopher e fai o mesmo co asasinato de Wellington:

Estas son algunhas das pistas

Estas son algunhas das pistas falsas

123

9. Fai unha lista coas cousas que lle gustan a Christopher e outra coas cousas que non lle gustan:

COUSAS que lle GUSTAN

COUSAS que NON lle GUSTAN

Agora fai unha lista que se refira a ti mesmo:

COUSAS que ME GUSTAN

COUSAS que NON ME GUSTAN

124

10. No capítulo 73 Christopher, confirmando que é analítico e responsable, fai unha lista dalgúns dos seus problemas de conduta. Intenta ti facer unha listaxe túa, de xeito que na columna da esquerda escribas o problema de conduta, e na columna da dereita o que deberías facer para corrixilo.

PROBLEMA de CONDUTA

SOLUCIÓN para CORRIXILO

No capítulo 131 Christopher fai outra lista de cousas que non lle gustan porque teñen as cores que el odia (amarela e marrón). Fai ti o mesmo, pensa en dúas ou tres cores que odies e logo fai unha lista de cousas que non che gusten porque son desas cores.

COR ................... COR ................... COR ...................

125

11. Cando tranquilizarse?

Christopher

está

nervioso,

que

recorre

para

............................................................................................................................ Tes ti algún truco para estes casos?

126

Entón, por que Christopher acaba por rexeitalo?

En que consiste o “proxecto“ que lle propón a Christopher o seu pai para ir recuperando a relación perdida?

Nesta ocasión o pai de Christopher que solución adoptou: o “diálogo“ ou a “imposición“? ........................................................................................................... Con Christopher sempre actuou así? ............................................................... En que ocasión non o fai?..................................................................................... ............................................................................................................................................. Por que? .................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Cres que a “confianza“ é imprescindible para poder convivir con outras persoas? ............................................................................................................... Por que? .................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. A Christopher non lle gustan as “frases feitas“, pero: que son as “frases feitas“? .............................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Coñeces algunha para expresar esta situación entre Christopher e o seu pai, isto é: para expresar que alguén non confía noutra persoa? .............................................................................................................................................

127

13. Como reacciona o pai de Christopher cando as cousas non saen como el quere? .................................................................................................................

............................................................................................................................ Recolle fragmentos que sexan exemplo disto:

............................................................................................................................ Dirías que é unha mala persoa? Por que? ........................................................

Na convivencia con outras persoas, ademais da “confianza“, que outros dous “ingredientes” cres que son imprescindibles?

128

Na túa opinión, en que se parecen e en que se diferencian o pai de Christopher e o Sr. Shears?

SEMELLANZAS

DIFERENZAS

Na sociedade actual, por desgraza, proliferan demasiado os casos de “maltrato físico“ e todos sabemos en que consiste este tipo de maltrato porque, entre outras cousas é máis visible e comprobable; pero, poderíase falar tamén de “maltrato psicolóxico ou verbal”? ............................................ En que consiste?....................................................................................................

129

14. Cal cres que é a razón para que Christopher cronometre todos os actos da súa vida, que para todo faga horarios e deseñe planos ou mapas na súa cabeza cando se atopa perdido?

Á parte destes que propón Christopher: coñeces ti algún outro truco que non sexa utilizar un plano ou mapa?

130

15. No mundo de Christopher que papel xoga Deus e a relixión? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Por que? ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… Recolle fragmentos que exemplifiquen as túas palabras. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. 16. Que papel xogan os números na vida diaria de Christopher? Enumera situacións nas que, dalgún xeito, estean presentes. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Recolle fragmentos nos que se poidan ver as afirmacións que achegas: ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

131

17. Onde vive Christopher co seu pai? ............................................................................................................................................. E onde vai vivir nun principio coa súa nai? ............................................................................................................................................. Que diferenza hai entre as dúas cidades? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Cal lle gusta máis a Christopher para vivir? Por que? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Onde vives ti? ............................................................................................................................................. Pensas o mesmo que Christopher? ............................................................................................................................................. Por que? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Na túa opinión que vantaxes e que inconvenientes ten un caso e o outro?

CIDADE GRANDE

VANTAXES

INCONVENIENTES

CIDADE PEQUENA

VANTAXES

INCONVENIENTES

132

18. Cara o final da novela Christopher ten un soño que, segundo el, se repite en moitas ocasións: cal é? ............................................................................... ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Ao final Christopher di:

“ E ao final non queda ninguén no mundo, agás aquelas persoas que non lles miran á cara a outras persoa se que non sabe no que significan estas imaxes:”

E esas persoas son todas persoas especiais coma min. E gústalles estar soas e apenas as vexo (...) “ Sabes como se chaman estes debuxos? ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

133

Na novela aparecen estes; pon ao carón de cada un a emoción que representarían: EMOTICONO EMOCIÓN

Cando remata a novela Christopher utiliza estas palabras:

“E déronme os resultados do meu exame do bacharelato de matemáticas, e saquei un sobresaliente, que é o mellor resultado, e iso fixo que me sentise así:

Que interpretación lle dás ti ao desenlace da novela? ................................... ............................................................................. ............................................................................. .............................................................................

Se queres consultar máis cousas relacionadas cos emoticonos preme nestas páxinas: http://es.wikipedia.org/wiki/Emoticono http://www.google.es/images?hl=es&q=emotic%C3%B3n&um=1&ie=UTF8&source=univ&ei=YN0ATNvfN4S64gbq4XLDg&sa=X&oi=image_result_group&ct=title&resnum=4&ved=0CDsQsAQw Aw http://www.buscalogratis.com/emoticonos-para-bajar.htm

134

4. Actividades de comprensión-competencia lectora 1. A continuación aparece unha lista de diferentes sensacións e situacións nas que se atopa Christopher ao longo da novela. Van identificadas con números e seguidas delas escribimos as reaccións que acostuma a experimentar cara elas, identificadas, neste caso, con letras. Une cada sensación e situación coa reacción correspondente, emparellando un número cunha letra. Escribe o emparellamento a continuación da frecha 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

Medo e inseguridade → Agresividade → Ruído e berros → Presión e demasiada información → Multitude → Cariño, afecto, amor → Seguridade e tranquilidade → Contacto humano →

a) “ Tapeime os oídos coas mans, pechei os ollos (…) “ ( Cap. 5 ) b) “ (…) e fixen ese ruído que Pai chama rosmido “ ( Cap. 11 ) c) “ Non me gustou que me tocase así. E entón foi cando lle batín. “ ( Cap. 13 ) d) “ A xente provócame confusión “ ( Cap. 29 ) e) “ Levantou a man dereita e abriu os dedos en forma de abano. Eu levantei a man esquerda e abrín os dedos en forma de abano e tocámonos os dedos. “ ( Cap. 31 ) f) “ (…) e só tiña que mirar para adiante todo o tempo e poñer unha liña vermella no chan da sala grande que tiña na cabeza e seguila ” ( Cap. 211 ) g) “ (…) e había xente de pé preto de min e quería baterlle para que marchase. “ ( Cap. 211 ) h) “ (…) e sentinme mareado e empecei a rosmar moi alto ” ( Cap. 211 ) i) “ Esquerda, dereita, esquerda, dereita, esquerda, dereita.” ( Cap. 191 )

135

2. Despois de leres o libro saberás contestar se son verdadeiras ou falsas (V/F) as seguintes expresións:          ●

Christopher sabía dende o principio quen matara a Wellington Ọ Christopher tiña moitos amigos e levábase ben cos compañeiros de clase Ọ A Christopher gustábanlle moito os animais e tivo dúas mascotas Ọ O pai de Christopher queríao moito, sempre o defendía, coidábao e trataba de comprendelo Ọ A Christopher gustáballe que lle desen apertas e bicos Ọ A Christopher dábanselle mal as matemáticas Ọ Cando foi buscar á súa nai, Christopher soubo defenderse na estación porque lembraba cando xogaba cos trens que lle regalaran cando era pequeno Ọ O Sr. Shears estaba encantado de que quedase vivir con eles en Londres Ọ Christopher púxose moi preocupado cando pensou que non ía poder facelo exame de bacharelato Ọ Ao final as cousas tomaron moi bo camiño para solucionarse e el conseguiu facer o exame e aprobalo cun sobresaliente Ọ

136

5. Obradoiro 1. Que tipo de comida lle gusta a Christopher? ................................................................................. ................................................................................. ................................................................................. Inf贸rmate e indica algunhas comidas t铆picas da India. Recolle algunha receita cunha ilustraci贸n que a acompa帽e. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Receita: ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

137

Se na vosa clase hai compañeiros doutras culturas, preguntádelles cal é a comida típica do seu país. Que cada un traia a receita desa comida típica, e vós tamén deberedes traer algunha da vosa terra. Logo, cada un na súa casa, terá que cociñar esa receita e, finalmente, antes das vacacións de verán, farase un concurso gastronómico intercultural como despedida de curso. Para que todo o mundo saiba que se vai celebrar ese evento, facede uns carteis publicitarios invitando a todo o centro para que deguste os pratos e emitan a súa opinión ao respecto. Logo darase un premio aos tres primeiros clasificados.

2. Pon a proba a túa creatividade e actúa como un detective: Escribe un relato breve no que vaias dando pistas para resolver o “misterio” que propuxeches ao principio. Podes utilizar como modelo ou axuda o capítulo 107. 3. Christopher ve un anuncio publicitario na parede da estación do metro de Londres que invita a pasar as vacacións en Malaisia. Cal cres ti que é a finalidade dun anuncio publicitario? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Que requisitos debería cumprir entón un bo anuncio publicitario? ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................

138

Atreveríaste ti a facer un? Pensa o que destacarías do teu centro, as cousas que ten para ofrecer ...; fai fotografías e cando xa teñas todo o material, confecciona o teu anuncio para animar a outros compañeiros a vir estudar nel. Ao final, todos os anuncios publicitarios serán expostos nun lugar visible do centro. Procederase a realizar unha votación e o que resulte gañador recibirá un premio e poderá empregarse para facer un tríptico no que figure o nome do autor. Tríptico que se poderá utilizar con fins propagandísticos para dar a coñecer o centro.

139

Dramatización Baseándonos na lectura de O curioso incidente do can á media noite, de Mark Haddon, imos realizar unha proposta de dramatización que inclúe diferentes actividades de expresión corporal, expresión plástica, expresión oral e creatividade, e para rematarmos incluiremos a dramatización do texto narrativo con representación de escenas da novela.

Actividades mímicas de expresión corporal: Chuvia de globos no xardín: Christopher está no xardín xogando e cae do ceo unha chuvia de globos; saltaremos con forza para tratar de pinchalos mentres caen tendo en conta que temos un pincho en diferentes partes do corpo: na cabeza, no nariz, no ombro dereito, no ombro esquerdo, nas costas, no estómago, no traseiro, no xeonllo esquerdo, no xeonllo dereito, na punta do pé dereito, na punta do pé esquerdo ... Un dos aspectos claves nesta actividade é que cada vez que se escoite o asubío o alumnado identifique que imos cambiar de parte do corpo. A relación entre Pai e Christopher: Colocados por parellas un actuará de Christopher que necesitará axuda para todo, e outro será o pai. Podemos basearnos no que ocorreu nos capítulos 157 e 167: tras ler as cartas que Nai lle enviou, Christopher maréase e vomita; nese momento encóntrao o pai, que o limpa e viste. Mentres o pai coida de Christopher, non se pode falar, só se poden utilizar xestos. Ao remataren e cando escoiten un asubío, Christopher e o pai sufrirán cambios de personalidade converténdose en: membros dunha tribo indíxena, rapaces de gardería, bailaríns profesionais, carpinteiros, homes de goma, panadeiros, cans ...

140

Máscara facial: Imos atender a diferentes consignas que se dan relativas á expresión facial de Christopher. Individualmente: apertar beizos, apertar ollos ao pechalos, abrir moito a boca, mirar de esguello cara un lado, subir cellas, engurrar o cello, abrir moito os ollos, chiscar un ollo, mover os beizos, inchar as meixelas, mover as ventas do nariz. Posteriormente, repetiremos o exercicio en parellas: un expresa unha situación ou sentimento e o compañeiro intenta expresala co rostro.

Evocación dun espazo: Representaremos de forma individual as seguintes situacións nas que podería encontrarse Christopher, e que aluden a diferentes espazos: ir por un túnel moi estreito, ir pasando un río a través de pedras, ir por unha varanda moi estreira que está elevada, esconderse detrás dunha árbore, rubir por unha parede cunha corda, estar dentro dunha caixa moi pequena, subir unha escaleira ata o ceo...

