Mindanao
Balita
Inadlaw’ng kasayuran ug kalingawan Vol. I
No. 45 Cagayan de Oro City
Biyernes, Hulyo 8, 2011
NOW OPEN Market City, Agora
P8.00
Kalipay nga Molahutay
P2
girlie gualberto-suan
P5
Panglawas mo ampingan ko
DORWIN LAJOT
P5
Isyo Dokyumentado
RETIRED PULIS PATAY SA BAHA ANG PANAHON KARON
P2
Padayon nga makatagamtam og maayong panahon ang Mindanao apan dili gihapon kakumpyansahan ang duha ka low pressure area nga nakit-an sa PAG-ASA kay kini makahatag og katag-katag nga ulan ug pagdalogdog.
SONNY DAVID
P4
Hukom Demokrasya Ni JHO PANTOJA
P4
“DILI makadaut sa korte sa lawas sa kababayen-an ang ‘breastfeeding’,” tubag ni Nutrition Program Coordinator Zenaida Tondares sa pangutana ni BWM/MDB Publisher Dante Sudaria (wala) atol sa Talakayan sa PIA 10 kagahapong adlawa. Ang forum kabahin sa ika-37 nga National Nutrition Month celebration nga nagdala sa temang ‘Isulong ang Breastfeeding – Tama, Sapat at EKsklusibo’. Sa too, si Ms. Jorie Valcorsa sa PIA 10. Ang selebrasyon gipangunahan sa National Nutrition Council. kuha ni rolando sudaria
2 Balita
Mindanao
Biyernes, Hulyo 8, 2011
Balita
Kolektor gitulis; mga suspetsado gawasnon Sinulat ni RUEL PELONE
MINGHOY nga mipauli sa dakbayan sa Cagayan de Oro ang branch manager ug ang iyang kolektor human sila gi hold-up sa tulo nga mga suspetsado diha sa lungsod sa Baungon sa probinsiya sa Bukidnon niadtong Hulyo 6 sa mga 12:45 sa kahapon. Gipaila ni PO3 Michael S. Vinson sa Baungon Municipal Police Station ang mga biktima nga sila si Kiddie Bongabong, 44-anyos, ug anaa nanimuyo sa Zone 1, Barangay Bulua, Cagayan de Oro; ug ang 20-anyos nga si Ron Gumanad, ulitawo ug lumulopyo sa Turno, Dipolog City.
Matod sa police blotter nga nadawatan sa Mindanao Daily Balita pinaagi sa electronic mail o “email” gikan sa kasaligan nga tinubdan, ang duha mouli na unta dinhi sa Cagayan de Oro City human sila makakolekta sa dihang duha ka tawo nga nag sul-ob og bonnet ang mipara sa ilang motorsiklong gisakyan. Dihadiha sa paghumong sa motorsiklong gisakyan sa mga biktima, ang duha ka suspetsado mideklarar og hold-up. Matod sa duha nga armado ang maong mga tulisan busa wala gayud silay nahimo kon dili ang
pagtunol sa ilang nakolekta nga kwarta nga mobalor og P8,000. Wala pa gayud makontento ang mga tulisan mikuha pa gayud sa ilang mga cellular phones dayong ikyas sakay sa usa ka motorsiklo diin ang usa pa ka kauban sa mga suspetsado ang naghulat na diay’ng daan. Wala makuha sa mga biktima ang plate number sa motorsiklo nga gisakyan sa mga suspetsado. Ang maong panghitabo natigayon diha gayud sa Lina-ac area, P-4 Maasin, Nicdao, Baungon Bukidnon. Sa pagsulat niining balita ang mga suspetsadao ang gawasnon pa.
SI Nutrition Program Coordinator Zenaida Tondares mipasabot sa kamahinungdanon sa ‘breastfeeding’ diha sa pagpanalipod sa anak gikan sa lainlaing balati-an. Kini atol sa Talakayan sa PIA 10 atol sa ika-37 nga National Nutrition Month celebration subay sa tema nga Isulong ang Breastfeeding – Tama, Sapat at EKsklusibo. Sa iyahang wala si Forum Moderator Jorie Valcorsa sa PIA 10. Ang selebrasyon gipangunahan sa National Nutrition Council. kuha ni rolando sudaria
LANDSLIDE SA VALENCIA
Retiradong pulis patay tungod sa baha
ANG National Disaster Risk Reduction and Management Council (NDRRMC) mi-report nga usa ka retiradong pulis ang naanod sa baha tungod sa makusog nga pag-ulan didto sa lungsod sa Jimenez sa Misamis Occidental. Sa ilang report, sila miingon nga si Supt. Timoteo Conol ang naanod sa baha diha sa awasanan sa suba sa Pallilan sa Barangay Mialim niadtong Domingo. Ang lawas ni Conol naANG mga rescuers gikan sa regional ug provincial risk reduction management team ang misulay sa pagluwas sa gika-report nga nangatabonan sa pagdahili sa kit-an pagka-ugma sa mga yuta didto sa Sitio Hangaron Lumbayao sa dakbayan sa Valencia City. Tulo ka personahe sa Coast Guard tawo ang nakit-an sa maong gipahigayong rescue operaton.Kuha ni Sammy Te. ug ang mga opisyales sa
WANTED
MASSAGE THERAPIST Female, 20-35 yrs. old, single or married, experience not necessary, willing to be trained.
MPM PORK & BEEF RETAILER
Apply asap at:
Dealer of fresh pork & beef and balbacua
Tiano-Yacapin Sts., Cagayan de Oro City Contact No.: 09228844281
Located at:Ground floor Cogon Market, Capt. Vicente Roa-JR Borja, CDO Mr. & Mrs. Mando/Perlita Maghinay - owner
Blessies Facial Center For your VEGETABLES Needs contact:
B-B SANCHEZ
basallajes
COCO LUMBER & STICK DEALER
FARM PRODUCTS DEALER
J.R. Borja, Cagayan de Oro City
CELL. #: 0908-1067819 0917-3047221
Owner : MR. RENIE BASALLAJES
GUSA EAST BOUND PUBLIC MARKET GUSA, CAGAYAN DE ORO CITY
lokal disaster management didto sa Barangay Sinara Bajo ning maong lungsod. Ang NDRRMC executive director nga si Benito Ramos miingon nga ang pagbaha resulta sa padayon nga pag ulan-ulan niadtong Domingo sa gabii. Samtang sa laing bahin, nawad-an na sa paglaum ang mga opisyal sa Valencia City nga may buhi pang tawo nga marekober sa mga rescuer sa Barangay Lumbayao, Bukidnon. Kini bisan nga ipadayon sa rescue groups ang ilang pagpangita niini sa laing mga biktima ning adlawa. Matud ni City Mayor Leandro Jose Catarata nga
tel. no.: 856-1671
nanawagan siya sa mga tawong nawad-an sa mga sakop sa pamilya nga makigkoordinar kanila aron mahimong basehan nga ilusad pa ang search, rescue ug retrieval operation sa lugar nga nahitabo ang landslide. Siya miingon nga natingala kini kon tinood ba ang gibutyag sa mga eye witness nga may mga tawong natabunang buhi atol sa pagdahili sa yuta bisan nga tulo ka adlaw na kining gipangita sa mga rescue group. Dugang ni Catarata nga dili igo ang mga nakitang internal organs sa tawo aron gahinan pa sa dugang panahon ang pagtutok sa landslide site. Una niini, personal midalikyat si NDRRMC Executive dir. Benito Ramos sa landslide area ug mihatag sa cash assistance sa pamilya nga namatyan ug nasamdan. Sinulat ni Ruel Pelone uban sa report sa Bomboradyo.com
NONOY LECHON SERVICES OFFERED OUT OF TOWN ORDER Wedding • Anniversary • Birthday • Party Located at 31-22 Brgy. Nazareth, CDO & Westfield Subdivision, Brgy. Iponan, Entrance Brgy. Balulang For more details, contact Tel. No.: 309-5276 Manager: Hermilino Villalon
“ORDER NA OG LECHON”
Mindanao
Balita Biyernes, Hulyo 8, 2011
‘Wala na’y survivor’
Nawad-an na sa paglaum ang mga opisyal sa Valencia City nga may buhi pang tawo nga marekober sa mga rescuer sa Brgy. Lumbayao, Bukidnon. Kini bisan nga ipadayon sa rescue groups ang ilang pagpangita niini sa laing mga biktima ning adlawa. Matud ni City Mayor Leandro Jose Catarata nga nanawagan siya sa mga tawong nawad-an sa mga sakop sa pamilya nga makig-koordinar kanila aron mahimong basehan nga ilusad pa ang search, rescue ug retrieval operation sa lugar nga nahitabo ang landslide. bomboradyo . com
Kagaw sa TB mosukol na Sinulat ni FIL DEO
ISOG na kaayo ug mosukol na sa naandang tambal ang kagaw sa tuberculosis (TB), matud ni Assistant Director Jose Llacuna Jr. sa Department of Health – Center for Health Development, Region 10. “Mao kini hinungdan nga ang grabing mga kaso sa TB atong ihatag sa Community of German Doctors kay ang ilahang tambal diha dili ordinaryo,” miingon si Dr. Llacuna. Nasayran nga labihan kamahal ang mga antiTB nga tambal… lisod
kaayo sa bulsa sa mga kabos nga pasyente, apan ginahatag nga libre sa German Doctors. Isip paatbang o counterpart sa tambal sa German Doctors, ang DOH maoy nagatubag sa board and lodging sa mga pasyente sa TB nga ma-confine diha sa German Doctors Hospital sa Cagayan de Oro, sumala ni Dr. Llacuna. Subay sa lagda, ang pasyente sa TB dili pasagdan sa balay lamang ug kinahanglang i-confine
Kasikas 3
gayod sa hospital aron mamonitor og maayo ang iyahang kaso. Sa pagkakaron, ang DOH nagapangita og mga tawo o grupo sa mga tawo nga makatabang sa pinansiyal nga aspeto sa pagsumpo sa TB. Gibutyag ni Dr. Llacuna nga “dunay non-government organizations (NGOs) nga mitabang, sama sa Philippine Business for Social Progress (PBSP), apan subo kaayo kay sa pagkakaron naglisod ang PBSP ug nagpakitabang na sab aron molahutay.” (Fil Deo, Correspondent)
4ID sa amihanang Mindanao nakaalerto CAGAYAN de Oro City––Gi-alerto sa 4th Infantry “Diamond” Division (4ID), Philippine Army ang tanang tropa niini alang sa bisan unsang katalagman. Karong bag-o, gimugna sa 4ID ang
Disaster Rescue and Relief Operations (DRRO) Teams sa matag brigade ug batalyon aron mopaspas ang pagresponde atol sa katalagman. Ang matag DRRO Team makig-coordinate sa local Disaster Risk
Reduction and Management Councils (LDRRCs), local government units (LGUs), nongovernment agencies (NGOs) ug ubang lumilihok aron usa lamang ang ilahang tonada pagabot sa panahon.
Matud ni Maj. Gen. Victor A. Felix, kumandante sa 4ID, kinahanglan gayod nga kanunay’ng andam ang mga tropa alang sa disaster rescue ug relief operations.” Sinular ni FIL DEO
MGA rescuer sa Butuan City Police Office (BCPO) naningkamot pagluwas sa usa sa mga biktima sa pagpamomba kaniadtong Miyerkoles. Kini atol sa ‘bomb blast drill’ nga gipahigayon sa Butuan City Hall, isip kabahin sa selebrasyon sa National Disaster Consciousness Month. (Kuha ni Jerome Garcia)
4 Opinyon
Mindanao
Biyernes, Hulyo 8, 2011
Balita
Gloria nabuking vs. Pnoy
Mindanao
Balita
The Mindanao Daily Balita is published daily at Door 3 Geleng Bldg., Lapasan Highway, Cagayan de Oro City. It is registered with the Department of Trade and Industry (DTI), Region 10 with Certififcate No. 01349532, and with Business Permit No. 2011-1516, TIN No. 946396-807-001 Telefax Nos: (088) 856-3344, (08822) 72-33-44, (088) 857-1390, 74-53-80, cell no.: 0923-432-0687 Website: www//businessweekmindanao.com E-mail: mindanaodailynews@gmail.com DANTE M. SUDARIA Publisher ROSE MARY D. SUDARIA Manager RUEL V. PELONE Editor-in-Chief Joe pantoja sonny david News Editors rolando sudaria GERRY L. GORIT Photo Journalists NELSON V. CONSTANTINO Uriel C. Quilinguing Editorial Consultants
jonathancatalan Advertising FELIX SANTILLAN Layout Artist guillermo ade, Jr. Production Marlon Domingo Circulation RIZA O. ARES LIEZL A. DELOSO JOE PALABAO Rene Michael BaÑos
ATTY. MARIO T. JUNI atty. roberto a. cantago jr. Legal Counsels Marketing Consultants
For subscriptions and advertisements please contact our bureaus and agents in your areas. Cebu City- raul cardona - 0927-2251300 Davao City - jessie palabao - 0910-6681733 Butuan City - ARJAY FELICILDA - 0949-328-4099 Butuan City - OBET SAMONTE - 0905-7495220 Bukidnon - MARY ANN NOBLE - 0923-616-5083 Valencia City, Buk.- ed baul - 0920-9019294 Ozamis City - ATTY. ROBERTO CANTAGO Oroquieta - MARISA MANLAPIG - 0928-9538828 Gingoog City - WILLIE RAMOS - 0926-1691016 West Mis. Or. - Jun Felicilda - 0906-7389130 East Mis. Or. - Jessie Dahay - 0935-9058038 ARMM Region - Sony Sudaria - 0917-3247258 Iligan City/cdo - joe pantoja - 0906-7469233 Iligan City - RIC CLET - 0926-9036503 Marawi City - ASA MADALE - 0916-1590131 Lanao del Sur - sahria maruhom Bacolod, LDN - Nono Tario-0916-2310903 Maranding - ELEANOR TAPITAN - 0926-1888871 Zambo City - CAMCER I. ORDOÑEZ - 0908-7804348 Pagadian City - romy francisco - 0906-7258021 Ipil, Zamboanga Sibugay - ALBERTO ALCORIZA Puerto,CDO -Lucresia jerusalem Cagayan de Oro - sonny david - 0935-9727899 Cagayan de Oro - JOE PALABAO - 0905-1569709 Puerto, CDO - VICTOR ALCOVER - 0926-9778513 Claveria - David sudaria - 0926-1096831 Manolo Fortich, Buk. - OSCAR LEDESMA Mangagoy, Bislig City - dionesio datwin
Gusto ka ba nga mabasa sa mga businessman ug mga manager ang imong advertisements?
BusinessWeek MINDANAO
Your local online business paper
Call us now! Tel Nos:856-33-44, 74-53-80
Geleng Bldg., Lapasan Hi-way Cagayan de Oro City
Advertising BusinessWeek makes your advertisements read worldwide!!! www.businessweekmindanao.com
NAHIMONG hisgutanan karon sa atong nasud sa Pilipinas, kining kabahin sa gituhoang anomaliya sa kanhing nagdumala sa Philippine Charity Sweepstakes Office kun PCSO, panahon sa administrasyon ni kanhi Presidente ug karon Kongresista Glroia Macapagal Arroyo. Ang Philippine Charity Seepstakes Office, mipagawas ug P325 milyones ka pesos para sa iyang public relations fund ni kanhi Presidente ug karon usa na ka kongresista Gloria Arroyo alang sa iyang intelligence funds sa tuig 2008 hangtud sa tuig 2010, ug ang mahinungdanon niini, diin ang kantidad nga P150 milyones ka pesos nga ilang gipagawas, panahon sa kagabhion sa 2010 Presidential Elections. Ang kanhi PCSO
Hukom Demokrasya Ni JHO PANTOJA
board of directors, mihimo ug usa ka resolusyon aron sa paghatag ug katungod nga mag-disburse sa President’s intillegence funds, bugtong nga gikuha gikan sa Agency’s public relations funds. Human nga gi-aprobahan sa PCSO board of directors ang katungod ni Uriarte isip special disbursing officer, sa diin ang mga tseke sa iyaha nakapangalan. Gawas pa ni-ana, si kanhi Presidente ug karon usa na ka kon-
gresista Arroyo, mihatag pa ug mga nindot nga mga sakyanan ngadto sa pipila ka mga Obispo sa simbahang katoliko diin ang gigamit nga salapi sa pag palit sa mga sakyanan niini gikan sa PCSO. Sa ato pa, si Gloria Macapagal Arroyo maoy pangulo sa pagpahimulos sa kinita-ang salapi nga gikan sa legal nga sugal uban sa iyang mga alipores, sama sa mga pipila ka pare o Obispo nga gikan sa simbahang katoliko nga nagdawat ug mga sabornong “LUXURY CARS ” ug ang PCSO General Manager Uriarte apil usab ang mga Board of Directors sa PCSO. Kining tanang panghitabo sa pagbutyag sa mga anomaliya diha sa PCSO, maayo kini aron masumpo kining kinawata sa salapi sa
atong gobyerno. Maayo kana nga nabutyag ang tanang mga kaboang dinha sa PCSO. Apan dili baha kini usa ka balos lamang ni Presidente Benigno Aquino III ? sanglit ang iyang Reproductive Health Bill natanggong paman hangtud karon diha sa kongreso, tungod sa pagbabag kanunay sa mga Obispo… Possible usab di ba? Karon, ang akong ikasugyot kang Pnoy nga dili gyud niya undangan sa paggukod si Gloria hangtud nga masakpan ang iyang mga anomaliya panahon sa iyang administrasyon. Ug hikalimtan nalang ang mga gimbuhaton aron masulbad kining problema sa imong “ BOSS” mao ang katawhang Pilipino nga nag-antos sa kalisud ug kagutom.
Ang night café angay ba diha sa divisoria
ANG night café sa dakbayan sa Cagayan de Oro maoy gihupan sa kadaghanan dili lamang sa mga molopyo ning atung dapit apan lakip na ang dumoduong gikan sa lagyo nga mga dapit. Matag adlawng Beyirnes ug Sabado gikan sa alas kwatro sa hapon paingon na sa kadlawon mao kana ang panahon nga ang katawhan makatagamtam sa kaanindot sa night cafe diin anaa ang nagkadaiyang mga baligya niini sama sa mga sinina nga okay-okay o brand new, Sapatos nga okay-okay o brand new, ug daghan pang uban. Anaa usab ang nagkalailain nga mga pagkaon ilabi na ang BBQ ug sinugbang karni o isda ug uban pang mga potahi, apil na ang pang-merienda. Gawas niana, adunay daghan nga mga kalingawan sama sa combo, kanta ug uban pang mga pakulo aron makahatag lamang sa dugang kasa-
mopaingon sa mga dapit diha sa may Square GarIsyo nga para kanila. den sa bag-ong tulay nga Dokyumentado Adunay nakasaway nagdugtong sa Carmen ug Ni SONNY DAVID
dya. Ang maong Night Café nga kasamtangan anaa gipahimutang sa Divisoria ang matod maoy pinakanindot nga dapit niini gumikan kay dali ra o duol ra dalikyatan ilabi na kadtong walay kaugalingon nga mga sakyanan. Sagad sa mga tawo ang moanha sa maong lugar, sila mga yanong lungsoranon lamang, sa ato pa kung adunay kwartahan nga mobisita niini maihap lamang sa tudlo tungod kay ang mga adunahan didto man
niini nga dili angayan diha ipahimutang ang maong night café tungod kay nakabalda sa dagan sa trapico diin sagad sa misaway niini kadtong mga motorista ra usab. Apan kung ang mga yanong katawhan maoy pangutan-on, sila moingon nga mas nindot gayud ang Divisoria nga maoy pahimutangan. Sa ato pa, nabahin ang mga hunahuna sa katawhan, ang katunga supak samtang ang katunga uyon niini. Kadtong mga tawo kinsa dili hilig sa suroy-suroy, sila no comment. Ang kagamhanan sa syudad, adunay plano niini nga ibalhin kini sa dapit nga angayan alang niini apan hangtod karon wala pay tukma nga dapit para ipahimutang kini. Gani, adunay panahon nga ipahimutang temporaryo ang maong NIGHT CAFÉ
Macasandig, apan namatikdan nga gamay ra ang mga tawo nga moanha, halos kadto lamang ang adunay mga sakyanan nga makadalikyat niini. Apan kadtong magabaklay lamang, wala magbalibali sa pagdalikyat gumikan kay taxe man ang ilang pagasakyan aron lamang makaabot sa maong lugar. Adunay hangyo sa mga katawhan kung ibalhin man ugaling kini sa dapit nga maoy angayan niini, kadtong lugar gayud nga dili halayo aron dili lisod abton sa mga kabus nga lungsoranon. Midugang sila sa pagingon nga pinaagi ni Mayor Dongkoy Emano kay siya maayo man gayud sa serbisyo sa katawhan, sila nagtuo nga mapahamutang kini ni Emano sa dapit nga mauyonan ug mahimutan sa tanan.
Mindanao
Balita Biyernes, Hulyo 8, 2011
Ang liso sa kalipay ANG akong tuyo pagsulat dinhi sa Mindanao Daily Balita mao ang pagpa ambit ug nindot nga pagtulun-an sa mga magbabasa, dala ang panghinaot nga makakutli kamo ug kasinati-an nga makahatag ug kalipay. Mao man kana ang gipangita nato tanan. Ang rason sa atong paglihok, pagtrabaho, pagpaningkamot kay aron maangkon nato ang kalipay. Nasayod ba kamo nga ang liso sa kalipay naa na sa sulod sa inyong kaugalingon? Nag kapakapa kita pagpangita sa kalipay, wala hibaw-i nga gi dala-dala ra diay nato kini sulod sa atong hunahuna ug kabubot-on. Ang kalipay dili emosyon. Usa kini ka desisyon nga atong pagapili-on kada oras sa kada adlaw. Kung nakahukom ka nga kalinaw, kahusay ug katagbaw ang imong
Kalipay nga molahutay
GIRLIE GUALBERTO-SUAN
ipasulod sa pultahan sa imong kasingkasing, makatagamtam ka ug kalipay. Wala kitay gahom pagbuot sa mga panghitabo nga moabot kanato, apan naa sa atong mga kamot ang pagdesisyon kung unsa ang atong reaksyon. Nganong pili-on ta man nga kita magmasulobon nga pwede man ta magmalipayon? Aduna kay katakos paghatag ug kalipay sa imong kaugalingon. Kay butang kini nga naa sa sulod sa imong kasing-
kasing, ug wala nag-agad sa mga panghitabo sa imong palibot. Ikaw mismo makahatag ug kalipay sa imong kaugalingon pinaagi sa pagbuhat sa maayong desisyon. Kay ang kalipay diha nagluklok sa imong huna-huna ug kabubut-on. Sukwahi sa atong pagtuo, ang kapobrehon dili babag sa pag-angkon sa kalipay. Dili na kinahanglan nga kita kwartahan o hitsura-an aron kita magmalipayon. Usahay naay mo istorya kanako nga si Talpolano o si Kulasa ni asenso na. Ang akong unang ipangutana: Malipayon ba siya? Kasagara sa tubag, dili. Dili segurado nga kung asenso ang tawo, malipayon siya. Ang asenso ug kalipay duha ka magkalahi nga butang. Makapangutana ka: Unsaon nato pagsungkit
sa kalipay nga molahutay? Ang tinuod nga kalipay diha makaplagan inig piko nato sa atong tuhod pagluhod atubangan sa atong Ginoo nga si Jesukristo. Kung mahisgotan na gani ang Ginoo, daghan ang mangyam-id. Nagtuo sila nga ang kwarta, dungog, kasikatan mao ang nagdala ug kalipay. Walay laing tubig nga makatagbaw sa atong kauhaw kundili ang Ginoo. Kung motuo ka sa Iyang mga pulong, sama ra nga imong gibisbisan ang liso sa kalipay nga imong gihawiran. Kung motuman ka sa Iyang mga sugo, ang gamut sa maong liso mo-ulbo. Wala pay niinom sa buhing tubig nga ang nahigop suka sa kaguol. Inig surrender nato sa Ginoo, ang kanhi liso sa kalipay mahimong hingkud ug kusgan nga puno-an!
BOC koleksyon sa Hunyo misaka taliwala sa mga batikos Sinulat ni MANUEL ALEMAN
MISAKA ang koleksyon sa Bureau of Customs (BOC) sa amihanang Mindanao sa unom ka bulan niining operasyon, kini ang nasayran gikan ni Atty. Anjo Castigador, ang customs collector. Matod ni Castigador nga ang mga pagbatikos sa media ngadto sa ilang buhatan wala kini makapamenos sa ilang kaikag aron ayuhon ang ilang
mga trabaho. Sa pakighinabi sa Mindanao Daily Balita, si Castigador magarbohon nga mibalita nga ang ilang koleksyon sa unom ka bulan misaka kung ikumparar ang koleksyon sa miaging tuig. Dugang pa niya nga ang bag-ong nahitabong paglahugay sa mga kawani tungod sa nahitabong anomaliya matod pa didto
sa Mindanao Container Port Terminal (MCPT) sa Tagoloan, Misamis Oriental maoy usa sa hinungdan nganong misaka ang ilang koleksyon. Ang MCPT nga anaa nahimutang sa lungsod sa Tagoloan maoy pinakadako nga koleksyon-generating sub ports, ingin pa ni Castigador. Ingon pa ni Castigador nga ang ilang koleksyonnaglangkob sa ilang cash koleksyon performance
FOR RENT
Residential House at #226, Consolacion Village, Cagayan de Oro City P15,000.00/mo., semi-furnished, 300 sq.m., corner with carport.
Contact: Tes Padla, Tel. #: 858-28-86
sa bulan sa Hunyo nga nakuha sa upat ka mga pantalan. Asoy pa ni Castigador nga mokabat sa P61, 483,324 ka pesos ang nakolekta sa BOC gikan sa pantalan sa Cagayan de Oro, ang MCPT nakakuha og P408,546,468.50 samtang ang Iligan City adunay koleksyon nga 11,639,640. Sa kinatibuk-an, dugang pa ni Castigador nga ang BOC koleksyon mokabat sa P481,869,432 ka pesos. “Mi total kini nga gi basi sa ilang koleksyon versus target nila sa Hunyo nga final actual collection mao ang P481,869,432.60 ang collection target mao ang P459,000,000 og mi over kini sa P22,869,432.60 nga gibasi sa percentage nga 4.98 percent diin sa miaging tuig mikuha lamang og P274,326,058.80 ang total increase mao ang P274,326,058.80 kon 75 percent,� matod pa ni Collector Castigador.
Kasikas 5
Pagpugong sa timbang usa ka priority Kadaghanan sa mga inahan o amahan nanagko ug nitaas ang timbang uban ang ilang mga anak. Aron nga mubalik ang pagkaslim, pagkahimsog ug dili bug-at ang lawas, kinahanglan makabasa ka niini. Dili panghadlok, kun dili mahimo ka nga maalamon ug makacontrol sa imong panglawas. Benepisyo kung magpaubos sa timbang or insaktohon ang timbang. Malikayan nimo ang pagkabaton sa arthritis, malikayan nga makabaton ikaw sa posibleng cancer, malikayan ang heart problem, diabetes, ug hypertension. Mao kini ang dako nga rason nga kinahanglan e correct nato ang timbang sa mga inahan pwedeng moapil ang mga dili inahan ilabina niadtong gusto magbaton sa maayong panglawas. Ang posibilidad ug labing dako nga porsento sa pagdako sa lawas sa tawo Kinahanglang masabtan nato kini. Ang maayong pagkaexplain alang sa obesity mao ang makatabang sa pagpakunhod sa maong problema sa panimalay ilabina sa society. Matud pa ni TANELI Pirskanen USA KA THAILANDER nga usa sa akong classmate SA IYANG literature study, “ang genetic ug environmental factor ang dako nga factor nga nagapatubo sa problema. Unsa man kuno nga klase sa environmental factor ang mablamed nato alang sa kataas sa obesity problem bisan pa sa mga bata ug mga hamtong? Ang obesity nagsugod kung ang nakaon nga energy mulapas sa kinahanglan. Kini nakit-an gumikan sa usa ka pagtuon niadtong 1970 ug 1994 didto sa USA tungod didto man gayud ang daghan obese, panahon sa pagsaka sa energy sa 15% nga mao kini ang makapasaka sa obesity rates. Buot pasabot, ang pagkaon sa mubo nga carbohydrates apan taas sa energy-dense foods ang
Panglawas mo ampingan ko
DORWIN LAJOT
may possibility sa dako nga impact sa obesity rates. Ang uban niini, lack of exercise, ug sa klase sa trabaho, klase sa sakyanan ayong uban, talagsa nalang mulakaw, gasakay nalang permi ug walay exercise apan kusog ayo mokaon sa high energy-dense foods samtang kulang sa exercise nagapromote sa risk aron mahimong overweight ug obese. Ang uso karon Tungod niini, sumala sa WHO report, moabot sa bilyones ka tawo ang naa sa obesity problem. Ug mao ni ang hinungdan nganong ang sakit sa kasing kasing mao ang nag unang hinungdan sa kamatay ug nagasaka ang diabetes ug hypertension nga kaso. Sulaye ang DL8 COMPLETE SESSION NGA LIBRE ANG CONSULTATION UG FREE THERAPY UG GUIDE SA PANGLAWAS. Ang DL8 atbang ra sa JETTI GASOLINE STATION SA LUMINARIAS ST, CAMAMAN-AN CAGAYAN DE ORO CITY. Kinahanglang mahibal-an nimo kung unsay ginakaon nimo. Kusog ka ba mokaon sa makapalagsik nga pagkaon o ilimnon apan wala kaayoy trabaho o wala kaayo makapasingot. bisan pa ug kulang o mubo pa ang carbohydrates nga naa sa imong pagkaon apan taas nga klase sa pagkaon nga mao ang gitawag ug high energy-dense food ang imong favorito, mudako gihapon ikaw. APAN AYAW KABALAKA, KAY hatagan nato kini ug pagtagad. Atangi ang maong sumpay.
6 Kasinatian
Mindanao
Biyernes, Hulyo 8, 2011
Balita
worldwide ni! ALANG SA IMONG KAAGI SA GUGMA, tambag suliran, greetings, wanted textmate ug hubad sa imong damgo. isulat, extext o e-mail. tm/globe: 09359727899 ug tnt/smart: 09462202141 l E-mail: sonnydavid2011@gmail.com mabasa SA INTERNET - http://www.businessweekmindanao.com
Sa inyong entry, ayaw kabalaka kung dili ako maka-reply kaninyo tungod kana sa akong ka busy sa sinulatay. Kanang inyong gi-text ma-mantala ugma o sa sunod adlaw gikan pagkadawat niini…first come first serve basis.
GUGMA’NG BUTA 5 “True to Life Story”
Tulo ka adlaw ako Kuya Sonny nga na-admit sa hospital og nakagawas ako dayon. Nangligid pa ang dugang panahon…pagabot sa ika-tulong bulan, tungod kay nag-text2x nalang kami ni Beverly mao nagkasabot kami nga magkita didto sa dakbayan sa Cagayan de Oro aron dili kami makit-an sa iyang amahan. Me-check in kami sa usa sa mga lodging house sa may Bulua area ug didto among gitagbaw ang tagsa-tagsa namong lawasnong kalipay…dili namo matukib ang among pagbinatiay kung diin daw sama kami sa halas nga nag-ikis-ikis sa ibabaw sa kama. Human niana, nanuroy kami sa may Night Café sa Divisoria aron manihapon. Dayon, mibalhin kami ngadto sa usa ka beach resort sa may Opol aron usab magpahangin-hangin ug samtang atua na kami sa maong lugar, kalit adunay upat ka tawo ang mi-signit kanamong duha ni Beverly ug pugsanon nga gipasakay kami sa usa ka sakyanan. Gitaptapan ang among mga mata kuya ug pag-abot namo sa dapit diin didto kami gidala…atol gayud pagpulas sa taptap sa among mga mata, amo nalang nakita ang amahan ni Beverly kinsa simag kaayo ang mga mata ug suko kaayo nga mituktok kanamo. Gipalayo kanako si Beverly gani misinggit pa siya nga “Daddy ayaw pasakiti si Peter kay mahal kaayo nako siya”. Apan wala paminawa sa iyang amahan ang pakilu-oy ni Beverly, ug dayon gibastrok ako niya samtang ang iyang mga bodyguards igo na lamang mitan-aw sa gibuhat sa ilang amo. Gibiyaan ako nila sa maong lugar, maayo na lang nga adunay tawo ang naluoy kanako ug iya akong gidala sa tambalanan kuya. Samtang si Beverly, gidala sa iyang amahan lulan sa ilang sakyanan. Gipahibalo nako ang akong inahan pinaagi sa akong text aron masayod siya kalabot sa akong sitwasyon. Mao midali gilayon siya pagduaw kanako sa hospital. Samtang si Beverly, wala maka-reply niadtong higayuna tungod kay anaa paman siya atubangan sa iyang amahan diin dili niya mapagawas ang iyang cellphone gikan sa iyang bulsa. (May sumpay pa ugma,atangi mga igsoon ang dugang pa nga mga kulbahinam).
TEXT2x, eyeball2x
Dear Kuya Sonny. Tagua lamang ako sa pangalan nga Lynlyn, 19 years old, dalaga, maanyag usab, 5’7 ang height, ug ania magpuyo sa Iligan City. If you could remember kuya, ako kadtong nagpa WANTED TEXTMATE sa imo. Adunay nag-text sa akong cell number, tingali siya usa na ka minyo kay lagi ang mga lalaki, magpaka-ulitawo man gihapon bisan og minyo na, Klaro man sab sa iyang edad nga 39 na. Actually nag-uyab na mi. Ako siyang gisugot kay maayo man gud siya, kada adlaw tagaan ko niya og load worth P100.00 pesos mao mabahinan sab og load ang akong mga sisters. Dayon, padad-an pa ako niya og allowance nga P4,000.00 per week, mag shopping dayon mi sa akong mga sisters, mao malipayon kaayo usab sila kuya. After three weeks sa among relasyon nga wala pa gayud kami sukad nagkita, nagkasabot kami nga mag eyeball2x, pagkita gyud namo kuya, bisan og 39 na siya apan morag 28 years old lang tan-awon tungod kay gwapo siya tapos hamis ug kutis plus the fact nga ulitawo pa man diay. Siya si Paul, 5’10 ang height ug ang iyang work usa ka department head sa dako nga kompanya diri sa Iligan. Gawas niana, aduna siyay duha ka Lotto Outlets usab. Salamat kaayo kuya sa imong WANTED TEXTMATE kay nagka-ila gayud kami ni Paul pinaagi sa imo. Kanimo Paul, I love you very much. Thanks Kuya Son. (Lynlyn)
TAMBAG SULIRAN (Bisan unsa)
Maayong adlaw Sir Sonny. Ang akong suliran mao ang kabahin sa akong ngalan nga grabi ka ngil-ad kaayo. Mao pa nga dili ako maayo og hitsura, dugangan pa gayud sa akong ngalan isip akong real name nga “PANERO. ” Di ba pangit kaayo nga ngalan kana? Ambot nganong kana pa man nga ngalan ang gibunyag sa akong mga ginikanan nga unta ang uban nakong mga igsoon, nindot man og mga pangalan. Palihog Sir Sonny tambagi ako kung unsay pamaagi nga ma-ilisan ang akong real name. Please don’t publish my number to avoid more criticism from my end. (Panero) TUBAG: Alang kanako, angayan nga ilisan kanang imong pangalan kay laksot usab kaayo nga real name. Aduna nay balaod kalabot niana nga kadtong mga tawo kinsa wala malipay o gi-ngil-aran sa ilang mga pangalan ang pwede na ilisan pinaagi sa buhatan sa Registry of Deeds. Kini nga balaod namugna sa milabay’ng LIMA ka tuig na. Dili na kinahanglan nga ipaagi pa sa korte kini, kundili deritso na ngadto sa naasoy’ng buhatan, wala nay kuskos balungos pa, ug wala nay gastuhon usab. Bueno, ang akong itawag kanimo mentras wala pa ma-ilisi, mao una ang name nga (Pan). Pan, adto-e na karon ang inyong buhatan sa Registry of Deeds anaa kana mahimutang sa City Hall. Kung ana ka nagpuyo sa lungsod, anaa kana diha sa inyong munisipyo. Daghan salamat.
E-TEXT IMONG OPINYON UG PROBLEMA SA BARANGAY
Partisipasyon sa katawhan
Ang kapitan sa barangay, klaro man nga usa ra gayud. Apan dinhi sa among barangay, ang asawa sa among kapitan, morag kapitan sab kay manginlabot man sa katungdanan sa iyang bana. Unsay pamaagi niini Panyero Sonny nga maputol na kining maong style sa iyang asawa kay napuno na ang among gantangan sa kaulit. Tudlo-e ko kay iya akong kauban nga kagawad sa amoa. Ayaw lang e-print akong number para walay samok ug mangalyas lang usab ako para walay magmahay. (Garry)
TUBAG: Mora’g dili ka kagawad sa inyo kay mangalyas ka pa man, panyero. Kagawad gani ta, isog ta. Unsaon nalang paglaban sa imong katawhan kung magtinalawan ikaw. Bueno, kamong mga kagawad sa inyong barangay, magsabot mo nga panahon sa inyong session, inyong e bring-out kini ngadto sa inyong kapitan kay siya man ang presiding officer aron masayod siya nga wala na kamo makauyon pa sa pagpanginlabot sa iyang asawa mahitungod sa gimbuhaton diha sa konseho. Sa ingon niana, iyang sultihan na dayon ang iyang asawa. Pwede MENSAHI NI KUYA SONNY DAVID: Ang inyong Kaagi sa Gugma, Text2x Eyeball2x ug Tambag unta magpa-pasar kamo og resolusyon kalabot niini ayaw lang una, hatagan lang ninyo og humaniSuliran mahimo kana ninyo e-text. Imong buhaton, bahinbahinon ug sumpaysumpayon ang apan tarian consideration tungod kay siya baya ang inyong messages sa imong sugilanon dayon e-send ka-lima o kaha labaw pa niana dependi kung presiding officer. Sigurado, badlongon gayud niya ang asa taman kataas. Matag send ayaw palabihi og taas para dili ma “some texts missing.” iyang asawa kay mo-apektar man kini kaniya. Salamat.
Kapalaran 7
Mindanao
Balita Biyernes, Hulyo 8, 2011
SINYALES sa KAPALARAN
tm/globe: 09359727899 • tnt/smart: 09462202141
E-text ang imong birthday {bulan, pitsa ug tuig}.
GREETINGS KAHULOGAN WANTED TEXTMATE Kuya pki hanap mo aqo txm8 ung mahilig sa sexy, slim at maputi, I’m Trisha pala. Kanang16-20 lang. Greet daun ko sa NSLC Clan og kay YaTZ j.r. Tnx and more power!/09061943450. 000 Kuya greet kosa nagwork sa RTMI COMPOUND. Regardz q nemu gle love you. Dn gret sb nko kuya ang mga classmatez naku CPSC, Mambajao , Camiguin. We miss u girls see u soon. Kuya ned ko txm8 ho truly love me jst call ASSEL from Camiguin, kanang boy ha 20 above, kana buotan/09265856393. 000 Hai Kuya pwede ngau txm8 23 above boy kanang naay work dn mnghatag og load. I’m Sheng/09066440521. 000 Haig d morning kua son, grt lng q ni Norman Fernandez nga ngpuyo sa Villa Verde. Mai2x ni taga Butuan City/09352944943. Tnxxxxxxx. 000 Gdamwnt 2 togreet ol Cagadas Family, Pagaran Family, Acut Family and my Lola Rosario Alaba ug akng e grt silang kul 2gs, Kaggingjr, robot, ug c akie, also 2 ol metal hordes specially ol BLACKDEATH METAL fans and vikingmet aldi. M. From Mr. Batimetal c do. Tnx kuya. JAHBLS! 000 hAi kuya son ngau ko txm8 30 pataas/09352944943. 000 Good morning Kuya Sonny grt lng ko to all taga Elsalvador City, Mis. Or. especially to my bf KIM LAB’S then 2 my family au2 moh always from cutiechat. 000 Hllow kuya ngayu ko txm8 boy age 16-18 knang buotan, hitsuraan maldito pero jamming/09061048532. Hai kuya son ngau ko txm8 kanang 50 yrs young nga balo ug negosyanti/09066568113. 000 Hai kuya son, my name is Joyce looking 4 a guy dat willing to have relationship with me.. tnx kuya, just txt me 09161167685. 000 Helo kuya gd pm po, ako posi Jamaica hanappo aq ng txm8 28 above . Thank u po/09991762151. 000 Hi kuya son hnap me txm8 knang boy. I’m 26 yrs old and a single mom of Misamis OrientaL. Ds s my # 09066353230. 000 Gd pm Kuya son, akong e greet tanan tga Kinawe, Libona, Bukidnon ilabi na sa Obliosca Family, sial Tatay Opong, Mama Neneng, bb Wen2x, blen, cheng2x, ariel, Chrlyn, and joeni magdugo, Frm Susan Obliosca Cayanong of Balulang cdo. Tnx and more power MDB/09051737669.
Unsa imong gender {lalaki ka o babaye}. Asa ka gipanganak {balay ba o sa hospital}. Asa ikaw karon nagpuyo {lungsod ba o sa syudad}
SA DAMGO
12,000 KA MGA DAMGO ANG MAHUBAD Tungod sa kadaghan sa atong texters sa Greetings, Kahulogan sa Damgo ug Sinyales sa Kapalaran, hulata lang ninyo sulod ning semanahuna kay mamantala gayud inyong gi-texts.
BIRTHDAY: March 24,1963, girl, house, nagpuyo ko sa syudad sa Ozamis.Thanks Kuya Son/09103681708.
SONNY DAVID
DAMGO: Gipaak daw ko sa iring (cat) unsay ni Kuya Son./09161319705. KAHULOGAN: Adunay dili maayo nga sangputanan. Dili maayo ang dagan sa kinabuhi. 000 DAMGO: Akong damgo kuya son nadamgohan nako ang balay sa akong lola sa una/09352944943. KAHULOGAN: Adunay pagkahugno niana sa negosyo. Dili mapadayon ang plano. 000 DAMGO: Nagdamgo ko nga nagsakay ko og single motor samtang nag-ulan dayon nangaon me og tam-is nga cake diin daghan me nagtabang sa pagpananga-on niini. Unsa ni Kuya/09262952582.
KAPALARAN: Ang imong element mao ang FIRE. Imong lucky color mao ang RED. Ang imong kinaiya nga dili ka hilig magplano kay ang imong gusto deritso dayon buhaton tungod kay kanunay ka magdali. Gusto ka ensakto ka permi nianang orasa. Gusto nimo kanunay ka positibo sa imong pagabuhaton.Kung masayop ka andam usab ikaw moangkon sa kasaypanan. Tungod kay dili ka hilig sa konkretong plano magka-anam ka wala imong plano.Kung ikaw mo-estorya, paminawon ka. Strong ka og baruganan apan naay panahon nga maging-ulawon ka pero mas daghan nga makig-atubang ka. Ang imong kahimtang, dali mosaka ug dali ra usab mokanaug... matingala ka imbis naarang-arang kana dayon ma-wala na sab. (Pahinumdom: Sugdi na nga usbon ang imong estilo nga dili ka hilig sa konkretong plano kay molambo ka) 000 BIRTHDAY: September 13,1986, lalaki, balay, sa syudad nagpuyo. Mao na akong birthday Kuya Son/09462815392.
KAHULOGAN: Adunay kalampusan nga imong mapaabot. Sa negosyo, mabungahon. Sa gugma, nagkadugay-nagkalami. 000 DAMGO: Sir Sonny, nagdamgo ko nga nangaligo mi og dagat dayon midako ang balod atua kami sa ilalom apan wala ko malumos ug nakatunga KAPALARAN: Ang imong element mao ako sa ibabaw/09265292783. ang EARTH. Imong lucky color mao ang WHITE. Ang imong kahimtang mao ang KAHULOGAN: Aduna kay giplano nga dili kasangaran, sensetibo ka, ug kung momadayon. Apan sa material nga bagay adunay plano ka pulos klaro gayud. Matinud-anon imong mapaabot. ka, Moangkon usab ikaw sa imong limi000 tasyon. Maayo ka mohunahuna sa mga DAMGO: Kuya Son nagdamgo ko nga nagninang plano. Naay kay batasan nga ang buhat ko ug bata sa bunyag sa among silingan, pag- maoy pasultihon-dili ang estorya maoy abot namo sa simbahan ang akong anak mao pabuhaton. Dili ka hilig nga mo-adventure. man ang gibuyagan/09265292783. Tungod kay hilig ka og todo kayud, kini KAHULOGAN: Kinahang ka og igong pasensya maoy makapalambo kanimo. 000 sa imong kinabuhi aron dili ka masugamak sa usa ka lalis ngadto sa imong isig katawo. BIRTHDAY: Feruary 17,1978, babaye, Imong lig-onon ang kaugalingon nimo nga dili balay, lungsod. Salamat Kuya/09994992209. ka makapasakit sa pulong kay adunay umalabot nga masakitan sa imong estorya hayan kini KAPALARAN: Ang imong element mao mosangko sa panag-away.( Magkalma ka karong ang AIR. Imong lucky color mao ang panahuna kay dali ka ra makakita og bingkil) PURPLE. Ang imong kinaiya makita ga000 yud sa tanang panahon nga hilomon ka, DAMGO: Kuya son nagdamgo ko nga naibot apan lawom ka og dulot, gumikan niana akong ngipon ako ra usab ang nag-ibot niini, ang mga tawo makaingon nga lisod ka tapos walay dugo nga migawas/09167874032. sabton ug tugkaron. Matinabangon ka. Kung modesisyon ka magduhaduha ka KAHULOGAN: Aduna kay kakulang o kaluya sa mao nga mosipyat ka. Mahigugmaon pagkab-ot sa imong giplano nga sa ato pa dili ug maluloy-on ka. (Pahinumdom: Ayaw maayo ang dagan sa imong gihunahuna kay pagduhaduha kay aron mo-asenso ka). kini mapalpak.
8 Kasayoran Nasayod ka ba? Nasayod ka ba nga ang pagtambal sa COLON CANCER magadepende sa diagnoses? Nasayod ka ba usab nga kung gamay o localize ang maong sakit, kini matangtang pa sa doctor pinaagi sa colonoscopy? (Gi-research ni Jay F. Nacasabog pinaagi sa Rowjoe S. F elicilda M emorial C ancer Information Project)
Punto ni Fil Deo
NAG-INGON si LTO Regional Director Esteban Baltazar nga anaay mga ambulansiyang magakargahan og illegal nga mga druga. Mao ba Direct? Dawbe, unsa man dayon! oOo IN fairness sa LTO, kaya kaayo nilang harangon kana nga mga ambulansiya. Kung sa unsang paagi, depende na kana kanila? oOo USAHAY, ang pagpatuman sa balaod, depende lang kung kinsa kursonada. Dunay mga tigpatuman sa balaod nga molugkoy dayon ilabi na kung dili sila makaharong sa hitsura ug posisyon sa ilahang dakpunon. oOo SA interview sa radyo, miingon si Director Baltazar nga iyang ipa-surveillance kanang mga taga-Wao LTO nga nag-operate diha sa nataran sa LTO regional office sa Bulua. Good idea Direc, apan nganong gisibya mo mang daan nga surveillance man kaha? oOo TUNGOD kay gipahibalo mo man silang daan sa imong giplanong surveillance, posibleng sayawan ka lang nila og WAOWAO-WAO KAMI to the tune of Wowowi. Hehehe! oOo DSWD Region 10, nagahinan og kapin sa P270 million subsidy para sa small-time farmers and fisherfolk. Ang maong sapi nga alang sa Mayo ug Hunyo ning tuiga, nahurot na. Daw gikutkot sa piranha! oOo DUNAY bag-ong tourist attraction karon dinhi sa Cagayan de Oro, kung kusog ang buhos sa ulan. Kanang parte sa national highway sa barangay Kauswagan, gawas gayod sa Rural Transit Mindanao compound. Diha ka makakita og mga sakyanan nga mag-iyahay og langoy. Dunay freestyle, no-style ug pina-utnga style.
Mindanao
Biyernes, Hulyo 8, 2011
Unsay kala-inan? Hong Kong ug China (Katapusan sa duha ka bahin) Gi-research ni Janjan S. Felicilda
ANG mga taga-Hongkong masdako og access sa kulturang western komparar sa mga taga-China. Ang mga taga-Hongkong adunay tanang kagawasan paghimo sa gusto nilang buhaton komparar sa mga taga-China. Ang Hongkong adunay free economy. Kung salapi ang pagahisgotan, ang Hongkong nagagamit sa Hongkong dollar samtang Yuan ang sa China. Sa pinulongan o language, gamay lamang sila og diperensiya. English ug Chinese ang official languages sa Hongkong, apan Cantonese nga ininsik. Daghan sab ang nagapamulong og Cantonese sa Chinese, apan labing popular language sa China mao ang Mandarin nga mao sa ang ilahang national language. Ang Hongkong anaa sa South Coast sa China . Ang mga utlanan sa China ug Hongkong mao ang Shenzhen City ug Guandong City. Ang China adunay utlanan sa 14 ka mga kanasuran. (Gi-research ni Janjan S. Felicilda gikan sa www.differencebetween. net)
Katawatsi Ni Khristha Riva Arfene
PLANTSA Doc : Oy, nganong nasunog man ning imong dalunggan? Juan : Nag-ring man gud ang telephone samtang namalantsa ko. Ang plantsa maoy akong nahimong telephone. Doc: Nganong duha man lagi ka dalunggan ang mikaging? Juan : Nanawag man gud og usab ang tawo, Doc! NANGUHIT King : Pre, kada gabii kong gakuhiton sa akong misis! Kong : Ah, katsada ra ana, Bai! King : Unsay tsada nga tulo na man siya katuig nga namatay? LOBOT Kong : Attorney, tabangi ko kay magpuli ko’g apelyido. Atty : No, probs pero dako kag gasto ana. Baliha na lang ang imohang apeliydo. Kong: Samot og kamaut Attorney kung akong balihon! Atty : Kay unsa man diay imong apilyedo? Kong : Lobot, Attorney. Atty. : Dili diay ka gusto og Tobol nga apilyedo? Unsay Ipasabot LPA - Low Pressure Area
Balita
KUKANG
(Kinsa Unsa Kanus-a Asa Ngano Gi-unsa)
Linog....!!!
(Ikaduha sa upat ka bahin) SUMPAY kini sa Phivolcs Earthquake Intensity Scale (PEIS) nga atong gisugdan paghisgot kagahapong adlawa. IV. Dili kaayo kusog, o MODERATELY STRONG Mabati kini sa daghang mga tawo sulod sa balay o building ug sa ubang mga tawo nga anaa sa gawas. Makapukaw sa mga tawo nga dili pa kaayo tulog. Ang virabration sama sa nagaaging dako nga truck. Medyo kusog ang pagtay-og sa mga butang nga nagbitay ug ang mga plato, baso, mga bintana ug mga pultahan motay-og. Ang mga salog ug bongbong nga kahoy mo’krekkkk’. Ang mga sakyanan nga nagpundo, hinay nga motay-og. Ang tubig sa containers kusog nga mobaludbalud. V. Kusog, o STRONG Mamatikdan sa daghang mga tawo sa sulod ug gawas sa balay o building. Makapukaw sa daghang mga tawo’ng natulog. Ang uban malisang ug modagan pagawas. Mamatikdan ang kusog nga pagtay-og sa kinabok-ang balay o building. Ang mga butang nga nagbitay kusog kaayong motay-og. Ang mga kubyertos sa pagka-on magkatag, magpingki ug ang uban mangabo-ak. Ang gagmay ug dili plastadang mga butang, mangahulog ug mangaligid. Ang mga liquid n ma-usik o moawas sa containers nga abyerto. Maklaro kaayo ang pagtuya sa mga sakyanang nakapundo. VI. Kusog Kaayo, o VERY STRONG Daghan kaayong mga tawo ang malisang; ang uban mangdagan sa gawas. Ang ubang tawo mawad-an og balanse sa lawas. Ang mga motorista daw naga-drive nga daw flat ang mga ligid sa ilahang sakyanan. Ang bug-at nga mga butang ug muwebles o furniture manglihok o kaha mabalhin sa laing pwesto. Ang gagmay nga mga kampana sa simbahan mobagting. Mo-crack ang wall plasters. Ang mga karaan o dili maayo pagkatukod nga balay ug ubang mga ginama sa tawo nga mga estraktura mangadaut. Dili kaayo apektado ang maayo pagkatukod nga mga estraktura. Mangahulog og mangaligid ang pipila ka mga bato gikan sa bakilid nga mga dapit. Klaro kaayo ang pagtay-og sa kakayohan. (Ipadayon ugma)
PAMISA Helper : Padre, gi texan ko sa akong amo nga atoa ron sa abroad nga pamisahan kuno ang ilahang iro nga namatay. Pari: Inday, tawo ra intawon ang misahan, Dili pwede ang iro. Helper : Na, unsaon man ani ron? Alangalang og ibalik pa nako ning $10,000 nga gipadala nila para sa misa? Pari : Aw! Wala man ka mo-ingon dayon nga relihiyuso pud ning ilahang iro. Sige, dalha na dinhi! Balaanong Pulong: Angay mahalon ug pasalamatan ang mga anak kay kung wala sila, wala usay mga inahan dinhi sa kalibotan. Palihog basaha ang Col. 3:14-25)
Mindanao
Balita Biyernes, Hulyo 8, 2011
Kalamboan 9
Magallanes centennial suportado sa DOT Dateline Caraga Sinulat ni Arjay S. Felicilda Caraga Bureau Chief
AGUSAN del Norte – Mag100 years na ang Nuestra Señora del Rosario diha sa lungsod sa Magallanes ning lalawigan sa Agusan del Norte.
Na g s u g o d n a a n g Department of Tourism (DOT-13) pag-promote niini nga selebrasyon aron hugopan sa mga torista. Gipasabot ni D OT Caraga Director Leticia Tan nga pangtorismo la-
mang nga bahin sa centennial celebration ang ilang atimanon tungod kay ang pangsimbahan na kalihokan, dumalahon man sa local government unit ug sa parokya. (uban sa report sa pia-caraga)
Incorporated (BCCCIFI), misaad si Mayor Amante nga iyang pasugdan kini nga proyekto sa labing daling panahon aron dili mahasol ang mga magpapatigayon, ilabi kung magdaut ang panahon nga sagad mosangpot sa paglunop sa kadalanan. Kini nga pamaagi, gitoohan usab sa mayor nga makahagit sa bag-ong
mga imbestor pagbutang og negosyo dinhi sa dakbayan. Sa maong okasyon, gipadayag sa ginsakpan sa BCCCIFI ang ilang kalipay tungod sa paspas nga paglambo sa ekonomiya sa dakbayan sa Butuan ubos sa pamuno-an ni Mayor Amante. (uban sa report sa butuan city pio/piacaraga)
Maayong kadalanan, maayongkita sa katindahanan Sinulat ni Arjay S. Felicilda Caraga Bureau Chief
BUTUAN City - Pag-ayo sa kadalanan, maoy usa sa mga pamaaging sagupon ni Butuan City Mayor Ferdinand Amante aron molambo ang pamatigayon sa dakbayan. Atol sa tigom uban sa ginsakpan sa Butuan City Chamber of Commerce and Industry Foundation
Hinipos nga Arjay S. Felicilda, Caraga Bureau Chief
VAW-C
SAN FRANCISCO, Agusan del Sur – Ang 58 anyos nga si Mr. Vicente Claros Supino gisikop sa kapulisan sa kasong violence against women and children. Si Judge Dante Luz Viacrusis, kinsa maoy mimando pagsikop kang Mr. Supino, mirekomendar sa piyansang P24 mil alang sa maong kaso. Ang pagsikop gipahigayon sa Tropical Heights Subdivision, Purok 1, Bayugan 2 ning lungsod sa San Francisco.
NANGHASI
SURIGAO City – Gisikop sa kapulisan ang 24 nga si Josel Tandok Tugay, usa ka machine operator nga taga-Brgy Canlanipa ning dakbayan. Nasayran nga samtang lango sa alak, og 12 pulgadas nga kutsilyo si Mr. MOSCAT nahuwasan sa problema sa school building milanit Tugay ug gihasi ang katawhan sa nasangpit nga MISAMIS Oriental – ni Representante Yevgeny kaniadtong 1963, uban barangay. Nakaagi ang patrolya sa kapulisan sa 165 lamang ka mga ug siya gisignit. Gigamit na karon sa mga Vicente B. Emano. estudyante sa Misamis Matud ni MOSCAT estudyante ug lima ka Oriental State College P r e s i d e n t R o s a l i t o mga magtutudlo. of Agriculture and Tech- Quirino nga kini nga Pagka-1967, nahimo MOTORSIKLO nology (MOSCAT) ang kalamboan nakakibhang kining Claveria Nationbag-ong school building kaayo sa dugay na nilang al Rural High School BAYUGAN City – Na-recover sa kapulisan ang niini. problema sa kakulangon (CNRHS), pinasikad sa abandonadong motorsiklong kinawat diha sa Ang maong building sa school buildings. Republic Act No. 3781 ug Purok 2A, Brgy Taglatawan ning dakbayan. gitukod sa kantidad nga Ang MOSCAT nagsu- na-state college sa 1983. Ang tag-iya nga si Lucena Obquia misugilon usa ka milyon ka pesos gi- god isip Claveria Munici- (fil deo uban sa report sa kapulisan nga ang maong motorsiklo gikan sa congressional fund pal High School (CMHS) sa moscat/pia-10) kawat gikan sa iyahang balay sa Purok 4, Brgy Taglatawan kaniadtong buntag sa petsa-5 ning syo nganha sa kaawhan. bulana. oOo
SMS PIA CARAGA
Regional Director Abner M. Caga, PIA 13 ARON matabangan ang LGUs pagmugna sa tagsa-tagsa ka Human Resource Management and Development (HRMD) Plan, ang DILG mipahigayon og orientation mahitungod sa maong plano dinhi sa dakbayan sa Butuan. Miabag sa kalihokan ang Agencia Española Para El Desarrollo (AECID), ubos sa Strengthening Local Governments in the Philippines (SLGP) Project. oOo ANG orientation on the Human Resource Management and Development (HRMD)
Plan gitambongan sa mga tinugyanan sa 45 ka mga dakbayan ug kalungsoran sa Region 13. Gipahigayon ubos sa Strengthening Local Governments in the Philippines (SLGP) Project, ang orientation gidumala sa Department of the Interior and Local Government, inabagan sa Agencia Española Para El Desarrollo (AECID). Tumong sa orientation ang pagpasabot sa kamahinungdanon sa HRMD Plan sa pagpadako sa productivity sa LGUs, ilabi na sa paghatud sa mga serbi-
DPWH mipahimutang og vertical height control structure sa Wawa Bridge, Bayugan City. Dugtong niini, gipahimangno-an ang mga tag-iya ug driver sa log haulers ug ubang dagkong mga truck nga ang limitasyon sa height sa ilahang mga sakyanan ug kargamento 4.36 meters lamang. Kini nga limitasyon gisetar aron safe ang tanang m o g a m i t s a Wa w a Bridge, ilabi na kay kining maong tulay bag-o pang gitul-id. Tinguha usab sa DPWB nga ang nahisgutang estraktura dili madaut og dali.
ILLEGAL CAMBLING
BUTUAN City – Kilid sa Garin Store, Purok 13A, Brgy San Vicente ning dakbayan, gisikop sa kapulisan ang 56 anyos nga swertres usher nga si Elecelia L Guibijar. Nakuha gikan kang Ms. Guibijar ang P210, 19 ka swertres ticket stubs, swertres tip, ballpen ug carbon paper. Siya gisikop nila ni Police inpector Jerome Villegas sa Regional Special Operation Task Group ug SPO4 Demetrio Castolo sa Butuan City Vice Control Section. (Ang DateLine Caraga gisuportahan sa opisina nim P/Supt. Martin Mercado Gamba, regional information officer sa Caraga PNP)
10 Kalingawan SUDOKU How to play the game? Fill in completely every rows, columns and diagonals of each puzzle without repitition of the same digit.
Mindanao
Biyernes, Hulyo 8, 2011
CIRCLE A WORD
Ang miagi
abante carlocab chikka dlsu globe gmanews inquirer
istorya jobstreet pba pcso pep pinoyako pinoymug
selaplana seo symbianize timog wikipilinas yehey
Balita
Inadlaw'ng Horoscope Giresearch ni Sonny G. David
AQUARIUS(Enero 20-Pebrero 18)Karong adlawa nindot ang imong pamahonpahon tungod kay makawat ka og kalipay. PISCES(Pebrero 19-Marso 20)Ipakita ang imong katakos karon kay daghan ka og mabuhat tungod sa imong mga plano sa miaging adlaw. Mao kini ang imong panahon. ARIES(Marso 21-ABRIL 19) Si mama nimo adunay iyang epamarayig tungod kay nakadawat ka og kalipayan. TAURUS(Abril 20-Mayo 20) Ang imong nahibaw-an mahitungod sa pangluto mao ang angayan para sa negosyo nimo.
CROSSWORD puzzle ACROSS 2. Common people 9. _ hoc committee 11. Of old age 13. Side 15. Astral 17. 1992 PBA MVP 19. Self-esteem 20. African river 21. Knot of hair 22. Wrinkle 23. Infrequent 25. Pouch 26. Turner of music 28. Boxing great 29. Woman’s name 31. Whim 33. Plaything 34. Region III province 36. Nay 37. Agreeable
CHESS PUZZLE Chess puzzle No. 23
White to move mate in 2 Solution to Puzzle No. 22
1. Ne5 Ke3; 2. c3 Kd2; 3. Nc4+ Kxd3; 4. b4 Kxc4; 5. Be2+ checkmate!
DOWN 1. Gem weight 3 .Osmium symbol 4. Pounding device 5. Disentangle 6. Legal right 7. Everybody 8. Officiating priest 10. Unearth 12. Metallic element 14. Administrative 16. Malarial fever 18. Moral offense 22. Tra_ 23. Ariel or Jamie 24. Black cuckoo 25. Rice bag 26 .Fried tortillas 27. Swamp 29. Old Italian currency 30. Charged atom 32. Regret 35. One
Ang tubag sa miagi
GEMINI(Mayo 21-Hunyo 20) Adunay moduol nimo og motanyag sa kaayuhan. CANCER(Hunyo 21-Hulyo 22) Maayo kanimo karon ang pagsuroy sa sentro kay adunay motunol kanimo. LEO(Hulyo 23-Agusto 22) Ayaw kabalaka kay ila pa karon. Sa sunod ikaw na sab. VIRGO(Agusto23-Septiyembre 22) Ang negosyo dili maayo nga magsugod ka karon. Paabuta sa sunod adlaw. LIBRA(Septiyembre 23-Oktobre 22) Adunay mohatod kanimo og maayong balita uban ang kalipayan. SCORPIO(Octobre 23-Nobiyembre 21) Romantiko ang imong kapikas karon tungod kay nadasig siya sa umaabot niyang kaayuhan. SAGITTARIUS(Nobiyembre 22-Disyembre 21) Ugma imo na sab mao nga ayaw kaguol. CAPRICORN(Disyembre 22-Enero 19) Adunay moabot nga bisita, areglaha sila kay adunay itunol kanimo.
Kalipayan 11
Mindanao
Balita Biyernes, Hulyo 8, 2011
WIN & HELP: SUPPORT GOVERNMENT’S PCSO DRAW RESULTS (JUly 7, 2011) SUERTRES RESULTS CHARITY PROJECTS, SUPPORT PCSO DATE 11 am 4 pm 9 pm 11a.m. - 12-17 4p.m. - 08-22 9p.m. - 31-30
10-45-41-02-06-55 Jackpot Prize: Php30,000,000.00 01-02-48-13-18-46 Jackpot Prize: Php53,556,944.40
MGA PANGINDAHAY NI MR. SUPERTRES
417: Pasakay
Maayo nga itumoy ang 0-1-2-3-4 unya take 2 sa 1-3-5-7-9 ug take 1 sa 0-24-6-8. Grabe nga doble nagsunod ang unom pero karong adlawa basin og makabawi na ta. RAMBLE Congrats! Mr. Supertres yesterday’s MAGIC ANGLE
DRAW DATE: JUly 7, 2011
33-05-27-30-31-10 Jackpot Prize: Php6,550,248.60
ayaw kalimti
30-34-07-03-04-29 Jackpot Prize: Php14,490,316.80
781 • 784 SURE BASTA
710 • 740 712 • 742 731 • 743
1 4 5 6 2-3 7 8 9 0
MAGIC ANGLE
1 4 5 6 2-3 7 8 9 0 PLAYING NUMBERS
June30- 816 - 624 - 430 July 1 - 160 - 852 - 021 July 2 - 836 - 661 - 190 July 3 - 730 - 840 - 831 July 4 - 924 - 803 - 270 July 5 - 542 - 660 - 393 July6 - 667 - 565 - 202
11 a.m. - 2-2-6 4 p.m. - 3-2-9 9 p.m. - 5-6-8
4-D - 9-9-7-4
6 5 4 5 8 3
1 4 7
0 8 9
6 9 8
7 0 9
Grabe ang double busa karong adlawa angayan lang nga makabawi na ta mao nga malipayon si Tom ug Jerry nga nakakita sa 7 ug 6 apan maldito kay gitaguan ang 5 ug 8 ug 4. Aha kaha ang 1 noh?
12 Aggie News
Mindanao
Biyernes, Hulyo 8, 2011
Balita
Go Organic Fertilizer G reen light is on for organic fertilizer production in Northern Mindanao as the Department of Agriculture Regional Field Office – 10 through the Bureau of Soils and Water Management (BSWM) continue to establish community-based composting facilities in the different municipalities in the provinces. As of May this year, 119 community-based composting facilities were established in the region. Of which 47 sites were located in the province of Bukidnon; 22 in Misamis Oriental, 27 in Lanao del Norte; 20 in Misamis Occidental and 3 in Camiguin. These facilities include 6.5 horse power portable shredder; 15 kilos African Night Crawler; 2 units compost tea brewer; 3 units vermi bed with a dimension of 1M X 3 M and trichoderma compost fungus activator. The recipient’s counterpart includes the 500 square meter area for the building of the shelter of the vermin. E ng r. E r ne sto Brampio, SWAC for Region 10 explained that based on the project monitoring conducted by BSWM together with DA’s Regional Soils Testing Laboratory (RSTL), 80 % of the existing composting facilities are producing organic fertilizer for distribution to farmers in their locality. However, 20% or 4 composting facilities are subject for retrieval and transfer to other qualified beneficiaries. In order to hasten the implementation of the project, a consultation was conducted and participated by the implementing Lo-
cal Government Units (LGUs) from the provinces of Bukidnon, Misamis Occidental, Lanao del Norte and Misamis Occidental. The event enabled the participants to review the accomplishment and address issues encountered during the implementation of the project. This also identifies and strategizes mechanism that will fast tract the operation and adopt the new system for effective project implementation and monitoring. The daylong activity also allowed the participants to further discuss the development of the project that will provide livelihood opportunities and can generate jobs for local and seasonal farmers. Likewise, it also empowers the farmers to produce their own organic fertilizer and opens chances as organic fertilizer producers. The campaign for use of organic fertilizer restores the natural fertility of degraded soils through sustainable approach and will eventually sustain food production.# (mgbsta. elena)
Photo shows Engr. Ernesto Brampio (left photo) explaining to the participants (right photo) that 80% of the community-based composting facilities established in region 10 are now operational and producing organic fertilizers for the locality. photo by mgbs
DA-10 to conduct Skills Enhancement Training cum Info Officers’ Meeting Cagayan de Oro City – The Regional Agriculture and Fisheries Information Division (RAFID) of the Department of Agriculture Regional Field Office 10 (DA-10) through the sponsorship of the National Meat Inspection Services (NMIS) will hold a Skills Enhancement Training cum Meeting this coming July 8, 2011 at Pearlmont Inn this city. As communication is one of the essential keys in the effective and efficient delivery of services to agricultural clienteles, the gathering particularly intends to serve as a venue for a refresher course on photography as well as a discussion on the strategies to be employed for the conduct of the Information Caravan, which is tentatively scheduled October of this year in the islandprovince of Camiguin and an update on the various lined-up activities or events among the department’s attached bureaus and agencies, and also the provincial local government units. In doing so, DA-10 along with its
partners can collectively aid for the further advancement of informationdissemination initiatives that would capably notify its targeted beneficiaries of the different programs, projects or interventions that they can possibly avail. Expected attendees who will grace the event are the provincial information officers from the five provinces of the region at the same time the information officers or representatives from the following: Fertilizer and Pesticide Authority (FPA), Philippine Center for Post-Harvest Development and Mechanization (PHilMech), Quedan and Rural Credit Guarantee Corporation (QuedanCor), National Dairy Authority (NDA), Agricultural Training Institute (ATI), Bureau of Fisheries and Aquatic Resources (BFAR), Philippine Coconut Authority (PCA), Fiber Development Authority (FiDA), National Irrigation Administration (NIA), National Food Authority (NFA), Philippine Crop Insurance Corporation (PCIC), NMIS and DA. # (joanne l. olson, da-10)