Dit is een uitgave va n Metro Custom Publishing
g Leadin r in wat4e pag
Kennis & innovatie in Nederland Maxime Verhagen: pag 2
De invloed van de Nederlandse ruimtevaart pag 7
2
Dit is een uitgave va n Metro Custom Publishing
‘ Nederland mag best meer ambitie hebben’ Met durfkapitaal voor ondernemers en minder regels geeft minister Maxime Verhagen bedrijven de ruimte om te investeren, te innoveren en te exporteren. “Nederland heeft een uitstekend innovatief klimaat, maar we mogen best wat meer ambitie hebben. Zelfs al zijn we een klein landje.”
H
et gaat goed met Nederland, vindt Verhagen. “Nederland is één van de rijkste landen van de wereld. Dat hebben we te danken aan kwaliteiten als ondernemerszin, handelsgeest en ons vermogen om nieuwe producten en diensten te bedenken.” Onze economie behoort volgens Verhagen tot de top van de wereld. Nieuw bedrijvenbeleid Toch is die positie niet vanzelfsprekend. Concurrentie met landen als China, India en Brazilië stellen ons land voor nieuwe uitdagingen. Om de concurrentiepositie van Nederland als kenniseconomie te versterken, heeft de overheid een nieuw bedrijvenbeleid opgesteld. Met het nieuwe beleid stimuleert de overheid innovatie van ondernemers, legt Verhagen uit. “Bedrijven die investeren in vernieuwing, krijgen belastingkorting. Daarnaast komt er meer durfkapitaal voor startende en
snelgroeiende ondernemers. Ondernemers moeten alleen iets van de overheid merken wanneer ze daar echt iets aan hebben. Dus minder onnodige regels en we laten bedrijven met rust die bewezen hebben hun zaakjes op orde te hebben.” Groot denken Naast de concrete acties voor ondernemers wordt er met het nieuwe beleid extra ingezet op negen topsectoren: High Tech, Agro & Food, Water, Energie, Tuinbouw en uitgangsmaterialen, Chemie, Creatieve Industrie, Logistiek en Life Sciences & Health. Allemaal sectoren met een sterke internationale positie. “Het zijn sectoren die zich richten op de export en waarin bovendien oplossingen worden gevonden voor maat-
‘ Ondernemerszin en handelsgeest hebben van Nederland een rijk land gemaakt’
Inhoudsopgave
2 3 4
Maxime Verhagen over innovatie
Zonne-energie heeft de toekomst
Nederland waterland
schappelijke vraagstukken zoals voedselschaarste en duurzame energie. Dankzij deze topsectoren bezit Nederland een internationaal concurrerend bedrijfsleven.“
6
Top 5 Het uitgangspunt van het nieuwe bedrijvenbeleid is het verbeteren van de samenwerking tussen ondernemers, onderzoekers en het onderwijs. Met vernieuwende producten en diensten kunnen we volgens Verhagen de concurrentie van andere landen aan. Uiteindelijk heeft Nederland zelfs de ambitie om tot de top 5 van kenniseconomieën te behoren. “Als klein land mogen we gerust groot denken.”
Uitdagend werk in ‘t laboratorium
7
De ruimte in!
9
De regio Eindhoven, Helmond, Veldhoven is de slimste ter wereld
10
Kennis ontmoet marktgericht denken
Colofon ‘Kennis & innovatie in Nederland!’ is een publicatie van Metro Custom Publishing. Product Manager Ralph van den Hoek
Ralph.van.den.hoek@ metronieuws.nl, 020-511 4007 Redactie en vormgeving RedactiePartners MediaGroep www.redactiepartners.nl
Beeld Nationale Beeldbank, Shutterstock Voor meer informatie over Metro Custom Publishing of
als u zelf een idee heeft voor een uitgave kunt u contact opnemen met David Beentjes, 020-5114073 of via david.beentjes@metronieuws.nl
11
Wie zeeland zegt... zegt ook chemie
Dit is een uitgave va n Metro Custom Publishing
3
Over tien jaar kan je al lopend over straat je smartphone opladen. Een folie met zonnecellen, verwerkt in je jas, zorgt voor de benodigde energie. “Zonne-energie heeft de toekomst”, zegt Mart van Bracht, directeur Energie bij onderzoeksinstituut TNO. En laat Nederland nu vooroplopen in de ontwikkeling van deze technologie!
