A.lias by Michael Chin

.lias

maandelijks cultuurmagazine

DECEMBER 2011 MAANDBLAD BELGIE € 3,50 - OTHER COUNTRIES € 5,00

warm up for...

BRAZIL BRAZIL

GRUPO CORPO danst zich de benen van het lijf

EUROPALIA.BRASIL Braziliaanse kunst tot bij ons 5

Braziliaans-Belgische amor

0 0 1

MET MAURO PAWLOWSKI • KOFFIE • VOETBAL • CARNAVAL • M HKA • DIAMANTEN & HOTSPOTS IN ANTWERPEN EN BRAZILIË

1 3 7 8 5 3

alle geheimen van capoeira

eadc adcs reaa

EXOTISCHE LIEFDE

4 1 4 2 9 8

DE DODELIJKE DANS

0 1

�

{ inhoud }

13 20

22 18

Edito

Interview: Janne Wellens over haar

van Braziliaanse edelstenen

15 24

Het diamantmuseum: de ontdekking

ervaringen in BraziliĂŤ

Grupo Corpo danst

Mauro Pawlowski en zijn Braziliaanse

Carnaval: een sombere kijk op het

carnavalsleven in Antwerpen

begeleidingsband

europalia.brasil

Koffie: ontdek de peaberry

Film- & muziekrecensie

Voetbal: interview met twee vurige

10 Column

Braziliaanse voetbalsupporters

Culinair: doe-het-zelfrecepten

Menezes da Conceicao over haar Belgische liefde

De meest tot de verbeelding sprekende

13 Capoeira: de dodelijke dans

plaatsen in BraziliĂŤ

Exotische liefde: interview met Jhuly

15 Kunst: Braziliaanse creaties in M HKA

In Brazilië leven er naar schatting 18 miljoen mensen onder de armoedegrens.

Editorial

zag deze week op de Meir een poster hangen. Een grote foto van 2 gebruinde jongetjes die schijnbaar aan het vechten waren, met daarover in dikke witte letters “A Rua – De straat”. Het beeld sprak mij zodanig aan dat ik ook even de tijd nam om de kleine lettertjes te lezen. Het gaat om reclame voor een fototentoonstelling in het M HKA in het teken van europalia.brasil. Europalia is een internationaal cultuurfestival dat om de 2 jaar een land en zijn cultureel erfgoed in de verf zet. Ik vertelde dat verhaal op de redactie, en vrij snel was het duidelijk: deze maand zou ons blad in het teken staan van Brazilië, een van de grootste landen ter wereld, maar toch een nobele onbekende voor de meeste mensen. Een hele hoop opzoekwerk, interviews met Brazilianen en Braziliëlovers, bezoeken aan tentoonstellingen en optredens volgden. En na een maand zwoegen kan ik met de nodige trots zeggen: we hebben Brazilië naar België gehaald. Aan u, de lezer, om dit prachtige land te ontdekken aan de hand van onze bevindingen. Neem er dus een lekkere Braziliaanse peaberry-koffie bij en volg de gids!

redactie chef fotografie

Katrien Baelus eindredacteur

Noëmie Pille

chef lay-out

Michael Chin eindredacteur

Simon Schellekens

eindredacteur

Zelfa Madhloum eindredacteur

Tim Valkiers

hoofdredacteur

Tom Tiepermann

{ edito }

{ interview - conversa }

Brazilië is het 5de grootste land ter wereld. België past er zo’n 266 keer in.

‘Elke dag rijst met zwarte bonen. Altijd.’ Een studentenkot middenin ’t Stad, een fles rode wijn, en twee vrolijke vriendinnen voor mijn neus. (21) heeft in 2007 en 2008 negen maanden in Cabo Frio gewoond, een voorstad van het grote Rio de Janeiro. Ook , Janne’s hartsvriendin, is van de partij. Laat ons dan maar van wal steken! Simon Schellekens BROODJE PENIS Janne, wat heb je al die tijd in Brazilië uitgespookt? “Ik ben er op uitwisseling geweest: dat wil zeggen dat ik er mijn zesde middelbaar opnieuw heb gedaan, terwijl een Braziliaanse student naar België kwam om hier hetzelfde te doen. Afijn, eigenlijk heb ik het zesde jaar niet volledig gedaan. Ik ben in september vertrokken en in juni teruggekomen, maar de zomervakantie valt daar in december en januari, omdat de seizoenen er omgekeerd verlopen dan hier (Brazilië ligt grotendeels op het

zuidelijk halfrond, nvdr.). Dus heb ik het tweede deel van het vijfde middelbaar, en het eerste deel van het zesde gevolgd. Als ik eerst in de tweede helft van het zesde had gezeten, had ik pas daarna – met andere klasgenoten – de eerste helft moeten doen. En andere klasgenoten, dat zag de organisatie niet zitten.” Is het dan zo moeilijk om contact te leggen met Brazilianen? “Nee, helemaal niet zelfs. Die mensen zijn supersociaal. Maar mijn klasgenoten zaten al samen van in de kleuterklas! Je merkt dat ze heel erg aan elkaar gehecht zijn en dan komt er ineens zo’n buitenlandse bij. Dat liep in het begin wel redelijk stroef.” Hoe goed was je Portugees toen je voor het eerst op Braziliaanse bodem landde? “Nu heb ik het Portugees onder de knie. Maar toen ik aankwam, man, dat was verschrikkelijk

“In

(lacht). Ik had me helemaal niet goed voorbereid, en op school kregen we in het Portugees les, ook al waren er andere uitwisselingsstudenten bij. Er was dus geen andere mogelijkheid dan me hardcore op het Portugees toe te leggen, want Engels spreken ze daar ook niet.” Die taalbarrière heeft wel grappige situaties opgeleverd. Toen ik aankwam werd ik opgehaald door mijn gastgezin, en zij hadden kaartjes met vragen op. In het Portugees, daaronder in het Engels, vertaald met Google Translator (lacht). Na een tijdje kon ik dan zinnetjes zeggen. Toen ik ging slapen meldde ik dat in het Portugees aan het gastgezin, en zij reageerden dan overdreven opgewonden en uitzinnig van vreugde omdat ik een paar woorden in hun taal kon zeggen.” Sarah: “Pão! Pão!”

Zaventem helpt niemand met je bagage, in Brazilië steken ze meteen een handje toe."

10 dagen duurt het carnaval in Rio de Janeiro. Al beginnen de voorbereidingen voor de optochten al weken voor carnaval en gaat het feest daarna nog een tijdje door.

Janne: “Ja, pão. Luister: Portugees voor brood is ‘pão’. Het woord voor penis is ‘pao’. Een klein verschil in uitspraak, een groot verschil in betekenis. Hoeveel toeristen geen penis bestellen in de supermarkt! (hilariteit)” Nu we het toch over brood hebben: wat eten ze daar nog zoal? “’s Middags eten ze daar altijd warm. En altijd, elke middag, rijst met zwarte bonen. Altijd, niet om mee te lachen. Dat is het standaardvoedsel, en daar eten ze nog iets bij: sla, brood of vlees. Of aardappelen. De bijgerechten zijn eerder gevarieerd, maar ik herhaal: altijd rijst met zwarte bonen.”

en toe snijden ze een stuk af en gaan ze ermee rond.”

MAG IK U KUSSEN? Wat doen ze na het barbecueën? Feesten? “Dat hoeft niet per se samen te gaan, maar in elk geval weten Brazilianen hoe ze moeten feesten. Vooral jongeren, zoals bij ons natuurlijk. Je mag daar in discotheken binnen vanaf je 18de, maar iedereen die ik kende had een valse identiteitskaart om al op jongere leeftijd binnen te raken. Dat is daar ook makkelijk te vervalsen. Als je de jeugd bekijkt, loopt die overdag…”

“Vreemdgaan zit in de cultuur ingebakken" En eten ze ’s avonds ook warm? “Hangt van familie tot familie af, maar meestal schaft de pot ’s avonds gewoon brood. Of de restjes van ’s middags. Het brood is er trouwens niet echt van hoge kwaliteit: een bakker bestaat niet in Brazilië, dus brood komt uit plastic zakken. En in beleg zijn ze ook beperkt: de kaas is wit in plaats van geel, en verder is er weinig keuze. Als je een Braziliaanse supermarkt bezoekt, zie je lange rayons vol met dezelfde producten. Gigantische hoeveelheden, maar eenheidsworst. Koeken zijn trouwens allemaal hetzelfde verpakt, in rolletjes, zoals Prince-koeken. Je hebt dus verschillende soorten smaken, allemaal in dezelfde verpakking (lacht). Weet je wat Brazilianen ook vaak doen? Barbecueën. Dat doen ze echt elke week daar, met familie of vrienden. Maar ze eten dan geen groenten zoals wij. In feite leggen ze gewoon een enorme lap gezouten vlees op de barbecue, en af

Nog zat rond? “Neen, daar heb ik het niet over (lacht). Ik bedoel dat ze daar overdag nogal slonzig rondlopen, met een jeansbroek en teenslippers, niets speciaals. Maar als ze uitgaan – en dan heb ik het vooral over de vrouwen – staan ze eerst 3 uur voor de spiegel. Ze dragen de kortst mogelijke rokjes en schminken zich een dikke laag op het gezicht. Als ze eindelijk klaar zijn is het al na middernacht, en ze feesten daar ook letterlijk door tot 9, soms zelfs 10 uur ’s morgens. Niet normaal. Nog een verschil met België: die mannen zijn helemaal niet verlegen. Die komen gewoon naar je toe en vragen of je niet wil kussen. Het is er dan ook niet abnormaal om er met verschillende personen op één avond te zoenen, vreemdgaan zit in de cultuur ingebakken. Als je zegt: ‘Ja, maar ik heb een vriend!’, antwoorden ze: ‘Maar die is er nu niet hé?’. Ik had ook de pech enorm op te vallen: ik ben niet alleen

groot, maar ook nog eens blond. Het tegenovergestelde van Brazilianen, die me allemaal meteen gezien hadden. De eerste keer dat ik uitging was ik nog zo stom om er hakken bij te dragen ook. Op een gegeven moment hingen er letterlijk 3 jongens aan mijn lijf. Ik moest met mijn handtas slaan en naar de toiletten vluchten om te ontsnappen! Dan is het minder leuk, natuurlijk.” Je hebt er geen liefje opgescharreld? “Pff, nee, dat wilde ik ook niet. En Braziliaanse jongens zijn ook helemaal niet mooi, vind ik. En ze zijn allemaal kleiner, of net even groot als mij.” Wel goede vrienden gemaakt? “Ik heb één heel goede vriendin gemaakt, Bia. Ik heb haar wel pas na enkele maanden leren kennen, omdat ze zelf in Zuid-Afrika op uitwisseling was. Daarna heb ik bij haar gewoond: ze maakte deel uit van mijn gastgezin. We deden toen alles samen. Ze is deze zomer ook naar België gekomen, samen met Nina, een meisje uit mijn klas van toen. En ik ga zelf waarschijnlijk ook naar daar, de komende zomer.” Mis je Brazilië? "Ja. Ja, toch wel. Vooral toen ik pas terug was. De mensen zijn helemaal anders hier, zo afstandelijk en onbehulpzaam. Ik merkte het al toen ik op Zaventem arriveerde: niemand wilde helpen met mijn bagage. Terwijl ze in Brazilië meteen een handje toesteken, of ze je nu kennen of niet. Mensen gaan er veel opener met elkaar om. Zelfs als je elkaar niet kent, geef je twee zoenen, soms zelfs een knuffel. Hier geven onbekenden mekaar een hand. Het eten was er ook heel lekker, ik ben er zelfs 10 kilo bijgekomen (lacht). Het is een land waar je de dag plukt: Brazilianen plannen hun toekomst niet. Ze genieten van het leven.” 

