DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING
2
DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING
“Streven naar energieneutrale woningen”
‘Duurzaam’ mag soms dan tot een loze kreet zijn verworden. Het is nog altijd de toekomst, aldus Anke van Hal, professor Sustainable Building and Development aan de Nyenrode Business Universiteit en Sustainable Housing Transformation aan TU Delft.
De gemeente Rotterdam heeft zich tot doel gesteld om binnen vijf jaar tenminste tienduizend bestaande woningen te ver duurzamen. Onder andere door intensieve samenwerking met bouwbedrijven, woning corporaties en energiebedrijven hopen ze dat eigenaren willen investeren in energiebespa rende aanpassingen, waardoor woningen er minstens twee energielabels op vooruit gaan. Een goede zet, als je het mij vraagt. Hoe energiezuiniger, hoe beter. Met daarbij als ultieme streven: een volledig energieneutrale woning.
“We gaan écht de goede kant op!” De techniek is niet het probleem. In theorie hadden we die slag dertig jaar geleden al kunnen slaan. Maar mensen moeten ook wíllen verduurzamen. En daar gaat het soms
mis. Want zo’n energiezuinige verbouwing is mooi, maar levert ook veel gedoe op. Je zit soms weken in de rommel. Of je moet zelfs tijdelijk het huis verlaten. Bovendien moest je lange tijd maar hopen dat de investering zich inderdaad zou terugbetalen. Garanties waren er niet. Dat is nu anders. Steeds meer partijen gaan serieus aan de slag om een energiezuinigere wereld te creëren. Dat zie je ook in Rotter dam. Op landelijk niveau gebeurt ook veel. Vanuit het Energieakkoord en het convenant ‘De Stroomversnelling’ worden onder meer aantrekkelijke financieringsmogelijkheden voor particulieren en corporaties ontwik keld. Op den duur zullen hierdoor veel naoorlogse wijken, die nu nog vaak gekenmerkt worden door eentonigheid en slechte leefomstandig heden, een aanzienlijk betere leefkwaliteit krijgen en veel aantrekkelijker worden. En daar hebben we haast mee, want de woon lasten worden steeds meer bepaald door de
energielasten. Juist voor de mensen met de lagere inkomens, zij die het meest gevoe lig zijn voor stijgende energiekosten, is de financiële toekomst daardoor onzeker. Nu al zijn er veel mensen met lage inkomens die meer aan de energierekening kwijt zijn dan aan hun huur. In de landen om ons heen staan de kranten er vol mee: energiear moede. Energiebesparing gaat dus niet om klimaatprobleem en toenemende schaarste alleen; het is ook een oplossing voor een dreigend groot sociaal probleem. Om deze mensen de mogelijkheid te geven om te verduurzamen, moet er wel veel veran deren. Je moet bijvoorbeeld je lening af kun nen lossen via de energierekening. Ook heb ben we massaproductie nodig en inzichten uit andere industrieën om het betaalbaar te krijgen. Er zijn al geprefabriceerde oplossin gen, waarmee je de kwaliteit van bestaande woningen snel en ingrijpend kunt verbeteren zonder dat bewoners veel overlast ervaren. We gaan écht de goede kant op!
3
Check hoe energiezuinig jij woont
“Profiteren van lagere energie kosten en meer wooncomfort” Samen gaan we in Rotterdam tienduizend woningen energiezui niger maken en ‘Slim Wonen’. Ik ben trots op de samenwerking met bouwbedrijven, woningcorporaties, banken en energiele veranciers. Daardoor kunnen we in een hoger tempo bestaande woningen verduurzamen en profiteren steeds meer Rotterdam mers van lagere energiekosten en meer wooncomfort. Dat is goed voor het milieu, zorgt voor extra werk in de bouw en levert een economische impuls voor de stad.
Doe jij ook mee? Je kunt klein beginnen met tochtstrips of isolatiefolie. Dat scheelt gelijk een paar tientjes op je energie rekening. Wil je meer besparen, ideeën opdoen en de ervaringen van andere Rotterdammers zien, kijk dan eens op de website SlimWoneninRotterdam.nl. Of lees de inspirerende voorbeelden in deze krant.
Onafhankelijke experts komen naar je toe deze winter. Vanuit een rondtrekkende bouwkeet adviseren ze bewoners van Rotterdamse straten over duurzame verbeteringen en verbouwingen aan de woning. Met behulp van een warmtescan, die toont waar in de gevel energie verloren gaat, geven ze tips waar de meest kansrijke besparingen zijn te behalen. Ook kun je zelf vragen stellen; van radiatorfolie tot zonnepanelen, en van tochtstrips tot dubbelglas. Verder kun je onder begeleiding een online rekenformule invullen, waarmee inzichtelijk wordt waar in jouw huis energiebesparing gerealiseerd kan worden. Een ‘rekentool’ die eveneens op de website SlimWoneninRotterdam.nl komt te staan. Bewoners krijgen vooraf een brief in de bus waarin staat vermeld wanneer en op welke tijden de keet aanwezig is in hun straat.
