Η Ελληνική Τέχνη στα Μουσεία του Κόσμου
Τόμος Ι
Πολιτιστικό Πρόγραμμα «Η ελληνική τέχνη στα μουσεία του κόσμου»
Πειραματικό Λύκειο Πανεπιστημίου Πατρών Σχολικό έτος 2015-16
Επιμέλεια έκδοσης: Κυριακουλόπουλος Ευάγγελος Πάτρα 2016
Παιδαγωγική ομάδα
Κουκουβέλα Ασπασία
Κωτσαγιάννη Θεοδώρα Λίπκα Ρουθ Μάγνη Αλεξία Ματκάρης Τηλέμαχος Μπαντούνου Μαρία Μπίρμπα Βασιλική
Συντονιστής: Κυριακουλόπουλος Ευάγγελος Νικολοπούλου Σοφία Παπαδοπούλου Αριστέα Παπαγγελούτσος Μιχάλης
Συμμετέχοντες: Κρίθη Μαρία & Τσιγγέλης Μιχάλης
Εκθέματα Βατικανού Vatican Exhibits
ï‚–
Γλυπτά Sculptures
Λαοκόων. Μουσείο Βατικανού, τέλη 1ου αι πΧ, μάρμαρο.
Laocoön Vatican Museums, late 1st century BC, marble.
Το σύμπλεγμα του Λαοκόοντα βρίσκεται αυτή τη στιγμή στα μουσεία του Βατικανού και είναι ένα μαρμάρινο έργο που παριστάνει τον Τρώα ιερέα Λαοκόoντα και τους γιους του Αντιφάντη και Θρυμβαίο να στραγγαλίζονται από φίδια. Σύμφωνα με τον Ρωμαίο συγγραφέα Πλίνιο το άγαλμα δημιουργήθηκε από τρεις Ροδίτες, οι οποίοι ήταν ο Αγήσανδρος, ο Αθηνόδωρος και ο Πολύδωρος. Η χρονολογική τοποθέτηση της δημιουργίας είναι αμφίβολη , όμως το γλυπτό βρέθηκε το 1506 σε ένα αμπελώνα κοντά στη Σάντα Μαρία Ματζόρε. Χαρακτηριστικό του αγάλματος είναι ότι λείπει το δεξί χέρι του Λαοκόoντα και ενός παιδιού, καθώς και η μια παλάμη του άλλου. Αυτό δημιούργησε ένα κλίμα διαφωνίας και υπήρχε ασυμφωνία απόψεων για την αναπαράσταση αυτών των σημείων. Τελικά αναδείχτηκε η εκδοχή της έκτασης προς τα κάτω σύμφωνα με την οποία αποκαταστάθηκαν τα χέρια.
The statue group of Laocoön is currently in the Vatican museums and it is a marble work of art depicting the Trojan priest Laocoön and his sons Antiphantes and Thrymbaeus being strangled by serpents. According to the Roman writer Pliny the statue was created by three Rhodites; Agisandros, Athenodoros and Polydoros. The chronological placement of the creation is uncertain, but the sculpture was found in 1506 in a vineyard near Santa Maria Maggiore. A characteristic feature of the statue is that Laocoön’s and one of the children’s right hand as well as the other child’s palm are missing. This created a climate of dispute and there was dissent as to the depiction of these elements. Eventually the version of downward stretching was singled out as the best and the hands were restored according to that.
Σάτυρος που αναπαύεται. Μουσείο Καπιτωλίου, 117 -138 μΧ, μάρμαρο
Resting Satyr . Capitoline Museums, 117-138 AD, marble
Ένας αγένειος γυμνός νέος που φορά στον αριστερό ώμο δέρμα πάνθηρα. Στηρίζεται με λυγισμένο το δεξί χέρι σε κορμό και φέρνει το αριστερό πίσω στη μέση. Έχει χαλαρό το δεξί πόδι και πατά στα δάκτυλα. Τα πλούσια μαλλιά του δένονται με ταινία. Το άγαλμα συνδέεται με το Σάτυρο του Πραξιτέλη και σε τούτο συνηγορούν η στάση της μορφής και η αναλογία που παρουσιάζει με άλλα έργα του καλλιτέχνη όπως ο Απόλλων Σαυροκτόνος.
A beardless naked young man wearing on the left shoulder a panther hide. He is resting on a tree trunk with his right hand bent and brings the left one behind the waist. He has the right leg loose and steps on his toes. His rich hair is tied with a band. The statue is connected with the Satyr of Praxiteles and what makes a case in favour of it is the stance of the figure and the analogy it presents with other works by the artist such as Apollo Sauroctonus.
Μελέαγρος. Μουσείο Βατικανού, Ρωμαϊκή εποχή, μάρμαρο.
Meleager. Vatican Museums, Roman period, marble.
Η ιστορία του αποτελεί αγαπημένο θέμα ποιητών και καλλιτεχνών της κλασικής περιόδου. Το έργο είναι αντίγραφο ελληνικού προτύπου, περιόδου 340-330 π.Χ. περίπου. Παριστάνει τον Μελέαγρο όρθιο, με το χέρι του στη μέση. Μανδύας καλύπτει ελαφρά την πλάτη και τον ώμο, ενώ καταλήγει σχηματίζοντας βεντάλια. Η ηρεμία της στάσης έρχεται σε αντίθεση με την τραγική επίγνωση της μοίρας του που αποτυπώνεται στην έκφρασή του, καθώς το κεφάλι του στρέφεται έντονα προς τον αριστερό ώμο. Τα μάτια αποδίδονται βαθειά μέσα στις κόγχες, ενώ το βλέμμα είναι στραμμένο προς τα πάνω υποδηλώνοντας την ένταση της στιγμής. Δίπλα του το κεφάλι του κάπρου και ο πιστός του σκύλος που περιμένει προσταγές του αφεντικού.
His story is a favourite theme for poets and artists of the classical period. The work is a copy of a Greek model, circa 340-330 BC. It depicts Meleager standing, with his hand on the waist .A cloak is loosely covering his back and shoulder, while it ends in a fan-like form. The calmness of the stance contradicts the tragic awareness of his fate that is reflected in his expression, as his head is intensely turned to the left shoulder. The eyes are rendered deep in the sockets, while his upward gaze indicates the intensity of the moment. Beside him the boar’s head and his loyal dog waiting for his boss's orders.