Flinterdunne zonnecellen op je auto N
ederland is altijd al vooruitstrevend geweest op het terrein van energiewinning. Zo ligt in Groningen het grootste aardgasveld van Noordwest-Europa. Met zo’n veertig jaar aan expertise wordt Nederland regelmatig om advies gevraagd door ‘nieuwe’ aardgaslanden. Ook met duurzame windenergie liepen we lange tijd voorop, maar die positie zijn we inmiddels kwijtgeraakt aan Denemarken en China. “Qua innovatie valt er in de aardgas- en windenergie ook niet veel meer te halen’’, zegt Van Bracht. “Windenergie bestaat bijvoorbeeld al sinds de middeleeuwen. Daar is nu wel het maximale uitgehaald. Zonneenergie is nog in ontwikkeling, daar valt nog flinke winst te halen.” En dat kan volgens de TNO-directeur snel gaan. “Ik verwacht dat zonne-energie binnen tien jaar rendabel is en kan concurreren met de traditionele energiebronnen als gas en kolen.” Fukushima En dat is nodig want de voorraad fossiele brandstoffen - gas, kolen en olie - is niet oneindig. Er is bijvoorbeeld nog maar voor 200 jaar aan gasvoorraad. Met kernenergie kunnen we nog duizenden jaren vooruit,
maar iedereen heeft in Tsjernobyl en Fukushima kunnen zien welke vreselijke risico’s dat met zich meebrengt. Zuiniger met energie omgaan blijkt, ondanks mooie campagnes, moeilijk. “In Nederland neemt het energieverbruik nog steeds toe, hetzij in bescheiden mate. Maar in opkomende economieën als Brazilië, China en India neemt dit juist astronomisch toe. Logisch. Die willen ook allemaal een tv, auto en een iPad.” TNO doet onderzoek naar gedragsbeïnvloeding op het gebied van energieverbruik. “Maar het vergt veel van mensen. Je moet er constant bewust mee bezig zijn en ook een hoop gemak inleveren. De gemiddelde burger doet dat niet.” Toekomst De toekomst ligt dus echt in de duurzame energie en met name in de zonne-energie. De komende jaren zal daar een enorme ontwikkeling plaatsvinden. Van Bracht: “De logge zonnepanelen maken plaats
‘ Nederland is vooruitstrevend op het terrein van energiewinning’
voor flinterdunne flexibele folies die je op je dak of auto kan plakken, de opslagcapaciteit wordt groter en ook het rendement wordt vele malen hoger.” TNO loopt daarin voorop. Het instituut gaat in Noord-Holland een fietspad aanleggen met zonnecellen in het asfalt. Die moeten de straatverlichting en stoplichten voorzien van energie en uiteindelijk ook de omliggende woningen. Volgens Van Bracht zijn de tijden van centrale energievoorziening binnenkort voorbij en zijn consumenten niet meer afhankelijk van één energieleverancier. Nu al verkopen tuinders in het Westland hun overschot aan energie aan belangstellenden. En in Engeland wordt met de restwarmte van een crematorium een zwembad verwarmd. Toch waarschuwt Van Bracht dat zonne-energie alleen de wereld niet gaat redden. Zeker niet in Nederland, waar de zon niet altijd schijnt. “We moeten alle opties open houden om het energieprobleem op te lossen. We moeten blijven proberen het energieverbruik terug te dringen en waar nodig ook de fossiele en kernenergie inzetten. Eigenlijk moet je op alle paarden wedden.”
Duurzame energie is de toekomst. Daar lijkt de gehele
2050 80 procent van alle energie duurzaam kan zijn. Dat laatste
van
energiebranche het over eens. Maar hoe is de transitie van
betekent wel dat er erg hoge kosten gemaakt moet worden,
4000 professionals werkt TNO aan toepasbare kennis en
energie uit fossiele bronnen naar duurzame bronnen het beste
waar eigenlijk niemand op zit te wachten. Volgens TNO zijn
oplossingen voor wereldwijde schaarsteproblemen. TNO
vorm te geven? Dit vraagstuk is één van de speerpunten van
beide scenario’s niet reëel. Het zijn extremen die worden
focust haar inspanningen op 7 thema’s waaronder Energie.
TNO. Het kennisinstituut werkt hiervoor samen met de overheid
voorgestaan door belanghebbenden van twee zijden. Uiteraard
Binnen dit thema zet TNO in op een efficiënte, duurzame
en het bedrijfsleven. Richting de overheid heeft ze een adviesrol
met een tegenstrijdig belang. De crux is
en leveringszekere energievoorziening door middel van
en de industrie helpt ze innoveren door de ontwikkeling van
te combineren met de flexibiliteit van gas. Als het ware dient
nieuwe technieken en praktische toepassing van kennis. De visie
aardgas hiermee als vangnet om te zorgen dat er altijd energie
op energie van TNO bevindt zich ongeveer in het midden van
is. Leveringszekerheid heeft immers de hoogste prioriteit.
duurzame energie
twee grote scenario’s in de energiewereld. Enerzijds is het de klassieke fossiele lobby die aangeeft dat de wereld in 2050 nog
TNO
voor zo’n 70 procent afhankelijk is van fossiele brandstoffen.
verbinden mensen en kennis om innovaties te creëren
is
een
onafhankelijke
innovatie-organisatie.
We
Anderzijds is er de European Climate Foundation dat stelt dat in
die de concurrentiekracht van bedrijven en het welzijn
de
samenleving
duurzaam
onderstaande speerpunten.
versterken.
Met
ruim
Dit is een uitgave va n Metro Custom Publishing
4
“Nederland staat bekend als toonaangevend waterland. Maar die positie behouden we niet zomaar”, zegt Nick van de Giesen, hoogleraar Waterbeheer aan de TU Delft. “De concurrentie ligt op de loer.”
Watersector levert miljarden op Nick van de Giesen
I
n Nederland hebben we het goed voor elkaar. We vinden het vanzelfsprekend dat er schoon drinkwater uit de kraan komt en dat onze voeten droog blijven. “Misschien vinden we dat wel té vanzelfsprekend”, denkt Van de Giesen. “We hebben het zo goed voor elkaar, dat we het water niet meer zien. Hoewel half Nederland onder de zeespiegel ligt, mopperen we al als er na een flinke regenbui een plas water op straat ligt.”
‘ De watersector levert een belangrijke bijdrage aan onze economie’
Concurrentie op de loer Dat we in Nederland hebben leren leven met water, heeft onze watersector internationaal een leidende positie opgeleverd. Van de Giesen wijst op de kunstmatige eilanden voor de kust van Dubai en de verstevigde dijken bij New Orleans: grote projecten waarbij Nederlandse waterprofessionals een sleutelrol hebben gespeeld. “Dat wij in een delta leven, heeft ons gedefinieerd. De hele wereld associeert ons met water.” Maar de concurrentie zit niet stil. Ook landen als China en Brazilië zijn belangrijke spelers op de
6x ➜
leren over water
1
MBO-Watermanagement, Wellantcollege Houten
Word opgeleid tot waterdeskundige. De opleiding wordt gegeven in samenwerking met Waterschap Rivierenland.
markt. Om de concurrentiepositie van ons land in de watersector te versterken, heeft het kabinet de watersector aangewezen als één van de negen topsectoren waar extra aandacht aan wordt besteed. “Terecht”, vindt Van de Giesen. “De watersector is misschien niet de grootste sector in Nederland, maar levert wel een belangrijke bijdrage aan onze economie.” In de brede sector werken ongeveer 180.000 mensen. Hun bijdrage levert ons zo’n twintig miljard euro op. Waterkennis Een speciaal Topteam Water mocht de overheid adviseren. Hoe zorgen we ervoor dat de Nederlandse watersector kan blijven
2
MBO-Land, Water en Milieu, Helicon Opleidingen Velp
Volg vakken over het inrichten van het landschap.