{ cultuur - cultura }

Carnaval in Antwerpen ten dode opgeschreven? Het carnaval in Antwerpen is op sterven na dood. Hoe hard sommigen ook proberen om een echte carnavalstraditie uit te bouwen in ’t Stad, de grote massa blinkt vooral uit in desinteresse. (21), al twee jaar prins carnaval van carnavalsvereniging De Feestmutskes uit Borgerhout wordt er stilaan radeloos van. “Als er niet snel wat gebeurt, dreigen vele Antwerpse carnavalsverenigingen er voorgoed mee op te houden.” Tim Valkiers

pzwepende beats, heupwiegende dames met weinig om het lijf, ontelbare overbemande paradewagens, een bruisende ambiance en een uitzinnig publiek dat dit alles ten zeerste kan smaken: dat zijn dé ingrediënten voor het carnaval in de Braziliaanse grootstad Rio de Janeiro. Het jaarlijks terugkerend fenomeen is over de hele wereld gekend en gezien de immense populariteit van dat carnaval, ziet het er niet naar uit dat de stad die carnavalstraditie snel zal verliezen. In schril contrast daarmee staat het carnaval in Antwerpen. De gemiddelde Antwerpenaar toont weinig of geen interesse meer. Carnavalsverenigingen spreken dan ook niet langer tot de verbeelding. Bij die verenigingen zien ze de evolutie met lede ogen aan. “Als deze trend zicht doorzet, gaat onze carnavalstraditie onherroepelijk verloren”, zucht Prins Kevin.

Prins Carnaval

Geduld is een schone deugd

Dat deze kwalijke trend niet snel zal omslaan, bewijzen de cijfers. “Onze carnavalsvereniging De Feestmutskes heeft gelukkig een brede aanhang die de normen en de waarden van het carnaval hoog in het vaandel draagt. Hoewel het ledenaantal ook bij ons jaar na jaar vermindert, is er voorlopig nog geen reden tot paniek. De overgrote meerderheid is allesbehalve van plan om de handdoek in de ring te gooien.” Kevin ademt carnaval. Het is zijn grote passie. Maar ondanks zijn beperkt aantal levensjaren, heeft hij carnavalservaring zat. “Reeds van jonge leeftijd raakte ik geboeid door het thema ‘carnaval’. Mijn moeder en vader zaten in een carnavalsvereniging en namen mij geregeld mee naar verkleedpartijfeestjes of optochten met praalwagens. Hoe ouder ik werd, hoe meer ik begon te proeven van het carnavalsleven. Zo ontstond mijn liefde voor carnaval. Op mijn negentiende werd ik tot Prins carnaval gekroond. Dat was echt één van de mooiste momenten uit mijn leven. Deze titel bracht een grote verantwoordelijkheid met zich mee, maar dat vond ik niet erg. Carnaval is mijn leven en dat nam ik er graag bij.”

Dat Kevin met zijn jeugdige leeftijd stilaan een unicum vormt binnen de carnavalswereld valt hem zeer zwaar. “Uiteraard ben ik erg sceptisch over de toekomst. Het aantal jongeren binnen onze vereniging is aan de lage kant, en ik vrees dat dat er niet snel op gaat beteren”, concludeert een ontgoochelende Kevin. “Voor de jongeren van vandaag moet alles vooruit gaan. Ik merk dat veel van mijn vrienden weinig geduld hebben en vrij snel hun aandacht verliezen als iets hen niet interesseert. Als je dan bijvoorbeeld aan een praalwagen moet werken, is geduld van vitaal belang. Het maken van zo’n wagen vergt enorm veel tijd en net daar wringt het schoentje bij velen.”

Bruisend Brazilië Zoals elke zichzelf respecterende carnavalist droomt ook Kevin ervan om ooit eens naar het carnaval van Brazilië te gaan. “Voorlopig blijft het enkel bij dromen, maar stiekem heb ik toch al een beetje gespaard om ooit eens een keertje een bezoek te brengen aan Rio de Janeiro en zijn carnaval”,

vertelt Kevin. “Ik denk dat ik de waarheid spreek als ik stel dat iedere carnavalsvereniging wel al eens inspiratie heeft geput uit de bruisende cultuur van Brazilië. Ik kan het volledig begrijpen dat de mensen ginder een jaar lang toeleven naar hun carnaval. Net daarom vind ik het jammer dat dat in België minder het geval is.” En wat dan met Aalst? “Wat carnavalstraditie betreft komt Aalst inderdaad op de eerste plaats in België. Aalst is de carnavalsstad bij uitstek in België en ik geef eerlijk toe dat ik daar als volbloed Antwerpenaar toch een beetje jaloers op ben. Maar als je dan de vergelijking gaat doortrekken naar Rio de Janeiro, dan valt Aalst uiteraard toch nog altijd zeer licht uit. Talloze Brazilianen hebben enkel het carnaval om voor te leven. Ze staan ermee op en ze gaan ermee slapen. ��

{ kunst - arte }

europalia.

+ Opalia (Romeins feest ter ere van { Europa Ops, godin van aarde en vruchtbaarheid) }

BRASIL

Wie dit jaar zin heeft om cultuur op te snuiven kan dat doen via verschillende evenementen van e u ro p a l i a . D i t j a a r s t a a t h e t kunstfestival in het teken van het prachtige Brazilië. Je kan nog tot 15 januari genieten van o.a. kunst, muziek, films, dans en gastronomie door een bezoek te brengen aan culturele huizen doorheen heel het land én zelfs daarbuiten. Michael Chin

et is best mogelijk dat de naam je bekend in de oren klinkt, want Europalia bestaat al sinds 1969. Het eerste festival werd dat jaar gehouden over Italië, waar vooral de fresco's in de smaak vielen. Europalia telde toen 283 evenementen. Dit jaar zijn dat er meer dan 470. Ook het aantal bezoekers stijgt e l k j a a r. Ni e t v e r w o n d e r l i j k , want voor elke globetrotter i s h et f e s t i val e en wa a r feest. Ook in december valt er heel wat te doen. Het doel van het festival is om een culturele uitwisseling te stimuleren. Via evenementen ontdek je andere landen zonder dat je zelf naar het buitenland moet gaan. Het festival wordt om de twee

jaar gehouden. Ook België werd in 1980 vertegenwoordigd, naar aanleiding van de 150-jarige onafhankelijkheid van het land. Belgische hoogvliegers zoals Brueghel (kunstschilder uit de renaissance) kregen toen heel wat erkenning. Europalia kenmerkt zich ook door de vele unieke creaties die bij elk festival tot stand komen. Zo hield A.F. Vandevorst, een modemerk dat vertegenwoordigd wordt door Filip Arickx en An Vandevorst, een tentoonstelling in het Modemuseum ( M o Mu ) v a n A n t w e r p e n . D i e collectie kreeg de naam katharina prospekt en werd gemaakt in functie van europalia.russia (2005). In december valt er dit jaar heel wat te beleven in Antwerpen. Zo kan je de tentoonstelling A Rua in het MHKA bezoeken, films uit 'Cinema Novo' ontdekken in Cinema Zuid (let op: tot 31 december) en wegsmelten bij Braziliaanse diamanten in het Antwerpse Diamantmuseum. Voor de modeliefhebbers is er minder goed nieuws. De aanwezigheid van textiel is beduidend kleiner tegenover europalia.russia, maar dat maken de organisatoren van Europalia goed met fantastische shows van o.a. Céu en Tom Zé. Maar een festival wordt pas écht een feest wanneer je Grupo Corpo aan het werk ziet. Meer daarover op pg. 18. Vamos lá!

Het volledige programma van europalia kan je vinden op www.europalia.be.

Brazilië grenst aan elk land in ZuidAmerika behalve Chili en Ecuador!