De gemeente Rotterdam heeft in samenwerking met vooralsnog 15 partners de aanzet gegeven om in een hoger tempo bestaande woningen te verduurzamen. Deze partners zijn: BAM Woningbouw Rotterdam, Dura Vermeer Heyma, Eneco, Era Contour, Havensteder, Nuon, Rabobank Rotterdam, Smits Vastgoedzorg, Stedin, Vestia, VVE010, Waifer, Woningbouwvereniging Hoek van Holland, Woonbron en Woonstad Rotterdam.
Colofon
Alexandra van Huffelen Wethouder Duurzaamheid, Binnenstad en Buitenruimte
‘Duurzaam Bouwen in Rotterdam’ is een publicatie van Metro Custom Publishing. Business Developer Reinoud Jager Editorial Manager Jessica van Leeuwen Redactie Ilja Post Vormgeving Lydia Hotting Beeld Colourbox Illustraties Sharon van der Hagen Voor meer informatie over Metro Custom Publishing of als u zelf een idee heeft voor een uitgave kunt u contact opnemen met Reinoud Jager, 088 824 2658
3
DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING
‘Local heroes’ gaan voor duurzaam woongenot Het verduurzamen van je woning. Is dat nou echt nodig? Ja, zeggen Rotterdammers die hun huis al duurzaam hebben opgeknapt. En niet alleen omdat je daarmee het milieu spaart. Het vergroot vooral je wooncomfort en is beter voor de portemonnee. Drie local heroes vertellen.
Naam: Albert Wijk: Middelland
Naam: Yvonne Wijk: Liskwartier
Naam: Mark Wijk: Schiebroek
“Mijn vrouw hoeft niet langer twee truien aan”
“Verduurzamen is voor mij het verbeteren van wooncomfort”
“Duurzaam leven is echt niet zo moeilijk. Begin gewoon!”
“In 1983 zijn mijn vrouw Els en ik verhuisd naar ons huis aan de Claes de Vrieselaan. Een prachtig oud pand, maar destijds met veel gebreken. Hiervóór woonden er studenten, en dat heeft het huis geen goed gedaan. Overal zaten kieren, waardoor vocht en tocht vrijspel hadden. Ramen en deuren klapperden voordurend. En in vrijwel elke kamer zat een openhaard, die allemaal op dezelfde schacht waren aangesloten. Als we beneden de openhaard aanstaken, dan stond het boven blauw. Samen met mijn bovenbuurman ben ik daarom direct een Vereniging van Eigenaren begonnen. Elke maand leggen we geld opzij, waaruit we normaal onderhoud en noodzakelijke verbouwing betalen. Wat overblijft, investeren we in het verduurzamen van de woning. Dubbel glas, dak- en vloerisolatie, nieuwe HR-ketels. Dat er nog genoeg valt te verbeteren, is een feit. Zo moeten op termijn ook de kelder en steensmuren nog worden geïsoleerd. Maar alles op zijn tijd. Ons eerst volgende project is het plaatsen van zonnepanelen. Duidelijk is dat we baat hebben bij al deze duurzame verbeteringen. Vroeger hadden we een krankzinnige energierekening. Het waaide overal, de leidingen waren van lood en de dopjes van de stadsverwarming staken nog uit de muren. Nu is het binnen heerlijk behaaglijk. De kachel slaat een stuk minder vaak aan. En mijn vrouw hoeft thuis niet langer met twee truien aan te lopen.”
“Verduurzamen is voor mij het verbeteren van je wooncomfort. Sinds we die stap hebben genomen, ben ik zoveel blijer in mijn huis. Ons statige, vier verdiepingen tellende huis in het Liskwartier is groot, maar ook oud. Door slechte isolatie hadden we veel koude plekken waar ’s winters niemand gebruik van maakte. Zelfs met zes truien en drie paar sokken aan waaide je er nog weg. Dat moest anders vonden we. En dus zijn mijn man en ik afgelopen januari flink gaan verbouwen. Allereerst namen we de lekkage van het balkon schuin boven de keuken onder handen. We isoleerden de buitenmuur en zorgden voor een betere afwatering. Onder het balkon dichtten we het kleine erkertje met een extra pui, waardoor een kleine serre ontstond, die nu fungeert als natuurlijke ventilatie. Verder plaatsten we onder andere nieuwe kozijnen, HR-ketels, dubbel glas, ventilatieroosters en isoleer den we een deel van de trap en verschillende vloe ren, waaronder die van de bovenverdieping die we verhuren aan een jong stel. Uiteindelijk willen we ook energie gaan opwekken. Eerst willen we een zonneboi ler, om de wandverwarming mee te vullen. Maar ook zonnepanelen staan hoog op ons verlanglijstje. Als je de smaak eenmaal te pakken hebt, wordt ver duurzamen een soort way of life. Het is leuk om kennis uit te wisselen. Mede daarom ben ik aangesloten bij BLIJstroom. Een vereniging, opgericht door bewoners, die Rotterdam-Noord op termijn in zijn eigen energie wil laten voorzien. De energie die we dan nog nodig hebben, kopen we gezamenlijk in. Binnenkort ga ik met deze club langs de deuren om buren, met behulp van een warmtebeeldcamera, te tonen wat de koudste plekken in huis zijn.”
