Common cause handboek

HET COMMON CAUSE HANDBOEK De kracht van waardengerichte communicatie bij het bereiken van een rechtvaardige, duurzame samenleving.

Een handboek voor actievoerders, belangenbehartigers, organisatoren, ambtenaren, fondsenwervers, beleidsmakers, opvoeders, sociale ondernemers, activisten, financiers, politici, en iedereen daar tussenin.

Hoe ontstond dit handboek?

De Common Cause beweging ontstond in Groot-Brittannië en verspreidt zichzelf op dit moment wereldwijd. De ideeën van Common Cause werden gebundeld door de Britse organisatie PIRC (Public Interest Research Centre).

Common Cause Nederland vertaalde dit Engelse handboek.

De onderzoekers van PIRC kwamen steeds vaker problemen tegen die met onderliggende waarden te maken hebben. Ze zagen dat overheden en bedrijven impliciet uitgingen van bepaalde waarden, zoals economische kosten-batenanalyses die het leven van mensen waardeerden op basis van hun inkomen. Ook zagen ze dat in hun eigen aanbevelingen over de uitstoot van broeikasgassen een beroep werd gedaan op waarden waar ze zich niet bij thuis voelden. Daarnaast begonnen ze in te zien dat het publieke debat rond klimaatverandering niet werd bepaald door feiten en argumenten.

Het was daarom dat deze activisten zich steeds meer gingen verdiepen in de wetenschappelijke literatuur over normen en waarden. Zo zagen ze dat je klimaatverandering niet kan scheiden van kwesties over sociale rechtvaardigheid, ongelijkheid, armoede en democratie. Ze vonden het belangrijk om deze visie op bepaalde vraagstukken – waar zoveel maatschappelijke organisaties mee te maken krijgen – te delen met mensen die hier op hun beurt mee verder kunnen werken. Common Cause is ontstaan om iedereen die zich inzet voor een betere wereld duidelijk inzicht te geven in de verbanden tussen deze zo belangrijke onderwerpen.

Wereldwijde armoede, systematische schendingen van mensenrechten en stelselmatige vernieling van het milieu zijn problemen waar de mensheid mee geconfronteerd wordt. Tot nu toe zijn we alleen in staat geweest om vanuit het maatschappelijke middenveld kleine stappen te zetten richting de oplossing van deze problematiek. De macht van de gevestigde orde is moeilijker te doorbreken. Maar er is een belangrijk mechanisme in iedere cultuur waar organisaties nog te weinig aan denken: het aanspreken van positieve, universele waarden die mensen intrinsiek motiveren om zich in te zetten voor een betere wereld.

Om duurzame, sociale en ecologische veranderingen te stimuleren, benadrukken we vaak alleen de financiĂŤle kosten en baten, of doen we een beroep op het verlangen naar status of zekerheid. Maar daar zit nu juist het probleem. Als we kijken naar deze specifieke waarden, zien we dat ze onbedoeld schade kunnen toebrengen aan het bereiken van de duurzame doelstellingen.

We hebben een nieuwe aanpak nodig: een Common Causeaanpak. Gebaseerd op het inzetten van universele menselijke waarden om blijvende, positieve verandering te bereiken.

Onderzoek leert dat een waardengerichte communicatie een uiterst krachtig middel is bij het ondersteunen van deze nieuwe aanpak. Hoe dat werkt, lees je in dit handboek.

Ga naar pagina 64 voor Oefening 1.

1

INHOUD

Na een korte algemene introductie (pagina 1) en een introductie van Common Cause Nederland (pagina 4-5), bespreken we waarom waarden belangrijk zijn (pagina 8-9). Veel zaken beïnvloeden de mens, maar onze waarden zijn de sterkste leidraad. Waarden zijn abstracte idealen, zoals gelijkheid, traditie, rijkdom en creativiteit, die keuzes beïnvloeden. Dit betekent dat ze invloed uitoefenen op alle belangrijke aspecten van ons leven: hoe we stemmen, wat we kopen, welke vrienden we kiezen en ons gevoel van geluk.

Wetenschappelijk onderzoek bevestigt een aantal vrij voor de hand liggende observaties over hoe waarden werken (pagina 12-21).

Sommige waarden zijn bij bijna iedereen sterk aanwezig. Over andere waarden – bijvoorbeeld het nastreven van rijkdom en gelijkheid – denken mensen weer heel verschillend. Onderzoek toont aan dat als je simpelweg over één waarde praat, je automatisch praat over een heel scala van gerelateerde waarden. Hierdoor blokkeer je tegenovergestelde waarden. Daarom moet je bijvoorbeeld oppassen om bij mensen die je bewust wilt maken van gelijkheid een beroep te doen op tegenovergestelde waarden, zoals het nastreven van populariteit en macht. Daarmee schaad je ongewild je eigen zaak.

Mensen gebruiken waarden (pagina 24-27) om eigen en andermans gedrag te reguleren. Er zijn echter altijd omstandigheden die ervoor zorgen dat ons gedrag niet overeenkomt met onze waarden. Denk aan de invloed van commerciële reclame, bijvoorbeeld voor auto’s of verre vliegreizen. We gebruiken waarden als leidende maatstaven om bijvoorbeeld oordelen te vellen. Daarom vinden we het vreemd als we iets meemaken dat sterk conflicterende waarden vertegenwoordigt.

Daarna lezen we hoe waarden veranderen (pagina 30-31) en hoe ze vroeger zijn veranderd (pagina 32-33). Ons leven biedt constant kansen om waarden te versterken en beperkingen om andere waarden te ontwikkelen. Als je documentaires over de geschiedenis kijkt dan kan je tradities leren waarderen, terwijl het lezen van roddelbladen je verlangen naar status kan versterken. Grote maatschappelijke of economische veranderingen hebben ook impact op onze waarden.

Hierdoor maken we ons bijvoorbeeld meer zorgen over materiële zekerheid.

2

Waarden beïnvloeden de manier waarop we naar de wereld kijken. Deze ‘frames’ (pagina 36-39) zijn bundelingen van beelden en aanverwante kennis. We kijken door onze frames naar de wereld. Framing is een belangrijk communicatietool, waarbij je informatie en onderliggende waarden toevoegt of weglaat bij het vertellen van een boodschap.

Al deze inzichten hebben consequenties voor het werk van mensen die streven naar blijvende wereldveranderingen. We zetten een aantal hoofdlijnen uiteen (pagina 44-47) om onze acties en waarden consistent te maken. Common Cause werkt aan veranderingen (pagina 48-51) door bijvoorbeeld gedeelde waarden te zoeken. Het maken van ruimte voor verandering (pagina 52) en de schaal van verandering (pagina 53) zijn belangrijk binnen de Common Cause-aanpak. Dit komt van pas bij het organiseren van campagnes en evenementen, lesgeven en leren, het verduurzamen van bedrijven en het verbeteren van wetten en regelgeving.

We geven een aantal inspirerende praktijkvoorbeelden waarbij de Common Cause-aanpak goed werkte. We sluiten af met antwoorden op veelgestelde vragen (pagina 58-63) en toekomstplannen (pagina 54-55).

Meer leren? Doe mee aan onze workshop over de Common Causeaanpak of maak de oefeningen (pagina 64-71) achter in dit boek. In de hoofdtekst staat welke oefening bij de theorie hoort. Ze helpen je om vat te krijgen op de concepten en we raden je aan om ze écht te doen – pak een pen!

Als je maar vijf minuten hebt, begin dan met het lezen van de hoofdlijnen (pagina 44-47) en ga daarna naar de veelgestelde vragen (pagina 58-61).

Tot slot, bezoek de websites valuesandframes.org en commoncause.nl om nog meer te weten te komen.

3

WORKSHOP COMMON CAUSE

Richard Hawkins van PIRC gaf op donderdag 12 februari 2015 een workshop over waarden en frames in Utrecht. Common Cause Nederland was de organisator.

De dag begon met een uitleg over het belang van waarden voor sociale verandering en praktische oefeningen om de opgedane kennis direct in te zetten. Aan het einde van de dag stelden deelnemers zelf dilemma’s voor. In kleine groepen bespraken mensen de invloed van waarden op de presentatie van problemen en de zoektocht naar duurzame oplossingen.

4

COMMON CAUSE NEDERLAND - VERDER MET WAARDEN

In Nederland kwamen mensen vergelijkbare problemen tegen in hun werk als in Engeland, waar de Common Cause beweging ontstond. Zo begon Common Cause Nederland.

Als groep werken we vanuit zeer verschillende disciplines aan een duurzame maatschappij. Het is onze overtuiging dat als iedere partij in de samenleving (maatschappelijk, politiek of cultureel) de juiste waarden benadrukt, dit eerder leidt tot een rechtvaardigere, duurzamere wereld. Door op basis van onze intrinsieke, universele sociale waarden te handelen vinden we het evenwicht weer tussen mens en milieu.

Daarom vonden wij het belangrijk om de initiatieven van PIRC ook een plek te geven in Nederland. De eerste stap hiervoor is een Nederlandse vertaling en bewerking van dit handboek.

Visie: Verder met Waarden Wij geloven dat om te bouwen aan een betere wereld we een mondige, verbonden en duurzame beweging van burgers nodig hebben. We kunnen zo’n beweging niet bouwen door te appelleren aande angsten, hebzucht of ego van mensen. Door te focussen op, en het benadrukken van gedeelde universele, zelfoverstijgende culturele waarden, zullen mensen eerder geneigd zijn te bouwen aan een duurzame, vredelievende wereld waarin gelijkheid, rechtvaardigheid, wijsheid en natuurbehoud centraal staan.

Missie: Begrip & Kennis vergroten Common Cause Nederland vergroot het begrip en kennis over het belang van gedeelde, intrinsieke culturele waarden. Hierbij staat de relevantie van waarde-communicatie over globale vraagstukken, zoals op het gebied van duurzame ontwikkeling, ontwikkelingssamenwerking en milieukwesties, centraal. Zo bevorderen we de verdraagzaamheid en bescherming voor het welzijn van alle mensen en de natuur.

Doelstellingen • Verzamelen en het delen van kennis over waarden en hun rol in het behalen van maatschappelijke doelstellingen.

• Cursussen en bijeenkomsten over waarden organiseren.

• Verbindingen leggen en doorgaan met binnen- en buitenlandse initiatieven Meedoen? Laat het ons weten via info@commoncause.nl

5

GENDER EQUALITY

PEACE AND DISARMAMENT

ANIMAL RIGHTS CIVIL LIBERTIES

IMMIGRATION

6

OBESITY

DISABILITY R

EDUCATION

HET BELANG VAN WAARDEN

COMMUNITY

HIV/AIDS

SOCIAL CAPITAL

TRADE JUSTICE 7

HET BELANG VAN WAARDEN

Waarden vertegenwoordigen onze leidende beginsels, onze diepste motivaties. Ze beïnvloeden onze standpunten en ons handelen.

Zowel in handelen als denken worden mensen beïnvloed door vele factoren: ervaringen uit het verleden, culturele en maatschappelijke normen en de hoeveelheid geld die we ter beschikking hebben. Ze zijn allemaal tot op zekere hoogte verbonden met onze waarden.

Ze vertegenwoordigen een sterke, sturende kracht en geven richting aan onze houding en gedrag in de loop van ons leven. Uit psychologisch onderzoek blijkt dat onze waarden invloed hebben op onze politieke overtuigingen, onze bereidheid om deel te nemen aan politieke actie, onze carrièrekeuzes, onze ecologische voetafdruk, onze uitgaven en op ons gevoel van persoonlijk welzijn.

ONZE BE LA NGEN

ONZE MATE VAN ZORG OM WERELDWIJDE CONFLICTEN

ONZE HOUDING TEN OPZICHT E VAN HOMORECHT EN

HOE NATI ONALI ST ISCH WE ZIJN

ONZE POLIT IEKE OVER TU IGINGEN

ONZE MATE VAN ZORG OM SCHADE AAN HET MILIE U

HOE MILI TARIST ISCH OF VREDELI EV END WE ZIJN

ONZE MATE VAN ZORG OM WERELDW IJDE ARMOEDE

ONZE HOUDING TEN OPZICHT E VAN MENSENRECHT EN

ONZE HOUDING TEN OPZICH TE VAN IMMIGR ATIE

HOE ZWAA R WE TILLEN AA N MOREEL GEDRAG

HOEV EEL ST EUN GEVEN WE AAN MILIEUPOLIT IEK?

OF WE DENKE N DAT BEDRIJVEN VERANTW OORDEL IJK ZIJN VOOR HUN INVL OED OP SOCIA AL VLA K EN OP HE T MILIEU, EN IN WELKE MATE

WAT IS ONZE MENI NG OVER STR AFFE N OF JUIS T REHA BILI TEREN VAN CRIMINELEN

ONZE MENIN G OVER SEKSISME , RACISM E EN ALGEMEN E ‘‘VOOROORD ELEN OVER MINDERHEDEN

ONZE BET ROKK ENHEID BIJ DE ‘GROT E KWES TIES’

Figuur 1. Verschillende manieren waarop waarden onze denkbeelden en gedrag beïnvloeden.

8

Betrokkenheid en concrete actie voor een duurzame, sociale en groene maatschappij zijn, zo blijkt, gebaseerd op meer dan alleen feitenkennis. Dit betekent dat mensen beter informeren niet vanzelfsprekend gedragsverandering bewerkstelligt. Het vertellen dat problemen groot zijn, is dus niet het enige wat mensen tot acties aanzet. Misschien lijkt dit vanzelfsprekend, maar het is goed om dit te erkennen. Iets dat belangrijk is om te verkennen zijn onze waarden, want die hebben structureel invloed op onze keuzes. We zullen hierna onderzoeken wat waarden zijn (en wat ze niet zijn), de manier waarop ze werken in een dynamisch en interactief systeem en waarom ze zo belangrijk zijn voor degenen die betrokkenen zijn bij sociale verbetering en milieuvraagstukken.

Ga naar pagina 64 voor Oefening 2.

WAARDE N KUNNEN ABS TR AC T LIJKEN MA AR HET IS AA NGET OOND DAT ZE E EN GROOT DEEL VAN ONZE STANDPU NT EN EN GEDRAG BEÏNVLOEDEN:

ONZE ECO LOGISCHE VOETAFDR UK

STANDPUNTEN (PG 8) GEDR AG (PG 9)

HOE EMPATHISCH WE ZIJN

HOEV EEL WE RECYCLEN

HOE WE STEMMEN

HOEV EEL WE WANDELEN OF FIET SEN

WAT VOOR LOOPBAA N WE KIEZE N

WAT WE ETEN

IN HOE VERRE WE ANDERMANS AF VAL OPRUIMEN

HOEV EEL VRIJWILLIG ERSWERK WE DOEN

HOEV EEL ELEK TRICITEIT WE BESPAREN

OF EN IN HOE VERRE WE BET ROKK EN ZIJN BIJ POLITIEK ACT IVIS ME

ONZE UIT GAVEN, HOEV EEL WE BES TEDEN EN WAA RA AN

OF EN IN HOE VERRE WE ONS ONBAATZ UCHT IG GEDR AGEN

OF EN HOE CONSEQUENT WE ZIJN IN HET KOPEN VAN ‘E THISCHE’ PRODU CT EN

9

WOMEN’S EMPOWERMENT

SUSTAINABILITY

VETERAN WEL

COMMERCIALISA OF CHILDHOOD

10

LFARE

IMMIGRATION

TRADE JUSTICE

HOE WAARDEN WERKEN

ATION

11

HOE WAARDEN WERKEN

Na tientallen jaren van wetenschappelijk onderzoek en honderden interculturele studies hebben psychologen een aantal consequent terugkerende menselijke waarden vastgesteld. Dit zijn dus waarden die universeel begrepen en erkend worden.

Onderzoekers ontdekten een verrassende samenhang in de dingen die mensen waarderen in het leven. Na het veelvuldig testen van deze bevindingen in verschillende landen en culturen, stelden ze een lijst van steeds weer voorkomende waarden samen.