A mirada expresiva de Christopher: Representaremos posibles situacións da vida de Christopher nas que está en contacto con diferentes obxectos, e poñeremos especial atención na expresión da cara: levar un paquete moi pesado, levar a Toby agochado na chaqueta, arrastrar unha mesa, levar unha cadeira, secarse coa toalla, lavar os dentes, comer un xeado, ler o seu libro favorito, observar as estrelas, escribir no encerado números primos, viaxar dentro dunha nave espacial, ir paseando pola rúa e divisar varios coches amarelos, logo catro coches vermellos, escoitar un chiste que non entende, recibir como agasallo un xersei marrón, ter comida que se toque no prato …

141

Obxectos de Christopher que deben interpretarse como tal: A partir dos obxectos de Christopher temos que improvisar unha escena, moi breve, na cal se poida ver algún dos usos reais do obxecto en cuestión. O obxecto debe conservar a súa propia natureza e identidade e quen cambia é o suxeito que o utiliza. Por exemplo: un cacho de corda serve para representar a unha nena xogando no parque, un mariñeiro no barco ou un artista do circo. Propoñeremos: un cacho de corda, a chave da casa, o clip vermello, o libro favorito de Christopher …

Obxectos de Christopher que non deben interpretarse como tal: Os alumnos, postos en fila, recibirán un obxecto dos anteriores. Ao recibilo, cada un terá que improvisar unha escena moi breve, na que o obxecto debe entenderse como calquera cousa menos como o que é realmente, pero cada interpretación ten que gardar algunha relación co obxecto real pola súa forma. Por exemplo: un bolígrafo pode ser un cepillo dos dentes, un termómetro, un cigarro; o borrador pode converterse nun transistor, un bocadillo, unha pastilla de xabón, un estoxo de aseo, unha máquina de afeitar. Tamén podemos utilizar dous obxectos á vez; así as dúas baquetas dun tambor dan: un par de banderillas, un par de agullas para facer calceta, un violín co seu arco, os palillos dos chineses para comer arroz, o garfo e o coitelo … As combinacións de obxectos aumentan as posibilidades de novos exercicios: unha baqueta e un pandeiro, un borrador e un bolígrafo, un punteiro e unha baqueta. Practicaremos cos mesmos obxectos que no exercicio anterior: un cacho de corda, a chave da casa, o clip vermello, o libro favorito de Christopher …

142

A actitude de Christopher e a súa expresión corporal: As distintas posicións do corpo humano revelan as actitudes do individuo e poden reducirse a dous tipos fundamentais: abertas e pechadas. As abertas maniféstanse por posicións tales como brazos estendidos, cabeza erguida, ollos abertos, sorriso, pernas abertas e, en xeral, esquema corporal que non impide a integración de elementos externos. Estas actitudes ou posicións abertas significan afirmación do eu e comunican: dominio, poder, exaltación, forza, seguridade, alegría, serenidade, benestar... As actitudes pechadas, pola contra, sérvense de posicións opostas ás anteriores: brazos cerrados, cabeza agachada, pernas encollidas, expresión de tristeza, pálpebras caídas e, en xeral, esquema corporal con tendencia a inscribirse nun círculo, « á defensiva » fronte a elementos externos. Supón a negación do eu e comunican: inseguridade, introversión, dúbida, tristeza, humillación, servidume, timidez, indecisión... A partir destas dúas liñas corporais adoptaremos individualmente posturas que nos lembren a Christopher cando sente:        

calor – frío poder – submisión alegría – tristeza agresividade – defensa valentía – medo xenerosidade – avaricia entende a expresión da cara de quen lle fala – non a entende cóntanlle un chiste que comprende – non o comprende

143

Actividades mímicas de expresión plástica Colocaremos material elemental a disposición do grupo como: papel de embalar, de periódico, de cores, bolsas, algunhas pezas de vestir, ou pertenzas do alumnado. A partir disto pediremos que improvisen vestiario para distintos personaxes. Pronto descubrirán que: unha bufanda serve como a correa dun can; unha bolsa de comercio, para unha máscara; unha bata abrochada polas costas e un pano na boca, para un cirurxián; un xersei, para un mandil ou un turbante; unha carteira, para un sombreiro ou gorro. Crearemos espazos escénicos a partir de elementos dispoñibles na aula: cubos de cores, mesas, cadeiras, andeis, mochilas ... e estudaremos algunhas das posibles escenas neles e cos obxectos empregados.

144

Exercicios de expresión oral e creatividade As actividades realizadas ata o de agora foron mímicas. A partir deste momento propoñemos unha serie de exercicios de expresión oral nos que a caracterización debe centrarse na entoación, na pronuncia e no contido. Propoñemos:

Declamar dando todas as entoacións posibles dun enunciado: Por exemplo: “Pecha a porta” : chorando, berrando, radiando un partido, amable, con voz de neno, con pánico, canso, con voz de vello, namorado, suplicando, irónico, moi alegre, histérico, cantando, saloucando ...

Improvisar rapidamente un enunciado sobre cada unha das palabras dunha lista dada: Navalla, peza dun crebacabezas, bola de penso, cartos, un clip vermello ou unha chave da porta. Comezaremos con: “Ía Christopher pola rúa e de

súpeto...”.

Imos contar un conto: Un alumno comeza un conto da súa propia invención; ao pronunciar involuntariamente a conxunción « e », que todos se comprometeron a evitar, ten que ceder a vez ao seguinte, que proseguirá co conto, e así sucesivamente. Naturalmente. deben ter empeño en gardar a palabra o maior tempo posible.

145

O cego: Un que permanece cos ollos tapados pásanselle obxectos reais e ten que describilos. Por exemplo: algo comestible, un clip, unha chave, un bolígrafo, o mando do canón, a manivela das persianas …

A conversa telefónica: Manteremos unha conversa telefónica cun interlocutor que non está presente. A través do presente os oíntes teñen que informarse do asunto obxecto da conversa. Debe evitarse o truco de repetir totalmente as supostas intervencións do outro. Imaxinemos que somos o pai de Christopher e que falamos con el.

Lectura e mímica: Declamaremos ou leremos os capítulos 73 e 193 participando dúas persoas: unha declama ou le e a outra, mentres tanto, fai os xestos correspondentes.

Imitaremos a forma de falar dalgunha persoa: o Pai, a asustada Sra. Shears, un compañeiro tatexo de Christopher, a amable Siobhan, o desagradable Sr. Thompson, a anciá Sra. Alexander, a boa da nai, o indignado policía …

146

O diálogo numérico: Manteremos unha discusión ou diálogo, ficticios, co emprego de números en vez de palabras. Resulta de moito efecto a variedade de matices na entoación. Exemplo:

-Un, dous e tres. -¡Catro, cinco e seis! -¿Sete, oito e nove? -¡Dez! ¡¡Once!! ¡¡¡Doce!!! A conversa debe ir acompañada dos xestos e actitudes correspondentes á situación dada: enfadados, asustados, namorados, cansos, moi alegres, con pánico, chorando, sen ganas, con acento estranxeiro, como nenos pequenos, como unha profesora, una muller moi coqueta, alguén que ve o asasino …

Os trabalinguas: Cres que a Christopher lle gustan os trabalinguas? Imos practicar algúns:

- Se vou a Bueu nun bou, vou. Se non vou nun bou, non vou. - Un lobo rubio roe un loro duro. Se un lobo rubio o roe, un loro duro o remoe. - Un mafagafo tiña cinco mafagafiños. Cando o magagafo guinfa, guinfan os cinco mafagafiños. - As guedellas enguedelláronseme. O desenguedelle, bo desenguedellador será.

desenguedellador

que

mas

147

A conversa alterada: Christopher e o pai están mantendo unha conversa telefónica, sen verse mutuamente. O pai vese sorprendido sobre a marcha por algo que perturba o diálogo. En consecuencia, ten que resolver os lances que se lle formulan inesperadamente, sen interromper a conversa. Por exemplo: 



O pai fala desde unha cabina pública co fillo e preséntase: unha persoa que insiste en pedir esmola; outra persoa que se empeña en entrar na cabina; un atracador que o ameaza cunha pistola na man … O pai está traballando e: un compañeiro faille unha broma inesperada; soa outro teléfono, descolga sen pensar e encóntrase con dous teléfonos que atender á vez; un compañeiro ensínalle o periódico cunha noticia sorprendente e inesperada … Na casa alguén chama á porta insistentemente pero está a música a todo volume e: é o pai que chega enfermo a casa; é un repartidor de pizzas que nos trae un pedido que nós non encargamos; é a señora Shears que se achega chorando desconsolada …

O xogo do descubrimento: A un participante confíaselle seguir a outro, descubrir o que fai e tratalo oportunamente. O xogador seguido representará a:      

Christopher escapando da casa e tentando que ninguén o vexa Christopher sentado no tren que o leva a Londres Christopher no bus que o leva á escola Christopher no metro Christopher agochado porque o segue un policía ...

148

O xogo da cadea: O animador entrega ao alumno número 1 un obxecto, por exemplo, un bastón. O alumno número 1 improvisa unha acción na que o bastón é unha cana de pescar. O alumno número 2 debe interromper agora a acción do pescador finxindo, por exemplo, que é un garda que lle pon unha multa por ser época de veda o porque o pescador non ten carné. A continuación o número 2, en posesión do bastón, utilízao para unha nova improvisación, de acordo coa súa condición de garda rural. Así o bastón convértese nunha escopeta e non sabe resistir a tentación que lle presenta o paso dun coello e dispara contra el. Pero intervén o número 3, un labrego que resulta ferido polo disparo do garda, e o número 3, ferido, faise co bastón que pasa a ser a súa muleta. Intervén o número 4 que é médico e cura ao ferido, á vez que cheo de satisfacción pola curación obtida transforma o bastón nunha guitarra para tocar e cantar, tómao como parella e ponse a bailar... e así sucesivamente.

O xogo dos obxectos perdidos: Presentamos aos alumnos varios obxectos distintos baseándonos nos obxectos que Christopher podería levar. Anuncia que os obxectos se encontraron na rúa e pregunta quen os puido perder. A cada alumno que reclame un dos obxectos confíaselle esa prenda para que só ou en colaboración con outros represente unha escena na cal se vexa como se perdeu o obxecto.

149

O xogo da pantomima repetida: Facemos saír do grupo a catro xogadores que quedan incomunicados dos demais e, polo tanto, non poden ver como el monta unha pantomima ante o resto dando algunha aclaración, co fin de que entendan todos os pormenores, pero sen que os catro ausentes saiban nada. A continuación o animador repite a pantomima, sen aclaración ningunha, ante un dos catro. Este debe observar con atención, porque logo terá que repetir a pantomima coa maior fidelidade posible ante o segundo. Este represéntaa ante o terceiro, e o terceiro ante o cuarto. O cuarto é o último en representala. Despois cada un dos actuantes, empezando polo último, e terminando polo primeiro, conta como viu el a pantomima ao anterior e como intentou imitala. O último en explicala é o animador que o fai á vez que vai xustificando o que di apoiándose no xesto, fragmento por fragmento. Argumentos deste tipo de pantomimas poden ser: 



Christopher entra na súa habitación, para o cal abre e logo pecha a porta, abre a gaiola de Toby, acaríciao, senta na cama e dálle de comer. O pai entra na habitación de Christopher cando o seu fillo está durmido: achégase á cama, acaríñao, coloca ben as sabas e as mantas, dálle un bico, mira pola ventá, baixa as persianas e sae con coidado de non facer ruído. Un policía detén a Christopher e condúceo pola forza ata o coche e chama por teléfono ao pai. Christopher pérdese na estación de tren e busca un punto de información para conseguir un plano. Nai compra a Christopher un pixama e un cepillo dos dentes nun centro comercial. Logo ensina o que mercou ao seu fillo.

150

Os desenlaces: Todos os grupos presentarán o mesmo conflito pero cada grupo terá que chegar a un desenlace distinto. Damos, por exemplo, como presentación esta situación: Sentado no banco dun parque un señor le o periódico e

Christopher non para de importunar achegándose a el para lelo á vez.

Desenlaces posibles: o propietario do periódico levántase e compra outro exemplar para Christopher; o propietario marcha amolado e deixa o xornal no banco; Christopher pídelle que lle lea a prensa en voz alta; Christopher vaise arrimando no asento ata facer caer ao final ao propietario da prensa, que non se decata de que non hai máis banco.

Quen é?: Cada alumno collerá un papel dunha bolsa. Neses papeis están escritos os nomes de diferentes personaxes da obra. Unha vez escollido o personaxe, cada alumno apuntará nun papel as características distintivas fundamentais que identifican ao personaxe en cuestión. Lerase en alto o resultado e o resto de alumnos teñen que adiviñar de quen se trata.

Os personaxes e as súas voces: Por parellas imos imitar a forma de falar de Christopher con: Pai (43), Nai (227), a señora Shears (capítulo 5, 59), o policía (capítulos 11, 17, 31, 37), a señora Alexander (capítulos 67, 109, 179), o señor Thompsom (67), Siobhan (capítulos 5, 149), o policía da estación de tren (191) … Outros posibles diálogos poderían darse entre: Pai e Nai (capítulo 227) …

151

Accións e movemento: Todos os alumnos á vez van executando a acción tras a indicación correspondente ou por imitación simultánea (rapaces e profesor ao mesmo tempo). Por exemplo, camiñar como: un gato, un can, un caracol, un mono, unha persoa que foxe de alguén, con medo, a escuras, alegre, triste, canso, borracho, sen ganas, escapando dun fotógrafo impertinente, salvando obstáculos imaxinarios, entre toxos, acompañando a un señor que vai ás présas, paseando un can, seguindo a un guía turístico que se para bruscamente porque está explicando algo, un detective que está espreitando a alguén, un neno que atravesa un río por un pear, un camareiro que leva unha bandexa de bebidas, sentindo frío, con chuvia, vento, calor, despreocupado, lendo, medio durmido, cazando bolboretas ... ☻ Pódense buscar outras accións para establecer variacións: cortar leña, pintar unha parede, segar trigo, ler o periódico, pisar uvas no lagar, esfollar unha margarida, limpar cristais, pescar con cana, arranxar o motor do coche, tocar a campá, pintar un cadro, zurcir un calcetín, sacar unha fotografía, facer unha tortilla, afeitar a un cliente, arrincar unha moa, nadar, ferrar unha mula, pasear en bicicleta, conducir un coche, conducir unha moto, poñer unha inxección, guiar un papaventos, finxir un mareo, representar unha borracheira, lavar os pés con auga fría, detectar un determinado olor, acariñar un can, oír un son moi molesto, beber unha bebida amarga, comer un cacho de turrón, dirixir unha banda que interpreta unha peza musical. ☻ Improvisar as distintas maneiras de presentarse as persoas que

actúan ao servizo doutras: un recruta, un camareiro, un criado, un botóns, un ordenanza, un chofer, un sereno, un limpabotas. ☻ Adoptar os distintos comportamentos dos que: seguen un partido de

tenis, ven un partido de fútbol, participan nunha subhasta de peixe nun porto, len un cómic, ven a televisión, observan o proceder dun pintor na rúa, esperan na cola do autobús, miran escaparates, visitan a feira do libro, esperan a chegada do avión nun aeroporto.

152

Unha vez traballadas estas actitudes de expresión corporal, plástica e oral imos realizar a dramatización do texto e a representación de escenas.

Dramatización do texto narrativo ou representación de escenas: A dramatización dun texto literario pode realizarse a partir da lectura directa do texto ou a posta en escena cun guión resultado da dramatización do texto.