“Toen mijn vrouw en ik in 2008 ons rijtjeshuis kochten, hebben we direct HR++ glas laten plaatsen. Ook op zolder, waardoor de ruimte een stuk behaaglijker is geworden. Daarna hebben we het dak en de vloer geïsoleerd. Een slimme zet, want sinds dien wordt al het geluid van de drukke weg naast ons huis, dat ook nog eens onder de aanvliegroute van Rotterdam The Hague Airport ligt, vrijwel compleet gedempt. Sinds de verbouwing is ons wooncomfort aanzienlijk verbeterd. Bovendien besparen we flink op onze energierekening. Maar de belangrijkste drijfveer is dat we de wereld niet slechter willen achterlaten voor onze twee kinderen en toekomstige kleinkin deren. Voor Nudge, een consumentenplatform voor duurzaamheid, ben ik actief als ‘buurtburgemeester’. Vanuit die functie organiseer ik bijeenkomsten om bewoners te motiveren hun buurt via zonne-energie te verduurzamen. Ook professioneel ben ik graag duurzaam bezig. Eén van mijn initiatieven is RotterZwam, een supervers, milieuvriendelijk en duurzaam gegroeid streekpro duct. RotterZwam kweekt eetbare paddenstoelen op organisch restmateriaal in het oude zwembad Tropi cana. Hiervoor gebruiken we onder andere koffieprut, dat we met een bakfiets ophalen bij lokale cafés en restaurants. Duurzaam leven is tegenwoordig echt zo moeilijk niet meer. Mijn tip: begin gewoon. Zoek inspiratie, laat je voorlichten en maak die stap. Een duurzame woning betaalt zich uiteindelijk altijd terug.”
DIT IS EEN UITGAVE VAN ME
4
FOTO: TOM PELZECKER
Al bijna 300 milieucoaches in Rotterdam
Overal in de stad zijn ze inmiddels actief, de milieucoaches. In heel Rotterdam lopen er momenteel zo’n driehonderd rond. De coaches volgden de cursus milieucoach van opZuinig! over energie-, waterbesparing en andere ‘duurzaamheid’ in huis.
i n s t pa k ke w 6 é D rs
Na de cursus, ondersteund door het Rotterdams Milieucentrum, gaan de vrijwilligers aan de slag om kleine voorlichtingsbijeenkomsten te organiseren. In de huiskamer, op school, in ouderencentra, bij de VvE of in het buurthuis. Ze maken daarbij gebruik van de besparingsladder, een quiz en een e-koffer vol met demonstratiemateriaal. Op die manier geven ze tips over onder andere besparende douchekoppen, radiatorfolie en hoeveel energie (en geld!) je bespaart wanneer je de kachel ’s nachts een paar graadjes lager zet. Een aantal milieucoaches is ook initiatiefnemer van duurzame plannen vanuit een VvE of huurdersgroep. Een groot aantal initiatieven ontsproot aan de cursus milieucoach. Ook milieucoach worden? Opgeven kan via info@milieucentrum.rotterdam.nl.
Warmtescan voor je huis Een warmtescan maakt zichtbaar hoe goed of slecht een woning geïsoleerd is. De warmtescan - een infraroodfoto - laat zien waar en welke maatregelen zich het snelst terugverdienen. Hoe? Robert van Dijk van Gevelscan legt uit.
“Met behulp van het kleurbeeld van de foto van deze woning, kan het volgende worden gezegd: waar de foto blauw is, is het relatief koud; daar is amper warmteverlies. Groen, geel, rood en wit duiden op steeds meer warmte aan de buitenkant van de woning. Bij de badkamer en de slaapkamer op de eerste verdieping is duidelijk zichtbaar dat er nog enkelglas aanwezig is. Ook zien we dat een deel van de warmte door de gevel naar buiten verdwijnt waardoor een deel van het comfort teniet wordt gedaan”. Een deskundige kan met de warmtescan goede conclusies trekken en isolatie advies geven. Zo’n warmtescan is dus een nuttige eerste stap op weg naar een lagere energierekening en verhoging van het wooncomfort. Ook een warmtescan aanvragen? Kijk op www.gevelscan.nl
Slimme website voor duurzame verbouwers Onlangs is de website Slim Wonen in Rotterdam van start gegaan. Een initiatief gericht op het duurzaam verbouwen en verbeteren van je woning. In één oogopslag zie je er of de buurman tevreden is met zijn verbouwing, zodat jij daar je voordeel mee kunt doen.