Ga naar pagina 64 voor Oefening 3.

Deze waarden bleken onderling met elkaar verbonden. Hoe dichter een waarde bij de andere staat, des te groter is de kans dat beiden door dezelfde persoon belangrijk worden gevonden. Daarentegen geldt dat hoe verder een waarde van een andere afstaat, hoe minder waarschijnlijk het is dat beide tegelijkertijd als even belangrijk worden gezien. Waarden zijn dus als het ware naburig of tegenoverliggend. Op basis van deze associatiepatronen – en hun overeenkomsten – werden ze ingedeeld in tien groepen.

Figuur 2. Statistische analyse (Dimensional SSA-methode) van waardenstructuren in 68 landen en 64.271 mensen.

Zie pagina 66-67 voor de volledige definities.

[Hoe verhouden je antwoorden op Oefening 1 zich hiermee?]

12

13

SOCIAL E MACH T

ZING EV ING

ZEKERHEID

NATI ONALE VEILIGHEID

WEDERKERIGHEID VAN GUNS TEN

VROO M

MIJN LOT AANVAARDE N

GEMA TI GD

TRADITIE

RESPEC T VOOR TRA DI TIE

ONTHECHT

NEDERI G

GOEDE WIL

VERGEV ENSGEZIND EERL IJK

OUDE REN EREN

GEHO ORZA AM

ZELF DISCIP LINE BELEEFDHEI D

HYGIËNE

GEZONDHEID VEILIGHEID VAN FAMILIE MA ATSCHAPP ELIJKE ORDE

LOYAAL

CONFORMI TEIT

VERA NT WOORDE LIJK

GEVOEL VAN VERBONDE NHEI D

AUTORI TEIT BEWAKEN VAN EIGEN IMAG O

MA ATSCHAPP ELIJKE ERKENNIN G

AMBI TIEUS

BEHULP ZA AM ECHT E VRIE NDSCHAP

SPIR IT UALITEIT

SOCIAL E RECHTVAA RDIGHEID

INNERL IJKE HARMONI E

VOLWAS SEN LIEFDE

EEN VREDEVOLLE WEREL D WIJSHEID

UNIVER SALISME

MILIEUBE SCHERMIN G

GELI JKHEI D

EEN MOOI E WERELD

EENHEI D ME T DE NATUUR

RUIMDENKEN D

INTELLIGENT

ZELFRE SPEC T

BEKWAA M GESL AA GD

PLEZIER

MACHT

RIJKDOM

PRESTATIE

INVL OEDRIJK

HEDONISME

GENO TZ UCHT IG

LEVENSLU ST

PRIV AC Y

EIGEN DOELEN KIEZ EN

CREATIEF

NIEUWS GIERIG

OPWIND END LEVEN

AF WISS ELIN G

DURF

STIMULERIN G

ONAFHANK ELIJK

AUTONOMIE

VRIJHEID

HOE WAARDEN WERKEN

De tien groepen worden als volgt omschreven: UNIVER SALISME BEGRIP, WAARDERING, VERDRAAGZAAMHEID EN BESCHERMING ALS HET GAAT OM HET WELZIJN VAN ALLE MENSEN EN DE NATUUR. GOEDE WIL BEHOUD EN VERBETERING VAN HET WELZIJN VAN MENSEN MET WIE MEN VEELVULDIG PERSOONLIJK CONTACT HEEFT. TRADITI E RESPECT, BETROKKENHEID EN ACCEPTATIE VAN DE GEBRUIKEN EN IDEEËN DIE CULTURELE TRADITIES OF RELIGIE UITDRAGEN. CONFORMITEI T DADEN, NEIGINGEN EN IMPULSEN BEHEERSEN DIE WAARSCHIJNLIJK ANDEREN ZULLEN SCHADEN EN DIE MAATSCHAPPELIJKE NORMEN OVERTREDEN. ZEKERHEID VEILIGHEID, HARMONIE EN STABILITEIT VAN DE SAMENLEVING, VAN RELATIES EN HET INDIVIDU.

Tabel 1. Definities van de tien groepen waarden.

14

MACHT MAATSCHAPPELIJKE STATUS EN PRESTIGE, CONTROLE VAN OF DOMINANTIE OVER MENSEN EN MIDDELEN.

PRESTATIE PERSOONLIJK SUCCES DOOR HET TONEN VAN BEKWAAMHEID VOLGENS MAATSCHAPPELIJKE NORMEN.

HEDONISME PLEZIER EN EIGEN ZINTUIGELIJKE BEVREDIGING.

ST IMULERING OPWINDING, NOVITEITEN EN UITDAGING IN HET LEVEN.

AUTONOMIE ONAFHANKELIJK IN DENKEN EN HANDELEN. KIEZEN, CREËREN, VERKENNEN.

15

HOE WAARDEN WERKEN

De groepen kunnen ook worden weergegeven langs twee hoofdassen in een cirkelvormig diagram; een circumplex:

AU

TON

OMI

UNI VE

E

RSA

LIS

F-T R

AN

ME

NG

VO

RI

ID

T IE

MU

EW

LE

ED IL

ZE

LF

VE

RB

IE

ET

ZE

MACH T

ERI

NG

Figuur 3. Het waardencircumplex van Schwartz.

16

KE

RH

E

UD

BE

ST AT

ID

P

RE

HO

CO

NF

O RM

CH T

I TEI T &

G EN O T ZU

T R AD I T IE

STI

HE

E

GO

O P EN

SC

EN

OR

V

ZEL

G

ND

E

RA

ND

IN ER

De tien groepen van waarden kunnen worden gescheiden langs twee hoofdassen: 1 Zelfverheffing (gebaseerd op het nastreven van persoonlijke status en succes) in tegenstelling tot zelftranscendentie (zelfoverstijging: bezig zijn met het welzijn van anderen en de maatschappij in het algemeen); 2 Openheid voor verandering (gericht op onafhankelijkheid en bereidheid tot verandering) in tegenstelling tot behoudende waarden (niet gerelateerd aan behoud van het milieu of de natuur, maar aan gevestigde orde, zelfbeperking, het behoud van het verleden en weerstand tegen verandering).

Een groot deel van het lopende onderzoek naar waarden is gebaseerd op gezond verstand, op intuïtieve ideeën. Sommige waarden of motivaties schijnen met elkaar verbonden te zijn, anderen minder. Wanneer we zeer bezorgd zijn om het welzijn van anderen, is het onwaarschijnlijk dat we erg geïnteresseerd zijn in onze eigen status of financieel succes (en vice versa). Wanneer we zeer hedonistisch en sensatiebelust zijn, dan zijn we waarschijnlijk niet erg bezig met het respecteren van traditie. Het blijkt dat deze verhoudingen niet uniek zijn voor onze westerse cultuur of samenleving. Ze blijken, opmerkelijk consequent, over de hele wereld en in alle maatschappijen te bestaan.

17

HOE WAARDEN WERKEN

Kenmerken van waarden Enkele van de belangrijkste kenmerken van waarden zijn: Waarden zijn universeel Het circumplex is geen horoscoop en waarden zijn geen karaktertypes. Ieder van ons wordt in verschillende mate gemotiveerd door deze waarden.

Het activeren van waarden Waarden kunnen tijdelijk ‘geactiveerd’ worden, als we ervan bewust worden door communicatie of ervaringen – en dit heeft invloed op onze standpunten en gedrag. Op het moment dat we worden herinnerd aan waarden van goede wil, dan is er een grotere kans dat we positief reageren op verzoeken om hulp of donaties. Onze waarden veranderen dus niet alleen in bepaalde levensfases, maar kunnen per dag verschillen.

Het uitvloei-effect Waarden die naast elkaar in het circumplex staan lijken vaker in dezelfde mate door een persoon belangrijk beschouwd te worden. Bovendien, wanneer één waarde tijdelijk geactiveerd is, dan heeft die de neiging om ‘uit te vloeien’ waardoor de naburige waarden en het bijbehorende gedrag versterkt worden.

Deze relatie kan verrassende resultaten opleveren. Mensen die bijvoorbeeld worden herinnerd aan vrijgevigheid, autonomie en familie, steunen vaker beleid voor milieubehoud dan mensen die bezig zijn met financieel succes en status - zonder dat het woord milieu ook maar wordt genoemd.

Het wipwap-effect Terwijl naburige waarden verenigbaar zijn, worden waarden aan de overkant van het circumplex vaak niet belangrijk gevonden door dezelfde persoon. Bij tijdelijke activitatie van een waarde, worden overliggende waarden (en bijbehorend gedrag) onderdrukt. Als bij een wip neigt een waarde te dalen, zodra de waarde aan de overkant stijgt.

Dit fenomeen kwam consequent voor in wetenschappelijke experimenten. Mensen die werden gevraagd om in een tekst woorden met ‘prestatiewaarden’ te markeren (zoals ‘ambitie’ en ‘succes’) waren minder bereid om als vrijwilliger tijd te stoppen in het helpen van een onderzoeker (gedrag geassocieerd met ‘goede wil’ waarden).

18

Waarden zijn geen eigenschappen De termen die worden gebruikt om waarden te beschrijven, worden ook vaak gebruikt in de omgangstaal om over eigenschappen te praten. Daarom is het belangrijk om onderscheid te maken tussen de twee. Hoewel er een wisselwerking kan bestaan tussen bepaalde motivaties en ogenschijnlijk daarmee verbonden resultaten, is dit zeker niet altijd het geval. Plezierige activiteiten zijn niet noodzakelijkerwijs het gevolg van genotzucht (je kunt immers plezier ervaren bij het nastreven van al je waarden), terwijl een krachtige sociale actie eerder wordt ingegeven door sociale rechtvaardigheid en gelijkheid (universele waarden) dan door macht. Er is zelfs bewijs dat kunstenaars, gemotiveerd door hun werk in plaats van roem, beloningen of een verlangen om ‘zich te bewijzen’, vaak succesvoller zijn. In deze en soortgelijke gevallen kan prestatie als drijfveer juist prestatie als resultaat in de weg staan.

Het is ook belangrijk om de definitie – vaak erg specifiek – van elk van deze waarden helder te hebben. ‘Persoonlijk succes’ door het bewijzen van bekwaamheid volgens de ‘maatschappelijke normen’ is bijvoorbeeld iets heel anders dan een verlangen om ‘succes’ te behalen op gebied van gelijkheid, wereldvrede of milieubescherming (allemaal universele waarden).

Zie pagina 66–67 voor volledige definities.

19

HOE WAARDEN WERKEN

Waarden en doelen Onze waarden zijn gerelateerd aan onze doelen – een andere manier om de dingen die we nastreven in ons leven te meten en te categoriseren. Doelen kunnen op een circumplex worden gegroepeerd aan de hand van de mate waarin ze te combineren zijn of met elkaar botsen. Twee van deze groepen – intrinsieke en extrinsieke doelen – zijn met name belangrijk, en doen zich voor binnen alle culturen en maatschappijen.

Het onderscheid tussen intrinsieke en extrinsieke doelen is vergelijkbaar met die tussen zelfverheffing en zelftranscendentie. De beide indelingen zijn niet volledig uitwisselbaar, maar omwille van de eenvoud zullen we de twee begrippen combineren in ‘intrinsieke’ waarden en ‘extrinsieke’ waarden. Extrinsieke waarden zijn gericht op externe goedkeuring of beloningen, intrinsieke waarden op activiteiten met een meer inherente beloning.

20

INTRINSIEK WAARDE N DIE EEN INHERENTE BELONING GEVEN BIJ NAST REVING

VOORBE ELDEN GOEDE BANDEN ME T VRIE NDEN EN FAMILI E VERBONDEN ZIJN MET DE NATUUR SOCIALE RECH TVAARDIGHEID ZORG VOOR ANDE REN ZELFACCEPTATIE CREATIVITEIT

EX TRINSIEK WAARDEN DIE GERICH T ZIJN OP EXT ERNE GOEDKEURING OF BELONINGEN

VOORBE ELDEN RIJKDOM MATERIEEL SUCCES BELANG HECHTEN AAN IMAGO SOCIAL E STATUS PRESTIGE MAATSCHAPP ELIJKE MAC HT AUTHORITEIT

21

GHTS CIVIL LIBERTIES

IMMIGRATION

TRADE JUSTICE

FUEL POVE

22

COMMUNITY

HIV/AIDS

SOCIAL CAPITAL

HOE WE WAARDEN GEBRUIKEN

ERTY

23

WELL-B

HOE WE WAARDEN GEBRUIKEN

Verschillende waarden, en de psychologische verbanden ertussen, hebben een belangrijke uitwerking op ons gedrag en onze houding. Sommige zijn sterk verbonden met de vraagstukken waar we aan werken. Andere factoren (context, milieu en gewoonte) spelen echter ook een belangrijke rol, waaruit blijkt dat het nog steeds zaak is om bestaande structuren en de politiek aan te spreken Waarden en de vraagstukken waarmee we te maken krijgen Het prioritiseren van intrinsieke waarden, zoals vrijheid, creativiteit en zelfrespect (autonome waarden), of gelijkheid en eenheid met de natuur (universele waarden) is nauw verwant aan politieke betrokkenheid, zorg om sociale rechtvaardigheid, milieuvriendelijk gedrag en het verminderen van vooroordelen.

Aan de andere kant wordt het hechten aan extrinsieke waarden over het algemeen geassocieerd met meer vooroordelen, minder zorg om het milieu, weinig (of geen) zorg om mensenrechten, manipulatief gedrag en minder behulpzaamheid.

Wat ons motiveert lijkt ook ons niveau van welzijn te beïnvloeden.

Extrinsieke waarden, zoals rijkdom of het bewaken van een publiek imago, lijken onze mate van persoonlijk welzijn te ondermijnen. Over het algemeen lijkt de achting van anderen of het vergaren van materiële goederen nogal onbetrouwbaar als bron van tevredenheid in het leven.

Activiteiten die een inherentere beloning bieden, lijken een stevigere basis voor tevredenheid te vormen.

Het ligt voor de hand om mensen op te delen in verschillende groepen of tweedelingen (rechts-links, voor-tegen, goed-slecht). Er is inmiddels bewezen dat mensen veel complexer zijn dan dit. Het is onwaarschijnlijk dat ze slechts één set waarden naleven. Mensen onderkennen juist alle waarden en doelen, maar hechten meer belang aan het ene dan aan het andere. Alle waarden zullen dus op verschillende momenten invloed hebben op het gedrag en de standpunten van een individu.

24

Waarden zijn een belangrijke drijfveer voor gedrag (maar, er zijn ook andere factoren die invloed hebben) Onze waarden zijn sterk gerelateerd aan verschillende soorten gedrag. Mensen die veel belang hechten aan traditionele waarden zullen eerder nationale feestdagen en gebruiken in ere houden. Sterke focus op prestatiewaarden wordt geassocieerd met stress (zoals het op zich nemen van te veel verplichtingen) en een sterkere focus op hedonistische waarden met te veel eten.

Maar, duidelijk is dat waarden altijd een onderdeel blijven van de mechanismes die keuzes bepalen. In werkelijkheid kunnen onze acties af en toe erg verschillen van onze dominante waarden. Een bekend voorbeeld is getuigen die niet ingrijpen bij noodsituaties, zoals bij geweld of bij een ongeval. Ook al koesteren we waarden op gebied van milieubescherming en sociale rechtvaardigheid, toch kunnen we niet altijd handelen op een manier die goed is voor mens of milieu.

Bijvoorbeeld, het niet altijd kopen van biologische of fairtrade producten. Een zeer intrinsiek georiĂŤnteerd persoon kan soms ook worden gemotiveerd door extrinsieke beloningen, zoals persoonlijke erkenning.

25

HOE WE WAARDEN GEBRUIKEN

Onderzoek ondersteunt een aantal vrij voor de hand liggende verklaringen voor deze kloof tussen waarden en acties: Voordat een waarde ons gedrag of houding beĂŻnvloedt, moeten we die waarde belangrijk vinden. We kunnen bijvoorbeeld geloven in gelijkheid voor vrouwen, maar deze waarde niet als belangrijk beschouwen in onze reacties ten opzichte van andere groepen.