A lectura directa do texto Cínguese á simple lectura dialogada, en cuxo caso a dramatización se limita ao xogo de voces dos personaxes que comparten as súas intervencións co narrador. Pode adoptar distintas modalidades: 



que os personaxes realicen as accións ou xestos pertinentes mentres o grupo de lectores máis experimentados le o texto (neste caso os actores tan só miman a acción) que se confíe a lectura das pasaxes narrativas a un lector en funcións de narrador mentres os demais personaxes actúan e pronuncian os parlamentos que lles corresponden.

153

A posta en escena dun guión resultado da dramatización do texto:

Supón a guionización previa do texto narrativo mediante textos semiescenificados ou textos totalmente dramatizados, e a aprendizaxe posterior dos guións: 



os semiescenificados dramatizan fragmentos dotados de diálogo; a ensamblaxe entre uns e outros queda salvada pola intervención do narrador que une eses fragmentos e elimina os aspectos de maior dificultade para a representación que permanecen así narrados.

os textos totalmente dramatizados teñen as mesmas características de calquera texto dramático. Requírese: un estudo previo do texto narrativo, a condensación do texto narrativo prescindindo de todo o que non sexa fundamental (reducindo o número de personaxes, fixando a acción no menor número de espazos, eliminando directamente os elementos innecesarios ou poñéndoos en boca dos personaxes cando non se deba prescindir deles). Isto daranos un novo texto dividido en escenas con presentación, nó e desenlace.

A continuación incluímos unha táboa na que se resume a estrutura da novela; nela veremos que se van intercalando capítulos onde prima a acción e capítulos onde se nos desvela como é o comportamento e a psicoloxía do protagonista, de Christopher.

A partir desta táboa, onde ao lado de cada capítulo detallamos o acontecemento principal, poderemos realizar a dramatización, sexa cal for a modalidade escollida:

154 CAPÍTULO

ACONTECEMENTO PRINCIPAL

Christopher descobre a morte de Wellington

Christopher fala con Siobhan porque non entende os xestos das persoas

Christopher fala coa señora Shears

Christopher cóntanos que escribe unha novela

Chega a policía e Christopher comete unha agresión

Christopher explícanos que non entende os chistes

Christopher é conducido á comisaría

A Christopher encántanlle os números primos

Na comisaría retíranlle os seus obxectos persoais

A Christopher créanlle confusión a xente e as metáforas

Chega o pai á comisaría

Christopher non entende as mentiras

Christopher regresa a casa co seu pai

Christopher explícanos como foi a enfermidade da súa nai

Christopher pensa que os coches vermellos dan boa sorte e os amarelos mala

Christopher explícanos como morreu a súa nai

Christopher inicia a súa investigación

Christopher estuda o ceo, as constelacións e as estrelas

Christopher interroga ao Sr. Thompson, co Sr. Wise e coa Sra. Alexander

Christopher explica como vai ser o seu futuro

Christopher enumera os seus problemas de comportamento

Pai discute con Christopher porque continúa coa investigación

A Christopher gustaríalle ser astronauta

Christopher abandona a investigación e comunícallo a Shiobhan

A Sra. Alexander dille a Christopher que a súa nai era amante do Sr. Shears

101

Christopher explica a formulación do problema de Monty Hall

103

Chega o compañeiro do seu pai a casa

107

Christopher dinos cal é o seu libro favorito

109

Christopher continúa a escribir a súa novela e incluíndo as conversas coa Sra. Alexander

113

Christopher di como é a súa memoria

127

Christopher discute co seu pai e este pégalle. O pai fai que tira o libro ao lixo

131

Christopher odia as cores amarela e marrón

137

Christopher vai con Pai ao zoo

139

Christopher explica o caso das fadas de Cottingley

149

Christopher dille a Siobhan que discutiu co pai. Buscando o libro encontra as cartas da nai

151

Para Christopher moitas cousas son misterios

157

O pai vai traballar e Christopher le as cartas da nai. Maréase, vomita e encóntrao o pai

163

Christopher explica como cre que funciona a mente

167

Despois de coidar do fillo Pai recoñece que matou a Wellington. Christopher escapa

173

Agochado no xardín Christopher observa as estrelas

179

Decide ir xunto á nai. Sae do xardín, fala coa señora Alexander e diríxese á estación

181

A Christopher non lle gustan os lugares descoñecidos e analiza todo o que hai neles

191

Christopher colle o tren que o levará a Londres. Pregunta a un policía.

193

Christopher explica como son os seus horarios

197

Entra no tren un policía buscando a Christopher, pero o rapaz consegue agocharse

155 199

Christopher reflexiona sobre Deus e a complexidade do mundo.

211

Christopher chega a Londres. Pregunta en información e din lle que ten que coller o metro

223

Christopher fai a descrición dun anuncio da estación de tren

227

Christopher chega á casa da nai

229

Christopher cóntanos o seu soño favorito

233

Christopher regresa á casa do pai, acompañado da nai, para facer o exame de Matemáticas

156

7. Recursos e Materiais para o estudo do libro

A Comunidade Económica libro (países, moeda, linguas) 1.As orixes da Unión Europea

Rapto de Europa de Rubens EUROPA era na mitoloxía grega unha princesa fenicia da que namorou Zeus. Para conquistala presentouse unha tarde na que ela estaba a xogar na praia con outras rapazas, en forma de touro amable e pacífico (na praia había vacas), conseguindo que ela se confiase e subise ás súas costas, momento que aproveitou Zeus para raptala e escapar con ela por mar, e nadou ata chegar a Creta onde recuperou a forma humana. Nesta illa casaron (na mitoloxía grega isto é sinónimo de violación) e tiveron tres fillos, un deles MINOS, rei de Creta e “DUX EUROPAEUS”. Pero máis alá da mitoloxía, Europa é unha realidade histórica dende a antigüidade, e unha realidade política dende mediados do século XX.

157

Intelectuais e analistas adoitan atrasar a idea de Europa como realidade territorial e intelectual ata o imperio Romano (cousa que pode parecernos esaxerada); un imperio vertebrado arredor do mar Mediterráneo, con posesións en África e Asia. Outros lígana ao Sacro Imperio de Carlomagno e ao cristianismo como eixo integrador de tan vastos e desiguais territorios; algúns máis, afondan no pensamento de figuras políticas como Carlos I de España e V de Alemaña, Napoleón ou Metternich, e intelectuais como Kant ou Marx para abondar tamén na idea da existencia de Europa como ente real. Por outra banda, Europa viuse a si mesma como centro do universo, como o continente superior, como o facho da civilización no século por antonomasia do imperialismo, o século XIX, exportando moral, relixión, prexuízos, as linguas, pero tamén o humanismo renacentista, a ilustración, a técnica, a ciencia....o mellor e o peor de si mesma, aos outros continentes.

Mapa de África totalmente dominada por Europa a finais do século XIX logo da conferencia de Berlín (cénit do colonialismo Europeo)

158

Asemade este noso continente foi orixe e escenario das máis cruentas guerras da historia: as dúas guerras mundiais entre 1914-1918 e 1939-1945. Será na segunda metade do século XX cando superemos isto, e a idea e o concepto de Europa adquira corpo físico: Europa convértese en Mercado. Estoutra historia, a máis recente, podemos resumila en varias etapas: 2.A Integración Europea

a) A CECA 1950. Cinco anos despois da fin da Segunda Guerra Mundial, os antigos adversarios, están lonxe da reconciliación. Como evitar repetir os erros do pasado e crear condicións para unha paz duradeira entre inimigos tan recentes? O problema fundamental era a relación entre Francia e Alemaña. Era preciso crear unha nova relación forte entre estes dous países e reunir no seu entorno todos os países non comunistas de Europa (dende a óptica destes países occidentais inmersos na guerra fría) co fin de construír conxuntamente unha comunidade cun destino común, capaz de frear á Unión Soviética (non esquezamos que detrás deste proceso está E.E.U.U, que impulsou a reconstrución económica de Europa Occidental, e que quere estender o sistema económico capitalista a toda costa). Con este fin buscáronse os intereses comúns entre ambos países: este punto de unión foi a xestión e o control do mercado do carbón e do aceiro. A proposta é formulada oficialmente o 9 de maio de 1950 por Francia e recibe unha fervorosa acollida en Alemaña, Italia, Países Baixos, Bélxica e Luxemburgo. O Tratado que constituíu a primeira Comunidade Europea, a Comunidade Europea do Carbón e do Aceiro (CECA), será asinado en abril de 1951.

154

159

b) A COMUNIDADE ECONÓMICA EUROPEA: 1957 Baixo a presión da Guerra Fría, leváronse a cabo diversas medidas nos campos da defensa común e da unión política dos seis países da CECA. Estes países escolleron unha nova área de integración económica: a creación dun mercado único xeral. O Tratado de Roma de 25 de marzo de 1957, que institúe a Comunidade Económica Europea (CEE), crea mecanismos de toma de decisión que permiten dar expresión tanto aos intereses nacionais como a unha visión comunitaria. A Comunidade Europea constitúe de aí en diante o eixo principal en torno do cal se vai organizar a construción europea. c) DE 1958 a 1970 Afóndase na abolición dos dereitos aduaneiros cunhas repercusións espectaculares: o comercio intracomunitario multiplícase por seis, e os intercambios comerciais da CEE co resto do mundo multiplícanse por tres. No mesmo período, o produto nacional bruto medio da CEE aumenta un 70%. Os axentes económicos europeos saben tirar proveito da dinamización resultante da abertura das fronteiras. Os consumidores habitúanse a que lles sexa proposta unha gama cada vez máis variada de produtos importados. A dimensión europea do mercado tórnase unha realidade. d) A ACTA ÚNICA: 1986 Coa sinatura da Acta Única perden vixencia as outras restricións, de orde regulamentar e fiscal, que atrasaban aínda a creación dun mercado interno totalmente unificado, e introduce -polo menos no papel-, un novo obxectivo, o da cohesión económica e social. Europa crea así políticas estruturais (os fondos FEDER), en beneficio das rexións con atrasos de desenvolvemento ou que se viron afectadas por mudanzas tecnolóxicas e industriais. Promove igualmente a cooperación en materia de investigación e de desenvolvemento. Por último, toma en consideración a dimensión social do mercado interno intervindo nas condicións de vida e de traballo dos cidadáns europeos.

160

e) O TRATADO da UNIÓN EUROPEA: 1992 Fíxanse novos obxectivos e procurase levar a cabo unha Política Externa e de Seguridade Común (PESC). Os Estados membros consideran que é do seu interese cooperar máis estreitamente en inmigración, asilo, policía, xustiza e loita contra o narcotráfico, dominios anteriormente privativos dos estados, como xeito de afirmar a identidade europea no mundo. Mais os europeos deberemos aínda facer numerosos esforzos para harmonizar a nosa diplomacia e a nosa política de seguridade. A tráxica guerra dos Balcáns puxo ao descuberto os diferentes xeitos de entender Europa, a forza dos intereses privados de cada estado, a vixencia de vellas alianzas .... Faltou unha auténtica vontade política dos Estados membros, capaz de contribuír á creación dun mundo de paz e de xustiza, por riba dos intereses particulares. Ademais das novas competencias, co Tratado da Unión Europea, asinado en Maastrich, a CEE pasa a chamarse Unión Europea. Mais o que os cidadáns recordarán deste Tratado será probablemente a decisión que terá maior impacto práctico na súa vida cotiá: a realización da Unión Económica e Monetaria. f) UNIÓN ECONÓMICA e MONETARIA: 1999 A última etapa lóxica da realización do mercado interno é a aparición da moeda única, o EURO que veu a substituír ás dezaseis moedas nacionais dos países que o adoptaron dende 1999 (aínda que a moeda non circulou ata o 2002). Ao carácter económico deste proceso sumouse o carácter político e simbólico dun signo claramente distintivo da pertenza a unha comunidade, a un continente que estreita lazos, que amplía fronteiras e que se consolida día a día.

161

g) O TRATADO de LISBOA: 2009 Nos últimos anos o proxecto máis destacable da Unión foi o da redacción dunha Constitución Europea que fracasou cando franceses e holandeses votaron NON no referendo que os seus gobernos lles propuxeron. O temor de que este resultado se xeneralizase, obrigou aos países europeos a aparcar o texto. Dous anos despois, a presidencia alemá da Unión promoveu a redacción dun novo documento, que viñese substituír parcialmente o texto constitucional, que acadase un maior consenso entre os gobernos e que completase o proceso de reforma institucional iniciado tras a ampliación a 27 membros. Esta solución de compromiso presentouse en maio de 2007 no cumio do 18 de outubro no mosteiro de Xerome de Lisboa e foi asinado por todos os presidentes de goberno dos 27 países agás polo británico Gordon Brown, que foi substituído polo seu ministro de Exteriores. O tratado foi ratificado polos estados membros ao longo do ano 2008, entrando en vigor o 1 de xaneiro de 2009. A ratificación na maioría dos casos foi parlamentaria, e non se precisaron os temidos referendos. O tratado de Lisboa non é unha proposta orixinal, senón unha emenda dos dous tratados vixentes ata o 2007, o de Maastricht e o de Roma. A este respecto, as principais diverxencias con estes tratados anteriores son:



Adopta como norma a Carta de Dereitos Fundamentais da Unión Europea, que se deberá aplicar en todos os países agás en Polonia e no Reino Unido. A presidencia do Consello deixa de ser rotatoria por quendas de seis meses entre os estados membros, e será exercida por un presidente único, por un período de dous anos e medio. Ese presidente será elixido por pacto entre os líderes dos estados. A Comisión Europea redúcese en tamaño a partir de 2014, e non estará obrigada a recoller un comisario por estado.