SlimWonen in Rotterdam is er voor huurders, VvE’s en particuliere eigenaren. Over de meest voorkomende verbeteringen zet de site alles helder en duidelijk op een rij. Wat is het, wat levert het op, de voordelen, de kosten en waar je in het bijzonder op moet letten. Ook zie je er de beoordelingen van andere Rotterdammers. Kortom, zijn ze tevreden of ontevreden over de verbouwing? Handig is dat je kunt zien wie de leverancier, adviseur of andere betrokken partijen zijn geweest én wat de scores zijn. SlimWonen in Rotterdam brengt voor de diverse verbeteringen duidelijk in beeld wat de voordelen kunnen zijn en ook welke daarvan ook in het ‘echt’ worden behaald. Daarbij wordt niet alleen gekeken naar het voordeel van energiekosten besparing, maar ook naar bijvoorbeeld: comfort, veiligheid en gezondheid. Neem eens een kijkje op SlimWoneninRotterdam.nl en ontdek het zelf!
Zonnepanelen op je dak? Kijk eerst op de EnergieAtlas Denk je duurzaam, dan denk je al gauw zonnepanelen. Maar is je dak hier eigenlijk wel geschikt voor? De EnergieAtlas op www.SlimWoneninRotterdam.nl laat zien welke daken in Rotterdam gunstig gelegen zijn om energie met zonnepanelen op te wekken. Door simpelweg in- en uit te zoomen op de plattegrond kun je snel in je eigen omgeving kijken wat de mogelijk heden zijn.
ETRO CUSTOM PUBLISHING
5 Online je besparing berekenen Waifer biedt Rotterdammers inzicht in de energiebesparing en zonnestroom mogelijkheden voor hun eigen koopwoning. Door invoer van postcode, huisnummer en een aantal een voudige vragen berekent Waifer online het huidige en nieuwe energielabel, de mogelijke be sparingen aan energiekosten en hoe duur dat ongeveer is. De bewoner kan zelf aanpassin gen doen en de gewenste maatregelen bepalen. Dit alles wordt in een heldere rapportage gepresenteerd die de bewoner kosteloos kan downloaden. Alle berekeningen zijn gebaseerd op reeds beschikbare gegevens van hun woning en de invoer van de bewoner. Indien de bewoner geïnteresseerd is, kan hij een afspraak maken voor een vervolg. Interesse? Neem een kijkje op waifer.nl/rotterdam
Warm huis dankzij afvalverbranding De ‘nieuwe warmteweg’ noemt burgermeester Ahmed Aboutaleb het nieuwe leidingen netwerk van Warmtebedrijf Rotterdam liefkozend. Doel van deze kilometerslange pijplijn: het duurzaam verwarmen van bijna honderdduizend woningen in Rotterdam. Warmte die in de haven vrijkomt bij het verbranden van huishoudelijk afval zorgt thuis voor een aangename temperatuur. De leiding ontspringt bij de afvalenergiecentrale AVR in Rozenburg. Hier wordt water van 120 graden Celsius ingepompt. Vervolgens loopt het hete water via de zuidoever van de Nieuwe Waterweg naar de stad. Energieleverancier Nuon zorgt ervoor dat de warmte bij huizen en kantoren komt. Door het nuttig inzetten van de restwarmte kan jaarlijks 95 kiloton aan CO2-uitstoot bespaard worden, en vermindert de hoeveelheid smogvormende stoffen. Volgend jaar loopt zo’n zelfde leiding over de noordoever.
Energielabels, van A tot G Woonlasten bestaan voor een groot deel uit energiekosten. Het Energielabel vertelt je hoe zuinig een huis is. Maar hoe zat het ook alweer met die labels?
- W gie ner dam. rek il jij w e enin r e uw g ku ten wat deze winstpakkers voor jo l/rotte nnen n . aifer betekenen ? Kijk dan op w
Kleuren.
Het energielabel geeft met klassen en kleuren aan hoe energiezuinig een huis is. A++ (donker groen) staat voor zeer zuinig; G (rood) voor zeer onzuinig.
Inhoud.
Het label is geen los papiertje, maar een rapport van enkele pagina’s met daarin de eigenschap pen van de woning en standaardadviezen om de woning energiezuiniger te maken.
Verplicht.
Wanneer je een huis verkoopt of verhuurt, ben je verplicht een energielabel aan te vragen.
Waarde.
De verwachting is dat koopwoningen met een groen energielabel makkelijker verkocht raken, en voor een gemiddeld hogere prijs, dan woningen met een rood label. In de toekomst is het misschien mogelijk een hogere hypotheek te krijgen voor een energiezuinige woning.
