Mindanao
Balita
Inadlaw’ng kasayuran ug kalingawan Vol. I
No. 35 Cagayan de Oro City
Lunes, Hunyo 27, 2011
NOW OPEN Market City, Agora
P8.00 ANG PANAHON KARON
Ang Mindanao makasinati og makusog nga hangin nga naggikan sa sidlakanamihanang bahin, samtang ang kadagatan medyo may pagkabaluron.
P2 Sinulat ni Jun datwin
bomba mibusikad 2 patay, 14 angol
P6
ANG mga personahe sa Mindanao Daily Balita ug BusinessWeek Mindanao malipayon nga mipakuha og hulagway uban kang Ms. Meggy Macion, usa sa mga dako sa San Miguel Beer, Corporate Office nga nakabasi sa Davao City. Nagtindog sa likod gikan sa wala mao sila Dante Sudaria, publisher; Sonny David, Joe Pantoja, Felix Santillan, Ruel Pelone, Nelson Constantino, ang editor-in-chief sa BWM; ug Ian Catalan.
2 Balita
Mindanao
Lunes, Hunyo 27, 2011
Balita
2 patay, 14 angolsa bomba nga mibusikad sa Basilan 2012 SOPA sa Agusan, gipangandaman Sinulat ni JHO PANTOJA
DUHA ang patay samtang 14 ang nasamdan sa pagbusikad nga nahitabo niadtong Sabado sa hapon sa syudad sa Isabela diin maoy nakapahapla sa usa ka inilang kan-anan didto. Matod ni Col. Alex Macario, ang kumander sa Special Operations Task Force-Basilan (SOTF-
B), nga ang insedente nahitabo mga alas 5:55 sa hapon didto sa Mon’s Kitchenette diha sa may Juan S. Alano Street, Barangay Seaside, Isabela City Giklaro ni Macario nga dili bomba ang mibusikad kon dili usa ka tangke sa Liquefied Petroleum Gas
(LPG) basi sa report sa mga personahe sa SOTF-B explosive ordnance demolition (EOD). Dugang pa niya nga ang mga personahe sa Mon’s Kitchenette galuto aron idalit ngadto sa ilang mga customers sa dihang mibusikad ang tangke sa LPG. Ang Mon’s Kitchenette kasagara puno sa
customers matag adlaw sanglit mao man kini ang paborito nga kan-anan ug istambayanan dinhi sa syudad sa Isabela. Hangtud niining balita, wala pay mga pangalan sa biktimang nasamdan sa pagbusikad lakip na niadtong mga namatay. Ang mga biktima gidala dayon sa pinakaduol nga hospital sa Basilan.
nga imbestigasyon dili kay idasok tanan sa iyang buhatan. Nagkanayon si Amante nga andam siya nga moatubang ug molimpyo sa mga pasangil kaniya ug nagyatak ug naghugawhugaw sa iyang bansagon. Matud niya nga kon kinsa man ang mga nagpaloyo sa maong kalihukan pag daut kaniya may panahon ra gihapon siya sa korte nga motubag sa iyang mga akusasyon. Kung aduna may nakitang sobra sa gitugot nga permit, nan, ilang multahan ug pabayron ang pribabong kompanya ug dili na kay ilambigit pa ang goberno probinsyal.
GOBERNADOR AMANTE WA MALISANG
GIPANGHIMAKAK ni Gobernador Erlpe John Amante ang pasangil nga siya gi aresto didto sa Sandiganbayan sumala sa mga nahaunang mga taho. Matud ni Gob. Amante sa dihang personal nga nahinabi ning tigbalita nga boluntaryo ug personal siyang mitahan sa iyang kaugalingon aron atubangon ang mga bakak nga pasangil batok kaniya. Gitataw sa gobernador nga walay salapi sa kagamhanan sa probinsya nga nalambigit sa mga pasangil nga misulay pagdaut sa iyang pagkatao. Matud niya pulos lang kini mga politikanhong
bugno aron dauton ang iyang liderato. Kahinumduman, nga nalambigit ang iyang pangalan isip gobernador sa dihang ang usa ka minahan nga ma o ang SR-metals Inc. ang matud pa mihakot ug mibaligya ug sobra sa gitugot sa balaud sa maong minahan. Ang gobernador wala matud pa magsugo ug magtugot nga supakon o lapason ang unsa mang balaud. Kon aduna may kalapasan ang SR MetalsInc. ang gobyerno ang adunay katungod nga mogukod niini, dili ka yang kontra-politika, ug ang gobernador pa hinoon
ang gukoron sa binuhatan sa pribadong kompanya. Kung aduna may kasaypanan sa gobernador mao lang ang iyang responsibilidad isip amahan sa probinsiya nga wala niya mabantayi ang mga kalapasan sa uban nga dapat iyang nabadlong. Giklaro sa gobernador nga dili niya personal nga trabaho ang pag monitor niini ug kaha ang pag sukod personal sa mga karga sa dumptruckk ug milapas naba o wala pa.. Kon aduna may mga tawo sa kapitolyo nga nakigkonsabo sa maong binuhatan nga nakahatag ug dakong risgo ug kaulawan sa gobernador, kana kinahanglan pag makuti
sa katawhan sa dakbayan sa Cagayana de Oro ug sa tibuok rehiyon sa Amihanang Mindanao nga magbinantayon batok sa mga mangingilad ngha mobiktima kanila kabahin
“Among gipahibalo ug gihangyo ang katawhan sa rehiyon nga dili magpailad sa mga tawo nga naghaylo kaninyo mga marehistro ang inyong sakyanan, diin ang resibo naggikan sa lungsod sa Wao, Lanao del Sur nga adunay Code 1248 apan dinhi sa Cagayan
Atty. Esteban M. Baltazar, Regional Director sa LTO10, miingon. Gipasabot ni Atty. Baltazar nga usa kini ka paglingla ug pag-ilad sa katawhan diin daghang yanong lungsuranon ug bisan edukado ang nabiktima. “Nakadaot usab kini
Sinulat ni DIONE D. DATWIN
AGUSAN del Norte––Gitakda sa panggamhanang lokal sa Agusan del Norte nga magpahigayon og post evaluation meeting (PEM) karong Hunyo 27, 2011 sa Kapitolyo Probensyal sa nahisgutang probensya. Tumong sa PEM ang pagtuke sa mga kalihukang gihimo sa nakalabay’ng founding anniversary sa probensya. Gikabutyag ni Jun Palarca, Agusan del Norte Provincial Information Officer,gawas sa ebalwasyon, tuki-on usab ang mosunod pa nga mga kalihukan nga dako unya og ikatabang sa pagpalambo sa probensya. Giklaro sa opisyal nga himuon kini aron kapangandaman ang katapusang State of the Province Address (SOPA) ni Agusan del Norte Gov Erlpe John M. Amante sa tuig 2012. Sinulat ni Klent Conde
Water farmers, gitutukan sa DA
SURIGAO del Sur––Giklaro karon sa Bureau of Fishery and Aquatic Resources (BFAR) Caraga nga wala lamang naka-pokus ang Department of Agriculture sa mga mag-uuma kundi lakip usab nga gihatagan pagtagad ang mga katawhan nga nanginabuhi sa katubigan. Segun ni Dir Nerio Casil, Regional Director sa BFAR Caraga, sa bag-uhay’ng pagbisita ni Agriculture Secretary Proseso Alcala sa probensya sa Surigao del Sur, gidasig ang katawhang Surigaonon sa pag-negosyo og goso nga sugdan sa pagtanum niini. Gawas sa goso, tinguha sa ahensya nga palapdan pa ang ilang pagpanghatag sa bangus fingerlings sa ingon maka-abag kini sa panginabuhian sa katawhan. Kahibaluan ang nahisgutang probensya ang potensyal kini nga tamnan og mga goso og labaw sa tanan pagbuhi sa mga isda sama sa bangus. Sinulat ni Klent Conde
Barangay officials sa Agusan, gidasig
AGUSAN del Norte––Padayong gidasig sa Agusan del Norte Provincial Assessment Team ang tanang opisyales sa barangay nga mintinahon ang kahapsay og kalinaw sa kada barangay nga gi-alagaran. Gikabutyag ni Fermin Antinorio, Agusan del Norte Barangay Affairs’ Incharge, taliwa nga bag-uhay pa lamang natapos ang Search for the Best Barangay 2011, angayang mohimo ang mga opisyales sa barangay sa ilang tahas pagpahapsay sa kalinaw. sa imahe sa among opiAngayang hinumduman sa mga opisyal nga dile Sinulat nila ELAINE O. RATUNIL ug JOHN PAUL BARSOPIA sina,” dugang pa niya. lamang anha pa molihok og mo-tinundo sa tahas kun ANG Land Transportation sa pagrehistro sa ilang de Oro pagabuhaton ang Niini, gihangyo sa LTO adunay survey nga himuon kundi sa tanang higayon. Office (LTO) mipahimagno mga sakyanan. papeles sa rehistro,” si ang katawhan nga diretso Sinulat ni Klent Conde
LTO mipahimagno batok mangingilad sa pagrehistro sa sakyanan
MPM PORK & BEEF RETAILER Dealer of fresh pork & beef and balbacua Located at:Ground floor Cogon Market, Capt. Vicente Roa-JR Borja, CDO Mr. & Mrs. Mando/Perlita Maghinay - owner
Mindanao
Balita For subscriptions and adver tisements contact adver tising depar tment. Tel. Nos.: 856-33-44/74-53-80 Globe: 0917-712-1424 SunCell: 0923-432-0687 PLDT Mobile : 088-587-1390
For your VEGETABLES Needs contact:
B-B SANCHEZ
basallajes
COCO LUMBER & STICK DEALER
FARM PRODUCTS DEALER
J.R. Borja, Cagayan de Oro City
CELL. #: 0908-1067819 0917-3047221
Owner : MR. RENIE BASALLAJES
GUSA EAST BOUND PUBLIC MARKET GUSA, CAGAYAN DE ORO CITY
moadto sulod sa ilang buhatan ug makighinabi sa mga kawani niini nga nakasuot ug usa ka LTO ID aron malikayan ang pagka-ilad ug dili niadtong mga tawo sa gawas nga mga “fixer.” Nanghinaut usab ang LTO nga mag mabinantayon ang katawhan ug subayon ang pahimangno sa maong buhatan aron makalikay sa mga mangingilad, si Baltazar midugang.
