ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ
ΜΑΘΗΤΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ 200 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821
Project Ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός και αφύπνιση της εθνικής ταυτότητας.
Ιωάννου Δ έσποινα Επιβλέπων: Κυριακουλόπουλος Ευάγγελος
•
Μεθοδολογία ερευνητική και ιστορικοκριτική
•
Ο χρόνος ολοκλήρωσης της εργασίας ήταν τρεις μήνες
•
Ο συντονισμός, η παρακολούθηση της εξέλιξης της έρευνας και οι επεμβάσεις του συντονιστή καθηγητή έγιναν με την εξ αποστάσεως διαδικασία.
Στόχοι Η διερεύνηση της συμβολής του αγίου Κοσμά του Αιτωλού •
για την αφύπνιση της εθνικής συνείδησης
•
για την καλλιέργεια του ορθόδοξου εκκλησιαστικού φρονήματος,
•
για τη διατήρηση της ελληνικής γλώσσας και
•
του τρόπου με τον οποίο, όλα αυτά, τα συνδύασε αδιάσπαστα.
•
1714 Μέγα Δένδρο
•
Αθωνιάδα σχολή
•
Μονή Φιλοθέου
«κατά πάντα ηγωνίζετο και τον εαυτό του εγύμναζε προς τελείαν άσκησιν».
Η μεγάλη απόφαση…..
… λέγει ο Χριστός μας, πώς δεν πρέπει κανένας χριστιανός, άνδρας ή γυναίκα, να φροντίζη διά τον εαυτόν του μόνον πώς να σωθή, αλλά να φροντίζη και διά τους αδελφούς του να μη κολασθούν. …. άφησα
την
ιδικήν
μου
προκοπήν, το ιδικόν καλόν και εβγήκα
να
περιπατώ
από
τόπου εις τόπον να διδάσκω τους αδελφούς μου.
Ένα τεράστιο έργο……
1761 – 1779 Κωνσταντινούπολη, Θράκη, Στερεά Ελλάδα, Θεσσαλία, Αχαΐα, Μακεδονία, Ήπειρο, τα νησιά του Αιγαίου και Ιονίου πελάγους. « δέκα σχολεία ελληνικά και διακόσια δια κοινά γράμματα»
Ιστορικό πλαίσιο
Ποικίλαι
καταπιέσεις
Χριστιανών:
επεβάλλοντο
κεφαλικός
φόρος,
επί
των
αρπαγαί,
λεηλασίαι, αιχμαλωσίαι, ερημώσεις και βίαιοι εξισλαμισμοί.….. Δεν
δύναται
ύπαιθρον
κανείς
ούτε
να
ιερείς,
συναντήσει ούτε
εις
Εκκλησίας
την εν
λειτουργία, ούτε Σχολεία, ούτε διδασκάλους….. Οι Καθολικοί απέβλεπον εις την εξουθένωσιν και υποταγήν της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας εις τον πάπαν της Ρώμης.
Διδαχή 1η το σχολείον φωτίζει….
«Το
σχολείον
φωτίζει
τους
ανθρώπους, ανοίγει τα μάτια των χριστιανών. Και σεις γονείς να στέλλετε τα παιδιὰ σας εις τα σχολεία και να τα παιδεύετε με χριστιανικὰ
ήθη.
Αμαρτάνετε
πολὺ να τα αφήνετε αγράμματα και
τυφλά.
Καλύτερα
αφήνετε
να
φτωχὰ
γραμματισμένα,
παρὰ
τα και
πλούσια
και αγράμματα… Δ εν βλέπετε οτι αγρίεψε
το
γένος
από
την
αμάθειαν και εγίναμεν ως θηρία;
Διδαχή 2η να μανθάνουν όλα τα παιδιά…
«Αμή δεν είναι καλά να βάλετε όλοι σας να κάμετε ένα ρεφενέ, να βάλετε και επιτρόπους να
το
κυβερνούν
σχολείο,
να
το
βάνουν
διδάσκαλον
να
μανθάνουν
όλα
τα
παιδιὰ και πλούσια και φτωχὰ
χωρὶς
πληρώνουν; »
να
Διδαχή 3η καλύτερον να έχης σχολείον ελληνικόν παρά να έχης βρύσες…
« Να σπουδάζετε τα παιδιά σας να μανθάνουν ελληνικά, διατί η Εκκλησία μας είναι εις την ελληνικήν και αν δεν σπουδάξης εις το ελληνικόν, αδελφέ μου, δεν ημπορείς να καταλάβης εκείνα οπού ομολογή η Εκκλησία μας. Καλύτερον αδελφέ μου να έχης σχολείον ελληνικόν εις την χώραν σου, παρά να έχης βρύσες και ποτάμια και ωσάν μάθης το παιδί σου γράμματα, τότε λέγεται άνθρωπος. Το σχολείον ανοίγει τας Εκκλησίας, το σχολείον ανοίγει τα μοναστήρια»
Διδαχή 4η να μιλάτε την ελληνική…
«όποιος Χριστιανός άντρας ή γυναίκα, υπόσχεται μέσα στο σπίτι του να μην κουβεντιάζη αρβανίτικα, ας σηκωθή απάνου να μου το είπη και εγώ θα πάρω όλα τα αμαρτήματα εις τον λαιμόν μου και να βάλω και όλους τους χριστιανούς να τον συγχωρέσουνε και να λάβη μιαν συγχώρεσιν, οπού, αν έδινε χιλιάδες πουγγιά, δεν την εματάβρισκε»
Διδαχή 5η να έχομεν δύο αγάπες…
Το όνομα του Θεού είναι Αγάπη. Και ημείς λοιπόν αν θέλωμεν να λέγωμεν τον Θεόν μας Πατέρα, πρέπει να έχωμεν δύο αγάπες, αγάπην προς τον Θεόν και άλλην αγάπην εις τον πλησίον. Φυσικόν μας είναι να ταις έχωμεν, παρά φύσιν είνε να μην ταις έχωμεν. Καθώς ένα χελιδόνι χρειάζεται δύο πτέρυγες να πετάξη, έτσι και ημείς χρειαζόμεθα αυταίς ταις δύο αγάπαις και χωρίς αυταίς αδύνατον να σωθώμεν.