162



Créase a figura do presidente do Eurogrupo, que coordinará a acción dos ministros de Economía dos estados integrados na zona euro. Un novo posto, chamado Alto Representante de Asuntos Exteriores e Política de Seguridade substituirá e combinará a acción do Alto Representante para a Política Exterior e de Seguridade Común e do comisario de exteriores, que ademais será vicepresidente da comisión. Redistribúense os votos (e o número de euro-parlamentarios, que aumenta a 751) entre os estados membros. Para que unha decisión sexa aprobada cumprirá, cando menos, o 55% dos votos, que ademais deberán representar ao 65% da poboación. Esta medida entrará en vigor en 2014. Redúcense as posibilidades de veto en 40 áreas e concédeselle máis poderes á Comisión Europea, ao Parlamento Europeo e ao Tribunal Europeo de Xustiza. Dáselle personalidade legal á Unión Europea para asinar acordos internacionais.

163

3.A incorporación de novos estados a) O NÚCLEO ORIXINARIO Como xa comentamos, formouse entre 1950 e 1957, arredor primeiro da CECA e máis tarde da CEE, e estaba constituído por Francia, Alemaña, Italia, Bélxica, Países Baixos (Holanda) e Luxemburgo; países limítrofes entre si, aliados de EEUU, membros tamén da OTAN.... b) A PRIMEIRA AMPLIACIÓN da COMUNIDADE EUROPEA: 1973 A CEE declárase aberta a todos os países europeos que reúnan tres condicións: a localización no continente europeo, a práctica de todos os procedementos democráticos que caracterizan ao Estado de dereito e a aceptación dos obxectivos marcados pola carta fundacional desta organización. En 1973 súmanse a este proxecto, Dinamarca, Irlanda e Reino Unido. c) A AMPLIACIÓN CARA O MEDITERRÁNEO. ANOS OITENTA Nos anos oitenta a ampliación prodúcese cara países do sur Europeo; Grecia en 1981 e España e Portugal en 1986, deberán previamente realizar a súa afirmación democrática logo de saír os tres estados de ditaduras militares. d) A TERCEIRA ONDA de ADHESIÓNS: 1995 Produciuse trala caída do muro de Berlín, a desintegración do bloque soviético e do COMECON. Suecia, Finlandia e Austria buscan consolidar os seus propios mercados internos e formar parte do núcleo continental de maior estabilidade. É a Europa dos quince.

164

e) A AMPLIACIÓN do SÉCULO XXI: 2004-2007 Esta foi a ampliación máis numerosa e rápida de todas as realizadas e supuxo unha deriva cara os países do leste, países da vella órbita soviética: Lituania, Letonia , Estonia, Polonia, República Checa, Eslovaquia, Hungría e Eslovenia. Sumáronse tamén ese mesmo ano, 2004, dous pequenos países Mediterráneos e insulares, Chipre e Malta. No ano 2007 completouse este proceso coa incorporación de Bulgaria e Romanía. Como vemos, esta Europa dos 27 é complexa e ampla, é Mediterránea e Atlántica, Balcánica e Báltica; é máis Europa que nunca. f) POSIBLES NOVAS INCORPORACIÓNS Outros países desexan incorporarse á U.E, e tres deles son xa candidatos oficiais: o eterno aspirante, Turquía, Croacia e a antiga república Macedonia de Iugoslavia. Outros países balcánicos son soamente recoñecidos como potenciais candidatos, trátase de Albania, BosniaHercegovina, Montenegro e Serbia. Kosovo teno máis difícil xa que algúns países como España aínda non recoñeceron a súa independencia de Serbia. Mais: cales son os criterios para poder entrar neste “club”?. O Consello de Europa definiunos en 1993 en Copenhague: 1. Ser unha democracia estable que respecte os dereitos humanos e o Estado de Dereito UE.

2. Ter unha economía de mercado viable capaz de competir dentro da 3. Aceptar as obrigas da adhesión, incluída a lexislación da UE.

A avaliación do cumprimento destes criterios é responsabilidade do Consello Europeo. O marco lexislativo non especificaba ata o Tratado de Lisboa como un país podía saír da Unión (aínda que Grenlandia, territorio de Dinamarca, retirárase en 1985). Neste tratado créase un procedemento formal para a retirada.

165

Outros países Europeos, nin membros, nin candidatos, manteñen relacións especiais coa UE: Islandia, Liechtenstein e Noruega son unha parte do mercado común a través do Espazo Económico Europeo, e Suíza ten vencellos semellantes a través de tratados bilaterais. As relacións entre a Unión Europea e micro-estados como Andorra, Mónaco, San Mariño e Cidade do Vaticano inclúen o uso do euro e outras cooperacións. Para acceder ao mapa interactivo da construción Europea preme neste enlace: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/bb/EC-EUenlargement_animation.gif 4.O PARLAMENTO EUROPEO (O poder lexislativo)

Desempeña un papel fundamental no equilibrio institucional da Comunidade: representa os pobos de EUROPA e caracteriza a natureza democrática do proxecto europeo. Dende a súa creación, dotado de poderes de control do ramo executivo, dispón de poder lexislativo, -debe ser consultado sobre os principais textos comunitarios-, poder que se foi ampliando progresivamente para se transformar nun verdadeiro dereito de co-decisión lexislativa. O Parlamento comparte co Consello da Unión Europea o poder orzamentario. Ata 1979 os seus membros eran membros dos parlamentos nacionais, que os nomeaban para representalos en Estrasburgo (a sé oficial). A partir dese ano os parlamentarios pasaron a ser electos por sufraxio universal directo en cada un dos países da Unión, por mandatos de cinco anos. Os cidadáns escollen así os deputados que terán asento, non en delegacións nacionais, senón en grupos parlamentarios transnacionais, representativos das grandes correntes de pensamento político existentes no continente. Esta é unha innovación certamente única na práctica das relacións internacionais.

166

Vista do interior do Parlamento Europeo

Vista do exterior do Parlamento Europeo

167

5.O CONSELLO EUROPEO

É o organismo que determina a dirección e a política xeral da Unión e está formado polos xefes de estado ou de goberno dos estados membros. Dende a entrada en vigor do tratado de Lisboa, o consello conta cun presidente. O primeiro en exercer este cargo foi Herman Van Rompuy. Tamén deste organismo depende outro posto que pretende ser fundamental: Alta Representante da Unión para Asuntos Exteriores e Política de Seguridade, ocupado desde principios de 2010 por Catherine Ashton. Esta institución reúnese dúas veces por semestre e escolle os seus cargos por maioría cualificada. A sé do consello e do presidente é Bruxelas.

Herman VanRompuy (Presidente do Consello En Bruxelas atópase a sé do Consello Europeo, e tamén do seu presidente. Europeo)

Sé do Consello Europeo

Catherine Ashton. Alta Representante da Unión para Asuntos Exteriores e Política de Seguridade

168

6.O CONSELLO de EUROPA (non confundir co Consello Europeo)

Comparte coa COMISIÓN o poder executivo e está formado polos ministros de cada ramo; a súa sé está tamén en Bruxelas. Cada seis meses cambia a súa presidencia que é exercida polos diferentes 27 países membros de xeito rotatorio (co tratado de Lisboa esta presidencia desaparecerá). O primeiro semestre de 2010, este papel foi desenvolvido por España.

7.A COMISIÓN EUROPEA

Representa o poder executivo dentro da UE, aínda que tamén intervén na lexislación. É unha institución politicamente independente que representa e defende os intereses da Unión no seu conxunto, propón a lexislación, políticas e programas de acción e é responsable de aplicar as decisións do PE (parlamento) e o CUE (consello da Unión Europea). A Comisión ten o dereito de iniciativa exclusiva no proceso lexislativo; isto é: que propón as novas leis da Unión, pero son as Cámaras Lexisladoras, Parlamento e Consello, os que as adoptan.

8.O DEFENSOR do POBO

Investiga as reclamacións interpostas por cidadáns, asociacións, empresas ou outras entidades nos casos de mala administración das institucións e órganos da Unión Europea.

169

9.O BANCO CENTRAL EUROPEO (BCE)

É o banco da moeda única europea, o banco do EURO. A función principal deste banco é manter o poder adquisitivo da moeda común, así como a estabilidade dos prezos nesta zona. A zona euro comprende os dezaseis países que adoptaron o euro dende 1999 (nun primeiro momento foron once, logo doce e hoxe estamos xa nos dezaseis). Estes son: Bélxica, Holanda, Luxemburgo, Francia, Italia, Alemaña, Finlandia, Austria, España, Portugal, Irlanda, Grecia, Eslovaquia, Eslovenia, Malta e Chipre. Nos seguintes enlaces poderás atopar o folleto no que se nos amosan os elementos de seguridade do EURO e os reversos e anversos das moedas dos dezaseis, así como unha presentación interactiva da moeda. Premendo nesta páxina poderás encontrar actividades Clic sobre o Euro: http://clic.edu365.cat/db/act_es.jsp?id=1367 Nestoutra páxina poderás atopar información sobre a CEE e sobre o Euro: http://www.dicoruna.es/ipe/euro.html

10.AS LINGUAS de EUROPA

Europa é unha realidade multicultural indiscutible e o máis claro exemplo disto é a cantidade de linguas que falamos os europeos: tanto os que estamos dentro da Unión e como os que están fora. As linguas oficiais da Unión Europea son aquelas linguas faladas nos Estados membros. Trátase dunhas 23 linguas oficiais que ás veces son cooficiais noutros estados ou rexións e son: o inglés,o alemán , o castelán, o dinamarqués, o eslovaco, o esloveno, o estoniano, o finés, o francés, o grego, o húngaro, o italiano, o letón, o lituano, o maltés, o neerlandés, o polaco, o portugués, o sueco, o checo, o búlgaro, o gaélico irlandés e o romanés.

170

As decisións tomadas polas institucións son traducidas en todas as linguas oficiais. Os cidadáns poden contactar en calquera delas e solicitar resposta na lingua que elixan. Para as sesións do Parlamento e do Consello da Unión Europea utilízase a tradución simultánea. O réxime lingüístico prevé que cada institución da Unión regule a modalidade de emprego nos seus regulamentos internos. Por razóns prácticas a meirande parte das institucións empregan nas súas sesións internas de traballo tres linguas principais:



O inglés, lingua oficial en Reino Unido, Irlanda e Malta e segunda lingua máis empregada O francés, lingua oficial de Francia, Bélxica e Luxemburgo. As sucesivas ampliacións da Unión fixeron que perdese poder, pese a isto a lingua conserva unha influencia internacional debido a razóns históricas e políticas. O alemán, lingua oficial de Alemaña, Austria, Bélxica e Luxemburgo. É a lingua materna maioritaria na Unión Europea, e a segunda como segunda lingua.

▪ As seguintes máis faladas son o italiano, o polaco e o castelán.

Porén existen outras moitas linguas: as chamadas na Carta Europea das Linguas “linguas rexionais e minoritarias”, isto é: linguas propias tradicionalmente empregadas pola poboación dun territorio cuxo número de falantes é menor que a lingua hexemónica do estado. Nesta definición inclúense: 

As linguas propias dunha rexión ou de diversos estados. Aquí se atopan o galego, o catalán e o éuscara xunto co aragonés, o asturiano, o bretón, o cabuxo, o córnico, o escocés, o frisón, o friulano, o gaélico escocés, o galés, o mirandés, o occitano, o sardo, o sorabo, e o valón.

171



As linguas oficiais dun estado, pero minoritarias noutro: o

O caso do alemán en Bélxica, Dinamarca, Francia e Italia.

O húngaro na Romanía, Eslovaquia, Eslovenia e Austria.

O dinamarqués na Alemaña.

O albanés, o grego, o serbocroata e o esloveno en Italia.

O ruso na Estonia, Letonia e Lituania.

As linguas oficiais en perigo: o gaélico irlandés, e o luxemburgués (oficial no Luxemburgo pero non na Unión). As linguas non territoriais: o romanés e o Ídiche

▪ A política da UE tenta incentivar aos cidadáns europeos para que sexan multilingües, en especial a ter fluidez en, cando menos, dúas linguas estranxeiras, non soamente para facilitar a comunicación, senón, para desenvolver a tolerancia e respecto para coa diversidade cultural. Neste senso hai varios programas postos en marcha.

Se premes nesta páxina poderás ir a un mapa coa distribución de linguas por Europa: http://www.consellodacultura.org/arquivos/cdsg/loia/mapas/grandes/0_00 1_gl.gif O contido dos sistemas educativos permanece baixo o criterio de cada estado. Bandeira da Comunidade Europea. Se queres escoitar o HIMNO da Comunidade preme na páxina seguinte http://www.goear.com/listen/ef9eb48/himno-de-la-ue-ue

172

Estudo literario SINOPSE Cando pasan sete minutos da media noite prodúcese o acontecemento que dará inicio á novela: Wellington, o can da veciña (a Sra. Shears), aparece morto no xardín, atravesado por unha forca. A investigación deste feito, seguindo o modelo do seu admirado Sherlock Holmes, levará a Christopher a descubrir algo moito máis importante que pouco a pouco se irá apoderando da novela: a verdadeira historia da súa nai. O punto de inflexión prodúcese no momento en que descobre a dobre mentira do seu pai: Pai é o asasino de Wellington e Nai está viva e reside en Londres co Sr. Shears. A partir de aí a novela convértese na aventura de Christopher por encontrar á súa nai e a súa superación persoal. O neno con síndrome de Asperger supera unha viaxe na que estación, túneles, xente e medo convértense en ataúdes de morte, confusión e medo. O último capítulo, o 233, é o do encontro coa súa nai, o regreso á súa casa de Swindon, a realización dos exames (instrumentos do seu futuro) a lenta e custosa cicatrización de todas as feridas e o difícil perdón ao pai. O libro remata cunha mirada aberta á esperanza. Christopher foi a Londres, el só resolveu o misterio de Wellington e atopou á súa nai, foi valente e escribiu este libro:

“e iso significa que podo facer calquera cousa” Pero a novela é moito máis que todo isto: é un canto á superación persoal a pesar de todas as dificultades e “necesidades especiais” do rapaz. Christopher padece unha síndrome leve de autismo, a síndrome de Asperger, mais ao final trunfa a intelixencia. O amor, paterno e materno duns pais capaces de deixar a un lado as súas diferenzas por amor ao seu fillo. Amor, respecto e cariño aos profesores, en especial a Siobhan. O libro é ademais unha plataforma de divulgación científica xa que pon ao alcance da xente, con palabras sinxelas, determinados coñecementos acerca de variadas cuestións: metáforas,

173

símiles, novelas, estudos literarios (O sabuxo dos Baskerville), numerosas referencias literarias de obras e escritores, a Vía Láctea, a teoría do Big Bang e a da relatividade, as moléculas, a constitución do universo e o seu posible final, reflexións existenciais sobre a vida, a morte, a existencia de Deus, os aneurismas e as embolias (ataques do corazón), os números primos, potencias, problemas matemáticos, ecuacións... Ademais, o libro cuestiona, cunha mirada irónica, o mundo dos adultos.

ESTRUTURA ESTRUTURA EXTERNA E INTERNA Estrutura Externa O autor estrutura a obra en 51 episodios e un apéndice. Os capítulos non levan título e son de desigual extensión. Algúns ocupan media cara fronte a outros que son moito máis extensos, sobre todo o último, o 233, que pecha a obra. O apéndice non garda ningunha conexión co resto da obra: é un exame, que, por consello de Siobham, Christopher sitúa ao final para mostrarnos a súa intelixencia e a complexidade do exame superado con sobresaliente. Numera os capítulos seguindo a relación dos números primos nunha correlación entre o 2 e o 233. No capítulo 19 explica esta enumeración:

“ Eu penso que os números primos son coma a vida. Son completamente lóxicos pero non hai quen lles atope as regras ( ... ) ” Christopher é capaz de recitar os números primos ata o 7507.

174

Estrutura Interna Porén, a estrutura interna do libro presenta maior complexidade e nela poderíamos establecer dúas partes:

1ª parte Comprende os capítulos entre o 2 e o 173. Nestes capítulos Christopher vive na casa familiar, dentro dos límites do seu mundo seguro e ordenado que se reduce a un espazo moi reducido: casa-colexio, tenda da esquina e a rúa pola noite. Nunca traspasou os límites da súa rúa, máis aló da tenda da esquina, sometido a horarios moi concretos e baixo a supervisión do seu reloxo. Alterar estes límites espazo-temporais prodúcelle inseguridade, confusión e medo (odia o recordo das súas vacacións en Cornualles). Esta parte organízase en torno a dous acontecementos: - o asasinato de Wellington e as súas investigacións ao respecto - e a morte da súa nai, xunto con todas as súas lembranzas A unión das dúas historias ocupa esta primeira parte. No capítulo 157 Christopher descobre as cartas da súa nai e o descubrimento desta mentira leva, en realidade, á resolución do caso do can morto ao confesar o Pai ( Cap. 167 ):

“ – Fun eu quen matou a Wellington, Christopher ”

En realidade, Christopher non descobre ao autor do asasinato, senón que a súa resolución vén ser unha consecuencia do encontro das cartas que escribira a súa nai.

175

2ª parte O capítulo 179 inicia a segunda parte. Esa noite ás 3:47 Christopher dorme xa na caseta e pensa nun plan. Despois de acudir á Sra. Alexander, a súa veciña, e ir ao colexio para despedirse de Siobhan, inicia a súa viaxe a Londres na procura da súa nai. Estes capítulos narran a súa pequena-gran aventura e os obstáculos que ten que salvar (estación, túneles, xente). Para iso Christopher botará man da súa prodixiosa mente, da lembranza dos xogos da súa infancia, dos mapas, as indicacións ou os quebracabezas. A aventura péchase no capítulo 233 no que se produce: o encontro coa súa nai, a ruptura co Sr. Shears, o regreso a Swindon, a superación dos exames con sobresaliente e o comezo dunha lenta normalización na relación co pai. É un final esperanzador: Christopher vaino conseguir: os seus plans de futuro son posibles. Á súa vez cada parte presenta dous apartados ben diferenciados que se van combinando perfectamente ao longo da obra: O primeiro capítulo inicia a historia do asasinato de Wellington e a conversión de Christopher nun detective que busca contestación a dúas preguntas: quen o matou? e por que?. Comeza así cun acontecemento que pode resultar salientable para o lector, tal e como lle aconsella Siobhan. Esta historia, relatada con gran precisión temporal, desenvólvese a través dos capítulos alternos dentro dos 51 que constitúen a novela. Esta tendencia rómpese unha soa vez, nos capítulos 89 a 97: son dous capítulos seguidos que continúan coa trama. No 89 Christopher decide abandonar o libro para, a continuación, despois de ter visto cinco coches vermellos seguidos, romper a promesa feita ao seu pai, e cinco días máis tarde continúa co seu proxecto.

176

A historia remata no capítulo 167 cando o seu pai confesa:

“– Fun eu quen matou a Wellington, Christopher”

Paralela a esta historia e combinándose con ela nos capítulos intermedios, comeza lentamente, entre diversas consideracións científicas e literarias, outra historia: a da súa nai. As analepses son constantes “Eu non digo mentiras. Nai dicía que era

porque son boa persoa”.

Ata que no capítulo 43, nun flash-back Christopher retrotráese dous anos máis atrás e inicia o relato da desaparición, enfermidade, morte e incineración da súa nai, cunha precisión temporal absoluta xa que os recordos permanecen gravados na súa mente. Os capítulos 43, 53, e 61 (desaparición, morte e incineración) resultan, á súa vez, entrecortados polos capítulos que narran a historia do asasinato de Wellington. Esta historia remata no capítulo 167, cando Christopher descobre as cartas da súa nai, que vive en Londres co Sr. Shears e provoca, á súa vez, a resolución do asasinato do can. As dúas partes funcionan, por tanto, por separado. En consecuencia, moitas accións quedan suspendidas no aire. Por exemplo: o descubrimento do can, a chegada da policía, o cárcere, a chegada de seu pai ou o baño de Christopher que vomitara ao saber que seu pai era o asasino ..., e todo aconteceu nunha noite (capítulos 157 e 167).

177

A segunda parte (capítulos 179-233) combina igualmente a historia da súa aventura da viaxe a Londres (nun desenvolvemento temporal igualmente lineal) cos capítulos reflexivos que argumentan diversas cuestións. O capítulo 51 pecha a obra e Christopher atopa á súa nai. A partir de aí xa pode comezar a elaborar o seu futuro. 1º parte Capítulos narrativos: historia do asasinato de Wellington. Desenvolvemento lineal: aproximadamente dúas semanas. Precisión temporal.

Capítulos reflexivos: recordos da nai. Christopher rebobina dous anos atrás. Historia da nai (cap. 43, 53, 61) en flash-back. Desenvolvemento lineal.

2º parte

2, 5,11,17,23, 31,41,47,59, 67,79,89, 97 (fin e continuación da historia)

Capítulos narrativos: busca da nai, viaxe a Londres. Desenvolvemento lineal: precisión temporal dentro dos límites dun día (estación, tren, metro, casa)

103.109,127,137, 149,153,167 (descubrimento cortes/baño) 179 (baño/confesión do pai)

3,7,13,19,29,37, 43,53,61,71,71, 83, 101,107,113 131,139,151 163,173

179 (comezo estación de tren) 191,197, 211, 227, 233 (casa da nai, volta, fin)

167, 179 Varían dúas historias Capítulos 181,193,199, reflexivos: 223, 229 recordos da infancia, existencia de Deus, descricións

178

Mesmo a estrutura interna da obra afecta á estruturación dos propios capítulos. Os narrativos comezan por unha precisión temporal que marca a continuación da historia: “Pasaban 7 minutos da media noite” (Cap. 1), “Entón” (Cap. 11), “Cando“ (Cap. 23), “Era a 1:12 cando Pai chegou á comisaría” (Cap. 31), “Á mañá seguinte“ (Cap. 47), “O día seguinte era sábado” (Cap. 67), “Cando cheguei á casa” (Cap.79) ...

e así ata un cómputo aproximado de dúas semanas.

Na segunda parte, a viaxe a Londres presenta a mesma estrutura de iniciación temporal: “Entón” (Cap. 211), “Á mañá seguinte” (Cap. 233) ...

A viaxe dura aproximadamente un día. Esa noite o capítulo reflexivo sitúase xa nunha unión temporal entre os capítulos 227 e 233, xa que nos relata o soño de Christopher na casa da súa nai. Os capítulos reflexivos [exceptuando a historia da nai, desaparición e morte, que comezan con precisións temporais: “ ( ... ) hai 2 anos” (Cap. 43), “(... ) dúas semanas despois” (Cap. 53) ...] comezan cunha reflexión enunciada xeralmente cunha oración simple, breve e concisa, que orienta ao lector sobre a materia que vai tratar o capítulo: “Esta é unha novela policial” (Cap. 7), “Este non vai ser un libro gracioso” (Cap. 13), “A xente provócame confusión” (Cap. 29), “Eu non digo mentiras” (Cap. 37), “A señora Forbes, do colexio, dixo que cando Nai morreu foi ao ceo” (Cap. 61), “Todos os outros nenos do meu colexio son estúpidos“ (Cap. 71), “Creo que sería un astronauta moi bo” (Cap. 83), “O sabuxo dos Baskerville é o meu libro favorito” (Cap. 107), “A miña memoria é como unha película” (Cap. 113), “Estas son algunhas das razóns polas cales non me gustan o amarelo e o marrón” (Cap. 131), “Gústame Sherlock Holmes pero non me gusta sir Arthur Conan Doyle” (Cap. 139), “Moitas cousas son misterios” (Cap. 151),

179

“Véxoo todo” (Cap. 181), “A xente cre en Deus porque o mundo é moi complexo” (Cap. 199), “Esta é outra descrición, porque Siobhan dixo que debería facer descricións” (Cap. 223), “E cando estaba durmindo tiven un dos meus soños favoritos” (Cap. 229).

OS MOTIVOS A obra presenta un protagonista indiscutible: Christopher. A súa soa presenza proporciona unha innegable unidade á obra. Porén, apréciase a repetición de determinados motivos que contribúen á intensificación desta unidade, tanto temática como estrutural. Entre eles destacan:

1) A verdade fronte á mentira Christopher dedica un capítulo a reflexionar sobre a verdade e a mentira. É o capítulo 37 que se inicia con esta rotundidade:

“Eu non digo mentiras”

Mentira é cando din que pasou algo que non pasou e esa é a razón de que non lle gusten as novelas. As mentiras prodúcenlle medo. O capítulo remata con esta reflexión:

“E por iso todo o que escribín aquí é verdade”

Christopher recoñece que necesita a verdade, a verdade dos números, das matemáticas, da física, das palabras precisas... A mentira bórralle os límites da realidade e cáusalle medo, inseguridade. Estas dúas palabras: mentira e medo, relaciónaas constantemente ao longo da obra (o seu pai quéreo porque sempre di a verdade, Siobhan axúdao porque sempre se axusta á verdade ...). Por iso, cando descobre a dobre mentira do seu pai (non lle di que é o asasino de Wellington e que súa nai está viva) entra nun estado de bloqueo emocional, vomita e ten que fuxir del porque lle produce medo. O seu pai é un mentireiro e a súa soa presenza prodúcelle dor física, vómitos e medo. 175

180

2) “O que me gusta e o que non me gusta“

“O que non me gusta” (Cap. 131). Christopher fai unha lista coa conseguinte xustificación da mesma : “Estas son algunhas das razóns polas cales non me gustan o amarelo e o marrón”, que se pode poñer en relación co

capítulo 73 onde tamén fai unha lista, nesta ocasión dos seus problemas de comportamento: “Estes son algúns dos meus Problemas de Comportamento”, problemas que Christopher relaciona cos problemas entre o seu pai e a súa nai, e que causan a súa separación. Pero, ademais, estas frases repítense case como unha fórmula que afecta á estrutura dos capítulos. Podemos elaborar unha lista á maneira de Christopher con estas dúas frases ordenadas por orde de aparición: a) “O que me gusta”: As misións espaciais Apolo, percorrer a rúa solitaria ás tres da madrugada, os cans, as novelas policiais como O sabuxo dos Baskerville, os policías, os uniformes, as estrelas, os números primos, os reloxos e os horarios, os computadores, as adiviñas, o xadrez, as matemáticas e as ciencias naturais, a verdade, a cor vermella e a cor metálica, ser astronauta, o Sr. Shears, as máquinas, O planeta azul (programa de televisión).

181

b) “Non me gustan”: As novelas, a xente, os chistes e xogos de palabras, as metáforas, os berros, o contacto físico, a mentira, os eufemismos, os coches negros seguidos, falar con descoñecidos, os estraños en xeral, mirar á xente á cara, que a xente se ría, que se toquen no prato as comidas ou as partes diferentes da comida, a presenza da Sra. Shears, que o sorprendan. O conxunto destas filias e fobias amosan ao lector a verdadeira dimensión do problema de Christopher (a síndrome de Asperger): a súa intelixencia, incrible para as ciencias, a física ou as matemáticas; pero tamén todas as súas carencias afectivas e emocionais, o rexeitamento da xente e do contacto físico; case inmune ás emocións, agás cara aos animais, a súa prodixiosa mente, o seu sentido tan desenvolvido da vista e o olfacto, o seu afán de superación e o seu plan de futuro.

3) O medo

O medo é unha constante na obra. Prodúcese como unha reacción, case un mecanismo de defensa ante a confusión que lle produce o mundo exterior, a xente e a mentira. Christopher só se sente seguro dentro dos límites coñecidos e moi concretos, tanto espaciais como temporais. Só sae ao exterior de noite, na soidade da rúa e unicamente en contacto coas estrelas. Pero o seu mundo seguro derrúbase cando descobre a verdade e comeza unha aventura. Fuxindo do seu pai, cheo de confusión e medo, pensa nun plan. Ante o medo que lle provoca o contacto físico con policías, compañeiros e a xente en xeral, ata co seu propio pai, adoita recorrer á violencia: golpea, despois encóllese, xeme, pero, sobre todo, asegúrase de levar consigo a navalla do exército suízo, un perigoso mecanismo ao que se alude múltiples ao longo da obra. Cada vez que Christopher ten medo

182

asegúrase de que a navalla estea aí, no seu peto, xa que lle produce seguridade. Tal é a importancia do medo na obra que Christopher chega a elaborar a súa fórmula do medo no capítulo 179, e en negriña, para resaltala:

Medo

total

≈ Medo

lugar novo

x Medo

preto de Pai

≈ constante

É o punto de inflexión na sensación do medo de Christopher. Pero o seu plan produciralle aínda máis medo. Esta atmosfera só empezará a debilitarse cando Christopher volva aos límites seguros da súa vida en Swindon e comece a lenta recuperación do seu pai.