{ film & muziek - filme & music }

Niemand veilig voor etde politie hoofdpersonage Kapitein Nascimento (Wagner Moura) is op

zoek naar een goede opvolger om hem te vervangen bij de BOPE (Batalhão de Operações Policiais Especiais). Dat is de speciale eenheid van de militaire politie in Rio de Janeiro die instaat voor de bestrijding van de drugsbendes in de favela’s. Nascimento wil uit de BOPE stappen om er voor zijn zoon en vrouw te zijn. Hij selecteert Mattias als zijn opvolger, maar moet uiteindelijk toch zelf ook bij de BOPE blijven. De BOPE moet ervoor zorgen dat de paus, die naar Rio komt, rustig kan slapen in zijn verblijf dicht bij de favela’s. De uitstekende acteerprestatie van Moura zorgde ervoor dat hij volledig terecht de award voor beste acteur won in 2008 tijdens de grote prijs van de Braziliaanse cinema. Drie jaar later ontving hij diezelfde award voor zijn hoofdrol in de sequel, namelijk ‘Tropa de Elite 2’. De film is niet voor gevoelige kijkers: er wordt naar hartenlust gemoord en de regisseur is niet bang om dat te laten zien. Er wordt met de losse hand gefilmd omdat dit de bestaande chaos goed weergeeft. Dat trekt de kijker mee in de acties van de BOPE en de Tropa de Elite corrupte politie. Niemand is veilig voor hen. Het Jaar: 2007 is een beklijvend verhaal, dat iedereen gezien moet Regie: José Padilha hebben. Alleen zo zie je de realiteit over de favela’s. Met: Wagner Moura, André De film heeft talrijke prijzen gewonnen waaronder de Ramiro, Caio Jungueira en prijs voor beste regisseur (José Padilha) en beste film. Milhem Cortaz De film werd vertoond in Utopolis Turnhout naar aanleiding van Europalia, in samenwerking met Open Doek en De Warande. Duur: 115 minuten

Het idee dat ik op voorhand van de film ‘Tropa de Elite’ heb, wordt bevestigd. Het is een donkere en zware film, waar de regisseur harde en pijnlijke aspecten uit de favela’s naar boven brengt, onderwerpen die nog steeds pijnlijk actueel zijn in Brazilië. Katrien Baelus

Kranige oudjes houden Braziliaans cultureel erfgoed in leven in de Roma Buena Vista Social Club: een stel Cubaanse oudjes die in de jaren ’90 met hun swingende zuiderse ritmes wereldberoemd werden en tot op vandaag de pannen van het dak spelen. Maar weinig mensen kennen hun Braziliaanse tegenhanger: de “Velha Guarda da Portela”. De groep is genoemd naar een historische plaats voor de plaatselijke muziek, “De oude school van de Portela”. De Portela in kwestie is een sambaschool waar de muzikanten (die stuk voor stuk de 70 voorbij zijn) hun stiel hebben geleerd. Tom Tiepermann

ndertussen zijn we ver van die warme sambaschool in een erg fris Borgerhout, waar de Velha Guarda vanavond optreedt. En daar vang ik al een glimp op van wat we te zien gaan krijgen. Enkele goed geklede oudere mensen staan aan de linkerkant van het podium de zaal in te kijken. Allemaal dragen ze hetzelfde kostuum met wit en lichtblauw, een delicaat maar opgewekt geheel. In hun handen en op het podium zie ik al wat instrumenten: een gitaar, een soort banjo of mandoline, steel drums, een soort grote trom... 2 minuten later komen ze het podium op, en nog voor de zaal volledig stil is, klinkt er al een sambaritme door de speakers. En wat voor één! Ik merk dat ik moeite heb om mijn voeten stil te houden, en een blik op de zaal leert me dat de rest van de toeschouwers het daar volledig mee eens is. De Velha Guarda speelt traditionele Braziliaanse samba, en hoewel de muzikanten allemaal verre van professioneel opgeleid zijn, zit het gevoel helemaal juist. Deze gepensioneerden weten perfect hoe ze een publiek moeten meekrijgen. Akkoord, de stemmen beven wel eens, maar de instrumenten worden vrijwel perfect bespeeld en het heupwiegen van zanger Monarco is erg aanstekelijk. Ik versta niets van het Braziliaans waarin gezongen wordt, maar stilstaan lukt me niet. Dit past niet in de categorie U2 of Coldplay, maar wat een energie en een levendigheid! Na een dik anderhalf uur Braziliaanse extase klinkt een enorm hard applaus dat eeuwig lijkt te duren. Even waande ik mij tussen de palmbomen. Als het klappen uiteindelijk afgelopen is, doet het pijn om mij om te draaien naar de uitgang. Ik wandel de straat op, en de kou van Borgerhout valt als een bevroren kokosnoot op mijn hoofd. Er zouden meer zo’n senioren moeten zijn.

{ cultuur - cultura }

{ column - coluna }

Palmbomen en favela's

TIM VALKIERS

oor ons Belgen is Brazilië een soort walhalla. Landen met een gelijkaardige uitstraling zijn niet echt dik gezaaid. Anders dan bijvoorbeeld de Verenigde Staten is Braziliës uitstraling puur en teert het land veelal op zijn natuurlijke schoonheid, zijn enthousiasme en zijn naar de buitenwereld toe zeer beklijvende je-m’en-foutisme. Hoewel het land geteisterd wordt door criminele bendes, die er niet voor terugdeinzen om individuen die het wagen iets te dicht in hun buurt te komen een kopje kleiner te maken, zal de publieke opinie zulke zaken nooit naar voren brengen als ze het heeft over het land van de palmbomen, de cocktails en de wulpse vrouwen. Ook de zeer hoge armoedegraad van het land wordt al te vaak over het hoofd gezien. Hoe pijnlijk ook, het is en blijft natuurlijk nog altijd een ver-van-ons-bed-show. Aan een voetbalmatch in dé Europese topcompetitie, die toepasselijkerwijs de Champions League heet, gaat ook altijd een hele show vooraf: de 22 protagonisten – vaak een mengelmoes van verschillende, en zeer vaak ook exotische nationaliteiten – komen iedere keer weer onder luid gejuich/ gejoel van tienduizenden uitgelaten supporters de catacomben uit, hun obligatoire kruisteken uiteraard niet vergetend. Niet zelden wordt zo’n match beslist door een fabelachtig doelpunt, een miraculeuze pass of ‘gewoonweg’ een geniale ingeving van ene Ronaldinho, Adriano of Ronaldo. Welnu, deze heren zagen stuk voor het stuk het levenslicht in de armste sloppenwijken van Brazilië. Hun leven beperkte zich vroeger, net zoals dat van miljoenen andere jongetjes, tot voetbal en overleven. Wat er van hun leven is geworden weet iedereen. Wat er van het leven van die miljoenen andere jongetjes is geworden, weet niemand. En misschien is dat maar goed ook. Is dat Brazilië dan werkelijk zo’n walhalla?

Je mooie leven achterlaten in ruil voor de liefde

Kiezen is verliezen

Liefde kent geen grenzen. Maar wat als je lief zo’n 10.000 km van je woont? Volg je hem naar dat onbekende land waar ze een vreemde taal spreken, de zon vaak door regenwolken wordt bedekt en politici maar niet tot een akkoord kunnen komen? Of blijf je in je eigen land met die gekende cultuur, in dat vertrouwde bed, rondom die lieve mensen die je je familie en vrienden noemt? Kiezen is verliezen, zou de realistische medemens zeggen. Noëmie Pille

e Braziliaanse Jhuly Menezes da Conceicao koos voor haar vriend Tim en liet haar geboorteland achter. Ze is geboren in een klein stadje in de staat Amazonas, Itatuba genaamd waar ze samen met haar gezin woonde. Ik zit op tram 8 richting Deurne voor een interview met de twee en ik bedenk me dat het toch wel een zware beslissing moet geweest zijn voor haar. “Zou ik hetzelfde doen?” vraag ik me af. Tim laat me binnen en geeft me een kleine rondleiding in het appartement terwijl Jhuly nog druk bezig is in de badkamer. “Ze ziet er graag goed uit en dat neemt nogal wat tijd in beslag”, zegt Tim lachend. Jhuly komt er drie minuten later bijzitten, heel mooi en op en top Braziliaans.

14 dagen in de zon op een strand in Brazilië staat gelijk aan een even hoge dosis straling als een 3-jarig verblijf in Pripyat. Pripyat is de spookstad vlakbij de kerncentrale van Tsjernobyl.

Havana Lounge Waar hebben jullie elkaar leren kennen? Jhuly: “Ik werkte in een bar die Havana Lounge heet. Elke donderdag was het daar groot feest en daar leerde ik Tim kennen. Hij kwam naar mij en vroeg heel overtuigd mijn nummer. Ik heb niet lang moeten twijfelen of ik hem zou geven of niet. Hij zag er leuk uit en ik leer graag nieuwe mensen kennen. “Waarom niet?” dacht ik. Hij belde me een paar dagen later op en we gingen samen uit. Het was een hele leuke avond en het klikte meteen. Vanaf dan hebben we heel veel tijd met elkaar doorgebracht.”

dat ze haar familie en vrienden op de hoogte houdt van haar leven hier. Familie is belangrijk ook al is ze ver weg. Ik vond het een beetje mijn plicht om haar die kans te bieden, ik ben toch de hoofdreden dat ze hier woont. Daarom heb ik er voor gezorgd dat we een computer in huis hebben zodat ze via Skype, mail en Facebook het contact kan onderhouden met hen.” Op welke manier probeer je haar nog meer thuis te doen voelen in het voor haar onbekende België? Tim: “Ik probeer haar zoveel mogelijk bij alles te betrekken. Ik werk als verpleger dus soms heb ik vervelende uren en moet ze zich thuis bezighouden. Maar als ik uitga met vrienden neem ik haar meestal mee.

Tim: “Het is erg belangrijk dat ze contact houdt met haar Braziliaanse familie.” Heb je snel beslist om naar België te komen? Jhuly: “Tim is zonder mij terug naar België vertrokken maar ik voelde al snel dat ik bij hem wilde zijn. Hij voelde hetzelfde en dan hebben we redelijk snel de beslissing genomen om een vliegtuigticket richting België te boeken. Voor mij was het dus een redelijk makkelijke beslissing. Mijn ouders daarentegen waren niet zo snel overtuigd. Ze vonden het niet leuk dat hun dochter zo ver van hen zou wonen. Ik snapte dat natuurlijk wel, ik ben tenslotte nog maar twintig jaar oud. Na een tijdje zagen ze in dat ik niet van gedachte ging veranderen en zeiden ze me zelfs dat het misschien ook wel goed zou zijn om in België een opleiding te volgen.” Kan je makkelijk contact houden met je familie en vrienden? Jhuly: “Ja eigenlijk wel. Mijn mama belt me bijna elke dag om te horen hoe het met me gaat. Het is ook goedkoper om vanuit Brazilië te bellen naar België dan andersom. Tim heeft me ook geholpen om een Skypeaccount aan te maken zodat ik ze ook kan zien terwijl ik met hen praat.” Tim: “Ik vind het heel belangrijk

Zo kan ze het Nederlands oefenen en leert ze ook nieuwe mensen kennen. Ze houdt erg van dansen dus voor haar is dat de ultieme ontspanning. Ik moedig haar ook aan om een hobby te zoeken zodat ze mensen kan leren kennen die dezelfde interesses met haar delen. Op die manier kan ze een ‘eigen’ vriendenkring opbouwen.” Ik kan me voorstellen dat het spannend was om naar België te verhuizen. Waar had je het meeste schrik voor? Jhuly: “Ik was vooral bang dat ik me alleen zou voelen. Het gevoel dat ik met niemand zou kunnen praten die me goed kent, was erg beangstigend. De vrienden van Tim zijn allemaal heel vriendelijk voor me en ze doen echt hun best om me in hun vriendenkring op te nemen. Maar je kan dat natuurlijk niet vergelijken met de vriendschappen die ik had in Brazilië.” Wat mis je het hardst uit Brazilë? Jhuly: “Mijn familie en vrienden mis ik heel erg. In Brazilië heb je erg mooie natuur die je nergens anders kan vinden. Overal was er groen! Hier is alles zo grauw en grijs, dat vind ik wel jammer. Ik ga graag uit en dansen vind ik geweldig. Ik zou graag nog eens een echt authentiek

Braziliaans feestje willen meemaken! Ook het eten van daar mis ik.”

