Mindanao
Balita Inadlaw’ng kasayuran ug kalingawan Vol. I No. 54 Cagayan de Oro City
Martes, Hulyo 19, 2011
P8.00
P2
ANGEL LOCSIN Ang Mindanao Daily Balita mo-mantala sa mga lokal talents ug mga modelo. Para sa inyong kontribusyon, i e-mail ang post card photo apili og mga impormasyon:
e-mail: mdb.facelook@gmail.com
3 angol sa landslide Dugang Sundalo sa P2 sa Kitaotao, B’non Iligan City P3 Kasinatian ni Fr. Ablon
P5
ANG PANAHON KARON
MS. KAGAY-AN 2011 OFFICIAL CANDIDATES
Mayor Vicente “Dongkoy” Y. Emano greets the 12 young and lovely official candidates of the Ms. Kagayan 2011 beauty pageant during presentation at City Hall on July 18. cio photo
Makasinati og maayong panahon ang Mindanao karon human nga ang bagyong “INENG” ang mibiya na nasud. Matod sa PAG-ASA nga makasinati gihapon og madagomon ug adunay pag ulan ulan ang tibook nasud.
2 Balita
Mindanao
Martes, Hulyo 19, 2011
Bedol anaa na sa kustodiya sa gobyerno? Sinulat nila ni RUEL PELONE ug JHO PANTOJA
GIPANGHINAMBOG ni Commission on Elections (Comelec) Chairman Sixto Brillantes niadtong Lunes nga ang kontrobersyal nga kanhi provincial election supervisor sa Maguindanao nga si Lintang Bedol ang anaa na karon sa mga kamot sa otoridad. Wala hinoon gibutyag ni Mr. Brillantes kon nadakpan ba si Mr. Bedol o mitahan ngadto sa wala usab gikabutyag nga ahensiya sa gobyerno. Si Mr. Bedol kinsa nag-atubang og indirect attempt sa buhatan sa Comelec ang matod pa sa hepe sa Comelec nga itugyan ngadto kanila kagahapon o karon Ang pamahayag ni Mr. Brillantes sukwahi sa pamahayag sa Comelec spokesman nga si James Jimenez kinsa miingon nga karong adlawa pa mo-surender si Mr. Bedol. Giklaro usab ni Mr. Jimenez nga wala pa sa kustodiya sa Comelec ang kontrobersyal nga si Mr. Bedol. Dugang pa ni Mr.
Jimenez nga si Mr. Bedol modangat aron itahan ang iyang kaugalingon karong adlawa sa mga alas 8:00 sa buntag. Ang “formal alias warrant of arrest” gi isyu na sa Comelec ngadto sa tanang buhatan sa gobyerno diin sila gimandoan nga dakpon si Mr. Bedol kung ilang makitan og itugyan ngadto sa Comelec. Matod ni Mr. Brillantes nga si Mr. Bedol mag-atubang og kasong “election fraud” og didto prisohon sa Bicutan human siya nga itugyan sa buhatan sa Comelec. DILI MOTABANG Giklaro sa mga relihiyosong grupo nga dili sila motabang kang Mr. Bedol susama sa ilang pagtabang sa NBN-ZTE whistle-blower Jun Lozada. Si Sister Mary John Mananzan, chairperon sa Association of Major Religious Superior of the Philippines (AMRSP), miingon nga dili nila uyonan ang hangyo sa kampo ni Mr. Bedol tungod s
NONOY LECHON SERVICES OFFERED OUT OF TOWN ORDER Wedding • Anniversary • Birthday • Party Located at 31-22 Brgy. Nazareth, CDO & Westfield Subdivision, Brgy. Iponan, Entrance Brgy. Balulang For more details, contact Tel. No.: 309-5276 Manager: Hermilino Villalon
“ORDER NA OG LECHON”
kabalaka nga ma politika ang ilang grupo. “Sorry po pero hindi pa lahat ng humihingi o lumalapit sa amin ay agad na kikukupkop namin. Una sa lahat, ini-interview po muna namin sila. We see their integrity, ano ba iyong concern nila sa bayan kasi hindi naman po pwede kukunin o kukupkupin namin lahat. Ayaw naming mapulitika,” Sister Mananzan told Church-run Radyo Veritas. Dugan g ni Sist er Mananzan nga daghang ahensiya sa gobyerno ang mamahimong motabang kang Mr. Bedol sama sa Department of Justice (DOJ) kinsa adunay igong facilities ug mga personahe nga mamahimong mo-secure kang Mr. Bedol, kinsa basin himoong state witness. “Ang DOJ naman ay capable of giving them protection. So kami ay piling pili po ang binibigyan namin ng proteksyon. Ang tinutulungan po namin ay a person with integrity at hindi kami nasasabit sa anumang pulitika,” she said. DILI KATUOHAN
Ang abogado ni kanhi Presidente Gloria Macapagal-Arroyo, karon kongresista, ang mi-kwestyon sa “credibility” sa kanhi gobernador sa Autonomous Region in Muslim Mindanao (Armm) nga si Zaldy Ampatuan ug ni Mr. Bedol sa ilang mga pamahayag nga si kanhi Presidente Arroyo ang utok sa nahitabong tikas sa Maguindanao. Nagduda ang legal spokesman ni Mrs. Arroyo nga si Atty. Raul Lambino nga adunay nagpaluyo sa duha sa ilang kalit nga pagbutyag sa mga kahiwi-an matod pa sa 2004 ug 2007 elections. Usa ka na ka klase sa “mind conditioning,” matod pa ni Atty. Lambino sa mga pamahayag ni Mr. Ampatuan, usa sa mga principal defendants sa 2009 Maguindanao massacre. “What is the integrity and character of these two (Ampatuan and Bedol)? It’s very clear that they want to be saved from the serious criminal charges they are facing,” Matod pa ni Atty. Lambino.
MPM PORK & BEEF RETAILER
residential lot for sale
Dealer of fresh pork & beef and balbacua
133 sq meters
Located at:Ground floor Cogon Market, Capt. Vicente Roa-JR Borja, CDO Mr. & Mrs. Mando/Perlita Maghinay - owner
Located at: F.S. Catanico, Cagayan de Oro City
Contact: 09997997008
DIRECT BUYER ONLY
WANTED
MASSAGE THERAPIST Female, 20-35 yrs. old, single or married, experience not necessary, willing to be trained.
Blessies Facial Center
Tiano-Yacapin Sts., Cagayan de Oro City Contact No.: 09228844281
B-B SANCHEZ
basallajes
COCO LUMBER & STICK DEALER
FARM PRODUCTS DEALER
J.R. Borja, Cagayan de Oro City
CELL. #: 0908-1067819 0917-3047221
Owner : MR. RENIE BASALLAJES
GUSA EAST BOUND PUBLIC MARKET GUSA, CAGAYAN DE ORO CITY
Nag-landslide na pud sa Bukidnon
3 KA TAWO NA-ANGOL Sinulat ni FIL DEO
TULO ka tawo kompirmadong grabeng naangol, usa ang nahiagom sa ginagmay’ng samad sa lawas, duha ka payag ang natabunan ug kapid-an ka mga hayop ang apektado sa pito ka nagsunodsunod nga landslides sa Kitaotao, Bukidnon. Kini kaniadtong buntag sa Dominggo, petsa-17 ning bulana atol sa walay undang nga pag-ulan sa maong dapit. Partikular nga natabunan sa landslides ang portion sa Bukidnon-Davao (BUDA) national road sa barangay Maloos, Sinuda, Minalong, Kahusayan, lungsod sa Kitaotao. Base sa report sa Municipal Disaster Risk Reduction Management Council (MDRRMC) sa Kitaotao, ang nangaangol mao sila si Tomas Pansacala, 70 anyos ang panuigon, Honoria Pansacala, 64, Janive Padilla, 18 ug Jenely Cuatro, 17. Ang Department of Public Works and Highways (DPWH) nagpadayon karon pag-clearing sa dapit ginamit ang bulldozers, backhoes, ug graders. Walay namatay sa landslides, apan gatusan ka mga sakyanan, gagmay ug dagko, ang nanga-estangko gikan sa alas-8 sa buntag hangtud sa alas-8 sa gabii kaniadtong Domingo. Samtang gikompirmar
sa Rural Transit Mindanao, Inc. (RTMI) - Yacapin Branch nga maagi-an na sa mga bus ug ubang matang sa sakyanan ang portion sa BUDA nga apektado sa hitabo. Sa iyahang report, si Provincial Manager Ruby Balistoy sa Philippine Information Agency (PIABukidnon) miingon nga ang dapit nga na-igo sa landslides mohapit tunga sa ektarya ang gilapdon ug ang gidaghanon sa yuta ug lapok nga midahili moabot sa 20 cubic meters. Kini nakatabon sa siyete metros nga gitas-on sa BUDA national highway. Matud ni Engr. Leonardo Paulican sa DPWH Engineering District II, ang lapok nagsugod pagdahili alas-8:00 sa gabii pa sa petsa-16 ning bulana, Sabado, tungod sa kusog nga ulan sa maong dapit. Samtang si Lt. Col. Jose Maria Cuerpo, commander sa 8th Infantry Battalion (8IB), Philippine Army, mitaho nga sa pito ka landslides, tulo lamang ang grabe og epekto sa itaas nga bahin sa Minalong-Maloos, dool sa utlanan sa kalungsuran sa Quezon ug Kitaotao. Si PDRRMC Executive Officer Arsenio Alagenio nalipay nga daghan ang dihadiha mipadala sa ilahang hinabang alang sa mga biktima. (uban sa report sa PIA-10/fildeo)
Suspect sa tulis, priso na
Apply asap at:
For your VEGETABLES Needs contact:
Balita
tel. no.: 856-1671
>>Gikan sa Pahina 3 operasyon sa Crime Investigation Division sa Cagayan de Oro City Police Office (COCPO) ug Regional Special Operations Group (RSOG), pinangulohan ni P/ Chief Insp. Reynante R. Reyes, petsa-13 ning bulana, diha sa Maitum, Upper Puerto ning dakbayan. Ang suspect adunay daang duha ka warrant of arrest sa kasong panulis nga nagdemanda sa piyansang P100 mil sumala sa rekomendasyon nila ni Judge Marites Filomena R. Bernales ug Judge Dennis Alcantar. (uban sa report ni P/Chief Insp. Regina Abanales, PRO/PIA-10)
Kasikas 3
Mindanao
Balita Martes, Hulyo 19, 2011
Mayor nalipay sa bag-ong pwersa sa mga sundalo Sinulat ni MICHAEL KUNDIMAN
(Gikan sa Wala) City councilor Michelle Sweet ug City Councilor Marlene Young malipayong nakighimamat sa bag-ong nahidangat nga mga sundalo sa Iligan City.