4) O misterio

O misterio está presente na mesma base da novela, proporcionando cohesión, tanto a nivel temático (a propia concepción da novela), como a nivel técnico:

“Esta é unha novela policial” (proclama Christopher no capítulo 7)

Un asasinato que se ha de resolver analizando unha serie de pistas. Tamén como exaltación da ciencia, como a única posibilidade de desentrañar todos os misterios que nos acosan e que poida chegar á verdade. O misterio centra o capítulo 151, enmarcado por esta reflexión inicial:

“Moitas cousas son misterios. Pero iso non significa que non teñan unha resposta. É simplemente que os científicos aínda non atoparon a resposta”.

183

Esta confianza no poder da ciencia é absoluta. A ciencia explícao todo: a orixe e o final do universo, da vida, a morte, a inexistencia de Deus, do ceo... Os números, as matemáticas e a física son capaces de desentrañar todos os misterios. Os capítulos énchense de ecuacións, potencias, cousas curiosas. A ciencia aparece así como a única capaz de responder a preguntas existenciais que teñen obsesionado ao home desde o principio dos tempos:

que é a vida?, que é a morte?, Deus? ...

“Os sentimentos non son máis que ter unha imaxe na pantalla dun ordenador, se a imaxe é falsa sorrín, e senón choran”. Christopher só fai unha excepción: “aínda ninguén foi quen de explicar que é o tempo”. A incapacidade de atopalo (reloxo, horarios...) lévano á confusión, á dor e ao medo. Christopher rexeita calquera verdade que se basee na intuición ou ben na superstición coma os fantasmas ou as fadas. Así, ao igual que adora a Sherlock Holmes (razoamento lóxico e dedutivo) rexeita ao seu autor Sir Arthur Conan Doyle, ao que atribúe certa tendencia á superstición e falta de razoamento científico no caso das fadas de Cothingley (capítulo 139). O misterio como motivo da obra reflíctese tamén na técnica novelística. Trátase dunha novela policial, tal como afirma no encabezamento do capítulo 7, antes citado. O narrador proponse facer o libro como unha novela de misterio, seguindo un plan, no que el é un detective que investiga o asasinato dun can chamado Wellington. Coa intención de causar impacto no lector sitúa este acontecemento ao inicio da narración (por consello de Siobhan) e engade todos os ingredientes prototipo dunha novela policial: interrogatorio, policías, comisaría de policía, cárcere, solución do caso (autor e móbil) e desenlace.

184

Para iso toma como modelo as obras de Sir Arthur Conan Doyle e o seu detective favorito, Sherlock Holmes, un investigador que se rexe pola lóxica e a capacidade dedutiva, que basea as súas pescudas nunha observación sistemática da realidade, seguindo ademais a técnica de O sabuxo dos Basckerville, cuxo estudo ocupa o capítulo 107 e que é o seu libro favorito. Así, a obra vai proporcionando ao lector unha serie de pistas, tamén falsos indicios xa que estas novelas son un crebacabezas e: “se o

crebacabezas é bo, ás veces podes descubrir a resposta antes de que remate o libro”, tal e como afirma Christopher.

Estas son algunhas das pistas:  A reacción esaxerada do pai ante a investigación do asasinato e o uso dela para escribir un libro. Berra: “díxenche que non meteses o fociño

nos asuntos doutras persoas”, enfádase e mesmo golpéao.  A desaparición repentina do Sr. Shears dous anos atrás, coincidindo coa enfermidade e morte da súa nai.  A actitude da Sra. Shears que se instala na casa de Christopher, permanece nela de noite, ordénaa e límpaa (problemas co aspirador). O lector queda abraiado pola frase que lle dirixe ao seu pai atraendo a súa cabeza cara ela: “Veña, Ed. Vámosche axudar a saíres desta”. 

A reacción dos veciños que invitan ironicamente a Christopher a que pregunte ao seu pai. Moi esclarecedora é a testemuña da Sra. Alexander que confirma as relacións sexuais entre a súa nai e o Sr. Shears.

185

 A conversa entre o seu pai e Rhodri, o seu empregado, que leva a un lector atento a sospeitar a verdade:

-Vásllelo dicir? Pregunta Rhodri. -Para que? Non creo que o vaian levar a xuízo, non? -Cando mexen as galiñas.

Falsos indicios:  A exploración da caseta da Sra. Shears conduce a Christopher a establecer unha relación directa entre a forca (a arma do crime) e a súa dona. Pero o propio Christopher rexeita esta pista por falsa. Por iso, cando establece a relación entre a arma e o Sr. Shears, o lector está máis propenso a caer na trampa.  Christopher sitúa ao Sr. Shears como principal sospeitoso, crendo como motivo unha posible vinganza sobre a Sra. Shears.  As sospeitas de Christopher e do lector refórzanse coas observacións do seu pai: “non quero que se mencione o seu nome nesta casa”,

“porque é un home malo”.

Sen sabelo Christopher relaciona os dous misterios da obra: o do asasinato de Wellington e a morte da nai. Ao preguntarlle á Sra. Alexander se o Sr. Shears causou a morte da nai, os dous misterios empezan a confluír.

186

O TEMPO A investigación do asasinato de Wellington e a viaxe a Londres desenvólvense de forma lineal nunha especie de crónica, nun tempo moi detallado que abarca aproximadamente dúas semanas. A viaxe a Londres dura un día moi difícil para Christopher, enfrontado a uns lugares descoñecidos (estación, tren, metro) e, sobre todo, segue un horario preciso. Como é propio na narración abundan os adverbios, locucións adverbiais e sintagmas que expresan tempo e fan avanzar a acción. Nos capítulos reflexivos introdúcense numerosas analepses, saltos cara atrás no tempo que nos transmiten os seus recordos, remontándose á idade de catro anos (máis alá desa idade, el mesmo recoñece, a súa mente non gravou ben) e “ rebobina ” dous anos atrás para relatarnos a historia da desaparición, morte e incineración da súa nai. A súa mente, coma se dunha película se tratase, grava o momento exacto:“ pasaban 7 minutos da media noite”, “era a 1:12 da madrugada”, “á

1:10 o policía abriu a porta”.

Na súa mente prodixiosa queda reflectido o momento exacto do máis mínimo acontecemento, mesmo cronometra o tempo que permanece calado un día calquera (27 minutos no capítulo 149). Xunto con outros temas importantes (o misterio, a existencia de Deus, a morte …) o tempo aparece estudado no capítulo 173. Despois de explicar ao lector o que é o tempo, Christopher conclúe que é un misterio, algo que ninguén xamais conseguiu resolver. É como perderse nun deserto, por iso, constrúe horarios. Os horarios son para Christopher a garantía de que non se vai perder no tempo. No capítulo 193 presenta ao lector un exemplo de horario para un luns da súa vida perfectamente medido, minuto a minuto. O seu pai e a súa nai tiñan cada mañá que dicirlle que ía facer para sentirse mellor ese día.

187

Os horarios e os mapas son imprescindibles na súa medida existencia:

”Un horario é un mapa do tempo”.

No capítulo 113 afirma que a súa mente é como unha película, por iso, é capaz de rebobinar ata un momento determinado coma un vídeo ou un DVD. Ademais, o narrador, nunha especie de técnica cinematográfica, utiliza o tempo para crear misterio e tensión. No capítulo 149 Christopher inicia a busca do libro por toda a casa. A tensión intensifícase a medida que Christopher avanza cara a habitación do seu pai que contén, como tesouro oculto no fondo dun armario, as cartas da súa nai. A medida que o neno avanza, o seu pai chega á casa, pecha a furgoneta, abre a porta, chámao e xa está ao pé da escaleira; Christopher tatexa e cando o seu pai entra na cociña, deixa a carta. Ata en dúas ocasións repite o narrador a mesma fórmula de tensión temporal: “logo investiguei no

lavadoiro ”, “logo investiguei no comedor”, “logo …”.

E volve a utilizar a tensión temporal a continuación. Así, no capítulo 157 o autor alonga a tensión da espera: os días que o neno ha de esperar para volver ao armario e ler as cartas da súa nai. O autor vai contando con todo detalle o que fai Christopher neses seis días lentos e aburridos: o mércores ... ata que, por fin, un luns pode volver a ese armario, a esa caixa e ler as cartas da súa nai.

188

O ESPAZO O marco espacial da novela é moi reducido: dentro dos límites precisos das casas, a rúa de noite, o colexio... Mesmo na aventura a Londres o espazo redúcese a lugares pechados, cheos de ruído e de xente (tren, estacións, metro). A obra ten dúas cidades como pano de fondo: Swindon e Londres. Pero o narrador prescinde de toda descrición topográfica das mesmas, e limítase a facer un croques da súa rúa. Swindon aparece mencionada constantemente: Christopher pensa abandonala porque non ten universidade. O seu pai lévao ao zoo e cualifícaa como:

“ o cu do mundo ”.

Londres tamén queda reducida á rúa onde habita a súa nai, Chapter Road, ademais de dúas excursións falidas a un centro comercial, Hampstead Heath, no alto dun monte, para ver os avións aterrar sobre Heathrow. Christopher non sae nunca destes límites precisos, nos que se sente seguro. Máis aló deles xorde o medo: preguntar a descoñecidos, organizar a viaxe a Londres…, supón elaborar mapas, horarios ou rebobinar na súa memoria en busca de xoguetes da súa infancia. Ao estudo do espazo e do tempo dedica o capítulo 67. En contraposición a esta realidade, a Christopher gustaríalle ser astronauta pois adora o universo e as estrelas. Cara o ceo alza constantemente os seus ollos, na soidade das rúas, pola noite (tanto en Swindon como en Londres), no acubillo da súa caseta, ou cando ergue a vista ao ceo para ver á súa nai, as súas cinzas, formando parte de todo ese universo. Esta admiración polo universo lévao a introducir unha das escasas descricións que contén o libro.

189

O ESTILO A novela é unha mestura de narración, exposición e argumentación, descrición e diálogo. 1) As descricións son moi escasas Por consello de Siobhan introduce dúas notas descritivas por cada personaxe, as cales reforzan a idea de que Christopher “ve todo” e que é capaz de reproducilo como unha película, ata nos máis mínimos detalles. O capítulo 151 é unha demostración patente disto. Christopher recorre continuamente á precisión da imaxe (debuxos, fotos, mapas) para que o lector perciba exactamente a película da súa mente sen deixar lugar á fantasía. Os elementos descritivos, escasamente prosopográficos, son moi concisos e pouco reveladores, aínda que configuran perfectamente aos personaxes: o burato nas medias, os 60 buratos circulares nos zapatos, os abundantes pelos no nariz do inspector... Pero, entre todos os datos descritivos resaltan os olfactivos, que son como as notas melódicas dunha sinfonía. Poderíase establecer todo un mapa de olores: a nai ulía ben; o coche patrulla ulía a plástico quente, loción para despois do afeitado e patacas fritas; “o Sr. Wise cheiraba a suor e a galletas e flocos de millo

resesos, que é ao que cheira un cando hai moito que non se baña, como Jason, un do colexio, que cheira así porque a súa familia é pobre“, “Rhodri cheiraba a algo que non sei como se chama e ao que cheira Pai a miúdo cuando chega á casa do traballo“; o aire do seu xardín non ulía a nada; o olor da caca das xirafas, como a das herbas do colexio; o corredor da habitación de Swindon ulía a salsa de carne e á lixivia que usan para limpar os lavabos no colexio.

190

2) A narración Iníciase cun imperfecto de apertura “pasaban…” , que sitúa o feito que dá arranque á novela, para instalarse a continuación no pretérito perfecto simple do modo indicativo, o tempo que fai avanzar a acción. Ademais, continuas precisións temporais despréganse nunha especie de crónica que presenta a acción minuto a minuto como detida, conxelada no tempo: entón, cando, á mañá seguinte, ao día seguinte, cinco días máis tarde, era a 1:12, as 3:40 …, a todo isto hai que engadirlle o que xa se explicou acerca da técnica cinematográfica para crear tensión e misterio (unión de cine e literatura).

3) A exposición e a argumentación Presenta características propias con abundancia de tecnicismos, termos que non se prestan á ambigüidade (homúnculo, moléculas, vapor de auga...) e abundancia de definicións con utilización do verbo ser, o verbo das definicións por antonomasia; e do presente atemporal que se despraza desde o pasado cara ao futuro para proporcionar universalidade:

“os números primos son o que queda despois de eliminar todas as pautas” (cap. 19) “as estrelas son os lugares onde hai miles de millóns de anos se crearon as moléculas das que está feita a vida.” (cap. 83) “as nubes están feitas de pinguiñas de vapor de auga condensado” (cap. 103)

191

4) Nos diálogos Realizados en estilo directo e indirecto obsérvase neles o nivel coloquial da linguaxe cun estilo moi directo cheo de expresividade e afectividade, moi marcado. Presenta as seguintes características: ☻ Repetición constante do verbo introdutorio: “e eu dixen”, “e el dixo”,

“o Sr. Shears dixo”…. Ademais, as oracións adoitan ser moi breves e concisas, e mesmo moitas delas baleiras de contido: “oh, dixo ela”, “ela

non dixo nada”, “ eu dixen, vale”. ☻ Predominan tamén as expresións apelativas e de contacto, con expresividade, afectividade e chamadas continúas ao receptor para ver se segue na canle de comunicación: “fillo”, “mozo”, “rapaz”, “pobriño”,

“vale?”, “de acordo?”, “eh?”. ☻ Fórmulas que enmascaran o suxeito, moi propias do nivel coloquial: “a

xente cre”, “a xente pensa”, “suponse que”, “todo o mundo”,

“a maioría

da xente cre”, “ outras persoas pensan”. ☻ Disfemismos, palabras malsoantes, baleiras de contido que atrapan a atención do receptor e que denotan pouca competencia lingüística:

“que carallo lle fixeches ao meu can?”, “papahostias”, “merdeiro”, “hostia”, “ me cago na cona”, “moinante”, “puto home”. ☻ Metáforas populares e frases feitas propias deste nivel: “me voy al

sobre”, “fuera estaban cayendo chuzos de punta”, “vamos a mover un poco el esqueleto”, “se murió de risa”, “¿qué te gustaría meterte entre pecho y espalda?”, “cuando las ranas críen pelos ”, e fórmulas da función expresiva que reflicten estados de ánimo e que enfatizan artificialmente a linguaxe: “ ¡por el amor de Dios!”, “¡Dios Santo!”, “¡Dios mío!”, “¡Jesús!”.