‘Witlove’ Wat vind je van de Belgische keuken? Jhuly: “Het eten is oké. Er is zo één groente die ik verschrikkelijk vies vind maar ik weet de juiste naam niet. Witloof (uitgesproken met accent) kan dat? Maar al de andere dingen zijn goed.” Tim: “Maar in het begin vond je toch niet alles lekker hoor.” Jhuly: “Dat is waar, geef ik toe (lacht). Maar dat komt omdat ik het gewend ben om heel zout te eten. En hier wordt dat niet gedaan.” Tim: “In België eet je bijna altijd hetzelfde: aardappelen met een stukje vlees en groenten. Bij haar is dat helemaal anders. In hun cultuur eten ze van alles een beetje. In het begin was het dus even moeilijk maar nu kan ze de Belgische keuken al meer appreciëren, denk ik.” Heb je de Belgische cultuur al wat kunnen opsnuiven? Jhuly: “Ja, toch wel. Tim heeft me al meegenomen naar een aantal steden zoals Mechelen, Brugge, Gent, Brussel… Ik vond ze heel mooi maar wel verschillend van wat ik al gezien had in mijn geboorteland. En door met een Belg samen te zijn leer je natuurlijk wel wat typische dingen. Een pak frieten met mayonaise en een curryworst bijvoorbeeld!(lacht hard).” En hoe bevalt Antwerpen je? Jhuly: “Ik heb het hier naar mijn zin. We wonen net buiten het centrum maar dat vind ik oké. Als je de tram neemt ben je er meteen. Tim heeft me al een rondleiding gegeven door ‘t Stad. Zo heb ik bijvoorbeeld de kathedraal, de Grote Markt en het MAS bezocht. Antwerpen is een levendige stad en daar houd ik van. Je kan er winkelen, uitgaan, rustig aan het water zitten… Ja, het bevalt me hier wel.” Heb je de Braziliaanse cultuur al teruggevonden in Antwerpen? Jhuly: “Ik ben al twee keer naar een Braziliaanse bar geweest waar ze lekkere cocktails schonken. Daar heb ik me goed geamuseerd. Op een dag ben ik in een speciale

92% van de Brazilianen is katholiek. Maar ook de mystiek van de indianengodsdiensten zit in de religie verweven.

Jhuly: “Samba zit in mijn lijf. Maar in dat van Tim is het zoek!” supermarkt opzoek gegaan naar typische Braziliaanse etenswaren. En met succes want soms was het van hetzelfde merk als in Brazilië. We zijn ook eens naar een Braziliaans/ Mexicaans restaurant geweest in Antwerpen maar dat was niet alles. Je proefde dat ze het hadden geprobeerd maar ze waren er niet helemaal in geslaagd om de echte zuiderse smaken naar boven te brengen.” Wat zijn de grootste verschillen tussen de Belgische en Braziliaanse cultuur? Jhuly: “Omdat ik hier nog niet zo heel lang ben is dat moeilijk te zeggen. Toch zijn me al een paar dingen opgevallen. Het weer bijvoorbeeld. Het is hier zo koud en regenachtig! Ook de mensen zijn anders. In Brazilië zijn mensen heel open. Ze maken vaak een praatje met een onbekende en vinden het niet vervelend als iemand hen iets vraagt. In België zijn mensen meer gesloten en terughoudender. Soms zijn ze ook gewoonweg onvriendelijk.” Heb je Tim al typisch Braziliaanse cultuur bijgebracht? Jhuly: “Ik kook soms een Braziliaanse maaltijd voor hem. Omdat ik zo graag dans, probeer ik hem wat Samba aan te leren. Maar dat gaat voorlopig nog heel moeizaam. Wij Brazilianen hebben dat in ons lijf zitten maar jullie Belgen blijkbaar niet (lacht).” Tim: “Daar moet ik ze toch gelijk in geven (lacht).” Is er een verschil in de manier waarop Braziliaanse en Belgische jongeren omgaan met liefde en relaties? Jhuly: “Ik mag niet veralgemenen maar ik denk dat Europese jongeren zich meer toewijden aan een relatie. Ze zijn volgens mij meer opzoek naar een vaste, serieuze relatie. Brazilianen zien de liefde meer als een flirt.” Hebben jullie soms meningsverschillen omwille van jullie verschillende achtergrond? Jhuly: “In het begin waren we het vaak oneens met elkaar over bepaalde zaken. Ik gebruikte altijd het feit dat

we van verschillende plaatsen komen als een soort excuus of reden voor onze ruzies. Nu we steeds meer van elkaars cultuur weten hebben we minder discussies. We houden in het achterhoofd dat we verschillende waarden en normen hebben en houden daar dan ook rekening mee. ”

Antwerps meisje in Braziliaans lichaam Hebben jullie al plannen gemaakt om terug naar Brazilië te keren? Jhuly: “We hebben nog geen concrete plannen gemaakt want financieel moet het ook haalbaar zijn. Als alles meezit dan zou ik heel graag terugkeren. Maar dan wel enkel maar op vakantie hé.” Tim: “Het is zoals Jhuly het zegt: als het haalbaar is zouden we elk jaar op bezoek bij haar familie willen gaan. Het zou natuurlijk fantastisch zijn om onze vakanties te spenderen op de plaats waar Jhuly altijd heeft gewoond. Maar er gaan wonen zie ik niet echt zitten. We zijn gelukkig in België.” Je bent nog jong. Wat wil je nog met je leven doen? Jhuly: “Ik zou hier heel graag een opleiding willen volgen maar daarvoor moet ik eerst de Nederlandse taal beheersen. En

dat is nu nog niet het geval.” Tim: “Het was normaal de bedoeling dat Jhuly hier zo snel mogelijk Nederlandse les zou volgen in het Atlas gebouw. Dat is moeilijker dan gedacht. Sinds kort is de wet verstrengd en moet er eerst een hele hoop papierwerk worden afgehandeld voordat je aan de lessen kan deelnemen. Ik probeer zoveel mogelijk Nederlands tegen haar te praten zodat ze meer en meer woorden kan verstaan. Maar we hopen natuurlijk dat ze snel les kan volgen en daarna een studie kan doen die aanleunt bij haar capaciteiten en interesses.” Voel je je nu uiteindelijk meer een Braziliaans of Antwerps meisje? Jhuly: “Nu ik hier woon, steeds meer bijleer over het leven hier en de taal stilletjes aan begrijp kan ik me wel met dat Antwerps meisje identificeren. Ik ga hier waarschijnlijk de rest van mijn leven blijven dus ik kan maar beter nu al beginnen met me Antwerps te voelen! (lacht) Ik vergeet natuurlijk nooit mijn roots en aan mijn uiterlijk zie je ook dat ik niet afkomstig ben van België. Brazilie zal altijd een speciale betekenis voor me hebben.”

Impulsief meets dapper Jhuly en Tim zijn het bewijs van het cliché Liefde heeft geen grenzen maar tegelijk staan ze symbool voor Kiezen is verliezen. Jhuly kiest ervoor om haar vertrouwde omgeving achter te laten, ze verlegt haar grenzen en krijgt er de liefde van Tim voor in de plaats. Ze is jong en sommige mensen zullen haar beslissing impulsief en naïef vinden. Maar je kan het ook dapper en vastberaden vinden. En of ze een moelijke beslissing heeft moeten maken, besluit ik op mijn terugrit met tram 8. 

{ sport - esportes }

Brazilië is economisch het sterkste land van LatijnsAmerika. Het is een van de belangrijkste groeilanden ter wereld. 7% zal deze blitzeconomie groeien in 2011.

Geschiedenis van een

dodelijkedans

W SIMON SCHELLEKENS

apoeira is een Braziliaanse sport die dans, gevechtskunst en muziek combineert. De bedoeling is dat twee capoeirista in het midden van een kring mensen, de roda, plaatsnemen. De basisbeweging die zij uitvoeren is de ginga, waarbij van steunbeen verwisseld wordt terwijl de armen in een verdedigende beweging voor het lichaam zwaaien. Vanuit de ginga komen alle andere bewegingen voort. De capoeirista doen hun best om de tegenstander uit balans te brengen door een aanvallende beweging. Het is dan aan de tegenstander om de beweging te ontwijken en een tegenaanval in te zetten. De spelers raken elkaar echter slechts zelden of nooit aan: het doel is niet om elkaar pijn te doen of op de grond te werken, maar om je te vermaken en je vakmanschap te tonen. De spelers ‘dansen’ op het ritme van de muziek, die gemaakt wordt door muzikanten in de roda. Zij gebruiken instrumenten zoals de berimbau (een snaarinstrument met slechts één snaar), de pandeiro (een tamboerijn) en de reco reco (een geribbeld houten klankkastje met een stokje, dat een raspend geluid maakt).