‘ We mopperen al bij een regenbui, terwijl half Nederland onder de zeespiegel ligt’
De Nederlandse watersector is toonaangevend in de wereld. Door de gevolgen van de klimaatverandering, zoals de stijging van de zeespiegel, meer regen of juist verdroging staan we wereldwijd voor nieuwe uitdagingen. Wil jij hiermee aan de slag? Kies dan voor een wateropleiding! Om je op te leiden tot dé professional die toekomstige wateruitdagingen aan kan gaan, werken de wateropleidingen van de Delta Academy van Hogeschool Zeeland,
Hogeschool Van Hall Larenstein, Hogeschool Rotterdam en grote werkgevers samen binnen de Dutch Delta Academy. Gezamenlijk zorgen zij voor investeringen in onderwijskwaliteit en een optimale aansluiting op het beroepenveld, waardoor je snel een baan vindt! Zowel in binnen- als buitenland. Kortom, kies je voor één van de wateropleidingen van de Dutch Delta Academy, dan kies je voor kwaliteit!
Delta Academy
Land & Watermanagement
Watermanagement & Waterbouw
De Delta Academy is er voor studenten die opgeleid willen worden tot professionals die nu en in de toekomst het verschil gaan maken op het gebied van techniek, biologie, design en management in deltagebieden over de hele wereld. Professionals die echt van toegevoegde waarde gaan zijn voor de wereld waarin we leven. We bieden je unieke hbo-opleidingen die al jaren tot de beste van Nederland horen. Zorg jij ervoor dat we ook in de toekomst droge voeten houden? Is de zorg voor water, natuur en milieu jouw ambitie? Of wil jij deltagebieden aantrekkelijk maken voor bedrijven en toeristen? Dan ben jij een Delta en is de Delta Academy iets voor jou! Meer info? www.ikbeneendelta.nl
Onderzoek doen naar de effecten van inrichtingsplannen op de omgeving? Of nadenken over technische kanten van waterwerken als dijken, waterkeringen en polders? Dat kan bij de opleiding Land en watermanagement. Als watermanager heb je, zowel nationaal als internationaal, een leidinggevende rol in waterbeheer. Heb jij interesse in ruimtegebruik en de wijze waarop water ons leven beheerst? Zie jij het zitten om groot te denken in een vak dat er echt toe doet? Kijk dan op www.vanhall-larenstein.nl
Waterbouw en Watermanagement studeer je in Rotterdam bij de opleidingen Civiele techniek en Watermanagement. Watermanagement studeren betekent dat jij je verdiept in alles wat te maken heeft met watersystemen en waterbeheer (deltatechnologie) en het ontwerpen van nieuwe vormen van wonen, bouwen en werken op, aan en met water (deltadesign). Binnen de opleidingen werk je aan de waterproblematiek in megacities als Jakarta en New Orleans. Goed watermanagement en een goed waterbeschermingssyteem is immers in alle delta’s in de wereld noodzakelijk! Daarnaast kan je je ook nog specialiseren in waterbouwkundige constructies zoals tunnels, stuwdammen en dijken. Wil jij jezelf sterk maken voor water? Kijk dan op www.hogeschoolrotterdam.nl
Hogeschool Zeeland*
* De HZ behoort tot de beste hogescholen van Nederland! (Nr. 1 volgens Elsevier: nr. 39, 1 oktober 2011 & nr. 2 volgens Keuzegids HBO: www.keuzegids.nl)
OPEN DAGEN: 19 nov. 2011 • 4 feb. 2012 10.30 - 15.00 u MEELOOPDAGEN: 7 dec 2011 • 7 maart 2012 10.00 - 15.00 u
Hogeschool Van Hall Larenstein
OPEN DAG: 5 november 2011 VERDIEPINGSMIDDAG MBO-HBO: 18 november 2011 MEELOOPDAG: 23 november 2011
Hogeschool Rotterdam
10.00 - 15.00 u 12.30 - 16.00 u 10.00 - 17.00 u
OPEN DAG: 12 november 2011 PROEFSTUDEREN: 22 november 2011 PROEFSTUDEREN: 15 december 2011
10.00 - 14.00 u 09.00 - 16.00 u 09.00 - 16.00 u
Dit is een uitgave va n Metro Custom Publishing
concurreren op de wereldmarkt? Van de Giesen vertegenwoordigde de wetenschap in het topteam. “Een belangrijke taak, want één van de grote bedreigingen van onze leidende positie is de geringe instroom van nieuwe arbeidskrachten.” Volgens Van de Giesen komt dat deels doordat we het water in Nederland niet meer zien. “Jongeren kiezen niet snel voor een carrière in de watersector, omdat ze denken dat we in Nederland met de Deltawerken alles al voor elkaar hebben. Terwijl er juist een schreeuwende behoefte is aan mensen op ieder niveau om oplossingen te bedenken voor de internationale waterproblematiek. Hoe zorgen we voor voldoende schoon drinkwater en hoe beschermen we de wereld tegen overstromingen? Jongeren die voor een wateropleiding kiezen, hebben een mooi toekomstperspectief. Zij hebben vaak al een baan voordat ze afgestudeerd zijn.”