192

En xeral, os capítulos estrutúranse en base a fórmulas repetitivas que introducen razoamentos, pensamentos e diálogos: “o que me gusta e o que

non me gusta”, “por exemplo”, “ademais”, “así que”, “estas son algunhas das razóns polas que” e frases introdutorias propias do nivel coloquial: “é que”.

5) En canto aos recursos literarios ☻ Podemos afirmar que a Christopher non lle gustan as metáforas. Neste sentido, non lle gusta nin o seu propio nome, porque é unha metáfora procedente dos termos gregos que significan “o que leva a Cristo“. O mesmo ocorre coa palabra metáfora, que en grego significa “levar de un sitio a outro”. O motivo de que non lle gusten é que non as entende e por iso, xunto coas metáforas prescinde de xogos de palabras, chistes, eufemismos... Pero para as descricións recorre ao símil ou comparación: “a súa mente como

unha máquina”, ”aínda que non sempre como unha rebanda de pan”.

☻ Enumeracións, con repetición esaxerada da conxunción “e”, que proporciona morosidade e lentitude. Destaca a enumeración que Christopher fai ao final como peche do libro. Outro exemplo sería a recompilación da lista dos seus efectos persoais ao abandonar a comisaría (capítulo 31). Porén, con esta escaseza de medios, Christopher é capaz de chegar ao corazón de moitos lectores e, diremos como paradoxo, que é un libro que rexeita a intuición, o arte, a poesía e erixe á ciencia como único medio para chegar á verdade, e convértese en poesía, en palabra.

193

OS SÍMBOLOS 1. AS CARAS (emoticonos) Expresión de sentimentos. Ensínallas Siobhan, ao chegar ao colexio oito anos atrás. Christopher escolle dúas caras :  símbolo da tristeza  símbolo da felicidade. Con ela pecha a obra, transmitindo ao lector unha actitude de esperanza ante o futuro. 2. Os coches, amarelos e vermellos 1. Tres coches vermellos seguidos significan un día bo; catro, un “super bo” e cinco un día “super super bo”, un día para correr riscos. Á súa nai envíalle unha postal ao hospital con nove coches vermellos para desexarlle un día “super super super bo”. 2. Pola contra, tres coches amarelos seguidos significan un día malo e catro un día moi malo ou un día para encerrarse na casa, non falar e non comer. 3. Fronte a estas situacións Christopher busca os seus mecanismos de

autodefensa:

194

a) Máis de dous días seguidos vendo coches amarelos provocan que non mire, que se abstraia do exterior. b) As dúas mans abertas en abano, tocándose os dedos é o símbolo do amor paterno filial:

A única demostración física afectiva que Christopher consente, e só aos seus pais.

c) A navalla do exército suízo é un mecanismo de protección e cada vez que Christopher sente que o medo se apodera del e leva a súa man ao peto buscando a seguridade na súa navalla. d) O reloxo con esfera luminosa sérvelle para non perderse no tempo. Porén no tren, cando a situación o abafa demasiado, prescinde do seu reloxo para abstraer a súa mente dunha realidade dolorosa.

195

e) Os uniformes: Símbolo de protección, por iso lle gustan os policías. Sen embargo, a súa relación cos axentes da autoridade presenta moitos altibaixos. f) A expresión corporal proporciona moitos datos a Christopher acerca dos descoñecidos e tamén dos coñecidos. A respiración entrecortada ou rápida, denota enfado e nerviosismo; en canto ao olor corporal, a miúdo relaciona o feito de non lavarse coa pobreza.

OS PERSONAXES Christopher: É o personaxe por excelencia. Protagonista e narrador: o libro é un produto das súas experiencias e da súa propia historia, narrado en primeira persoa. Christopher preséntase ao comezo da obra no capítulo 3:

“Chámome Christopher John Francis Boone” e defínese xa por dous detalles:

“Sei todos os países do mundo e as súas capitais e todos os números primos ata o 7507”. Ignoramos calquera trazo do seu aspecto físico. Os trazos prosopográficos son escasos no libro. Con exactitude e precisión temporal sabemos a súa idade: 15 anos, 3 meses e 2 días (segundo contesta cando lle pregunta a policía). Pero a obra convértese nun verdadeiro tratado das súas filias, das súas fobias, das súas relacións persoais cos seus pais, compañeiros e profesores. A demostración patente da súa fabulosa intelixencia, da súa memoria, do seu olfacto, da súa vista, pero tamén das súas moitas carencias emocionais. E todo cunha mirada irónica dun neno cara o mundo dos adultos.

196

Ironicamente constata que todos os adultos son susceptibles de “necesidades especiais”, carencias nas matemáticas, na linguaxe e no comportamento:  Siobhan leva unhas lentes grosas que denotan unha carencia.  A Sra. Peters leva un audiófono de cor beixe.  Rhodri, o axudante do seu pai, ten fondas carencias matemáticas.  O seu pai conduce despois de ter bebido e con exceso de velocidade.  Uns veciños relaciónanse co mundo das drogas.

Christopher, especialmente, marca distancias coas “necesidades especiais” dos seus compañeiros de colexio: “Todos os outros nenos do meu

colexio son estúpidos. Porén, suponse que non lles debo chamar estúpidos, aínda que o sexan”. Estas afirmacións situadas no inicio do capítulo 71

establecen xa de que diferenzas fala Christopher. No capítulo 47 xa afirmara: “Eu non estou guillado, que significa atrasado”. Pola contra Joseph, por exemplo, come todo o que atopa: pastillas de desinfectante que colgan nos baños, billetes, cordas... Pero, sobre todo, hai algo que distingue a Christopher: o seu nivel de superación. Cada vez que elabora un plan, un proxecto, cúmpreo: escribiu o libro, foi a Londres en busca da súa nai, superou os exames con sobresaliente, descubriu quen matou a Wellington e por que. Só lle queda un plan por realizar, o seu soño, o seu proxecto de futuro mencionado varias veces na obra, aínda que o lector sabe que tamén o logrará: unha casa con xardín, alguén que coide del e, sobre todo, ir á universidade e especializarse en matemáticas, en física ou nas dúas. Ademais, como símbolo de optimismo e esperanza a novela péchase cun emoticono de felicidade que lle ensinara Siobhan cando se iniciara o libro.

197

Pai O narrador deixa o seu aspecto físico na total escuridade, non achega ningún dato de descrición prosopográfica e apenas aparece o seu nome. Aparece aludido constantemente como Pai. É aludido pola Sra. Shears como “Ed”. Fronte a isto o narrador resalta as súas actitudes e comportamentos. Ten un negocio de mantemento de calefaccións e caldeiras polas que conduce unha furgoneta e ten un empregado, un home chamado Rhodri. Presenta moitas contradicións ironicamente resaltadas por Christopher: conduce a velocidade excesiva, bebe, enfadase, reacciona violentamente, golpea, mata a Wellington. Pero fronte a todo iso adora a Christopher, cóidao, atende as súas necesidades, solicita os exames e, sobre todo, o seu arrepentimento é sincero e busca os mecanismos necesarios para chegar ao seu fillo e lograr o seu perdón.

Nai: O seu recordo primeiro, e a súa presenza despois, son un punto de referencia moi importante na vida de Christopher. É dos poucos personaxes dos que se achegan trazos da súa aparencia física: de pequena estatura, 38 anos, moi activa, montaba en bicicleta e comía alimentos sans, ulía ben e levaba un forro polar con cremalleira diante de cor rosa . Os problemas do fillo supérana e o capítulo 73 parece xustificar a actitude da nai ao abandonalo. O neno mesmo lembra os seus problemas de conduta como motivo de discusións continuas entre os seus pais e o seu posterior divorcio. A súa nai dirixíalle frases como:

“Díos mío Chris, de verdad que me estoy planteando internarte”, “vas a llevarme a la tumba antes de tiempo”.

198

Soña cunha casa en Cornualles e abandona a Christopher para vivir en Londres co Sr. Shears. Pero, ao final da novela abandona ao Sr. Shears, e por amor ao seu fillo volve a Swindon ante un futuro incerto. Percíbese unha certa ironía na nova situación da nai: un traballo de caixeira que lle ocupa case todo o seu tempo ata ben entrada a tarde; atopa unha habitación nunha pensión con baño comunal, que ha de limpar antes de que entre Christopher e, ademais, busca un entendemento co pai para que lle axude no lento achegamento ao seu fillo.

Outros personaxes: Profesores do colexio, compañeiros, veciños, policías, Rhodri (o empregado de seu pai), familia, descoñecidos …, todos eles contribúen a crear o marco existencial no que se move Christopher. Entre os profesores (Sr. e Sra. Potter, a Sra. Forbes, Julie …) destaca, especialmente, Siobhan. Esta profesora de melena loura e lentes de plástico verde, con algún defecto na vista, vén ser unha especie de guía e orientadora (como unha nai espiritual) para Christopher. Ela é a que lle aconsella escribir un libro sobre algo que lle gusta ler, corríxelle a gramática, as faltas de ortografía e os pés de páxina. Preocúpase polos seus sentimentos e necesidades. Os seus consellos son esenciais na educación de Christopher, sobre todo, na relación do neno cos seus compañeiros (non os botar fóra dos bambáns, non golpealos...) e explícalle con exactitude as cousas na súa linguaxe. Por iso, antes de ir a Londres en busca da súa nai, Christopher só pensa en recorrer a dúas persoas: tío Terry e Siobhan.

199

Os animais Cumpren un papel moi importante na obra. Christopher considéraos máis intelixentes que moitas persoas. Desde logo, máis intelixentes que os seus compañeiros de clase, a quen ten por estúpidos e “ni siquiera son capaces de ir a por un palo si lo lanzas”. A súa visita ao zoo céntrase nas xirafas, pero un auténtico zoo ábrese diante da nosa vista: os cans (Wellington e Sandy), unha vaca, orangutáns, Toby (a súa rata), animais mariños, quenllas … O seu programa favorito da televisión é Planeta Azul. Os animais cumpren dúas funcións moi importantes: a) A afectividade de Christopher proxéctase unicamente cara os animais porque os entende xa que só presentan catro estados de ánimo perfectamente definidos. b) Actúan como mecanismos de achegamento entre pai e fillo en dous momentos moi críticos da súa relación: - cando golpea a Christopher ao descubrir o libro, lévao ao zoo para facerse perdoar. - cando morre Toby, restablece os lazos afectivos perdidos co fillo regalándolle un can (Sandy). Á parte de Wellington, o can asasinado, o animal máis importante é Toby, unha rata que o acompaña na súa aventura. Preocúpase dela, da súa comida e do seu benestar e explícanos que as ratas son moi limpas e non transmiten enfermidades. Ademais, está convencido de que se unha persoa ten un can é porque se trata dunha boa persoa.

200

Autismo e síndrome de Asperger Aspectos médicos Christopher Boone, protagonista do noso libro, é un neno apaixonado pola lóxica, a física, as matemáticas. Na súa peculiar visión do mundo, Christopher establece determinadas regras que lle fan a vida máis doada. Considera que ver pasar cinco coches vermellos seguidos significa un día super bo, catro coches vermellos, un día bo e, tres coches vermellos, bastante bo. Pero catro coches amarelos seguidos significan un día negro, o que significa que non falará con ninguén ese día, só lerá e non correrá riscos. Este é só un exemplo do complexo mundo de Christopher, que utiliza a lóxica dedutiva e as fórmulas matemáticas para afrontar as emocións propias ou as do mundo dos adultos, que non chega a comprender. Non mente xamais porque non entende as mentiras, ao igual que é incapaz de expresar algo que non vivise. Non entende as metáforas, non come nada que sexa marrón ou amarelo; isto lévao a utilizar colorantes vermellos para a comida marrón e amarela. Tampouco pode comer dous tipos diferentes de comida se se tocan no prato; entón non come o seu xantar e non fala con ninguén. Non lle gusta comer comida de sitios estraños nin que se cambien de posición os mobles. Non sabe interpretar as emocións nun rostro, non soporta que lle toquen, nin que se movan os mobles de sitio, nin estar en lugares onde hai moita xente. Todas estas peculiaridades de conduta forman parte do que os psiquiatras chaman síndrome de Asperger, unha enfermidade mental relacionada co autismo. Imos ver en que consisten os síntomas destas enfermidades.