Een waarde mag niet concurreren met een andere waarde die sterker gevoeld wordt, sterker is geactiveerd of die op dat moment belangrijker wordt geacht.

Context en maatschappelijke normen zijn belangrijk. We zijn geneigd om op een bepaalde manier te handelen als mensen om ons heen dat ook doen, of wanneer we denken dat anderen dit van ons verwachten (vooral als we veel waarde hechten aan conformiteit).

De mate waarin we macht hebben telt ook. Er zijn momenten waarop we machteloos staan om een andere persoon te helpen. Of we ondervinden enorme obstakels om de juiste keuzes te maken. Als onze gemeente niet voor recycling, openbaar vervoer of veilige fietspaden zorgt, dan zal het moeilijk zijn om dit duurzame gedrag vol te houden (hoewel deze beperkingen ook gedeeltelijk een gevolg zijn van de waarden die dominant zijn in de samenleving).

26

Het is dus duidelijk dat maatschappelijke aspecten mensen kunnen weerhouden hun intrinsieke waarden in praktijk te brengen. Opleiding, media en sociale druk beïnvloedt het soort waarden die belangrijk worden gevonden in bepaalde situaties. De gelijkschakeling van het consumentengedrag zal voor nieuwe maatschappelijke normen en verwachtingspatronen zorgen. En ook zullen hoge persoonlijke schulden de actiebereidheid van mensen beduidend doen afnemen.

We gebruiken waarden bij het nemen van beslissingen Nogmaals, ook al zijn er andere factoren in het spel, onze oordelen zijn vaak gerelateerd aan onze waarden. De relatie tussen verschillende waarden heeft een belangrijke invloed op onze oordelen. Als we op hetzelfde moment met tegengestelde waarden te maken hebben, staan die met elkaar op gespannen voet en reageren we met tegenstrijdige gevoelens.

In het geval van ‘veiligheidsmaatregelen’ tegen terrorisme, is het mogelijk dat iemand zowel ‘vrijheid’ (een autonomiewaarde) als ‘nationale veiligheid’ (een veiligheidswaarde) belangrijk vindt. Deze tegenstrijdigheid kan ambivalentie veroorzaken. Dit komt ook voor bij mensen die een ambivalente houding hebben ten opzichte van homoseksualiteit en homorechten, politici, minderheidsgroeperingen, het eten van vlees en obesitas. Dan kunnen twee tegengestelde waarden mensen in de richting van twee tegenstrijdige standpunten trekken.

Deze relatie lijkt ook onze reacties op politieke retoriek te beïnvloeden. Er is aangetoond dat mensen boodschappen die verwijzen naar overeenkomstige waarden overtuigender vinden dan mededelingen die berusten op tegengestelde waarden – ongeacht of zij zelf deze waarden belangrijk vinden. Op dezelfde manier reageren we vaak met gemengde gevoelens op mensen die zich sterk maken voor tegengestelde waarden.

Zelfs als één van deze waarden zeer dicht bij onze eigen waarden ligt en zelfs als we ze allebei goedkeuren.

Dit zijn belangrijke inzichten om effectief te communiceren wanneer je met jouw organisatie een bepaald doel probeert te bereiken in de samenleving. Gezien de invloed van waarden op onze reacties lijkt het zinvol om te kijken naar wat menselijke waarden beïnvloedt en hoe ze zich in de loop van de tijd ontwikkelen.

27

OBESITY

DISABILITY RIGHTS

EDUCATION

COMMUNITY

HIV/AIDS

SOCIAL CAPITAL

TICE

28

D

POVERTY

CHILD

HOE WAARDEN VERANDEREN RACISM

BIODIVERSITY LOSS

WELL-BEING AND HAPPINESS

29

HOE WAARDEN VERANDEREN

Iedereen van ons bezit alle hiervoor genoemde waarden en wordt erdoor beïnvloed. Maar we verschillen allemaal in hoe sterk we belang hechten aan elk van deze waarden. Dit is gerelateerd aan hoe onze waarden worden gevormd gedurende ons leven.

Naarmate we ze vaker toepassen, worden waarden in de loop van de tijd versterkt. Ons leven biedt daarom voortdurend kansen om te streven naar groei of versterking van bepaalde waarden. Daarnaast zijn ervaringen zelf niet waardenvrij. Een klaslokaal met een open sfeer, waar verschillende standpunten worden aanvaard en waar onafhankelijkheid wordt aangemoedigd, kan intrinsieke waarden versterken. Een klaslokaal waarin onvoorwaardelijk respect voor het gezag van de leraar heerst en waar streng gestraft wordt, is daarentegen een plek waar waarden van zekerheid, traditie en conformiteit de boventoon voeren. Het soort opleiding ondersteunt dus een bepaald waardenpatroon. In de Verenigde Staten is gebleken dat een rechtenstudie extrinsieke waarden in hoge mate kan cultiveren en het gedeelde gevoel van welzijn onder de studenten kan verminderen. Bij bepaalde vormen van religieus onderwijs is aangetoond dat waarden van traditie en zekerheid prominenter worden.

Onze ervaringen zullen bepaalde waarden helpen versterken. Buurthuizen, kerken, vakbonden, bibliotheken, lokale sportclubs kunnen het belang dat we hechten aan gelijkheid, sociale rechtvaardigheid of vriendschap verhogen. Bossen en parken kunnen waardering voor de natuur en andere intrinsieke waarden bevorderen. Extrinsieke waarden en zekerheidswaarden kunnen worden versterkt door een omgeving waar veel concurrentie heerst, door reclame die zich richt op status, door een focus van de media op vermeende vijanden en nationale veiligheid en door financieel succes als ‘prestatie’ te omschrijven door middel van ranglijsten van rijkste personen of landen.

Onze ervaring met bepaalde instellingen en bepaald beleid (gedeeltelijk gevormd door maatschappelijke waarden) kan onze perceptie over ‘wat mogelijk, wenselijk en normaal is’ vormen, een proces dat policy feedback heet. Anti-discriminatiewetgeving, gratis musea en overheidspensioenen bieden kansen om intrinsieke waarden te bevorderen. Blootstelling aan consumptiecultuur kan ook een soort van policy feedback zijn. Een groot deel van de commerciële reclame en marketing lijkt invloed te hebben op maatschappelijke waarden, door het promoten van materialisme en het stimuleren van het verlangen naar zekerheid, conformiteit of status. Communicatie, beleid en instellingen die bepaalde waarden belichamen, hebben het effect dat ze die waarden in de loop van de tijd ook cultiveren (en tegengestelde waarden ontmoedigen), samen met het bijbehorende gedrag. Door het belang van status en rijkdom te stimuleren, ontmoedigen we milieubewust gedrag en zorg om andere mensen.

Ga naar pagina 68 voor Oefening 4.

Factoren waarvan we denken (en velen zijn bewezen) dat ze de waarden van mensen beïnvloeden.

30

31

OVEREENK OMST EN

SUCCES

ONDERWIJS ST RA FFEN

HOBB Y’ S

AUTORI TEIT

COMPET IT IEVE OMGE VING

CLUBS

DIENST VERLENIN G

REGELGEV ING

HOMORE CHTEN

BURG ERRECH TEN

MAATSCHAPPELIJKE BEWEGINGEN

CAMPAGNES

INKOMEN

BUUR T

EERS TE BAA N

WERK

LOOPBA ANO NT WIKK ELIN G ZEKERHEID EN ONZEKERHEID

POLITIEK

WE TSHANDHA VING

AA NTAL KANSE N

LEEFTIJD

JONG EREN

SOCIAL E ZO RG

GEZONDHEID SZORG

PEER GRO UPS

DRUK

COLLEGA’S

MANI ER VAN LESGE VEN

HIËR ARCHIE

UNIVER SI TEIT OF NIET

GELOOF

FAMILIE

ACHT ERGRON D

VRIENDEN

UI TDAGINGE N & DISCUSSIES

AA NTAL

DIVE RSIT EIT

BANE N OUDE RS

WERKRUIM TE

EIGEN ERVARINGEN

OVER TU IGIN G & WAARDE N OUDE RS

COMFOR T

OMGE VING

THUIS

RUIM TE

MORE LE VERONTWAA RDIGING

MEDIA

ECONOMI SCHE SYS TEMEN

INSTITUT IES

WE TT ELIJKE INST ELLI NGEN

ON ZE W AA RDEN W ORDE N GE VORM D DOOR

SOCIAL E NORM EN

CULTUUR

RECL AME EN PUBLI CI TEIT

TR ADIT IE

POLITIEKE INST ELLI NGEN

HOE WAARDEN VERANDEREN

Hoe waarden in het verleden zijn verschoven Grote, wijdverspreide waardenveranderingen zijn op verschillende momenten opgemerkt en beschreven. In Tsjechië vond er sinds het communisme een overgangsperiode plaats met kenmerkende verschuivingen van waarden – van eigenbelang en behoudende waarden (aangewakkerd door weinig sociaal vertrouwen en een groot belang aan conformiteit) naar een veel grotere aandacht voor intrinsieke waarden en universalisme en autonomie. De verschuiving lag aan verschillende factoren. Er gaan meer jongeren naar de universiteit, het gebruik van nieuwe technologieën neemt toe en het politieke discours dat waarden van universalisme en goede wil verkiest, waaronder ‘sociale rechtvaardigheid, gelijkheid, vrede, milieu, eerlijkheid en vergevingsgezindheid’.

Een van de duidelijkste voorbeelden van dit policy feedback effect was de veranderende houding van de Oost-Duitsers ten opzichte van de collectieve verstrekking van gezondheidszorg, welzijn en de herverdeling van welvaart in de periode na de hereniging met WestDuitsland. In dezelfde periode bleven de waarden van de WestDuitsers ongeveer gelijk. Naar wordt aangenomen zijn op een vergelijkbare manier de waarden van de Britten verschoven door de nivellerende gevolgen van de Tweede Wereldoorlog – rantsoenering, dienstplicht, afschaffing van eerste klas rijtuigen op treinen, evacuatie, het delen van schuilkelders – evenals het daaropvolgende geloof in de rol van de staat in de dienstverlening en een gedeelde ambitie om de naoorlogse wereld opnieuw op te bouwen.

Er zijn nog andere opvallende verschuivingen na bijzondere gebeurtenissen waargenomen die sterk wijzen op waardenveranderingen. Drie jaar na de introductie van televisie in Fiji bijvoorbeeld waren jonge meisjes veel meer bezig met hun uiterlijk en onderlinge competitie – karakteristieken die rechtstreeks verband houden met extrinsieke waarden. Eetstoornissen namen dramatische toe. Na terreuraanslagen zien we vaak zekerheidswaarden in belang groeien en een daling in stimuleringswaarden bij kinderen en volwassenen. Dat was onder meer het geval na de bomaanslag in Oklahoma, de aanslagen van ‘9/11’, de bomaanslagen in Londen van 2005 en de terreurdaden in Parijs in 2015.

32

Of we nu willen of niet, maatschappelijke groeperingen beïnvloeden onze waarden: niet alleen de media, maar ook bedrijven, of politieke en maatschappelijke bewegingen. Zo hebben antislavernij- en vrouwen- en arbeidersbewegingen een belangrijke rol gespeeld bij het integreren van waarden, zoals gelijkheid en sociale rechtvaardigheid.

Een studie toont aan dat tussen 1968 en 1971 het begrip ‘gelijkheid’ van de zevende naar de derde plaats steeg op de lijst van de belangrijkste waarden van Amerikaanse burgers. De burgerrechtenbeweging wordt voor een belangrijk deel verantwoordelijk geacht voor deze verandering. Er zijn ook aanwijzingen dat zowel feministische als Islamitische vrouwengroepen in Turkije een belangrijke uitwerking hebben gehad op de politieke waarden en het politieke discours in dit land. Dit terwijl ze te maken hebben met voortdurende politieke, sociale en religieuze beperkingen. Hun voortdurende streven naar gelijke rechten voor vrouwen, campagnes tegen huiselijk geweld en strijd voor de bescherming en verzelfstandiging van alle burgers heeft grote gevolgen gehad op Turkse wet- en regelgeving.

Dat dit alles belangrijk is voor de vraagstukken die ons ter harte gaan is niet moeilijk te begrijpen. Waarden beïnvloeden instellingen en hun beleidskaders, en vice versa. Daarom zijn de waarden waarop wij een beroep doen zo belangrijk. Dat we helpen beleid te creëren om bepaalde waarden te versterken die een belangrijk effect hebben op de houding en het gedrag van mensen.

33

GENDER EQUALITY

E

ANIMAL RIGHTS CIVIL LIBERTIES

IMMIGRATION

TRADE JUSTICE 34

OBESITY

DISABILITY RIGHTS

EDUCATION

COMMUNITY

HIV/AIDS

FRAMES SOCIAL CAPITAL

35

FRAMES

Waarden zijn verbonden met de manier waarop we de wereld begrijpen. Een van de manieren waarop dit verband zichtbaar wordt, is door middel van frames.

Frames zijn mentale constructies die onze ideeën ordenen, maar ook communicatieve instrumenten die deze constructies oproepen en geleidelijk onze percepties en interpretaties vormen.

Framing Het kader om een schilderij vormt de grens tussen wat zichtbaar is en wat is weggelaten. Elk element binnen het kader is belangrijk en voegt betekenis toe aan de afbeelding. Ook wanneer we communiceren gebruiken we (bewust of onbewust) kaders, in het Engels bekend als frames. De nadruk, de genoemde feiten en de belangen die we er persoonlijk aan hechten maken een groot verschil voor de boodschap en de daaropvolgende reacties. Steun voor de hervorming van de gezondheidszorg in de Verenigde Staten werd bijvoorbeeld aanzienlijk beïnvloed door de manier waarop dat werd gepresenteerd: als een universeel recht of als economisch vraagstuk.

De interactie tussen mensen, hun omgeving en de context kunnen een frame vormen. De manier waarop iemand reageert op kantoor zal verschillen van hoe iemand reageert in een ziekenhuis. De meeste frames zijn specifiek voor een bepaalde context of idee. Andere frames zijn dieper geworteld en kunnen, zoals ideologieën of bepaalde vormen van overlevering, in verschillende situaties verschillend worden toegepast. Vaak gaat het om sociale of politieke idealen – zoals gelijkheid tussen mensen, respect voor autoriteit of persoonlijke vrijheid – en zijn dus sterk verbonden met onze waarden.

36

Metaforen In aanvulling op wat we expliciet uitdrukken, kunnen we bepaalde onderwerpen ook framen door wat we impliciet overbrengen.

Metaforen zijn een sterk en effectief instrument bij het snel uitstippelen van complexe problemen. Deze manier van framing speelt vaak een belangrijke rol in het politieke discours. De overheidsschuld vergelijken met de schulden van huishoudens kan het idee van een ‘uitgebreide familie’ oproepen, en maakt daardoor het aankondigen van drastische bezuinigingen eenvoudiger.

Frames als associaties Frames zijn een weerslag van associaties tussen bepaalde opvattingen en vaak ook waarden. Het Finding Frames-rapport verkent een aantal van deze associaties. Het rapport wijst op het gebruik van economische indicatoren om ‘vooruitgang’ te beoordelen binnen ontwikkelingssamenwerking. Hierdoor ontstaat het gevaar dat ondanks de goede bedoelingen, vooruitgang verbonden wordt met extrinsieke waarden zoals macht, sociale status en veiligheid, in plaats van met waarden van autonomie en universalisme. Het publiek ziet maar weinig verandering in het economische of sociale welzijn van landen waarvoor ze al dertig jaar geld doneren. Ze ervaren hierdoor een gevoel van stilstand en beschouwen wijdverbreide armoede als onvermijdelijk en niet te veranderen. Ook is impliciet een beeld ontstaan van ‘het rijke Noorden’ en ‘arme Zuiden’ en dat van ‘machtige gever’ en ‘dankbare ontvanger’. Juist door deze associaties lijkt de term ‘liefdadigheid’ een ongelijkwaardige verhouding in stand te houden en te legitimeren.