5
Bijzondere waterwerken De Maeslantkering: het sluitstuk van de Deltawerken In Hoek van Holland ligt een stormvloedkering die bijna net zo lang is als de Eiffeltoren hoog. Wanneer er een overstroming dreigt, sluiten de twee witte deuren van de Maeslantkering de Nieuwe Waterweg af. Daarmee worden 1,5 miljoen
3
HBO-Civiele Techniek, Hogeschool Zeeland
Leer alles over wegen, water en bijbehorende constructies.
mensen beschermd tegen overstromingen. Normaal bevinden de twee waterkerende deuren zich in de dokken langs de oevers. Bij alarmerend hoog water worden de dokken vol water gelaten, zodat de holle deuren gaan drijven. Als de deuren
naast elkaar drijven, worden de holle ruimten van de deuren gevuld met water, zodat ze zinken. Zo wordt het water afgesloten. Als het gevaar is geweken, worden de deuren weer leeggepompt, zodat ze gaan drijven en terug kunnen in de dokken.
Muur van Japanse oesters De ‘zandhonger’ in de Oosterschelde wordt tegengegaan met een bijzonder project. Japanse oesters moeten ervoor zorgen dat het afbrokkelen van de zandplaten in de Zeeuwse delta stopt. De schelp wordt vaak als
4
HBO-Delta Management, Hogeschool Zeeland
Volg lessen over onder meer ecologie, klimaat, economische inzichten, ruimtelijke ordening, gebiedsinrichting en waterveiligheid.
‘vervelende exoot’ beschouwd, vanwege zijn scherpe randen en omdat hij andere schelpdieren verdringt. Toch blijkt de oester ook nuttige eigenschappen te bezitten. IMARES, Rijkswaterstaat en het NIOO bekijken de
5
WO-Internationaal land- en waterbeheer, Wageningen University
Leer watervoorraden op een duurzame wijze te beheren.
mogelijkheid om oesterriffen aan te leggen. Die moeten ervoor zorgen dat de veiligheid van de dijken gegarandeerd blijft en dat de natuurlijke leefomgeving van veel dieren intact blijft.
6
WO-Maritieme Techniek, TU Delft
Bestudeer schepen, rederijen, vaarroutes, offshore-installaties, boorplatforms en zwaar transport.
Dit is een uitgave va n Metro Custom Publishing
6
Werk dat ertoe doet Het Biosciences Center Boxmeer van MSD Animal Health ontwikkelt, produceert en verkoopt vaccins tegen dierziekten. Werk dat ertoe doet, vindt HR-director Harry Westerveld.
I
n 2006 dook bijvoorbeeld het blauwtongvirus op in Nederland, een ziekte waar vooral veel schapen aan stierven. In sneltreinvaart ontwikkelde het Biosciences Center een vaccin voor het virus, vertelt Westerveld. “Normaal duurt het veel langer, maar wij wisten het vaccin binnen twee jaar op de markt te brengen.”
zoek naar nieuw personeel. “Met diverse achtergronden en van alle niveaus, als ze maar enthousiast zijn.” Medewerkers komen terecht in een internationale werkomgeving met de nieuwste technologie. “En een mooie bijkomstigheid is onze bereikbaarheid; tegenover onze locatie ligt een treinstation. Ideaal!”
De snelle ontwikkeling van het vaccin was mogelijk door de nauwe samenwerking binnen het bedrijf. “Bij ons werken mensen in projectteams aan de ontwikkeling, de productie én de verkoop van veterinaire vaccins. Daardoor konden wij snel schakelen.” De overheid bestelde zes miljoen doseringen van het blauwtongvaccin om de ziekte onder controle te krijgen.
Op de researchafdeling werken voornamelijk hogeropgeleiden met een achtergrond in de biotechnologie, virologie of bacteriologie.
Internationale werkomgeving Het totaal aantal doseringen van dierenvaccins dat het expertisecentrum ieder jaar produceert, is vier keer zo groot als het aantal mensen op aarde. Het groeiende bedrijf is regelmatig op
“Nieuwe kennis kunnen wij als innoverend bedrijf altijd goed gebruiken. Maar ook voor mbo’ers hebben wij regelmatig vacatures. Zeker als zij een opleiding hebben gevolgd op de laboratoriumschool op onze campus” Laboratoriumschool De laboratoriumschool op het terrein van het Biosciences Center bestaat vier jaar. Mboleerlingen kunnen er laboratoriumopleidingen volgen van ROC de Leijgraaf. “Een uniek samenwerkingsverband”, vertelt Westerveld. “Onze medewerkers zijn gastdocenten, en de leerlingen voeren bij ons praktijkopdrachten uit. Zo worden zij klaargestoomd voor een mooie carrière in de laboratoriumtechniek. Bij ons natuurlijk, hopen we.”
Harry Westerveld Bij het Biosciences Center werken veel jonge mensen. “De werkomgeving is uitdagend. We werken gericht aan nieuwe vaccins. Want virussen veranderen voortdurend. Als er een nieuw virus opduikt, moeten wij razendsnel aan de slag. Het werk doet er echt toe. Als het lukt om een vaccin te ontwikkelen, dan voorkomen we daarmee veel diersterfte.”
Proeven aan een laboratoriumcarrière Interesse in een carrière in de laboratoriumtechniek? Scholieren kunnen tijdens de Lab Experience Day op 19 november een ochtend experimenteren in het Biosciences Center. Kom alles te weten over het labwerk, voer zelf proefjes uit en ontdek de arbeidsmarkt.
Waar? Biosciences Center Boxmeer, MSD Animal Health, Wim de Körverstraat 35, Boxmeer Wanneer? zaterdag 19 november 2011 van 09.30 tot 12.30 uur Aanmelden? t/m zondag 6 november via www.labexperience.nl
Dit is een uitgave va n Metro Custom Publishing
FOTO: Fred Kamphues
FOTO: Fred Kamphues
FOTO: ESA
7
‘ Ruimtevaart betekent zoveel voor iedereen’ Het dagelijkse weerbericht op je televisie en probleemloos op de plaats van bestemming dankzij je TomTom. Als de ruimtevaart er niet was, waren we een stuk verder van huis.