tel. no.: 856-1671
8 proyekto sa DPWH Butuan, ipatuman karong tuiga
BUTUAN City––Target sa Butuan City DPWH nga tapuson sulod ning tuiga ang walo ka mga proyekto nga gi-implementar. Gikabutyag ni Engr Nicolas Alameda, District Engineer sa City DPWH, sulod lamang ning buwana, tulo ka proyekto ang fully implemented na samtang ang laing lima ang anaa pa sa bidding process sa ingon ma-implementar kini sulod ning tuiga. Kahibaluan nga milyones pesos ang gigahing pundo sa panggamhanang lokal sa dakbayan sa Butuan sa ingon ma-implementar lamang kini. Sinulat ni Klent Conde
NONOY LECHON SERVICES OFFERED OUT OF TOWN ORDER Wedding • Anniversary • Birthday • Party Located at 31-22 Brgy. Nazareth, CDO & Westfield Subdivision, Brgy. Iponan, Entrance Brgy. Balulang For more details, contact Tel. No.: 309-5276 Manager: Hermilino Villalon
“ORDER NA OG LECHON”
Mindanao
Balita Lunes, Hunyo 27, 2011
Aggie News 3
IAs: frontliners in attaining rice self-sufficiency in 2013 Cagayan de Oro City – AS the agency is keen to attain rice self-sufficiency with 2013 as its earliest target, the Department of Agriculture (DA), led by Agriculture Secretary Proceso J. Alcala and National Rice Program Coordinator Dante S. Delima revealed recently in an Irrigators’ Associations (IAs) and Small Water Impounding System Associations (SWISAs) Consultative Workshop of this city that the said associations would be given priority under the Agri-Pinoy Rice Program in terms of interventions to ensure higher yield in rice producing areas. “With the department experiencing a budget cutback, DA is finding ways for the rational use of its resources to guarantee sustainable development,” D i re c tor D el i m a conveyed. Through the meeting, the IAs along with the department’s partners have determined the various strategies to achieve the directives under the Food Staples Self-Sufficiency Road (FSSR) Map for 2011-2016; the importunate challenges that irrigators should overcome; and the present mechanics and guidelines in the availment of DA projects. The FSSR particularly aims to (1)
increase production to 21.11 and 22.49 metric tons of palay for 2013 and 2016, respectively; (2) maintain the per capita consumption at 120 kg/year; boost the production of n on - st apl e c om modities by 10%; and reach 17.46 and 21.12 target production levels for 2011 and 2013, respectively. Of which, accomplishing the latter would translate to the nation’s rice self-sufficiency. In his discussion, D i re c tor D e l i m a reported the three major components under the Agri-Pinoy Rice Program, in which it could augment its chances of realizing its vision of rice self-sufficiency in 2013. These include the following: increasing and sustaining production of grains thru irrigation development, extension services, research and development, access to quality seeds, upland rice development, and farm mechanization, among others; minimizing posthar vest wastages; and managing rice consumption thru diversification. Acknowledging the noticeable big budget allotted for rice, Secretary Alcala explained that such measure is essential to undertake so as to put up major investments on irrigation, wherein this is re-
garded as one of the dire needs of farmers to continuously produce rice whole year round. As he recognizes that rice self-sufficiency is largely dependent on the IAs, Secretary Alcala urged them to actively work handin-hand with the government. He also gleefully revealed that the department would be conducting a contest, wherein they will choose 10 and five outstanding irrigators’ associations in the provincial and municipal levels, respectively. Added to this, 200 outstanding agricultural technicians would be selected. Secretary Alcala further disclosed that the provincial and municipal winners will receive P 4 million each worth of projects and a cash prize of P 1 million, respectively. Meanwhile, outstanding agricultural technicians will be awarded with P 20,000. Common issues and concerns raised during the consultation include access to quality seeds, the availment of production loans, postharvest facilities and farm mechanization, continuous trainings of rice technologies, credit assistance, marketing support for palay and several others. To be given the abovementioned aid,
Secretary Alcala underscored that the participants should prove the viability of their respective associations to easily access funds from the government. Attendees of the said event include the regional field offices and IA representatives from the three regions,
namely: Zamboanga Peninsula (Region 9), Northern Mindanao (Region 10) and Caraga Region (Region 13) as well as the department’s attached bureaus and agencies: Agricultural Credit Policy Council (ACPC), Agricultural Training Institute (ATI), Bureau of Agricultural
Statistics (BAS), Bureau of Plant Industry (BPI), Bureau of Soils and Water Management (BSWM), National Irrigation Administration (NIA), PhilRice, and the Philippine Center for Post-Harvest Development and Mechanization (PHilMech). [joanne l. olson, da-10]
DA to mark 113th Anniversary C a g aya n d e Oro City – With the agency founded 11 days after the declaration of the Philippine Independence on June 12, 1898 as the Department of Agriculture and Manufacturing by then President Emilio Aguinaldo, the Department of Agriculture (DA) as it has been known since January 30, 1987 after President Corazon C. Aquino’s signed and issued Executive Order No. 116 from its previous name of Ministry of Agriculture and Food (MAF), is set to celebrate its 113th anniversary this coming Thursday, June 23, 2011. C ar r ying t he theme, “Pagkain na Sapat, Kalayaan sa Kagutoman ay Ganap”, DA maintains its role as the lead agency in augmenting farmers and fisherfolks’ income at the same
time trimming down poverty incidences within the rural areas, which are both geared towards the attainment of the department’s ultimate goal of food security and self-sufficiency. As for the DA Regional Field Office 10 (DA-10), t h e d e p a r t m e nt will commemorate su ch auspi c i ous event through holding a Thanksgiving Mass, Team Building Games, Aero Dancing and among others which all aim to foster camaraderie among its employees, while giving weight on recollecting experiences that have spruced the Office to what it is now today. By strengthening bonds, they would ably transform their clienteles to become productive catalysts within the agricultural sector. Currently, DA is overall headed by Agriculture Sec-
retary Proceso J. Alcala, popularly known as one of the principal authors of the Organic Agriculture Act of 2010. Under his auspices, Secretary Alcala is ardent to increase rice production thru the expansion of planting rice areas (uplands, marshlands and idle farmlands) while intensifying initiatives to easen dependency and imports on rice. To specifically guarantee prosp e r it y am ong s t the department’s stakeholders, DA continues in devising strategic measures to open up economic opportunities while maintaining socio-political stability and promoting sustainable stewardship of natural resources. Thereby, prompting the creation of livelihoods and jobs. # (joanne l. olson, da-10)
4 Opinyon
Mindanao
Lunes, Hunyo 27, 2011
Balita
Legal ba kasalon ang lalaki sa lalaki o babae sa babae?
