ปที่ 9 ฉบับที่ 2 เดือนมีนาคม - เมษายน 2562
กพร.
เปนเจาภาพจัดการประชุม คณะทำงานความรวมมือ ดานแรธาตุอาเซียน ครั้งที่ 16
มิติใหม
การประชุม
กพร.
คิดตางมุม
เหมืองแร ไทย ครั้งที่ 2
คณะกรรมการนโยบาย บร�หารจัดการแรแหงชาติ ครั้งที่ ๑/๒๕๖๒
จัดงาน “1 ทศวรรษ สูการสรางสรรคสังคม CSR-DPIM” ปลูกจิตสำนึก รับผิดชอบตอสังคม
เร�่องเลาจากชาวเหมือง
: สรางเหมืองแร ที่มีธรรมาภิบาล เปนมิตรตอสิ�งแวดลอม
ภาพปก : เหมืองชุติวรรณ จังหวัดนครศร�ธรรมราช
9
2 เดือนมีนาคม - เมษายน 2562
คณะกรรมการสภาการเหมืองแร่
1. นายเข็มชาติ ว่องชาญกิจ 2. น.ส.อัญชลี ตระกูลดิษฐ์ 3. นายดิเรก รัตนวิชช์ 4. นายยุทธ เอีย่ มสะอาด 5. นายวัลลภ การวิวฒ ั น์ 6. นายทวี ทวีสขุ เสถียร 7. นายอนุพงศ์ โรจน์สพ ุ จน์ 8. นายชาญณรงค์ ทองแจ่ม 9. นายศิรชิ ยั มาโนช 10. นายศิรสิทธิ์ สืบศิริ 11. นายสุรชิต มานะจิตต์ 12. นายเสกข์สรร ธีระวาณิชย์ 13. นายสุรพล อุดมพรวิรตั น์ 14. นายยงยุทธ รัตนสิริ 15. นายณรงค์ จ�าปาศักดิ์ 16. นายอภิชาติ สายะสิญจน์ 17. นายสุเทพ สุนทรารัณย์ 18. นายอับดุลลาเตะ ยากัต
ประธานกรรมการสภาการเหมืองแร่ รองประธานกรรมการสภาการเหมืองแร่ รองประธานกรรมการสภาการเหมืองแร่ รองประธานกรรมการสภาการเหมืองแร่ รองประธานกรรมการสภาการเหมืองแร่ รองประธานกรรมการสภาการเหมืองแร่ กรรมการสภาการเหมืองแร่ กรรมการสภาการเหมืองแร่ กรรมการสภาการเหมืองแร่ กรรมการสภาการเหมืองแร่ กรรมการสภาการเหมืองแร่ กรรมการสภาการเหมืองแร่ กรรมการสภาการเหมืองแร่ กรรมการสภาการเหมืองแร่ กรรมการสภาการเหมืองแร่ กรรมการสภาการเหมืองแร่ กรรมการสภาการเหมืองแร่ กรรมการสภาการเหมืองแร่
เลขาธิการสภาการเหมืองแร่ นายสมพร อดิศกั ดิพ ์ านิชกิจ
ผูช้ ว่ ยเลขาธิการสภาการเหมืองแร่ นางอรพิณ เปรือ่ งการ ทีอ่ ยู่ สภาการเหมืองแร่
222/2 ซอยมหำวิทยำลัยหอกำรค้ำไทย ถนนวิภำวดี-รังสิต เขตดินแดง กรุงเทพฯ 10400 โทร. 0-2275-7684-6 แฟกซ์ 0-2692-3321 E-mail Contact : miningthai@miningthai.org Website : www.miningthai.org ID LINE : miningthai ที่ปรึกษา : เข็มชาติ ว่องชาญกิจ ประธำนกรรมกำรสภำกำรเหมืองแร่ วัลลภ การวิวัฒน์ รองประธำนกรรมกำรสภำกำรเหมืองแร่ และประธำนคณะอนุกรรมกำรประชำสัมพันธ์ สมพร อดิศักดิ์พานิชกิจ เลขำธิกำรสภำกำรเหมืองแร่ บรรณาธิการ : กิตติ วิสุทธิรัตนกุล กองบรรณาธิการ : สุรีย์พร วงศ์ศรีตระกูล / ทัศนีย์ เรืองติก / อ�ำพันธุ์ ไตรรัตน์ / ชุติภำ จริตพันธ์ ผู้จัดการฝ่ายการตลาด : เขมจิรำ ปลำทิพย์ ฝ่ายโฆษณา : ศิริภรณ์ กลิ่นขจร / กษิรำ เหมบัณฑิตย์ / กัลยำ ทรัพย์ภริ มย์ จัดท�าโดย : บริษัท เทคโนโลยี มีเดีย จ�ากัด เลขที่ 471/3-4 อำคำรพญำไทเพลส ถนนศรีอยุธยำ แขวงทุ่งพญำไท เขตรำชเทวี กรุงเทพฯ 10400 โทร. 0-2354-5333 แฟกซ์ 0-2640-4260 **วารสารเหมืองแร่ จัดท�ำขึน้ เพือ่ ให้ขอ้ มูลข่ำวสำรทีเ่ ป็นประโยชน์แก่สมำชิกสภำกำรเหมืองแร่ ประชำสัมพันธ์กำรด�ำเนินงำนและกิจกำรของสภำฯ ตลอดจนเผยแพร่ควำมรู้ ทีเ่ กีย่ วข้องกับอุตสำหกรรมเหมืองแร่ ทัง้ นีบ้ ทควำมต่ำงๆ ใน วารสารเหมืองแร่ นีเ้ ป็นดุลพินจิ ของกองบรรณำธิกำร โดยจะออกทุกๆ 2 เดือน
Contents ปีที่ 9 ฉบับที่ 2 ประจำ�เดือนมีน�คม - เมษ�ยน 2562 8
ก�รประชุม คนร.