Suspect sa tulis, priso na
Sinulat ni FIL DEO
CAGAYAN de Oro City–– Gipriso na ang suspect sa tulis diha sa Hilltop, Macanhan, Carmen ning dakbayan kaniadtong persa-9 ning bulana. Siya si Mr. Redemption Molawan Ratunil, aka Jong Ratunil, 21 anyos, ulitawo ug sakop sa Batang Mindanao (BM) 29. Ang mga biktima nga sila si Mr. Nelson Sobil Mendoza ug Mr. Leo Castillo, nakuhaan sa suspect og wala matinong gidakon sa salapi ug personal nga mga butang. Si Mr. Ratunil nasikop atol sa hini-usang SUNDAN SA PAHINA 2
746 troso nasakmit Sinulat ni ARJAY S. FELICILDA
TRENTO, Agusan del Sur – Naka-score na sab ang anti-illegal logging operators sa Agusan del Sur! Sa labing ulahing operasyon diha sa Tudela Dam daplin sa Sumilihon River sakop ning lungsod sa Trentro, nadiskobre ug nasakmit sa grupo nila ni P/Inspector Julius Mojica sa 13th Regional Public Safety Battalion ang 746 ka lainlaing mga troso. Uban sa operasyon ang DENR Central/Regional Anti-Illegal Task Force, pinangulohan ni CENRO Vicente Sembrano ug Philippine Army, pinangulohan ni Sgt Rodrigo Layson. Sa report nga nakutlo sa Mindanao Daily Balita
(MDB) gikan kang P/Supt Martin Gamba, regional information officer sa Police Regional Office 13 (PRO 13), ang nahisgotang mga troso nagkanatidad sa P218,400.00. Ang kampanya batok sa illegal logging sa Agusan del Sur ug ubang bahin sa Caraga Region, gipakusgan ni P/ Chief Supt. Manuel Rafal, PRO 13 director, sunod sa mando ni Presidente Benigno Aquino III. Nasayran nga sa tibook nasod, aduna nay 298 ka mga kaso ang napasaka batok sa gidudahang illegal loggers, sumala ni DENR Secretary Ramon Paje. (uban sa report ni PO3 Arturo S Campania, Duty PNCO)
CPP/NPA nag-unang hulga sa SuriNte Sinulat ni ARJAY S. FELICILDA
SURIGAO City––Communist Party of the Philippines ug New People’s Army (CPP/NPA) gikareport nga maoy numero unong hulga karon sa Surigao del Norte. Tungod niini, nanawagan ang Provincial Peace and Order Council (PPOC) nga madugangan ang pwersa sa kapulisan sa dakbayan ug lalawigan. Atol sa tigom sa PPOC, si Police Chief Inspector Rainier Diaz, deputy operations chief sa provincial PNP, miingon nga daghan kaayong mga panghitabo
sa probinsiya ug dakbayan nga ikapasangil ngadto sa CPP/NPA, sama sa pagpamanhig, pangsunog sa makinaryas, pangataki batok sa Civilian Auxiliary Army (CAA) ug uban pa. Siya miingon nga makaya pa kaayo nila ang situwasyon, apan masmaayo nga madugangan ang pwersa sa kapulisan, ilabi na sa dakbayan sa Surigao, aron masunod ang standard ratio nga usa ka pulis matag 500 ka lumolupyo. Iyang gipasabot usab nga ang nagkagrabing
kriminalidad sa dapit, dali rang masagubang pinaagi sa tabang sa katawhan. Gipasalig ni Police Chief Inspector Diaz nga ilang gipahugtan ang police operations ug intelligence gathering sa Surigao del Norte, pinaagi sa Barangay Peacekeeping Action Teams (BPAT), ilabi na sa mga dapit nga na-impluwensiyahan sa insurhensiya.
Basaha ang Mindanao Daily Balita sa Internet. www.businessweekmindanao.com
DAKO ang kalipay ni Mayor Lawrence Cruz sa paghidangat sa mga ginsakpan sa 3rd Light (Kaagapay) Armored Battalion (3rd LAD) sa Philippine Army dinhi sa dakbayan sa Iligan. Sumala pa ni Mayor Cruz, dakong tabang sa pagpatunhay sa kahusay ug kalinaw ingon man ang pagdepensa sa mga boundaries sa dakbayan batok sa insurhensya ilabi na ang posibleng pagpanghasi sa mga rebeldeng Moro Islamic Liberation Front (MILF). Ang duulan sa 200 ka mga miyembro sa 3rd LAD, Light Armor Division sa Philippine Army ubos sa liderato ni LT Col. Pacianito Castillo, CAV (PCSC) PA, ang bag-ohay pang nahidangat sa dakbayan sa Iligan niadtong Hulyo 11, 2011 isip hulip sa pwersa ni LT Col. Angel
Madarang, commanding officer sa 43rd Infantry (We Research) Brigade, Philippine Army. Si Brig. Gen. Noel Coballes, commander sa 1st Infantry Division sa Philippine Army, guest speaker sa Joint Welcome and Sen-Off Ceremony nga gihimo niadtong Hulyo 11, 2011 didto sa Philippine Ports Authority (PPA) ang mipasalig sa katawhan sa dakbayan sa Iligan ug sa lalawigan sa Lanao del Norte ug Lanao del Sur nga aduna silay igong armas iggugubat aron iatbang sa mga ginsakpan sa MILF ilabi na sa pwersa ni Kumander Bravo ug Kumander Umbra Kato. Kapin sa 20 ka mga tangke de giyera ang gidala sa 3rd LAD gikan sa Isabela Province padulong nganhi sa Iligan City, Lanao del Norte ug Lanao del Sur.
Lakip sa mitambong sa seremonyas ug misugat sa mga sundalo sa 3rd LAD mao sila si Mayor Noel “Toto” Deaño sa Linamon, Lanao del Norte, Mayor Pablo Arnado sa Kauswagan, Lanao del Norte, Bise Mayor Henry Dy uban sa mga miyembro sa Sangguniang Panlungsod sa Iligan City ug daghan pang uban. Sumala pa sa taho, ang pwersa ni Col. Madarang mobalik ngadto sa ilang mother unit didto sa Samar-Leyte. Sa usa ka exclusive interview kang Mayor Cruz, siya mipasalamat ngadto kang Col. Madarang sa gihimong pagprotektar sa dakbayan sa Iligan batok sa kalihukan sa mga terorista. Giisip ni Cruz nga dakong utang kabubuton ang gihimo sa mga sundalo nga sakop sa 43rd Infantry Brigade. (Michael Kundiman)
Barangay Poblacion sa Kitaotao walay resibo Sinulat ni SAMMY TE
WALAY undang ang pagbagotbot sa mga katawhan sa Poblacion ning lungsod sa Kitaotao gumikan kay walay “official receipt” ko O.R. ang barangay
treasurer. Ang mga magbubuhis napurhisyo na kay nagsige og balik balik sa maong barangay hall aron magkuha og barangay
clearance apan wala kuno silay O.R. Ngano man kaha Kapitan Tilar? Unsay inyong gamiton, putos sa asin kung adunay magbayad og clearance. Pag sure Kap?
WANTED NEWSBOY
for CAGAYAN DE ORO CITY PLS APPLY TO: Mindanao
Balita
Geleng Bldg., Lapasan, Cagayan de Oro City
or call 0917-7121424
4 Opinyon
Mindanao
Martes, Hulyo 19, 2011
Balita
Teknik sa Ampatuan nasapon ba?
Mindanao
Balita
The Mindanao Daily Balita is published daily at Door 3 Geleng Bldg., Lapasan Highway, Cagayan de Oro City. It is registered with the Department of Trade and Industry (DTI), Region 10 with Certififcate No. 01349532, and with Business Permit No. 2011-1516, TIN No. 946396-807-001 Telefax Nos: (088) 856-3344, (08822) 72-33-44, (088) 857-1390, 74-53-80, cell no.: 0923-432-0687 Website: www//businessweekmindanao.com E-mail: mindanaodailynews@gmail.com DANTE M. SUDARIA Publisher ROSE MARY D. SUDARIA Manager RUEL V. PELONE Editor-in-Chief Joe pantoja sonny david News Editors rolando sudaria GERRY L. GORIT Photo Journalists NELSON V. CONSTANTINO Uriel C. Quilinguing Editorial Consultants
jonathancatalan Advertising FELIX SANTILLAN Layout Artist guillermo ade, Jr. Production Marlon Domingo Circulation RIZA O. ARES LIEZL A. DELOSO JOE PALABAO Rene Michael BaÑos
ATTY. MARIO T. JUNI atty. roberto a. cantago jr. Legal Counsels Marketing Consultants
For subscriptions and advertisements please contact our bureaus and agents in your areas. Cebu City- raul cardona - 0927-2251300 Davao City - jessie palabao - 0910-6681733 Butuan City - ARJAY FELICILDA - 0949-328-4099 Bukidnon - MARY ANN NOBLE - 0923-616-5083 Valencia City, Buk.- ed baul - 0920-9019294 Ozamis City - ATTY. ROBERTO CANTAGO Oroquieta - MARISA MANLAPIG - 0928-9538828 Gingoog City - WILLIE RAMOS - 0926-1691016 West Mis. Or. - Jun Felicilda - 0906-7389130 East Mis. Or. - Jessie Dahay - 0935-9058038 ARMM Region - Sony Sudaria - 0917-3247258 Iligan City/Lanao - JEFFREY OPONDA - 0935-2796817 Marawi City - ASA MADALE - 0916-1590131 Lanao del Sur - sahria maruhom Bacolod, LDN - Nono Tario-0916-2310903 Maranding - ELEANOR TAPITAN - 0926-1888871 Zambo City - CAMCER I. ORDOÑEZ - 0908-7804348 Pagadian City - romy francisco - 0906-7258021 Ipil, Zamboanga Sibugay - ALBERTO ALCORIZA Puerto,CDO -Lucresia jerusalem Cagayan de Oro - sonny david - 0935-9727899 Cagayan de Oro - JOE PALABAO - 0905-1569709 Puerto, CDO - VICTOR ALCOVER - 0926-9778513 Claveria - David sudaria - 0926-1096831 Manolo Fortich, Buk. - OSCAR LEDESMA Mangagoy, Bislig City - dionesio datwin
Gusto ka ba nga mabasa sa mga businessman ug mga manager ang imong advertisements?