W at kun je per jaar besparen?
Een gemiddeld Nederlands huishouden geeft per jaar zo’n 2100 euro uit aan gas en elektra. Maar door een beetje op te letten, kun je in huis veel gas, elektriciteit en honderden euro’s besparen. Een paar praktische tips om de portemonnee te spekken.
8,55
Hang gordijnen voor de ramen en doe ze dicht als het donker is.
50,-
Lucht het huis goed voordat je de verwarming aandoet.
100,-
Zet de verwarming twee graadjes lager.
13,-
Ontdooi de vriezer regelmatig: een laagje ijs van 2 millimeter kost 10 procent meer energie!
55,-
Koel zuinig. Ontdooi de koelkast regelmatig. Zet de vriezer niet naast een fornuis of verwarming.
100,-
Zet de thermostaat ’s nachts terug naar 15 graden.
17,50
Zet de thermostaat een uur voor het slapen op 12 of 15 graden.
75,-
Laat elektrische apparaten niet op standby staan, zet ze helemaal uit.
50,-
Zet de verwarming één graadje lager.
80,-
Hang geen gordijnen voor de verwarming.
100,-
Droog de was zoveel mogelijk aan de waslijn.
200,-
Was zuinig. Was niet warmer dan 40 graden en zorg dat hij vol is.
6
DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING
“Plannen om de wijk te verbeteren, omarmen wij graag”
Bianca Mom (31) woont al heel haar leven in de Molièrebuurt. Eerst nog bij haar ouders, aan de Dickensstraat. Maar intussen alweer enige jaren in de Van de Woestijnestraat. “Een fijne wijk, met voldoende voorzieningen”, zegt ze. “Scholen, winkels, parken; we hebben er genoeg. Bovendien zijn er goede bus-, tramen treinverbindingen. Ook met de auto zit je zo op de ring. Of in de stad.” Bianca is trots op haar buurt. Net als medebewoners Gert-Jan Bremmer (59), al twintig jaar tevreden aan de Elsschotstraat, en Jacqueline Meertens (46), die sinds drie jaar in de Dickensstraat woont. Maar als je het hen op de man af vraagt, durven ze best toe te geven dat hun buurt de laatste jaren verpauperd is. Er is sprake van verval, leegloop en waardevermindering van koop woningen.
Verval
“Het onderhoud van bepaalde gebouwen laat écht te wensen over”, aldus Gert-Jan. “De particuliere een gezinswoningen zijn in de regel wel redelijk tot goed onderhouden. Maar veel flats staan er treurig bij; van mosbegroeide balkonnetjes tot compleet vermolmde kozijnen. Er zijn veel slapende VvE’s, die de boel maar de boel laten. Jammer, want dat komt de uitstraling van de wijk niet ten goede.” “Ook op andere vlakken valt er genoeg te verbeteren”, neemt Bianca het over. “Zo mag het groen in de open bare ruimte en de verkeersveiligheid wel eens worden aangepakt, net als de veiligheid op straat.” Jacqueline: “Daarbij hebben we hier een serieus grond waterprobleem. Sinds de vervanging van de riolering is ons waterpeil met 40 tot 60 centimeter gestegen. Ik moest regelmatig water uit kelder pompen. Uiteindelijk heb ik voor 700 euro zand in de kruipruimte gestort. Maar nog steeds is het er koud, vochtig en heb ik zomers last van muggen.”
Verbetercoach
Dus toen Jerry Wesemann, verbetercoach in dienst van de Gemeente Rotterdam, afdeling Toezicht Gebou wen, op een dag op hun stoep stond, viel er genoeg te bespreken. Hij was daar om de wijk te informeren over een nieuw project. De insteek: bewoners motiveren om samen hun buurt en eigen woning te verbeteren en verduurzamen. Jerry: “De essentie is dat de bewoners er voordeel bij moet hebben: lagere woonlasten, meer comfort en een verghoging van de waarde van de woning.” Doel van de gemeente is om tenminste 10.000 bestaan
w
Verbetercoaches adviseren bewoners over onderhoud en verbetering van de buurt en eigen woning. Ook wijzen ze huiseigenaren de weg, die duurzame aanpassingen willen doen. Onder andere door hen te wijzen op financiering van investeringen via de energierekening. De Molièrebuurt is de eerste wijk die kennis maakt met deze nieuwe aanpak.
Bew one rs
de woningen in Rotterdam te verduurzamen (mini maal twee labels) in vijf jaar tijd. De Molièrebuurt is hierbij aangewezen als pilotproject om deze aanpak samen met de bewoners in de praktijk te brengen. Die bewoners reageerden aanvankelijk nogal sceptisch. “Deze wijk heeft zoveel issues, en nu moeten wij, uit eigen zak, ons huis verduurzamen. Laat de gemeente eerst maar eens iets voor ons doen”, vat Jacqueline de eerste reacties samen. Maar ook daar voorziet het plan van aanpak in, stelde de verbetercoach gerust.
Samen de wijk verbeteren
“Aan de ene kant gaan we samen met bewoners de wijk verbeteren: het aanpakken van de buitenruimte en verkeersveiligheid, zwerfvuil opruimen en het op orde brengen van het groen. Daarnaast adviseren en helpen we woningeigenaren en VvE’s als het gaat om onder houd en energiebesparende maatregelen.” Dit advies is ook bedoeld voor eigenaren die op dit moment niet in staat zijn om een investering te doen. Op basis van het meerjarenonderhoudsplan kan de
:R Foto van de MoliÈrebuurt
n va rd a ic h
d
k er
la
au
verbetercoach inzichtelijk maken welk bedrag er maandelijks gespaard moet worden om het onderhoud voor nu en in de toekomst op orde te houden. “Kijk, en dat klinkt al een stuk beter”, zegt Gert-Jan. “Plannen om de wijk te verbeteren, omarmen wij graag. Onder leiding van RElocal, een coöperatie van duurzame energie experts, en onze verbetercoach zijn we nu bezig met het organiseren van een bewoners platform, een website en een modelwoning in de wijk waar we mensen kunnen ontvangen voor advies en vragen.” Hoewel bewoners liever eerst hun buurt dan de wo ning verduurzamen, zijn ze wel gaan nadenken over hun energieverbruik. Jacqueline heeft inmiddels een energieadvies gekregen, waarmee je kunt zien hoe goed of slecht je huis is geïsoleerd. Jacqueline: “Ik moest nog drie aanpassingen doen om naar een energiezuinige label A woning te gaan: vloerisolatie, gevelrenovatie en zonnepanelen. Totale kosten: zo’n achtduizend euro. Iets om over na te denken dus.”
“Onderhoud veiligstellen voor nu én in de toekomst” Als gemeente willen we eigenaren stimuleren om met energiebesparende maatregelen en woningverbetering aan de slag te gaan. Dit is goed voor het waardebehoud van de woning en het levert een directe verlaging van maandelijkse energielasten op. Rotterdamse woningeige naren en verenigingen van eigenaren (VvE’s) kunnen bij de verbetercoach terecht voor advies op maat en een meerjarenonderhoudsplan. Hiermee kan het onderhoud voor nu én in de toekomst veilig gesteld worden.
Hamit Karakus Wethouder Wonen en Ruimtelijke Ordening
DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING
Minder fijnstof en meer vlinders in de lucht Twee zomers geleden heeft een vereniging van huiseigenaren (VvE) aan de Bergselaan op het dak tegenover hun woningen een groendak laten aanleggen. Bewoner Vincent Dellebeke (41) is er maar wat blij mee. “De resultaten: een mooier uitzicht, koeler balkon, minder fijnstof en meer vlinders in de lucht. En natuurlijk een groenere, duurzame buurt.”
Waarom een groendak?
“De Bergselaan is een geweldige locatie. Dicht bij het centrum; dicht bij de Plus Supermarkt, die eveneens onderdeel uitmaakt van onze VvE. Maar ook dicht bij de A20, waardoor de concentratie fijnstof relatief hoog is. Groene daken, zo las ik destijds, zijn daar een effectief wapen tegen. Dat leek me wel wat. Want een groendak vangt niet alleen fijnstof af, het produceert ook zuurstof. Boven dien zou het een mooie invulling geven aan het lelijk grinddak waar we tegen aankeken.”
En dus trok je aan de bel bij de VvE?
“Exact. Bestaande uit acht partijen is onze VvE vrij klein. De zaak was dus snel besproken en beklonken. Daarbij zijn we een actieve, gezonde VvE die duurzaamheid hoog in het vaandel heeft. Eerder hebben we onze woningen
al voorzien van dubbel glas en goede isolatie. Dit heeft zoveel voordeel opge leverd dat de stap naar een groen dak zo gemaakt was.”
Welke voordelen heb je ondervonden van het groendak?
“Heel wat! Een groendak zorgt voor een geleidelijker waterafvoer. Per regenbui houdt het tot tienduizend liter water vast. Ook blijft het in de zomer binnen koeler. In de winter isoleert het juist, zij het in mindere mater. Al is dat vooral een voordeel voor de supermarkt ónder het dak. Wij kijken er alleen tegenaan. En dat is nu ook geen straf meer. Sinds de aanleg komen steeds meer insecten en vlinders terug. Ook is het zomers minder heet op het balkon. Vroeger werd je daar bijna gefrituurd, omdat de hitte weerkaatste op het platte grinddak. Ook dat is nu voorbij.”