Μαινάδα. Μουσείο Καπιτωλίου, 1ος αι πΧ, μάρμαρο.
Maenad. Capitoline Museums, 1st century BC, marble.
Οι Μαινάδες ήταν νύμφες στην ελληνική μυθολογία που παρουσιάζονται ως συντρόφισσες και συνοδοί του θεού Διονύσου. Η λέξη μαινάς, συναντάται στον Όμηρο και συσχετίζεται με τη μανία. Οι Μαινάδες διακρίνονται στην τέχνη από τις άλλες γυναικείες μορφές. Στις αρχαίες ελληνικές αγγειογραφίες απεικονίζονται πολλές φορές να χορεύουν με Σατύρους. Στο ανάγλυφο αυτό η Μαινάδα φαίνεται να κρατά στο υψωμένο χέρι μαχαίρι και στο άλλο ένα κομμάτι από σφαγιασμένο ζώο, ενώ χορεύει σε έκσταση. Στο χορό συμπαρασύρεται ακόμα και το ιμάτιό της το οποίο κινείται στους ρυθμούς των χορευτικών βημάτων της Μαινάδας.
The Maenads were nymphs in Greek mythology presented as companions and female followers of God Dionysus. The word maenad is found in Homer and is associated with mania. The Maenads stand out from the other female figures in art . In ancient Greek vase paintings they are many times depicted dancing with Satyrs. In this bas-relief the Maenad appears to be holding a knife in her raised hand and in the other one a piece from a slaughtered animal, while dancing in ecstasy. The dance even swept along her himation which moves to the rhythms of the Maenad’s dance steps.
Λήδα και κύκνος. Μουσείο Καπιτωλίου, Ρωμαϊκή εποχή, μάρμαρο.
Leda and the swan. Capitoline Museums, Roman period, marble.
Πρόκειται για ρωμαϊκό αντίγραφο αγάλματος που είχε δημιουργηθεί τον 4ο αιώνα π.Χ (370-350 π.Χ) από τον έλληνα γλύπτη Τιμόθεο στον Αλικαρνασσό της Επιδαύρου. Το άγαλμα παριστάνει την Λήδα που αγκαλιάζει τον Δία ο οποίος έχει πάρει τη μορφή κύκνου. Η Λήδα σε μια προσπάθεια να τον προστατέψει από το αρπακτικό σηκώνει το ιμάτιό της σαν ασπίδα. Το βλέμμα της προδίδει τη θέση του αετού στον ουρανό χωρίς αυτός να φαίνεται στη σύνθεση. Τέλος η κίνηση να σηκώσει το ιμάτιο αποκαλύπτει το σώμα της στο θεατή.
It is a Roman copy of a statue created in the 4th century BC (370-350 BC) by the Greek sculptor Timotheos in Alikarnassos, Epidavros. The statue depicts Leda embracing Zeus who has taken on the form of a swan. Leda in an effort to protect him from the bird of prey lifts her himation as a shield. Her gaze betrays the position of the eagle in the sky without it appearing in the composition. Finally, the move to lift the himation reveals her body to the viewer.
Κνιδία Αφροδίτη. Μουσείο Βατικανού, 2ος αι πΧ, μάρμαρο.
The Knidian Aphrodite. Vatican Museums, 2nd century BC, marble.
Η θεά φαίνεται γυμνή και έτοιμη να λουστεί. Κρατά τα ρούχα της πάνω από μια υδρία, ενώ με το άλλο χέρι κρύβει τα γεννητικά της όργανα. Η κίνηση αυτή ενώ είναι υπαγορεύει ντροπή για τη γυμνότητα στην πραγματικότητα τονίζει τη γυμνότητα του σώματος. Στο έργο αυτό ο Πραξιτέλης εισάγει τον τύπο της αισθησιακής γυναικείας μορφής. Οι Κώοι, ενώ είχαν παραγγείλει το έργο, αρνήθηκαν να το παραλάβουν και τότε το αγόρασε η Κνίδος και το τοποθέτησε στο ναό της Αφροδίτης. Μάρμαρο πεντελικό , 1,85εκ , 2ος αι π.Χ
The goddess appears naked and ready to wash her hair. She is holding her clothes over a hydria, while with the other hand she is hiding her genitals. This move while suggesting embarrassment over nudity is in fact emphasizing the nudity of the body. In this work Praxiteles introduces the type of the sensual female figure. The citizens of Kos, despite having commissioned the work, refused to receive it and then Knidos bought it and placed it in the Temple of Aphrodite. Pentelic marble, 1.85 cm, 2nd century BC.
Καθήμενος Πυγμάχος. Εθνικό Μουσείο Ρώμης, 200-50 πΧ, χαλκός.
Boxer at rest. National Museum of Rome, 200-50 BC, bronze
Είναι ένας βετεράνος πυγμάχος. Η μύτη του στραβή και σπασμένη , τα αυτιά του και τα μάγουλα πρησμένα, το πρόσωπο με ουλές. Πρόκειται για μια σκληρή σκηνή που προβάλλει μια ανθρώπινη ταλαιπωρημένη μορφή. Παρόλα αυτά όμως είναι εμφανή τα σημάδια του γυμνασμένου σώματος, οι στιβαροί ώμοι, τα μυώδη χέρια και ο χοντρός λαιμός. Τα γάντια που φορά στα χέρια είναι τυλιγμένοι δερμάτινοι ιμάντες.
He is a veteran boxer. His nose crooked and broken, his ears and cheeks swollen, his face scarred. It is a cruel scene which presents a human wretched figure. In spite of all that, however, the features of the fit body, the sturdy shoulders, the muscular arms and the thick neck are clearly shown. The gloves he is wearing on the hands are wrapped leather belts.
Θνήσκων Γαλάτης. Μουσείο Καπιτωλίου, 1ος αι πχ , μάρμαρο.
The Dying Gaul. Capitoline Museums, 1st century BC, marble.