Dit beeld staat de bereidheid van het publiek om individueel te doneren steeds meer in de weg. Daarnaast daalt de steun van het publiek voor ontwikkelingssamenwerking vanuit de regering. Wij adviseren aan mensen werkzaam binnen de ontwikkelingssamenwerking om meer nadruk te leggen op ‘rechtvaardigheid’ als frame, dat veel sterkere associaties oproept met intrinsieke waarden.

37

FRAMES

Versterking van frames Na verloop van tijd worden frames door regelmatige herhaling onderdeel van ons denken en onze uitingen. De meest prominente frames in onze geest zorgen voor communicatieve snelkoppelingen.

Deze snelkoppelingen kunnen nuttig zijn, maar ons denken ook op een zeer negatieve manier vervormen. Frames zoals het ‘logge ambtenarenapparaat’ en ‘belastinggeld’ roepen negatieve reacties ten opzichte van overheidsuitgaven op. Als alternatief voor deze frames kan het begrip ‘publieke middelen’ worden gebruikt. Frames helpen ons dus de rollen van uitvoerders en instellingen te definiëren.

Door middel van frames begrijpen we hoe de dingen werken, maar ook hoe we denken dat dingen zouden moeten werken.

Frames als mentale constructies Associaties tussen bepaalde woorden, ideeën, emoties en waarden zijn een weerslag van de mentale verbindingen die we allemaal in de loop van de tijd hebben gevormd. Frames zijn dan ook belangrijke ‘bundels’ van opvattingen die wij koesteren. Ze zijn geleidelijk opgedaan door ervaringen en associaties, ze zijn onderling sterk verbonden en opgeslagen in het geheugen. Deze constructies dienen als ‘referentiekader’ bij de interpretatie van nieuwe informatie en ervaringen.

Iedereen krijgt ooit te maken met de ziektekostenverzekering door een persoonlijke ervaring met een huisarts of in het ziekenhuis. Na verloop van tijd zal de ziektekostenverzekering geassocieerd worden met een ‘hele reeks van soortgelijke ervaringen, emoties en waarden waardoor ze een frame vormen. Frames overlappen ook. Het frame ‘dokter’ kan bijvoorbeeld deel gaan uitmaken van een breder frame ‘verzekering’.

Frames zijn dus ‘voertuigen’ voor het gebruiken en de versterking van waarden. De manier waarop we ze opnemen in onze taal en ervaringen zijn van cruciaal belang voor ons denken en ons gedrag.

38

STEUN VOOR GEZONDHEIDSZORG HERVORMINGSBELEID GEPRESENTEERD ALS EEN UNIVERSEEL RECHT

STEUN VOOR GEZONDHEIDSZORG HERVORMINGSBELEID GEPRESENTEERD ALS EEN PROBLEEM VAN MARKTWERKING

Zie het Finding Frames-rapport (findingframes.org) voor een uitgebreide verhandeling over relevante framingsvraagstukken voor ontwikkelingssamenwerking. Het rapport beschrijft dominante waarden en frames omtrent het wereldwijde armoedediscours. Het doel van de makers van het rapport is om de verminderde internationale interesse in armoedeproblematiek en het resulterende gebrek aan actie aan te pakken.

39

CLIMATE CHAN OBESITY

DISABILITY RIGHTS

COMMUNITY

HIV/AIDS

SOCIAL CAPITAL

WELL-BEI

40

GAY RIGHTS

NGE DEMOCRACY

POVERTY

CHILD POVERTY

GEVOLGEN RACISM

BIODIVERSITY LOSS

ING AND HAPPINESS

41

GEVOLGEN

Werken aan politieke en sociale vraagstukken maakt ons bewust van een bepaalde dynamieken in de wereld, waardoor we economische machtsstructuren die sociaal gedrag en politieke instellingen ondersteunen herkennen.

Het begrijpen van hoe waarden en kaders werken, voegt een nieuwe dimensie toe. Het opent een scala aan mogelijkheden voor analyse, onderzoek en oplossingen.

Waarden hebben een grote invloed op ons handelen en de manier waarop we de wereld zien. Als we dat begrijpen, wordt een belangrijk onderliggend verband zichtbaar tussen een breed scala aan kwesties, waaronder racisme, mensenrechten, welzijnswerk, vrouwenrechten, uitsluiting van jongeren, vermindering van biodiversiteit en duurzaamheid. De zorg hierover en gedrag gerelateerd aan deze problemen is sterk verbonden met een set vergelijkbare waarden.

Dergelijk inzicht onthult ook hoe vooruitgang op deze punten in belangrijke mate wordt beĂŻnvloed door onderwijs, media en andere maatschappelijke instellingen. Onze ervaringen activeren en versterken waarden.

Het is daarom belangrijk om te vragen welke waarden we willen onderschrijven. En, wat zijn de gevolgen van het ondersteunen van deze waarden voor kwesties die we belangrijk vinden. De antwoorden op deze vraag kunnen vrij intuĂŻtief zijn en in lijn met wat we op dit moment doen. Of ze kunnen makkelijk te combineren zijn met onze huidige activiteiten. Andere kunnen juist haaks staan op onze huidige activiteiten. Hopelijk zullen dezeinzichten leiden tot nieuwe kansen voor onderzoek en praktijk. Het heeft effect op hoe we ons organiseren, hoe we anderen daarbij betrekken en op wie we een beroep doen om onze doelen te bereiken.

Ga naar pagina 71 voor Oefening 5.

42

Onbedoelde schade Bedenk dat veel van onze activiteiten effecten hebben die we ons niet kunnen voorstellen.

Het wordt steeds gewoner voor maatschappelijke organisaties om hun communicatie af te stemmen op de extrinsieke motivatie van anderen. Vrijwilligerswerk, educatieve activiteiten en liefdadigheid bieden in deze benadering ‘kansen op extraatjes’ of ‘persoonlijke groei’. Onder de noemer ‘duurzaamheid is çhic’ wordt ecologische gedragsverandering verkocht aan de statusbewuste mens, of aan iemand die zuinig is als geldbesparingskans. Op dezelfde manier verkoopt men het geven om mensenrechten met het argument dat schendingen hiervan onze eigen veiligheid aantast.

Deze manier van communiceren laat zien dat het belangrijk is om verschillen in motivatie van verschillende groepen te begrijpen – en de aanpak kan succesvol zijn om doelen te bereiken. Maar, het leidt ook tot aanzienlijke ‘onbedoelde schade’ (of collateral damage).

Juist omdat vaak extrinsieke waarden versterkt worden, kunnen ze later juist een belemmering vormen om intrinsieke waarden te versterken. Het is begrijpelijk dat organisaties jongeren willen aantrekken bij vrijwilligerswerk door te benadrukken dat dit goed staat op je cv. Maar het blijft belangrijk om kritisch te zijn op die keuze en jezelf af te vragen welke waarden je daarmee bij deze jongeren versterkt.

Mensen benaderen in hun eigen omgeving Het versterken van extrinsieke waarden van mensen kan leiden tot onbedoelde gevolgen. Dit brengt ons in een moeilijke situatie, we willen niet extrinsieke waarden versterken, maar hoe bereik je dan iemand bij wie extrinsieke waarden dominant zijn?

Als je deze persoon probeert aan te spreken met intrinsieke waarden dan kan deze persoon negatief reageren.

Daarnaast kan het zo zijn dat mensen intrinsieke waarden belangrijk vinden, maar niet de bijpassende keuzes maken. Iemand kan vinden dat ‘meedoen in de samenleving’ en ‘gelijkwaardigheid’ belangrijk is, maar op haar werk het niet aandurven om hier openlijk actie voor te voeren. Daarnaast uiten mensen hun waarden op verschillende manieren: sommigen zijn gewend om geld te doneren, anderen door zich creatief in te zetten en weer anderen door deel te nemen aan discussies. Dezelfde waarden hoeven dus niet direct tot dezelfde keuzes te leiden.

Mensen benaderen in hun eigen omgeving is daarom belangrijk. Zo betrekken we ze veel persoonlijker, met als uiteindelijke doel om ruimte te creëren voor verandering en de groei van intrinsieke waarden te bevorderen. We moeten daarom onze gedeelde kennis en ervaring inzetten om betrokkenheid om ons heen te activeren en vast te houden.

Laten we daarbij onze eigen communicatie en werkplek vooral niet vergeten. De manier waarop we dit doen kan sturend zijn voor het soort waarden dat we bij mensen activeren, om zo hun betrokkenheid op een structurele manier te vergroten.

43

N A A R E E N N I E U W E A A N PA K — E E N A A N TA L U I T G A N G S P U N T E N

Het duurzaam veranderen van mensen en hun keuzes is geen eenduidig, snel of gemakkelijk proces. Het zal dan ook niet altijd simpel zijn om in ons werk waarden te introduceren die een dergelijke verandering in gang zetten. Hieronder een aantal van de belangrijkste uitgangspunten om activiteiten op de korte, middellange en lange termijn vorm te geven.

1 Waarden onderzoeken Waarden en frames openen nieuwe mogelijkheden voor analyse en oplossingen: hoe worden ze gebruikt binnen economische structuren, hoe ondersteunen ze gedrag en mentaliteit en hoe worden ze zichtbaar binnen onze eigen strategieën en bezigheden? Het is belangrijk voor organisaties om hier over na te denken.

Voorbeeld: Vrijwilligersnetwerk IDleaks zet zich sinds 2011 in om ngo’s (en de media) genuanceerder, waardiger en realistischer te laten communiceren over internationale samenwerking. Dit doen zij onder andere door middel van een opgestelde communicatiecode, quickscans van communicatie- en fondsenwervingcampagnes en het uitreiken van de IDleaksawards voor beste en slechtste campagnes van ngo’s. Het juiste gebruik van bepaalde waarden en frames in de communicatie rond ontwikkelingssamenwerking leidt volgens IDleaks tot structurelere betrokkenheid van burgers bij globale vraagstukken.

Ook zorgt het gebruik van de juiste frames en het bevorderen van transparantie voor een gelijkwaardigere, rechtvaardigere en duurzamere relatie tussen alle betrokken partijen op gebied van internationale samenwerking.

— idleaks.nl

2 Intrinsieke waarden voeden Geen enkel aspect van ons werk is ooit helemaal waardenvrij.

Maatschappelijke organisaties belichamen bepaalde waarden en frames niet alleen, ze versterken ze ook. We moeten daarom niet alleen streven naar het benadrukken van intrinsieke waarden in de communicatie, maar ze ook integreren in alle onderdelen van ons werk.

Voorbeeld: Public Interest Research Centre (PIRC) is een onafhankelijke non-profit organisatie uit Groot-Brittannië die zich inzet voor participatieve samenwerking op het gebied van

44

onderzoek, communicatie en organisatieverandering voor een democratische, eerlijke en duurzame maatschappij. PIRC begon ooit als milieuorganisatie, maar zag in de loop der jaren in dat duurzaamheids- en maatschappelijke problemen sterk met elkaar verbonden zijn en daarom een overkoepelende aanpak nodig hebben. Het is dan ook niet verwonderlijk dat zij aan de basis stonden van de Common Cause-beweging. Behalve het verspreiden van informatie, zagen zij ook dat het bij elkaar brengen van mensen uit verschillende sectoren en beroepen essentieel is.

Zij organiseren daarom ‘open frames’ waarbij mensen samen de bestaande verhalen over natuur, de samenleving en democratie onderzoeken met het doel deze te veranderen.

— publicinterest.org.uk

3 Extrinsieke waarden aanpakken Flinke delen van de samenleving moedigen het verlangen naar rijkdom, sociale erkenning en macht aan – en tegelijkertijd verminderen die de aandacht voor mens en milieu. Om vooruitgang te boeken is het van essentieel belang om dit proces aan te pakken.

Voorbeeld: De Equality Trust, een in 2009 in Groot-Brittannië opgericht zeer actief trustfonds, benadrukt en voert actie tegen de nadelige effecten van de ongelijkheid binnen de samenleving.

Ongelijkheid vergroot in de gehele samenleving (niet alleen bij de armere delen daarvan) extrinsieke waarden door het bevorderen van gevoelens van onveiligheid en prikkelt overconsumptie door het cultiveren van hedonistisch gedrag. Deze processen leiden tot stress en angst, gezondheidsproblemen zoals obesitas en hart- en vaatziekten, een verhoging van de consumptie en vermindering van een duurzame levensstijl. Naast het aanpakken van ongelijkheid formuleren ze andere aandachtspunten, zoals reclame en media, die een grote rol spelen in het aanwakkeren en versterken van dit soort waarden.

— equalitytrust.org.uk

45

N A A R E E N N I E U W E A A N PA K — E E N A A N TA L U I T G A N G S P U N T E N

4 Het grotere geheel zien Om in de praktijk snel een beleidsverandering te kunnen realiseren, kan het soms toch nodig zijn om wel gebruik te maken van extrinsieke waarden. Het gaat om gevallen waarin de noodzaak van een snelle verandering opweegt tegen de ‘onbedoelde schade’ door inzet op extrinsieke waarden. Zonder een duidelijk begrip van waarden zijn we alleen niet in staat om deze compromissen effectief te identificeren en een weloverwogen besluit hierover te nemen. Het is daarbij belangrijk om de algemene visie op de lange termijn niet uit het oog te verliezen en een goed begrip te hebben van de waarden die de benodigde verandering ondersteunen.

Voorbeeld: De enorme impact van bedrijven op de natuur. Om bedrijven te bewegen tot groen beleid is het essentieel om hun taal te spreken. Een manier is om de waarde van de natuur in economische termen uit te drukken: hoeveel kost schade aan de natuur en hoeveel levert ‘natuurlijk kapitaal’ op.

Economische waardering van de natuur heeft echter als keerzijde dat hiermee extrinsieke waarden worden benadrukt.

Het rapport ‘On the Economics of Climate Change’ van de prominente econoom Nicolas Stern dat zo’n tien jaar geleden verscheen, illustreert goed het probleem van zogeheten ‘trade-offs’ (het opgeven van iets in ruil voor winst of optimalisatie). Deze nog altijd toonaangevende publicatie brengt dit belangrijke dilemma aan het licht. Het rapport propageert het gebruik van het bestaande, dominante economische frame door de economische kosten van klimaatverandering en de economische voordelen die het aanpakken ervan opleveren op een rij te zetten. Het rapport van Stern behandelt daarnaast ook maatschappelijke argumenten voor groen beleid, bijvoorbeeld door te wijzen op ethische dimensies en de negatieve gevolgen voor mens en natuur door klimaatverandering. Het dominante, economische frame heeft extrinsieke waarden bevorderd, maar heeft ook voor grote krantenkoppen gezorgd en daarmee veel aandacht voor het onderwerp gegenereerd. De maatschappelijke argumenten in het rapport kregen veel minder aandacht.

— Zie voor een uitgebreide bespreking van de Stern Review: valuesandframes.org/stern

46

5 Samenwerken Het is onwaarschijnlijk dat een enkele groep of organisatie veel effect zal hebben op de verandering van waarden in de maatschappij. We moeten daarom vergaand samenwerken om effectief te zijn – zowel binnen als tussen verschillende sectoren. Omdat diverse kwesties aan elkaar zijn verbonden door de waarden die eraan ten grondslag liggen, zullen we elkaar voortdurend moeten ondersteunen.

Voorbeeld: De eerlijke bankenwijzer is een campagne van een brede coalitie van maatschappelijke organisaties. Organisaties uit de milieubeweging, mensenrechten, vakbonden en dierenrechten doen mee. De eerlijke bankenwijzer doet onderzoek naar de duurzaamheidsdoelstellingen van banken, van dierenwelzijn tot transparantie en van klimaat tot arbeidsrechten. Met deze informatie kunnen mensen een keuze maken voor de bank die zij willen. Daarnaast is het een middel waarmee organisaties gesprekken kunnen aangaan met verschillende banken. Het is een goed voorbeeld van samenwerking tussen verschillende maatschappelijke organisaties. Het laat mensen zien hoe banken over de volle breedte van duurzaamheid omgaan met geld dat hij/ zij stalt bij een bank. — eerlijkegeldwijzer.nl

47

WERKEN AAN VERANDERING

Laten zien in plaats van zeggen waar je voor staat kan een katalysator zijn voor veranderingen. Er zijn waarschijnlijk veel werkgebieden waar het effectief en nuttig is om de waarden te laten zien die staan voor de doelen die we behartigen. Hieronder vind je ideeĂŤn hierover.