‘‘M
ensen realiseren zich maar nauwelijks wat voor impact ruimtevaart op hun dagelijkse leven heeft”, zegt Bart Reijnen, directeur van het Nederlandse bedrijf Dutch Space. Niet alleen dankzij de Amerikanen en de Russen. Ook Nederland speelt een belangrijke rol in de ruimtevaarttechnologie.
datzelfde bedrag opdrachten kan verwerven. Dat schept banen en draagt bij aan ons kennisniveau. Het interessante van ruimtevaart is bovendien dat het kruisbestuiving oplevert met andere industrieën. Op maatschappelijk niveau speelt ruimtevaarttechnologie een grote rol in onder meer communicatie, mobiliteit, veiligheid en milieu en klimaat.”
Economische boost “Elke euro die Nederland in de ruimtevaart steekt, levert 3,5 euro op”, vertelt Reijnen. “Nederland investeert namelijk in ESA (European Space Agency). Dat betekent dat de Nederlandse industrie voor
“De samenwerking tussen overheid, bedrijven en kennisinstituten -de zogeheten gouden driehoek- is zeer intensief op ruimtevaartgebied”, vertelt Reijnen. De lucht- en ruimtevaart valt onder High Tech Systemen en Materialen, een van de topsecto-
ren waar minister Verhagen extra onderzoeks- en innovatiegeld in investeert. “Omdat Nederland lid is van ESA mag de overheid meebeslissen op hoog niveau.” Galileo project Zo maakt Nederland ook een belangrijk deel uit van Europa’s nieuwste ruimteproject: het Galileo programma. “Dat is een infrastructuur van dertig navigatiesatellieten. De eerste twee zijn donderdag 20 oktober jl. de ruimte in gegaan. De rest volgt in de komende jaren.” Het systeem is te vergelijken met het Amerikaanse GPS (Global Positioning System). “Europa mag dat
gebruiken, maar in principe kunnen de Amerikanen er alleenrecht over afroepen. Met Galileo is Europa straks onafhankelijker en bovendien is de techniek nog nauwkeuriger”, legt Reijnen uit. Dutch Space is nauw betrokken bij het project. “Wij ontwikkelen de zonnepanelen voor de eerste achttien satellieten. Daar zijn we ontzettend trots op. Dit project is een Europees vlaggenschipprogramma, daar wil je aan meedoen.” Dutch Space kwalificeerde zich middels een competitie met andere bedrijven. “We zijn tien jaar geleden al begonnen met het investeren in dit project, omdat we hier bij wilden zijn. Dat is typisch ruimtevaart, je moet een lange adem hebben. Binnenkort moeten we weer de competitie aangaan voor de volgende zes of acht satel-
lieten, dus we blijven ons constant ontwikkelen. Het gaat uiteindelijk om prijs en kwaliteit.” Zichtbaarheid “Nederland speelt dankzij het Galileo project een zichtbare rol in een prominent Europees programma. Het gaat niet om kleine tandwieltjes, maar om een substantieel onderdeel, iets dat je op een foto van de satelliet zo aan kunt wijzen. Bovendien spelen we ons zo in de kijker bij de rest van de wereld. Dit project is een mooi voorbeeld van hoe in de ruimtevaart alles bij elkaar komt”, vindt Reijnen. “De burger heeft er profijt bij en Nederland is intensief betrokken bij hightechprojecten in de ruimtevaart. Het is cruciaal dat dat in de toekomst zo blijft. Ik hoop dat de overheid dat blijft inzien en blijft investeren.”
Dit is een uitgave va n Metro Custom Publishing
9
Brainport Regio Eindhoven mag trots zijn. Ze zijn niet alleen ‘de gekste’, maar ook de slimste regio van de wereld! Afgelopen juni riep de Amerikaanse denktank Intelligent Community Forum de regio Eindhoven, Helmond, Veldhoven uit tot de slimste ter wereld. Uit, vergis je niet, maar liefst 400 andere aanmeldingen voor de titel.
Brainport Regio Eindhoven, de slimste regio ter wereld ‘‘E
en soort gouden medaille voor onze kenniseconomie”, noemt Elies LemkesStraver, directievoorzitter Brainport Development, het binnenhalen van de titel. Ze is dan ook apetrots. Als ze eenmaal begint te vertellen over ‘ons’ ‘Silicon Valley’, spreekt ze vooral in superlatieven: “de beste, de sterkste, de slimste...” Niet uit borstklopperij, maar ‘gewoon’, omdat het de realiteit is. “Regio Eindhoven staat niet voor niets al drie jaar achtereen in de top 7 van meest slimme plekken op aard. Geroemd om de manier waarop bedrijven, overheid en kennisinstellingen al jaren in de regio Brainport – d.w.z. ZuidoostBrabant, samenwerken aan nieuwe technologische ontwikkelingen.” Hoogste patentdichtheid Wat dat betekent? Lemkes legt uit: “Bijvoorbeeld dat een derde van alle Nederlandse uitvindingen in Brainport Regio Eindhoven het levenslicht ziet. De regio kent dan ook de hoogste patentdichtheid van Europa. Maar nog mooier is dat we ook in staat zijn om geld te verdienen met die uitvindingen. Mede doordat technologisch ontwikkelde ondernemingen zoals Philips, DAF, FEI, VDL, NXP en ASML zich bijna letterlijk naast de deur bevinden. Een kwart van de Nederlandse export komt hier vandaan. Samen met de provincie zijn we goed voor zo’n 57 miljard euro.” Die nauwe samenwerking tussen bedrijven, overheid en kennisinstellingen (de Triple Helix gedoopt, vernoemd naar drie in elkaar grijpende DNA-strengen) is voornaamste reden waarom Brainport Regio Eindhoven er dit jaar met de titel vandoor ging. “Ontstaan tijdens de economische crisis in de jaren ’90”, zegt ze “toen grote werkgevers als DAF en Philips in de problemen kwamen. Door de koppen bij elkaar te steken, is toen vanuit de regio de samenwerking geboren. Philips stelde zijn NatLab (natuurkundig laboratorium) open als campus.
Ook andere bedrijven en spinoffs konden zich nu op dit terrein vestigen. Hieruit ontstond de High Tech Campus. Het de regio gelukt de aanwezige kennis van onderwijsen kennisinstellingen om te zetten in hoogwaardige producten en technologie met economische waarde. De directe aanwezigheid van (vak) mensen die iets wat bedacht is, kunnen maken, leidt tot versnelling van innovatie. De keten van kennis-kunde-kassa is typisch voor de regio.
‘Brainport Regio Eindhoven niet voor niets al drie jaar in de top 7 van meest slimme plekken op aard’ De samenwerking leidde tot concrete oplossingen, zoals (tijdens de meest recente crisis) de kenniswerkersregeling en de Deeltijd-WW. Dat maakte het bedrijven mogelijk om personeel tijdelijk voor minder uren in te zetten. Die samenwerking geeft de regio een enorme veerkracht.” Marktleider in hightech “U wilt een voorbeeld van die samenwerking? U krijgt een voorbeeld”, gaat Lemkes in één adem verder. “Neem een bedrijf als ASML, marktleider in het maken van machines die micro-elektronica produceren; met een marktaandeel van meer dan 80% van de wereldmarkt. Het grootste deel van alle chips die wereldwijd worden gebruikt, komt uit machines van ASML. Hun jaarlijkse omzet: een slordige 4 tot 5 miljard euro.” “Maar dat kunnen ze niet alleen. Tachtig procent van wat ze doen, wordt gedaan door toeleveranciers. Een heel netwerk van kleinere bedrijven, waarvan zo’n zeventig procent is gevestigd in een straal van nog geen 40 kilometer rondom Eindhoven. En dat is noodzake-
lijk ook. Want de bouw van deze machines, die tientallen miljoenen per stuk kosten, vergt specialistisch precisiewerk. Nabijheid telt.”
Systems & Materials, met toepassingen in Food, Automotive in Helmond, Energy, Health, Lifetec en Design. En we hebben met de TU/e natuurlijk met een topuniversiteit met Samenwerken, in open innovatie een strategische focus op Smart De High Tech Campus in Eindhoven Mobility, Energie en Health.” speelt eveneens een belangrijke rol in dit verhaal. Onderzoekers, Eindhoven is door de Financial ook van concurrerende bedrijven, Times uitgeroepen tot meest perwerken daar samen om zo snel spectiefvolle stad van het Europees mogelijk tot nieuwe innovaties te continent vanuit economisch opzicht. komen. Een uniek systeem, dat Voor de triple helix-samenwerking open innovatie heet en waardoor ontving de regio een Eurocities bedrijven producten dichtbij huis Award. kunnen ontwikkelen, ontwerpen en maken. Daar wordt juist geïnvesBakermat van álle teerd in voorzieningen waar mensen navigatieapparatuur samen kunnen komen om kennis en “De MRI-scans van Philips beideeën uit te wisselen. Van restauhoren tot de top van de wereld. rants tot cleanrooms en van winkels En Eindhoven is zo’n beetje de tot fitnesszalen.” bakermat van álle navigatieapparatuur ter wereld. Ook maken we “Brainport regio Eindhoven in de hier met afstand de beste bussen wereld op gebied van High Tech van Europa. En werken onderzoe-
kers op de High Tech Automotive Campus samen om het fileprobleem op te lossen. Van zelfgroeiende hartkleppen en de productie van zonnecellen tot de nieuwste verpakkings- en verwerkingstechnieken op gebied van voedsel. Je kunt het zo gek niet bedenken of het wordt hier ontwikkeld! En ja, daar mogen we als Nederland best trots op zijn.” “Onze grootste zorg is de beschikbaarheid van mensen. Van mbo’ers tot universitair geschoolde kenniswerkers. Nu al komt Brainport per dag zeven arbeidskrachten tekort. En dat worden er gaandeweg alleen maar meer. De jeugdwerkeloosheid in Brainport is de laagste van Europa. Eén ding: studenten in deze regio zijn in ieder geval verzekerd van werk. Iedereen wil toch studeren of werken in de slimste regio ter wereld?”
‘Ook de sterkste regio zijn’ “In Brainport Eindhoven zijn, naast de bekende grote bedrijven en vele toeleveranciers uit het MKB, ook veel jonge en ambitieuze starters actief in de wereld van toptechnologie en design. Slim samenwerken, door kennis, middelen en ideeën te delen, is een kernkwaliteit van onderne-
men in de slimste regio van de wereld. Brainport regio Eindhoven is de 2e economie van Nederland. De helft van alle Nederlandse uitvindingen, gemeten in het aantal patenten, komt uit deze regio. En met 4% van de bevolking zijn wij verantwoordelijk voor 34% van de Nederlandse export.
We staan voor uitdagingen die wereldwijd spelen. Dat zegt niet alleen iets over de omvang van de problematiek, maar het betekent ook dat er een internationale markt is voor innovatieve oplossingen. Zo was ik in september in Beijing, waar interesse bestaat voor een ‘fieldlab’ voor gekoppeld
autorijden, naar voorbeeld van de testen die plaatsvinden tussen Helmond en Eindhoven. Ook in de toekomst moeten we blijven groeien. Dat doen we met het uitvoeringsprogramma Brainport 2020. Daardoor realiseren we in 2020 in Zuidoost-Nederland jaarlijks 40 miljard euro extra voor
de BV Nederland. Hierdoor kan Nederland behoren tot de top 5 van de beste kenniseconomieën in de wereld. Dan zijn we niet alleen slim, maar ook sterk. En dat is van wezenlijk belang voor een gezonde Nederlandse economie.” Rob van Gijzel, burgemeester van Eindhoven
Dit is een uitgave va n Metro Custom Publishing
10
Kennis ontmoet marktgericht denken behoefte op de arbeidsmarkt. Daar gaat het om”, aldus de hoogleraar Logistiek en Operations Management en in de zorg als ‘Dean voor de Sciences’ verantwoordelijk voor de ontwikkeling van de natuurwetenschappen aan de UM.
Omzetten van kennis naar producten De leek zegt het wellicht niets. Maar waar het in de kern om gaat, is dit: het creëren van een optimaal klimaat voor uitwisseling van kennis. En het omzetten van die kennis naar commercieel haalbare en interessante producten. “De samenwerking met bedrijven is daarbij cruciaal”, aldus de professor. “Dat zorgt ervoor dat onderzoeksresultaten en innovaties snel kunnen worden omgezet in patenten en producten. Leren hoe je kunstmatig weefsel voor het menselijke lichaam maakt is één ding. Weten hoe je dat weefsel vervolgens verder kunt ontwikkelen en in de markt zetten, is iets anders.”
Als voorbeeld noemt de professor vier unieke samenwerkingsverbanden tussen bedrijven, onderzoek en onderwijs: de Chemelot Campus in Geleen (“Gericht op chemie en materialen en de industriële toepassing van nieuwe ontwikkelingen.”), de Maastricht Health Campus (“Voor medische biotechnologie op gebied van life sciences en gezondheid.”) Campus Venlo (“Waar voeding, logistiek en ondernemerschap wordt onderwezen.”) en de Service Science Factory (“Bedrijven, studenten en onderzoekers die samenwerken aan innovatieve dienstverlening.”).
Regionale bedrijven, die zich niet voor niets rondom de universiteit vestigen, profiteren enorm van al die naar de praktijk vertaalde (en dus ‘verkoopbare’) kennis. Maar ook studenten zijn erbij gebaat. Van Merode: “Allereerst omdat ze in teams meewerken aan échte, spannende projecten – bijvoorbeeld voor DSM. Maar ook omdat ze de leerstof, door het moeten oplossen van concrete problemen, veel beter onthouden. Kortom, zowel onze universiteit als onze studenten staan midden in de maatschappij.”
Kennis is macht. Maar ook een handelsgoed. Daarom leidt de Universiteit Maastricht (UM) studenten op die niet alleen boekenslim zijn, maar ook precies weten hoe zij hun verworven kennis kunnen verhandelen. Onder meer door nauwe interacties aan te gaan met het bedrijfsleven. Hierbij wordt tevens goed gekeken waar het behoefte aan heeft. “Onze universiteit is stevig verankerd in de maatschappij.”
L
imburg was altijd het land van kolen en auto’s. Maar tegenwoordig wordt er meer in kennis dan producten gehandeld. Anno 2011 is het zuidoosten vooral vermaard om zijn vele kenniswerkers op gebied van Research & Development. En dat zie je terug in de regionale ontwikkelingsprojecten die de Universiteit Maastricht ontplooit om haar positie als researchuniversiteit verder te versterken. Naar allianties toewerken “De universiteit als op zichzelf staande leerfabriek bestaat niet meer”, zegt prof. dr. Frits van Merode. “Om de kenniseconomie verder uit te bouwen, moet je naar allianties toewerken waar studenten, onderzoekers én ondernemers nauw met elkaar samenwerken. Verbindingen leggen en kennis uitwisselen, om zo in te spelen op de
Universiteit Maastricht zet kenniseconomie op de kaart De Universiteit Maastricht heeft een uitstekende reputatie op het gebied van onderwijs en onderzoek. Maar we doen méér. Met de provincie en gemeenten in Limburg, het Maastricht UMC+, DSM/Chemelot en vele anderen werken wij samen aan de economische ontwikkeling van Limburg. • We zijn een krachtige pijler voor de ontwikkeling van de regionale (kennis)economie, door samen te werken met instellingen en bedrijven; • Innovatieve projecten zoals de Maastricht Health Campus en de Chemelot Campus trekken nieuwe kennisintensieve bedrijven aan; • Bijna een kwart van onze 37.000 afgestudeerden woont en werkt in de regio en versterkt daar de kenniseconomie; • Met onze 17 bachelor- en 56 masteropleidingen en onze onderzoeksprogramma’s spelen we in op de vragen die voor de toekomst van de samenleving van belang zijn.
“Toponderwijs, fantastische banen en een prachtige omgeving. Wie wil dat nou niet? Limburg heeft het allemaal te bieden. Wees dus welkom in Limburg, het kloppende hart van Europa.” Mark Verheijen, gedeputeerde Economische Zaken Provincie Limburg
www.maastrichtuniversity.nl
‘Om de kenniseconomie verder uit te bouwen, moet je nauw met elkaar samen werken.’
Campus Venlo
“Campus Venlo is een goede manier om wetenschappelijk onderwijs naar de regio te brengen, en mensen – ook buiten de provinciegrenzen – te interesseren voor deze hotspot op het gebied van logistiek en voeding en haar vele mogelijkheden.” Prof. dr. Janjaap Semeijn, opleidingscoördinator Master Global Supply Chain Management and Change
Chemelot Campus
“Chemelot timmert samen met de High Tech Campus Eindhoven binnen Brainport 2020 al een aantal jaren succesvol aan de weg. En dat werpt z’n vruchten af; beide zijn inmiddels aangemerkt als Campus van nationaal belang. De nu gestalte krijgende samenwerking tussen overheid, onderwijs en bedrijfsleven, die uniek is in Nederland, vormt een nieuwe, krachtige impuls. Zo kan Chemelot sneller groeien, waardoor het aantal kenniswerkers in de regio verdubbelt.” Ger Wagemans, kwartiermaker Chemelot Campus
Service Science Factory
“Door ons gefaciliteerde diensteninnovatie komt voort uit een verassende mix van creatief ontwerp en wetenschappelijk vernuft.” Prof. dr. Gaby Odekerken-Schröder, scientific director Service Science Factory
Maastricht Health Campus
“Innovatie ontstaat waar onderzoek, onderwijs en bedrijfsleven samenwerken. In Limburg gebeurt dat op de Maastricht Health Campus. Daar zijn alle faciliteiten voorhanden om van een idee een product of dienst te maken.” Harm Jan Driessen, kwartiermaker Maastricht Health Campus
19 november 2011: Open Dag bacheloropleidingen
Dit is een uitgave va n Metro Custom Publishing
11
Zeeland, dat is ruimte, water en (meteorologisch bewezen!) veel zonuren. De gemoedelijke provincie waar je lekker kunt fietsen, pootjebaden en los kunt gaan op de mosselfeesten waar Bløf zo mooi over zingt. Een provincie van landbouw, rustiek wonen en recreatie. Maar óók van een sterk ontwikkelde chemische sector!