7
Hoe financier ik mijn duurzame verbouwing? Dat het verduurzamen van de woning geld oplevert, staat vast. Maar om te kunnen besparen, moet je eerst investeren. Dat kan vanuit het eigen spaargeld of wellicht vanuit de mogelijke ruimte die de hypotheek nog biedt. En anders biedt een lening, gekoppeld aan de verwachte energiebesparing, uitkomst. Geert Eijkenboom, directeur retail bij Rabobank Rotterdam, vertelt.
Waarom lenen om te verduurzamen?
“De gemeente Rotterdam zet actief in op aanpak en verduurzaming van bestaande bebouwing. Doel is om de komende vijf jaar tenminste tienduizend particuliere woningen duurzaam te renoveren. Of je dat doet, is een persoonlijke keuze. Maar wie overstag gaat, stelt zichzelf de vraag: hoe financier ik dat? Je spreekt namelijk al gauw over en kele duizenden euro’s. Een bedrag dat niet ieder een in één keer wil of kan betalen. Lenen is dan een optie. De beta ling aan rente en aflossing wordt nauwkeu rig afgestemd op de besparing op de energiereke ning, zodat je er netto meestal niet op achteruit gaat. In de toekomst kan het moge lijk nog gemakkelijker gaan, als de financiering via de energierekening kan gaan lopen en je in één oogop slag ziet wat je financieringskosten en je besparingen zijn.”
Dat klinkt ingewikkeld.
“Integendeel, het is eigenlijk heel simpel. Stel je leent 7.000 euro voor dubbel glas, een nieuwe HR-ketel en zonnepanelen. Een investering die je in tien jaar aflost. Per maand komt dat neer op zo’n 75 euro inclusief rente. Maar de maatregelen
leveren direct een energiebesparing, waaruit je de rente en aflossing kunt betalen. Natuurlijk lopen besparin gen per maatregel en woning uiteen, en kunnen veranderingen van ener gieprijzen invloed hebben, maar het doel is financiering en besparing zo dicht mogelijk bij elkaar te houden.”
Hoe zorgen jullie daarvoor?
“Voor de renovatie rekent een tech nisch installateur, aan de hand van jouw energieverbruik, pre cies uit wat de investering oplevert aan energie besparing. Dat wordt bepaald op basis van je werkelijke, histo risch gecorrigeerde energieverbruik van de laatste drie jaren, gecombineerd met de effecten van de uitge voerde maatregelen. Dus blijf je dezelfde hoeveelheid energie gebruiken, dan betaal je nooit meer dan je al deed.”
Maar ieder huishouden is toch uniek?
“Klopt. Daarom is elk contract weer anders. Het ligt er maar net aan hoeveel je wilt investeren. En wat daar het rendement van is. Woon je in een label G woning, dan valt er mogelijk snel veel geld en energie te besparen. Is de woning al vrij duur zaam, dan is er minder te doen of zal de terugverdientijd langer zijn.”
8
DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING
Rotterdam verduurzaamt In heel Rotterdam wordt hard gewerkt om het doel van 2018 te halen; tienduizend woningen verduurzamen. Een aantal projecten op een rij.
Duurzaam onderhoud aan Complex 208 Havensteder is gestart met het verbeteren van 320 woningen in Lombardijen; Complex 208. Die flats konden ook wel een opknap beurt gebruiken. Bewoners klaag den al langer over tocht, schimmel, slechte riolering en asbest die in het gebouw is verwerkt. Aanvankelijk was er zelfs sprake van sloop. Uiteindelijk is gekozen voor een grote renovatie. Eind sep tember startte Dura Vermeer met het herstel van de gevels. Intussen is begonnen met de aanpak in de woningen zelf. Dit gebeurt in maximaal tien werkdagen. In samenwerking met de ketenpartners vernieuwt Havensteder onder andere de keukens, de toiletten, badkamers en de kozijnen en de installaties. Het gaat vooral om het toevoegen van kwaliteit en het verbeteren van het energielabel. Tijdens de reno vatie logeren bewoners tijdelijk in logeerwoningen.
Woonbron adopteert Oud-Mathenesse Enkele woningen die Woonbron heeft gekocht en verhuurt, heb ben tevens een duurzame makeover gekregen, die daarmee transformeren van een ener gielabel G naar D. Een besparing van ongeveer 700 euro per jaar. In 2014 gaan enkele VvE’s daad werkelijk onderhoudsingrepen uitvoeren. De eerste woningen worden aangepakt in samenwer king met Smits Vastgoedzorg. Andere VvE’s volgen met Van der Ende.