Communicatie, onderwijs en ondersteuning Waarden in acht nemen doet niets af aan het belang van de boodschappen die we overbrengen. Maar als we boodschappen overbrengen, moeten waarden op een goede manier geĂŻntegreerd zijn in alle aspecten van de boodschap: de context, de frames en de mate waarin je kunt participeren. Ook de manier waarop iemand informatie krijgt is belangrijk: wie is de afzender en hoezeer wordt iemand betrokken? Bij een boodschap met lage betrokkenheid (bijvoorbeeld het lezen van een brochure) zullen waarden niet erg snel herkend worden.

Top-downcommunicatie zal de uiting en ontwikkeling van autonomiewaarden misschien juist smoren. Persoonlijke ervaring en grotere betrokkenheid hebben waarschijnlijk een veel sterkere impact. Er is ook een grotere kans dat autonomiewaarden geactiveerd worden op het moment dat zelfexpressie en kritisch denken een grotere kans krijgen.

Voorbeeld: In 2013 spraken maatschappelijke organisaties, bedrijven en de overheid af dat de hoeveelheid windenergie in Nederland in 2020 moet verdubbelen. In sommige streken zorgen plannen voor de bouw van meer windmolens echter voor veel weerstand onder de bevolking. De ervaring leert dat in gebieden waar mensen in een vroeg stadium worden betrokken bij de plannen en daar invloed op kunnen uitoefenen, de weerstand veel lager is of zelfs helemaal ontbreekt. Het wijzen op de juiste intrinsieke waarden van bijvoorbeeld solidariteit met andere landen, verbondenheid met groepen binnen en buiten de eigen gemeenschap en zorg voor de natuur helpt daarbij. In het noorden van Noord-Holland mochten de 450 omwonenden van de nieuwe windmolens zelf besluiten wie hen zou vertegenwoordigen in de gesprekken met de overheid en de ontwikkelaars van het windpark. Dit zorgde voor veel onderlinge verbondenheid en voor meer solidariteit met mensen buiten de groep omwonenden. Tegenstanders van de windmolens moesten zich namelijk binnen de eigen gemeenschap verantwoorden voor hun mening. Het kiezen van vertegenwoordigers uit hun eigen midden versterkte dus de intrinsieke waarden van de totale groep omwonenden.

48

Belangenbehartiging, lobbyen en beleidsontwikkeling Instituties, politiek beleid en maatschappelijke organisaties spelen een centrale rol in het vormgeven van onze ervaringen. Hoe kunnen we weten wat de volledige impact hiervan is als we uitgaan van waarden? Er zijn bijvoorbeeld waarden die deel uitmaken van het gebruik van economische indicatoren als maatstaf voor maatschappelijk succes.

Welk beleid belichaamt waardering voor anderen en voor de natuur, creativiteit en eerlijke kansen voor iedereen?

Voorbeeld: De Triodos Bank is een bank met een duurzame doelstelling in de breedste zin van het woord. Door te investeren in maatschappelijke, ecologische en culturele veranderingen wil deze bank op een verantwoorde manier bankieren. De campagne ‘Hoe word jij schathemeltjerijk’ stelt mensen de vraag waar ze echt gelukkig van worden.

Deze campagne laat zien dat het aan de mens zelf is om te bepalen wat rijkdom precies is en met welke waarden ze dat begrip in willen vullen.

Organisaties, supporters, financiën en fondsenwerving Hoe mensen organisaties ervaren zal bepaalde waarden versterken en niet altijd de waarden die expliciet worden gehanteerd. De relatie met de mensen met wie we samenwerken is daarom belangrijk. Het houden van open bijeenkomsten in buurthuizen zorgt voor andere waarden dan formele vergaderingen met respect voor hiërarchische structuren.

Financieel succesvolle modellen of technieken bieden weinig mogelijkheden tot betrokkenheid van degenen met wie je werkt en hebben vaak een groot leden-, sponsors- en personeelsverloop. Een voorbeeld is het model van geprofessionaliseerde ‘protestbedrijven’ met automatische incasso’s als de hoogste vorm van betrokkenheid. De vraag die we onszelf moeten blijven stellen is: welke organisatiemodellen belichamen het beste de waarden die we willen bevorderen? ‘ Voorbeeld: Honderden mensen speelden mee tijdens de Amsterdam Climate Games 2015. Het speelveld bestond uit de aanwezige infrastructuur van fossiele brandstoffen en industriële landbouw (steenkool, benzine, en sojaoverslag) in het westelijk havengebied van Amsterdam. Het gezamenlijke doel was om de haven te bevrijden van vervuilende industriëen. Zo werden deelnemers aangemoedigd om op een creatieve manier na te denken over dit complexe thema.

49

WERKEN AAN VERANDERING Voorbeeld: De Groene Sint werd tussen 2009 en 2012 als campagne ingezet door Oxfam Novib Nederland. Deze campagne had als doel om alle chocoladeletters die werden gekocht in Nederland UTZ-gecertificeerd te maken. De Groene Sint kreeg een voet tussen de deur bij grote winkelketens en zette eerlijke cacao op de agenda. Hij groeide uit tot een maatschappelijke beweging. Meer dan honderdduizend Nederlanders ondersteunden de Oxfam Novib-campagne voor eerlijke chocoladeletters. Zo brachten zij samen met de Groene Sint de bedrijven in beweging. Het succes van deze campagne is te verklaren doordat Sinterklaas voor veel mensen appelleert aan de waarden goede wil en universalisme. Door de frictie tussen deze waarden en de praktijk van de cacaoindustrie bloot te leggen, kon deze beweging ervoor zorgen dat alle chocoladeletters in Nederland sinds 2012 gecertificeerd zijn.

Creativiteit en actie Creatieve betrokkenheid bij praktische activiteiten, met name het bevorderen van persoonlijke creativiteit (en niet als beloning of voor erkenning) zijn vaak sterk gerelateerd aan autonomiewaarden die op hun beurt sterk gerelateerd lijken aan de waarden die milieu en sociale rechtvaardigheid benadrukken. Hoewel veel projecten deze ethische waarden al belichamen, zouden er meer onderwerpen waardoor mensen worden aangemoedigd en betrokken voelen.

Voorbeeld: Het schoolplein van de Brede School in de E-buurt, Bijlmer Amsterdam (bassischolen As Soeffah, Bijlmerhorst en De Polsstok (sportiefste basisschool Nederland 2015) hebben een ‘Gezond Schoolplein’ aangelegd, dat leerlingen uitdaagt om meer te bewegen. De tegels zijn vervangen door grasheuvels en een moestuin waar groente en fruit verbouwd wordt. Dit draagt bij aan betere schoolprestaties en creativiteit van de leerlingen, kennis van natuur & milieu en minder ziekteverzuim. Door deze praktische ingreep worden de sociale waarden en vaardigheden van de leerlingen gestimuleerd.

Voorbeeld: The New Forest was een grootschalig project van acteursgroep Wunderbaum, waarbij vier jaar gebouwd werd aan een toekomstige samenleving. Via theatervoorstellingen, seminars en andere initiatieven deden ze onderzoek naar ‘maatschappelijke verandering samen met mensen uit alle hoeken van de samenleving.

Zo werkten ze samen met het Instituut voor Publieke Waarden aan de workshop Reclaim the Public. In de workshop gaan deelnemers op zoek naar oplossingen die de publieke zaak eindelijk weer écht publiek maken.

50

Steun binnen de gemeenschap Vrijwilligerswerk en buurtorganisaties kunnen autonomiewaarden bevorderen. Maar soms promoten ze wellicht conformiteit, maatschappelijke orde en respect voor autoriteit. Wanneer het einddoel de zorg voor anderen is (gerelateerd aan intrinsieke waarden), is het belangrijk dat de bijbehorende waarden aansluiten bij de werkmethoden.

Zo niet, dan kunnen ze juist de waarden en resultaten aantasten die nagestreefd worden.

Voorbeeld: Rotterdam Vakmanstad ontwikkelde een 10-jarige strategie om in Rotterdam duurzaam vakmanschap op de kaart te zetten. Om dit te realiseren werkt de organisatie op verschillende schalen: school, buurt, markt en stad. De directeur van Rotterdam Vakmanstad is Henk Oosterling, filosoof met een publieke missie. Zijn motto is ‘niet doemdenken maar doendenken’. Voor scholen zet Rotterdam Vakmanstad zich in om de visie ‘Fysieke Integriteit’ in de praktijk te brengen. Dit is een totale leervisie waarbij fysieke, mentale en sociale ontwikkeling van de leerling samenkomen. Deze organisatie ziet dat alleen een focus op taal, rekenen of overgewicht geen duurzame aanpak is om een kind echt kans te geven op een goede opleiding. Dit betekent dat er voor kinderen en jongeren een veel breder aanbod aan mogelijkheden moet zijn binnen hun school met onder andere judo, tuinieren, filosofie, koken en ecologie. Met deze aanpak wordt de belevingswereld van kinderen groter en krijgen zij meer kansen om zich te ontwikkelen als mens. Naast de school, werkt Rotterdam Vakmanstad ook aan actief burgerschap in de buurt en duurzaam vakmanschap in de markt. Dit alles komt samen in hun beleidsadvies voor de stad.

Voorbeeld: Friends of the Earth International is een overkoepelende internationale federatie waarbij ca. 75 organisaties uit 75 landen op het gebied van milieu zijn aangesloten. Het Right en Justice Team van de Britse afdeling focust zich op gemeenschappen die ‘het zwaarst getroffen worden door milieuproblemen en die het minst vertegenwoordigd zijn in de besluitvorming’. Met behulp van juridische en praktijkadviseurs houden zij zich bezig met voortdurende ondersteuning en training van deze gemeenschappen. Ze leggen een verband tussen de rechtspraak inzake milieuproblemen van gemeenschappen in bijvoorbeeld delen van Londen en die van gemeenschappen in andere delen van de wereld waar mensen lijden onder de aantasting van het milieu. Onmiskenbaar in hun acties is het hogere doel, namelijk het aanpakken van bredere, meer systemische problemen. Zij richten zich volledig op zowel humanitaire als milieueffecten. Het ‘rechtvaardigheidsframe’ is gebaseerd op intrinsieke waarden als gelijkheid en vrijheid, en dat geldt ook voor de juridische kant van de vraagstukken waaraan ze werken.

51

RUIMTE VOOR VERANDERING

Waarden maken deel uit van de manier waarop wij als individuen en organisaties onderling met elkaar en de wereld omgaan. Wat zijn mogelijke consequenties hiervan?

Hoe we ons organiseren De fysieke ruimtes en organisatiestructuren waarbinnen we werken, zijn belangrijke onderdelen van onze opgedane ervaringen. Het is verstandig om te vragen welke waarden ze versterken. Belichamen de groepen waarvan we deel uitmaken en de manieren waarop we met elkaar omgaan de waarden die ten grondslag liggen aan ons werk?

Hoe we omgaan met anderen De internationale raakvlakken van onze organisaties – via evenementen, diensten, fondsenwervers of campagnes – helpen om bepaalde waarden te versterken. Belichamen onze boodschappen en evenementen de waarden die mensen overtuigen om betrokken te blijven bij onze vraagstukken?

Waar we voor staan De veranderingen die onze groepen en organisaties teweegbrengen hebben effecten die verder gaan dan de voor hand liggende. Ze dienen uiteindelijk om bepaalde waarden te versterken. We moeten ons afvragen welke waarden doorwerken via ons beleid, organisatie en handelen.

52

MATE VAN DE VERANDERING

De mate waarin we ons sterk willen maken voor dit onderwerp en de manier waarop we veranderingen in gang zetten varieërt. Er zijn een aantal fases aan te wijzen.

Daadkracht opbouwen De drijvende krachten achter verschillende waarden identificeren en onderzoeken. Beginnen met meer samenwerking. Nadenken over nieuwe ijkpunten voor het meten van vooruitgang en succes.

Structurele veranderingen Waarden in communicatie op één lijn brengen.

Negatieve frames aanpakken. Onze organisaties weer onder de loep nemen, zodat iedereen in volle overtuiging achter de waarden staat die we promoten.

Bouwen aan systemische verandering Een beleid nastreven dat intrinsieke waarden aanmoedigt en de confrontatie aangaat met gevestigde instellingen en normen die extrinsieke waarden versterken.

53

HOE NU VERDER?

Je bent altijd welkom om met ons verder te denken over hoe waardengerichte communicatie kan bijdragen aan een rechtvaardige, duurzame samenleving.

Ben je bijvoorbeeld: Werkzaam in de communicatie van een ideĂŤle organisatie? Misschien wil je zelf een bijeenkomst organiseren of een van ons uitnodigen.

Onderwijzer? Gebruik de oefeningen in de klas.

Fondsenwerver? Gebruik de kennis uit dit boek in je campagnes.

Activist? Je bent welkom om te kijken hoe je deze kennis kunt gebruiken om samen te werken of beleid te doorzien En natuurlijk is iedereen welkom om deel te nemen aan onze activiteiten, workshops bij te wonen, evenementen te organiseren en om dit verhaal met anderen te delen.

Je vindt ons online: Kijk op onze website: commoncause.nl Deel je ervaringen in onze LinkedIn-groep: linkedin.com/groups/8224804 E-mail ons: info@commoncause.nl Bezoek de Engelse website: valuesandframes.org

54

55

INEQUALITY

CLIMATE CHANGE

DISABILITY RIGHTS

COMMUNITY

RACIS

SOCIAL CAPITAL 56

WELL-BEING AND HAPPINE

GAY RIGHTS

DEMOCRACY

POVERTY

VEELGESTELDE VRAGEN CHILD POVERTY

M

ESS

BIODIVERSITY LOSS

57

VEELGESTELDE VRAGEN Moeten we waarden verleggen - is dit ethisch?

Geen enkele campagne, communicatie-uiting, beleid of instelling is geheel waardenvrij.

Als we dit erkennen – en de impact van waarden op gedrag – is daarom de vraag : welke waarden willen we ondersteunen?

Is het nodig om waarden te verleggen als we ook gewoon gedrag kunnen veranderen?

Gezien de omvang en het belang van de vraagstukken waarvoor we staan, geloven we dat het doel de middelen heiligt. Het veranderen van gedrag (of politiek beleid) wordt soms gezien als de sleutel. Het maakt dan niet uit welke motivaties of methoden worden ingezet om dit doel te bereiken. Het onderzoek naar waarden laat echter zien dat je door voortdurend compromissen te sluiten over de middelen, uiteindelijk het risico loopt dat de gewenste doelen onhaalbaar worden, namelijk door het versterken van waarden die pogingen tot meer systemische veranderingen juist vertragen.

Gedragsveranderingen en veranderingen in het beleid blijven natuurlijk belangrijk, en we zullen soms een beroep moeten doen op extrinsieke waarden om ze te verwezenlijken.

Door een beter begrip van waarden kunnen we deze veranderingen in een bredere context plaatsen, waarbij we de compromissen waarmee we onvermijdelijk geconfronteerd worden zorgvuldig kunnen overwegen.

Kunnen we waarden werkelijk beïnvloeden? Ligt dit echt binnen onze macht?

Als waarden echt zo belangrijk zijn als we in dit handboek hebben betoogd, dan kunnen we ons eenvoudigweg niet veroorloven om ze niet te versterken. Hoewel het duidelijk is dat geen enkele groep of organisatie afzonderlijk grote invloed kan hebben op waarden, ontstaan er door samenwerking binnen en tussen verschillende sectoren waarschijnlijk grote kansen om substantiële resultaten te bereiken.

Hebben we de tijd om waarden te verleggen?