Διδαχή 6η να μην κάμνεις το κακό…
«Εκείνο, το οποίον δεν θέλεις να σου κάμη άλλος, μη το κάμνεις και συ εις άλλον. Καθώς δεν θέλεις να σε κλέψουν οι άλλοι, έτσι και συ να μη κλέπτης, να μη φονεύης τούς άλλους».
Διδαχή 7η οι άνδρες ν’ αγαπάτε τας γυναίκας σας…
« Οι άνδρες ν’ αγαπάτε τας γυναίκας σας· και αν η γυναίκα σου είναι κακή και την υπομένης και την συμβουλεύης, έχεις μισθόν από τον Θεόν. Ομοίως και αι γυναίκες να αγαπάτε τούς άνδρας, διότι με την υπομονήν και υπακοήν εις το καλόν έχετε μισθόν εις την ψυχήν σας
Διδαχή 8η το μήλο πέφτει κάτω από τη μηλιά…
« ένα δένδρο ωσάν το κόψης, ευθύς ξεραίνονται τα κλαριά, αμή ωσάν ποτίζης την ρίζαν, στέκονται δροσερά τα κλωνάρια. Ομοίως ήστενε και οι γονείς ωσάν το δένδρον.…. Είναι μια μηλιά και κάνει ξυνά μήλα. Εμείς τώρα τι πρέπει να κατηγορούμεν την μηλιά ή τα μήλα; Τη μηλιά. Λοιπόν κάμνετε καλά εσείς οι γονείς οπού ήστενε η μηλιά, να γίνονται και τα μήλα γλυκά»
Διδαχή 9η Ψυχή και Χριστός σας χρειάζονται….
«Ψυχή και Χριστός σας χρειάζονται. Αυτά τα δύο όλος ο κόσμος να πέση, δεν ημπορεί να σας τα πάρη, εκτός και τα δώσετε με το θέλημά σας. Αυτά τα δύο να τα φυλάγετε, να μη τα χάσετε»
Το όραμα του πατρο- Κοσμά
Το όραμα του Πατροκοσμά ήταν ξεκάθαρο και περιλάμβανε την ανάπτυξη και ολοκλήρωση προσωπικοτήτων δια μέσου της διδασκαλίας, ώστε να μπορούν να αντισταθούν στον επιδιωκόμενο εξισλαμισμό και εκλατινισμό. Πίστευε ότι η πνευματική αναγέννηση θα οδηγούσε στην επιδιωκόμενη ανάσταση και απελευθέρωση του Γένους. Και ότι η προετοιμασία για την παλιγγενεσία έπρεπε να βασιστεί στην ανάπτυξη της παιδείας, στην καλλιέργεια της ελληνικής γλώσσας και στην ανάδειξη και γνώση των πολιτιστικών στοιχείων της ταυτότητας των Ρωμηών.
Το κήρυγμα…
Κάνει έκκληση στην ορθόδοξη συνείδηση του λαού. Η διαφωτιστική του προσπάθεια επεδίωκε να προφυλάξει τον λαό από τη σύγχυση και τις διάφορες προπαγάνδες κυρίως των Δυτικών. Το κήρυγμα του είναι τριαδοκεντρικό και εστιάζεται συχνά στο πρόσωπο του Χριστού.
Ο Διδάχος του Γένους….
•
Ο Άγιος είναι διδάχος του Γένους και όχι εθνεγέρτης.
•
Τα ποθούμενο θα έλθει μετά την αφύπνιση της εθνικής συνείδησης που είναι αδιάσπαστα συνδεδεμένη με τη θρησκευτική συνείδηση.
•
Η αποκατάσταση της θρησκευτικής συνείδησης ενεργοποιείται με τη γνώση της ελληνικής γλώσσας.
•
Αυτό επιτυγχάνεται με την ίδρυση ελληνικών σχολείων και την ανάγκη οι γονείς να ομιλούν στο σπίτι την ελληνική γλώσσα.
Το «ποθούμενον»….
Η ανάσταση του Γένους ήταν συνδεδεμένη όχι με μια μικρή και εθνικιστικά, δηλαδή φυλετικά, νοούμενη πατρίδα, αλλά με την Ρωμαίικη- ελληνορθόδοξη Οικουμένη στην παλαιά δόξα της, όπως η λαϊκή ποίηση υποσχόταν στην Παναγία: «Πάλι με χρόνους με καιρούς, πάλι δικά Σου θάναι».
Εθναπόστολος & Εθνομάρτυρας
Οι αποδιδόμενοι στον πατρο-Κοσμά χαρακτηρισμοί «εθναπόστολος» και «εθνομάρτυρας» είναι ενδεικτικοί της προσφοράς του στην υπόθεση του Γένους των Ελλήνων.
Το όραμά του το υπέγραψε με το αίμα του και το έργο του το επισφράγισε με το μαρτύριό του, το οποίο ήταν αποτέλεσμα της ανιδιοτελούς προσφοράς του στο ρωμαίικο και της βαθύτατης πίστης του στον τριαδικό Θεό.