andaag kan je capoeira in de hele wereld beoefenen. Vroeger was het een discipline die werd geperfectioneerd door onderdrukte slaven, trachtend het lot naar hun hand te zetten. Wat nu wordt beschouwd als een spel, is van oorsprong een dodelijke mix tussen dansen gevechtstechnieken. Het ontstaan van capoeira situeert zich in de beginperiode van de trans-Atlantische slavenhandel, op het eind van de 16de

eeuw. Op het Braziliaanse platteland moesten de West-Afrikaanse slaven werken op allerlei plantages. Ze zwoegden ten voordele van de Portugese kolonisator, die aan de oorspronkelijke indiaanse bevolking niet genoeg arbeidskracht had en daarom meer dan 3 miljoen slaven liet overkomen uit het Afrikaanse continent. Maar waar de fascinerende dans exact zijn wortels heeft, is niet geheel zeker. Volgens sommigen is capoeira afkomstig

uit Angola, in Afrika zelf dus. Daar zou een gewelddadig ritueel gediend hebben om tussen stamleden uit te maken wie recht had op een bepaald meisje van de stam. De meeste Braziliaanse capoeirista beweren echter dat de techniek gecreëerd werd in zogenaamde quilombos. Quilombos waren nederzettingen die bevolkt werden door slaven die hun werkplek ontvlucht waren. In die dorpen woonden soms tot duizenden zwarten bij elkaar, en ze organiseerden expedities om hun lotgenoten te bevrijden uit de handen van de wrede Portugezen. Om daarin te slagen, moesten ze de vijand kunnen aanvallen en zichzelf verdedigen. Hoewel de kerngedaante van capoeira dus misschien afkomstig is van Angola, werd de vaardigheid verfijnd en geperfectioneerd in de leefgemeenschappen die de quilombos vormden. Uiteraard duurde het niet lang voor de slaven die nog in gevangenschap leefden – nog steeds een grote meerderheid – zich ook gingen bedrijven in het capoeiraspel. Ze slaagden er evenwel in om de ware aard van de techniek voor hun meesters verborgen te houden door hem te vermommen als dans. Wanneer de slaven onbelangrijke

14 Een trainingssessie is volle actie.

rituelen leken uit te voeren, trainden ze zichzelf in werkelijkheid in de fysieke confrontatie met hun overheersers. Na verloop van tijd hadden de Portugezen natuurlijk in het snuitje wat de slaven onder hun neus uitvoerden. Af en toe braken ze uit met behulp van capoeira, en de kolonisten leerden al snel dat de gevechtssport een gevaar betekende voor hun macht. Toch duurde het tot 1890 voor capoeira bij wet verboden werd. Brazilië was intussen onafhankelijk (maar werd in de praktijk nog steeds door Portugal bestuurd) en de slavernij was zelfs al twee jaar afgeschaft – onder druk van de rest van de wereld. Het duurde tot de jaren dertig van de vorige eeuw voor de Braziliaanse overheid capoeira ging beschouwen als een kunst, een nationaal erfgoed. Sindsdien is het een uithangbord en een kenmerk voor de Braziliaanse cultuur. 

In Antwerpen Ben je gebeten door het intrigerende verleden van capoeira? Deze Mestres geven hun kennis door in het Antwerpse en leerden hun vak in het verre Brazilië. * Mestre Gideon: Sportcentrum Kleistraat, Aartselaar. www.capoeirista.be * Mestre Kaukito: Kavka, Oudaan, Antwerpen. kaukito.tripod.com * Mestre Djop: Volhardingsstraat 29, Edegem. ww.martialist.be

Angola ou Regional?

inds enkele decennia kan je overal ter wereld capoeira beoefenen. Lessen worden gegeven door een mestre. Twee van de belangrijkste mestres zijn Mestre Bimba en Mestre Pastinha. Bimba was de oprichter van de eerste erkende capoeiraschool ter wereld, in Salvador. Hij ontwikkelde een eigen stijl, de ‘Capoeira Regional’, die gekenmerkt wordt door snelheid en acrobatiek. Pastinha was een

arme Spaanse immigrant, die de basis van capoeira van Benedito, een zwarte Braziliaan, aangeleerd kreeg. Zo kon de zwakke Pastinha zich verdedigen tegen grotere, sterkere jongens. Later richtte hij het Centro Esportivo de Capoeira Angola op. Deze school gaf les in de originele vorm van capoeira, de ‘Capoeira Angola’, die reeds door de slaven werd beoefend.

Er leven 3350 soorten vogels, vissen en zoogdieren rond in het Amazonewoud. En daar zijn de insecten nog niet bijgerekend.

Belgium meets Brazil M HKA pakt uit met echte Braziliaanse kunst

40 eurocent is gelijk aan 1 real, de officiële munteenheid van Brazilië.

{ kunst - arte }

Het Museum voor Hedendaagse Kunst Antwerpen (M HKA) presenteert nog tot eind januari Braziliaanse kunst. De tentoonstelling kreeg de naam A Rua (de straat), omdat de straat vaak het thema is in de Braziliaanse kunst. Wat je in het museum vindt is een kunstzinnige evolutie uit Rio de Janeiro van de jaren 60 en 70. Ik nam een kijkje op de tentoonstelling. Michael Chin

} Massaker! van Arthur Omar

p het eerste gezicht lijkt het niet alsof de tentoonstelling over de straten van Rio de Janeiro gaat. Al vanaf het betreden van de 2de verdieping, waar de tentoonstelling begint, krijg je heel wat werken op je afgevuurd. Een fluogroene muur, gekaderde foto’s, T-shirts en netten. Toch krijg je het gevoel een zekere rust in de chaos te vinden, omdat enkel herkenbare voorwerpen gepresenteerd worden. Die rust vind je zeker ook terug bij het werk DNA (2003) van Lygia Pape. Zestig witte keramische kommen gevuld met roodgekleurd water liggen verspreid over de vloer. Ze staan op een zwart-wit tapij. Of niet? Wanneer je dichterbij kijkt, merk je op dat dat tapijt in werkelijkheid bestaat uit rijst en zwarte bonen. Puur natuurlijk en volledig afkomstig uit de kleine markten in Rio de Janeiro waar de producten (tevens hoofdingrediënten uit de Braziliaanse keuken) volop in de aanbieding staan. Het rode water wordt verlicht door lampen die boven de kommen hangen. De betekenis daarvan is mij ontgaan, maar het geheelplaatje werkt zeer aanstekelijk.

minder geslaagde werken. Vooral de vele foto’s doen ons twijfelen of ze niet beter zouden hangen het Fotomuseum (FoMu). Toch is er één pareltje dat ons niet is ontgaan: Massaker! (1997) van Arthur Omar. De videoprojectie staat helemaal bovenaan op de 6de verdieping en daardoor is het gemakkelijk dit werk te vergeten. Toch is een bezoekje zeker de moeite waard. Massaker! is een elf minuten durende film met beelden uit Brazilië. Op zich al een bevreemdende ervaring omdat de beelden geen verband met elkaar lijken te hebben. Het zijn gewoonweg shots zonder duidelijke boodschap. Een man die op een natte vloer ligt, een ondeugende beet aan een oor, mensen die een trap oplopen, wolken, een drukke straat, … noem maar op. De video doet me denken aan de tape waar horrorfilm ‘The Ring’ om draait, omdat die hetzelfde beklijvend gevoel opwekt. Toch gaat de video nog een stap verder. Tussen willekeurige beelden in, geïntroduceerd door een knal, krijg je beelden van een massamoord te zien. Een beangstigende ervaring, maar naar mijn mening toch het sterkste werk uit A Rua.

Van vogelvlucht naar de dood Wanneer we even verder lopen door de ruimte, komen we Pássaros (2008) van Laura Lima tegen. ‘Fenomenaal!’ is wat een rotsvaste kunstliefhebber zou uitkraaien bij het zien van dit meesterstuk. Pássaros is een werk bestaande uit tientallen gekaderde tekeningen van vogels. De plaatsing van de kaders is wat het werk zo sterk maakt. Ze hangen allemaal aan het plafond waardoor het lijkt alsof de vogels wegvliegen. Twee muren in de ruimte vormen the bird bridge die eindigt aan het plafond, waar de vogels niet verder kunnen geraken. De muren zijn tevens ook blauw geverfd, wat de illusie des te meer versterkt. Het werk verwijst ook duidelijk naar Hitchcocks ‘The Birds’ (ze zijn overal!), maar aan de andere kant staat het ook voor de balans tussen natuur en stad: vogels op straat. Naast Pape en Lima staan er nog talloze goede en

Sexta-Feira Sangrenta no Centro da Cidade van Evandro Teixeira

Rio als uitgangspunt

Rua gaat over de straten van Rio de Janeiro, die o.a. dienen als studio’s en tentoonstellingsruimtes. Bijna alles speelt zich daar af op straat en daarom koos M HKA enkel voor die Braziliaanse stad. Toch heeft de Cidade Maravilhosa (prachtige stad, nvdr) heel wat veranderingen gekend. Wat eerst een doodnormale woonplaats was, blijkt nu een boom te hebben meegemaakt. Toeristen banen zich een weg door de straten en door dat succes stijgen de prijzen. Braziliaanse kunst gelijkt in vele opzichten op de Belgische, maar de Brazilianen tonen vaker sociale problemen in hun werken. Toch is er in Brazilië weinig plaats voor kunst. In België kan je gemakkelijk een kunstzinnige opleiding volgen, maar dat is bijna ondenkbaar aan de andere kant van de wereld. De kunstenaars die het M HKA tentoonstelt, zijn daarom vaak artiesten die in eigen land geen erkenning krijgen. Het streefdoel van de tentoonstelling is de Braziliaanse straten naar het Belgisch publiek te brengen. Het museum wordt een straat en het contact tussen de twee landen zorgt naar eigen zeggen voor een conversatie. Maar of die conversatie ook verstaanbaar is in beide talen, valt nog af te wachten.

Circuito dos Diamantes Het Antwerpse Diamantmuseum pakt uit met een schitterende expositie over de vondst van de diamant in Brazilië. Het expoverhaal leidt je door de kleurrijke pracht en praal van Braziliaanse edelstenen. Het verhaal over de vondst, de ontginning en de import naar Antwerpen wordt gepresenteerd als een reis door de geschiedenis, wondermooi versierd met allerlei exclusieve juwelen waarvan je ogen beginnen te blinken. Zelfa Madhloum

at Antwerpen het wereldcentrum van de diamant is, weten we allemaal. Maar weten we ook dat Brazilië voor een belangrijke toestroom heeft gezorgd van diamanten in de 18de en 19de eeuw? Met de ontdekking van de ruwe diamant in Brazilië rond 1714 kwam er een periode vol verandering voor de Antwerpse diamantsector. Brazilië zou voortaan het belangrijkste land zijn voor de toevoer van diamant en kostbare edelstenen. In de tentoonstelling worden alle facetten van het Braziliaanse diamantverhaal belicht: het illegale smokkelcircuit naar Antwerpen, de bevolking die bij de ontginning betrokken was, maar ook de Afrikaanse slaven die in Black Ships werden vervoerd om diamant te ontginnen. De tentoonstelling vertelt ook het opmerkelijke levensverhaal van James Dormer, die een belangrijke rol heeft gespeeld in het verhandelen van de diamant. De import van de Braziliaanse diamant in Antwerpen is vooral te danken aan deze Engelsman die een zakenimperium stichtte voor de export van Braziliaanse exclusieve edelstenen. Vandaag de dag is Brazilië de grootste producent van zeldzame edelgesteenten zoals

topaas, amethist en smaragd. De diamant zelf lijkt wel uitgestorven te zijn, want de dure steen is in deze tijd moeilijk te vinden in Brazilië.