Mindanao
Balita
The Mindanao Daily Balita is published daily at Door 3 Geleng Bldg., Lapasan Highway, Cagayan de Oro City. It is registered with the Department of Trade and Industry (DTI), Region 10 with Certififcate No. 01349532, and with Business Permit No. 2011-1516, TIN No. 946396-807-001 Telefax Nos: (088) 856-3344, (08822) 72-33-44, (088) 857-1390, 74-53-80, cell no.: 0923-432-0687 Website: www//businessweekmindanao.com E-mail: mindanaodailynews@gmail.com DANTE M. SUDARIA Publisher ROSE MARY D. SUDARIA Manager RUEL V. PELONE Editor-in-Chief Joe pantoja sonny david News Editors rolando sudaria GERRY L. GORIT Photo Journalists NELSON V. CONSTANTINO Uriel C. Quilinguing Editorial Consultants
jonathancatalan Advertising FELIX SANTILLAN Layout Artist guillermo ade, Jr. Production Marlon Domingo Circulation RIZA O. ARES LIEZL A. DELOSO JOE PALABAO Rene Michael BaÑos
ATTY. MARIO T. JUNI atty. roberto a. cantago jr. Legal Counsels Marketing Consultants
For subscriptions and advertisements please contact our bureaus and agents in your areas. Cebu City- raul cardona - 0927-2251300 Davao City - jessie palabao - 0910-6681733 Butuan City - ARJAY FELICILDA - 0949-328-4099 Butuan City - OBET SAMONTE - 0905-7495220 Bukidnon - MARY ANN NOBLE - 0923-616-5083 Valencia City, Buk.- ed baul - 0920-9019294 Ozamis City - ATTY. ROBERTO CANTAGO Oroquieta - MARISA MANLAPIG - 0928-9538828 Gingoog City - WILLIE RAMOS - 0926-1691016 West Mis. Or. - Jun Felicilda - 0906-7389130 East Mis. Or. - Jessie Dahay - 0935-9058038 ARMM Region - Sony Sudaria - 0917-3247258 Iligan City/cdo - joe pantoja - 0906-7469233 Iligan City - RIC CLET - 0926-9036503 Marawi City - ASA MADALE - 0916-1590131 Lanao del Sur - sahria maruhom Bacolod, LDN - Nono Tario-0916-2310903 Maranding - ELEANOR TAPITAN - 0926-1888871 Zambo City - CAMCER I. ORDOÑEZ - 0908-7804348 Pagadian City - romy francisco - 0906-7258021 Ipil, Zamboanga Sibugay - ALBERTO ALCORIZA Puerto,CDO -Lucresia jerusalem Cagayan de Oro - sonny david - 0935-9727899 Cagayan de Oro - JOE PALABAO - 0905-1569709 Puerto, CDO - VICTOR ALCOVER - 0926-9778513 Claveria - David sudaria - 0926-1096831 Manolo Fortich, Buk. - OSCAR LEDESMA Mangagoy, Bislig City - dionesio datwin
Gusto ka ba nga mabasa sa mga businessman ug mga manager ang imong advertisements?
BusinessWeek MINDANAO
Your local online business paper
Call us now! Tel Nos:856-33-44, 74-53-80
Geleng Bldg., Lapasan Hi-way Cagayan de Oro City
Advertising BusinessWeek makes your advertisements read worldwide!!! www.businessweekmindanao.com
ADUNAY us aka bakla o bayot ang nangotana sa ako, pinaagi sa iyang pagpadala sa akong e-mail add. Iyang pangutana kabahin sa iyang sitwasyon, adunay siya’y uyab nga langyaw o foreigner nga gusto makigmenyo sa ako dinhi sa Pilipinas, kun puwede ba kami mangkamenyo? Mao kini ang akong tubag, dili kana puwede dinhi sa atong nasod sa Pilipinas, base sa atong balaod nga giitawag sa inengles “ same-sex wedding in the Philippines is illegal” tungod kay nakasupak kana sa duha ka probisyon sa Revised Penal Code of the Philippines. Ang unang probisyon sa Article 350 nga giulohan ug “ marriage contracted against pro-
Hukom Demokrasya Ni JHO PANTOJA
visions of law” ug kini mag-imposar ug silot ug mapreso hangtud sa 12 ka tuig kadtong makig kontrata sa kamenyoon nga lalaki sa lalaki, ug pinaagi sa linguglingog o babag sa legal nga pamaagi. Ug gikinahanglan usab nga magsubay kini pinaagi sa Family Code of the Philippines, diin wala gitugot niini sa maong balaod nga babae ug babae, lalake ug lalake nga magkamenyo.
Ang ikaduhang probisyon sa Revised Penal Code of the Philippines nga nakasupak niini mao ang Article 201 nga gi-ulohan ug “ Imoral doctrines, obscene publications and exhibitions and indecent shows” nga adunay silot niini sa pagka preso sulod sa unom (6) ka tuig ug dunay multa nga mokantidad hangtud sa dose mil ka pesos ( P12,000.00). Ubos niining Article 201 ang silot nga iimposar sa matag usa niini kun sa iningles pa nga “ who shall publictly expound or proclaim doctines openly contrary to public morals”. Kini nagpasabot nga ang wedding same-sex dinhi sa atong nasod gi-dili gayod kana. Kadtong mga pare,
pastor ug mga religious leaders nga mopahigayon sa pag pamenyo niini, adunay dakong tulobagon sa atong balaod sa Pilipinas ubos niining padayon nga nakalatid sa probisyon diha sa Reviesd Penal Code of the Philippines. Busa ang akong tambag kanimo, ayaw nalang gayud ipadayon kanag imong plano nga makigmenyo ka sa imong uyab nga langyan dinhi sa atong nasod sa Pilipinas, kay ikaw mismo adunay dakong tulobagon sa balaod. Hinuon kun didto kamo magmenyo sa Estados Unidos puwede kana, kay bag-o pa lang gipermahan ni U.S President Barack Obama, nga puwede na magemenyo ang bayot ngadto sa lalaki.
Chickboy nga bana mapriso ba? Daghan sa mga asawa ang mipa-ambit sa ilang suhestiyon pinaagi sa atung E-mail ad mahitungod sa mga bana kinsa chickboy sa dugay-dugay na nga mga panahon diin hangtod karon ang nagpabilin pa gihapon nga maldito ngadto sa mga chicks dayon mopili pa gayud sa gitawag nga diese ug mamords. Gani, kapid-an na ka mga magtiayon ang nagbulag sa ilang panag-ipon gumikan sa usa lamang ka hagit sa kinabuhi diha sa usa ka laing binuhat nga maoy nagdala sa kalisdanan ngadto sa kapakyasan tali sa ilang pagka- magtiayon sa bug-os nga panag-uban apan kini misangko na hinuon ngadto sa dalan nga mangitngit. Daghan kanato ang nag-ingon nga unsa ba gayud ang gamot hinungdan nganong nagpatigbabaw man ang ingon niini nga matang sa problema
laing binuhat sa dihang bana? Ang usa ka bana Isyo anaa na siya napidpid sa kung adunay kalaguyo Dokyumentado daplin sa bung-aw nga diin iya kining gidala sa Ni SONNY DAVID
tali sa magtiayon nga unta kung kabahin man ugaling sa lawasnong kalipay makahatag man usab ang asawa niini. Ngano ang usa ka bana mahitumpawak pa man ngadto sa salawayong bihuhatan nga unta ang usa ka asawa andam man moariya sa bandera tungod ug alang lamang sa lawasnong panginahanglanon niini. Apan ang bana magpasulabi man gayud ang kahigwaos ngadto sa laing binuhat kay matod pa nga lahi ra gayud ang timplada sa lawasnong hagit ngadto sa
maoy nagtukmod kaniya ngadto sa himaya’ng dayon diin kini nga matang sa binuhatan usa man unta ka dakong supak sa atung batakang balaod apan gibaliwala ang sangpotanan niini bisan paman nga nagpahipi ang hustisya sa balaod nga maoy motaral kaniya batok sa pagluib sa iyang asawa. Adunay usa ka asawa, basi sa report nga atung nahipos, nga siya mismo ang nakasapon sa iyang bana uban ang kabit niini ngadto sa usa ka lawak sa hotel samtang nagkarenyo ibabaw sa kama, kalit nakatindog sila ug nagkanayon “wala may gibuhat namo nga dautan…nangatuwang ra man kami”. Ang pangutana mao kini, mapriso ba ang bana nga nagluib sa iyang asawa? Unsa ba nga kaso ang ipahamtang batok sa
usa ka lugar o balay o kaha permanenting hotel nga diha sila kanunay magkita alang sa ilang lawasnong tingusbawan hadiin nakahatag og eskandalusong tiyamtiyam ngadto sa publiko ang kini mabalhog gayud sa bilangguan. Mao kini ang balaod nga gitawag og CONCUBINAGE sa Artikulo 334 ubos sa atung batakang balaod. Ang madutlan sa kaso niini mag-atubang sa pagkabilanggo gikan sa unom ka bulan ngadto sa usa ka tuig ug dili usab mosubra sa upat ka tuig. Tingkagol gyud kang banaha ka. Ok lang kaming mga bana nga mga matarong.Ugma sa atung gula, atung hisgutan ang kabahin na usab para sa asawa kung unsa nga balaod ang ipahamtang nga KASO panahon nga magluib sa iyang bana.
Kasikas 5
Mindanao
Balita Lunes, Hunyo 27, 2011
Bukotbukot diay mi ha? Unya, ikaw, unsa man ka, tarong?
NALOOY ko sa usa ka kunohay magsusulat o ambot kung unsay role anang tawhana diha sa Mindanao Gold Star Daily. Sukad nakasulod na siya diha hambogero na man. Mora ba og nabag-ohan kay tiaw mo naa siya connected sa “The largest daily newspaper in Mindanao.” Ang dili ko lang masabtan kay kanang tawhana nag agi na sa akong mga kamot. Buot ipasabot, kabalo kung unsay kapas anang tawhana. Nakahibalo ko kung maayo ba na siya mosulat og balita o dili. Sayang kaayo kay
Strictly Nonsense
RUEL PELONE
kumpare daw nako ni siya. Pero sa among pagka kumpare kunohay wala man niya hunahuna-a kung kinsa ang iyang gidaut. Matod pa anang tawhana sa usa ka advertiser: “NGAN O NG NAG PA ADVERTISE MAN KA ANA NGA BUKOTBUKOT MAN
KA NA NGA NEWSPAPER?” Unsa? Bukotbukot? Lugar kay naa ka sa Mindanao Gold Star Daily connected bukotbukot na ang newspaper diin ako connected? Kaila ka nako manghaka ka. Kung bukotbukot ang BusinessWeek Mindanao sa ato pa ang tanang tawo nga naa sa staff box sa BusinessWeek Mindanao bukotbukot sab, di ba? Mao man na ang imong giingon. Tungod sa kakulang nimo mo diskarte dauton nimo ang mga tawo nga natakabang nimo.
Pagka wala ba gyud nimoy hinungdan nga tawo. T i aw m o a n g M AN I N O Y S A I M O NG ANA K , BUKOTBUKOT? Wahaha, maayo kay wala ka sudya-i sa imong anak ug p ang ut an - on k a : “AMAHAN NGANONG IMO KUNG GIHATAGAN UG MANINOY NGA BUKOTBUKOT?” Ako dili maayo nga mosulat og balita pero wala nako sukad gibiay-biay ang akong mga magsusulat nga bukotbukot. Bisan dili nako kaayo masabtan ang ilang gisulat ako lang g i hap on ng a g i -
consider, susama sa daghanan nga balita nga imong gi-sumite nako. Kung bukotbukot man mi sa imong tanaw, ikaw? Unsa ba ang tan-aw nimo sa imong kaugalingon? Maayong laki na lugar ka kay connected ka sa Mindanao Gold Star Daily busa ang tan-aw nimo kanamo mga bukotbukot? Ayaw palabi, kay basin unya pagmata nimo wala na ka sa maong newspaper. Hunahuna-a nga gikan sab ko diha nga newspaper ug wala ko sukad nanghinambog ug nagbiaybiay sa akong mga kau-
ban sa buhat tungod kay ilang newspaper weekly. Dili maayo nga manghinambog ta kay naa ta sa dako nga newspaper. Dili sab maayo nga ikaw magkinapayas nga maayo nga nga writer kay sa pagkatinood, hahaha, ambot lang. Ti n g a l i k aron naghunahuna ka na kung kinsa ka noh? Hehehe, ugma, ngan l an t a kang manghaka ka. Hunahuna-a daw kung nganong bukotbukot kami unya ikaw dili? Ugma ha, basaha ang imong ngalan kung kinsa ka?
HAPPY 55TH FOUNDATION DAY CELEBRATION
HAPPY 55TH From: FOUNDATION DAY CELEBRATION DIPSCO DIESEL CALIBRATION Maramag, Bukidnon July 1, 2011
Maramag, Bukidnon July 1, 2011
Maramag, Bukidnon
Mr. & Mrs. Raul Acera Prop.
From:
Engr. Renato S. Cortezano FIBECO General Manager
Management & Staff
Anahawon, Maramag, Bukidnon
HAPPY 55TH FOUNDATION DAY CELEBRATION Maramag, Bukidnon July 1, 2011 From:
Yañez Farm Mr. & Mrs. Jake Yañez & Family San Miguel, Maramag, Bukidnon
6 Kasinatian
Mindanao
Lunes, Hunyo 27, 2011
Balita
worldwide ni! ALANG SA IMONG KAAGI SA GUGMA, tambag suliran, greetings, wanted textmate ug hubad sa imong damgo. isulat, extext o e-mail. tm/globe: 09359727899 ug tnt/smart: 09462202141 l E-mail: sonnydavid2011@gmail.com mabasa SA INTERNET - http://www.businessweekmindanao.com
Sa inyong entry, ayaw kabalaka kung dili ako maka-reply kaninyo tungod kana sa akong ka busy sa sinulatay. Kanang inyong gi-text ma-mantala ugma o sa sunod adlaw gikan pagkadawat niini…first come first serve basis.
Gugma’ng gi-atay! 5 TAMBAG SULIRAN (Bisan unsa) (By the way, kagahapon kay adlaw’ng Dominggo man, wala kita’y gula sa atung mantalaan). Mao kadto Kuya Sonny nga nakatubag ko ni mama nganong nag-ingon siya niana nga unta wala may malisya ang among pag-esyoryahanay ug pagkuyog atol sa pagpamauli namo ni Roger. Usa ka adlaw niana samtang ako ang nag cashier sa galingan, sa dihang adunay gitunol si Roger nga papilis kanako, kalit nga misangit iyang bukton sa akong dughan kuya…pagkasangguyi niini morag wala ko makalihok kay aduna akoy gibati sa lawas nga lain. Nianang pagkahapon samtang human mi og pangisnak sa galingan, paggawas nako sa comfort room, unsa ba nga ako man nabanggaan si Roger, maayo gyud nga pagkamumo sa akong nawong ngadto sa iyang lawas ug ako siyang nagakos samtang si Roger usab iya akong gisapnay aron dili ko mabundak sa semento. Pagkagabii niana, sa dihang anaa na ako sa akong kama kay matulog na, unsa ba nga ako man na recall ang among panagbagga ni Roger, wala ko makatulog kuya kay sa dihang nagbagga mi, ako man gud nahikapan iyang braso ug bus-ok nga dughan. Abi nimo Kuya, kini man gud si Roger permi ni siya ga workout mao bus-ok ug lawas, gawas pa mistiso usab. Pagka-ugma, midalikyat na sab mi sa among galingan, pag-abot nako kuya natingala ko kay kanunay man ko tutoka-an ni Roger. Dayon miduol siya sa ako ug nagnayon. “CORA, PAGWORKOUT SAB KAY ARON MOSAMOT KAANINDOT IMONG LAWAS KAY PATSADA NA GUD KA’G LAWAS DAAN”. Nidugang pa gyud siya sa pag-ingon nga “ABI NIMO COR, WALA KO KATULOG GABII, AMBOT KUNG NGANO”. Paghawa niya gikan sa akong cashier’s table, nakahinuktok ko nga pareha diay ming duha wala makatulog kagabii. Nianang tingpaniudto na, nagpapalit si Roger og daghan nga mga sudan kay lagi aron maayo among kaon. Samtang naniudto na kami, natingala ko kuya kay nausab man ang tinagdan ni Roger sa ako, Iya naman butangan akong plato og rice apil sud-an dayon ang akong baso iyang gibutangan og softdrink. Mao nga gibaliwala lang nako kadtong tanan. Sumpayan pa ugma.
TEXT2x, eyeball2x
Hai muzta na kuya Son, muzta sab sa mga readers diha. By the way, I am Josephine 19 years old and a resident og Bugo, Cagayan de Oro City. Kuya I know you personally because you were once our barangay official here. Naay koy ka text2x nga taga Puerto, Cagayan de Oro, abay ra sa among barangay. Iyang number, gihatag sa akoa gikan sa akong close friend. Sila classmates sa college. He is Anthony , 20 years old og nag school sa Capitol University taking up Marine Engineering Course. Pareha sab mi estudyante kay ako naa nag school sa Leceo University. First day pa gani sa among text2x ni Athony, gaan na ang akong buot kaniya just because gentleman man jud siya kaayo tapos dili presko. After two weeks sa among sigi og text2x, wala jud pa siya manguyab sa ako kuya. So, diha ko believe sa iya, dili pareha sa uban ka text2x nga anang adlawa pa gani mo nag-ila moingon na dayon og I love you sa text. One day, nag text2x na sab mi, ingon niya nga ayha na siya manguyab sa ako if mag-ila mi personally. And so misamot gyud akong believe sa kang Anthony. Mao nagsabot mi nga mag eyeball2x diha sa may Limketkai. Pagkita namo, malipayon kaayo mi, dayon iya ko gi-envite og snacks. Daghan among gi-talk during that time, then naghisgot siya bahin sa among pag-eskwela. Pagpama-uli namo, iya dayon ko gipasakay sa Bugo Liner. Ambot kuya believe jud kaayo ko kang Anthony desyinte kaayo siya ika-uban, gani, when we were in Limketakai niingon siya nga magpropose siya sa ako kanang bisitahan jud ko niya sa among balay. Nagsabot mi nga mamisita siya karong July 1 this year. Thanks Kuya Son. (Josephine) MENSAHI NI KUYA SONNY DAVID: Ang inyong Kaagi sa Gugma, Text2x Eyeball2x ug Tambag Suliran mahimo kana ninyo e-text. Imong buhaton, bahinbahinon ug sumpaysumpayon ang messages sa imong sugilanon dayon e-send ka-lima o kaha labaw pa niana dependi kung asa taman kataas. Matag send ayaw palabihi og taas para dili ma “some texts missing”.
Maayong adlaw kuya Son, wala man gud koy cellphone mao ako nalang gihulog sa post office ang akong sulat suliran kanimo kay mangayo ko ug tambag. Ang akong problema kabahin sa akong silingan nga tawo kinsa kanunay manghasi nako, iya ko permi sulongon sa among balay ug bono ilabi na kung siya mahubog. Dayon magdala ra ba gayud og sundang. Tungod kay taas man ko og pasensiya dili nalang nako siya tumpangan. Kung dili ko mogawas, mag-wild dayon siya ngadto sa lain’g silingan og manghanggat og away. Unsa akong buhaton Kuya (Nagpatambag, Nardo) TUBAG MENSAHI: Maayong adlaw usab kanimo Nardo. Ubos sa balaod nga ang mga kaso susama nianang nahitabo kanimo ang ipa-agi gayud kana sa Lupon Ng Tagapamayapa ayha pa sa korte. Apan kanang maong kaso sigurado nga diha ra kana taman sa Lupon ug dili na moabot pa sa korte. Kay ang atung balaod nag-ingon nga kinahanglan ang mga kaso sama niana adunay himoon nga “AMICABLE SETTLEMENT” kon pag-uli-ay tungod kay hasol baya kung ang kaso moabot pa sa korte, dako ug gasto sa abogado ug dako usab ug bayronon ngadto sa korte pagsang-at sa kaso. Imong maayong buhaton nga imo kining ipasang-at kanang nahitabo kanimo ngadto sa inyong Lupon diha sa barangay. Kay aron kining tawhana paga sumonan o ipatawag sa barangay. Sigurado nga dili na kini niya usbon pa ang iyang pag wild sa inyo ug panghulga kanimo tungod kay papirmahon man siya sa Lupon nga mag-usab na siya sa iyang binuhatan. Daghan ra ba ni siya og kalapasan sa balaod mao ang mga kaso sama sa grave treat, canceling of deadly weapon ug public disturbance. Isumbong na kana sa Lupon Nardo uban sa imong mga silingan nga mga biktima usab.
E-TEXT IMONG OPINYON {Partisipasyon sa Katawhan} TM/GLOBE 09359727899 TNT/SMART 09462202141
Ang akong sugyot nga unta si Presidente Nonoy Aquino, unahon gayud niya atimanon ang kalisod sa atung ekonomiya kay mao man kini ang iyang gipasi-atab sa dihang bag-o pa siya milingkod. Pulos lang gihapon siya lamlam walay klaro gihapon. Ambot kung kanus-a pa kita maka-baton og presidente sa Pilipinas nga dili bakakon. (From 09221134476) Ang atung pangutana kaninyo para sa gula ugma mao kini: Uyon ka ba nga mohawa ang GERMAN DOCTORS dinhi sa Cagayan de Oro? E-text ang inyong opinion mahitungod niana aron atung mamantala ugma.
Mindanao
Balita Lunes, Hunyo 27, 2011
PART 2 NI KUYA: GIDUGOKAN SA MGA TEXTERS
GREETINGS WANTED TEXTMATE tm/globe: 09359727899 tnt/smart: 09462202141
KAHULOGAN SA DAMGO
12,000 ka mga damgo ang mahubad
tm/globe: 09359727899 ug tnt/smart: 09462202141
Gud pm Kuya. Ngau q ug txtmaTE. Kanang college level. Khent of Cagayan DAMGO: Kuya Sonny, akong damgo naay BAHA de O ro /09359095419. nga tin-aw ang tubig, NAG-UTAW-UTAW ko BAROTO, nabasa akong tiil ug pants kay (KINI NGA TEXT NAGPASALAT SA DAILY nasudlan og tubig ang baroto, dayon nakalabay BALITA) Hi kuya tnx 4 publishing my # kasi me og plaza. (Chery/09283687842) dahil d2 natatagpuan ko na ang aking dream KAHULOGAN: Ang buot ipasabot niana kay boy at mayaman pa. (099117622152) tin-aw man ang tubig, adunay mahidagnat kanimo nga maayong kaugmaon. Aduna usab HaI KUYA SONNY HANAP PO AKO TXM8 maayong nimong mga plano sa kinabuhi. Labaw GIRL, 14-15 LNG po I’m Gerald. Din gret ko sa tanan magmada-ugon ka kanunay sa mga cha Alvarado family tnx!/09061943450. kalisdanan. *** Gdpm kuya son, gr8 ko sa Cayanong DAMGO: Kuya Sonny, nagdamgo ko og gamay Family cla alan, potskie cayanong, James nga DALAN , sa akong PAGSUBAY kalit nahayAnthony Cayanong, Susan Obliosca and ang ako ngadto sa TUBIG nga adunay kabaw Cayanong Family. Greetings frm POTO . nga semento. Nangayo kog tabang ug akong TNX KUYA. (09051737669) bana maoy miduol diin iya akong NALUWAS. Pasabta ako niini kay mo- abroad ra ba ako, Halow gud day kuya sonny, pakehanap po kulbaan man ko kuya, maayo kaha kini nga ako ng txtm8 yong lisbean , 19 to 30, I’m jane sinyales. (09073869233) ann. From cdo, here’s my # 09351185420. KAHULOGAN: Klaro kaayo nga moabot kanimo ang maayong kaugmaon didto sa abroad. Hi akong e- greet ang kapistahan karong Kanunay pabor diha kanimo ang dugang adlawa diha sa Barangay Puerto, cdo. Ilabi kaayuhan. Dugang pa niini, permi ka luwas na kang Kapitan Claro Derecho, Mrs. Ojie sa bisan unsa nga mga problema. (Padayon sa Derecho-Berondo ug Lynlyn Mendoza. (From Helma) imong pag-abroad igsoon) *** Halu gr8 ko dha sa Kinawe, Libona, Bukid- DAMGO: Kuya Son, nagdamgo ako nga MITAUB non sa Obliosca Family cla ma2x, neneng, pag-ayo ang DAGAT apan wala ako malumos. Tatay Opong, Ariel, Cheng2x, Bb, Wen2x, (09068884842) Blen, Susan, James, Antony, Chrlyn and KAHULOGAN: Moabot kanimo ang tam-is nga Joeni Magdugo. Frm Susan Cayanong and kalipay. Kung single ka pa karon, maminyo Family. Kuya Son, more power 2 ur kolum. ka uban sa umalabot nga kapikas kinsa maoy (090551737669) imong gidamgo sa kinabuhi. *** Kuya panawagan lang naku sa ako lover DAMGO: Kanunay nako madamgohan nga nga nilakaw nga wala na mibalik, hinaut unta magkaon ko og CHEWING GUM unya dili nga makadumdom pa cia nku…tawagon man maputolputol. Unsay hubad niini kuya lng nato sa nym nga lonely girl. Tnx kuya. sonny. From, Ryan , Ozamis City/09268954462. (09058126593) KAHULOGAN: Gumikan kay permi kana nimo madamgohan, magmalampuson ikaw sa imong Hai Kuya Sonny grt lng 2 all Actianz and plano ug tinguha. 2 all students of Mogchs… and my crush CAT officer and to my Momand Dad. Tnx and more power. (From 09359801237) I wanna say HELLO to all T.F.C. Subscribers who are reading on Mindanao Daily Balita through internet. I need callmate a foreigner without age limit . I’m ASHLEE, 21 yeas old and with fair complexion’s beauty (MORENA BEAUTY). This is my cellphone number (09265856393). For you to access your call in the Philippines just do the dial like this +639265856393. Hello good day to all internet readers. I am wanted for a foreign callmate. I’m Marifel Corpuz, 23 years old and a Filipina. This is my mobile number (09109857999). In order to cantact my number directly, just dial like this +639109857999. (So, type first the +63 and omit the 0 from my contact number then add the remaining 10 digits).
E-TEXT ANG PROBLEMA SA BARANGAY
Ang among problema dinhi sa Barangay Macabalan, Cagayan de Oro nga hugaw permi ang daplin sa dagat, daghan kaayo mga basura. Ngil-ad kaayo tan-awon nga centro ra ba kami inig dunggo sa mga barko. Unsa nalang eka-estorya sa mga pasahero gikan sa laing mga dapit. Salamat Kuya. (Nexon) TAMBAG: Nexon, pakigkitae inyong kagawad nga maoy committee chairman sa Health and Sanitation aron iya kining ma-atiman. Aron usab iyang ma-manduan ang mga membro sa Bantay Dagat sa inyong barangay nga manglimpyo kanunay daplin sa dagat.
Kapalaran 7 SINYALES UG KAPALARAN
Sa Pagkahimugso TM/GLOBE 093597227899 TNT/SMART 09462202141
E-text ang imong birthday {bulan, pitsa ug tuig}. Unsa imong gender {lalaki ka o babaye}. Asa ka gipanganak {balay ba o sa hospital}. Asa ikaw karon nagpuyo {lungsod ba o sa syudad}
PANGUTANA: Kuya Son, ang akong birthday March 21, 1958. Usa ako ka lalaki. Gipanganak ko sa balay. Ania ko magpuyo karon sa syudad. Unsay akong sinyales ug kapalaran sa akong paghimugso. Ayaw lang e-print akong cell number. (Gabriel) SINYALES UG KAPALARAN: Ang imong pagkatawo kung hilabtan ka dali ka ra mo-react apan dali ra usab ikaw malukmay. Ang dagan sa imong kinabuhi, mosaka ang kahimtang ug mokanaug naman usab. Kugihan ka ug kanunay maningkamot. Intelehenti ka apan usahay tugkan og kaulaw. Jack of all trades ikaw. Maayo ka manulti ug ang mga tawo motuo kanimo. Kanunay ka mosulod sa butang nga wala pa nimo masulayi aron kini imong makat-unan. Hangtod karon mosaka ug mokanaug pa gihapon ang imong kahimtang.
Inadlaw'ng Horoscope Gi-research ni Sonny David AQUARIUS (Enero 20-Pebrero 18) Ang imong mga butang sa sulod sa panimalay maoy imong kanunay gi-atiman. Swerteng plano, kausaban sa kinabuhi. PISCES (Pebrero 19-Marso 20) Ayaw palabihi pagyawyaw ngadto sa imong mga anak kay madaut ilang bulohaton. Kung single ka, ayaw pagpunay og silos sa imong hinigugma. Swerteng plano, manyanggi. ARIES (Marso 21-Abril 19) Kugihan ka karon tungod sa imong kalipay. Swerteng plano, manuroy. TAURUS (Abril 20-Mayo 20) Adunay nasina nimo tungod kay nakasapi ka. Swerteng plano, manglimyo sa balay. GEMINI (Mayo 21-Hunyo 20) Ayaw kasilagi imong kaaway aron adunay moabot kanimo. Swerteng plano, ayaw pagwaldas sa salapi. CANCER (Hunyo 21- Hulyo 22) Tug-ani siya sa kamatuoran aron masulbad. Swerteng plano, silhigi ang tugkaran. LEO (Hulyo 23-Agusto 22) Ayaw palabi’g kasuko kay ikaw ra ang maperehisyo. Swerteng plano, paghatag og pasaylo. VIRGO (Agusto 23-Septiyembre 22) Mapahiyumon ka karon tungod kay naay miabot kanimo. Swerteng plano, mangisnak. LIBRA (Septiyembre 23-Oktobre 22) Ganado imong panglihok tungod kay gusto nimo makasapi ka. Swerteng plano, magshopping. SCORPIO (Oktobre 23-Nobiyembre 21) Unaha una ang kabataan ayha ang lakwatsa aron naay moabot nimo. Swerteng plano, mga bata nimo. SAGITTARIUS (Nobiyembre 22- Disyembre 21) Ang imong lakaw sa panginabuhi karon malambuon. Swerteng plano, pag-atiman sa mga hayop. CAPRICORN (Disyembre 22-Enero 19) Ang imong silingan mangimbitar kanimo. Swerteng plano, pangluto.
8 Kasayoran Nasayod ka ba? Nasayod ka ba nga ang Department of Foreign Affairs sa Pilipinas mimando sa tanan niyang mga opisina ug tanang Foreign Service Posts sa pagggamit sa initials PH or PHL kung maghisgot sa Philippines? Wala na kadtong karaang PI o RP.
Punto ni Fil Deo
Una sa tanan, tawo Tuesday, 06-07-2011 Text Message : Dili ta mabalaka kay madakpan ra sa labing daling panahon ang nangilkil sa German Doctors. Gipalihok na ni Mayor Emano ang kapulisan ginamit ang minilyon niyang intelligence fund alang ini nga kaso. (Mr. Neri, Nazareth, CDO 09196660_____) oOo SA bisan unsang trabaho-an, tawo gayod ang number one. Mag-unsa man ang nindot ug modernong kahimanan, kung kanila walay tawo nga mo-atiman ug mopadagan. oOo AGALON, panggaa ang trabahante. Lipaya siya, kung gusto kang lipayon usab niya. oOo TRABAHANTE, sunda ang lagda og mando sa imohang amo aron usab siya malipay kanimo. Pilay palad, maapil ka sa sunod nga uminto sa sweldo. oOo AGALON, hatagi og higayon nga molambo ang kahibalo sa imohang trabahante. Sa mga bag-ong buluhaton siya tudlo-i. oOo TRABAHANTE, ayaw pagtoo nga sa imohang katakos ug abilidad, dili ka na mahimong ipalupad. Dili ikalalis nga ikaw gikinahanglan, apan ang kompaniya dili kanimo mohatag og bisag gamay na lang nga importansya. oOo AGALON, kung ang trabahante moyangungo, ayaw paghunahuna nga siya kanimo gusto nang makigbuggo. oOo TRABAHANTE, ayaw dauta ang imohang kompaniya. Supak sa maayong pamatasan ang pagdaut sa kaugalingong nataran. oOo AGALON, isulti ang angay nimong isulti, ayaw ka-ikog. Ikaw ra baya ang may labaw nga katungod sa pagmaymay sa trabahante nga sargati. oOo TRABAHANTE, kung unsay anaa sa imohang hunahuna, hala bira. Apan ayaw paghulat nga parahon ka. oOo AGALON UG TRABAHANTE, ugmang adlawa magtiwas ta. oOo Text Message : Mga misis nga kursonada magkundok kay mura ra dayon og pasahero. Dili ma-ilhan nga mao na diay to siya. Tingala lang ta mangayo na siya plite. (Mae, Carmen, Cagayan de Oro City)
Mindanao
Lunes, Hunyo 27, 2011
Unsay kala-inan? Hearing ug Trial (Katapusan sa duha ka bahin) Gi-research ni Janjan S. Felicilda
ADUNAY gitawag og administrative hearing. Kini, dili makonsiderar nga ‘trial’ bisag parehas og hiyas o feature sa trial proceedings. Bisa’g ang ‘hearing’ atubangan sa korte o atubangan sa unsa man nga otoridad adunay features nga sama sa ‘trial’ proceedings, dili gihapon sila matawag nga ‘trials’. Ang appellate proceeding dili matawag og ‘trial’ tungod kay kini proseso lamang sa pagrebista sa ebidensiya atubangan sa korte Ang ubang ‘hearings’ nagalambigit sa civil issues ug criminal issues. Kung atong i-summarize, ang ‘hearing’ mao ang kalihokan atubangan sa korte o decision-making body o sa bisan unsang taas nga orotidad. Ang ‘trial mahitabo kung ang nagkabangi nga mga pundok parehong moatubang aron ipresentar ang ilahang mga ebidensiya atubangan sa otoridad o korte. Ang ‘hearing’ kadyot rang mahuman ug dili kaayo formal. Ang ‘hearing’ mosuta ug mohukom sa discreet issues Sa ‘hearing’, ginapresentar ang testimonya ug limitadong ebidensiya. (Gi-research ni Janjan S. Felicilda gikan sa www.differencebetween. net)
Balaanong Mensahe : Kanunay nga bukas ang dalan ngadto sa trono sa Ginoo. (Palihog
basaha ang
Efeso 2:14-22)
Katawatsi Ni Khristha Riva Arfene
DRIVER Manager : Unsay imong aplayan? Aplikante : Driver, Sir. Manager : Maantigo diay ka mo-drive? Aplikante : Aw, dili diay ko tudloan og drive dinhi, Sir? SUPESTIK Lolo : Pastilan, kanus-a pa kaha ko makadaug og supestik? Apo : Gusto diay kang modaug sa sweepstakes, Lo? Gapalit diay ka og ticket? Lolo : Aw, gapaliton diay nang supestik, Dong? GILUNG-AG King : Swertiha nimo Kong oy…nakadaog man diay kag usa ka sakong bugas? Kong : Nakadaug lagi, pero gilung-ag mang daan. Tabangi kog kaon bi! RELO Tindero: Suki, palit na sa relo. Chinese gold ni, pero kung moputi gani, mahimo siyang white gold. Kung mounding pag-andar, nahimo siyang, stopwatch! PUSOD Ilonggo : Sa amo gid sa Bacolod, kada pusod ara gid sing pulis. Cebuano : Unsay pagtoo nimo To… sa amo sa Sugbo, walay pusod ang mga pulis!
Unsay buot ipasabot?
BMBE - Barangay Micro Business Enterprises
Balita
Makadaot ang ekonomiya sa atong lawas? MGA PASABOT: Daghan ang mahitabo Panglawas mo kung maghisgot kita sa ampingan ko economiya. May gubat, kagutom, kamatay ang possibleng mahitabo kung ang economiya na ang madaot. Apan kining akong ihatag kanimo nga pasabot ug pahibalo maoy kinahanglan nga makit-an sa tawo kung unsa pud ang mahimo niining dili maayo DORWIN LAJOT nga ekonominya sa atong sakit apil ang DIABETES. Ang economic stress maoy wala kaayo nahatagan ug pagtagad nga usa kini sa hinungdan sa PAG INCREASE SA DIABETES ug ubang mga sakit sama sa hypertension o sakit sa kasing kasing nga makamatay Kay maapektuhan sa economiya ang atong emotion ug physical health ug mao kini ang mga gipakita sa mga survey. Daghan karon sa mga Filipino ang gikareport nga dali ra masuko, dali ra mag away, fatigue, dili dali makatulog or dili kaayo makatulog ug kung mastress na, ilang tambalan kini sa pagpalabi sa kaon ug inum sa mga makahubog ug mga pagkaon nga dili insakto. Ang physical ug mental stress nga maoy naigo sa economiya, mubanda or makapataas kini sa blood sugar level sa hilabihan ug moabot sa mga 100% sa ilang presente nga blood sugar levels apil na ang usa ka cancer ug makapa ubos sa immune system tungod sa malnutrition usa ka effecto sa stress. Apil na pud dinhi ang pagpataas sa atong presyon. Busa kinahanglan kita ug kahibalo kung unsaon nga makalingawas kita niini ug mahimong maalamon sa dagan sa atong lawas ug nagakahitabo nga mahibalo kita molikay ug magmanage niini. HEALTH MANAGEMENT: Tun-i pag unsa ikaw makanormalize sa imong blood sugar levels, paglikay ug pagtagad sa mga sakit pinaagi sa natural nga pamaagi ug pinaagi sa pagsunod sa prinsipyo sa atong programa nga ginahatag dinhi sa ATONG COLUMN Kung gusto kang masayod ug dugang, bisitahe kami sa DL8 “We remove pains” through natural therapy atbang ra sa Jetti Gasoline station camaman-an. ANG STRESS NGA MAKAMATAY: Ang stress, sama sa nagpadayon nga kabalaka sa paninapi, nawad-an sa trabaho, wala pay trabaho, problema sa pamilya or ang problema sa arthritis ang nagapauga sa atong bukog ug lawas. Ang problema nga natapok tungod niining mga pressures, mawad-an ka pa sa gana sa pagkaon, laktawan pa ang pamahaw, paniudto or panihapon ug kasagaran, modangop na lang sa pagkaon nga instant sama sa candy, chips or any instant foods nga daghan ug asin. Niining pamaagiha, ginapasamot nato ang sakit sa umalabot mao nga mudaghan ang sakit or complication sa DIABETES. MAO NA KINI ANG MAHIMONG HABIT O CYCLE SA KINABUHI nga lisod na unya undangon. Kini usab mamahimo na nga “HABIT DISEASE” Buot pasabot, gusto nga matambalan apan kini nga HABIT ANG lisod mutogot. Ang uban gani dili kini mausab tungod kay gusto na lamang nga moinum sa tambal apan dili usbon ang mga hinungdan sa maong sakit. Gusto ka makabudget ug makatipid? Tun-i kining atong ginasulti dinhi. Kung ako nakatipid sa budget sa akong panglawas, puede usab ikaw makatipid ug pag-ayo. Usba ang cycle sa imong kinabuhi ug usba ang habit of diseases. MAGMALINAWON KA!
Mindanao
Balita Lunes, Hunyo 27, 2011
Subdivision sa mga sundalo gikahadlokang modahili
Sinulat ni Fil Deo Correspondent
“Asa kaha kami punita, kung simbako matumpag kining among gipuy-an?” Daw kahilakon nga namulong ang usa retiradong sundalo human niya nasuta nga ang Soldiers Hill Subdivision nagdungaw na sa habog kaayong pangpang. Ang naasoyng subdivision nakapatong sa bungtod sa Zone 10, Bulua, dakbayan sa Cagayan de Oro. Sa tiilan niini nagpadayon ang ‘bigtime’ nga quarry operation nga luag na kaayo’g agi. Sayo pa niana, usa sa mga homeowners nga si Mr. Jessie Z. Guerrero, misumbong sa City Local Environment and Natural Resources Officer (CLENRO) mahitungod sa quarry operation nga iyang gituohang illegal. Matud ni Mr. Guerrero
nga kung ugaling legal man ang maong quarry operation, nakigtagbo unta kanila ang operator niini aron aron ipahibalo ang iyahang mga plano sa pagpugong sa posibleng landslide dihang dapita. Gusto niya masiguro, kung ang maong quarry operation nakatuman ba sa Section 23 sa Republic Act 7942 o Philippine Mining Law. Kini nga section sa balaod, nagboot nga ang permitee kinahanglang makigtagbo una sa tanang mga tawong apiktado sa dili pa magsugod sa operasyon. Laing gihisgotan ni Mr. Guerrero sa iyahang sulat nganha sa CLENRO mao ang Section 69 sa maong gihapong balaod nga nagkanayon nga “matag contractor o permitee momugna
og environmental protection and enhancement program nga isulod sa work program.” Laing provision sa balaod, matud ni Mr. Guerrero, nagboot nga ang apiktadong katawhan kinahanglang konsultahon una sa dili ma-issue ang Environmental Compliance Certificate (ECC) ngadto quarry operator. Kaniadto, dunay quarry operation ni Mr. Joel Perez dihang dapita, apan naundang tungod gihapon sa reklamo ni Mr. Guerrero Namatikdan niya nga ang lugway o easement nga 10 metros gikan sa utlanan sa yuta nga gimando sa balaod, wala natuman diha sa nagpadayonng quarry operation. Ang balay ni Mr. Guerrero anaa sa Lots 20 and 21, Block 4, sa maong subdivision.
himulos sa balancing kahigayonan uban sa kalalakin-an. Pinaagi niini nga Gender and Development
minus ang pang-abuso batok sa kababayen-an ug kabataan ning maong dakbayan. (uban sa report sa pia13)
Kalamboan 9 Dateline Caraga
Hinipos nga Arjay S. Felicilda, Caraga Bureau Chief
ILLEGAL GAMBLING
BUTUAN City – Gisikop sa kapulisan ang 64 anyos nga si Mr. Henry Peril sa kasong illegal gambling sulod sa Dingdong Barber Shop sa R. Calo Street. Nakuha gikan kaniya ang P140 cash, swertres stubs, blank booklets ug carbon paper. Ang grupo ni SPO4 Demetrio C Castolo Jr. sa Butuan City Police Vice Control Section maoy nakasikop kaniya.
RANSAK
BAYABAS, Surigao del Sur – Giransak sa gitoohang NPA ‘rebels’ ang balay sa 53 anyos nga mag-uumang si Emejoe Lozada, taga-Amaga sakop ning maong lungsod, gabii sa petsa-22 ning bulana. Matud sa report, ang nangransak gipangulohan ni “rebel’ leader Fermin Morales. Matud ni Mr. Lozada nga human giransak ang iyahang balay, siya gisugo sa mga ‘rebelde’ pagpangolekta’g bugas gikan sa mga silingan. Siya mibalibad mao nga gihanaan pagpusil. Swerte kay siya nakadagan ug misumbong sa kapulisan.
NAGBITAY PATAY
KITCHARAO, Agusan del Norte – Nakaplagan ni Mr. Edmund Encio ang nagbitay-patay niyang anak sulod sa water reservoir sa Barangay San Isidro ning maong lungsod. Ang biktima mao ang dalagang 20 anyos nga si Mary Chel Mojol Encio. Nylon ang gihikot sa iyahang li-og. Adunay suicide note nga nakaplagan sulod sa iyahang bulsa.
VEHICULAR ACCIDENT
CAGWAIT, Surigao del Sur – Gibanggan sa motorsiklo ni Mr. Anecio Torraba ang rice trailer ni Mr. Boboy Luay diha sa Brgy. Mabahin, Cortes, Surigao del Sur kaniadtong Hunyo 19 ning tuiga. Sa kakusog sa impact, napunggit si Mr. Alfredo Bontor Bocquial, kinsa naglingkod-sakay sa walang bahin sa trailer. Ang motorsiklo walay license plate samtang si Mr. Torraba student permit lang ang gihuptan. Serious ang mga angol Gisulat ni Arjay S. Felicilda katungod ug makapa- Code, gilantaw nga mo- nila ni Mr. Torraba ug Mr. Bocquial ug gipatambalan sa Adela Serra Ty Memorial Memorial Medical Center. Caraga Bureau Chief
Abuso batok kababayen-an ug kabataan CABADBARAN City – Aduna nay Gender and Development Code ang dakbayan sa Cabadbaran. Tumong sa maong Kodigo ang pagpanalipod sa kababayen-an ug kabataan batok sa pesikal, emotional, mental ug ekonomikanhong pangabuso. Si City C ouncilor Raykito Kuttilstvidt maoy author sa City Ordinance No. 2011-007 nga nagmugna sa nahisgotang Gender and Development Code. Subay sa ordinansa, gilantaw nga ang kababayen-an ug kabataan gawas nga maka-iwas sa pang-abuso, malambigit usab sa mga kalihokan nga makapalambo sa ilang kaugalingon, makakat-on pag-ila sa ilahang mga
Health service providers naglisod MALAYBALAY City - Dili makatubay sa estorya ang ubang health service providers kay kulang sila sa updated technical information, ilabi na mahitungod sa family planning. Kini giangkon ni Bukidnon Provincial Health Officer Teresita Damasco atol sa family planning and responsible parenthood training nga gipasiugdahan sa United States Agency for International Development (USAID). Matud ni Doctor Damasco nga tungod sa maong problema, naglisod usab ang gobyerno pag-implementar sa mga programa alang sa
kahimsog sa panglawas sa kababayen-an ug kabataan. Nasayran usab nga ang ubang kababayen-an dinhi sa Pilipinas miundang paggamit sa modern family planning methods kay nangadlok sa giingon sa uban nga side effects. Miingon si Doctor Damasco nga kung updated pa sa technical nga aspeto ang mga health service provider, ila untang matul-id ang sayop nga mga impormasyon ug sayop nga pagsabot mahitungod sa family planning ug reproductive health. (fil deo uban sa report sa bukidnon pho/pia-10)
(Ang DateLine Caraga gisuportahan sa opisina ni P/ Supt. Martin Mercado Gamba, regional information officer sa Caraga PNP)
SMS PIA CARAGA
Regional Director Abner M. Caga, PIA 13 DILI mominus 11 ka inahan ang mamatay matag adlaw tungod sa mga komplikasyon sa pagbuntis ug pagpanganak, sumala ni AGHAM Partylist Rep. Angelo Palmones. Atol sa multi-sectoral forum on Responsible Parenthood and Reproductive Health Bill sa dakbayan sa Surigao, si Rep. Palmones miingon nga posibleng malikayan ang maong mga kamatayon, kung hingpit nang mahimong balaod ang RP-RH Bill. Sa samang higayon, matud niya, mahatagan usab sa informed choice ang mga Pilipinhon mahitungod sa kahimsog sa inahan ug mga anak. oOo GITIN-AW ni Agusan del Norte Rep. Maria Angelica Rosedell Amante-Matba nga ang iyahang igsoon nga si Agusan del Norte Gov. Erlpe John M. Amante wala sikupa. Siya personal lamang nga
miadto sa Sandigan Bayan diin siya gi-arraign og gitugtan pagpiyansa, sama sa ubang ordinaryong mga kaso nga mahimong piyansahan. Gidugang pagtin-aw ni Rep. Matba nga wala pay napakanaug nga hukom batok kang Gov. Amante tungod kay ang kaso moagi pa og taas nga proseso. oOo MALAMPUSON ang 2nd Nationwide Philhealth Registration Day (NPRD) o Philhealth Sabado. Magseguro Magparehistro kaniadtong Sabado, Hunyo 15, sa upat ka mga probinsiya sa Caraga Region. Ang usa ka adlaw’ng kalihokan mi-enlist sa mga Pilipinhong wala pa nasakop sa Philhealth, apan makagahom pagbayad sa ilahang premium contributions. Ang pagpangrehistro gipahigayon sa piniling mga tunghaang publiko sa Caraga Region uban sa pag-abag sa DepEd.
10 Kalingawan SUDOKU How to play the game? Fill in completely every rows, columns and diagonals of each puzzle without repitition of the same digit.
Mindanao
Lunes, Hunyo 27, 2011
Balita
CIRCLE A WORD
Ang miagi
agnesi archimedes barrow ceva crelle descartes eudoxus
euler fermat gauss hypatia jacobi legendre menelaus
mobius neumann newton pappus stokes weyl
CROSSWORD puzzle ACROSS 1. Introductory book 6. Singer Fernandez 10. Trip by vehicle 11. Jai _ 12. Augury 13. Affectionate 14. Pounding device 16. Balanced 17. Assistant 18. Film spool 20. Discharged indebtedness 22. Upholstered seat 25. Narcotic drug 28. Squanders 31. Lanao del Norte city 32. Rubber object 33. Aloe_ 34. Arabian ruler 35. Old
CHESS PUZZLE No. Chess puzzle No. 14
White to play black mate in 3
36. Give in DOWN 1. Fit 2. Frost 3. _of March 4. Of the mind 5. Governed 6. Cover with asphalt 7. Singer Newton John 8. Window glass 9. Affix a signature to 15. Lithium symbol 19. Extensive territory 20. Pale and light in color 21. Arid land 23. Proprietor 24. Musical tone 25. Prima donna 26. Designer Cassini 27. Mild oath 29. Opportune moment 30. Ireland
Ang tubag sa miagi
Tulo ka kumare ang nag-istorya. Mare1: Sus, ako mare pwerte gyud nako ka limtanon kay ang akong pustiso ako mang isud sa ref. Mare2: Ay wala ra ka nako mare. Mas limtanon pa ko nimo kay kon moagi gani ko sa hagdan, inig abot nako sa tunga-tunga makalimot ko kon pasaka ba ko o panaog. Mare3: (Dang pangyam-id) Sus, ako mga mare, simbako lang gyud (dang tuktok sa bungbong as in ‘knockon-wood’ effect) di ra gyud pod ko intawon limtanon! (Dayong talikod) Kadyot usa mga mare ha, kay ako usang ablihan ang pultahan kay naay nanuktok.
hearing for
3 days
from ozamiz
117 107 327 826
Kalipayan 11
Mindanao
Balita Lunes, Hunyo 27, 2011
WIN & HELP: SUPPORT GOVERNMENT’S PCSO DRAW RESULTS (JUNE 26, 2011) SUERTRES RESULTS CHARITY PROJECTS, SUPPORT PCSO DATE 11 am 4 pm 9 pm 11a.m. - 03-19 4p.m. - 15-05 9p.m. - 15-11
36-26-29-12-25-52 Jackpot Prize: Php48,314,970.00 32-11-23-45-42-21 Jackpot Prize: Php28,135,306.80
MGA PANGINDAHAY NI MR. SUPERTRES
Pasakay: 8-2-4 Rambolito
468 682 LUCKY PICK
Grabe na ka sunod ang odd digits nga 1-3-5-7-9 busa take 2 ta sa even digits nga 0-2-46-8 unya take 1 ta sa odd nga 1-35-7-9. Maayo nga pasakay ang 2-4-8 pero mas kusog gyud ang 8. Mr. Supertres yesterday’s MAGIC ANGLE
1 4 5 6 2-3 7 8 9 0 PLAYING NUMBERS
33-21-05-20-03-34 Jackpot Prize: Php4,500,000.00 14-30-07-13-42-29 Jackpot Prize: Php18,860,232.60
11 a.m. - 5-0-7 4 p.m. - 3-9-9 9 p.m. - 1-7-1
4-D - 3-7-1-7
5 3 3 1 4 7
2 8 4
5 0
2 8 0
5 6
MAGIC ANGLE
DRAW DATE: JUNE 26, 2011
6
801 802 803 804 1 4 5 281 318 6 2-3 7 418 238 8 9 0
June19 - 160 - 104 - 827 June20 - 696 - 444 - 429 June21 - 427 - 288 - 990 June22- 289 - 820 - 321 June23- 457 - 670 - 635 June24 - 453 - 674 - 913 June25- 422 - 561 - 111
7
Hanggaw nga 1 kay gi target ang gihawiran nga 8 ni Tom pero si Jerry haskang malditoha kay iyang gidagan ang 4 pero wala kabantay si Tom nga ang 2 naa ra sa iyang ulohan.
12 Kalamboan
Mindanao
Lunes, Hunyo 27, 2011
Balita
Completion/Continuation of Cagayan de Oro Third Bridge and Access Road
T
he project: Completion/Continuation of Cagayan de Oro Third Bridge and Access Road has several phases. The bridge proper with a length of 352 LM had been completed and the ongoing works focus on the construction of access road and coastal road. The majority of the phases of the project ( Phase I – VIII ) started in 1997 and are already completed. Presently, Phase IX is ongoing with the works focused on the road concreting of Bayabas SectionWest Bound Terminal-Iponan Bridge III Junction, Igpit, Opol, National road; road concreting along barangays Kauswagan and Bayabas, and graveling of coastal roads along barangays Lapasan and Gusa. The ongoing road concreting has a total length of 14.423 kms. and a total cost of P642,824,622.51. Aside from the road works, the construction of Iponan Bridge III was completed with a length of 80.00 L.M. and a cost of P 187,939,433.69. As of press time, Phase IX has an actual accomplishment of 94.850% with a positive slippage of 0.060 %. To complete the entire project, this office has still an immediate need of P 300,000,000.00 for the payment of RoadRight-of Way (RROW) acquisition along Lapasan to the National Highways of Igpit, Opol, Misamis Oriental. Another needed release to complete the project is the P200,000,000.00 for Phase X that will focus on the additional construction of 620 linear meter Coastal Road along Barangay Gusa without Aggregate Base Course and Portland Concrete Cement Pavement (PCCP) and the construction of Kulambog Bridge along Kulambog, Lapasan, this City. When funding will be available, works identified for Phase X will be started this year. As programmed, by CY 2012 the work will focus at Phase XI with a needed release of P355,000,000.00. It will be centred on the completion of the Cagayan de Oro Coastal By-pass Road by working on the Junction of J.R. Borja Extension and Gusa National Highway, the Rotonda
CAGAYAN DE ORO THIRD BRIDGE
IGPIT, OPOL,MIS. OR. SECTION
LAPASAN SECTION
at Barangay Puntod, the construction of Bitan-ag Creek at Barangay Lapasan and the payment of Road-Right of Way (P50,000,000.00). When completed, this huge project
will be an enormous help to the travelling public along Butuan-Cagayan-Iligan Road (BCIR) by having a smooth sailing travel since heavy-loaded trucks will be rerouted to avoid traffic congestion.