Een aantal van de vraagstukken waar we voor staan, zoals klimaatsverandering, zijn zo urgent dat velen toevlucht nemen tot steeds wanhopigere kortetermijncampagnes om verandering te stimuleren. Maar er is geen bewijs dat deze technieken zullen werken – ook niet op de lange termijn. Snelle successen staan op de lange termijn vaak substantiëlere veranderingen in de weg.

Dit klinkt vergelijkbaar met de methodiek van de jaren zeventig, die vaak gezien werd als ‘morele kruistochten’. Gaan we terug naar deze aanpak?

Nee. De inzichten die uit psychologisch onderzoek voortkomen, zouden ons nieuwe manieren van werken kunnen geven: een stap vooruit in plaats van achteruit. In plaats van alleen maar hameren op bepaalde onderwerpen, moeten we verschillende manieren vinden om verschillende groepen te benaderen. Maar we moeten onze activiteiten niet afstemmen op de dominante waarden van verschillende groepen, ongeacht wat deze zijn.

We kunnen beter op zoek gaan naar creatieve, gevoelsmatige en intelligente manieren (die heel goed kunnen variëren bij verschillende groepen) om de intrinsieke waarden die mensen al koesteren te activeren.

58

Dus het draait allemaal om intrinsieke waarden?

Niet altijd. De non-profit, private en publieke sector beschikken over een rijke expertise over het betrekken van mensen en het bereiken van veranderingen, en op deze kennis moet worden voortgebouwd. Waarden zijn gewoon een andere belangrijke factor om te overwegen. Technieken die worden gebruikt om mensen in eerste instantie te betrekken, kunnen opvallend negatief uitpakken voor bij duurzamere betrokkenheid op de lange termijn. De effecten hiervan moeten goed overwogen worden. Maar het aanbieden van kleine beloningen, zoals een beroep doen op de wens van mensen om geld te besparen, er goed uit te zien of een gratis lunch aanbieden, kan helpen om ‘een voet tussen de deur te krijgen’, terwijl de overkoepelende langetermijnboodschap toch gericht blijft op de gemeenschap, creativiteit of andere intrinsieke waarden. Deze technieken kunnen waardevolle aanknopingspunten bieden.

Mag je niet meer in economische termen praten?

Deze aanpak zegt niet dat praten over bijvoorbeeld kosten verboden is. Toch moeten we oppassen dat dit soort argumenten onze discussie over de voor- en nadelen van verschillend beleid gaan overheersen. Het moet niet zo worden dat investeringskansen of het dalen van het nationale bnp onze grootste zorg wordt. Helaas is dit in de praktijk vrij normaal geworden, omdat veel groeperingen hun speerpunten wilden afstemmen op die van de gangbare media, of van de politieke en economische elite.

Zijn er niet belangrijkere factoren binnen communicatie dan waarden?

Onze benadering wil niet zeggen dat we alles wat we weten over effectieve communicatie (of andere aspecten van ons werk) overboord willen zetten. Toch zijn er aanwijzingen dat er achter argumenten een duidelijk doordachte set van waarden en frames moet zitten, of daarmee hand in hand moet gaan.

Dit kan betekenen dat we de manier waarop sommige zaken worden aangepakt moeten heroverwegen. Omdat mensen het meest beïnvloed worden door de mensen waarmee ze zich identificeren of die ze respecteren, zoals familie en vrienden, zullen bijvoorbeeld boodschappers belangrijk blijven. Maar het gebruik van BN’ers als woordvoerder moet misschien worden heroverwogen, vooral als ze met name geassocieerd worden met rijkdom, sociale status en andere waarden van zelfverbetering.

De omstandigheden waarin we omgaan met mensen zal ook belangrijk blijven. En we moeten ook positieve visies die activerend en inspirerend werken blijven aanbieden. Een waardengerichte aanpak moet deze positieve visies verduurzamen en ze op een lijn krijgen met waarden die uiteindelijk die visie niet zullen ondermijnen.

59

VEELGESTELDE VRAGEN Gaat Common Cause vooral over het veranderen van communicatie?

Nee, een waardengerichte aanpak vereist een ‘helikopterperspectief’: we moeten op zoek naar wat waarden en gedrag nog meer stuurt dan alleen communicatie, met name ook politiek beleid, de instituties en meer in het algemeen onze opgedane ervaringen.

Verdeelt deze analyse waarden en mensen in goed en slecht?

Waarden zijn op zichzelf niet ‘goed’ of ‘slecht’. Ze geven als het goed is uitdrukking aan verschillende behoeften en zijn dus allemaal nodig voor verschillende doelen. Echter, in het algemeen wordt het belang dat we hechten aan bepaalde waarden ten opzichte van anderen geassocieerd met bepaald gedrag.

Niemand van ons kan als individu worden beschouwd als ‘goed’ of ‘slecht’. Ieder van ons zal tot op zekere hoogte alle waarden van het circumplex naleven. Welke daarvan op een bepaald moment naar voren komen, is afhankelijk van de situatie waar we in verkeren. Dit effect wordt versterkt in de loop van de tijd.

Er zijn wel een paar belangrijke associaties tussen waarden en ideologieën, zodat dit verband niet helemaal kan worden verworpen. Maar het circumplex kan niet zomaar naar het politieke spectrum vertaald worden, en een aantal waarden zal onvermijdelijk in verschillende ideologische groeperingen opduiken.

Hoe zit het met het aanspreken van mensen die meer gemotiveerd worden door extrinsieke waarden?

Iedereen heeft een profiel waarin alle waarden een rol spelen, maar mensen verschillen in de mate waarin een bepaalde waarde belangrijk wordt geacht. Zelfs als een persoon macht, status of rijkdom heel belangrijk vindt, zullen ze ook nog steeds intrinsieke en zelfoverstijgende waarden naleven. Zo kunnen deze waarden bij meer extrinsiek georiënteerde mensen ook geactiveerd worden.

Mensen aanspreken met boodschappen die in strijd zijn met hun dominante waarden kan gevoelens van bedreiging oproepen, of gewoon desinteresse, en dan worden afgewezen. Maar ons gevoel gebruiken en creatief denken (in het bijzonder in onze keuzes over wanneer, waar en hoe we omgaan met anderen) zouden ons kunnen helpen om deze barrières te overwinnen.

60

Kunnen mensen met macht geen intrinsieke drijfveren hebben?

Zeker wel, en leiders of andere mensen die een machtige positie hebben, kunnen juist een belangrijke rol spelen bij het in gang zetten van veranderingen. Maar het inzicht in hoe waarden werken, onderstreept het belang van de grote vraagstukken waarmee mensen in leidende posities worden geconfronteerd. Juist omdat er voortdurend druk op hen wordt uitgeoefend op het gebied van ambitie, bewaken van imago en het succesvol bereiken of handhaven van hun leidersrol. Dit zijn geen onoverkomelijke problemen, maar ze vereisen wel zelfkritiek bij leiders en dat ze zich voortdurend bewust zijn van de valkuilen. Zij moeten daarbij geholpen worden door kritische vrienden.

We hebben relaties opgebouwd met mensen in posities met macht en we betrekken steeds meer mensen met invloed bij onze zaak. Zal een beroep op de intrinsieke waarden ze niet van ons vervreemden, of is die aan dovemansoren gericht? En betekent dit niet dat we een beroep moeten doen op hun bestaande prioriteiten?

Vanwege het onderscheid tussen gedrag en achterliggende motieven en waarden, kan een persoon veel hebben bereikt en relatief machtig zijn, maar toch vooral worden gemotiveerd door zorg voor het welzijn van anderen. Zelfs als ze zeer extrinsiek georiënteerd zijn of meer bezig zijn met macht zelf, kunnen ze toch geraakt worden als je ze op een gevoelsmatige manier aanspreekt op intrinsieke waarden. Iedereen heeft namelijk elke waarde in zich.

Het kan natuurlijk zo zijn dat je werkt met mensen die zich bewegen in organisaties waar extrinsieke waarden benadrukt worden. Het is dan begrijpelijk dat je je aanpast om ‘hun taal te spreken’ en bijvoorbeeld over de kosten en baten van natuurbehoud spreekt.

Dit kan een redelijk compromis zijn om significante veranderingen te realiseren.

Maar het risico van deze aanpak is dat hij onbedoelde schade kan veroorzaken. De invloeden waaraan deze machtige partijen blootstaan, kunnen wellicht doorsijpelen via de media. En als het beleid is gebaseerd op louter economische overwegingen, kan de policy feedback die ze genereren deze waarden nog verder helpen verankeren. Wij kunnen in zoverre helpen de cultuur bij deze instituties te veranderen dat we ‘compenserende’ boodschappen kunnen aanleveren. Als alternatief kunnen we ervoor kiezen niet actief te worden, maar te proberen om externe druk uit te oefenen via een sterke volksbeweging. Al deze overwegingen moeten in dergelijke gevallen zorgvuldig worden bekeken.

Kijk voor een volledige lijst van veel gestelde vragen op valuesandframes.org/faqs

61

OBESITY

NDER EQUALITY

EDUCATION

CO

CIVIL LIBERTIES HIV/AIDS

62

INEQUALITY

CLIMATE CHANGE

OEFENINGEN

DISABILITY RIGHTS

OMMUNITY

RACISM

BIODIV SOCIAL CAPITAL

63

WELL-BEING AND HAPPINESS

OEFENINGEN

Als je organisatie of afdeling geĂŻnteresseerd is in het houden van een workshop, neem dan contact op via info@commoncause.nl. We kunnen helpen met faciliteren of met extra materialen en advies.

1 Wat waardeer je in het leven?

De concepten, idealen, mensen, plaatsen of dingen die je belangrijk vindt.

2 Welke vraagstukken vind je belangrijk?

De vraagstukken waarvan je vindt dat de samenleving ze moet aanpakken.

3 Waar hecht een samenleving die deze uitdagingen heeft opgelost waarde aan?

Stel je een samenleving voor die alle vraagstukken van oefening 2 heeft opgelost.

Waaraan hechten mensen in die samenleving de meeste en minste waarde aan? Omcirkel de vijf belangrijkste & vijf minst belangrijke waarden hiernaast. Gebruik de definities op de volgende pagina.

64

65

SOCIAL E MACH T

RIJKDOM

INVL OEDRIJK

GENO TZ UCHT IG

LEVENSLU ST

BEKWAA M

LOYAAL

NATI ONAL E VEILIGHEID

WEDERKERIGHEID VAN GUNS TEN

OUDE REN EREN

VROO M

MIJN LOT AANVAARDE N

GEMA TI GD

NEDERI G

ONTHECHT RESPEC T VOOR TRA DI TIE

EERL IJK

VERGEV ENSGEZIND

SPIR IT UALITEIT

SOCIAL E RECHTVAA RDIGHEID

GEHO ORZA AM

ZELF DISCIP LINE BELEEFDHEI D

HYGIËNE

GEZONDHEID VEILIGHEID VAN FAMILIE MA ATSCHAPP ELIJKE ORDE

GEVOEL VAN VERBONDE NHEI D

AUTORI TEIT BEWAKEN VAN EIGEN IMAG O

ZING EV ING

ECHT E VRIE NDSCHAP

BEHULP ZA AM

VOLWAS SEN LIEFDE

VERA NT WOORDE LIJK

WIJSHEID

EEN VREDEVOLLE WEREL D

INNERL IJKE HARMONI E

MILIEUBE SCHERMIN G

GELI JKHEID

EEN MOOI E WERELD

EENHEI D ME T DE NATUUR

RUIMDENKEN D

INTELLIGENT

MA ATSCHAPP ELIJKE ERKENNIN G

AMBI TIEUS

GESL AA GD

PLEZIER

ZELFRE SPEC T

PRIV AC Y

EIGEN DOELEN KIEZ EN

CREATIEF

NIEUWS GIERIG

OPWIND END LEVEN

AF WISS ELIN G

DURF

ONAFHANKE LIJK

VRIJHEID

DEFENITIES VAN WAARDEN Afwisseling

Een leven vol uitdaging en veranderingen

Ambitieus

Hardwerkend, eerzuchtig

Autoriteit

Het recht om te leiden of commanderen

Behulpzaam

Werken voor het welzijn van anderen

Bekwaam

Bevoegd, effectief, efficiënt

Beleefdheid

Hoffelijkheid, goede manieren

Bewaken van eigen imago

Bewaken van mijn publieke imago

Creatief

Uniek, verbeelding

Durf

Op zoek naar avontuur, risico

Echte vriendschap

Hechte, ondersteunende vrienden

Een mooie wereld

Schoonheid van de natuur en kunst

Een vredevolle wereld

Vrij van oorlog en conflict

Eenheid met de natuur

Passend in de natuur

Eerlijk

Echt, oprecht

Eigen doelen kiezen

Selecteren van eigen doeleinden

Gehoorzaam

Plichtsgetrouw

Gelijkheid

Gelijke kansen voor iedereen

Gematigd

Extreme gevoelens en acties vermijden

Genotzuchtig

Het doen van leuke dingen

Geslaagd

Het bereiken van doelen

Gevoel van verbondenheid

Het gevoel dat anderen om mij geven

Gezondheid

Fysiek of mentaal gezond

Hygiëne

Keurig, netjes

Innerlijke harmonie

In vrede met mezelf

Intelligent

Logisch denken

Invloedrijk

Mensen & gebeurtenissen beïnvloeden

Levenslust

Genieten van voedsel, seks, recreatie, enz.

Loyaal

Trouw aan mijn vrienden, groep

Maarschappelijke erkenning

Respect, goedkeuring door anderen

66

Maatschappelijke orde

De stabiliteit van de samenleving

Mijn lot aanvaarden

Toegeven aan omstandigheden in het leven

Milieubescherming

Het zorg dragen voor het milieu

Nationale veiligheid

Bescherming van mijn volk tegen vijanden

Nederig

Bescheiden, zichzelf wegcijferen

Nieuwsgierig

Geïnteresseerd in alles, verkennen

Onafhankelijk

Op zichzelf vertrouwend, zelfvoorzienend

Onthecht

Van wereldse zorgen

Opwindend leven

Stimulerende ervaringen

Ouderen eren

Het tonen van respect

Plezier

Bevrediging van verlangens

Privacy

Het recht op een privéleven

Respect voor traditie

Behoud van de aloude gebruiken

Rijkdom

Materiële bezittingen, geld

Ruimdenkend

Tolerantie voor ideeën en overtuigingen

Sociale macht

Controle over anderen, dominantie

Sociale rechtvaardigheid

Zorg voor de zwakkeren

Spiritualiteit

Nadruk op geestelijke zaken, niet materiële

Veiligheid van familie

Veiligheid voor geliefden

Verantwoordelijk

Betrouwbaar, betrouwbare

Vergevingsgezind

Bereid om anderen te vergeven

Volwassen liefde

Diepe emotionele en spirituele intimiteit

Vrijheid

Vrijheid van handelen en denken

Vroom

Vasthouden aan religie en geloof

Wederkerigheid van gunsten

Schulden bij anderen vermijden

Wijsheid

Een volwassen begrip van het leven

Zelfdiscipline

Zelfbeheersing, weerstand tegen verleiding

Zelfrespect

Geloof in je eigen waarde

Zingeving

Een doel in het leven

67

OEFENINGEN 4 Hoe worden waarden beïnvloed door je eigen opgedane ervaring?

Wat versterkt en verzwakt sommige waarden die je hebt ingevuld in Oefening 3? Denk aan alle verschillende aspecten van opgedane ervaringen. Om te helpen staat hieronder een voorbeeld.

TO KILL A MOCKINGBIR D

ROBI N HOOD

PRIV ILEGE JERE MY CLA RK SO N

SOCIAL E RECH TV AA RD IG HEID C AMPAGNES

SE X AND TH E CI TY 2

OPENBARE EN PA RTIC ULIERE VER AN TW OO RD IN G

PRIV ATISERIN G VAN GE ZONDHEID SZORG , S CHOLEN E TC .