Ο Θνήσκων Γαλάτης αποτελεί Ρωμαϊκό μαρμάρινο αντίγραφο ενός χαμένου αρχαιοελληνικού αγάλματος-πιθανόν ορειχάλκινου. Κατασκευάστηκε μεταξύ του 230 π.Χ. και 220 π.Χ. από άγνωστο γλύπτη για τον Άτταλο Α' της Περγάμου προς τιμήν της νίκης του επί των Γαλατών. Το 1797 ο Ναπολέων Βοναπάρτης επέταξε το άγαλμα κατά την εισβολή του στην Ιταλία και το μετέφερε θριαμβευτικά στο Παρίσι. Το 1815 επεστράφη στη Ρώμη και σήμερα εκτίθεται στα Καπιτωλινά Μουσεία. Αντίγραφα του αγάλματος βρίσκονται επίσης σε πολλές πόλεις του κόσμου. Tο έργο ανάγεται στη λεγόμενη Περγαμηνή σχολή. Χαρακτηριστικά του αποτελούν ο έντονος ρεαλισμός και η δραματικότητα .Το άγαλμα απεικονίζει έναν ετοιμοθάνατο Κέλτη να μάχεται ενάντια στον επερχόμενο θάνατο, αρνούμενος να αποδεχτεί τη μοίρα του.
The Dying Gaul is a Roman marble copy of a lost ancient Greek statue-probably a brass one. It was made between 230 BC and 220 BC by an unknown sculptor for Attalus I of Pergamon in honour of his victory over the Gauls. In 1797 Napoleon Bonaparte requisitioned the statue upon invading Italy and transferred it triumphantly to Paris. In 1815 it was returned to Rome and today it is exhibited in the Capitoline Museums. Copies of the statue are also found in many cities of the world. The work is ascribed to the so-called Pergamon school. Its characteristics are intense realism and dramatisation. The statue depicts a dying Celt fighting his oncoming death, refusing to accept his fate.
Ηρακλής. Μουσείο Καπιτωλίου, τέλη 2ου αι πχ, επιχρυσωμένος μπρούντζος.
Hercules. Capitoline Museums, late 2nd century BC, gilded bronze.
Ο Ηρακλής ήταν γιος της Αλκμήνης και του Δία. Η καταγωγή του ήταν από το Άργος όμως γεννήθηκε στη Θήβα. Στο πλαίσιο των άθλων ο Ηρακλής σκότωσε το λιοντάρι της Νεμέας, σκότωσε τη Λερναία Ύδρα, έπιασε το γοργό ελάφι της Κερύνειας, σκότωσε τον Ερυμάνθιο Κάπρο, καθάρισε τους στάβλους του Αυγεία, έπιασε τον άγριο ταύρο της Κρήτης, σκότωσε τις Στυμφαλίδες όρνιθες, έκλεψε τα άγρια άλογα του Διομήδη, πήρε τη ζώνη της Ιππολύτης, έφερε τα βόδια του Γηρυόνη στον Ευρυσθέα, άρπαξε τα μήλα των Εσπερίδων και έφερε τον Κέρβερο από τον Άδη. Μετά τον θάνατό του ο Ηρακλής αποθεώθηκε, έγινε δηλαδή θεός της δύναμης και της ρώμης. Ο Δίας τον πήρε στον Όλυμπο και τον πάντρεψε με τη θεά της νιότης, Ήβη.
Hercules was Alcmene and Zeus’ son. He was from Argos but was born in Thebes. As part of his labours, Hercules killed the Nemean lion and the Lernaean Hydra, captured the fast Ceryneian Hind, killed the Erymanthian Boar, cleaned the Augean Stables, captured the wild bull of Crete, killed the Stymphalian birds , stole Diomede’s mares, took Hippolyta’s belt, brought the cattle of Geryon to Eurystheus, stole the apples of Hesperides and brought Cerberus from Hades. After his death, Hercules was deified, that is he became the god of strength and vigour. Zeus took him to Olympus and married him to the goddess of youth, Hebe.
Ήρα Cesi. Μουσείο Καπιτωλίου, Ρωμαϊκή εποχή , μάρμαρο.
Cesi Hera. Capitoline Museums, Roman period, marble.
Το άγαλμα αυτό, είναι αντίγραφο ελληνικού αγάλματος του 2ου αι π.Χ . Είναι μαρμάρινο και το ύψος του φτάνει τα 2,28 μ. Το όνομά του το πήρε από το Παλάτσο Cesi , όπου ήταν η αρχική τοποθεσία του αγάλματος πριν μεταφερθεί στα εκθέματα των συλλογών του Καπιτωλίου όπου βρίσκεται και σήμερα. Λόγω φθοράς, είναι δύσκολο να προσδιοριστεί η ταυτότητα της μορφής. Μερικοί θεωρούν ότι πρόκειται για Αμαζόνα. Αυτή η θεωρία πιστοποιείται απο το γεγονός οτι πριν αποκαταστήσουν το άγαλμα, του έλειπε ο αριστερός μαστός και σύμφωνα με αρχαίους συγγραφείς οι Αμαζόνες έκοβαν τον μαστό τους γιατί τις εμπόδιζε στην τοξοβολία. Αυτοί που υποστηρίζουν ότι πρόκειται για την Ήρα το δικαιολογούν από την επιβλητική μορφή της. Σε αντίθεση με το πρωτότυπο, η θεία μεγαλοπρέπεια εκφράζεται με αμεσότερο τρόπο, χάρη στην στάση του γλυπτού που αναδεικνύει την θεική δύναμη.Το άγαλμα αυτό έχει χαρακτηριστεί από τον γνωστό καλλιτέχνη Μιχαήλ Άγγελο ως «ότι ωραιότερο υπάρχει στην Ρώμη».
This statue is the copy of a Greek statue of the 2nd century BC. It is marble and reaches a height of 2,28 m. It was named after Palazzo Cesi, where it was originally placed before being transferred to the Capitoline collections of exhibits where it is found today. Because of wear , it is difficult to identify the figure. Some people claim that it is an Amazon. This theory is verified by the fact that before restoring the statue, the left breast was missing and according to ancient writers the Amazons cut off their breast because it hampered them in archery. Those who support that it is Hera justify their point of view on the grounds of her imposing figure. Contrary to the original, the divine splendour is expressed in a more direct way, thanks to the stance of the sculpture which highlights the divine power. This statue has been characterised by the renowned artist Michelangelo as ‘the most beautiful thing in Rome’.
Εφεσία Άρτεμις. Μουσείο Καπιτωλίου, Ρωμαϊκή εποχή, μάρμαρο και μπρούντζος.
Artemis of Ephesus. Capitoline Museums, Roman period, marble and bronze.
Πρόκειται για αντίγραφο του περίφημου αγάλματος της θεάς της Εφέσου. Η θεά φορά στενό ρούχο που καλύπτεται από κεφάλια ζώων και μέλισσες. Το κεφάλι έχει πυργόμορφο διάδημα. Στο στήθος κρέμονται πολλές σειρές από μαστούς που συμβολίζουν τη γονιμότητα. Αυτά εξάλλου τις απέδωσαν και την ονομασία πολύμαστος
It is a copy of the famous statue of the goddess of Ephesus. The goddess is wearing a tight garment covered with animal heads and bees. The head carries a castellated crown. On her chest there are many series of breasts hanging which symbolise fertility. After all, it is because of them that she was given the name πολύμαστος (having many breasts).
Έρως και Ψυχή. Μουσείο Καπιτωλίου, 150 πΧ, μάρμαρο.
Eros and Psyche. Capitoline Museums, 150 BC, marble.
Δύο παιδικές μορφές εικονίζονται σε ερωτικό εναγκαλισμό και πλησιάζουν τα χείλη για να φιληθούν. Η ψυχή φορά ιμάτιο στο κάτω μέρος του σώματος, ενώ ο Ἐρωτας είναι γυμνός. Και οι δύο είναι χωρίς φτερά. Η αλληγορική σύνθεση αποδίδει την τάση της ψυχής να αναζητά το απόλυτο.
Two child figures are depicted in an erotic embrace bringing their lips close to kiss. Psyche (soul) is wearing a himation at the lower part of the body, while Cupid is naked. They both are wingless. The allegorical composition renders the tendency of the soul to search for the absolute.
Έρως που τεντώνει τόξο. Μουσείο Καπιτωλίου, Ρωμαϊκή εποχή, μάρμαρο.
Eros stringing a bow. Capitoline Museums, Roman period, marble.
Από τα πιο γνωστά γλυπτά το οποίο παρουσιάζει τον Έρωτα τη στιγμή που τεντώνει το τόξο. Με αυτό το έργο για πρώτη φορά εισάγεται στη γλυπτική η παράσταση του Έρωτα ως παιδιού, μια τάση που θα καταλήξει στην απόδοση του Έρωτα ως παιδικής αθώας μορφής. Χαρακτηριστικό σημείο αποτελεί και η εφαρμογή πτερών πουλιού πάνα στο κορμί του μικρού θεού.
One of the most well-known sculptures which presents Cupid the moment that he is stretching the bow. For the first time with this work the illustration of Cupid as a child is introduced in sculpture, a trend that will result in the depiction of Cupid as a child innocent figure. A characteristic feature is also the application of bird wings onto the body of the little God.
Δισκοβόλος του Μύρωνα. Εθνικό Μουσείο Ρώμης, 1ος αι πΧ, μάρμαρο.
Discobolus of Myron. National Museum of Rome, 1st century BC, marble.
Η μορφή αποτελεί αντίγραφο του πρωτότυπου χάλκινου έργου που φιλοτέχνησε ο Μύρωνας. Παρουσιάζει τον αθλητή τη στιγμή που ετοιμάζεται να ρίξει το δίσκο. Ειδικότερα ο αθλητής είναι σκυμμένος εμπρός με λυγισμένα γόνατα και τεντώνει πίσω το δεξί χέρι με το δίσκο, ενώ το αριστερό το φέρνει στα γόνατα. Πάνω στο σώμα του αθλητή τυπώνεται με σαφήνεια η ένταση της στιγμής και διατηρεί μια γαλήνια εσωστρέφεια. Δεν ξέρουμε που είχε στηθεί το άγαλμα αλλά σίγουρα ήταν ανάθημα νικητή που ήθελε η νίκη του να μην ξεχαστεί.
The figure is a copy of the original bronze work created by Myron. It presents the athlete the moment that he is getting ready to throw the discus. More specifically, the athlete is leaning forward with bent knees and stretches backwards the right hand with the discus, while bringing the left one to the knees. The intensity of the moment is clearly impressed on the athlete’s body and maintains a serene introversion. We do not know where the statue had been erected but it definitely was the votive offering of a winner who did not want his victory to be forgotten.
Γκρίζοι Κένταυροι. Μουσείο Καπιτωλίου, 117-138 μΧ, μάρμαρο.
Grey Centaurs. Capitoline Museums, 117-138 AD, marble.
Τα αγάλματα ανήκουν στον Αριστέα και τον Παπία από την Αφροδισιάδα της Μικράς Ασίας. Αποδίδουν δύο κενταύρους. Ο νεώτερος χαμογελαστός φαίνεται να πηδάει υψώνοντας το χέρι, ενώ ο ηλικιωμένος έχει τα χέρια διπλωμένα στην πλάτη και στο πρόσωπό του αποτυπώνονται η θλίψη και η οδύνη. Οι κένταυροι έχουν αλληγορικό χαρακτήρα και δηλώνουν τον εύθυμο χαρακτήρα που έχει ο έρωτας για τους νέους σε αντίθεση με το βασανιστικό για τους γέρους
The statues belong to Aristeas and Papias from Aphrodisias, Asia Minor. They represent two centaurs. The younger one smiling seems to be jumping raising the hand, while the old one has the hands folded on his back and on his face grief and pain are impressed. The centaurs have an allegorical character and indicate the merry nature that love holds for the young contrary to the torturing one for the old.
Γαλάτης που αυτοκτονεί. Μουσείο Καπιτωλίου, 1ος αι πΧ, μάρμαρο.
Gaul committing suicide. Capitoline Museums, 1st century BC, marble.
Η σύνθεση διαπνέεται από ένταση. Γαλάτης αυτοκτονεί με το ξίφος του, ενώ συνάμα κρατά τη γυναίκα του την οποία έχει προηγουμένως σκοτώσει. Η σύνθεση χαρακτηρίζεται από την απλότητα των μορφών που τονίζουν τον ηρωισμό και την τολμηρότητα στις χειρονομίες και εκφράσεις.
The composition is pervaded with tension. A Gaul is committing suicide with his sword while at the same time holding his wife whom he has already killed. The composition is characterised by the simplicity of the figures which emphasize the heroism and boldness in the gestures and expressions.
Άρης Λουντοβίζι. Εθνικό Μουσείο Ρώμης, 2ος αι πΧ, μάρμαρο.
Ludovisi Ares. National Museum of Rome, 2nd century BC, marble.
Ο Άρης βρίσκεται σε στιγμή ανάπαυσης. Τα χέρια του είναι διπλωμένα στο αριστερό γόνατο. Στην άκρη βρίσκεται η ασπίδα του και στο χέρι κρατά το σπαθί του. Βρίσκεται σχεδόν γυμνός και το ιμάτιο σκεπάζει ελαφρά το κάτω μέρος του σώματος. Είναι άξιο προσοχής ότι σε στιγμή ανάπαυλας του πολεμοχαρούς θεού ο έρωτας βρίσκει ευκαιρία να μπερδευτεί ανάμεσα στα πόδια του.
Ares is at a moment of rest. His arms are folded on his left knee. At the side lies his shield and in his hand he is holding his sword. He is almost naked and his himation slightly covers the lower part of the body. It is worth noting that at a time of respite for the warlike god, Cupid finds the time to play about his feet.
Αποξυόμενος. Μουσείο Βατικανού, 1ος αι πΧ , μάρμαρο.
Apoxyomenos. Vatican Museums, 1st century BC, marble.
Το πρωτότυπο ήταν χάλκινο δημιούργημα του Λυσσίπου και έχει χαθεί. Στο αντίγραφο αυτό που ανάγεται στον 1ο αιώνα εμφανίζεται ο αθλητής με χέρια να εκτείνονται μπροστά του. Με το αριστερό χέρι κρατά στλεγγίδα και καθαρίζει το λάδι από το τεντωμένο δεξί χέρι. Με το έργο αυτό ο Λύσσιπος εισήγαγε νεωτερισμούς στη γλυπτική τέχνη, όπως είναι το ελαφρώς μικρότερο κεφάλι και το επίμηκες σώμα που δίνει την αίσθηση ύψους.
The original was a bronze creation by Lysippos and it is lost. In this copy dating back to the 1st century, the athlete appears with his arms outstretched. With his left hand he is holding a strigil and he is removing the oil from the outstretched right arm. With this work Lysippos introduced innovations in the art of sculpture, such as the slightly smaller head and the elongated body which gives the feeling of height.
Απόλλων Σαυροκτόνος
.
Μουσείο Βατικανού, 1 αι πΧ, μάρμαρο. ος
Apollo Sauroctonus. Vatican Museums, 1st century BC, marble.
Το γλυπτό ανάγεται στα τέλη του 1ου αι πΧ και είναι αντίγραφο ενός κλασσικού έργου του Πραξιτέλη. Το συγκεκριμένο άγαλμα σώζεται σήμερα σε 40 περίπου αντίγραφα, ενώ ανακαλύφθηκε στον Παλατίνο λόφο της Ρώμης το 1777. Απεικονίζει το θεό Απόλλωνα, σε νεαρή ηλικία, να στηρίζεται με ανασηκωμένο το αριστερό του χέρι σ’ένα δέντρο, πάνω στον κορμό του οποίου αναρριχάται μια σαύρα. Ο Απόλλωνας έχει στραμμένο το βλέμμα του πάνω στο ερπετό, ενώ με το δεξί του χέρι κρατάει ένα βέλος (δε σώζεται) και προσπαθεί να το χτυπήσει. Τα μακριά μαλλιά του θεού χωρίζονται στη μέση και δένονται πίσω σε ένα κότσο, ενώ πάνω από το μέτωπό του συγκρατούνται με ταινία. Στο συγκεκριμένο άγαλμα ο Απόλλωνας στηρίζει όλο του το βάρος στο δέντρο έχοντας έτσι το αριστερό του πόδι τελείως χαλαρό. Το βάρος λοιπόν που δέχεται το δεξί του πόδι αντανακλάται και στην απόδοση των γοφών και των ισχίων προβάλλοντας έτσι τη σιγμοειδή κίνηση του σώματος, χαρακτηριστικό που έχει συνδεθεί με τον Πραξιτέλη. Το επίθετο ‘’σαυροκτόνος’’ παραπέμπει στις καθαρτικές και θεραπευτικές ιδιότητες του Απόλλωνα.
The sculpture dates back to the end of the 1st century BC and it is a copy of a classic work by Praxiteles. The specific statue is extant today in about 40 copies, while it was discovered on Palatine hill of Rome in 1777. It depicts god Apollo , at a young age, resting with his left hand uplifted on a tree with a lizard climbing on its trunk. Apollo has his gaze fixed on the serpent while with his right hand he is holding an arrow (not saved) and tries to strike it. The god’s long hair is parted in the middle and tied back in a plait while on his forehead it is held back with a band. In the specific statue Apollo supports all his weight on the tree having thus his left leg completely relaxed. The weight therefore that his right leg receives is also reflected in the depiction of his hips and haunches highlighting thus the sigmoid movement of the body, a characteristic that has been associated with Praxiteles. The adjective sauroctonos refers to the purifying and healing attributes of Apollo.
Απόλλων του Ομφαλού. Μουσείο Καπιτωλίου, Ρωμαϊκή εποχή, μάρμαρο.
Omphalos Apollo. Capitoline Museums, Roman period, marble.
Το άγαλμα αυτό βρίσκεται στο Καπιτώλιο. Είναι έργο του 2ου αι. μ.Χ. και αντίγραφο του αγάλματος που φιλοτέχνισε ο γλύπτης Κάλαμις. Ονομάστηκε έτσι, επειδή πατούσε σε μια βάση σχήματος ομφαλού (ομφαλός είναι ο ιερός λίθος του Απόλλωνα που συνδέεται με τη λατρεία του στους Δελφούς). Το άγαλμα αυτό αποτελεί μια από τις πιο σημαντικές δημιουργίες του αυστηρού ρυθμού της αρχαίας ελληνικής τέχνης, αφού έχει αρκετά χαρακτηριστικά αυτής. Το βάρος της απεικονιζόμενης μορφής πέφτει στο δεξί πόδι ενώ το αριστερό είναι χαλαρό. Στο πρωτότυπο άγαλμα θεωρείται από πολλούς ότι ο Απόλλωνας κρατούσε τόξο στο αριστερό χέρι και κλαδί δάφνης στο δεξί. Το αντίγραφο του Καπιτωλίου φέρει αρκετές αλλοιώσεις σε σχέση με το πρωταρχικό άγαλμα.
This statue is found in the Capitoline. It is a work of the 2nd century AD and a copy of the statue created by sculptor Kalamis. It was named like that because it stood on a base in the shape of a navel (omphalos is the sacred stone of Apollo associated with his worship in Delphi). This statue is one of the most important creations of the rigid order of ancient Greek art, since it displays many of its features. The weight of the depicted figure falls upon the right leg while the left leg is relaxed. In the original statue it is thought by many that Apollo was holding a bow in his left hand and a laurel branch in his right. The Capitoline copy bears several alterations compared to the original statue.
Απόλλων του Μπελβεντέρε. Μουσείο Βατικανού, 117-138 μΧ, μάρμαρο.
Apollo Belvedere. Vatican Museums, 117-138 AD, marble.
Πρόκειται για αντίγραφο χάλκινου αγάλματος του 4ου αι π. Χ. ο Απόλλωνας φαίνεται τη στιγμή που σκοτώνει τον Πύθωνα, ένα ερπετό –φύλακα των Δελφών. Στο αριστερό χέρι κρατά το τόξο και από το δεξί μόλις έχει αφήσει το βέλος. Είναι η στιγμή της χαλάρωσης. Εμφανίζεται γυμνός και ένας πολύπτυχος μανδύας καλύπτει την πλάτη και τον αριστερό ώμο. Η κίνηση αποτυπώνει το φευγαλέο και συλλαμβάνει τη στιγμή της χαλάρωσης.
It is the copy of a bronze statue of the 4th century BC. Apollo is seen the moment that he is killing Python, a serpent-guard of Delphi. In his left hand he is holding the bow and from the right hand he has just released the arrow. It is the moment of relaxation. He appears naked and a many-pleated cloak covers the back and the left shoulder. The movement impresses the evanescent and captures the moment of relaxation.
Απόλλων κιθαρωδός. Μουσείο Καπιτωλίου, 2ος αι πΧ, μάρμαρο.
Apollo Citharoedus. Capitoline Museums, 2nd century BC, marble.
Παλαιότερα το άγαλμα αυτό το θεωρούσαν ως γυναικείο, αλλά παριστάνει τον Απόλλωνα. Η ενδυμασία του είναι η γιορταστική ενδυμασία των Πύθιων, την οποία φορούσαν οι καλλιτέχνες που έπαιρναν μέρος στον διαγωνισμό μουσικής. Τα μάτια του αγάλματος είναι από λευκή πέτρα για να φαίνονται πιο αληθινά. Η ίριδα του ματιού ήταν από σκούρα πέτρα που δεν διασώθηκε. Οι βλεφαρίδες ήταν από χαλκό, και έχουν επίσης χαθεί. Το κεφάλι μέχρι τον λαιμό είναι ένα ξεχωριστό τεμάχιο, που από τον καλλιτέχνη είχε κατασκευαστεί έτσι ώστε να προσαρμόζει στην αντίστοιχη οπή του σώματος. Η κόμη είναι πλούσια, περίτεχνη και καταλήγει σε μακριές μπούκλες που πέφτουν στον θώρακα.
In the past this statue was considered to be feminine but it depicts Apollo. His attire is the festive costume of Pythion which artists taking part in the music contest used to wear. The eyes of the statue are made of white stone to appear more real. The iris of the eye was made of a dark stone which has not been saved. The eyelashes were made of copper and they are also lost. The head up to the neck is a separate piece, which had been manufactured by the artist in a way that it would fit into the corresponding aperture of the body. The hair is rich, elaborate and ends in long curls that fall on the chest.
Απακανθιζόμενος. Μουσείο Καπιτωλίου, 1ος αι πΧ , χαλκός.
Boy removing a thorn. Capitoline Museums, 1st century BC, bronze.
Γυμνό αγόρι καθισμένο σε βράχο βγάζει από το πέλμα του ένα αγκάθι. Το κεφάλι έχει χαρακτηριστική κόμμωση και δείχνει ότι πρόκειται για ρωμαϊκό αντίγραφο του 1ου αι π.Χ. Η παράδοση του αποδίδει τον τίτλου ο πιστός του Καπιτωλίου. Σύμφωνα με αυτή ο νέος ήταν αγγελιαφόρος ο οποίος προκειμένου να μεταφέρει έγκαιρα στη Σύγκλητο το μήνυμα ότι πλησιάζει ο Ετρουσκικός στρατός, συνέχιζε να τρέχει έχοντας το αγκάθι στο πόδι και σταμάτησε να το βγάλει όταν είχε εκπληρώσει το σκοπό του.
Naked boy sitting on a rock removing from his sole a thorn. The head bears a characteristic hairstyle and indicates that it is a roman copy of the 1st century BC. He has traditionally been given the title of the loyal boy of the Capitoline. According to this tradition, the young man was a messenger who in order to deliver to the Senate in time the message that the Etruscan army was approaching kept running having the thorn in his foot and only stopped to remove it when he had carried out his mission.
Πληγωμένη αμαζόνα. Μουσείο Καπιτωλίου, 1ος αι πΧ, μάρμαρο.
Wounded Amazon. Capitoline Museums, 1st century BC, marble.
Η Αμαζόνα του Καπιτωλίου, έργο του Σωσικλή, είναι αντίγραφο ενός από τους πολλούς τύπους του αγάλματος. Η Αμαζόνα φοράει χιτώνα και χλαμύδα. Το δεξί της χέρι ακουμπάει σε δόρυ ενώ με το αριστερό απομακρύνει το χιτώνα της για να φροντίσει την πληγή που έχει κάτω από τη μασχάλη της.. Χαρακτηριστικό της τεχνοτροπίας αποτελεί η μεταβίβαση του βάρους στο ένα πόδι όπως και η χιαστί αντίρροπη κίνηση (στο αριστερό πόδι αντιτάσσεται το δεξιό υψωμένο χέρι). Η Αμαζόνα του Καπιτωλίου θεωρείται αντίγραφο του έργου του Πολύκλειτου.
The Amazon of the Capitoline, a work by Socicles, is a copy of one of the many types of the statue. The Amazon is wearing a chiton and chlamys. Her right hand is resting on a spear while with the left she is removing her chiton to treat the wound she has under her arm. Characteristic of the style is the shifting of the weight to the one leg as well as the crosswise counterbalancing movement (the left leg is opposed to the right raised hand). The Amazon of the Capitoline is considered to be a copy of Polykleitos’ work.