Brazilië was meer dan 150 jaar lang 's werelds grootste en enige producent van diamanten Deze prestigieuze expositie laat je kennismaken met de verborgen schatten uit onder meer de collectie van het Portugese koningshuis, de toenmalige kolonisator van Brazilië. Prachtstukken uit privécollecties zoals het Japanse Albion Art Jewellery Institute sieren eveneens de expo . Verder zijn er unieke diamantcreaties zoals het befaamde ECC-tennisracket dat bezet is met 1617 perfect geslepen diamanten en dat tot nu toe maar 1 keer gewonnen is door Franse tennister Amélie Mauresmo.

Het Diamantmuseum organiseert vaak workshops in het kader van europalia Je kan voor of na een bezoek aan de tentoonstelling genieten van verschillende Braziliaanse culturele facetten. Met doorlopende

demonstraties voor groot en klein en typische Braziliaanse gerechten. Er staan dan ook fijne optredens op het programma. Diverse Braziliaanse dansstijlen zullen voor de sfeer zorgen in het museum. Waaronder capoeira, een gevechtsdans en maculelê, een Afro-Braziliaanse stokkendans. Ook Braziliaanse tango, frevo, staat op het programma. Voor de kinderen is er ook een workshop Chocalho, een leuk woord dat qua uitspraak verwijst naar wat het voorstelt: zelfgemaakte ‘shakers’ om sambamuziek te maken. In de workshops leer je hoe je met lege blikjes zelf chocalho’s kan maken en je je zo kan uitleven op Braziliaanse ritmes! Het volledige programma kan

vinden

www.circuitodosdiamantes.be.

Deze tentoonstelling loopt nog tot 10 januari 2012 in het Antwerps Diamantmuseum. Circuito dos diamantes is een expo in het kader van Europalia Brazilië. Voor meer info kan u terecht op www.diamantmuseum.be, www.europalia.be

18Grupo Corpo is een taal Op 30 november 2011 danste Grupo Corpo in De Warande in Turnhout. Ik sprak met één van de oprichters, , over de dansstijl, de muziek en de componisten die meewerkten aan de totstandkoming van de geweldige voorstellingen van Grupo Corpo. Ik ontmoet in de artiestenbar van De Warande. Het is er rustig, maar ook gezellig. Nadat we elkaar wat hebben leren kennen, vlieg ik er meteen in en vraag hem wat van deze dansgroep een echte Braziliaanse groep maakt. Katrien Baelus

“

We werken al vanaf het begin, in 1975, met Braziliaanse componisten, want Braziliaanse muziek heeft veel te bieden. We zijn een tijdje overgeschakeld op klassieke componisten die zowel uit Brazilië als uit Europa afkomstig waren, maar vanaf eind jaren ’80 zijn we teruggekeerd naar alleen maar Braziliaanse.” De soort dans die Grupo Corpo gebruikt, beschrijft hij als volgt: “Het is geen typische Braziliaanse dans. Het is vooral klassieke techniek en hedendaagse dans. Het is zelfs meer dan dans. Het is bewegen. De bewegingen van Rodrigo (de choreograaf, nvdr) zijn gebaseerd op de Braziliaanse cultuur. Maar het is eigenlijk een mix van zowel klassiek als modern als Braziliaans.” Het gesprek loopt als een trein want Pedro is een vlotte prater. Hij gelooft in Grupo Corpo en staat er volledig achter. “We gebruiken geen typische Braziliaanse muziek. We maken altijd gebruik van andere componisten, waardoor we elke keer een verschillende soort muziek krijgen om op te dansen. Zo is de muziek uit het eerste deel van de show van vanavond gecomponeerd door Tom Zé en Miguel Wisnik. Het tweede deel van vanavond is gecomponeerd door Caetano Veloso en ook weer Miguel Wisnik. De bewegingen die we uitvoeren kunnen direct herkend worden als bewegingen van Grupo Corpo. Het is een typische taal die we elke keer weer uiten.” Al de dansers zijn klassiek geschoold. “Dat is een must voor ons. Anders

Technisch directeur Pedro Pederneiras zijn ze niet in staat het tempo en de moeilijke bewegingen die typisch zijn voor Grupo Corpo bij te houden. Voor hen is het een fulltime job. Dat is het verschil tussen ons en dansgroepen uit Amerika of Europa. Daar werken ze met dansers voor een jaar of een paar maanden en na die peroide vragen ze weer andere danstalenten. Ze wisselen af. Bij ons zijn de dansers vaste werknemers. Sommigen onder hen zijn al twintig jaar bij ons. We zijn een familie. Dat was ook onze oorsprong. Grupo Corpo is begonnen met drie broers en één zus.”

Hoe zit het met de samenstelling van deze selecte groep dansers? “We hebben tussen de 19 en 22 dansers in onze dansgroep. De jongste is 18, de oudste is 41. Op dit moment is er één danser uit Cuba, al de anderen zijn afkomstig uit alle uithoeken van Brazilië. Deze avond zullen er 21 dansers meedoen, waarvan elf vrouwen en tien mannen.” Als ik vraag of Grupo Corpo soms samenwerkt met andere gezelschappen, lijkt hij de vraag niet goed begrepen te hebben, maar doet toch een goede poging om te antwoorden. “We hebben geen tijd om dat te doen. We hebben een druk schema en hebben elk jaar een nieuwe productie. Ook reizen we veel, we doen ongeveer 70 tot 80 optredens per jaar. Dat is heel wat en we proberen onze tours zo kort mogelijk te houden, omdat ze erg vermoeiend zijn. We proberen het aantal dagen dat we rondtouren te beperken tot 30. Na vanavond keren we terug naar Brazilië. Daar hebben we dan ook nog wat shows, maar daarna is het vakantie voor ons.” Als afsluiter vraag ik nog wat we van een show kunnen verwachten. “ Je zal sterke muziek horen en sterke dansers zien. De muziek is gemaakt door fantastische componisten, dus het wordt de moeite. Ook de techniek is uitstekend. De dansers zijn echt goed. Ik hoop dat je er van gaat genieten.” En genieten heb ik gedaan. Na de voorstelling was ik nog zo onder de indruk van al het benenwerk en de lenigheid, dat ik er niet over kon zwijgen. Grupo Corpo treedt dit jaar niet meer op in België, maar de echte dansliefhebber kan ze altijd zelf in Brazilië gaan opzoeken.

{ muziek - music }

Dansers van Grupo Corpo warmen zich op voor de show

De muzikale duizendpoot , bekend van o.a. dEUS en Evil Superstars heeft weer maar eens een nieuw project uit de grond gestampt. Ditmaal gaat het echter toch iets verder dan we van hem gewend zijn. Pawlowski heeft namelijk de handen in elkaar geslagen met een Braziliaans zootje ongeregeld, luisterend naar de naam . Tim Valkiers

“Cidadão Instigado brengt een combinatie van jazz, rock en punk. Daarnaast trachten we ook zoveel mogelijk Braziliaanse invloeden in onze muziek te verwerken. Op die manier hopen we ons publiek telkens opnieuw te verrassen”, aldus Fernando Catatau, zanger en tevens bezieler van de groep. Maar Cidadão Instigado is meer dan Catatau alleen. De band is immers zes eenheden groot, en elk lid heeft zo zijn eigen instrument om op te spelen.

Mauro OPawlowski Omringd mringd door dBrazilianen oor Brazilianen Wist je dat... veel van hun melancholische nummers geschreven zijn aan het strand?

ukkelpop 2011 zal voor eeuwig de geschiedenis ingaan als de rampeditie die een handvol onschuldige mensen het leven kostte. De vreselijke editie had normaal gezien ook de officiële start van het project ‘Mauro Pawlowski vs Cidadão Instigado’ moeten inluiden, maar die is er dus nooit gekomen. Gelukkig staan er in het kader van europalia.brasil nog enkele optredens van het Belgisch- Braziliaanse septet op het programma.

Bruisende Braziliaanse bende Cidadão Instigado (letterlijk ‘Opgejutte Burger’), het Braziliaanse collectief waarmee Pawlowski de komende maanden zal optreden, vindt zijn roots in het noordoosten van Brazilië. De muziekgroep, die ontstaan is in 1994, wil naar eigen zeggen geen muzikaal etiket opgekleefd krijgen.

Alleskunner Pawlowski Dat Mauro Pawlowski en Cidadão Instigado elkaar gevonden hebben, is volledig te danken aan europalia. Toen bekend raakte dat het festival dit jaar over Brazilië zou gaan, werden er al snel een aantal ontmoetingen tussen Braziliaanse artiesten en artiesten van eigen bodem geregeld. Een van die Belgisch-Braziliaanse ontmoetingen groeide al snel uit tot het project ‘Mauro Pawlowski vs Cidadão Instigado’. Voor Pawlowski intussen al het elfendertigste project, nadat hij eerder al – Hebt u even tijd? – Evil Superstars, Mauro & The Alternatives, Mitsoobischy Jackson, The Love Substitutes,The Parallels, Mauro, Shadowgraphic City, Mauro Pawlowski & The Grooms, Somnabula en ten slotte Monguito uit de grond stampte. Laten we hopen dat de samenwerking tussen Pawlowski en de Braziliaanse bende van Cidadão Instigado ook zo’n schot in de roos wordt.

{ cultuur - cultura }

Start

je dag xotisch

... met peaberry, de Braziliaanse koffieboon.