12 ANGRY MEN

SOCIAL E MOBILI TE IT ASIELBELEID

LI TT LE BRI TAIN

AS IEL

COMPET ITI EV E WERKPL AATS EN

RELI GI E RECH TS BIJS TAND

VERSTERKT

BE WIJS VAN ONREC HT

VAKB ONDE N

SOCIALE RECHTSOCIALE RECH TVAARDIGHEID VA ARDIGHEI

ONGE LIJKHEID GEBREK A AN VER TEGENW OO RD IG ING

VR IJHEID VAN INFORMA TI E BRED E SOCIAL E KRINGE N

VERZWAKT

BEDREIGING VAN LEV ENSS TANDAA RD

UNIVER SELE GEZONDHEIDS ZORG

MINIMUML OON

RICHAR D LI TT LEJOHN

D

ONRE CH TV AA RD IG HEID CORRIGE REN ZORG EN VOO R ZWAKKE REN

MEDI A

SMALLE SOCIA LE KRINGEN

UI TBUITI NG

PROG RE SSIE VE BEL ASTI NG EN AMERIC AN HIS TORY X

VL AK TAKS

AN TI -I MMIG RA NT RET ORIE K RECL AME

EMPATH IE

68

VERSTERKT

SOCIALE RECHTVA ARDIGHEI D

VERZWAKT

VERSTERKT

SOCIALE RECHTVA ARDIGHEI D

VERZWAKT

69

OEFENINGEN

VERSTERKT

SOCIALE RECHTVA ARDIGHEI D

VERZWAKT

VERSTERKT

SOCIALE RECHTVA ARDIGHEI D

VERZWAKT

70

5 Gevolgen Als je denkt aan de opgedane ervaringen die we in Oefening 4 in kaart brachten, wat voor nieuwe aanpak zou je voorstellen? Waar en hoe kun je ingrijpen?

71

NASLAGWERK World Bank (2010). World Bank Poverty Brief. http://go.worldbank.org/2UJWJC2XG0 [Accessed 31 January 2011].

Millennium Ecosystem Assessment (2005). Ecosystems and Human Well-Being: Synthesis. Washington, DC: Island Press.

Brewer, M., Muriel, A., Phillips, D., and Sibieta, L. (2009) Poverty and inequality in the UK: 2009. IFS Commentary. http://www.ifs.org.uk/publications/4524 [Accessed 20 February 2011].

UNICEF (2007), A Comprehensive Assessment of the Lives and Well-Being of Children and Adolescents in the Economically Advanced Nations. Innocenti Research Centre, Report Card 7.

Siddique, H. Three-quarters of non-Muslims believe Islam negative for Britain. Guardian, Monday 2 August 2010; Telegraph. “Islam associated with terrorism by public, poll shows.” 7 June 2010; Townsend, M. Searchlight poll finds huge support for far right ‘if they gave up violence.’ Guardian, Saturday 26 February 2011.

Third Sector Foresight. Attitudes towards domestic poverty. Thursday 3 February 2011. http://www.3s4.org.uk/ drivers/attitudes-towards-domestic-poverty [Accessed 15 February 2011]; Hanley, T. Engaging public support for eradicating UK poverty. Joseph Rowntree Foundation, 24 September 2009. http://www.jrf.org.uk/publications/ public-support-eradicating-poverty-uk [Accessed 16 February 2011].

Schwartz, S. (2011). Studying Values: Personal Adventure, Future Directions. Journal of Cross-Cultural Psychology, 42(3), 307–19.

Attitudes: Political persuasions: Caprara, G. V., Schwartz, S., Capanna, C., Vecchione, M. and Barbaranelli, C. (2006) Personality and Politics: Values, Traits, and Political Choice. Political Psychology, 27(1), 1–28. Caprara, G., Vecchione, M. and Schwartz, S. H. (2009), Mediational role of values in linking personality traits to political orientation. Asian Journal of Social Psychology, 12 (2), 82– 94.

Social and environmental accountability of companies: Fukukawa, K., Shafer, W. E. and Lee, G. M. (2007).

Values and attitudes toward social and environmental accountability: a study of MBA students. Journal of Business Ethics, 71 (4), 381–394.

Interests: Brickman, S. J., Miller, R.B. and McInerney, D. M. (2005). Values, interests and environmental preferences for the school context. Australian Association of Educational Research, Sydney. Sodano, S. M. (2010).

Integrating work and basic values into the spherical model of interests? Journal of Vocational Behavior, 78 (1), 1–10. Sagiv, L. (2002). Vocational interests and basic values. Journal of Career Assessment, 10 (2), 233 –257.

Nationalism: Roccas, S., Schwartz, S. H. and Amit, A. (2010). Personal Value Priorities and National Identification.

Political Psychology, 31 (3), 2010.

Human rights: Spini, D. and Doise, W. (1998). Organising principles of involvement in human rights and their social anchoring in value priorities. European Journal of Social Psychology, 28 (4), 603 – 622. Cohrs, J.C., Maes, J., Moschner, B. and Kielmann, S. (2007). Determinants of human rights attitudes and behaviour: a comparison and integration of psychological perspectives. Political Psychology, 28 (4), 441– 470.

Militarism & peacefulness: Cohrs, J.C., Moschner, B., Maes, J. and Kielmann, S. (2005). Personal values and attitudes toward war. Peace and Conflict: Journal of Peace Psychology, 11 (3), 293 –312.

Global poverty: Doran, C.J. (2009). The role of personal values in fair trade consumption. Journal of Business Ethics, 84 (4), 549 – 563.

Global conflict: Fischer, R. and Hanke, K. (2009). Are societal values linked to global peace and conflict? Peace and Conflict, 15 (3), 227–248.

Concern about environmental damage: Schultz, P.W., Gouveia, VV., Cameron, L.D., Tankha, G., Schmuck, P. and Frank, M. (2005). Values and their relationship to environmental concern and conservation behaviour. Journal of Cross-Cultural Psychology, 36 (4), 457– 475; Degenhardt, L. (2002). Why do people act in sustainable ways?

72

Results of an empirical survey of lifestyle pioneers. In P. Schmuck and P.W. Schultz, eds. Psychology of sustainable development. Dordrecht, Netherlands: Kluwer Academic Publishers, pp. 123 –147. Support of environmental policies: Lieserowitz, A. (2006). Climate change risk perception and policy preferences: the role of affect, imagery and values. Climatic Change, 77, 45 –72.

Sexism, racism and out-group prejudice: Hall, D. L., D. C. Matz, and W. Wood (2010, February). Why don’t we practice what we preach? A meta-analytic review of religious racism. Personality and Social Psychology Review, 14 (1), 126 –139; Schwartz, S. H. (2007). Universalism values and the inclusiveness of our moral universe. Journal of Cross-Cultural Psychology, 38 (6), 711–728; Davidov, E., Meuleman, B., Billiet, J. and Schmidt, P. (2008). Values and support for Immigration: a cross-country comparison. European Sociological Review, 24 (5), 583 – 599; Feather, N.T. (2004). Value correlates of ambivalent attitudes toward gender relations. Personality and Social Psychology Bulletin, 30 (1), 3 –12; Sawyerr, O.O., Strauss, J. and Yan, J. (2005). Individual value structure and diversity attitudes: the moderating effects of age, gender, race, and religiosity. Journal of Managerial Psychology, 20 (6), 498 – 521;Duriez, B., Vansteenkiste, M., Soenens, B. and De Witte, H. (2007). The social costs of extrinsic relative to intrinsic goal pursuits: their relation with social dominance and racial and ethnic prejudice. Journal of Personality, 75 (4), 757–782; Roets, A., Van Hiel, C. and Cornelis, I. (2006) Does materialism predict racism?

Materialism as a distinctive social attitude and a predictor of prejudice. European Journal of Personality, 20 (2), 155 –168; Feather, N.T. and McKee, I.R. (2008). Values and prejudice: predictors of attitudes towards Australian Aborigines. Australian Journal of Psychology, 60 (2), 80 – 90.

Gay rights: Haider-Markel, D.P. and Joslyn, M.R. (2008). Beliefs about the origins of homosexuality and support for gay rights: an empirical test of attribution theory. Public Opinion Quarterly, 72 (2), 291–310.

Punishment or rehabilitation: McKee, I. and Feather, N. (2008). Revenge, retribution, and values: Social attitudes and punitive sentencing. Social Justice Research, 21 (2), 138 –163.

Big issues: Schwartz, S. H., Sagiv, L. and Boehnke, K. (2000). Worries and Values. Journal of Personality, 68 (2), 309 –346.

Moral behaviour: Lan, G., M. Gowing, S. McMahon, F. Rieger, and N. King (2008). A study of the relationship between personal values and moral reasoning of undergraduate business students. Journal of Business Ethics 78 (1), 121–139.

Behaviours: Voting: Schwartz, S. H., Caprara, G. V. and Vecchione, M. (2010). Basic Personal Values, Core Political Values, and Voting: A Longitudinal Analysis. Political Psychology, 31 (3), 421– 452.

Purchasing decisions: Pepper, M., Jackson, T. and Uzzell, D. (2009). An examination of the values that motivate socially conscious and frugal consumer behaviours. International Journal of Consumer Studies, 33 (2), 126 –136.

Political activism: Amit, A., Roccas, S. and Meidan, M. (2010). A group just like me: The moderating role of conservation values on social projection. European Journal of Social Psychology, 40 (6), 931– 945.

Altruism: Sagiv, L., Sverdlik, N. and Schwarz, N. (2011). To compete or to cooperate? Values’ impact on perception and action in social dilemma games. European Journal of Social Psychology, 41 (1), 64 –77. Lönnqvist, J.-E., S. Leikas, S. Paunonen, V. Nissinen, and M. Verkasalo (2006). Conformism moderates the relations between values, anticipated regret, and behavior. Personality and Social Psychology Bulletin, 32 (11), 1469 –1481; Dietz, T., Kalof, L. and Stern, P. C. (2002). Gender, Values, and Environmentalism. Social Science Quarterly, 83 (1), 353 –364; Milfont, T. L., J. Duckitt, and L. D. Cameron (2006). A Cross-cultural study of environmental motive concerns and their implications for proenvironmental behavior. Environment and Behavior, 38 (6), 745 –767.

Diet: Baker, S., Thompson, K. E., Engelken, J. and Huntley K., (2004). Mapping the values driving organic food choice: Germany vs the UK, European Journal of Marketing, 38 (8), 995 –1012; Brunsø, K., Scholderer, J. and Grunert, K. (2004). Testing relationships between values and food-related lifestyle: results from two European countries. Appetite, 43 (2), 195 –205; Dreezensa, E., Martijna, C., Tenbültb, P., Koka, G. and de Vriesb, N. (2005).

Food and values: an examination of values underlying attitudes toward genetically modified and organically grown food products. Appetite, 44 (1), 115 –122; Homer, P. M., and Kahle, L. R. (1988). A structural equation test of the value-attitude-behavior hierarchy. Journal of Personality and Social Psychology, 54 (4), 638 – 646; Grønhøj, A. and

73

J. Thøgersen (2009). Like father, like son? Intergenerational transmission of values, attitudes, and behaviours in the environmental domain. Journal of Environmental Psychology, 1 (2), 105 –126.

Volunteering: Caprara, G.V., Steca, P. (2007). Prosocial agency: The contribution of values and self-efficacy beliefs to prosocial behaviour across ages. Journal of Social and Clinical Psychology, 26 (3), 220 –241.

Empathy: Silfver, M., Helkama, K., Lönnqvist, J.E. and Verkasalo, M. (2008). The relation between value priorities and proneness to guilt, shame, and empathy. Motivation and Emotion, 32 (2), 69 – 80.

Recycling: Thøgersen, J. (1996). Recycling and morality. A critical review of the literature. Environment and Behavior, 28 (4), 536 – 558; Hopper, J. R., & McCarl-Nielsen, J. (1991). Recycling as altruistic behavior. Normative and behavioral strategies to expand participation in a community recycling program. Environment and Behavior, 23 (2), 195 –220.

Ecological footprints: Brown, K.W. and Kasser, T. (2005). Are psychological and ecological well-being compatible?

The role of values, mindfulness and lifestyle. Social Indicators Research, 74 (2), 349 –368.

Barr, S. (2003). Strategies for sustainability: citizens and responsible environmental behaviour. Area, 35 (3), 227–240.

Schwartz, S.H. (1992). Universals in the content and structure of values: theoretical advances and empirical tests in 20 countries. In M.P. Zanna, ed. Advances in Experimental Social Psychology, 25. Orlando: Academic Press, pp. 1– 65; Rokeach, M. (1973). The Nature of Human Values. New York: The Free Press.

Schwartz, S.H. (1994). Are there universal aspects in the structure and contents of human values? Journal of Social Issues, 50 (4), 19 – 45.

Schwartz, S.H. (2006a). Basic human values: Theory, measurement, and applications. Revue française de sociologie, 47 (4), 249 –288.

Maio, G.R., Pakizeh, A., Cheung, W.Y. and Rees, K.J. (2009). Changing, priming, and acting on values: effects via motivational relations in a circular model. Journal of Personality and Social Psychology, 97 (4), 699 –715; Burgoyne, C.B. and Lea, S.E.G. (2006). Money is material. Science, 314 (5802), 1091–1092; Vohs, K.D., Mead, N.L. and Goode, M.R. (2006). The psychological consequences of money, Science, 314 (5802), 1154 –1156.

Sheldon, K. M., Nichols, C. P., & Kasser, T. (in press). Americans recommend smaller ecological footprints when reminded of intrinsic American values of self-expression, family, and generosity. Ecopsychology.

Carney, J.K. (1986). Intrinsic Motivation and Artistic Success. Unpublished dissertation. University of Chicago; Getzels, J.W. and Csikszentmihalyi, M. (1976). The Creative Vision: A Longitudinal Study of Problem-Finding in Art. New York: Wiley.

Kasser, T., Ahuvia, A., Fernandez-Dols, J.M., Grouzet, F.M.E., Kim, Y., Lau, S., Ryan, R.M., Saunders, S., Schmuck, P. and Sheldon, K.M. (2005). The Structure of Goal Contents Across 15 Cultures. Journal of Personality and Social Psychology, 89 (5), 800 – 816.

Schwartz, S. H. (2006b). Basic Human Values: An Overview. Jerusalem: The Hebrew University of Jerusalem.

Sagiv, L. et al. (2011). Op cit; Lönnqvist, J.E. et al. (2006). Op cit; Dietz, T., Kalof, L. and Stern, P.C. (2002).

Gender, Values, and Environmentalism. Social Science Quarterly, 83 (1): 353 –364; Milfont, T. L., Duckitt, J. and Cameron, L. D. (2006). A Cross-Cultural study of environmental motive concerns and their implications for pro-environmental behaviour. Environment and Behavior, 38 (6), 745 –767.

Hall, D.L., Matz, D.C. and Wood, W. (2010). Why don’t we practice what we preach? A meta-analytic review of religious racism. Personality and Social Psychology Review, 14 (1), 126 –139; Schwartz, S.H. (2007). Op cit; Davidov, E. et al (2008). Op cit; Feather, N.T. (2004). Value correlates of ambivalent attitudes toward gender relations. Personality and Social Psychology Bulletin, 30 (1), 3 –12; Sawyerr, O.O., Strauss, J. and Yan, J. (2005).

Individual value structure and diversity attitudes: the moderating effects of age, gender, race, and religiosity.

Journal of Managerial Psychology, 20 (6), 498 – 521; Duriez, B. et al (2007). Op cit; Roets, A. et al. (2006). Op cit;

74

Milfont, T. L., Duckitt, J. and Cameron, L. D. (2006). Op cit ; Schultz, P.W. et al. (2005). Op cit; Degenhardt, L. (2002). Op cit.

McHoskey, J. W. (1999). Machiavellianism, intrinsic versus extrinsic goals, and social interest: A self-determination theory analysis. Motivation and Emotion, 23 (4), 267–283.

Sheldon, K.M., Sheldon, M.S., and Osbaldiston, R. (2000). Prosocial values and group-assortation within an N-person prisoner’s dilemma. Human Nature, 11 (4), 387– 404; Sagiv, L. et al. (2011). Op cit.