ï‚–
κεραμικά – αγγεία ceramics-vessels
Φάλαγγες οπλιτών. Εθνικό Ετρουσκικό Μουσείο,650 πΧ , πηλός.
Phalanxes with hoplites. National Etruscan Museum, 650 BC, clay.
Η διακόσμηση εντυπωσιάζει με την ποικιλία των χρωμάτων. Κυριαρχούν το λευκό, το ιώδες, το μαύρο και οι αποχρώσεις του καστανού. Στην πρώτη ζώνη φαίνονται δύο αντιμέτωπες φάλαγγες οπλιτών να προχωρούν και είναι χαρακτηριστική η λεπτομερής απόδοση στις μορφές των οπλιτών και των όπλων τους. στη δεύτερη ζώνη παρουσιάζονται σκύλοι, ελάφια και αίγαγροι. Τέλος στο κάτω μέρος έχουμε σκηνές με τέθριππο, κυνήγι λιονταριού και την κρίση του Πάρη.
The decoration impresses with its variety of colours. White, violet, black and shades of brown dominate. In the first zone, there are two opposing phalanxes of hoplites moving and the detailed depiction of the figures of the hoplites and their weapons is characteristic. In the second zone there are dogs, deer and chamois presented. Finally, at the bottom we have scenes with a tethrippon, lion hunting and the judgement of Paris.
Ύπνος και θάνατος. Εθνικό Ετρουσκικό Μουσείο, 515 πΧ, πηλός.
Hypnos and Thanatos. National Etruscan Museum, 515 BC, clay.
Ο κρατήρας είναι έργο του αγγειοπλάστη Ευξίθεου και του αγγειογράφου Ευφρόνιου. Είναι εξαιρετικό αγγείο που απεικονίζει μια όμορφη σκηνή των ομηρικών επών. Ο Ύπνος και ο δίδυμος αδελφός του ο Θάνατος εικονίζονται φτερωτοί και ως οπλίτες να έχουν κατεβεί στη γη ώστε να απομακρύνουν τον νεκρό γιο του Δία, Σαρπηδόνα, από το πεδίο της μάχης όταν τον σκότωσε ο Πάτροκλος. Στη σκηνή παρίσταται και ο Ερμής ως ψυχοπομπός. Αριστουργηματική είναι η απόδοση της ανατομίας των μορφών και η χρήση της αραιωμένης βαφής για τη δημιουργία σκιάσεων.
The krater is a work by potter Euxitheos and vase painter Eufronios. It is a wonderful vase depicting a beautiful scene of the Homeric epics. Hypnos (Sleep) and his twin brother Thanatos (Death) are depicted winged and as hoplites descending to Earth in order to remove Sarpedon, Zeus’ dead son, from the battlefield where he was killed by Patroclus. In the scene there is also Hermes present as psychopomp. Masterly is the depiction of the anatomy of the figures and the use of diluted paint for the creation of shadings.
Απόλλων στο μαντικό φτερωτό τρίποδα. Μουσείο Βατικανού, 490 πΧ, πηλός.
Apollo on the oracular winged tripod. Vatican Museums, 490 BC, clay.
Πρόκειται για ερυθρόμορφη αττική υδρία. Στο αγγείο απεικονίζεται ο Απόλλωνας να επιστρέφει στους Δελφούς από τη μάχη του με τον Ηρακλή για τον τρίποδα, καθισμένος πάνω σε αυτόν, ενώ πετά πάνω από τη θάλασσα. Επίσης φαίνεται να κρατά μια φαρέτρα και μία κιθάρα. Αυτές συμβολίζουν και την ιδιότητα του τιμωρούεκδικητή και αυτή του μουσικού. Ο τρίποδας συμβολίζει τη μαντική ικανότητα του θεού μιας και πάνω σε αυτόν καθόταν στους Δελφούς η Πυθία και χρησμοδοτούσε. Επίσης ο τρίποδας στα αγροτικά μυστήρια αποτελούσε το λέβητα πάνω στον οποίο τεμάχιζαν το σώμα του θεού. Έτσι μας αποκαλύπτεται και η ιδιότητα του Απόλλωνα ως θεού της αναγέννησης στη φύση
It is a red-figured attic hydria. On the vessel, Apollo is depicted returning to Delphi after his fight with Hercules over the tripod, sitting on it, while flying over the sea. He also appears to be holding a quiver and a guitar. They symbolise both the status of the punisher-avenger and that of the musician. The tripod symbolises the oracular ability of the god since Pythia sat on it and delivered her oracles. Moreover the tripod in rural mysteries was the cauldron on which they cut up the god’s body. So Apollo’s status as also being the god of rebirth in nature is brought out to us.
Ερμής και Διόνυσος. Μουσείο Βατικανού. Λευκός κρατήρας, 440 πΧ, πηλός.
Hermes and Dionysus. Vatican Museums. White krater, 440 BC, clay.
Οι κρατήρες ήταν αγγεία μεγάλου μεγέθους που αναμείγνυαν κρασί και νερό στα συμπόσια. Εδώ φαίνεται ο Ερμής να παραδίδει το νεογέννητο Διόνυσο στο Παπποσιληνό. Τη σκηνή παρακολουθούν δύο Νύμφες που θα αναλάβουν τελικά να αναθρέψουν το μικρό θεό. Ο Ερμής φέρει τα διακριτικά του: φτερωτό πέτασο, κηρύκειο και σανδάλια. Ο Παποσιληνός κάθεται σε βράχο, φορά στεφάνι από κισσό και υπογραμμίζει το διονυσιακό χαρακτήρα της σκηνής.
Kraters were vessels of a big size where wine and water were mixed at symposia. Here Hermes is seen giving newborn Dionysus over to Papposilenos. Two nymphs, who will eventually take on the upbringing of the little god, are looking on. Hermes bears his attributes: winged petasos, caduceus and sandals. Paposilenos is sitting on a rock, wearing a wreath of ivy and emphasizes the Dionysian character of the scene.
Αχιλλέας και Αίας. Μουσείο Βατικανού. Μελανόμορφος αμφορέας, 530 πΧ, πηλός.