Als je door de straten van Antwerpen loopt, weet je het met zekerheid: koffie is hip! Overal duiken er leuke koffiehuisjes op. Mooi ingerichte ruimtes die warmte en gezelligheid uitstralen of strakke interieurs die de nodige elegantie hebben. En één ding hebben ze allemaal gemeen: die onmiskenbare, doordringende geur van versgezette koffie die voor velen de start van een nieuwe dag betekent. Noëmie Pille

Café da manha

appuccino, espresso, café latte, ijskoffie,… het is maar een kleine greep uit de verschillende soorten koffie die er bestaan. Elk zijn ze op een andere manier geplukt, gerijpt en geroosterd maar ze zijn allemaal gemaakt van koffiebonen afkomstig van de koffieplant. De zaad-tot-kop-keten is een term uit het jargon van de koffiekenners. Het betekent zoveel als de reeks van stappen die er genomen zijn om de koffieplant om te vormen tot die bepaalde smaak van je warme bakje troost in je favoriete mok. Elke stap kan op een andere manier genomen worden en dat verklaart de oneindigheid aan verschillende koffiesoorten. Er zijn verschillende landen die leven van de koffie-export. Toch is Brazilië de grootste producent en exporteur van koffie in de wereld. Ze hebben zo’n 30% van de wereldproductie in handen. Vooral de Arabica-bonen worden in Brazilië geteeld. De Brazilianen drinken zelf ook graag een kopje. Het woord ontbijt in het Braziliaans Portugees is café da manha, wat letterlijk vertaald ochtendkoffie betekent. Peaberry vs Kopi Luwak

En geraakt de Braziliaanse koffie ook tot in onze Antwerpse koffiebars? Jazeker! Toon Craen baat een koffiehuisje uit in het centrum van Antwerpen. Met het MAS aan zijn zijde weet hij vele harten te vervullen van het zwarte goud. Dit seizoen kreeg hij van zijn vaste koffieleverancier een blend die hij gebruikt om zijn espresso’s te maken, samengesteld uit een Braziliaanse koffieboon. Deze boon draagt de geweldig exotisch klinkende naam Brazil Carmo de Minas Perura Estate Peaberry. Carmo de Minas is een dorpje dat in het midden van drie grootsteden ligt: Belo Horizonte, Sao Paulo en Rio de Janeiro. “Ze plukken daar enkel de rijpste besjes met de hand omdat de bergflanken te stijl zijn om ze met machines te plukken”, weet Toon me te vertellen. De familie van Isidro Pereira die deze boon op de markt brengt, heeft vroeger de prestigieuze Cup of Excellence prijs gewonnen, ze weten dus waarmee ze bezig zijn. De peaberry wordt nadat hij geplukt is, half gebroken op de patio gelegd om te drogen in de zon. Daardoor smaakt de boon iets voller. “De peaberry is een atypische Braziliaanse boon. Dat zie je aan de vorm en je proeft het ook. Ik ben sowieso voorstander van de iets acidere koffie en deze past hier perfect in de rij.” Toon vergelijkt de boon voor de grap met de Indonesische Kopi Luwak koffie. “Dat is de duurste koffie van de wereld en deze Braziliaan is daarmee vergeleken spotgoedkoop. Maar naar mijn mening moet hij aan eigenheid niet inboeten op die overroepen koffie uit Indonesië.” Toons klanten zijn best tevreden over dit Braziliaans ‘specialleke’. “Aangezien hij in mijn basisblend zit, kunnen ze eigenlijk niet anders dan hem opdrinken. Maar bijna iedereen vindt de koffie lekker, uitgezonderd van die enkelingen die hem te zacht vinden in een cappuccino of iets te zuur als espresso.” Broer Bretel Nassaustraat 7, Antwerpen Caffenation, Hopland 64, Antwerpen

Toon is de vaste barista van Broer Bretel

Cup of Exellence Award...

is een prijs die uitgereikt wordt door internationale en nationale professionals aan de makers van de beste koffie. De winnende koffie wordt geveild op het internet.

Aromatische koffie gemaakt met een peaberry blend Barista

De barista is een professioneel vakman of -vrouw die zich helemaal heeft toegelegd op het bereiden van koffie.

Latteart

Betekent letterlijk de kunst van de melk waarbij de barista door een speciale manier van schenken een mooie figuur kan maken in de crema-laag van de koffie.

Blend...

is een mengsel van twee koffiebonen met verschillende smaken om een constante kwaliteit te verkrijgen. De koffiebonen kunnen elkaar aanvullen, versterken of temperen.

Beschrijf de smaak - Aroma: fruitig, chocoladeachtig, kruidig - Lichaam: mediumbodied, full-bodied - Zuurgraad: bitter, zoet, zacht

Brazilië exporteerde 285 miljard koppen koffie in 2010. Op 7 miljard aardbewoners zijn dat dus 40,7 kopjes per persoon.

{ sport - esportes }

Futbol, Joga Bonito! Brazilië is een land van tegenstellingen: arm en rijk kunnen niet verder van elkaar staan, met de favela’s aan één kant van de straat en statige herenhuizen aan de overkant. De prachtige natuur en regenwouden worden afgewisseld met enorme sojaboerderijen, zo gigantisch dat ze de naam Soylandia verdiend hebben in de volksmond. Maar de Brazilianen hebben ook zeker één ding dat hen allemaal verbindt: die gemeenschappelijke zijde is A Seleçao; het nationale voetbalelftal. Tom Tiepermann “Bij elke goal werd ik aangekeken alsof ik van Mars kwam!”

“H

et is moeilijk om een jonge Braziliaan te vinden die niet droomt van Real Madrid!”, lacht Mauro Salvador Stoliar (22). “Overal zie je ze spelen in Rio rond een uur of vier ’s middags na school, kinderen vanaf 4-5 jaar, de meesten zonder schoenen en heel vaak zelfs zonder bal.” Mauro is een jonge student sociaal werk uit Rio de Janeiro, die twee jaar geleden dankzij AFS een uitwisselingsjaar in België doorbracht. In zijn vrije tijd coacht hij in zijn buurt in Brazilië ook een jeugdvoetbalelftal. Hij vertelt me waar die voetbalcultuur vandaan komt. “Het is niet zo makkelijk samen te vatten denk ik. Het is gewoon iets waarmee ik ben opgegroeid, ik stel me er niet zoveel vragen bij. Maar ik denk dat het land na het WK van ’58 (dat Brazilië won – nvdr.) gewoon helemaal voetbalgek is geworden. De vedetten van toen zijn nu regelrechte helden. Er zijn hier mensen die heel hun huis vol hebben hangen met foto’s van voetballers. Ik inclusief natuurlijk.” Je zat met AFS een jaar in Antwerpen, wat heb je gemist van thuis? Stoliar: “Vooral de warmte! Die sneeuw hier, dat had ik zelfs nog nooit gezien in

Brazilië. Leuk voor even, maar na een week had ik toch heimwee naar het strand en de warme zee.” Kwam je vaak andere Brazilianen tegen in België? Stoliar: “Niet zo heel vaak. Ik ging in België naar school en ik maakte daar wel vrienden dus ik voelde nooit echt de drang om op zoek te gaan naar landgenoten.” Ook niet om samen voetbal te kijken? Stoliar: “Als de Seleçao speelde mocht ik van mijn pleegouders mijn Vlaamse vrienden uitnodigen en dan keken we via de satelliet. Dat was heel grappig soms, bij elke goal werd ik aangekeken alsof ik van een andere planeet kwam!” Je coacht ook een lokaal Braziliaans jeugdelftal, wat moeten we ons daarbij voorstellen? Stoliar: “Wel, ik heb de indruk dat er onder Europeanen nogal een klassiek beeld bestaat: een stoffig zandveld waar enkele kinderen achter een vuile en kapotte bal aanrennen. Maar in mijn buurt valt dat best mee. Ons grasveldje ligt altijd in min of meer goede staat en we beschikken over goede voetballen. Het is een hobby als een ander.” En hoe fanatiek zijn de Belgen tegenover de Brazilianen? Stoliar: “Het lijkt wel alsof Belgen zich niet zoveel aantrekken van wat hun nationale ploeg doet. Ik ben in België wel eens op café gaan kijken naar de 'Rode Duivels', maar het leek wel of iedereen verwachtte dat ze toch niet zouden winnen! Dat is iets dat voor een Braziliaan niet te vatten is: je moet er toch altijd in geloven? Waarom zou je anders supporteren? Als ik een score van 0 tot 10 moet geven op het enthousiasme van de supporters, denk ik dat de Belgen rond de 6 zitten en wij rond de 10! No offence.” “Kakà, zo’n man moet ik hebben!” Ook Thais Descamps (23) uit Curitiba (in het zuidoosten van Brazilië) heeft een AFS-jaar in België doorgebracht, en ook al is ze misschien minder met voetbal bezig dan Mauro, ook zij is fan van de 'Goddelijke Kanaries'. Wanneer ik met haar bel via Skype komt ze net uit de Braziliaanse hitte binnen bij haar thuis, en de kwaliteit van haar Engels verrast mij een beetje. “Hello,

3 miljoen Brazilianen komen er jaarlijks bij. Dat zijn 272.727 complete voetbalelftallen.

Twee jonge Brazilianen over voetbal

can you hear me?” Na mijn enthousiaste bevestiging klinkt het aan de andere kant: “Good, ask away!”. Hoe was het voor een Braziliaans meisje, die eerste weken en maanden in Antwerpen? Descamps: “Ik had veel geluk toen ik in België aankwam, het eerste café waar ik binnenkwam daar zaten meteen al drie Brazilianen! Daar moest ik dan voor naar België komen, om Brazilianen te leren kennen (lacht). Omdat ik nog geen Nederlands sprak hebben zij mij wat woordjes geleerd en we hebben daarna nog een aantal keren afgesproken in dat café om de Seleçao te zien spelen. Welk café? Descamps: "Iets aan het Sint-Jansplein, ik ben de naam vergeten. Schandalig, ik weet het! Ik herinner mij alleen nog dat het langs de buitenkant helemaal groen en geel geschilderd was. (lacht)" (Het gaat waarschijnlijk om café “Monda” – nvdr.) Heb je de Belgen wat kunnen meesleuren in je voetbalgekte? Descamps: “Ja toch wel. Ik had een goede vriendin gemaakt in Antwerpen die altijd mee wou gaan kijken. Ik had ook op facebook foto’s laten zien van mijn kleine broertje, die bezeten is

door voetbal. Dat vonden ze toch allemaal heel schattig! Maar uiteindelijk draaide mijn jaar in België toch meer om studeren, en we moesten vaak spelen net als ik een grote taak moest maken. Dan had ik op de achtergrond de Braziliaanse internetradio wel opstaan om te horen wat er gebeurde.” Volgde je het Belgisch voetbal ook? Descamps: “Eigenlijk niet. Ik ben wel één keer met een vriend meegegaan naar een match van Beer... Beer...”. (ik maak het woord voor haar af) Beerschot! "Jàà! Geweldige sfeer in dat stadion! Ik volg het voetbal in Brazilië wel, ook voor een groot deel via mijn broertjes, maar ik was nog nooit in een stadion geweest. Die muziekjes die ze spelen na elke goal, dat vond ik wel heel raar! Everybody was yelling along, I had my fingers in my ears. Maar wel leuk hoor!” Ik zie achter haar op de webcam een poster hangen van Braziliaanse superstar Kakà, dus ik maak er tersluiks een opmerking over. Descamps: “Ja, Kakà... He has been always my favourite. Knap en slim. Wist je dat hij na zijn voetbalcarrière priester wil worden? Zó’n man moet ik hebben! (lacht)" 

11 jaar heeft de Braziliaanse overheid nodig gehad om 21 miljoen mensen boven de armoedegrens te krijgen. Op een bevolking van 200 miljoen is dat 1 op de 10.

{ culinaria & Antwerp hotspots }

Culinaria: alimentos do Brasil De Braziliaanse keuken toont een even grote verscheidenheid als het land zelf met zowel culturele als streekgebonden verschillen. Gerechten uit de Indiase, Arabische, Portugese, Japanse en andere keukens komen allemaal voor. A.lias zorgt ervoor dat u ook een heerlijke Braziliaanse schotel kan maken voor al uw vrienden! Zelfa Madhloum

Braziliaanse gehakt- Tomates Recheados balletjes met saus Gevulde tomaten in de oven

Coxinha de galinha

Benodigdheden 500 g rundergehakt - 100 g mager ontbijtspek - 100 g salami - 1 ei - 50 g Parmezaanse kaas zout en peper - 1 soeplepel tarwebloem - 75 g boter - 1/2 l tomatensaus

Benodigdheden 4 grote rijpe tomaten - 1 kleine ui, in blokjes gesneden - 1 pakje diepvriesspinazie (250 g) - 1/2 kop room - 1/2 kop geraspte mozzarella - een snuifje gedroogde basilicum - 3 soeplepels olijfolie - zout - zwarte peper

Benodigdheden 2 glazen melk - 2 kopjes bloem - 1/2 kop olijfolie - een snuifje zout - 200 gram rundergehakt - 3 soeplepels olijfolie - 1 fijngesneden ui - 2 tomaten - 1/2 bussel peterselie, - bieslook – zout - 1 ei - paneermeel

Bereidingswijze Maal het gehakt in de gehaktmolen samen met het ontbijtspek en de salami tot een gladde massa. Voeg het ei, de Parmezaanse kaas en de peper toe. Meng het gehakt met deze ingrediënten en kruid naar believen. Vorm balletjes ter grootte van een ei en rol deze door de bloem. Verhit de boter in een pan en bak de gehaktballetjes tot ze gaar zijn. Voeg de tomatensaus toe en laat de balletjes hierin gaar worden.

Bereidingswijze Snijd de hoedjes van de tomaten en hol het vruchtvlees voorzichtig uit met een lepel. Strooi wat zout in de holle tomaten en zet ze omgekeerd om zoveel mogelijk vocht uit de tomaten te halen. Meng de ui, spinazie, room, mozzarella, basilicum, zout en zwarte peper in een kom. Vul de tomaten met het mengsel. Meng 3 soeplepels olijfolie met 6 soeplepels water in een ovenschotel. Schik hierin de gevulde tomaten en bedek met folie. Bak de tomaten 10 minuten in de oven op 180°.

Bereidingswijze Het deeg: Doe de melk, de olie, het zout en de bloem in een pot. Zet deze op het vuur en meng alle ingrediënten tot je een gladde massa krijgt. Kook het mengsel 5 minuten en laat het dan rusten terwijl je de vulling maakt. De vulling: Bak het rundergehakt samen met de ui, tomaten, peterselie en bieslook. Rol het deeg goed uit en snijd er grote ronde vormpjes van. Breng 1 lepel van de vulling aan op het deeg en vouw de rest van het deeg er rond zodat je een mooie ovaalvormige structuur krijgt. Smeer de coxinhas uiteindelijk in met eigeel en rol deze door het paneermeel. Verwarm de frietketel tot 190° en bak de coxinhas tot ze goudbruin zijn.

Kroket gevuld met rundergehakt

Dilma Rousseff werd op 1 januari 2011 de eerste vrouwelijke Braziliaanse president.

Braziliaanse cocktail

25 1. Café Via Brasil Vondelstraat 5, Antwerpen Budget : ± 20 EUR 2. Tapas do Brasil Breydelstraat 24, Antwerpen Budget: ± 25 EUR 3. Fogos Churrascaria Bordeauxstraat 7c, Antwerpen Budget : ± 30 EUR 4. Maria Teresa Vlasmarkt 12, Antwerpen Budget : ± 30 EUR

Caipirinha

5. Tropicos Food Van Cuyckstraat 2, Antwerpen Budget : ± 40 EUR

Benodigdheden Ijsblokjes - cachaça rum - rietsuiker (gewone suiker mag ook) - 1 limoen

Bereidingswijze Als eerste beginnen we met de limoen, die snijd je in stukjes. Je legt een paar stukjes in je glas. Afhankelijk van hoe zuur je de batida wil, kan je meer limoen gebruiken. Je mengt er een à twee theelepels rietsuiker bij en plet deze samen tot het één mengsel vormt. Voeg er tenslotte de cachaça rum aan toe. Een paar scheutjes is genoeg! Hak het ijs fijn en voeg het erbij. Nu even shaken en je heerlijke cocktail is klaar!

1 2

(Je kan ook variëren met ander fruit: bijvoorbeeld aardbeien en mango toevoegen.)

Pico de Neblina (3014m) is het hoogste punt van Brazilië. Daar kan Baraque de Fraiture een puntje aan zuigen.

{ Brazilian hotspots }

Top things to see in Brazil

Als je aan honderd Vlamingen zou vragen welk land volgens hen het meest tot de verbeelding spreekt, dan antwoordt - daar ben ik althans van overtuigd - het merendeel volmondig 'Brazilië'. Logisch ook. Wie droomt er niet weg bij de gedachte aan hagelwitte stranden, veelkleurige cocktails en bloedmooie vrouwen? De natuurlijke schoonheid van Brazilië is ongeëvenaard. Maar zelfs daar blijft het niet bij. Voor iedereen die nu al verlekkerd uitkijkt naar wat het Zuid-Amerikaanse land nog zoal voor moois te bieden heeft, zijn hier enkele prachtige bezienswaardigheden die meer dan de moeite waard zijn! Tim Valkiers

ot ot

Copacabana

eginnen doen we met het bekendste strand ter wereld, namelijk Copacabana! Het alom bezongen, besproken en verfilmde strand no° is dan ook onlosmakelijk verbonden met Brazilië. Overdag is het telkens weer koppen lopen, want op het maar liefst vier kilometer lange strand liggen – liefst in combinatie met het drinken van een met ijs overgoten caipirinha – , dát is voor de gemiddelde inwoner van Rio de Janeiro de manier om te genieten van de alledaagse schoonheid die dit leven ons te bieden heeft. Wanneer de zon ondergaat op Copacabana beach wordt het uitzicht zowaar nog idyllischer: een rood-geelachtig kleurenpallet reflecteert zich op het golvende water en in de verte doemt het 38-meter hoge Christus de Verlosser-beeld op.

Christus de Verlosser

Dit 38-meter hoge standbeeld heerst als het ware over Rio de Janeiro. Vanop de Corcovado-berg no° (710 meter boven de zeespiegel) waarop het gigantische beeld eenzaam uittorent boven de rest van het prachtige landschap, kun je genieten van een adembenemend uitzicht over de wereldstad die Rio nog steeds is. Tenzij je gebruik maakt van de Corcovado Rack Railway, een treintje dat je via allerlei kronkelende weggetjes naar boven stuwt, bereik je de top van deze berg echter niet zonder slag of stoot. In 2007 werd het Christusbeeld zelfs verkozen tot één van zeven nieuwe wereldwonderen. Bezoekje waard dus – of moesten we je dat niet meer vertellen?

Watervallen van Iguaçu

no°

In Afrika heb je de Victoriawatervallen, in Noord-Amerika de Niagarawatervallen, maar het grootste complex van watervallen in Zuid-Amerika zijn de watervallen van Iguaçu (letterlijk “groot water”). Deze bevinden zich op de grens van Argentinië en Brazilië. Het complex bestaat uit meer dan 300 afzonderlijke watervallen waarvan de Garganta do Dialo (keel van de duivel) de meest angstaanjagende is. Hij heeft zo maar eventjes een reikwijdte van 150 meter en het water, komende van de gelijknamige Iguaçu-rivier, stort er 70 meter de diepte in. Dat dit watervallencomplex toegevoegd is aan de Werelderfgoedlijst van de UNESCO hoeft dan ook zeker en vast niet te verbazen.

no°

Maracanã

De Brazilianen vormen een voetbalgekke natie. Nu het Wereldkampioenschap 2014 – dat overigens wordt georganiseerd door Brazilië – stilaan dichterbij komt, wordt alles in gereedheid gebracht om er een spetterende editie van te maken. Hoewel er nog duizend-en-één zaken moeten worden beslist, ligt de keuze voor het stadion waar de finale zal plaatsvinden, wel al even vast. Dat zal namelijk het Maracanã-stadion worden. Het ellipsvormige stadion bood oorspronkelijk plaats aan 183.000 (!) toeschouwers, al is de totale capaciteit uit veiligheidsoverwegingen intussen wel al teruggeschroefd tot 95.000. Ter vergelijking: het Constant Vanden Stockstadion, de thuisbasis van voetbalclub RSC Anderlecht, biedt plaats aan 26.361 toeschouwers. Maracanã is bovendien het stadion waarin zowel de voetbalclubs Botafogo, Vasco da Gama, Flamengo als Fluminense hun thuismatchen afwerken. Suikerbroodberg Last but not least: de Suikerbroodberg. Deze 396 meter hoge bergtop, herken je haast onmiddellijk aan zijn kenmerkende kegelvorm. Eens je de top ervan bereikt hebt, geniet je van een waanzinnig uitzicht over Rio de Janeiro. De Suikerbroodberg is te bereiken via een 1400 meter lange kabelbaan. Die is de hele dag in de weer om toeristen af en aan de top van de berg te brengen. Ook de iets avontuurlijkere types kunnen op deze berg hun gading vinden. Er kan namelijk aan rotsklimmen worden gedaan op een van de drie klimwanden.

no°

Ook zo’n zin in...

Win dankzij A.lias een verblijf van 2 weken in Brazilië!