201

O AUTISMO É un trastorno do desenvolvemento que aparece nos primeiros 3 anos da vida e afecta o desenvolvemento cerebral normal das habilidades sociais e de comunicación. Trátase dunha disfunción no desenvolvemento do sistema central. Presenta unha gran cantidade de variedades, entre elas a síndrome de Asperger. Os estudos que se fixeron en todo o mundo sobre esta enfermidade sosteñen que 1 de cada 150 nenos en idades escolares son autistas. A proporción e incidencia por sexos sería de 4 nenos por cada nena e afectaría a todas as clases sociais e a diferentes culturas. Sabemos que non é unha enfermidade, senón un trastorno que dura toda a vida. Empezamos a coñecer algúns factores xenéticos relevantes e aprendemos que non hai incapacidade ou ausencia de relación senón "dificultades" para comunicarse. Causas As causas exactas descoñécense. Probablemente combinación de factores que levan ao autismo.

haxa

unha

A maioría dos pais de nenos autistas empezan a sospeitar que algo non vai ben cando o neno ten 18 meses, e comezan a buscar axuda cara aos 2 anos de idade. Os nenos con autismo caracterízanse por presentar dificultades en: 1. Xogos actuados. 2. Interaccións sociais. 3. Comunicación verbal e non verbal. 4. Algúns nenos con autismo parecen normais antes de 1 ou 2 anos de idade e logo presentan unha "regresión" súbita e perden as habilidades

202

da linguaxe ou sociais que adquiriran con anterioridade. Isto denomínase tipo regresivo de autismo. As persoas con autismo poden: 5. Ser extremadamente sensibles en canto á vista, ao oído, ao tacto, ao olfacto ou ao gusto (por exemplo, pode negarse a vestir roupa "picante" e angústianse se se lles obriga a usar estas roupas). 6. Experimentar angustia inexplicable cando se lle cambian as rutinas. 7. Efectuar movementos corporais repetitivos. 8. Mostrar apegos estraños a obxectos. 9. Os síntomas poden variar de moderados a severos. 10. Os problemas de comunicación poden aumentar. 11. É incapaz de iniciar ou manter unha conversación social. 12. Comunícase con xestos en vez de palabras. 13. Desenvolve a linguaxe lentamente ou non a desenvolve en absoluto. 14. Non axusta a mirada para observar obxectos que outros están a mirar. 15. Non se refire a si mesmo correctamente (por exemplo, di "vostede quere auga", cando en realidade quere dicir: "eu quero auga"). 16. Non sinala para dirixir a atención doutros cara a obxectos: isto acontece nos primeiros 14 meses de vida. 17. Repite palabras ou memoriza pasaxes, como anuncios comerciais. 18. Utiliza rimas sen sentido.

203

19. Falta de interacción social. 20. Ten dificultade para facer amigos. 21. Non participa en xogos interactivos. 22. É retraído. 23. Pode non responder ao contacto visual ou aos sorrisos, e pode evitar o contacto visual. 24. Pode tratar aos outros como se fosen obxectos. 25. Prefire pasar o tempo só e non con outros. 26. Mostra falta de empatía. 27. Resposta negativa á información sensorial. 28. Non se sobresalta ante os ruídos fortes. 29. Presenta aumento ou diminución nos sentidos da visión, oído, tacto, olfacto ou gusto. 30. Os ruídos normais pódenlle parecer dolorosos e lévase as mans aos oídos. 31. Pode evitar o contacto físico porque é moi estimulante ou abafador. 32. Frega superficies, lévase obxectos á boca e lámbeos. 33. Parece ter un aumento ou diminución na resposta á dor.

204

Xogo: 34. Non imita as accións doutras persoas. 35. Prefire o xogo ritualista ou solitario. 36. Mostra pouco xogo imaxinativo ou actuado.

Comportamentos: 37. "Exprésase" con ataques de cólera intensos. 38. Dedícase a un só tema ou tarefa (perseveranza). 39. Ten un período de atención breve. 40. Ten intereses moi restrinxidos. 41. É hiperactivo ou demasiado pasivo. 42. Mostra agresión a outras persoas ou a si mesmo. 43. Mostra gran necesidade pola monotonía. 44. Realiza movementos corporais repetitivos .

205

A SÍNDROME DE ASPERGER A síndrome de Asperger (ÁS) é un trastorno severo do desenvolvemento, considerado como un trastorno neuro-biolóxico no cal existen desviacións ou anormalidades nos seguintes aspectos do desenvolvemento: *

Conexións e habilidades sociais

Uso da linguaxe con fins comunicativos

* Características de comportamento repetitivos ou perseverantes *

Unha limitada gama de intereses

Na maioría dos casos torpeza motora

relacionados

con

trazos

A síndrome de Asperger é un trastorno moi frecuente (de 3 a 7 por cada 1000 nacidos vivos) que ten maior incidencia en nenos que nenas. Os nenos con este diagnóstico teñen severas e crónicas incapacidades no social, na conduta e na comunicación. Todos os autistas non son iguais, pero algunhas das características comúns poden ser: 1. Socialmente torpe e difícil de manexar na súa relación con outros nenos e/ou adultos. Inxenuo e crédulo. 2. A miúdo sen conciencia dos sentimentos e intencións doutros. 3. Con grandes dificultades para levar e manter o ritmo normal dunha conversa. Altérase doadamente por cambios en rutinas e transicións. 4. Literal en linguaxe e comprensión, non entenden o "dobre sentido". 5. Moi sensible a sons fortes, cores, luces, olores ou sabores.

206

6. Fixación nun tema ou obxecto do que poden chegar a ser auténticos expertos. 7. Fisicamente torpes en deportes. 8. Incapacidade para facer ou manter amigos da súa mesma idade. Estes nenos poden ter: 9. Memoria inusual para detalles. 10. Problemas de sono ou de alimentación. 11. Problemas para comprender cousas que oíron ou leron. 12. Patróns de linguaxe pouco usuais (observacións obxectivas e/ou relevantes). 13. Falar en forma estraña ou pomposa: voz moi alta, ou monótona. 14.Tendencia a balancearse, inquietarse ou camiñar mentres se concentran. A persoa coa síndrome ten un aspecto e unha intelixencia normal, frecuentemente presenta habilidades especiais en áreas restrinxidas, pero ten problemas para relacionarse cos demais e presenta comportamentos inadecuados. A persoa Asperger presenta un estilo cognitivo distinto. O seu pensamento é lóxico, concreto e hiperrealista. A súa minusvalía non é evidente, só se manifesta ao nivel de comportamentos sociais inadecuados proporcionándolles a eles e os seus familiares problemas en todos os ámbitos. E frecuentemente: habilidades especiais en áreas restrinxidas.

207

Diferenzas entre autismo e síndrome de Asperger Autismo

Síndrome de Asperger

Coeficiente Intelectual xeralmente por Coeficiente Intelectual xeralmente por enriba do debaixo do normal normal. Normalmente o diagnóstico realizase Normalmente o diagnóstico realizase despois dos antes dos 3 anos 3 anos Atraso na aparición da linguaxe

Aparición da linguaxe en tempo normal

Arredor do 25% son non - verbais

Todos son verbais

Gramática e vocabulario limitados

Gramática e vocabulario por enriba da media

Desinterese xeral nas relacións sociais Interese xeral nas relacións sociais Un terzo presenta convulsións

Incidencia de convulsións igual que no resto da poboación

Desenvolvemento físico normal

Torpeza xeral

Ningún interese obsesivo de "alto nivel" Intereses obsesivos de "alto nivel" Os pais detectan problemas arredor Os pais detectan problemas arredor dos dous dos 18 meses de idade anos e medio As queixas dos pais son os retardos da As queixas dos pais son os problemas de linguaxe, linguaxe ou a socialización e a conduta

Aínda que existe pouca información sobre o prognóstico destes nenos, considérase que, comparado con mozos con outras formas de autismo poderán con maior probabilidade converterse en adultos independentes, cunha vida absolutamente normal. Frecuentemente cando son adultos teñen un traballo ou profesión relacionado coas súas áreas de especial interese, podendo ser moi competentes. Toda a información contida nestas páxinas sobre o autismo e a síndrome de Asperger foi recollida de: Wikipedia.org Federación Asperger España (www.asperger.es) http://www.salud.discapnet.es

208

Declaración Universal dos Dereitos do Animal Declaración universal de los derechos del animal Londres, 23 de septiembre de 1977 Adoptada por la Liga Internacional de los Derechos del Animal y las Ligas Nacionales afiliadas en la Tercera reunión sobre los derechos del animal, celebrada en Londres del 21 al 23 de septiembre de 1977. Proclamada el 15 de octubre de 1978 por la Liga Internacional, las Ligas Nacionales y las personas físicas que se asocian a ellas. Aprobada por la Organización de las Naciones Unidas para la Educación la Ciencia y la Cultura (UNESCO), y posteriormente por la Organización de las Naciones Unidas (ONU)

Preámbulo Considerando que todo animal posee derechos, Considerando que el desconocimiento y desprecio de dichos derechos han conducido y siguen conduciendo al hombre a cometer crímes contra la naturaleza y contra los animales, Considerando que el reconocimiento por parte de la especie humana de los derechos a la existencia de las otras especies de animales constituye el fundamento de la coexistencia de las especies en el mundo, Considerando que el hombre comete genocidio y existe la amenaza de que siga cometiéndolo, Considerando que el respeto hacia los animales por el hombre está ligado al respeto de los hombres entre ellos mismos, Considerando que la educación debe enseñar, desde la infancia, a observar, comprender, respetar y amar a los animales. Se proclama lo siguiente: Artículo 1. Todos los animales nacen iguales ante la vida y tienen los mismos derechos a la existencia. Artículo 2. a) Todo animal tiene derecho al respeto. b) El hombre, en tanto que especie animal, no puede atribuirse el derecho de exterminar a los otros animales o de explotarlos violando ese derecho. Tiene la obligación de poner sus conocimientos al servicio de los animales. c) Todos los animales tienen derecho a la atención, a los cuidados y a la protección del hombre. Artículo 3. a) Ningún animal será sometido a malos tratos ni actos crueles. b) Si es necesaria la muerte de un animal, ésta debe ser instantánea, indolora y no generadora de angustia. Artículo 4. a) Todo animal perteneciente a una especie salvaje, tiene derecho a vivir libre en su propio ambiente natural, terrestre, aéreo o acuático y a reproducirse. b) Toda privación de libertad, incluso aquella que tenga fines educativos, es contraria a este derecho.

209

Artículo 5. a) Todo animal perteneciente a una especie que viva tradicionalmente en el entorno del hombre, tiene derecho a vivir y crecer al ritmo y en las condiciones de vida y de libertad que sean propias de su especie. b) Toda modificación de dicho ritmo o dichas condiciones que fuera impuesta por el hombre con fines mercantiles, es contraria a dicho derecho.

Artículo 6. a) Todo animal que el hombre ha escogido como compañero tiene derecho a que la duración de su vida sea conforme a su longevidad natural. b) El abandono de un animal es un acto cruel y degradante. Artículo 7. Todo animal de trabajo tiene derecho a una limitación razonable del tiempo e intensidad del trabajo, a una alimentación reparadora y al reposo. Artículo 8. a) La experimentación animal que implique un sufrimiento físico o psicológico es incompatible con los derechos del animal, tanto si se trata de experimentos médicos, científicos, comerciales, como toda otra forma de experimentación. b) Las técnicas alternativas deben ser utilizadas y desarrolladas. Artículo 9. Cuando un animal es criado para la alimentación debe ser nutrido, instalado y transportado, así como sacrificado, sin que de ello resulte para él motivo de ansiedad o dolor. Artículo 10. a) Ningún animal debe ser explotado para esparcimiento del hombre. b) Las exhibiciones de animales y los espectáculos que se sirvan de animales son incompatibles con la dignidad del animal. Artículo 11. Todo acto que implique la muerte de un animal sin necesidad es un biocidio, es decir, un crimen contra la vida. Artículo 12. a) Todo acto que implique la muerte de un gran número de animales salvajes es un genocidio, es decir, un crimen contra la especie. b) La contaminación y la destrucción del ambiente natural conducen al genocidio. Artículo 13. a) Un animal muerto debe ser tratado con respeto. b) Las escenas de violencia en las cuales los animales son víctimas, deben ser prohibidas en el cine y en la televisión, salvo si ellas tienen como fin el dar muestra de los atentados contra los derechos del animal. Artículo 14. a) Los organismos de protección y salvaguarda de los animales deben ser representados a nivel gubernamental. b) Los derechos del animal deben ser defendidos por la ley, como lo son los derechos del hombre.

206

210

Películas recomendadas ▪ Mercury Rising ▪ Una mente maravillosa ▪ Rain Man ▪ El pequeño Tate ▪ Una relación peligrosa ▪ Matilda ▪ La soledad de los números primos ▪ Amarga pesadilla

Libros recomendados ▪ Una mente maravillosa (biografía de John Forbes Nash escrita por Sylvia Nasar na que se basea a película homónima)

▪ Matilda (libro escrito por Roald Dahl) ▪La

soledad de los números primos (primeira novela de Paolo Giordano)

211

”Pasaban 7 minutos da media noite. O can estaba deitado na herba, no medio do xardín dianteiro da casa da señora Shears.(...) Pero o can non estaba correndo nin durmindo. O can estaba morto. O can tiña cravada unha forca de xardín. As gallas da forca debérano traspasar e chegar ao chan porque a forca non caera (...) Gústanme os cans. Un sempre sabe o que está a pensar un can. Ten catro estados de ánimo. Contento, triste, anoxado e concentrado. Ademais os cans son fieis e non din mentiras porque non falan. (...) Volvín rodar pola herba e apertei de novo a fronte contra o chan, e fixen ese ruído que Pai chama rosmido. Fago ese ruído cando me entra na cabeza demasiada información dende o exterior (...) O policía colleume do brazo e fíxome poñerme de pé. Non me gustou que me tocase así. E entón foi cando lle batín”. (Ed. Rinoceronte)

212

”Pasaban 7 minutos de la medianoche. El perro estaba tumbado en la hierba, en medio del jardín de la casa de la señora Shears (...) Pero el perro no estaba corriendo o dormido. El perro estaba muerto. De su cuerpo salía un horcón. Las púas del horcón debían de haber atravesado al perro y haberse clavado en el suelo, porque no se había caído (...) Me gustan los perros. Uno siempre sabe qué está pensando un perro. Tiene cuatro estados de ánimo. Contento, triste, enfadado y concentrado. Además, los perros son fieles y no dicen mentiras porque no hablan. (...) Volví a rodar sobre la hierba y pegué la frente al suelo otra vez e hice ese ruido que Padre llama gemido. Hago ese ruido cuando llega demasiada información a mi cabeza desde el mundo exterior (...) El policía me agarró y me hizo ponerme en pie. No me gustó que me tocara de esa forma. Y entonces le pegué.” (Ed. Salamandra, 22ª edicion)

213