BusinessWeek MINDANAO
Your local online business paper
Call us now! Tel Nos:856-33-44, 74-53-80
Geleng Bldg., Lapasan Hi-way Cagayan de Oro City
Advertising BusinessWeek makes your advertisements read worldwide!!! www.businessweekmindanao.com
NAKUGANG ang mga katawhang Pilipino, human miluwat og pamahayag atubangan ni Presidente Aquino si Kanhi ARMM Governor Zaldy Ampatuan, nga iyang amahan maoy utok sa “ Maguindanao Massacre” nga mikalas ug 58 ka kinabuhi , lakip na niini ang 33 ka Medya. Ug ang pagbulgar nga dunay hitabong pagpanikas sa eleksyon niadtong tuig 2004 ug 2007 sa Lalawigan sa Maguindanao. Duha ka klase ang iyang (Zaldy Amapatuan) gipabuto nga bomba. Ang una niini, mao ang pagtumbok kon kinsa ang “Mastermind”sa nahitabong ngilngig, makalilisang ug linuog nga pagpatay sa 58 ka
Hukom Demokrasya Ni JHO PANTOJA
tawo didto sa Maguindanao. Ang ika-duha, pagbulgar sa walay kahadlok nga pagpanikas sa eleksyon niadtong tuig 2004 ug 2007 didto sa Maguindanao. Kining una nga pamaagi sa kampo ni Zaldy Ampatuan, iyang gibutyag nga ang utok sa Maguindanao Massacre mao ang iyang amahan nga si kanhi Maguindanao Governor
Andal Ampatuan Sr., sa pamasin nga mahimong usa ka “State Witness” sa gobyerno aron malingkawas siya(Zaldy Ampatuan) sa kasong Multiple Murder. Ug kon dili makalusot ang primerong opsiyon, dinha sila sa ika-duhang opsiyon, mao ang pag bulgar sa hitabong ngilngig nga pagpanikas sa eleksyon niadtong tuig 2004 ug 2007 dinha gihapon nahitabo sa lalawigan sa Maguindanao. Karon, sa duha ka teknik nga ilang gigamit sa kampo ni Ampatuan, bisan usa ni-anang duha wala dawata sa gobyerno isip State Witness si Zaldy, sa ato pa nabutang sa atawataw ug napusoy pa
ang mga Ampatuan sa ilang gi-implementar nga pamaagi. Sa ato pa pusoy gyud sila. Hinuon, sa dihang kalit nga migim-aw si kanhi Ma guindanao Comelec Election Supervisor Atty. Lintang Bedol, bisan og dugay na nga nagtago-tago, apan sa iyang pagbulgar nga dunay hitabong pagpanikas sa nakalabay ‘ng eleksyon sa tuig 2004 ug 2007 sa lalawigan sa Maguindanao, gihatagan dayon ug gibug-aton ang iyang pamahayag sa atong gobyerno, maoy hinungdan nga andam modawat ang Department of Justice isip usa ka “State Witness” si Bedol, pero si ZALDY AMPATUAN , NEVER AND NEVER GAYUD…
Unsa ba ang kwalipikasyones ug katungdanan sa lupon UNAHON nato ang kwalipikasyones ug katungdanan sa Lupon ng Tagapamayapa. Ipaulahi lang nato ang pagbulgar niini kung kinsa nga mga barangay ang dili kwalipikado sa ilang mga katungdanan… hulati lang ninyo aron nga matul-id kining mga tawhana kay nagpalumaloma sa pag-alagad isip membro sa lupon apan walay pulos ug adunay paborpabor sa katawhan diha sa ilang trabaho. Nalatid sa probisyones ubos sa Local Government Code Seksyon 58, Artikulo 253 nga ang kwalipikasyhones saLupon members mao kining mosunod: “Lupon members (a) must be actual residents of the barangay or working therein; (b) posses integrity, impartiality, independence of mind, sense of fairness, and
kinahanglan adunay basa sa mga balaIsyo Dokyumentado baruganan. Dili mag- sahon mahitungod sa Ni SONNY DAVID
reputation for probity; and (c) not expressly disqualified by law”. Dugang pa niini, qualification no.(1) is a matter of fact; qualification no. (2) is a matter of opinion, and the most weighty opnion is necessarily that of the appointing power, the Barangay Chair; qualification no. (3) is a matter of fact and law, obviously a convict or alien is not qualified to be a member of the Lupon. Tataw kaayo nga ang usa ka lupon member
paborpabor, anaay kauglingong hunahuna, pantay ang paghusay ug klaro nga pag-alagad. Dawbe kay daghan man nga mga lupon karon ang wala makasubay sa ilang katungdanan niini. Kung aduna may nakasubay, pipila lamang kanila. Dili nato masayop ang ilang kapitan nga maoy nagtudlo kanila sa maong katungdanan tungod kay gituhuan nga sila adunay kapasidad sa pagdumla niini sa wala pa sila gidawat. Apan angayan nga mismo ang usa ka lupon maoy masayop niini tungod kay nagpabaya sila sa ilang posisyon. Unsa nga matang sa pagpabaya? Mao ang pagkatapulan sa pagtuon o pagkat-on sa proseso sa pamalaod. Tapolan sa pag-
Barangay Justice Law. Laktod mga inutil sila. Nganong inutil man? Gumikan kay sila gisangunan sa maong katungdanan, dapat magmakugihon sila sa matag karon ug unya nga molambo pa ang ilang kahibalo sa natad sa pagserbisyo isip lupon. Nan, kay wala may kaayuhan nga ilang gipakita? (Pwera lang sa mga lupon nga malantip og salabutan ha)pangresign kamo og sultihi sa matuod ang inyong kapitan nga dili ninyo kaya ang inyong katungdanan. Ayaw kamo pagtener sa maong posisyon kay gisaway na kamo sa inyong mga molopyo sa inyong barangay. Ugma, ato pa kining dugangan may kalabutan niini.
Kasikas 5
Mindanao
Balita Martes, Hulyo 19, 2011
Kanus-a magsugod ang pagbantay sa maayong panglawas
Sumpay kagahapon
Nakahisgot kita nga magsugod ang pagbantay sa panglawas sa usa ka tawo gikan pa sa wala pa siya magbuntis. Aron makapundo siya sa mga kinahanglan sa usa ka bata nga mupuyo unya sulod sa tago angkan sa inahan. Mao kini ang angayan sabton sa usa ka inahang gusto makabaton sa himsog nga bata ug hangtod sa pagdako sa bata. Buot pasabot, kung gusto kita makahimo ug usa ka kaliwatan nga mga maayo’g lawas, buhata ang akong nasulti nga ato tudloan ang mga nagplanong mahimong
Panglawas mo ampingan ko
DORWIN LAJOT
inahan sa pagbantay sa ilang panglawas pinaagi sa pagkahibalo sa unsay makadaot, ug unsay makaayo sa iyang lawas ug magalikay sa iyang nahibaloan nga makadaot ug magahimo sa makaayo sa iyang lawas. Ang sunod nga kinahanglan sa usa ka
Libre diay nga kaon ha
UNSAY translation ngadto sa Tagalog niini nga pinulungan: “Kaon lang mo nga kaon ha, ayaw kaulaw, isipa nga inyo kining balay!” Aw, kung literal ug hinanggaw nga pagka translate, ingon gyud niini ang resulta: “Kain lang kayo ng kain, mga walang hiya kayo, akala nyo bahay nyo ito!” Susama niini ang nahitabo sa akong amigo nga si Gerry Gorit, usa ka freelance photo-journalist, sa mga kamot sa usa ka konsehal sa Misamis Oriental nga si Mr. Deodeguil Ursal. Kung ato pud nga tinagalogon mao ni ang mahitabo: “Kain lang kayo ng kain, mga walang hiya kayo akala nyo kayo magbabayad ng kinain nyo.” Dili gyud maayo nga kung ikaw politiko magpakita ka nga ikaw mang libre og kaon kay sigurado nga dili gyud ka balibaran. Unya kung mang libre na gani ka ayaw sab boyboya ang imong nalibre sa kaon. Pait biya ning manglibre sa kaon kay kanunay ka kulbaan labina na og kusog muhabhab ang
Strictly Nonsense
RUEL PELONE
imong na imbitar unya dako ka og mabayran apan wala kay ensaktong dala’ng kwarta. Ang resulta panington ka bugnaw pero, kung kaila nimo ang kan-anan sigurado luwas ka kay pwede man “utangon.” Ang nakaayo kay kung magka-away mo sa imong nalibre sa kaon pwede na nimo boyboyon. Apan kini dili maayo nga taras para sa usa ka public official kay siyempre ikaw gud ang modelo sa katawhan sa katarung ug kaangayan. Pero okay sab na nga mahibaw-an sa katawhan nga gapamoyboy ka kay sa sunod nga manghagad ka og libre nga kaon, sigurado mobalibad na ang imong gihanggat sa kaon. At least, menos gastos. Sumpayan ni nato ugma
babayeng nagplanong makabaton sa anak, mao ang iron. Gikinahanglan gayud kini sa normal nga kinabuhi sa sulod sa tawo ug sa tawo. Tungod kay gikinahanglan kini sa protina sa atong lawas sama sa hemoglobin. Matud pa nga moabot sa 2/3 ang iron nga naa sa hemoglobin nga naa sa red blood cells nga mao usab nga nagadala sa oxygen ngadto sa atong mga tissues. Ang sobra niini naa Makita sa lahi nga protina nga mao ang myoglobin nga mao ra usab ang nagasupply sa oxygen ngadto sa atong muscles
ug sa mga enzymes nga gikinahanglan sa biochemical reactions. Ug uban gitigom kini alang sa future needs sa tawo. Kung kulang kining iron sa atong lawas, muhinay ang supply sa atong oxygen padulong sa atong cells ug muresulta kini sa hinay nga pagtubo ug pagdaghan sa atong cells. Mabati dayon kini sa tawo pinaagi sa paghinay sa ilang immune system, dali silang kapuyon, ug muhinay usab ang ilang performance sa ilang trabaho, ug sa ilang kinabuhi. Dugay usab maulian ang samad, diabetes, ug makapapaspas kini sa pagkatigulang. Apan ang sobra usab niini,
makadaot usab sa lawas (National Institute of Health, USA). Aha man kita makakuha niini nga element? Aron mapadaghan nato kini, apilon gayud nimo kini sa imong matag adlaw nga pagka-on ug makuha usab nimo kini sa mga herbal supplements. Nia ang mga puede nimong idugang sa imong pagkaon matag-adlaw. Ang ½ cup raisins, beans, nga sama sa ½ cooked soybeans (webmed.com), baked potato, 2 tbsp cashew, (http://dfwnetmall. com/veg/plantfoodshighcontentiron.htm). Ang radish makahatag usab kini ug igo nga iron (Wikipedia), ug ang ka-
mote unod makaprovide usab kini ug igong iron (Center for Science in the Public Interest, wikipedia). Mao kini ang akong suggestion aron masagol kining mga tanuma sa atong pamahaw o paniudto man tingale. Sa pagmata nimo puede ka moinum sa soya powder nga mahimong coffee nimo ug alang sa imong pamahaw, puede ka nga makahimo ug 2-3 ka linung-ag nga kamote unod, magsalad sa radish ug ihumol sa 8 ka kalamansi sulod sa 5 minutes, dayon sagoli sa 3 tbsp nga raisins, kamatis ug sibuyas Bombay. Mabusog ba tingale ka niini? Sulaye!
Mga kasinatian ni Padre Chris Ablon sa Palestina-Israel isip Ecumenical Accompanier
MGA igsoon ko sa Mindanao kumusta? Ako si Padre Christopher N. Ablon, 33 anyos ug kura paroko sa Pro-Cathedral of the Virgin Mary, Bulua, Cagayan de Oro City sa Iglesia Filipina Independiente. Ania ko karon sa Palestina-Israel ug magasulat ako kaninyo aron ipakigabahin ang akong mga kasinatian dinhi nga tinuod gayud nga mahatag og husitisya sa ulohan nga, “DILI SAYON apan mapuslanon.” Ngano man diay tuod nga nia ko dinhi karon? Mga igsoon kaniadtong Nobyembre 2009 mianhi ko dinhi sa Israel. Niadtong higayuna isip usa ka scholar sa International Course nga gi-offer sa Swedich Theological Institute (STI). Didto nako nasayran ang DILI SAYON nga kahimtang dinhi hilabina sa atong mga igsoon nga Palestino––kristiyano man o muslim. Busa miingon ko sa akong kaugalingon nga kung hatagan sa kahigayonan nga makatabang bisan gamay tungod kay uyamot ra man intawon ko nga pari ako gayud nang buhaton. Nakita nako nga
kamahinungdanon Kauban nako Si MarDili sayon apan ang niining maong boluhaton. vin Dumaguin, deacon mapuslanon Tumong sa maong sa Episcopal Church of
FR. CHRIS ABLON
pareho kanila DILI SAYON usab ang kahimtang natong mga Pilipino busa nakaingon ko sa akong kaugalinon nga sila ug kita dunay solusama o ba kaha anggid kun dili man managpareho nga sitwasyon. Busa sa dihang ang pinaka-una nga training sa Ecumenical Accompaniment Program for Palestine-Israel (EAPPI) sa World Council of Churches (WCC) ug sa Peace for Life Philippines (PFL) gilunsad sa Pilipinas kaniadtong Nobyembre 2010 miapil gayud ako ubos sa pagtugot sa akong Obispo Felixberto L. Calang, Obispo sa Diyosesis sa Misamis Oriental, Bukidnon ug Camiguin (MOBUCA). Misugot si Obispo tungod kay nakita usab niya
training nga bansayon ug andamon ang mga Pilipino aron sa pagsalmot niining maong programa nga nagapadala sa mga boluntar yo gikan sa nagkalain-lain nga nasud sa tibuok kalibutan aron mopuyo uban sa mga Palestino aron mohatag og proteksyon pinaagi sa presensya tungod kay napamatud-an nga kung dunay internationals nga ilang kauban mokunhod ang pagpang-maltrato kanila. Ug niining milabay nga Hunyo 29, 2011 miabot ko sa Ben Gurion International Airport, Tel Aviv, Israel aron aktwal nga mosalmot sa EAPPI isip usa sa pinakauna nga Pilipino nga miapil niining maong programa.
the Philippines (ECP) nga nakabase sa Manila. Halos 24 oras mi nga nagbyahe sakay sa eroplano, Manila-HongKongGermany-Israel. Sa Capitol Hotel sa East Jerusalem nagkatagbo kaming 31 ka mga boluntaryo nga gikan pa sa nagkalain-lain nga nasud sama sa Sweden, Switzerland, Norway, Finland, Germany, UK, Brazil, Canada, South Africa, USA, Colombia, Austria, Ireland, ug ocourse Pilipinas, nga mga misalmot sa EAPPI karon ug kami ang ika-40 nga grupo. Sugod karon gitawag na mi og EA o Ecumenical Accompanier. Dinhi usab magsugod ang among DILI SAYON apan mapuslanon nga mga kasinatian.
Mindanao
Balita
For subscriptions and advertisements contact advertising department. Tel. Nos.: 856-33-44/74-53-80 Globe: 0917-712-1424 SunCell: 0923-432-0687 PLDT Mobile : 088-587-1390
6 Kasinatian
Mindanao
Martes, Hulyo 19, 2011
Balita
worldwide ni! ALANG SA IMONG KAAGI SA GUGMA, tambag suliran, greetings, wanted textmate ug hubad sa imong damgo. isulat, extext o e-mail. tm/globe: 09359727899 ug tnt/smart: 09462202141 l E-mail: sonnydavid2011@gmail.com mabasa SA INTERNET - http://www.businessweekmindanao.com
Sa inyong entry, ayaw kabalaka kung dili ako maka-reply kaninyo tungod kana sa akong ka busy sa sinulatay. Kanang inyong gi-text ma-mantala ugma o sa sunod adlaw gikan pagkadawat niini…first come first serve basis.
Announcer nga makalipat
“IKADUHANG YUGTO” Samtang kuya Sonny, nagbuhat ako og political news release niadtong higayuna. Natingala kaayo ako kay si Estefany ang makanunayon man kini nga magpa-pansin kanako. Mao gibaliwala lang kadto kanako kay basin mao na kadto ang iyang style. Sa dihang nagpahigayon ako sa pagrecording sa usa ka voice-over para himoon nga rekoreda aron gamiton kini sa kandidatura sa iyang iyaan. Samtang didto ako nag-record niini sa usa ka kwarto sa harianon nga panimalay niini, mao lang gihapon, iya na usab akong gitutokaan ug nagpa-pansin kanako. Syempre, mao lang gihapon usab ang akong gibuhat, patay malisya lang ako. Niadtong sayo sa buntag kay mopahigayon na usab ako paggama og news releases, pagsulod gayud nako sa gate niini, anaa nagbarog si Estefany ug nagkasugat gayud ang among panan-aw. Igo na lamang kami sa pagpahiyom niini apan ang mga mata niya ang wala mobulag sa pagtan-aw nganhi kanako bisan paman nga mitalikod na ako kaniya. Didto na usab sa newsroom niini, nagpadoding na usab siya. Hangtod nga nakasabot na ako sa iyang gibati ngari kanako. Kining bag-o pa lagi kita maminyo kuya, bisan kinsa naman, matinud-anon gayud siya sa iyang kapikas sa kinabuhi niini… matod pa sa uban nga mao gayud kana ang kinaiya sa usa ka tawo kung bag-o pa maminyo ang devouted kaayo sa iyang asawa. Tinuod ba kini kuya? Abir, kamong mga bag-ong minyo, ingon niini ba gayud kamo sa pagka-diehard sa inyong mga asawa bisan kung adunay babayi nga magsurangsurang ibali wala lang kana ninyo? Kay matod pa kuya nga ang lalaking minyo ayha na daw matintal sa laing binuhat inig abot na sa five years pataas ang ilang kaminyuon. Mao usab kana ang akong namatikdan nga nianang panahuna, maglaway lamang ang babayi nga maibog kanako. (May sumpay pa ugma ang tue to life story uban ni Nyson, atung sender).
TEXT , eyeball 2x
2x
Hi Kuya Sonny, Kumosta na u? Ako tuod si Imelda, 41 years old na ug usa ka balo. Ania ako magpuyo dinhi sa Iligan City. Kusog kaayo ang Mindanao Daily Balita diri ilabi na ang imong portion kuya Son. Kini laging balo na, mangita man lagi kita sa atung kalipay. Mao nga aduna usab akoy ka text2x nga pareha nako usab, usa ka balo gihapon. Siya si Bobby, 53 years old na. Adah…bisan kung ingon niana na ang iyang panuigon apan gwapo ug macho man gihapon siya ug anaa kamoy similarity sa inyong dagway kuya Sonny. Gawas pa niana, negosyante usab siya. Unsa pa may langanan, mao nga nag EYEBALL2X dayon kami kay lagi nagka-uyab na baya kami thru texting. Ah! Grabi kaayo siya ka pugoso kay lagi balo baya basin kung dugay na sab siya nalutas. Mideritso dayon kami ngadto sa fully-air conditioned nga Room no. 124. Samtang ako kay nalutas man lagi usab, didto gipa-ulbohan dayon ko niya ug nag-aso-aso ang among mga ilong. Karon malipayon na ako uban sa mga bukton ni Bobby kay nagminyo na kami. Salamat kuya. (Imelda)
TAMBAG SULIRAN (Bisan unsa)
Tinahod kung Kuya Sonny. Ako si Merly, 32 anyos ug usa ka minyo. Dili lang nako ibutyag kung asa ako nagpuyo aron pagtabon sa akong kaugalingon. Ang akong bana atua magtrabaho sa laing nasud, every 3 years siya mobakasyon sa Pilipinas. Ang akong problema mao kini… gumikan kay tawo ra man lagi ako, nakasala ako sa akong bana, adunay akoy ka relasyon nga usa ka lalaking ulitawo. Taudtaud na kami niya. Karon, gusto na nako siya bulagan tungod kay akong nakita nga kwarta ra ang iyang gi-apas kanako. Buot ako mangayo sa imong tambag niini Kuya Son. (Merly) TAMBAG: Merly, dili maayo ang pagluib ngadto sa imong bana. Ang iyang kinitaan, ang tipik niana imong gihatag ngadto sa imong kabit. I would inform you that unlawful act like like this is a precedence of your downfall. Sugod karon, biyae na kanang tawhana mentras sayo pa. Dili ka ba mahadlok nga bisan pananglitan kung ka usa lang ikaw gi-jejer niya ang makasuhan ka og ADULTERY. Ubos sa balaod nga bisan pa nga wala ka pa niya mapa-anaki tungod kay nakiglambigit ka og lalaki nga ikaw nga babayi usa ka minyo, ang kaso niana permi gayud nga adultery. Salamat.
Good day sa tanan, ako si Perly, 25 years old, single ug ania magpuyo diri sa Bukidnon. Kini laging nauso ang INTERNET mao nangita usab ako sa akong ka-chat. Imbis nga gusto nako usa ka foreigner ang mamahimong chater nako, atua naman hinoon ako nakapaingon sa Pinoy nga taga Manila. Sa premiro namong chat, abi nako nga iya lang akong GI-ATIK. Mao dili kaayo ko interested sa iya. Apan sa kadugayan namong chatchat, akong nasayran nga matinudanon diay ang maong tagalog. Siya si Daniel, 29 years old, single ug nagtrabaho sa usa sa mga hospital sa Makati isip Medical Technologist. Buotan siya, gani nakabisita na siya kanako diri sa among balay sa Bukinon ka tulo na ka bisis. Nagplano kami kuya nga among usahon ang among pagbinatiay karong November this year. Mao kini ang akong kasinatian sa pagpunay og internet. Thanks Kuya Son. (Perly)
Mindanao
Balita Martes, Hulyo 19, 2011
GREETINGS KAHULOGAN WANTED TEXTMATE tm/globe: 09359727899 tnt/smart: 09462202141
Hai to ol my fans in Kapatagan, Lanao del Norte he he ingat po sa lahat. Tnx kuya have a nice day to ol/4032. 000 Hai kuya Sonny ned ko txm8 girl 1718 yrs old kanang tga Iligan lang. I’m Mark/09066592999. 000 I’m Randy Artiaga Santisas 30 yrs old hanap ako ng txm8 na girl 30-35 ang edad. Salamat Kuya Sonny. Here’s my #09185588980. 000 Morning kuya ned ko txm8 boy 45 above kanang balo/09491313895. 000 Hi and hello Kuya Sonny, just call me ZACK 20 years old of Butuan City. I’m looking 4 texm8 kuya older than me even mga gays na kulang ng pagmamahal even ung nawalaan ng asawa nla…kc childish po ako d ako marunong manligaw na mas bata pasa akin…tnx po/09497515269. 000 Gud evening Kuya Son hanap ako ng txm8 na boy 58-68 ang edad. Ako si MARIAN MADRIGAL, 30 years old of Butuan City. Ds my # 09096369977. Greet sb nako sila ni Dindo Delgado, King Adres, Jess Cortes, Jr,. Mike Artiaga, Randy Santisas ug John Ravelo. 000 Gud am Kuya hanap ako ng texm8 boy 28-33 yrs old ung mabait at walang bisyo, may stable job. Hare’s my # 09298964237. 000 Kuya Sonny hanap ako ng txm8 na boy 30 above. I’m Ednah, 26 yrs old of Iligan City/09128481724. 000 Kuya I ned txm8 na girl 21-30 yrs old. I’m ACE of Gingoog Ciity/09214969287. 000 Gandang hapon Brod hanap po ako ng txm8 na babae kanang byuda 40 yrs old above. By the wayI;m PET BUMANGLAG taga Davao City/09079248363. 000 Hai kuya ned ko txm8kanang babae noage limit. I’m Jonrey of Carmen, Cagayande Oro/09462784730. 000 Kuya ned ko txm8 ung girl 18 pataas. I’m Joebert of cdo/09487983344. 000 Hai Kuya Sonny ned ko txm8 girl 30-35 yrs old ung single pa/09395933480.
SA DAMGO
12,000 KA MGA DAMGO ANG MAHUBAD GLOBE/TM: 09059143691 TNT/SMART: 09462785701 Tungod sa kadaghan sa atong texters sa Greetings, Kahulogan sa Damgo hulata lang ninyo sulod ning semanahuna kay mamantala gayud inyong gi-texts.
Kapalaran 7 SINYALES sa KAPALARAN
Ang imong Sinyales sa Kapalaran, nagbasi kini sa kaugalingon nimong Zodiac Sign, Element, Ruling Planet ug Tarot Card nga gikan sa usa ka dokyumentadong pagtuon ni Sonny G. David sa nagkalainlaing tinubdan niini sa tibuok kalibutan.
Matag adlaw mo-feature kita og duha ka zodiac signs dayon pagka-ugma lain na usab nga duha niini. Sulod sa unom ka adlaw, makompleto ang 12 ka zodiac signs. Kini atung ibalikbalik SONNY DAVID pagmantala matag adlawng tanan. Paabuta lang DAMGO: Nagdamgo ko ug dako kaayong halas ang paggawas sa inyong zodiac signs niining kung asa ko motago sundon ko niini. Unsay buot simanahuna. ipasabot niini Kuya Son/9125
{PART-SIX}
KAHULOGAN: Adunay kapakyasan sa kinabuhi. SAGITTARIUS (NOBIYEMBRE 22-DI000 SYEMBRE 21) DAMGO: Kanunay nako madamguhan nga dako Imong Element: Fire kaayo ang balud sa dagat. Unsa ni Kuya Sonny/4609. KAHULOGAN: Adunay imong giplano nga dili makab-ot. Apan sa material nga butang kini imong maangkon. 000 DAMGO: Nagdamgo ko nga gibulagan daw nako akong uyab. Kanunay siya maghilak kay dili siya makadawat niini/2542. KAHULOGAN: Adunay mga kasamok nga imong masagubang apan kung magmatngon ka lang niini dili kini madayon sa imong kinabuhi. 000 DAMGO: ngdamgo ko nga akong naasawa si Anne Curtis, gugmahan daw kaayo ko sa iya. Unsa ni Kuya son/9044. KAHULOGA: Adunay imong maangkon nga kalipay ingon man adunay imong talento nga dayuon ka sa katawhan. 000 DAMGO: Nagdamgo ko nga nanganak ko og baby girl tapos naay hugaw sa bata ang akong nagunitan. Pagkasunod gabii nagdamgo ko og kwarta. Unsa ni Kuya Sonny/8083. KAHULOGAN: Moabot ang pag-angat sa imong kahimtang. Ang ikaduha nga damgo, adunay kalipay ug kaayuhan nga imong mapaabot. 000 DAMGO: Nagdmago ko nga nga gipusil ko ikaduha mao namatay ko. Unsa ni Kuya Son/6424. KAHULOGAN: Adunay kabilinggan nga masinati sa imong kinabuhi apan kini dili bug-at nga aspeto, ginagmay lamang kini. 000 DAMGO: Sir nagdamgo ko og halas dayon nisaka sa balay. Ang ikaduha ang nokos, misulod sa bangag dayon nawala kay naagiaan sa tubig. Ang ikatulo, mao ang itlog apan dili lingin. Unsa ni Kuya/3018. KAHULOGAN: Ang una nimo nga damgo, adunay imong masinati nga kagul-anan ug kapakyasan. Ang ikaduha, adunay butang nga dili nimo maangkon unta imoha man kini gipangandoy. Ang ikatulo, Adunay usa ka kasabutan nga dili madayon.
Imong Ruling Planet: Jupiter Imong Tarot Card: Temperance Imong Stone: Sapphire Imong Lucky Color: Cobalt Blue Ang imong lima ka sinyales sa kapalaran nga napatik sa itaas mao kining mosunod nga hubad niana: Aduna imong hiyas nga maayo ka mopahiyom ingon man dali ra motuo kanimo ang mga tawo. Adunay napanunod nimo gikan sa imong mga kaliwatan nga magmadaugon ka sa imong kinabuhi. Ang imong panlantaw o hunahuna pulos maayo ug strong ang tumong niini ug mao kini ang makahatag kanimo sa maayong kaugmaon. Ang imong lima sa sinyales maoy naggiya kanimo sa kahibalo diha sa natad sa paspas ug makatarunganon nga pagmugna og konkretong desisyon diin kini maoy makahatag kanimo sa maayong determinasyon ug kahimtang. 000 CAPRICORN (DISYEMBRE 22-ENERO 19) Imong Element: Earth Imong Ruling Planet: Saturn Imong Tarot Card: Devil Imong Stone: Amber Imong Lucky Color: Orange Ang imong lima ka sinyales sa kapalaran nga napatik sa itaas mao kining mosunod nga hubad niana: Imong makab-ot ang maarangarang nga kahimtang sa dagan sa kinabuhi. Kanunay ka andam sa tanang highayon nga makalingkawas sa mga problema. Ikaw kung mosaad, imong tumanon gayud, kini nga hiyas, maayo ka nga leader sa pribado o publiko nga aspeto. Mahinatagon ug maloloy-on ka. Ang imong damgo nga moasenso ka sa imong kinabuhi, kini hinayhinay nga imong makab-ot. Pahinumdom: Ang imong tarot card nga devil, dili buot sabton nga dautan kana. Usa lamang kana nga simbolo sa maong card niini.
8 Kasayoran
Mindanao
Martes, Hulyo 19, 2011
Unsay kala-inan?
Nasayod ka ba?
Nasayod ka ba nga ang cancer magsumi- Diktadorya ug Demokrasya (Una sa duha ka bahin) kad sa kaliwat, dili maayong pagkaon, Gi-research ni Janjan S. Felicilda subrang fats, tabako, radiation ug kemikal? (Gi-research ni Jay F. Nacasabog ANG demokrasya lahi kaayo kay sa kaatbang gikan sa P hil C ancer S ociety , I nc .) niini nga diktadorya. Ang pangulo sa diktadoryang sistema gitawag og diktador. Siya ang labing gamhanan LABIHANG abtika sa mga dumadapig ni Atty. Koko Pimental diha sa organisasyon o estado. dinhi sa Cagayan de Oro. Nangbitay dayon sila’g ‘ZUBIRI Pwede niyang ipatuman ang tyrannical rule RESIGN’ streamers sa ka-eskinahan sa dakbayan. Nagbaras- ibabaw sa tanang katungod sa ekonomiya, baras pud dayon ang green multicabs nga minarkahan og pribadong mga kabtangan ug katungod nga SENADOR ZUBIRI. Sa ma-ulit lang! tawhanon. oOo ANG ubang ‘ZUBIRI RESIGN’ streamers, gikurtina ug gi- Sa usa ka diktadoryang gobyerno, ang purontong na karon sa uban tang kaigsoonan. Samtang ang katawhan gisilotan nang daan sa kagul-anan ubang SENATOR ZUBIRI multicabs, gipanggamit sa bisan unsa na lang nga katuyoan. Sige, pahutak gyud mo! Weather- gawas sa pipila ka mga tawo nga paborito sa weather lang bitaw ning kinabuhi ta! diktador. oOo Alang sa uban, dili kini maayo nga panDAGHANG mga opisyal ug kawani sa gobyerno ang nasubrahan sa pagka-SERVICE-ORIENTED. Dili masugo kung walay gagamhanan o institusyon. Apan alang usab service bisan sa labihan kagaan ug bisan sa labihan kadool sa uban, kini nga matang sa pangagamhanan nga padulngan. Maanad gani kamo…magkapuliki gyud mo’g mapuslanon kaayo. bayad sa taxi puhon kung wala na kamo sa serbisyo. Depende na dayon sa pamaagi, kung gioOo DAGHAN usab ang labihan ka-PEOPLE-ORIENTED diha sa unsa pagpalihok ang diktadoryang sistema. mga pribado ug publikong mga trabaho-an. Magpunay og Ang kalampusan sa diktadorya mag-agad pamantay ug panglibak sa ubang people. Pag-ando pa, labihang sa kahanas o kabatid sa diktador. dako-s sa muta nga nagbara sa ilahang mata. Panamin pud oy! Ang usa ka diktadoryang nasod paspas oOo ADUNAY upat ka mga butang sa kinabuhi nga dili nato kaayong mogama og bag-ong mga balaod. mabawi. Una : BATO human ibuno o ipalantig. Ikaduha : Paspas mokapanaug sa kritikal nga mga PULONG human gipamulong. Ikatulo : ACTION human desisyon ug paspas kaayong mopatunhay napahigayon. Ug ika-upat : ORAS human kini makalabay. sa ngil-ad, apan malinawon nga situwasyon oOo MATUD ni SunStar Photojournalist Joey Nacalaban, magbantay alang sa katawhan. gyud ta sa atong ibuno, ipamulong, buhaton ug ipalabay nga Ngil-ad kay ang diktador mogamit man kahigayonan. Bitaw Bro, no? sa mga armas ug manghinadlok aron iyang oOo ALANG niadtong mi-text kanato, ania ang pletihan sa Cagayan makontrola ang katawhan. Malinawon kay de Oro ngadto sa Pagadian : P385 (aircon) o P317 (De Luxe). tak-um man ang baba sa katawhan. Sa Rural Transit Mindanao, Inc. (RTMI) lang kini ha? Palihog Ato kining sumpayan ugma. (Gi-research na lang ko’g pangutana kung pilay pletihan sa ubang mga ni Janjan S. Felicilda gikan sa web) kompaniya sa sakyanan. Tnx!
Punto ni Fil Deo
oOo KARONG hinapos ning bulana, sugdan na pud sa RTMI Yacapin Branch ang massive niini nga values formation seminars sa mga empliyado. Nagtoo man gud sila nga nga ang edukasyon walay utlanan, walay limitasyon. oOo ANG Israelites miingon : “Pagkadako kaayo ni Goliath… dili nato siya makaya pagtumba! Apan si David miingon: “Pagkadako ni Goliath, dili ako mosipyat pag-igo kaniya.” Leksiyon Moral : Sa kinabuhi, daghan kaayo kita og kapili-an ug nagahukom kita base sa atoang pang-aninaw. (Pinadala ni Al Casiño, Bathalad - Mindanao)
MDB Caraga Calendar 2011 Hulyo 19 Disaster Field Kitchen Competition, Surigao City Auditorium Hulyo 21 Panaw Para sa Karadjawan Fun Run, Surigao City City Boulevard ug Breastfeeding Forum, Surigao City Cultural Center Hulyo 22 Dog registration, vaccination, tagging, castration ug pagpurga, Agao ug Los Angeles, Butuan City Hulyo 25 61st Adlaw Hong Butuan ug Annual Fiesta, Santiago, Agusan del Norte
Hulyo 27 Dog registration, vaccination, tagging, castration ug pagpurga, Maibu, Butuan City Hulyo 29 Dog registration, vaccination, tagging, castration ug pagpurga, Sumilihon, Butuan City (Ipatik namo, LIBRE, ang schedule of activities sa inyohang ahensiya o grupo dinhi sa MDB Caraga Calendar 2011. Ipadala kang Mr. Arjay Serafin Felicilda, Caraga Bureau Chief, Email : jayfel30@yahoo.com)
Balaanong Pulong : Ang pulong sa Ginoo mohatag kanato sa kinaadman aron matandi nato ang maayo gikan sa dautan nga binuhatan. Palihog basaha ang Mateo 7:15-23
Katawatsi Ni Khristha Riva Arfene
Putahe Waiter : Unsay imong order, Ma’am? Amo : One whole roasted chicken meal. Ikaw Inday? Maid : I would like to partake of a dish that is sautéed pork and chicken boiled in thick essence of soy sauce and veggies. Like carrots, cauliflower and baguio beans sprinkled generously with fine spices and spring onion generous helping of root crop and rice. Waiter : Ha, unsa man kana? Amo : Chopseuy daw, Dong! Butangi og sili daghan aron mopusnga ning bayhana! (Vic dela Victoria) Bombay style Masahista: Unsay gusto nimong masahe Sir, Swedish Shiatsu o unsa? Customer: Mahimo ba’g Bombay style, Day? Masahista: Unsa man kanang Bombay style, Sir? Customer: Kana bang 12 months-to-pay! Lamigas Amahan : Anak, asa nimo gibutang ang asukar?
Balita
KUKANG
(Kinsa Unsa Kanus-a Asa Ngano Gi-unsa)
Pinoy sa Hongkong (Ikaduhang bahin)
KAGAHAPON atong gisugdan paghisgot ang mahitungod sa Mission for Filipino Migrant Workers (MFMW) in Hongkong. Kining maong misyon nga gidumala sa Kagay-anon nga si Fr. Dwight Quijano dela Torre sa Iglesia Filipina Independiente (IFI), nahimo nang dangpanan dili lamang sa OFWs, kun dili ma-ingon usab sa mga migrant worker nga gikan sa ubang kanasoran, sama sa Indonesia, Malaysia ug ubang kanasoran sa Asya. Nagbilin kita og pangutana kagahapong adlawa kung asa ni Fr. Dwight gipahimutang ang migrant workers nga modangop sa MFMW? Matud niya aduna silay gitawag og Bethune House nga temporaryong puy-anan sa migrants workers samtang gi-atiman sa MFMW ang ilahang mga problema. Subo lamang si Fr. Dwight kay gitakdang ayuhon ang building nga nahimutangan karon sa Bethune House mao nga nagpangita sila karon og laing dapit. Siya nanghinaut nga inig kahuman sa renovation sa maong building, makabalik sila pag-occupy sa naasoy nga estraktura. Kabahin sa mga programa sa MFMW ang pagmugna og kongregasyon sa mga magtutoo. Tuod man, aktibo na kaayo karon ang maong kongregasyon nga gisakpan sa IFI ug ubang mga tinuohan. Matag Dominggo sa hapon, si Fr. Dwight magsaulog sa tinagalog o Filipino Mass. Gawas sa mga nagtrabaho sa Hongkong, manimba usab ang mga tripulante sa barkong makadunggo sa Hongkong. Ang Balaang Misa diha ginapahigayon sa Saint John’s Cathedral nga iyaha sa Anglican Church nga dunay relasyon o concordat uban sa IFI. Ang IFI mismo adunay chapter sa Women of the Philippine Independent Church (PIC) didto sa Hongkong. Ang pangulo niini nga hugpong sa kababayen-an usa ka taga-Libertad, Misamis Oriental. Alang sa kasayoran sa atong mga magbabasa, ang PIC usa ka alternate name sa IFI nga naapil pagrehistro sa Securities and Exchange Commission (SEC). Daghan kaayo ang kalihokan sa MFMW (Hongkong) nga nakadugang sa kalig-on sa misyon. Ato kining hisgotan ugmang adlawa. Anak : Naa sa banggira Tay. Akong labelan og asin. Amahan : Ngano gilabelan man nimo’g asin, Anak? Anak : Aron ma-ilad ang mga lamigas, Tay! Mopuli Impleyado : Boss, namatay naman ang atong manager, pwede bang akoy mopuli sa iyahang pwesto? Boss : Pwede man, pero…. ambot kung mosugot ba ang punenarya. Principal Aplikante : Ma’am, mo-apply unta ko pagka-principal. Superintendent : Dili kana pwede kay naa pay atong principal. Aplikante : Ma’am, pwede ra jud nga sa Lunes ra kana siya kutob? Walay nagmahal Tawo : Puslan man nga way nagmahal, maayo pa’g maghikog ko! (Ug mi-dive siya sa lawom ug sulog kaayong suba. After 2 minutes, mibalik siya’g tunga.) Tawo : Whewww! Mura kog mamatay sa ilawom da!
Unsay ipasabot sa TAOEDC - Trans-Asia Oil and Energy Dev’t Corp.
Kalamboan 9
Mindanao
Balita Martes, Hulyo 19, 2011
Dateline Caraga
Pasiplat sa Region 10 Hinipos ni Fil Deo
ILLEGAL LOGGING
Senior citizens OPOL, Misamis Oriental – Ang katigulangan maoy modelo sa kabataan. Dinhi gipasikad ni Barra Punong Barangay Max Seno ang iyahang pagdayig sa senior citizens tungod sa ilahang tabang pag-umol sa kabatan-onan ngadto sa pagkamaayong lumilihok sa katilingban. Sa Senior Citizens Night atol sa miaging fiesta sa Barra, gipahibalo ni Mr. Seno ang mga kalamboan karon sa Barra, sama sa pagpalit og bag-ong dumptruck nga nagpadali sa koleksiyon sa mga basura, pag-ayo sa tennis court, pagtul-id sa restroom sa multi-purpose center ug uban pa. Ang grupo sa senior citizens sa Barra, Opol gipangulohan ni Ginang Erlinda Parel.
Hinipos nga Arjay S. Felicilda, Caraga Bureau Chief
BUTUAN City - Kaadlawon sa petsa-16 ning bulana, ang grupo ni P/Inspector Christian Rafols sa Butuan City Public Safety Company nakasakmit og 3,OOO board feet nga kahoy’ng ginabas diha sa Montilla Street ning dakbayan. Ang kargamentong nagkantidad sa P1OO mil, gitabunan lamangg og plastic mat sulod sa double tire jeep nga gimaneho ni Mr. Dennis Fuentes Jomoc nga taga-Brgy Taligaman ning dakbayan. Si Mr. Jomoc gisikop uban ang upat ka mga tawo nga sila si Mr. Roger Ancon Anenion, Mr. Rey Dalauta Molina, Mr. Anthony Guanzon Hagunos ug Mr. Albert Cabrellas Meot, laborers nga taga-Brgy De Oro ning dakbayan. Nakasibat ang laing tawo nga si Alyas Erwen, taga- Sibagat, Agusan del Sur. (po3 philip amer posas mazo, duty pnco/asf)
ATTEMPTED MURDER
BUENAVISTA, Agusan de Norte - Buntag sa petsa-15 ning bulana, ang grupo ni SPO1 Mario Dela Cerna misikop kang Mr. Nilo Eruela Binungcasan sa kang frustrated murder. Si Mr. Binungcasan nga nagpangidaron og 45 anyos, minyo ug taga-Sitio Bagang, Brgy Simbalan sakop ning lungsod sa Buenavista. Siya diha nasikop sa JP Satorre Municipal Gym, pinasikad sa mando ni Judge Eduardo Casals. (po3 philip amer posas mazo, duty pnco/asf)
HOLDUP
BUTUAN City - Usa ka 30 anyos nga computer designer, giholdup ug gidunggab sa duha ka mga tawo. Ang biktima nga si Mr. Ace Ybañez Carcueva, tagaOchoa Avenue ning dakbayan , diha gihold-up ug gidunggab sa Pizzaro Street corner Narra Road ning dakbayan, kilid sa DOH Regional Office, alas-10:30 sa gabii, petsa-14 ning bulana diha. Gikuha sa holduppers ang iyahang cellphone. Siya gipatambalan sa Butuan Doctors. (po2 darlin cabalinan-migullas, duty pnco/asf)
NAKORENTIHAN
BUTUAN City – Nakorentihan ang 40 nga si Mr. Edwin Manalo Banawa, taga-Millennium Village, Bonbon ning dakbayan. Kini nahitabo kaniadtong alas-10:30 sa buntag sa petsa-15 ning bulana samtang siya naginstall og electrical wiring sa balay ni Dr. Rafael Sy. Sa imbestigasyon, nasayran nga nalimtan ni Mr. Banawa pag-switch off ang mainline sa koryente. Miresponde sa hitabo ang Regional Crime Laboratory Office 13. (po2 darlin cabalinan-migullas, duty pnco/asf)
Nagmahay ang PWDs NAHI-UBOS ang ginsakpan sa Cagayan de Oro Federation of Persons With Disabilities, Inc. (CAFEDPA) tungod sa pagpidya kanila sa ubang mga opisyal sa kagamhanan. Matud ni CAFEDPA President Melagros Maquiling nga ang balaod nagbuot nga ang persons with disabilities (PWDs) adunay .5% sa budget sa gobyerno, apan gisupak sa kadaghanan. Matag panahon nga sila mohangyo, ang sagad nga balibad ‘no funds available.’ Gani dunay ubang mga opisyal sa gobyernong miingon nga “dili
kami motabang ug dili kami mogahin og pundo alang sa PWDs kay walay PWD dinhi sa amoang dapit.” Mga proyekto sa barangay ILIGAN City – Gimando ni City Mayor Lawrence Lluch Cruz ang pagpagula sa pundo alang sa road concreting projects ug katukoran sa pipila ka barangay gymnasium. Giandam usab karon ang pagpalit og yuta nga tukoran sa gymnasium sa Bagong Silang. Gipasalig ni Mayor Cruz nga ang iyahang administrasyon magpadayon paggahin og pundo alang sa ubang mga proyekto sa barangay bisan pa nga nagpadayon pa ang mga dagkong proyekto sa dakbayan. (boy decena, cio/pia-10/fildeo) Kultura sa Lanao TUBOD, Lanao del Norte – Angay ipasigarbo sa mga taga-Lanao ang ilahang kultura nga hangtud karon gisagop pa gihapon sa katawhan sa maong dapit. Kini gipamulong ni Assistant Director Ma. Elena Manalo sa Department of Tourism (DOT 10) atol sa cultural presentations nga mihatag og bulok sa bag-o pa gitapos nga selebrasyon sa pagkatukod sa probinsiya sa Lanao del Norte. Matud ni Ms. Manalo nga ang maong kultura nga gipakita pinaagi sa mga sayaw ug ubang kalingawan, maoy gipangita sa mga langyaw ug Pilipinhong torista karong panahona. (pia 10/fildeo)
SMS PIA CARAGA
Regional Director Abner M. Caga, PIA 13 Climate change NAGKANAYON si Climate Change Commissioner Lucille Sering nga nakabintaha ang Pilipinas kay kini adunay batan-ong populasyon nga makatabang pagsagubang sa mga kausaban sa panahon ug kina-iyahan. Siya miingon nga ang mga nagapangidaron sa 15-35 anyos, mas-aktibo sa pag-awhag sa gobyerno aron mangita og kasulbaran sa maong mga problema. Si Commissioner Sering usa sa mga guest sa programang Pilipinas Natin sa NBN 4.
SAY CHIZ! Bagong Ngiti USA kini ka proyekto ni Senador Francis ‘Chiz’ Escudero nga nagahatag og libreng operasyon ngadto (Ang DateLine Caraga gisuportahan sa sa kabataang nag-edad 0 ngadto sa 17 anyos opisina ni P/Supt. Martin Mercado Gamba, sa nga bungi. Nanawagan si regional information officer sa Caraga PNP) Senator Escudero sa ka-
tawhan nga tabangan pagpalista ang kabataan nga aduna niini nga problema, pinaagi sa TEXT CHIZ. I-type lamang ang CHIZ <space> ngalan sa bata, edad, ngalan sa ginikanan, address, celfon number ug ipadala sa 2976. Kini, first-come-first-serve-basis ug matag bata ipaagi sa medical checkup sa dili pa siya operahan. Dugang awhag ni Senator Escudero : “Dali na, ubani kami sa misyon tumong sa pahiyomon nga Pilipinas. RDC 13 meeting DUHA ka cabinet secretaries mitambong sa tigom sa Regional Development Council (RDC 13) kaniadtong Huwebes sa dakbayan sa Surigao. Ang duha mao sila si Labor Sec. Rosalinda Baldoz ug Mindanao Development Authority (MinDA) Secre-
tary Luwalhatri Antonino. Ang RDC special meeting nga gipahigayon diha sa Philippine Gateway Hotel, gipangulohan sa bag-ong Chair nga si Surigao del Norte Gov. Sol Matugas. Dugang budget sa Mindanao SI Secretary Luwalhati Antonino sa Mindanao Development Authority (MinDA) mibutyag nga milampos ang panawagan sa MinDA alang sa dugang budget sa Mindanao. Gikan sa 28%, kini miusbaw ngadto sa 30%. Matud ni Sec. Antonino, ang Mindanao mao na karon ang adunay labing dakong equity share ug tungod niini, makapaabot ang mga Mindanaonon sa dugang mga kalambo-an. Si Sec Antonino namulong atol sa ika-68 nga RDC 13 special meeting diha sa Philippine Gateway Hotel, dakbayan sa Surigao kaniadtong Huwebes.
10 Kalingawan SUDOKU How to play the game? Fill in completely every rows, columns and diagonals of each puzzle without repitition of the same digit.
Mindanao
Martes, Hulyo 19, 2011
CIRCLE A WORD
Ang miagi
choral christmas jeremiah jupiter leningrad lordic mercury
miracle october ode to joy prague romantic simple spring
tempest titan unfinished vigil wagner
Balita
Inadlaw'ng Horoscope Giresearch ni Sonny G. David
AQUARIUS(Enero 20-Pebrero 18) Maayo nimo karon ang pagsuroy ngadto sa usa ka mall kay adunay imong higala nga imong ikahibalag. PISCES(Pebrero 19-Marso 20) Nagplano ka nga imong makuha ang usa ka butang apan dili pa karon, sa sunod panahon na kini moabot. ARIES(Marso 21-Abril 19) Ang imong giplano matuman inig abot sa tukmang panahon. TAURUS(Abril 20-Mayo 20) Maayo ka karon sa imong gilaraw nga pagkab-oton apan kini matuman sa sunod simana pa.
CROSSWORD puzzle across 1. Set of tools 4. Lady 9. Single thing 11. Funny 13. Group of relatives 15. Waterway 18. Snare 20. Originate 21. Americium symbol 23. Boring 25. Furious 27. Motor vehicle 28. Fresh 29. Components 32. Musical tone 33. Maggie dela _ 34. Maintain 36. Marketplace 38. _avis 40. Shove 42. Fried tortilla 44. Headdress
CHESS PUZZLE Chess puzzle No. 29
White to play mate in 3 Solution to Yesterday’s Puzzle 1. Nd6+ Ke7 2. Qf6+ Kf8 3. Qxf7 mate
45. Japanese currency DOWN 1. _Klux Klan 2. Corporation (abbr.) 3. Slant 5. Actinium symbol 6. Oki Doki_ 7. Accumulate 8. Underling 10. Pastry 12. Biblical mountain 14. Artless 16. Margin for error 17. Photographer’s tool 19. Caper 22. Speak evil of 24. Come in 26. Pious 30. _Grass 31. Chair 35. Address God 37. Actor Muhlach 39. Hole-in-one 41. Erbium symbol 43. Preposition
Ang tubag sa miagi
GEMINI(Mayo 21-Hunyo 20) Negosyo ang nagpaabot kanimo. Hulati lang kay makakita ka ra alang sa puhunan niini. CANCER(Hunyo 21-Hulyo 22) Usahay maglibog ka kung asa ka paingon aron lamang imong makab-ot ang gipangandoy nimo, hapit na kana moabot. LEO(Hulyo23-Agusto 22) Maayo nimo karon ang pagatiman sa mga hayop tungod kay kini maoy makapahupay kanimo. VIRGO(Agusto 23-Septiyembre 22) Ang butang nga imong giplanohana, imong makab-ot sa sunod tuig pa, dugay apan sigurado kini. LIBRA(Septiyembre 23-Oktobre 22) Ang maayong balita nimo karon, kini gikan sa imong mga anak. SCORPIO(Oktobre 23-Nobiyembre 21) Kung gilibak ka sa miaging adlaw, karon mangayo siya’g pasaylo kanimo. SAGITTARIUS(Nobiyembre 22-Disyembre 21) Ang kalisod nimo karon, ugma mapulihan sa kasadya ug kabuhong. CAPRICORN(Disyembre 22-Enero 19) Kung molarga ka karon ayaw una kay magkabali-os kamo sa imong padulngan.