Achilles and Ajax. Vatican Museums. Black-figured amphora, 530 BC, clay.
Μελανόμορφος αττικός αμφορέας τύπου Α του Εξηκία με ύψος 61.1 εκ. Κατασκευάστηκε το 530 πΧ και σήμερα βρίσκεται στο Βατικανό. Στην κύρια όψη του απεικονίζεται μια τρωική σκηνή με τον Αχιλλέα και τον Αίαντα να παίζουν πεσσούς μάλλον σε κάποιο διάλλειμα από κάποια στρατιωτική επιχείρηση. Οι δύο ήρωες φαίνεται να είναι τόσο αφοσιωμένοι στο παιχνίδι που τα ανοιχτά στόματά τους μαρτυρούν πως ο καθένας φωνάζει σιγανά τον αριθμό της ζαριάς του χωρίς να έχουν καταλάβει τους επερχόμενους Πέρσες που είναι έτοιμοι να επιτεθούν. Την τελευταία στιγμή η παρέμβαση της Αθηνάς τους αφυπνίζει στέλνοντάς τους στη μάχη. Στη Β όψη εικονίζεται η επιστροφή των Διόσκουρων στο πατρικό τους σπίτι. Στην μέση βρίσκεται ο Κάστορας με το άλογό του στραμμένος προς τη μητέρα του Λήδα που του προσφέρει ένα λουλούδι. Στο αριστερό άκρο φαίνεται ο γυμνός Πολυδεύκης να παίζει με το σκύλο του ενώ στα δεξιά είναι ο πατέρας των Διόσκουρων, ο Τυνδάρεος.
Black-figured attic amphora of type A by Exekias with a height of 61.1 cm. It was made in 530 BC and today it is found in the Vatican. On the main side there is a depiction of a Trojan scene with Achilles and Ajax playing pessoi probably during a pause from a military operation. The two heroes seem to be so absorbed in the game that their open mouths suggest that each one is quietly calling the number of their dice throw without having taken notice of the oncoming Persians who are about to attack. At the last minute Athena’s intervention awakens them and sends them off to the battle. On side B the return of Dioskouroi to their father’s house is depicted. In the middle there is Castor on his horse facing his mother Leda who is offering him a flower. On the left edge naked Polydeuces is seen playing with his dog while on the right is Tyndareus, Dioskouroi’s father.
Αχιλλέας. Μουσείο Βατικανού. Ερυθρόμορφος αμφορέας, 450 πΧ, πηλός.
Achilles. Vatican Museums. Red-figured amphora, 450 BC, clay.
Ο Αχιλλέας μόνος προβάλλει πάνω στο μαύρο αγγείο. Εμφανίζεται όρθιος και σε μετωπική στάση με το κεφάλι στραμμένο δεξιά. Φορά κοντό χιτώνα και θώρακα, ενώ κρατά δόρυ και έχει τυλιγμένο στο χέρι το ιμάτιό του. Το πρόσωπο είναι ήρεμο και απόμακρο.
Achilles appears alone on the black vessel. He is depicted standing in a frontal stance with his head turned to the right. He is wearing a short chiton and a breastplate while he is holding a spear and has his himation folded around his arm. The face is calm and aloof.
Οιδίποδας και Σφίγγα. Μουσείο Βατικανού. Ερυθρόμορφη κύλικα, 480 πΧ, πηλός.
Oedipus and the Sphinx. Vatican Museums. Red-figured kylix, 480 BC, clay.
Στην παράσταση απεικονίζεται η στιγμή που ο Οιδίποδας αντιμετωπίζει τη Σφίγγα. Η Σφίγγα έχει το πίσω πόδια και τον κορμό καθισμένα και τα μπροστινά τεντωμένα. Φέρει τα χαρακτηριστικά φτερά της και είναι ανεβασμένη πάνω σε ιωνικό κίονα. Ο Οιδίποδας φορά περιποιημένα σανδάλια που φτάνουν μέχρι το γόνατο, πλατύγυρο καπέλο και εμφανίζεται με μαύρα γένεια. Η θέση του χεριού κάτω από το πηγούνι δηλώνει ότι βρίσκεται σε περισυλλογή για τη λύση του αινίγματος.
The scene depicts the moment when Oedipus encounters the Sphinx. The Sphinx has the hind legs and torso seated and the front ones stretched. She is bearing her characteristic wings and is up on an ionic column. Oedipus is wearing neat sandals that reach up to the knee, a wide-brimmed hat and is presented having black beard. The position of the hand under the chin indicates that he is pondering over the solution to the riddle.
Τιμωρία του Άτλαντα και του Προμηθέα. Μουσείο Βατικανού. Μελανόμορφη κύλικα, 550 πΧ , πηλός.
The Punishment of Atlas and Prometheus. Vatican Museums. Black-figured kylix, 550 BC, clay.
Η κύλικα με τον Άτλαντα και τον Προμηθέα θεωρείται ένα από τα καλύτερα δείγματα της κεραμικής με την παράσταση προσαρμοσμένη επιτυχώς στο σχήμα της κύλικας. Στην κύλικα απεικονίζονται οι τιμωρημένοι από τον Δία Άτλαντας και Προμηθέας. O Άτλαντας επειδή συμμετείχε στην Τιτανομαχία και ο Προμηθέας γιατί έδωσε στους ανθρώπους την φωτιά Η παράσταση είναι μεν ζωντανή, αλλά αρκετά απλοϊκή, με τον Προμηθέα αδέξια δεμένο σε μία μικρή κολώνα και το αίμα του να μαζεύεται στο δάπεδο, ενώ και η απόδοση του σώματος του Άτλαντα δεν είναι ρεαλιστική. Το άγαλμα αποδίδεται στον Ζωγράφο του Αρκεσίλαου και βρέθηκε στην Κεραία της Ετουρίας.
The kylix with Atlas and Prometheus is considered one of the finest examples of pottery with the depiction successfully fitted to the shape of the kylix. On the kylix there is a depiction of the punished by Zeus Atlas and Prometheus . Atlas because he participated in the Titanomachy and Prometheus because he gave men fire. The scene is vivid, yet fairly simplistic, with Prometheus clumsily tied to a small pole and his blood pooling on the ground, while the depiction of Atlas’ body is not realistic either. The statue is attributed to the Painter of Arkesilas and was found in Keraia, Etourias.