ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ
ΜΑΘΗΤΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ 200 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821
Project Το Ιδεολογικό θεμέλιο του Νέου Ελληνικού Κράτους μέσα από τις Επαναστατικές Διακηρύξεις και τα τρία πρώτα Συνταγματικά Κείμενα (1822-1827) Αύλιχος Ευθύμιος Αργυρόπουλος Δημ. Βετούλα Δανάη Βορίσης Μικόλαος Επιβλέπων: Κυριακουλόπουλος Ευάγγελος
μεθοδολογία ερευνητική και ιστορικοκριτική το αποτέλεσμα ομαδοσυνεργατικό Ο χρόνος ολοκλήρωσης της εργασίας ήταν τρεις μήνες Ο συντονισμός, εξέλιξης της έρευνας με την εξ αποστάσεως διαδικασία.
Στόχοι Να εντοπίσουμε και να αναλύσουμε τις βασικές ιδέες που αποτυπώνονται στις Επαναστατικές Διακηρύξεις του Αγώνα.
Μα προσεγγίσουμε τα πρώτα Συνταγματικά Κείμενα ( μεταξύ 1822- 1827) και να ανιχνεύσουμε τις αρχές που σφυρηλάτησαν τη φυσιογνωμία και την ταυτότητα του Νεοελληνικού Κράτους.
Εισαγωγικά
Στα κείμενα των «διαγγελμάτων» αποτυπωμένη η ιδεολογία της Εθνεγερσίας του 1821
είναι Ελληνικής
Οι Έλληνες προσπάθησαν, μέσα και από τις ποικίλες διακηρύξεις τους, να πείσουν τις ευρωπαϊκές Αυλές ότι ο αγώνας τους ήταν εθνικοαπελευθερωτικός. Διακήρυτταν την κυριαρχία και ανεξαρτησία του εκκολαπτόμενου ελληνικού κράτους και αναδείκνυαν τις θεμελιώδεις αρχές επί των οποίων οι επαναστατημένοι Έλληνες φιλοδοξούσαν να οικοδομήσουν τη νεοπαγή πολιτεία τους.
Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος
Η ώρα ήλθεν, ω Άνδρες Έλληνες! Οι αδελφοί μας και φίλοι είναι πανταχού έτοιμοι, οι Σέρβοι, οι Σουλιώται, και όλη η Ηπειρος, οπλοφορούντες μας περιμένωσιν. Η Ευρώπη θέλει θαυμάση τας ανδραγαθίας μας. Είναι καιρός να αποτινάξωμεν τον αφόρητον τούτον Ζυγόν, να ελευθερώσωμεν την Πατρίδα, να κρημνίσωμεν από τα νέφη την ημισέληνον να υψώσωμεν το σημείον, δι’ ου πάντοτε νικώμεν! λέγω τον Σταυρόν, και ούτω να εκδικήσωμεν την Πατρίδα, και την Ορθόδοξον ημών Πίστιν. Ας καλέσωμεν λοιπόν εκ νέου, ω Ανδρείοι και μεγαλόψυχοι Έλληνες, την ελευθερίαν εις την κλασικήν γην της Ελλάδος! Ας συγκροτήσωμεν μάχην μεταξύ του Μαραθώνος και των Θερμοπυλών! Ας πολεμήσωμεν εις τους τάφους των Πατέρων μας, Εις τα όπλα λοιπόν φίλοι, η Πατρίς Μας Προσκαλεί! Αλέξανδρος Υψηλάντης Την 24ην Φεβρουαρίου 1821 Εις το γενικόν στρατόπεδον του Ιασίου .
Διακηρύξεις Υψηλάντη
Προς Μολδαβούς (23 Φεβρουαρίου) Προς τους Φιλικούς (24 Φεβρουαρίου) Προς τους Έλληνες της Διασποράς(24 Φεβρουαρίου) Προς τους Ηπειρώτες και Αρβανίτες (25 Φεβρουαρίου) Προς τους κατοίκους της Βλαχίας (Δάκους) στις 3 Μαρτίου.
Διακήρυξη Μεσσηνιακής Γερουσίας «Προς τας Ευρωπαϊκάς Αυλάς»
Εν ενί λόγω όλοι απεφασίσαμεν ή να ελευθερωθώμεν ή να αποθάνωμεν, διό και προσκαλούμεν την συνδρομήν και βοήθειαν όλων των εξευγενισμένων Ευρωπαϊκών γενών ώστε να δυνηθώμεν να φθάσωμεν ταχυτέρως εις τον ιερόν και δίκαιον σκοπόν μας, και να λάβωμεν τα δίκαιά μας, και να ανανεώσωμεν το τεταλαιπωρημένον γένος. Καλαμάτας τη (23) Μαρτίου 1821 πρώτον έτος της ελευθερίας. Πέτρος Μαυρομιχάλης
Διακήρυξη Μεσσηνιακής Γερουσίας «Προς τους Αμερικανούς».