Mindanao
Balita Martes, Hulyo 19, 2011
Kalipayan 11
WIN & HELP: SUPPORT GOVERNMENT’S PCSO DRAW RESULTS (JUly 18, 2011) SUERTRES RESULTS CHARITY PROJECTS, SUPPORT PCSO DATE 11 am 4 pm 9 pm 11a.m. - 04-23 4p.m. - 27-25 9p.m. - 02-03
46-34-02-55-48-14 Jackpot Prize: Php38,183,511.60
MGA PANGINDAHAY NI MR. SUPERTRES
Pasakay: 0-9
C O N G R AT U L A TIONS sa naka TARGET tiam tiam sa 941 plastar kaayo sa atong LUCKY PICK. Karon puros even BASTA RAMBLE ta ha, TAKE2 sa 0-2-4-6-8 ug TAKE1 sa 1-3-5-7-9. Happy winning na sab! yesterday’s MAGIC ANGLE
028•092 SURE
027•038 238•780 782•892
439 408 251 397 466 163 724
603 369 270 833 276 542 075
040 401 983 650 047 825 038
DRAW DATE: JUly 18, 2011
15-20-24-13-35-34 Jackpot Prize: Php26,274,029.40 24-15-14-34-18-06 Jackpot Prize: Php5,449,586.40
11 a.m. : 1-5-7 4 p.m. : 6-7-6 9 p.m. : 9-4-1
4-D : 3-6-7-6
3 1 9 1 8 6
1 4 5 037 792 783 6 2-3 7 237 039 793 8 9 0 790 239 893
MAGIC ANGLE
1 4 5 6 2-3 7 8 9 0 PLAYING NUMBERS
41-12-31-37-27-29 Jackpot Prize: Php79,942,528.80
July 11 July 12 July 13 July 14 July 15 July 16 July 17
tagumbol gyud ang 9 sa ulo ni tom, gitudlo ni jerry ang 0 ug mi-ngisi si jerry sa 6... halaaaaa nalaingaw sila sa 506, 584,706,784, pero dili sab magpalupig si 906, 904, 982 ug 984..congratulationssss nakadaug mo kagahapon .....
12 Ang Kongreso
Mindanao
Martes, Hulyo 19, 2011
Balita
Usbaw sa kontribusyon sa SSS dili makatarunganon Sinulat ni ROSE MARY SUDARIA
MISUMITE karon ang managsoong magbabalaod nga sila Kongresman Rufus B. Rodriguez sa segundo distrito sa Ca gay an de Oro ug Party-list Kongresman Maximo B. Rodriguez Jr. sa Abante Mindanao og usa ka resolusyon aron sa pagpakgang sa Social Security System (SSS) sa plano niining pagpausbaw sa kontribusyon sa SSS alang sa mga miyembro niini. Gibutyag ni SSS President ug CEO nga si Emilio De Quiros Jr. nga aduna silay plano nga tas-an ang employees’ required contribution gikan sa kinatibuk-ang 10.4 porsento sa matag bulan nga suholan ngadto sa 11 porsento. Gikinahanglan ang
maong usbaw, matod pa ni De Quiros, aron ma re-structure ang mga benepisyo nga madawatan unya sa matag miyembro niini gawas nga ang dugang usbaw gilantaw nga makatabang og dako ngadto sa pondo sa SSS. Apan matod sa duha ka managsoong magbabalaod nga supak sa maong plano sa SSS ang nagkalaing-laing sektor sa katilingban ilabina ang sektor sa mga negosyante. Usa sa bokal nga nagpadayag sa ilang pagsupak ang Philippine Chamber of Commerce and Industry (PCCI) sa planong usbaw sa SSS premiums tungod kay kini mas mopasamot sa problema nga giatubang nga problema nga ilang
gisagubang. Ma tod sa maong grupo sa mga negosyante nga ang usbaw dili tubag sa problema kon dili kini mo resulta sa pagpanantang sa mga empleyado tungod kay dili pa sila andam sa maong usbaw tungod sa kalisod sa panahon karon diin ang halos tanang
palaliton gasaka samtang ang suholan nagpabilin nga walay usbaw. Gisugyot sa PCCI nga imbes usbawan ang SSS premiums, maayo nga lantawon sa SSS ang paghatag og panginabuhian nga direktang makatabang sa 16 porsento sa popolasyon. Gipasabot sa PCCI
Power utilities angayan nga imbestigahan Sinulat ni ROSE MARY SUDARIA
USA ka resolusyon karon ang giduso nila ni Kongresman Rufus B. Rodriguez sa segundo distrito sa Cagayan de Oro ug ni Abante Mindanao Partylist Kongresman Maximo B. Rodriguez didto sa Lower House aron aghaton ang kongreso sa pagimbestigar sa gagmay’ng power utilities sa nasud. Sa ilang hiniusang resolusyon, ang duha ka magbabalaod nag aghat ngadto sa Committee on Energy sa House of the Representatives sa pag imbestigar mahitungod sa report nga kanunay kini gakawad-an og gasolina nga maoy hinungdan sa sige’g brownouts sa areas diin sila ga supply sa kuryente. Giklaro sa duha ka managsoong magbabalaod nga ang Small Power Utilities Group (SPUG) sa National Power Corporation (NPC) adunay mandato sa paghatag sa sugang dagitabnon sa mga lugar nga wala mahiapil
sa “main transmission grid” o ang gitawag nga “missionary areas.” Gimandoan usab sila sa paghatag sa kahayag ngadto sa mga suok nga dapit sa nasud––ma gamay, ma suok, ma layo o ma isla man. Dugang nila pinaagi sa ilang resolusyon: “The NPC-SPUG operates 317 generating units with total rated capacity of 147.675 MW in 86 areas and its nationwide operation serves 78 island grids and eight isolated grids catering to 3,330 barangays in 192 municipalities across the country.” Apan subo ang duha ka mga magbabalaod nga gikan sa Mindanao tungod kay ilang nahibawan gikan sa dokumento nga ilang nakuha sa Napocor nga ang pipila ka gagmay’ng supplier sa kuryente miundang na sa ilang operation. Tungod sa maong hitabo ang pipila ka dapit sa nasud nag-antos nga
walay kuryente halos mag usa na ka bulan--ug nga kung dili mahatagan og solusyon, nahadlok ang managsoong magbabalaod nga ang uban gagmay’ng supplier sa kuryente mangundang na usab inig mahurot na ang fuel niini. Pinaagi sa dokumento sa Napocor, ilang nasuta nga ang Casiguran diesel power plant sa Aurora nahutdan og fuel sukad pa niadtong Enero 17 busa miundang na sila sa ilang operasyon. Ang Cuyo diesel power plant sa Palawan ang nahutdan sa fuel sukad pa niadtong Enero 28 busa miundang na pud sila sa ilang operasyon, susama usab sa Calapan modular diesel-fired unit sa Oriental Mindoro nga miundang niadtong Pebrero 2, ang Tandubas diesel plant ug Power Barge 108 sa Tawi-Tawi nga wala nag operate sukad Pebrero 3, ang Camotes diesel facility sa Cebu nga miundang niadtong Pebrero 4, ang Guintarcan plant sa Cebu
ug ang Dinagat plant sa Surigao del Norte nga wala na mag operate sukad Pebrero 5, ang Lubuagan facility sa Kalinga, Mamburao modular sa Occidental Mindoro, ug Pilar plant sa Cebu nga nagundang usab niadtong Pebrero 6 tungod kay wala nay fuel. Nasayran usab sa managsoon nga ang mga SPUGs mapugos sa pag undang sa ilang operasyon human sila mahutdan sa fuel tungod kay dili naman sila deliberan sa ilang supplier sa petroleum tungod usab sa wala pagbayad sa Napocor sa ilang utang ngadto sa maong mga supplier. Apan gipasabot ni Napocor President Froilan Tampinco nga wala nila mabayri ang utang tungod sa kadako sa ilang gasto sa wala nahinayong Bataan Nuclear Power Plant. Tungod sa maong katuyoan, gusto sa duha ka mga magbabalaod nga ma imbestigahan kini nga isyu.
nga 16 porsento lamang ang anaa sa sektor sa mga mamumuo samtang ang 84 porsento o ang kinabag-an katawhang Pilipino dili maka benepisyo sa maong planong usbaw sa SSS premiums. “The Philippines Social Security System (SSS) is mandated by law to “establish, develop, pro-
mote and perfect a sound and viable tax-exempt social security system suitable to the needs of the people throughout the Philippines which shall promote social justice and provide meaningful protection to members and their families against the hazards of disability, sickness, maternity, old age, death and other contingencies resulting in loss of income or financial burden. Toward this end, the State shall endeavor to extend social security protection to workers and their beneficiaries,” matod pa sa managsoong magbabalaod nga sila Rufus ug Maximo Rodriguez sa ilang gisumite nga resolusyon didto sa ubos balay balaoranan. Nasayran nga adunay 29 milyones ka mga miyembro ang SSS.
Usa ka ahensiya gisugyot mugna-on Sinulat ni ROSE MARY SUDARIA
GISUGYOT nila Kongresman Rufus B. Rodriguez sa segundo distrito sa Cagayan de Oro ug igsoon niini nga si Party-list Kongresman Maximo B. Rodriguez Jr. sa Abante Mindanao ang pagmugna sa usa ka bag-ong ahensiya aron maoy motutok sa kahimsog ug panglawas ug uban pang serbisyo. Matod sa duha ka managsoon nga angayan lamang nga pagatukuron ang Philippine National Health Research Fund (PNHRF), usa ka bag-ong ahensiya nga maoy tahasan sa pag implementar sa isyu kabahin sa climate change, environment, population, mental health, ang occupational safety. Tungod niini, mipasaka og usa ka sugyot-balaodnon ang duha diha sa ubos balay balaoranan nga gitawag og “an Act institutionalizing the Philippine National Health Research System, establishing the Philippine National Health Research Fund...” Gibasi sa duha ang ilang sugyot-balaodnon diha sa nalatid sa 1987 Philippine Constitution, Article II, Section 5 nga nagkanayon: “The State shall protect and promote the right to health of the people and instill health consciousness among them...” “The State shall adopt an integrated and comprehensive approach to health development which shall endeavor to make essential goods, health and other social services available to all the people at affordable cost,” matod pa sa Article XIII, Section 11 sa Constitution nga gikutlo sa duha. Gilauman sa duha nga dako og mahatag nga tabang ang pagmugna unya sa maong ahensiya tungod kay kini man ang tahasan aron paghimo sa mga research ug strategy aron mas mapalambo pa ang kahimsog ug panglawas sa katawhang Pilipino ug uban pang serbisyo mahitungod niiin,