‘ Wie Zeeland zegt, zegt ook chemie…’ ‘‘E
en sector om trots op te zijn”, jubelt Rutger van der Male, Zeeuw van geboorte en projectmanager Industrie, Logistiek & Maintenance bij Economische Impuls Zeeland, dé ontwikkelingsmaatschappij van Zeeland. “Zo beschikt Zeeland niet alleen over een sterke energiesector en de derde haven van Nederland, maar ook over twee industriegebieden: het Sloe-gebied rondom Vlissingen en de Kanaalzone die zich uitstrekt van Terneuzen naar Gent. Vooral de laatste herbergt een aantal chemiereuzen, waaronder Dow Benelux, Cargill en Yara. Bedrijven die niet zelden een paar vierkante kilometer beslaan en waar honderden, soms zelfs duizenden mensen werken. Fikse cijfers voor een provincie van ‘maar’ 380.000 inwoners.”
waar onderhoudsbedrijven fysiek samen komen op één en hetzelfde terrein, wat innovatie en nieuwe business in de hand werkt. Daarbij geholpen door de provincie die, het belang van deze ‘sector’ erkennend, een belangrijke sturende en faciliterende rol heeft. En, waar nodig, bijspringt in de vorm van subsidies of andere hulp.”
Hoogstaande onderhoudssector Essentieel voor een gezonde chemische sector, en om te kunnen concurreren met onder andere het Verre Oosten, is een hoogstaande onderhoudssector. Het Dutch Institute World Class Maintenance (DI-WCM) speelt daarin een belangrijke rol. Zij zijn nauw
betrokken bij de ontwikkeling van het Maintenance Value Park in Terneuzen. Of het al bestaande Aviolanda Business Park in Woensdrecht, waar onderhoudswerkzaamheden voor de vliegtuigindustrie plaatsvinden.” “Op die manier creëert DI-WCM met lokale partners plekken
“Dezelfde provincie overigens, die zich ook hard maakt voor de zogenoemde biobased economy”, zegt hij. “Dit betekent onder andere het ‘vergroenen’ van de chemische sector. Door niet langer alleen maar fossiele grondstoffen te gebruiken, maar bijvoorbeeld ook op basis van maïs of plantenresten. Producten die nota bene verbouwd zouden kunnen worden op het Zeeuwse platteland.”
International Maintenance Academy De Hogeschool Zeeland (HZ) heeft hierin een belangrijke rol als leverancier van toekomstige arbeidskrachten en profileert zich met thema’s als energietransitie, bio-based economy en maintenance. De eerste twee thema’s zijn nadrukkelijk verweven in de opleidingen Energie- en Procestechnologie en Chemie. En dit jaar is -in samenwerking met Avans Hogeschool- de International Maintenance Academy van start gegaan. Met een gloednieuwe, Engelstalige HBO-opleiding waar studenten worden klaargestoomd tot maintenance professionals. De nauwe relatie met nationale en internationale topbedrijven staat hierbij centraal. “Een echte mijlpaal om de regio verder uit te bouwen tot de topregio op gebied van onderhoud”, aldus Van der Male. “Met de start van International Maintenance Management worden de professionals opgeleid die Nederland en in het bijzonder de regio ZuidwestNederland nodig heeft. En dat allemaal tegen een prachtig Zeeuws decor…”
Programma VOSS bij Defensie Bij het Ministerie van Defensie loopt op dit moment het programma VOSS (Verbeterd Operationeel Soldaat Systeem). Het doel van dit programma is om de militair van moderne middelen te voorzien waardoor hij/zij beter zijn/haar operationele taken kan uitvoeren en de overlevingskansen toenemen. Het programma VOSS kent verschillende deelprojecten. Recent is het contract gesloten voor het eerste deelproject: de doorontwikkeling van de E-lighter®. Het contract, dat is gegund aan
Fokker
Aerostructures,
voorziet
tevens in een serie-optie.
E-lighter®
is. Dit zou logistieke problemen met
om, in combinatie met een batterij, als
zich mee brengen voor Defensie, en
voedingsbron te kunnen fungeren. Dankzij
hogere kosten. In de E-lighter® wordt
de E-lighter® hoeft de militair, vooral bij
diverse
de elektrische energie opgewekt aan de
langere missies, niet langer veel (zware)
elektronische apparatuur zoals een radio
hand van de verbranding van diesel in
batterijen met zich mee te dragen; de
of een GPS ontvanger van energie te
een thermo elektrische module. Door
E-lighter® vormt in dit geval een veel
kunnen voorzien. De E-lighter® werkt op
middel van de temperatuurverschillen in
efficiënter alternatief. Verwacht wordt dat
diesel en dat maakt dit apparaat uniek in
deze module wordt de elektrische energie
over ongeveer twee jaar de E-lighter®
zijn soort; vergelijkbare apparaten werken
opgewekt. Door middel van een compact
is uitontwikkeld. Hierna staat de serie
bijvoorbeeld op methanol. Het nadeel
managementsysteem krijgt de energie
gepland waarna het product in gebruik
van methanol is dat het lastig verkrijgbaar
uiteindelijk
kan worden genomen.
De
E-lighter®
lichtgewicht
is
een
aggregaat
draagbaar om
de
juiste
eigenschappen
www.HieperDEPIEPgeenhoera.nl