«Αποφασίζοντες να ζήσωμεν ή να αποθάνωμεν δια την ελευθερίαν, συρόμεθα προς εσάς από δικαίαν συμπάθειαν, διότι εις τον τόπον σας εδιάλεξε να κατοική η ελευθερία... Αι αρεταί σας, ώ Αμερικανοί! Μας προσεγγίζουν εις εσάς, μ’ όλον ότι μας χωρίζουν ευρύταται θάλασσαι. Ημείς σας νομίζομεν πλησιεστέρους παρά τα γειτονεύοντα με ημάς έθνη. Η ελευθερία σας δεν επιστηρίζεται εις άλλων εθνών δουλείαν, άλλ’ εξ εναντίας, ελευθέρως και ευτυχώς ζώντες, επιθυμείτε να μετέχωσιν όλοι οι άνθρωποι από τα αυτά αγαθά…. Οι δεσμοί της αδελφότητος και της ευγνωμοσύνης θέλουν ενώνει δια παντός τους Έλληνας και τους Αμερικανούς. Εξ ονόματος της Μεσσηνιακής Συγκλήτου της εν Καλαμάτα ΠΕΤΡΟΣ ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗΣ α ρ χ ι σ τ ρ ά τ η γ ο ς»
Διακήρυξη Αχαϊκού Διευθυντηρίου
Ημείς, το ελληνικόν έθνος των χριστιανών απεφασίσαμεν σταθερώς ή ν’ αποθάνωμεν όλοι ή να ελευθερωθώμεν, και τούτου ένεκα βαστούμεν τα όπλα εις χείρας ζητούντες τα δικαιώματά μας. Όντες λοιπόν βέβαιοι ότι όλα τα χριστιανικά βασίλεια γνωρίζουν τα δίκαιά μας…. σας παρακαλούμεν να προσπαθήσετε να ήμεθα υπό την εύνοιαν και προστασίαν του μεγάλου κράτους τούτου.
Διακήρυξη Παλαιών Πατρών Γερμανού
Η φυλή των τούρκων υπερέβη το μέτρον των ανομιών, η ώρα του καθαρμού έφθασε…. Να είσθε λοιπόν αγαπημένοι, ώ γένος των Ελλήνων, δύο φορές δοξασμένοι από τους πατέρες σας, οπλισθήτε με τον ζήλον του Θεού, έκαστος εξ' υμών ας ζωσθή την ρομφαίαν του, διότι είναι προτιμώτερον να αποθάνη τις με τα όπλα ανά χείρας, παρά να καταισχύνη τα ιερά της Πίστεώς του και την Πατρίδα του
Διακήρυξη των Καλτετζών
Πράξις της εν Καλτεζαίς Συνελεύσεωςτης 26 Μαΐου 1821 Η γενική ευταξία των υποθέσεων της πατρίδος μας Πελοποννήσου και η αισία έκβασις του προκειμένου ιερού αγώνος απήτουν την γενικήν συνέλευσιν και σκέψιν.. κατά την σεβαστήν μονήν των Καλτεζιών, κατ' εύλογον κοινήν ημών γνώμην εκλέξαντες τους κυρίους τόν τε άγιον Βρεσθένης Θεοδώρητον, Σ Χαραλάμπην, Α Κανακάρην, ..… διορίζομεν δια να παρευρίσκωνται μετά του αρχιστρατήγου μας Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη. 1821, Μαΐου 26
Προκήρυξη Κολοκοτρώνη και Γρηγορίου Δικαίου
«Αδελφοί κάτοικοι Αρκαδίας η ώρα έφθασε, το στάδιον της δόξης και της ελευθερίας ηνοίχθη, τα πάντα ιδικά μας και ο Θεός του παντός μεθ’ ημών έσεται. Μη προηθήτε εις το παραμικρόν. Σεις είσθε ατρόμητοι και των προγόνων μας απόγονοι…Μη καταδεχθήτε να σας κατηγορήση ο κόσμος και η Ιστορία, αλλά ν’ αποθανατίσητε τα ονόματά σας, και να διαμένετε αιωνίως εις την αθάνατον δόξαν». Εν Σκάλα την 23 Μαρτίου 1821, 1ον έτος της Ελευθερίας. Θ. Κολοκοτρώνης, Γρ. Δικαίος
Προκήρυγμα εθνικόν Ύδρας, Σπετσών και Ψαρών
Όσοι έχετε καράβια, μικρά και μεγάλα, αρματώσετέ τα και ενωθήτε με τον ελληνικόν στόλον, όπου συγκροτείται από τας ναυτικάς δυνάμεις των Υδραιωτών, Σπετσιωτών και Ψαριανών, και σας υπόσχεται την ελευθερίαν όλου του Αρχιπελάγους. Μη δειλιάσετε, απόγονοι του Μιλτιάδου και Θεμιστοκλέους… Ο πόλεμος γίνεται διά την πίστιν και την πατρίδα.
Προκήρυξη Δυτικής Χέρσου Ελλάδος
«Η παντελής απελπισία, αποτέλεσμα του σκληροτάτου ζυγού της οθωμανικής τυραννίας, έβαλεν εις τας χείρας των Ελλήνων τα όπλα ησθάνθησαν ότι δεν ημπορούσαν πλέον να ζήσουν εις την πατρίδα των, αλλ’ ή αυτήν έπρεπε ν’ αφήσουν, ή υπό την μάστιγαν της τυραννίας και τον ζόφον των δεσμωτηρίων ν’ αποθάνουν «Εν έτει χιλιοστώ οκτακοσιοστώ εικοστώ πρώτω: τη Τετάρτη του μηνός Νοεμβρίου, εν Μεσολογγίω»
Προκήρυξη Κρήτης
«Εν ονόματι της τρισυποστάτου θεότητος. Οι κάτοικοι της νήσου Κρήτης, πλήρεις από υψηλόν και ευγενές της ελευθερίας αίσθημα, έλαβον κατά της οθωμανικής τυραννίας τα όπλα περί την 14ην του μηνός Ιουνίου εν έτει 1821. Πειθόμενοι εις την ιεράν φωνήν της πατρίδος, Εν Αρμένοις, τη 20ή Μαΐου 1822, Β’ έτος ανεξαρτησίας
Προοίμιο του Προσωρινού Συντάγματος της Eπιδαύρου
• αυτού Ύπαρξιν και Ανεξαρτησίαν».
«Ἐν ὀνόματι τῆς Ἁγίας καὶ Ἀδιαιρέτου Τριάδος, Το Ελληνικό Έθνος το υπό φρικώδη Οθωμανικήν δυναστεία, μη δυνάμενον να φέρη τον βαρύτατον και απαραδειγμάτιστον ζυγόν της τυραννίας και αποσείσαν αυτόν με μεγάλας θυσίας,κυρύττει σήμερον δια των Νομίμων Παραστατών του εις Εθνική συνηγμένων Συνέλευσιν ενώπιον Θεού και ανθρώπων την πολιτικήν
Διακήρυξη Ανεξαρτησίας της Α΄ Εθνοσυνέλευσης των Ελλήνων ( Επίδαυρος)
Ἀπόγονοι τοῦ σοφοῦ καὶ φιλανθρώπου ἔθνους τῶν Ἑλλήνων.Ὁ κατὰ τῶν Τούρκων πόλεμος ἡμῶνεἶναι πόλεμος ἐθνικός, πόλεμος ἱερός… Δέκα μῆνες ἤδη παρῆλθον… Ὁ Ὕψιστος Θεὸς μᾶς ἐβοήθησε, καίτοι ὄχι ἱκανὰ προπαρασκευασμένους ἀπεφασίσαμεν νὰ ὀργανώσωμεν καὶ Σύνταγμα πολιτικὸν τῆς Ἑλλάδος. …Τὰ συνιστῶντα τὴν Διοίκησιν Σώματα εἶναι δύο· τὸ Ἐκτελεστικὸν καὶ τὸ Βουλευτικόν, ἀπὸ τὰ ὁποῖα διορίζεται καὶ τὸ Δικαστικόν, …Ἕλληνες! Εἴπατε πρὸ ὀλίγου, ὅτι δὲν θέλετε δουλείαν, καὶ ὁ τύραννος χάνεται καθημέραν ἀπὸ τὸ μέσον σας. ἀλλὰ μόνη ἡ μεταξύ σας ὁμόνοια καὶ ἀκριβὴς ὑποταγὴ εἰς τὴν Διοίκησιν ἐμπορεῖ νὰ στερεώσῃ τὴν ἀνεξαρτησίαν σας. Ἐν Ἐπιδαύρῳ τὴν ιεʹ Ἰανουαρίου, αʹ τῆς Ἀνεξαρτησίας, ͵αωκβʹ
Διακήρυξη Β΄ Εθνοσυνέλευσης των Ελλήνων
Όριζε ως πολιτικά σώματα της Ελληνικής Διοίκησης το Βουλευτικό και το Εκτελεστικό και την ανεξαρτησία της Δικαστικής εξουσίας Ρύθμιζε όλα τα σχετικά θέματα με τη σύσταση και τη λειτουργία του κράτους, των θεσμών, του στρατού Καταργούσε όλες τις Τοπικές Διοικήσεις Περιείχε φιλελεύθερες και δημοκρατικές διατάξεις, που διασφάλιζαν τα ατομικά δικαιώματα του πολίτη. Άστρος της Κυνουρίας στις 29 Μαρτίου του 1823, «Νόμος της Επιδαύρου».
Διακήρυξη Γ΄ Εθνοσυνέλευσης των Ελλήνων
• Καθιερώνεται ρητά η αρχή της Λαϊκής Κυριαρχίας • Καθορίζεται η πλήρης διάκριση των τριών εξουσιών • Θεσπίζονται οι ατομικές ελευθερίες των Ελλήνων • εΕέλεξε ως Κυβερνήτη της χώρας τον Ιω. Καποδίστρια • Όρισε σαν έδρα της Κυβέρνησης το Ναύπλιο Τροιζήνα 14 Απριλίου 1827 ««Πολιτικόν Σύνταγμα της Ελλάδος».
Το ιδεολογικό θεμέλιο του νέου ελληνικού κράτους.
Ο πόλεμος των Ελλήνων σε όλες τις διακηρύξεις των Εθνοσυνελεύσεων χαρακτηρίζεται ως πόλεμος εθνικός και συνάμα ιερός. Οι Έλληνες έχουν: • συνείδηση ότι ανήκουν σε ένα έθνος ένδοξο το οποίο κληρονομήθηκε αδιάκοπα από την αρχαιότητα •
συνείδηση δηλαδή ότι ανήκουν στο Σώμα της Εκκλησίας, μέσα στην οποία κρατήθηκε ζωντανή, μέσω της γλώσσας και της λατρείας, η εθνική συνείδηση
Προβολή του ελληνικού Έθνους ως βίωσης μιας ιστορικής συνέχειας.
« απόγονοι του σοφού και φιλάνθρωπου έθνους των Ελλήνων, σύγχρονοι των νυν πεφωτισμένων και ευνομούμενων λαών της Ευρώπης». Διακήρυξη της Α΄ Εθνοσυνέλευσης της Επιδαύρου
« καθώς ανήκει εις ανθρώπους κατοικούντας γην ηρωικήν, όπου όλα, ενθυμίζοντα την προγονικήν εύκλειαν Διακήρυξη της Β΄ Εθνοσυνέλευσης του Άστρους
« Έλληνες, αποτελούντες Έθνος εις τον κόσμον, και Έθνος του οποίου οι πατέρες ετίμησαν το ανθρώπινον είδος» Διακήρυξη τηΓ΄ Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας
Προβολή της Ορθόδοξης αυτοσυνειδησίας
« ο λαός της Ελλάδος έλαβε τα όπλα και δεν ζητεί δια των όπλων, παρά τη δόξα και την λαμπρότητα της Χριστού Εκκλησίας, η οποία μετά του Ιερού αυτής Κλήρου κατεδιώκετο και κατεφρονείτο». Α΄ Εθνοσυνέλευσης της Επιδαύρου
η ανεξαρτησία του Έθνους, κηρύσσεται « εν ονόματι της Αγίας και Αδιαιρέτου Τριάδος». προοίμιο του προσωρινού Πολιτεύματος της Επιδαύρου
Προβολή του πολιτικού χαρακτήρα της επανάστασης
« μόνη αιτία είναι η ανάκτησις των δικαίων της προσωπικής ελευθερίας ημών, της ιδιοκτησίας, της τιμής, δίκαια τα οποία η φύσις ενέσπειρεν εις την καρδίαν των ανθρώπων και τα οποία οι νόμοι σύμφωνοι με την φύσιν καθιέρωσαν και τα οποία, όχι των τριών ή τεσσάρων αλλά και χιλίων και μυρίων αιώνων τυραννία δεν δύναται να εξαλείψη». Διακήρυξη της 15ης Ιανουαρίου 1821 στην Επίδαυρο
Τα ατομικά δικαιώματα
Προσωπική ελευθερία Ισότητα Ελευθερία της θρησκείας Ελευθερία του Τύπου
Eπιλογικά
Ο εθνικός, ο χριστιανικός και ο φιλελεύθερος παράγοντας συν- προσδιόρισαν και διαπότισαν το περιεχόμενο των Διακηρύξεων και επαναστατικών συνταγματικών κειμένων. Παράλληλα σφυρηλάτησαν τη φυσιογνωμία ταυτότητα του Νεοελληνικού κράτους.
και
την