Kasser, T. (2002). The High Price of Materialism. London: MIT Press.

Bardi, A. and Schwartz, S.H. (2003). Values and behavior: Strength and structure of relations. Personality and Social Psychology Bulletin, 29 (10), 1207–1220.

Latané, B., and Darley, J. M. (1976). Help in a crisis: Bystander response to an emergency. Morristown: General Learning Press.

Webster, P., and Riddell, P. (2006). The green divide: Times poll shows the gulf between words and action on the environment. The Times. 8 November 2006. Available at http://www.timesonline.co.uk/tol/news/uk/health/article 629238.ece [Accessed 5 January 2011]; Dovidio, J. F. and Gaertner, S. L. (1998). On the nature of contemporary prejudice: The causes, consequences, and challenges of aversive racism. In J. L. Eberhardt S. T. Fiske, eds.

Confronting racism: The problem and the response. Thousand Oaks: Sage, pp. 3 –32.

Maio, G. R., Olson, J. M., Allen, L. and Bernard, M. M. (2001). Addressing discrepancies between values and behavior: The motivating effect of reasons. Journal of Experimental Social Psychology, 37 (2), 104 –117.

Maio, G. R., Hahn, U., Frost, J., and Cheung, W. (2009). Applying the value of equality unequally: Effects of value instantiations that vary in typicality. Journal of Personality and Social Psychology, 97 (4), 598 – 614.

Maio, G. R., Olson, J. M., Allen, L., and Bernard, M. M. (2001). Addressing discrepancies between values and behavior: The motivating effect of reasons. Journal of Experimental Social Psychology, 37 (2), 104–117.

Lönnqvist, J.E. et al. (2006). Op cit; Mellema, A. and Bassili, J. N. (1995). On the relationship between attitudes and values: exploring the moderating effects of self-monitoring and self-monitoring schematicity. Personality and Social Psychology Bulletin, 21 (9), 885 – 892.

Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50 (2), 179 –211.

Craig, S. C., Kane, J. G., and Martinez, M. D. (2002). Sometimes you feel like a nut, sometimes you don’t: citizens’ ambivalence about abortion. Political Psychology, 23 (2), 285 –301.

Brewer, P. R. (2003). The shifting foundations of public opinion about gay rights. Journal of Politics, 65 (4), 1208 –1220.

Feldman, S. (1988). Structure and consistency in public opinion: The role of core beliefs and values. American Journal of Political Science, 32 (2), 417– 440.

Katz, I., and Hass, R.G. (1988). Racial ambivalence and American value conflict: Correlational and priming studies of dual cognitive structures. Journal of Personality and Social Psychology, 55 (6), 893 – 905.

Berndsen, M., and van der Pligt, J. (2004). Ambivalence towards meat. Appetite, 42 (1), 71–78.

Crandall, C. S., D’Anello, S., Sakalli, N., Lazarus, E., Wieczorkowska, G., and Feather, N. T. (2001). An attributionvalue model of prejudice: Anti-fat attitudes in six nations. Personality and Social Psychology Bulletin, 27 (1), 30 –37.

Maio, G. R., Hahn, U., Frost, J. M. and Cheung, W. (manuscript in preparation). Social values as persuasive arguments: Similar is convincing.

75

Maio, G.R. (2010). Mental Representations of Social Values. In M.P. Zanna, ed. Advances in Experimental Social Psychology, Vol. 42. Burlington: Academic Press, 2010, pp. 1– 43.

Hüther, G. (2006). Neurobiological approaches to a better understanding of human nature and human values.

The Journal for Transdisciplinary Research in Southern Africa, 2 (2), 331–343; Banerjee, R. and Dittmar, H. (2008).

Individual differences in children’s materialism: the role of peer relations. Personality and Social Psychology Bulletin, 31 (1), 17–31; Flouri, E. (1999). An integrated model of consumer materialism: can economic socialisation and maternal values predict materialistic attitudes in adolescents? Journal of Socio-Economics, 28 (6), 707–724; Goldberg, M.E., Gorn, G.J., Peracchio, L.A. and Bamossy, G. (2003). Understanding materialism among youth.

Journal of Consumer Psychology, 13 (3), 278 –288; Sheldon, K.M. and McGregor, H. (2000). Extrinsic value orientation and the tragedy of the commons. Journal of Personality, 68 (2), 383 – 411.

Sheldon, K.M. and Krieger, L.S. (2004). Does legal education have undermining effects on law students? Evaluating changes, motivation, values and well-being. Behavioral Sciences and the Law, 22 (2), 261–286.

Angelucci, L., Da Silva, J., Juarez, J. (2009). Values and socio-demographic factors in university students: a comparative study. Acta Colombiana de Psicología,12 (1), 151–162.

Soss, J. and Schram, S.F. (2007). A public transformed? Welfare reform as policy feedback. American Political Science Review, 101 (1), 111–127.

Brewer, J. and Lakoff, G. Why voters aren’t motivated by a laundry list of positions on issues. Cognitive Policy Works, 2008a. Available at www.cognitivepolicyworks.com/what-wedo/cognitive-policy/why-voters-arentmotivated-by-a-laundry-list-of-positions-on-issues [Accessed 2 April 2011]; Brewer, J. and Lakoff, G. Comparing climate proposals: a case study in cognitive policy. Cognitive Policy Works, 2008b. Available at http://www.cognitivepolicyworks.com/what-we-do/cognitive-policy/comparing-climate-proposals-a-casestudy-in-cognitive-policy [Accessed 2 April 2011].

Schwartz, S.H. (2007). Cultural and Individual Value Correlates of Capitalism: A Comparative Analysis.

Psychological Inquiry, 18(1), 52– 57; Kasser, T.; Cohn, S.; Kanner, A.D. and Ryan, R.M. (2007). Some Costs of American Corporate Capitalism: A Psychological Exploration of Value and Goal Conflicts. Psychological Inquiry, 18(1):1–22.

Taken from responses in workshops and research base; for example: Bardi, A.; Calogero, R.M. and Mullen, B. (2008).

A New Archival Approach to the Study of Values and Value — Behavior Relations: Validation of the Value Lexicon.

Journal of Applied Psychology, 93 (3), 483 – 497; Konty, M.; Duell, B. and Joireman, J. (2006). Scared selfish: a culture of fear’s values in the age of terrorism. The American Sociologist, 35 (2), 93 –109; Hüther, G. (2006). Op cit; Banerjee, R. and Dittmar, H. (2008). Op cit; Flouri, E. (1999). Op cit; Goldberg, M.E. et al. (2003). Op cit; Sheldon, K.M. and McGregor, H. (2000). Op cit; Sheldon, K.M. and Krieger, L.S. (2004). Op cit; Angelucci, L. et al. (2009). Op cit; Soss, J. and Schram, S.F. (2007). Op cit; Brewer, J. and Lakoff, G. (2008a). Op cit; Brewer, J. and Lakoff, G. (2007). Op cit; Schwartz, S.H. (2007). Op cit; Kasser, T. et al. (2007). Op cit.

Wade, M.D., Liu, L.A. and Vacek, J. (2011). Values and Upward Influence Strategies in Transition: Evidence From the Czech Republic. Journal of Cross-Cultural Psychology, 42 (2), 288 –306.

Svallfors, S. (2010). Policy feedback, generational replacement, and attitudes to state intervention: Eastern and Western Germany, 1990 –2006. European Political Science Review, 2 (1), 119 –135.

Addison, P. (1975). The Road to 1945. London: Cape.

Becker, A. E. (2004, December). Television, disordered eating, and young women in Fiji: Negotiating body image and identity during rapid social change. Culture, Medicine and Psychiatry, 28 (4), 533 – 559.

Verkasalo, M., Goodwin, R., and Bezmenova, I. (2006). Value change following a major terrorist incident: Finnish adolescent and student values before and after 11th September 2001. Journal of Applied Social Psychology, 36 (1), 144 –160; Frink, D. D., Rose, G. M., and Canty, A. L. (2004). The effects of values on worries associated with acute disaster: A naturally occurring quasi-experiment. Journal of Applied Social Psychology, 34 (1), 85 –107; Goodwin, R. and Gaines, S. (2009). Terrorism perception and its consequences following the 7th July 2005 London

76

bombings. Behavioral Sciences of Terrorism and Political Aggression, 1 (1), 50 – 65.

Deneulin, S. (2009). Advancing human development: Values, groups, power and conflict. WeD Working Paper 09/49.

Bath, UK: University of Bath/Wellbeing in Developing Countries Research Group.

Rokeach, M. (1979). Change And Stability In American Value Systems 1968 –1971. In M. Rokeach, ed. Understanding Human Values: Individual and Societal. New York: The Free Press/ Simon and Schuster, pp. 129 –147.

Arat, Y. (1998). Feminists, Islamists, and Political Change in Turkey. Political Psychology, 19 (1),117–131.

See, for example, Darnton, A. and Kirk, M. (2011). Finding Frames: New ways to engage the UK public in global poverty. Available at http://www.findingframes.org/report.htm [Accessed 10 April 2011] or www.valuesand frames.org/downloads; G. Lakoff, et al. (2004). Don’t Think of an Elephant: Know Your Values and Frame the Debate. Vermont: Chelsea Green Publishing Company; Cienki, A. (2007). Frames, idealised cognitive models, and domains. In Geeraerts, D and H. Cuyckens. The Oxford Handbook of Cognitive Linguistics, pp. 170 –187, Oxford: OUP; Fillmore, C (1985) Frames and the semantics of understanding, in Quaderni di Semantica, 6, 222–254.

Lau, R.R. and Schlesinger, M. (2005). Policy frames, metaphorical reasoning, and support and support for public policies. Political Psychology, 26 (1), 77–114.

Other examples discussed in: Shenkar-Osorio, A., 2010. You Say Tax Cut… Let’s Call the Whole Thing Off. The Huffington Post, 2010. Available at http://www.huffingtonpost.com/anat-shenkerosorio/you-say-tax-cutletscall-_b_794521.html [Accessed 10 February 2011].

For example, see: Schwartz, S. H. (2006a). Basic human values: Theory, measurement, and applications. Revue française de sociologie, 47 (4), 249 –288; McHoskey, J. W. (1999). Op cit; Crompton, T. Common Cause: The case for working with our cultural values, 2010. Available online at: http://assets.wwf.org.uk/downloads/common_cause_ report.pdf [Accessed 4 January 2011]; Mixing with out-groups: Sagiv, L. and Schwartz, S.H. (1995). Value priorities and readiness for out-group social contact. Journal of Personality and Social Psychology, 69 (3), 437– 448.

Wilkinson, R. and Pickett, K. (2009). The Spirit Level: Why More Equal Societies Almost Always Do Better.

London: Penguin.

Mills, J., Polivy, J., Herman, C. P., and Tiggemann, M. (2002). Effects of exposure to thin media images: evidence of self-enhancement among restrained eaters. Personality and Social Psychology Bulletin, 28 (12), 1687–1699; Fredrickson, B. L., Roberts,T., Noll, S. M., Quinn, D. M., and Twenge, J.M. (1998). That swimsuit becomes you: sex differences in self-objectification, restrained eating, and math performance. Journal of Personality and Social Psychology, 75 (1), 269 –284; Krassas, N. R., Blauwkamp, J. M., and Wesselink, P. (2003). “Master your Johnson”: Sexual rhetoric in Maxim and Stuff magazines. Sexuality & Culture, 7 (3), 98 –119.

American Psychological Association (2007). Report of the APA Task Force on the Sexualisation of Girls. Executive summary available online at: http://www.apa.org/pi/women/programs/girls/report.aspx [Accessed 20 March 2011]. www.europeansocialsurvey.org www.worldvaluessurvey.org Gibbons, R. (1997). Incentives and Careers in Organizations. In: Kreps, D. and Wallis, K., eds. Advances in Economic Theory and Econometrics, Vol.2. Cambridge: Cambridge University Press; Prendergast, C. (1999). The Provision of Incentives in Firms. Journal of Economic Literature, 37(1), 7– 63; Lazear, E. (2000). Performance Pay and Productivity. American Economic Review, 90(5), 1346 –1361.

Titmuss, R. (1970). The Gift Relationship. London: Allen and Unwin.

Gneezy, U. and Rustichini, A. (2000a). A Fine is a Price. Journal of Legal Studies, 29(1), 1–17.

Frey, B.S. and Gotte, L. (1999). Does Pay Motivate Volunteers? Institute for Empirical Economic Research, University of Zurich, Working Paper 7.

77

Gneezy, U. and Rustichini, A. (2000b). Pay Enough or Don’t Pay at All. Quarterly Journal of Economics, 115(3), 791– 810.

Frey, B.S. and Oberholzer-Gee, F. (1997). The Cost of Price Incentives: An Empirical Analysis of Motivation Crowding-Out. The American Economic Review, 87 (4), 746 –755.

Het common Cause handboek is gelicenseerd onder een Creative Commons Attribution ShareAlike 3.0 Unported Licence door PIRC. We moedigen reproductie in al zijn vormen aan.

78

LEES VERDER Common Cause: The case for working with our cultural values door Tom Crompton. Verschillende NGOs werkten samen aan deze uitgave dat de basis vormt voor dit handboek. Het onderbouwt dat maatschappelijke organisaties een gemeenschappelijk doel kunnen hebben door te werken aan het versterken van een set van intrinsieke waarden, en tegelijkertijd aan het verminderen van het belang van extrinsieke waarden. Het rapport laat een aantal manieren zien waarop communicatie, campagnes, en zelfs het overheidsbeleid, onvermijdelijk sommige waarden versterken en andere niet.

— valuesandframes.org/downloads De toekomsttriologie van Thea Beckman gaat over de clash tussen twee samenlevingen met extreem andere waarden. In Thule waarderen bewoners intrinsieke waarden zoals eenheid met de natuur, een vredevolle samenleving en eerlijkheid. Het Groot Badense Rijk waardeert daarintegen extrinsieke waarden, zoals rijkdom, sociale macht en autoriteit. Het Groot Badense Rijk valt Thule aan om de natuurlijke rijkdommen in te zetten voor hun eigen verschraalde samenleving. Thulenen moeten hun waarden deels laten varen om zo de Badeners te verslaan.

— tinyurl.com/toekomsttriologie Michael Sandel’s 2009 Reith lezingen, uitgezonden op de BBC, gaan over de morele dimensies van de moderne politiek, marktwerking, wetenschappelijke vooruitgang en maatschappelijke betrokkenheid. Sandel pleit voor het reframen en vernieuwing van het politieke discours om die op één lijn te brengen met de democratische waarden die leven binnen de maatschappij. Dit omvat vertrouwen en altruïsme in plaats van de ‘waarden’ en druk van de marktwerking.

— bbc.co.uk/programmes/b00kt7rg Het boek ‘The High Price of Materialism’ door Tim Kasser onderzoekt de relatie tussen materialisme en andere extrinsieke doelen, en hoe ze lijken voort te komen uit een gevoel van bedreiging of onveiligheid. Het onderzoekt de negatieve associatie tussen materialisme en welzijn (die zelfs in dromen van mensen lijkt voor te komen), en tussen materialisme en ergere ecologische en sociale resultaten.

— tinyurl.com/TimKasser RSA’s 21st Century Enlightenment Essay door Matthew Taylor pleit voor modernisering van het ‘Verlichtingsmodel’ en het bevorderen van een meer empathisch en zelfbewuste samenleving, om autonomie en welzijn te verhogen.

— bit.ly/rsa21st

Nederlandse vertaling en bewerking Common Cause Nederland commoncausenederland@gmail.com linkedin.com/groups/8224804 Originele publicatie Public Interest Research Centre pirc.info | valuesandframes.org info@pirc.info

De betrokken organisaties zijn niet verantwoordelijk voor de totstandkoming van deze uitgave en dragen dan ook geen enkele aansprakelijkheid die zou kunnen voortvloeien uit de inhoud van deze uitgave.

Dit handboek kwam tot stand met steun van: