Mindanao
Balita
Inadlaw’ng kasayuran ug kalingawan Vol. I
No. 42 Cagayan de Oro City
NOW OPEN Market City, Agora
P8.00
Martes, Hulyo 5, 2011
LANDSLIDE
P2 ANG PANAHON KARON
Ang Mindanao makasinati og pagkatag-katag nga ulan tungod sa low pressure area nga nakitan nga adunay gilay-on nga 700 kilometro sa sidlakang bahin sa Samar.
Katawhan nagmahay sa kongresman
P5
Barangay gi-awditan
P5
Atong makita sa hulagway si Kongresisita Rufus B. Rodriguez sa ikaduhang distrito nga mipirma sa usa ka Memorandum of Understanding(MOU)sa pag suporta sa Agri-Pinoy Gulayan sa Paaralan Project Likasaka sa Barangay nga gipahigayon sa milabayng adlaw sa Coverd Court sa Barangay Nazareth,apil sa pinirmahay si City Councilor Annie Daba(Abay ni Rufus) nga maoy Chairperson sa komitiba sa Agrikultura sa syudad sa Cagayan de Oro,sa likod nga bahin si Bobong Enerio sa City Agriculture Office mi witness.
2 Balita
Mindanao
Martes, Hulyo 5, 2011
6 patay, 11 nawala sa landslide sa Valencia City Sinulat ni RUEL V. PELONE
UNOM ka tawo ang giingong nangamatay samtang 11 ang nawala sa nahitabong pagdahili sa yuta didto sa Barangay Lumbayao sa Valencia City sa probinsiya sa Bukidnon gahapon sa buntag. Sa report nga nahipos sa Mindanao Daily Balita, managlahi ang oras sa giingong pagdahili sa yuta tungod kay sa iyang report, si Senior Super-
Walay armas
USA sa matag upat ka polis ang walay armas nga gihatag ang gobyerno ug mao kini ang kasinatian sa halos 140,000 nga mga polis mao nga ang uban kanila mopalit na lang og ilang kaugalingong armas, matod ni Interior Secretary Jesse Robredo. Pero pasalig lang gihapon si Robredo nga ila ra mahatagan og mga armas ang tanang kapolisan sa nasud. Hinaut nga inig kahuman sa termino ni Presidente Benigno Aquino mahatagan na gyud sila og mga armas kay maayo na man ang “procurement process.” Niadtong Lunes, ang Philippine National Construction Corporation (PNCC) mitunol ngadto sa DILG og 71 ka lain-laing matang sa mga armas. Ruel Pelone
MPM PORK & BEEF RETAILER Dealer of fresh pork & beef and balbacua Located at:Ground floor Cogon Market, Capt. Vicente Roa-JR Borja, CDO Mr. & Mrs. Mando/Perlita Maghinay - owner
intendent Lyndel Desquitado miingon nga ang kini nahitabo sa mga alas 6 sa buntag niadtong Lunes samtang si 8th Infantry Battalion commander Lt. Col. Jose Maria Cuerpo miingon nga kini nahitabo sa alas 7. Ingon ni Cuerpo nga ang padayon nga pag ulan-ulan maoy hinungdan nga mihumok ang bungtoron nga bahin sa may Barangay Lumbayao
pumasok dito sa past weeks (I guess the soil couldn’t take the heavy downpour these past few weeks),” matod ni Cuerpo sa balita nga nahipos sa Mindanao Daily Balita gikan sa GMANews.tv kagahapong adlawa. Dugang pa ni Cuerpo nga kasagaran mga motorsiklo ang nalubong tungod sa pagdahili sa mga yuta. Nasayran gikan kang Cuerpo nga ang motorsiklo maoy nag-unang salakyan nga gagamiton
didtong lugara. “Kung may buhay man, we are hoping against time na makakuha tayo ng mga buhay pa kung may makuha tayo (We are hoping against time that we will be able to recover survivors from the site),” added Cuerpo. Matod ni Desquitado nga ang kapolisan uban sa Valencia City Rescue Team ang gilayong gipadala sa maong lugar aron pagluwas sa mga natabonan.
Katawhan pakiglambigit ug pangandam! Sinulat ni FIL DEO
KATAWHAN pakiglambigit ug pangandam! Kini, panawagan ni Director Carmelito Lupo sa Office of Civil Defense (OCD), dungan sa paglusad kagahapong adlawa sa National Disaster Consciousness Month (NDCM). Sa Talakayan sa PIA kagahapon sa buntag, si Director Lupo, kinsa mao usab ang chair sa Regional Disaster Risk Reduction and Management Council (RDRRMC), namulong nga ang NDCM nagasentro sa punto nga “bisag unsa kagamay ang atong ikatabang, dako kaayo og kahulogan alang sa kaluwasan sa mga natungdan.” Gipahinumdoman ni Director Lupo ang katawhan nga labihan na gayod karon kagusbat ang
kalibutan ug kinahanglan ato kining salbahon aron masalbar usab nato ang atoang kaugalingon.” Lakip sa NDCM dinhi sa Region 10 ang “Gawad Kalasag” 2011 Evaluation/ Validation alang sa Best Local DRRMC; pagkaplag sa Government Emergency Managers, hospital, school, volunteers’ groups and NGO on Humanitarian Assistance ug bayaninong buhat atol kalamidad. Gipahigayon usab ang Balaang Misa kaniadtong Dominggo, Hulyo 3, diha sa St. Augustine Cathedral; “Talakayan sa PIA” kagahapon sa buntag; TV guesting sa ABS-CBN “Pamahaw Espesyal” ug RPN TV 5; ingon man usab sa radio guestings sa Radyo Bombo ug Magnum Radyo karong adlawa.
ANG Regional Director sa Office of the Civil Defense (OCD) nga si Carmelito A. Lupo misabot sa kamahinungdanon sa pagpangandam batok sa katalagman atol sa usa ka press conference. Uban ni Director Lupo mao si Department of Interior and Local Government (DILG) Regional Director Loreto T. Bhagwani. Litrato kuha ni Rolando Sudaria
Adunay disaster drill sa Mambajao, Camiguin sa Hulyo 14-15 alang sa ginsakpan sa Municipal DRRMC ug Incident Command System (ICS) Training alang sa provincial ug local DRRMC sa Hulyo 18-20. Rescue Operations Challenge 2011, usa ka competisyon sa lainlaing
rescue units sa rehiyon sa Hulyo July 26-28. Ang NDCM karong tuiga nagdala sa temang “Makialam, Makiisa sa Pagsugpo ng Panganib, May Maitutulong Ka,” o panawagan sa tanan nga magpakabana batok sa mga dautang epekto sa katalagman.
San Miguel padayon’ng pagpalambo Sinulat ni Rosemary Allo-Genon
USA sa mga lungsod sa Maramag, Bukidnon ang palaran nga nahimong “Hall of Famer” ug “awardee” sa ikalimang higayon isip “MOST CLEAN AND GREEN” barangay. Natukod dinhi ang kapin usa ka gatus ka panimalay pinaagi sa GAWAD KALINGA nga giabagan sa lalawigan ug munisipyo nga karon gipuy-an na sa mga ukopante. Ania usab dinhi ang ANNEX BUILDING sa Bukidnon National School of Home Industries (BNSHI) ug ang San Miguel Elementary School District III. Halos kompleto na ang mga edepisyo ang natukod alang sa pag-alagad sa katawhan. Ania dinhi nanimuyo ang pamilyang Zubiri nga wala magmakuli sa pagtabang alang sa nagkadaiyang proyekto. Dili pa lang dugay nagpahigayon pag audit ang taga COA niini nga baranagay diin ilang nakita ang TRANSPARENCY sa ilang panudlanan ug plastado nga proyekto ubos sa ledirato ni Punong Barangay Frederick B. Jalaman inabagan ni Kagawad Dominicio P. Loja Sr., Rico G. Vega, Timoteo P. Libardos, Rosito G. Domo Jr., Merlyn P. Socias, Lorenzo A. Boiser Jr., Alfredo L. Salomine, SK Chairman Julius Angelou Subsuban, Barangay Secretary Mr. Joel B. Camarillo, ug Baranagay Treasurer Ms. Jorlyn B. Onajan.
Xrays inspection batok ‘smuggling’ gihugtan sa MCPT Sinulat ni ROLAND BRUNO
GIPAHUGTAN karon sa buhatan sa Xrays division sa Bureau of Customs (BoC) sa Mindanao Container Port Terminal (MCPT sa Tagoloan, Misamis Ori-
For your VEGETABLES Needs contact:
B-B SANCHEZ
ental ang pag-inspeksyon sa tanang molabay nga container sa naasoyng pantalan tungod sa padayon nga mga smuggling nga nanghitabo karon sa
maong terminal. Kini matod pa sa lain na usab nga container nga puno sa “luxurious cars” nga na-impound karon ug naditikan sa ilang paginspeksyon ginamit ang high-tech nga Xrays para
basallajes
COCO LUMBER & STICK DEALER
FARM PRODUCTS DEALER
J.R. Borja, Cagayan de Oro City
CELL. #: 0908-1067819 0917-3047221
Owner : MR. RENIE BASALLAJES
GUSA EAST BOUND PUBLIC MARKET GUSA, CAGAYAN DE ORO CITY
nga maoy hinungdan sa pagdahili niini. Kagahapon, ang Philippine Atmospheric Geophysical ang Astronomical Services Administration kon Pag-asa mipahimangno sa pagbaha-baha ug pagdahili sa mga yuta tungod sa Low Pressure Area nga (LPA) ilang namatikdan. “Siguro hindi na makaya yung heavy downpour ng ulan for the past weeks, medyo marami-raming tubig yung
Balita
tel. no.: 856-1671
mahibaw-an kon illegal drugs ba ang sulod sa maong container van o sakyanan. Ingon pa ni Xrays Inspection Division Chief nga si Alma Lomondot nga sila nakadawat og alarma
gikan sa Manila ubos ni Collector Atty. Lourdes Mangaoang nga adunay lain na usab nga mahalon nga mga sakyanan ang ipalusot dinhi Cagayan de Oro pinaagi sa MCPT sa Tagoloan.
NONOY LECHON SERVICES OFFERED OUT OF TOWN ORDER Wedding • Anniversary • Birthday • Party Located at 31-22 Brgy. Nazareth, CDO & Westfield Subdivision, Brgy. Iponan, Entrance Brgy. Balulang For more details, contact Tel. No.: 309-5276 Manager: Hermilino Villalon
“ORDER NA OG LECHON”
Mindanao
Balita Martes, Hulyo 5, 2011
Kasikas 3
4 Opinyon Mindanao
Balita
The Mindanao Daily Balita is published daily at Door 3 Geleng Bldg., Lapasan Highway, Cagayan de Oro City. It is registered with the Department of Trade and Industry (DTI), Region 10 with Certififcate No. 01349532, and with Business Permit No. 2011-1516, TIN No. 946396-807-001 Telefax Nos: (088) 856-3344, (08822) 72-33-44, (088) 857-1390, 74-53-80, cell no.: 0923-432-0687 Website: www//businessweekmindanao.com E-mail: mindanaodailynews@gmail.com DANTE M. SUDARIA Publisher ROSE MARY D. SUDARIA Manager RUEL V. PELONE Editor-in-Chief Joe pantoja sonny david News Editors rolando sudaria GERRY L. GORIT Photo Journalists NELSON V. CONSTANTINO Uriel C. Quilinguing Editorial Consultants
jonathancatalan Advertising FELIX SANTILLAN Layout Artist guillermo ade, Jr. Production Marlon Domingo Circulation RIZA O. ARES LIEZL A. DELOSO JOE PALABAO Rene Michael BaÑos
ATTY. MARIO T. JUNI atty. roberto a. cantago jr. Legal Counsels Marketing Consultants
For subscriptions and advertisements please contact our bureaus and agents in your areas. Cebu City- raul cardona - 0927-2251300 Davao City - jessie palabao - 0910-6681733 Butuan City - ARJAY FELICILDA - 0949-328-4099 Butuan City - OBET SAMONTE - 0905-7495220 Bukidnon - MARY ANN NOBLE - 0923-616-5083 Valencia City, Buk.- ed baul - 0920-9019294 Ozamis City - ATTY. ROBERTO CANTAGO Oroquieta - MARISA MANLAPIG - 0928-9538828 Gingoog City - WILLIE RAMOS - 0926-1691016 West Mis. Or. - Jun Felicilda - 0906-7389130 East Mis. Or. - Jessie Dahay - 0935-9058038 ARMM Region - Sony Sudaria - 0917-3247258 Iligan City/cdo - joe pantoja - 0906-7469233 Iligan City - RIC CLET - 0926-9036503 Marawi City - ASA MADALE - 0916-1590131 Lanao del Sur - sahria maruhom Bacolod, LDN - Nono Tario-0916-2310903 Maranding - ELEANOR TAPITAN - 0926-1888871 Zambo City - CAMCER I. ORDOÑEZ - 0908-7804348 Pagadian City - romy francisco - 0906-7258021 Ipil, Zamboanga Sibugay - ALBERTO ALCORIZA Puerto,CDO -Lucresia jerusalem Cagayan de Oro - sonny david - 0935-9727899 Cagayan de Oro - JOE PALABAO - 0905-1569709 Puerto, CDO - VICTOR ALCOVER - 0926-9778513 Claveria - David sudaria - 0926-1096831 Manolo Fortich, Buk. - OSCAR LEDESMA Mangagoy, Bislig City - dionesio datwin
Gusto ka ba nga mabasa sa mga businessman ug mga manager ang imong advertisements?
BusinessWeek MINDANAO
Your local online business paper
Call us now! Tel Nos:856-33-44, 74-53-80
Geleng Bldg., Lapasan Hi-way Cagayan de Oro City
Advertising BusinessWeek makes your advertisements read worldwide!!! www.businessweekmindanao.com
Mindanao
Martes, Hulyo 5, 2011
Balita
Barangay kagawad nanutok og pusil
DILI maayo kini nga binuhatan sa usa ka barangay kagawad kinsa nanutok og armas de puego ngadto sa tulo ka mga batan-on. Ngil-ad kaayo kini nga sulondon sa katilingban imbis siya unta ang modelo diha sa pagpatunhay sa kahusay ug kalinaw apan unsa nabaa hinuon nga ang maong barangay official mao naman ang haring gangis sa palibot niini. Ang iyang mga biktima pulos mga batan-on taga Barangay Patag, ning dakbayan sa Cagayan de Oro ang mireklamo sa buhatan sa kapolisan nga mao sila si Rolando Rementizo, Ruel Rapal ug Jonathan Balelio, matod pa nila nga samtang niadtong miaging gabii, sila nag-sing along sa may Monte Carlo Videoke Bar, sa West Bound Terminal, Barangay Bulua ning syudad ang kalit sila gitiunan sa pistola ug dungan sa pag-ingon ngadto kang Rementizo nga nagkanayon” kinsay isog ninyo.” Naila ang maong
Angay manubag gayud por dyos por santo, anaay Isyo si Bais niini kay ilabi nga napili tungod sa kwarta, a Dokyumentado ang kremin wala mahitabo kanhi barumbado, general Ni SONNY DAVID
barangay kagawad nga usa ka Joseph Bais sa Barangay Bayabas ning dakbayan kinsa hubog niadtong tungora sa dihang nahitabo ang kremin, gilayon nabalhog siya sa prisohan para sa usa ka safe keeping niini. Hinuon kini nga panghitabo, wala kita mohukom dayon nga tinuod kining maong binuhatan sa naasoyng kagawad tungod kay dili nato mahibaw-an nga basin usa lamang kini ka alegasyon batok kaniya. Apan kung mamatud-an basi sa pamahayag sa mga biktima hayan magatubang gayud og kasong grave treat ang maong barangay kagawad.
sa iyang kaugalingong barangay diin siya usa ka kagawad. Kung sa iyang barangay pa tingali kini nahitabo, siguro mangulipas siya nga usa kadto sa iyang tahas sa pagmentenar sa kahusay ug kalinaw sa barangay…pwede dayon niyang e-charge nga wala siya respetohi atol sa iyang pagpatrolya niini. Apan panyero wala man kini mahitabo sa imong barangay, wala kay jurisdiction ngadto sa lain nga barangay. Ingon niini gayud ang imahin sa pipila ka mga barangay officials, tungod kay daghan kanila karon ang napili sa ilang katungdanan sa miaging election nga nakadaug lamang gumikan sa pagpamalit og botos. Sukwahi sa unang kapanahunan nga ang mga barangay officials nakalingkod sa ilang pwesto gikan gayud sa mando sa kasingkasing sa katawhan. Apan karon,
coordinator sa swertres hangtod karon, mga imoral, sugarol, palahubog ug uban pa. Kay kung kanunay nalang ingon niini nga matang sa barangay official, ambot unsay dangatan sa usa ka barangay. Naa pay uban nga mga tapolan sa ilang katungdanan kinsa dili pa gayud makita sa ilang barangay. Gawas pa niana, dili lugot mobasa sa ilang libro nga Local Government Code. Unsa nalang ang ilang makat-onan niini… tataw nga wala. Permi lang dawat limpyo, alkansi ang katawahan. Pwera lang sa matarong nga mga barangay officials kay daghan pa gihapon kanila nga nagserbisyon sa ilang katawhan nga todo kayud gayud, ilabi na kadtong mga karaan na sa ilang posisyon diin kanunay gayud naglantaw nga sila dili masawayan sa kalingban.
Naa pud unta ‘anti-violence against men’
NAGKADAIYA ang reaksyon sa ka ta whan human mabaniog pag ayo ang gihimong pagsuntok ni Davao City Mayor Sara Duterte-Carpio ngadto sa Court Sheriff nga si Abe Andres. Ang ubang tawo moingon dayon nga nga maayo unta kung naa pud balaod nga “anti-violence again men.” Sa pagkatinood daghan na kaayong balaod diin kita nga mga lalaki maka-sumbong kung daug daugon ta og babaye. Kahinumdom hinoon ko sa estorya sa akong kumpare nga ingon niya nga ang iyang asawa galuhod-luhod kung siya maka-abot na sa balay bisan og nakasala siya. Galuhod-luhod man diay og pagawas niya sa ilawom sa katre kay gakuhiton siya sa iyang asawa og dos por dos
Strictly Nonsense
RUEL PELONE
aron pusposan. --Asawa nag-text sa bana: Dong, uli na kaw wala pa mi nakapani-udto. Bana: Kaon lang gud mo diha kay wala biya nako dalha ang kaldero. Asawa: UNYA, ANG SUD-AN? Bana: Aww! --Pero aduna sab mga bana nga “CHEMIS.” Matod nila Key Misis umaasa. Hehehe! Bitaw, ang nahitabo
nga pagsuntok ni Mayor Carpio ngadto kang Andres daghan kaayong nagpaluyong pangutana. Pero kung imo sab pagsabton pag ayo, morag ensakto sa ang “emotional outburst” sa mayor. Tiaw mo nga nabahaan ug namatyan ka og mga tawo unya mihangyo ka kay imo untang pugngan nga dili mahimong bayolente o maharason ang paghimo sa demolition apan wala ka man hinoon paminawa. Sa akong tan-aw wala man pugngi ni Mayor Carpio nga dili ihinayon ang pag demolish sa mga kabalayan, ang iya lang nga mapugngan ang matag panig nga magka-away nga mosangpot sa dugoon nga panghitabo. Apan nahitabo gyud kay basi sa report, adunay mga civilian ug polis nga nasamdan.
Tingali wala lang kapugngi sa mayor ang iyang kasuko ug gibati niadtong higayuna. Pero isip opisyal og inahan sa siyudad angayan ba nga iyang kumkomon ang balaod sa iyang mga kamot. Ah, para nako ang nahitabo parehas ra sa usa ka inahan nga mibunal sa anak tungod sa sala nga nabuhat. Dili sab nato mabasol ang court sheriff nga si Andres kay iya ra man sab gituman ang unsay mando ngadto kaniya. Ang duha puros lang nagtuman sa ilang mga mga tahas og kung kinsa kanila ang sad-an, ambot! Kitang mga lalaki usahay TIGASIN dili ba? Tiga-saing, Tiga-luto, Tiga-laba, Tiga-linis ug usahay, kita himoong, Tiga-lugod sa likod sa atong misis. Ayayay!
Mindanao
Balita Martes, Hulyo 5, 2011
Kongresman gimahayan sa katawhan Sinulat ni DIONE D. DATWIN
Duha ka bahin NAGMAHAY intawon ang mga residente sa Barangay Mangagoy, Bislig City, Surigao del Sur sa gihimo ni Kongresman Florencio C. Garay nga mismo nagpuyo ug miasenso ug nadato pa gayod sulod sa Barangay Mangagoy sa dihang mipasa ug miduso og usa ka balaodnon nga mopatay sa Barangay Mangagoy og maghimo og bag-ong 8 ka gagmayng barangay nga walay konsultasyon sa mga barangay opisyal ug mga katawhan niini. Ang pagbahin nagsumikad kini sa mga panghunahuna sa mga pipila ka mga pildidong mga
barangay politisyan nga kaalyado sa kongresista nga sukad masukad wala gyud maka daug bisan kapila na mokandidato sa pagka opisyal sa Barangay Mangagoy. Tungod sa kadako sa barangay nga mas dako pa gani sa ubang lungsod maglisod sila pagdaug ug pag establisar ug pag control. Hinungdan nga gikauyunan sa ilang kampo nga samtang anaa pa sa gahum ang ilang kongresman, tadtaron na nila ang Mangagoy aron mabungkag ang political bailiwick sa kasamtangang lideres nga atua magdapig sa kaatbang politika. Matud pa “divide and rule tactic.”
Ang nakasakit pa sa dughan ug boot kay giliputan ang mga opisyal sa Mangagoy sa mga organizer ni kongresman, samtang milarga sa Manila aron motambong ug seminar ang mga opisyal sa barangay, mihinok sab diay ug pagpameting ang mga tawo ni kongresman diha sa mga barangay districts ug puroks aron kunohay sa pag hatag ug mga kaayohan ug benepisyo sama sa PhilHealth sa masa, pagpanghatag ug mga bugas, ug daghan pang diskarte aron lang motambong ang mga tawo ug ang ilang mga attendance sheet maoy giglamit nga kunuhay maoy gipirmahan sa pag uyon nga magpetisyon silang katawhan nga bahinon
ang Mangagoy sa walo ka barangay. Ang maong petisyon nga may naka ipit na nga mga pirma nga mokabat daw sa kapin 20,000 ka mga namirma nga maoy gikahilbulong sa uban nganong tua ilang mga pangalan nga wala sila masayod ug ang uban gibayran daw og tag P200 ka pesos kon kini mopirma pag uyon sa planong hiwahiwaon ang barangay. Sa pakighinabi sa Mindanao Daily Balita sa mga barangay opisyal ug mga mulupyo nasayran nga daghan silang nag ingon nga supak sila sa pagpatay sa ngalang Mangagoy nga diin lakip na kini sa sugilanon sa kapin 60 na ka tuig nga natawo ang maong pangalan.
Kasikas 5 Pangantucan gisaulog ang ika-49 ka tuig Sinulat ni ROSEMARY ALLO-GENON
GISAULOG sa lungsod sa Pangantucan ang iyang ika49 ka tuig gikan sa iyang pagka lungsod kaniadtong Hulyo 1, 1962. Atol sa maong okasyon gipahigayon ang invitational open baskeball tournament, lawn tennis, boxing, jobs fair, pamuhat, ug rituwal sa mga lumad, moto cross ug “Handog Titulo Program” dayon gisundan sa Search for Miss Pangantucan ug tigi sa pag-awit. Usa sa mga dinapit nga bisita mao sila si Kongresman Jess Paras, Governor Alex P. Calingasan, Vice Governor Jose Ma. R. Zubiri Jr. ug SP Clive D. Quiño. Si Mayor Manolito G. Garces uban ni CENRO Vergilino P. Alima, PENRO Agustilo A. Obsioma, Department of Environment and Natural Resources (DENR) Regional Executive Director Corazon B. Galinato, Register of Deeds Atty. Kitchie Sigrid J. Maputol, Regional Technical Director Engineer Paquito Melicor, LMO Ronald S. Fernandez maoy misaksi sa pagpanghatag sa titulo sa yuta ngadto sa mga benepisyo.
8 ka balay ugdaw sa sunog sa Brgy Patag Sinulat ni DIONE D. DATWIN
UGDAW ang walo ka balay sa nahitabong sunog niadtong milabay nga adlaw sa mga alas 3 didto sa Zone 3, Barangay Patag, Cagayan de Oro. Gikabutyag matud pa nga naggumikan ang sunog sa balay ni Gabriel Llina sa taas nga kuarto nga bahin og gibana-bana nga mokabat sa P2.5 mi-
Gitudlo ni Mr. Jerome Pioquinto ang seedling sa rattan ug lauan nga ilang ipananum didto sa reforestation project sa Malasag, Cagayan de Oro. Litrato kuha ni Roland Bruno
Barangay San Miguel gi-awditan Sinulat ni SAMMY TE
Nahidanghat sa Barangay San Miguel, Maramag, Bukidnon ang grupo sa mga sakop sa Commission on Audit, Region 10 (COA10) nga misusi sa mga proyekto sa nahisgotang dapit dili pa lang dugay. Nasayran nga ubayubay sa mga proyekto niini ang maayong pagka implementar sa mga opisyales sa barangay nga gipangulohan ni Punong Barangay Frederick Jala-
man. Matod ni Jalaman nga adunay mga proyekto ang na dapat alang sa ilang barangay nga nagagikan sa ilang paningkamot kay usahay kulangon man ang pondo sama sa gravelling ug uban pa. Ang mga awditor, nahimuot sa kahinlo sa ilang mga dokumento ug ang implementasyon sa mga proyekto nga matud pa adunay “transparency.”
lyones ka pesos. Matod pa ni FO2 Dennis Dales, imbestigador sa Bureau of Fire Protection, dali kaayo ang paglamoy sa kalayo sa mga balay gumikan kay kini ginama lamang sa light materials. Dugang ni FO2 Dales nga adunay kalisod sa dalan gumikan sa ka mihit sa lugar nga dili makasulod
ang firetruck ug daghan pang mga naka parking nga mga sakyanan sa kilid nga nakahatag ug ka imbraso sa dalan. Sanglit nagtinabangay na lamang ang mga residente sa pagpakgang sa sunog aron makontrolar ang kalayo. Sumala sa nakuha nga listahan, ang mga biktima mao sila Ret. Romeo Urbano, Victo-
ria Prondarina, Melba Cagaanan, Faith Cabanyag, Gabriel Llina, Noel Llina og Jose Bebal. Nonot niini, gipasalig ni Barangay Chairman Benny Fabricante nga ilang tagaan ug suporta ang mga biktima sa sunog. Sa pagkakaron, gitunan pa sa Bureau of Fire Protection kung unsay hinungdan sa nasangpit nga sunog.
Bulua central school nakadawat ug duha ka award gipahigayong sa essential health care program sa CAGAYAN de Oro City–– mao y nakada wa t sa Department of Education A n g e s k w e l a h a n s a Most Outstanding Public og ang ikaduha nga pasidBulua Central School Elementary Schools sa ungog mao ang Search for Model Preschool award in City Division ug ang Bulua Central School maoy ikaduha nga mananaog sa tanan nga participante nga mga eskwelahan. Ang maong award gidawat sa maabtik nga principal sa Bulua Central School ubos ni principal Mrs. Erlinda T. Cartagena diin ang certificate of KINING maong mga kahoy nga “Tugas” nga naka-pile diha recognition gihatag ni sa compound sa Department of Environment ang Natural Schools Division SuperResources (DENR) sa Malasag, Barangay Cugman, Cagayan de intendent Myrna S. MoOro, maoy usa sa mga buhing pruweba nga ang DENR aktibo sa ilang kampanya batok sa illegal logging dinhi sa amihanang toomull sa City Central School. Mindanao. Litrato kuha ni Roland Bruno Sinulat ni ROLAND BRUNO
Ang kalihukan gipahilona sa may Curriculom Improvement Center CIC atol sa gipahigayon nga management conferences sa tanang mga principal og mga maestra sa tibuok eskwelahan kagahapong adlawa. Matod pa ni Principal Cartagena nga dako ang iyang kalipay tungod sa maong pasidongog sa iyang eskwelahan tungod sa iyang kakogi sa paglimpiyo ug disiplina sa iyang mga estudyante ug paghatag kanila ug maayong soporta sa ilang mga ginikanan ilabi na sa mga maestra sa maong eskwelahan.
6 Kasinatian
Mindanao
Martes, Hulyo 5, 2011
Balita
worldwide ni! ALANG SA IMONG KAAGI SA GUGMA, tambag suliran, greetings, wanted textmate ug hubad sa imong damgo. isulat, extext o e-mail. tm/globe: 09359727899 ug tnt/smart: 09462202141 l E-mail: sonnydavid2011@gmail.com mabasa SA INTERNET - http://www.businessweekmindanao.com
Sa inyong entry, ayaw kabalaka kung dili ako maka-reply kaninyo tungod kana sa akong ka busy sa sinulatay. Kanang inyong gi-text ma-mantala ugma o sa sunod adlaw gikan pagkadawat niini…first come first serve basis.
GUGMA’NG BUTA
TAMBAG SULIRAN
HUMAN sa kabibo sa among balay, nag-inusara na dayon ako kuya. Mao nagdiskanso ako sa among balkon sa taas. Naglantaw ko ngadto sa mga sakyanan nga moagi sa national highway kay lagi ang among balay daplin man sa dalan, sa ato pa, dali ra makita nako ang manglabay nga klasiklasing mga sakyanan. Sa dihang adunay miagi nga usa ka Van diin bukas ang bintana niini sa may frontseat nga bahin, aduna akoy nakitang babaye nga haskang gwapaha kaayo u g mestiza pa gayud ang nakalingkod niini. Garabi akong tutok ngadto kaniya samtang siya usab mihangad ngadto kanako og mitutok usab. Milabay ang duha ka adlaw, naglingkod na usab ako sa among balkonahi, pagkataudtaud, miagi na usab ang maong V a n kuya, dayon nag tinan-awa na sab kami sa maong gwapa nga babaye. Naka-ingon ako sa akong kaugalingon nga . . . kinsa ba kaha ang ngalan niadtong bayhana apan i-angay-angay kaha ako niya nga adunahan man sila samtang ako anak lamang sa kabus. Nianang adlawng Dominggo samtang gisugo ako sa akong lola ngadto sa usa ka grocery sa among lungsod, sa dihang mibayad na ako sa kahera sa akong gipalit nga mga silopin para sudlan sa baligyang mga tabako ni lola, kalit nagtabo among pananaw sa usa ka babaye kinsa nagbayad usab sa iyang mga pinalit uban sa iyang katabang niini, siya diay kuya kadtong gwapa nga babaye sa may Van. Ako dayon siyang giila-ila ug ako nagkanayon “HI! PWEDE MAILA-ILA, AKO SI PETER.” Mitubag dayon ang maong gwapa dala pahiyom “AKO SAB SI BEVERLY”. Pagkahuman namo og ila-ila kuya, nangayo dayon ko og cellphone number ni Beverly ug ako dayon kining gi-miskol samtang anaa pa siya sa akong atubangan aron iya kining ma-phonebook. May sumpay pa ugma.
Kuya Son maayong adlaw, unsa man akong angay buhaton nga mabalhin sa akong apelyido ang akong anak kay ang gidala nga family name niini sa iyang inahan man. Ang bata ania sa akong poder ug upat na ka tuig ang iyang pangidaron karon. Gusto nako nga masunod gayud ang akong bansagon ngadto sa bata aron ako siyang mahimo nga dependent sa SSS ug labaw sa tanan hapit na ra ba siya mag-eskwela nga kinhanglan mabalhin na aron madala na niya ang akong apelyido niini. Unsa man akong maayong buhaton. (09067891195)
TEXT2x, eyeball2x
(Bisan unsa)
TUBAG: Kung ang iyang ngalan o first name lamang nga maoy ilisan dili unta kuti kay joint affidavit raman ang himoon pinaagi sa notaryo sa abogado diin mogasto lamang og P500.00. Mahitungod sa pag-ilis sa apelyido sa bata ngadto sa imong bansagon isip ikaw ang amahan niini adunay tukmang proseso sa korte pinaagi sa usa ka hearing niini, gani, sa dili pa mahitabo ang maong hearing, adunay himoon nga three consecutive legal notices ngadto sa usa ka mantalaan, sa ato pa, e-publish kini katulo ka besis diin mogasto ka niini og sayis (6) mel ka pesos. Dayon mogasto usab ikaw para sa imong abugado plus filing fee pa ngadto sa korte diin mogugol ang tanan sa kantidad ngadto sa diyes o kensi mel ka libo ka pesos.
Hi Kuya Sonny, good day kanimo. Ako si Martin 24 years old, single, ug ania magpuyo dinhi sa Malaybalay City, lalawigan sa Bukidnon. Ania ako magtrabaho sa usa ka government agency ning among dapit. Naa koy ka text2x, eyeball2x nga usa ka maestra siya mao si Katlyn 23 years old, single usab, ug nagpuyo sa pikas nga municipality dinhi sa among lalawigan. Mao nga nagsabot me nga mag-eyeball2x ug ang dapit nga mag-meet ming duha dinhi mismo sa Malaybalay. Pag-eyeball gyud namo, dako kaayo among kalipay kay at last nagkita E-TEXT IMONG OPINYON UG PROBLEMA SA BARANGAY ra gyud kami. Ako dayon siyang gi-envite og snacks diin nagtalk me Partisipasyon sa katawhan og maayo. Syempre pormal kaayo ang akong dating sa iya kay maestra baya siya. Nagsabot me nga mamisita ko niya karong next day aron Ang fly over nga gipahimutang sa Barangay Puerto didto sa ilang balay ako magpropose sa akong gibating gugma kaniya. ug diha sa Velez ug Recto dako kaayo kana nga Thanks Kuya Sonny. (Its me Martin) ikatabang sa dagan sa trapiko sa atung dakbayan MENSAHI NI KUYA SONNY DAVID: Ang inyong Kaagi sa Gugma, Text2x Eyeball2x ug Tambag Suliran mahimo kana ninyo e-text. Imong buhaton, bahinbahinon ug sumpaysumpayon ang messages sa imong sugilanon dayon e-send ka-lima o kaha labaw pa niana dependi kung asa taman kataas. Matag send ayaw palabihi og taas para dili ma “some texts missing.”
ilabi na nga nagkaanan na pagdako ug kabibo dayon usab pagdaghan ang mga tawo sa atung dapit. Kanimo Mayor Dongkoy Emano, good luck. Keep up the good work always. (From Tirso)
Mindanao
Balita Martes, Hulyo 5, 2011 tm/globe: 09359727899 • tnt/smart: 09462202141
GREETINGS KAHULOGAN WANTED TEXTMATE PERSONAL GREETINGS NI KUYA SONNY: Belated happy birthday to DONDON BERONDO ang pogi nga bana sama nako he he he, bana siya nga maomao ni Ojie Derecho-Berondo. Apil sab sa ilang mga anaK Clark, CaSSEY ug L.j. Sila usab nga taga FINANCE AND CEED Personnel and staff sa Puerto Market. Ang mga friends nga mga todo kayud sa ilang negosyo sa Puerto Market sila LYNLYN MEDOZA nga permi gapahubag kuno – hubag daw iyang bulsa kay puno sa halin. Sila sab Yolly,, Merlyn Oclarit, Marlyn Caayaman ug si Nang Minda…na hala pahubag mo sa inyong halin diha. Kadtong wala manganli ayaw mo pagmahay ha, kay sa sunod kamo na sab, bahala’g kada adlaw pa, ye he! 000 Kuya Son wanted ko texm8 kna girl or balo na nga GIRL. Salamat. Ako nmber 09262882727. 000 HelloKuya ifever naay maka sught sa ako # kanang AFP 58IB DIVISION, 20to 25 yrs old. I’m willing to ne one of them. Here’s my # 09061926377. 000 Bonjour Kuya Son, I’m Ms L., finding a goodman 4 me ung tipong mamahalin ako. Kanang 20-25 lng kuya BIG TANGGO!/09161311200. 000 Gd pm sir, ngita ko txm8 kanang girl, kanang gwapa ug maayo’g batasan, 20 yrs old pataas. Tnx I’m Jun of Lanao del Norte/09352324803. 000 Hi Kuya Sonny, nangita ko og txm8. Aq c ANGELICA, 17 yrs old tga Iligan City/09352541576. 000 Hellow kuya SON, HANAP ng ka txm8 girl 20-23 yrs old . Kanang buotan ug masuroy pud. Mao ni ako # 09169676099. 000 Hi kuya sonny gd eve, I need a girl txm8 ung hot kai gwapo ma ko/09267709384. 000 Morning Kuya Son, I’m Rose from Bacolod, Lanao del Norte, grt naq aq mga txm8 dha sac do, Bukidnon specially kang DaRIE AND JHERO, GOD BLESS U ALL. Tnx Kuya Son/09058343492. 000 Hai kuya Son morning, hanap ako ng txm8 na GIRL taga cdo only. 17-18 ang age. Kanag gwapahon he he. I’m Mack of Balingasag , Mis. Or./09263321469. 000 Hai kuya son greet lng nako aq mgha frn specially dha sa Nazareth, cdo blc 24. Hanap ako ng txm8 boy 30 above. I’m Kathlyn and here’s my # 09167410299. 000 Hai kuya son hanap mo ako ng txm8. I’m Maryjane from Gingoog City. Mao ni ako # 09051693419. 000 Kuya pkigreet q sa Philippine Marines . I’m Fritz Jhun hanap po ako ng txm8 girl 18-25 yrs of age ung mabait kuya, salamat po and more power/09051354470. 000 Gud nun kuy a pwede mangau txm8. I’m a boy/09462784697. 000 Gud pm kuta gret lng ko sa ako hsbnd na c Tristan ug sa ako baby na ci babay Katrina.tnx kuya/09484578071. 000 Gd day kuya ngau ko txm8 kanang boy nga GOOD LOOKING, 16-21 po,here’s my tm #09067317388. I’m Chriss of cdo. Tnx.
SA DAMGO
12,000 KA MGA DAMGO ANG MAHUBAD Tungod sa kadaghan sa atong texters sa Greetings, Kahulogan sa Damgo ug Sinyales sa Kapalaran, hulata lang ninyo sulod ning semanahuna kay mamantala gayud inyong gi-texts.
Kapalaran 7 SINYALES sa KAPALARAN
E-text ang imong birthday {bulan, pitsa ug tuig}. Unsa imong gender {lalaki ka o babaye}. Asa ka gipanganak {balay ba o sa hospital}. Asa ikaw karon nagpuyo {lungsod ba o sa syudad}
BIRTHDAY: August 5, 1951, babaye, gianak sa balay, ania ako sa syudad. (09484183277)
SINYALES: Ang imong elementong sinyal mao ang FIRE. Ang fire mao ang dagan sa imong kinabuhi niining mosunod: Daghan ganahan nimo. Daghan motuo ug daghan nakaila nimo. Mao nga tungod niana kanunay SONNY DAVID ka mogawas sa balay kay aron dili ka magluya. DAMGO: Kuya gikasal ko nga wala nako maklaro ang Kasagaran makab-ot nimo ang maayong kaugmaon. dagway sa lalaki. Dalaga pa ko karon. (Ebutang imong Kung imong maagbat ang kalisod maningkamot ka ngalan kung dili ka gusto e-print imong name, ok?) aron masulbad. Ang imong lucky color, YELLOW. 000 KAHULOGAN: Nagpasabot nga adunay kapakyasan sa BIRTHDAY: September 28, 1958, usa ako ka babaye, sa imong mga plano. balay gianak ug nagpuyo sa syudad. (09094720072) 000 KAHULOGAN SA DAMGO SINYALES: Ang imong elementong sinyal mao ang DAMGO: Nagdamgo ko ug tsinilas. (09122196421) AIR. Ang air mao ang dagan sa imong kinabuhi niining mosunod: Aduna kay igong abilidad diha sa KAHULOGAN: Aduna kay daghan nga mga intriga. pakigbisog sa problema. Ang tanan aspeto adunay Makahibalag ka ug minyo nga lalaki ug motabang sa imong kapasidad nga kamao ka sa bisan unsa nga imong kalisod, apan naay bugti niana makakita ka ug kalihukan. Maayo ka sa imong panglantaw o hunahuna kasamok. sa mga pagabuhaton nimo. Tungod nianang tanan, 000 imong makab-ot ang mga kahigayunan apil na ang DAMGO: Nagdamgo ko ug toburan, naligo ug nanglaba haruhay’ng kinabuhi, sa gugma ug sa kalipay. Maayo me dayon kalit nawala ang agas ug wala na mobalik. ka sa negosyo ug dali ka ma-promote sa panarbaho. Naa sab koy nakita nga nangaligo kinsa dili makita ilang Imong lucky color, PINK. mga nawong.Thanks kuya son (CHANNER). 000 BIRTHDAY: August 19, 1992, girl , sa balay gianak, KAHULOGAN: Imong maangkon ang kalinaw ug kalam- nia ko sa syuda nagpuyo. (Jane Duat, Iponan,cdo). pusan sa imong kinabuhi sa umalabot nga panahon. Salamat Kuya Sonny. 000 DAMGO: Ang akong uyab gikasal sa lain, wala madayon SINYALES: Ang imong elementong sinyal mao ang FIRE. kay nagwild ko sulod sa simbahan, tapos kami daw Ang fire mao ang dagan sa imong kinabuhi niining ang nag-ipon naa me anak. Dayon nagbalik ra sila sa mosunod: Daghan ganahan nimo. Dali ka dayuon babae. Unsa ni buot pasabot kuya. (09481267171) sa katawhan ug popular ka. Magluya ka kung naa KAHULOGAN: Mahinagbo nimo ang imong suliran ug ka ra sa balay mao mogawas ka permi. Ang imong kasakit. Ang imong uyab kung ugaling single ka pa personalidad strong, kanunay ka molambo. Dali ka ra karon, taman lamang siya sa mga saad diha kanimo. masilo apan dali ra usab mahupay ug maluoy. Imong lucky color, YELLOW. 000 000 DAMGO: Nagdamgo ko sa akong mama dugay naman BIRTHDAY: Kuya akong birthday February 4, 1970, siya namatay. Nagdamgo sab ko sa akong bana nga lalaki ko, gianak sa balay ug nagpuyo karon sa syudad. nag-pile ug kahoy sa abuhan. Unsa ni sir. Salamat. (09214305980) KAHULOGAN: Basta gani magdamgo kabahin sa mga patay, ang buot ipasabot niana adunay umalabot nga SINYALES: Ang imong elementong sinyal mao ang AIR. problema o kasub-anan. Kanang mag-pile og kahoy, Ang air mao ang dagan sa imong kinabuhi niining nagpasabot kana nga ang negosyo dili maayo ang mosunod: Ang imong kinaiya makita gayud sa tanan panahon nga dili ka gatingogtingog sa ato pa hilomom dagan ug panagbingkil sa gugma. apan lawom og dulot, gumikan niana ang mga tawo 000 DAMGO: Nagdamgo kong nga ang mga bulak sa flow- makaingon nga lisod ka sabton. Apan matinabangon erbase pula tanan ug pyuos na sa dihang paglingi nako ka. Kung mo desisyon ka magduhaduha ka mao nga sa pultahan adunay tawo nga akong kaila nagtan-aw usahay masipyat ka. Mahigugmaon ug maluloy-on ka. Imong lucky color, PURPLE. ug seryoso nako (Lyn) 000 KAHULOGA: Makaangkon ka og mga pagsulay ingon man BIRTHDAY: Kuya Son, akong birthday September 22, kapakyasan ug madulom nga lintunganay. (Nagtext ka 1980, gipanganak sa hospital ug nagpyuo karon sa sa ako nga negosyante ka, mao ni akong pahinumdom Valencia City. (09206460238) kanimo: Sukol niana nga mga aspeto aron ikaw ang magmadaugon, planoha pagmaayo ang imong negosyo SINYALES: Ang imong elementong sinyal mao ang ug ayaw e-waldas imong kwarta labaw na ang imong EARTH. Ang earth mao ang dagan sa imong kinabuhi puhonan). niining mosunod: Imong makab-ot ang maarang-arang 000 nga kahimtang diin maoy imong giplano. Kanunay diay DAMGO: Nagdamgo ko nga nangahulog tanan mga ka mangandam sa pagtubag sa kalisod. Ikaw kung bitoon u gang langit (09162695295) mosaad imong tumanon gayud ug maginghatagon ingon man maluloy-on ka. Imong makab-ot ang imong KAHULOGAN: Adunay kapakyasan ug kasakit. damgo nga moasenso ka. Imong lucky color, ORANGE.
8 Kasayoran Nasayod ka ba?
Mindanao
Martes, Hulyo 5, 2011
Unsay kala-inan? Cyst vs Boil
Nasayod Ka Ba nga ang pagtambal sa COLON CANCER magadepende sa diagnoses ug makuha (Katapusan sa duha ka bahin) pinaagi sa colonoscopy, kung gamay pa o localGi-research ni Janjan S. Felicilda ized? (Gi-research ni Jay F. Nacasabog gikan sa WebMD, pinaagi sa Rowjoe S. Felicilda Memorial Ang ‘cyst’ ikapasangil ngadto sa pagkabara sa fluid, tumors, genetic conditions, infections ug Cancer Information Project)
Punto ni Fil Deo AYAW kompiyansa kay magtindog ka lang kilid sa dalan, wala kay kalibutan nga nahalin kana. Ang PUJ drivers maoy ‘buyers’ samtang ang barkers o dispatchers maoy ‘dealers’. Tagpiso ang baligya kanimo. Komon kini diha sa illegal terminals nga naghitak sa kadalanan sa Cagayan de Oro. ILAWOM sa overpass, motabok …dili uroy mahadlok nga ma-impas. Asa na man ang jaywalking ordinance? Hanap na kay labihan na kadaan? BRYAN DYSON, kanhi presidente ug chief operating officer sa Coke, nagarong sa trabaho sulod sa office hours ug mopauli sa hustong oras. Mihatag sa panahon nga gikinahanglan sa iyahang pamilya, kahigalaan ug mopahulay sa hustong gidugayon. Matud niya ang ‘value’ mamahimong ‘value’ kung ang ‘value’ niini hatagan og ‘value.’ PRESIDENTE Aquino misaad nga ugma damlag, linis na ang atoang palibot ug barato na ang gahom-dagitab. Kanus-an man kaha kana nga ugma damlag, no? Naglisod na kami kaayo, Mr. President ug walay sigurong moabot pa imong giingon nga ugma damlag.Now na, Sirrrr, ! Human na ang accessibility audit sa Butuan City Hall ug sa Agusan del Norte provincial capitol. Ang ang maong audit gipahigayon sa Regional Committee on Disability Affairs (RCDA), pinangulohan ni DSWD Regional Director MerceditaJabagat. Nganong city hall ug capitol ra man, Madam? Accessibility audit gipasubay sa Batas Pambansa Bilang 344 (Accessibility Law). Aw, dugay ra diay kaayo kana nga balaod, no? Murag panahon pa ni President Marcos, diba? Nganong karon pa man lagi migimok? National Dairy Authority mopadayon pagtabang sa mga mag-uumang interesado sa dairy farming. Kining maong ahensiya nakigpartner sa langyaw’ng kanasoran. Mao gyud ni mahitabo kay magsalig lang ta sa atoang kaugalingon, ambot lang kung asa ta punita, no? Gikapartner sa NDA ang usa ka kooperatiba sa Land O’Lakes sa Arden Hills, Minnesota, USA. Kung wala pa ang mga Kano, ambot lang kung asa kita mosango, no? Ang Land O’Lakes mihatag og sapi nganha sa NDA aron ipalit og 585 ka buntis nga baka ug lima ka turong baka gikan sa New Zealand. Sila kanunay maghatagan, samtang kitang mga Pinoy kanunay’ng magpangayo-an. Igsoon, i-text ang imohang hunahuna MDBPUNTO <space>MSG<space>NGALAN UG ADDRESS> ug ipadala sa 09997990008.
ubang mga butang. Sa laing bahin, ang ‘boil’ gitawag usab og furuncle o kondisyon sa panit nga nagsumikad sa infection sa hair follicle. Mao nga kini gitawag usab og folliculitis. Ang labing hinungdan niini mao ang bacterium nga gitawag og staph aureus. Medyo technical na kining atong gipanglitok, apan mao ra gyud ni atong mahimo sa pagkakaron. Ang staph aureus magsugod sa hubag ug sa bahin sa panit sakit nga nagasakit. Mabati ang kasakit kay nagtigom man ang nana ug patay’ng tissues. Aduna puy gitawag og carbuncles nga mahitabo kung ang ‘boils’ magtapok na. Gawas nga mohubag (swell) ug mosakit, ang ‘boil’ init ug humok. Sakitan kita kung kini mahikapan o mapiso.. Adunay ‘boil’ nga sama kadako sa liso sa batong. Duna puy ‘boil’ nga sama kadako sa bola sa golf. Ang ubang ‘boil’ dunay puti nga bahin diha sa lump. Niining higayon, ang maong ‘boil’ mopadulong na sa pagboto ug mahaw-as dayon ang nana. Ang ‘boil’ matambalan sa anti-infectives. Ang dakong hubag masulbad pinaagi sa medical interventions aron mahaw-as ang nana. Sa gagmay’ng hubag, pweding gamiton ang topical creams. Hubag man o ‘cyst’, kinahanglan nga ampingan sa tawo ang kaugalingon aron malikayan ang mga komplikasyon. (Gi-research in Janjan S. Felicilda gikan sa www.differencebetween. net)
Katawatsi Ni Khristha Riva Arfene
TEMPRANO Anak: Tay unsa gani tawag anang galupad sa taas nga murag ‘T’ ang porma? Tatay: Mao kanay gitawag og temprano, anak! Anak : Abi ko’g eroplano, Tay. Tatay : Aw, depende na sa kadako, anak! NAGLABADA Tawo: Padre, nganong naa ma’y daghang hinayhay nga bra, panty ug mga blouses diha’s luyo sa kombento? Naa ka’y asawa? Pari : Sus, kung magsalig lang ko’s inyong amot, dili ko mabuhi oy!. Nangdawat ko’g labada no! PANAWAGAN Baye : Sir, pwede ko manawan sa akong bana? Announcer : Sure, Misis…pero ngano man? Baye : Ninglawas man gud siya Sir ug gidala ang akoang lima ka mga anak? Announcer : Ok Misis, padayon sa imohang panawagan!
Unsay ipasabot? OMESCO : Office of the Mindanao Educational Scientific and Cultural Organization
Balita
KUKANG
(Kinsa Unsa Kanus-a Asa Ngano Gi-unsa)
Hulyo : Lung Cancer Awareness Month (Katapusan sa tulo ka bahin) Ubang Hinungdan sa Lung Cancer Ang mga tawong nag-antos sa Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD), taas usab og risgo sa lung cancer, hinigarilyo man siya o dili. Genetic Nga Mga Hinungdan sa Lung Cancer Ang genetic predisposition sa lung cancer, dili magpasabot nga ang usa ka tawo makadevelop og lung cancer. Kana nagpasabot nga sila posibleng maka-develop og lung cancer, ilabi na kung masagulan sa ubang mga risgo. Ang mga researcher nagasugod na pagla-in (isolate) sa ubang genetic changes nga may kalabotan sa taas nga risgo sa lung cancer. Infectious Nga Mga Hinungdan sa Lung Cancer Ang mga mananakod nga sakit, posibleng makadugang sa risgo sa lung cancer. Ang gitawag og infectious agents sa lung cancer mao ang : chlamydia pneumoniae, Human Papilloma Virus (HPV) ug tipdas. (Gi-research ug gi-develop sa Rowjoe S. Felicilda Memorial Cancer Information Project uban sa datos ni Dr. Lynne Eldridge sa About.com) Baye : Hoy pangitttt! I-uli ang mga bata kay usa ra ang imoha ana! TXT MSG “Plangga, sori jud kau ha ky storbo tka. Bsin my gtagdan kng msg sa uban. nform lang tka nga namunga na amo manga. Ngayo ka?” ELEVATOR King : Naghangos man lagi ka, Bai! Wa diay ka nag-elevator gikan sa ground floor pasaka nganhi sa 10th floor? Kong : (Hangos) Wa lagi King kay nakamarka man gud sa elevator nga 10 Persons Capacity Only. Nah, kay ako ra man usa, mao nga nagbaktas ko! ORAS King : Diin pa diay ka gikan, bai Kong? Kong : Iligan pa jud, Bai King! King : Unsa man untay tuyo nimo dinhi sa Cagayan de Oro, Bai? Kong : Mangutana lang una ko’g unsa na orasa sa imohang relo, Bai!
Balaanong Pulong: Ang ANAK sa TAWO mianhi aron pagpangita ug pagluwas sa mga nawala o nahisalaag. Palihog
basaha ang
Lucas 19:1-10
Mindanao
Balita Martes, Hulyo 5, 2011
12th International Youth Day apilan sa mga taga-Caraga BUTUAN City – Ang Caraga Region mopadala og mga delegado ngadto sa 12th International Youth Day nga i-host sa United Nations Association of the Philippines (UNAP). Si Caraga Regional UNAP Chair Rex Ybañez maoy mangulo sa del-
egasyon ngadto sa IYD nga himoon sa Iloilo City, Agosto 3-7 ning tuiga. “Ang IYD usa ka maayong okasyon aron ang kabatan-onang Caraganon makapakita sa mga talento ug kahanas sa pagkab-ot sa Millennium Development Goals (MDGs),” matud ni Mr. Ybañez.” Atol sa IYD, ang UNAP
OZAMIZ City - Governor Jurdin Jesus M. Romualdo sa Camiguin, gituboy nga mangulo sa Regional Peace and Order Council (RPOC-10). Ang pagtuboy kaniya giuyonan sa ginsakpan sa Regional Development Council (RDC-10) atol sa
ika-89 nga Full RDC Council Meeting dinhi sa dakbayan sa Ozamiz. Hinoon, kini kinahanglan pang aprobahan ni President Aquino. Samtang si Iligan City Mayor ug RDC-10 Chair Lawrence Cruz miaghat nga magtigom gilayon ang RPOC aron matagad ang
Sinulat ni Arjay S. Felicilda Caraga Bureau Chief
Kalamboan 9 Dateline Caraga
Hinipos nga Arjay S. Felicilda, Caraga Bureau Chief
KAWAT-MOTORSIKLO : KASO UNO
BUTUAN City – Gipangita pa sa Theft and Robbery Unit sa Butuan City Police Office ang usa ka blue XRM motorcycle nga gikawat buntag sa Hulyo 2 ning tuiga diha sa Purok 6, Brgy Villa Kananga ning dakbayan. Ang tag-iya nga si Mr. Rankin Amparado Galdican mireport nga ang maong motorisklo giparada sa likod sa iyahang balay diha sa naasoy nga dapit, apan sa dihang iya na untang gamiton, wala na kini sa giparadahan. . the back of his house located at said place and when he verified, it was discovered
abagan sa National Youth C o m m i s s i o n ( N YC ) , Commission on Higher Education (CHED), Department of Education (DepEd), Department of the Interior and Local Government (DILG) ug UNESCO National Commission (UNESCO Nat- KAWAT-MOTORSIKLO : KASO DOS Com). (uban sa report PROSPERIDAD, Agusan del Sur – Nakaplagan ilalum sa kalibunan sa Brgy San Vicente ning maong lungsod sa pia-caraga) ang usa ka motorsiklong Honda XRM 125m, buntag sa Hunyo 16 ning tuiga. Ang nakakaplag mao si Brgy Chair Felipe Palco, kinsa mireport gilayon nganha sa mga isyu ug hisgotanan Prosperidad Police Station. Ang motorsiklong gitoohang mahitungod sa kalinaw ug kinawat, gibitad nila ni Police Inspector Rodel Dorado gikan sa kalibonan ug gihipos diha sa ilahang buhatan. kahusay sa rehiyon. Alang kang Mayor Cruz, kung walay kalinaw ug ka- NANGUHA’G SCRAPS SA CITY HALL husay dili mapalahutay ang BUTUAN City – Usa ka 33 anyos nga ulitawo gisikop ekonomikanhong kalam- kay nanguha og scraps diha sa sunog nga daang city hall boan sa katilingban.(fil building, hapon sa Hunyo 26 ning tuiga. Siya si Mr. Ramil deo uban sa report sa Balane nga taga-Villanueva Extension, Brgy. Tandang Sora. Ang misikop ug midala kaniya nganha sa Butuan pia-10) City Police Station (BCPS) 2 mao si Mr. Demosthenes Tomilap, deputy chief sa city security unit (CSU). Nasakmit gikan kang Mr. Balane ang nagkalainlaing scraps nga kantidad og P3 mil ug usa ka plastic bottle nga may sulod nga rugby.
Camiguin Gov gituboy pagka-RPOC chair
Adopt-a-school sa Butuan Police malampuson
BUTUAN City – Usa ka libo ug 153 ka public school pupils ning dakbayan ang nakapahimulos sa gipalapdang Adopt-a-School Program sa Butuan City Police Office (BCPO) karong bag-o. Nadawat sa kabataan ang school bags, notebooks, pencils, erasers, sharpeners, crayons, ballpens, papers ug plastic envelops. Ang Adopt-a-School Program gilusad sa PCPO Station 1 tulo ka tuig nang milabay aron matabangan ang mga tinun-an kansang mga ginikanan naglisod pagpalit sa kahimanan sa ilang mga magtutunghang anak. Matud ni PSupt Joseph Boquiren, commandante sa BCPO Station 1, sila ang nanghatag ngadto sa mga tinun-an sa San Roque Elementary School sa Brgy Bit-os ug sa Maug Elementary School. Samtang ang BCPO Station 3 nanghatag sa Bancasi Elementary School ug BCPO Station 4 sa Camayahan Elementary School. Nanghatag usab ang Butuan City Public Safety Company diha sa Danapa Elementary School. Gawas sa school supplies, gipasnacks usab sa kapulisan ang kabataan og lugaw o pospas ug siopao. Gipasalig ni BCPO Director Jose Carillo nga ang Adopt-a-School Program usa ka permanenting lalihokan sa kapulisan kay iyang gipangga ang mga Butuanon bisan pa man nga siya usa ka Bicolano. (arjay s. felicilda , caraga bureau chief , uban sa report sa bcpo / piacaraga )
Basura ug limpiyong tubig sa AgNte Sinulat ni Arjay S. Felicilda Caraga Bureau Chief
AGUSAN del Norte - Gidutan karon og maayo sa kagamhanan ning lalawigan sa Agusan del Norte ang tukmang paglabay sa mga basura. Matud ni Gov. Erlpe John M. Amante nga pinaagi niini, masiguro usab ang kalinis sa tubig ilimnon ug mahilayo ang katawhan gikan sa mga balatian.
Sa samang higayon, gibutyag sa gobernador nga sa miaging, doolan sa 95% sa katawhan sa probinsiya ang nahatagan og luwas nga ilimnong tubig o 58,233 ka panimalay. Gipaniguro ni Gov. Amante nga sa tuig 2013, ang tanang mga taga-Agusan del Norte makapahimulos na sa labing maayong serbisyo sa panubig. (uban sa report sa pia 13)
SMS PIA CARAGA
Regional Director Abner M. Caga, PIA 13 ADUNAY bag-ong mga opisyal sa gobyerno nga gitudlo sa Malacañang. Sila mao si Ambassador Wilfredo D. Maximo (Republic of Cuba, uban sa sikbit nga hurisdiksiyon sa Dominican Republic, Republic of Haiti and Jamaica); Ambassador Constancio R. Vingno Jr. (South Africa, uban sa sikbit nga hurisdiksiyon sa Republic of Angola, Republic of Botswana, Kingdom of Lesotho, Republic of Mozambique, Republic of Namibia, Kingdom of Swaziland, Republic of Zambia ug Republic of Zimbabwe); Acting Deputy Administrator Robert Nomar V. Leyretana (Land Registration Authority); Board
Member Emmanuel R. Ledesma (TRANSCO – Luzon); Director IV Eleazar E. Ricote (Capacity Building and Knowledge Management Service, Public-Private Partnership Center, NEDA); Director IV Alfredo S. Vitangcol III (Formulation and Evaluation Service, PPP Center, NEDA); Director IV Lelina A. Quilates (Administrative Service, Project Development Services, NEDA) ug Director III Rina P. Alzate (Project Development ServicesPPP Center, NEDA). oOo GOBYERNO sa Agusan del Norte naka-supplementary feeding ngadto sa 781 ka kulang sa
NANGDUGNAS OG LUBI
SISON, Surigao del Norte – Tulo ka mga mag-uuma naaktohan sa kapulisan nga ‘nanguha’ og 550 ka book lubi nga dili ilaha. Sila mao si Mr. Narciso Marabolas, Mr. Remegio Gredorio Nabasug ug Mr. Ritchel Enderes Delarmente nga pulos taga-Brgy Tinugpahan ning maong lungsod. Mismo ang tag-iya sa lubi nga si Mr. Sigismundo Farola Sison maoy mibalita niini nga hitabo nganha sa kapulisan, kadlawon sa Hulyo 1 ning tuiga, diha sa Km 21, Brgy San Pedro, Sison. (Ang DateLine Caraga gisuportahan sa opisina nim P/Supt. Martin Mercado Gamba, regional information officer sa Caraga PNP) timbang nga kabataan ubos sa NURTRITION PROGRAM niini. Matud ni Governor Erlpe John Amante nga ang maong kalihokan nakatabang kaayo sa pagsaka sa marka sa probinsiya diha sa implementasyon sa nutrition program sa kinatibok-ang Caraga Region sa tuig 2010. oOo MGA buhing asawa o bana sa mga pensiyonado sa GSIS makadawat na karon og monthly pension benefits bisag sila adunay mga trabaho ug sweldo. Kining maong bag-ong programa gipahibalo ni Corporate Services Officer II Ammor Taccad sa GSIS Public Relations Office. Iyang gipahibalo usab nga ang GSIS magsugod na pagtratar sa mga aplikasyon alang sa funeral benefits, isip construc-
tive notice alang sa pension sa mga natungdan. oOo MOLAMBO sa tumang katalagsaon ang Caraga Region, kung magtambayayong ang usag-usa. Kini ang panglantaw ni Surigao del Norte Governor Sol Matugas dungan sa iyang pagdawat sa hagit isip bag-ong pangulo sa Regional Development Council (RDC) sa Region 13. Gipasabot ni Gov. Matugas nga ang iyahang pagpamunoan sa RDC magkinahanglan sa hunahuna ug kasingkasing sa matag sakop. Sa ingon niana, matuman ang tahas sa pagpasaka sa ekonomiya sa Caraga Region nga, sa pagkakaron, giilang maspobre kay sa Autonomous Regional for Muslim Mindanao (ARMM).
10 Kalingawan SUDOKU How to play the game? Fill in completely every rows, columns and diagonals of each puzzle without repitition of the same digit.
Mindanao
Martes, Hulyo 5, 2011
CIRCLE A WORD
Ang miagi
CARAMEL CARAT CARAVAN CARBINE CARBON CARCASS CARDINAL
CAREER CAREFUL CARESS CARET CARICATURE CARNAGE CARNIVAL
CAROM CAROTENE CARROT CARRY CARTOON CARVE
Balita
Inadlaw'ng Horoscope Giresearch ni Sonny G. David AQUARIUS(Enero 20-Pebrero 18) Ang imong kalisod karon, lumalabay lang kana. Adunay mohatod kanimo sa maayong balita. PISCES(Pebrero 19-Marso 20)Ayaw una adtu-e ang imong higala kay mas maayo nga unahon nimo ang imong panginahanglanon. ARIES(Marso 21-ABRIL 19) Ang imong lakaw karon maoy modala kanimo sa swerte. TAURUS(Abril 20-Mayo 20) Maayo nimo karon todo kayud aron dako kaâ&#x20AC;&#x2122;g halin. Sa dili negosyanti, buenas ka sa imong kinaugalingon nga diskarte. GEMINI(Mayo 21-Hunyo 20) Malipayon ka kung uban kanimo ang imong pamilya. Adunay mohatod kanimo sa maayong balita
CROSSWORD puzzle ACROSS 1. Raise to the third power 5. Wound mark 9. Board member 11. Actor Guinness 13. Assert without proof 14. The Leaning Tower of 15. Cunning 16. Writing fluid 18. Diving seabird 19. Interweave 21. North or South 23. Clean and orderly 24. Put under water 27. To a__; exactly 28. Boots Anson_ 29. Kiss 31. CAR province 33. Amusement center 35. Incandescence 36. Dual 37. My One and_
CHESS PUZZLE Chess puzzle No. 20
White to move mate in 4 Solution to Puzzle No. 19
1.
Qh8 e5; 2. Qh7 checkmate!
38. Woodwind instrument DOWN 1. Prison room 2. Hideous 3. Winged insect 4. Motorman 6. Head covering 7. Nueva Ecija town 8. Beneficial effect 9. Adventurous 10. Collapsible shelter 12. Baked food 17. Australian marsupial 19. Large tree 20. Born 21. American Indian village 22. King of the fairies 24. Male deer 25. Open way 26. Fencing sword 29. Camarines Norte town 30. Inactive 32. Piercing tool 34. Apprentice
Ang tubag sa miagi
CANCER(Hunyo 21-Hulyo 22) Maayo karon ang dagan sa imong kinabuhi uban usab sa paningkamot. LEO(Hulyo 23-Agusto 22) Adunay higala nimo buot motabang, ayuha lang siya pagdala. VIRGO(Agusto23-Septiyembre 22) Ayaw pag-inusara sa imong plano, sangpita ang imong kapikas aron kini molambo. LIBRA(Septiyembre 23-Oktobre 22) Ang imong tindahan karon magpungasi ang mga suki. Nindot imong plano kay mao kini ang makapalambo kanimo. SCORPIO(Octobre 23-Nobiyembre 21) Ang imong grasya karon anaa kanimo apan ayaw lang usab pagsalig tanan kay aron motugo kini. SAGITTARIUS(Nobiyembre 22-Disyembre 21) Ang imong pagkalimtanon karon maoy makahatag og kapakyasan sa imong tinguha. CAPRICORN (Disyembre 22-Enero 19) Pakig-away sa mga problema karon aron mohulip ang tunhay nga dagan sa imong kinabuhi.
MID-DAY
RAMBLE
912 522
Kalipayan 11
Mindanao
Balita Martes, Hulyo 5, 2011
WIN & HELP: SUPPORT GOVERNMENT’S PCSO DRAW RESULTS (JUly 4, 2011) SUERTRES RESULTS CHARITY PROJECTS, SUPPORT PCSO DATE 11 am 4 pm 9 pm 11a.m. - 16-23 4p.m. - 14-04 9p.m. - 17-20
55-18-14-37-35-36 Jackpot Prize: Php30,000,000.00 09-26-30-48-02-39 Jackpot Prize: Php37,166,882.40
MGA PANGINDAHAY NI MR. SUPERTRES
Pasakay: 5
Grabe nga even digits nagsunod busa kung walay odd karon, undang na ta sa Swertres oi. hahaha, bitaw, RAMBLE 165 ug 615 ang maayo nga bantayan para sa tulo ka draws. Good luck ha! Mr. Supertres yesterday’s MAGIC ANGLE
DRAW DATE: JUly 4, 2011
27-26-20-06-39-16 Jackpot Prize: Php4,500,000.00
ayaw kalimti
516 • 156
SURE BASTA
MAGIC ANGLE
1 4 5 6 2-3 7 8 9 0 PLAYING NUMBERS
42-12-04-11-40-06 Jackpot Prize: Php5,302,990.80
11 a.m. - 9-2-4 4 p.m. - 8-0-3 9 p.m. - 2-7-0
4-D - 2-8-8-6
9 5 9 2 3 5
5 6 7
8 1 3
3 5 7
4 6
715 572 573 574 1 4 5 570 518 6 2-3 7 583 615 8 9 0
June27 - 537 - 336 - 796 June28- 627 - 902 - 283 June29- 087 - 187 - 245 June30- 816 - 624 - 430 July 1 - 160 - 852 - 021 July 2 - 836 - 661 - 190 June 3 - 730 - 840 - 831
8 Manghak nga 5 wala migawas gahapon pero wala siya kabalo nga giatangan siya sa 6 ug 8 ug tugsokon siya sa 1, lipay sab si Jerry kay naay 7 sa iyang atubangan.
LAGUINDINGAN AIRPORT DEVELOPMENT PROJECT The project is scheduled to be completed by January 2012 and projected to be operational by 2ndQuarter of 2012. PROJECT PICTURES, As of 30 June 2011
Passenger Terminal Building (66.43% Complete)
Operation and Control Tower Building (54.10% Complete)
Passenger Terminal/General Aviation Apron (94.30% Complete)
Cargo Terminal Building (70.74% Complete)
Administration Building (62.17% Complete)
Passenger Terminal Roads and Car Parking Area (37.24% Complete)
Crash Fire Rescue Building (73.56% Complete)
Airside Area Construction
Power House Building (75.39% Complete)