Heijplaat als energieproducent Samen met bewoners streven het Wereld Natuur Fonds, de gemeen te Rotterdam, Woonbron, het Rotterdamse Havenbedrijf, BAM Woningbouw, Stedin en Eneco ernaar om Heijplaat in 2020 ener gieneutraal te maken. Daarvoor worden zevenhonderd huizen zo energiezuinig mogelijk gemaakt. Er komt duurzame nieuwbouw, en bestaande woningen worden aan gepast. Ook krijgen de bewoners
Huurders besluiten mee over aannemer Geen tocht meer in de nek voor de bewoners van het Charloisse Hoofd. Sinds Woonstad de flat aan een duurzame verbou wing onderwierp, hebben alle huurders dubbel glas gekregen. Ook zijn de woningen uitgerust met nieuwe ketels, nieuw hangen sluitwerk, zelfregulerende ventilatieroosters en isolatie in gevels, plafonds en vloeren. Woningen zijn hierdoor van een label E/F naar B/C gegaan.
poratie Woonbron in 2007, op verzoek van de gemeente, Oud-Mathenesse geadopteerd. Dat doet zij onder andere door woningen op te kopen om zo zelf lid te worden van de VvE. Woonbron helpt de VvE’s orde op zaken te stellen. Is dat gelukt, dan doet Woonbron een duit in het zakje door bijvoorbeeld een nieuwe portiekingang aan te bieden. En als de VvE’s gaan investeren, krijgen zij eenmalig subsidie.
Oud-Mathenesse werd in de jaren ’50 van de vorige eeuw gebouwd en is door de goed kope woningen populair onder starters. Maar omdat de meeste Verenigingen van Eigenaren ‘slapend’ zijn, werden veel woningen aan de buitenkant slecht onderhouden. Dit hield mensen tegen om in de wijk te gaan wonen, waardoor de wijk achteruit ging. Om de wijk duurzaam op te knappen, heeft woningcor
Bijzonder is dat de bewoners van meet af aan bij de renovatie betrokken zijn. Zo hebben en kele huurders zich verenigd in een ‘energiecommissie’. Samen met Woonstad en een externe adviseur bepaalden zij welke aannemer de verbouwing voor zijn rekening mocht nemen. Hoewel de huur is verhoogd, is uiteindelijk 35 procent van de besparing naar de bewoners zelf gegaan.
DAM R E T T IN RO
de beschikking over een slimme meter, voorlichting over energie verbruik en de Toon-thermostaat van Eneco voor de zogeheten koplopers. Heijplaat wordt ook energiepro ducent. Omdat de daken van de bestaande woningen zich maar beperkt lenen voor de plaatsing van zonnepanelen, moet het overgrote deel van de benodigde energie buiten de woning worden
opgewekt. Een deel kan worden geproduceerd door de aanleg van zonnepanelen op het dak van de scheepsbouwloods op het RDM-terrein. Dit levert energie voor veertig woningen op. Het grootste deel zal echter worden opgewekt door een windturbine net buiten Heijplaat. De eigen energieproductie vermindert de CO2-uitstoot met maar liefst 135 procent.
Joost Banckertsplaats: duurzaam monument De Joost Banckertsplaats is onderdeel van het Rijksmonu ment Lijnbaancomplex, één van de honderd topmonumenten van de wederopbouw. Een bijzon der stukje Rotterdam dus. Maar tegelijk een ware energievreter. Omdat woningen matig geïsoleerd zijn, hebben huurders een hoge energierekening. Amvest, de eige naar van dit flatcomplex van 232
appartementen en praktijkruimten, is daarom flink aan het renoveren geslagen. Een uitdagend project, omdat de duurzame aanpassingen het monumentale karakter van de flat niet mogen aantasten. Gevel plan is momenteel druk bezig met glasvervanging en de isolatie van de binnenzijde van kozijnen. Later worden keuken, badkamers en liften ín de woning aangepast.
Huurders Hoek van Holland krijgen energie van de zon Woningbouwvereniging Hoek van Holland en Waifer Nederland hebben in slechts vier weken een compleet zonnestroomproject van de grond getild. Zeven corpora tiewoningen werden voorzien van zonnepanelen, zonder dat woningcorporatie en huur ders hierin hebben hoeven investeren. De panelen zijn goed voor tweederde van het elektriciteitsgebruik van de huurders. De zeven corporatiewoningen maken deel uit van het com plex Vergulde Draeckweg. De bijna 200 woningen van dit complex worden momenteel allemaal gerenoveerd volgens het cradle-to-cradle principe: alleen milieuvriendelijke materialen en werkmetho den worden toegepast en het ingebouwde materiaal moet in de toekomst kunnen worden hergebruikt. Het energielabel schiet daarbij ineens van F/G naar B of A. Dat merken de huurders direct in hun portemon nee, want hun stookkosten worden veel lager. Nu wordt bovendien de stroom van de zonnepanelen tegen een vaste lage prijs aan de bewoners geleverd. Het grootste deel van hun stroomkosten wordt zo ‘voor eeuwig’ bevroren. WVH heeft het voornemen om ook in andere complexen deze aanpak toe te passen.