20 Report
ก�รประชุมคณะกรรมก�รนโยบ�ยบริห�รจัดก�รแรแ่ หง่ ช�ติ ครั้งที่ ๑/๒๕๖๒
กพร. คุมเข้มเหมือง-โรงโม่-ก�รขนส่ง ป้องกันก�รเกิด PM2.5 ทั่วประเทศ
กรมทรัพย�กรธรณี
กองบรรณ�ธิก�ร
22 CSR กพร. จัดง�น “1 ทศวรรษ สูก่ �รสร�้ งสรรคส์ ังคม CSR-DPIM” ปลูกจิตสำ�นึกให้ผ้ปู ระกอบก�รเหมืองแร่ รับผิดชอบต่อสังคม กองบรรณ�ธิก�ร
27 เหมืองแร่สีเขียว 9
News
10 เหมืองแร่อ�เซียน
กพร. เป็นเจ้�ภ�พจัดก�รประชุมคณะทำ�ง�นคว�มร่วมมือ ด�้ นแรธ่ �ตุอ�เซียน ครั้งที่ 16 สร�้ งคว�มรว่ มมือพัฒน�ด�้ นแร่ในอ�เซียน กองบรรณ�ธิก�ร
เอสซีจี คว�้ ร�งวัล Thailand Green and Smart Mining Award 2019 ชูตน้ แบบก�รบริห�รจัดก�รเหมือง บนแนวคิดเศรษฐกิจหมุนเวียน กองบรรณ�ธิก�ร
30 แร่น่�รู้
แร่แกรไฟต์ หรือแร่ดินสอดำ� ใช้ประโยชน์หล�กหล�ย ในโรงง�นอุตส�หกรรม มยุรี ป�ลวงศ์
32 เรื่องเล�่ จ�กช�วเหมือง คิดต�่ งมุม
รุ่งศักดิ์ อินทร์สิงห์
35 กฎหม�ยแร่ 13 แวดวงช�วเหมือง 15 มิติใหม่ เหมืองแรไ่ ทย
37 บทคว�ม ก�รผลิตแรด่ ินข�วในประเทศไทย ภิตินันท์ อินมูล
“มิติใหม่ เหมืองแรไ่ ทย ครั้งที่ 2 : ก�้ วใหมจ่ �กนโยบ�ย สู่ก�รปฏิบัติ” สร้�งเหมืองแร่ที่มีธรรม�ภิบ�ลเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม กองบรรณ�ธิก�ร
30
การประชุมคณะกรรมการแร่ l
กรมทรัพยากรธรณี
การประชุมคณะกรรมการนโยบายบริหารจัดการแร่แห่งชาติ ครั้งที่ ๑/๒๕๖๒ ๒๑ มีนาคม ๒๕๖๒ : พลเอกประวิตร วงษ์สุวรรณ รองนายกรัฐมนตรี ในฐานะประธานคณะกรรมการนโยบายบริหาร จัดการแร่แห่งชาติ เป็นประธานในการประชุมคณะกรรมการนโยบายบริหารจัดการแร่แห่งชาติ (คนร.) ครั้งที่ ๑/๒๕๖๒ ณ ห้อง ประชุมคณะรัฐมนตรี (เดิม) ชั้น ๒ อาคารสำานักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี ทำาเนียบรัฐบาล การประชุมครัง้ นี้ ทีป่ ระชุมมีมติรบั ทราบความก้าวหน้าการดำาเนินการสำาคัญต่างๆ ได้แก่ การแต่งตัง้ คณะอนุกรรมการภายใต้ คณะกรรมการนโยบายบริหารจัดการแร่แห่งชาติ จำานวน ๓ คณะ และผลการประชุมเสวนาทางวิชาการ เรือ่ ง “มิตใิ หม่ เหมืองแร่ไทย ครั้งที่ ๒ : ก้าวใหม่ จากนโยบายสู่การปฏิบัติ” เมื่อวันที่ ๑๑ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๒ นอกจากนี้ ที่ประชุมได้มีการพิจารณาและมีมติเห็นชอบสาระสำาคัญสรุปได้ ดังนี้ ๑. เห็นชอบความเหมาะสมของการกำาหนดเขตแหล่งแร่เพื่อการทำาเหมือง ตามผลการทบทวนมติคณะกรรมการพัฒนาการ เศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ในการประชุมเมื่อวันที่ ๒ พฤษภาคม ๒๕๖๑ รวมทั้งแนวทางและมาตรการที่ได้กำาหนดไว้กรณีที่ไม่ขัด หรือแย้งกับความเห็นของคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ รวมทั้งความเห็นและข้อสังเกตของส่วนราชการ ที่เกี่ยวข้อง ตามมติคณะรัฐมนตรี เมื่อวันที่ ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๖๑ เพื่อให้การบริหารจัดการแร่ในช่วงเวลาที่เหลือของแผนแม่บท สามารถดำาเนินการต่อไปได้ และเห็นควรปรับปรุงยุทธศาสตร์การบริหารจัดการแร่ ๒๐ ปี (พ.ศ. ๒๕๖๐-๒๕๗๙) และแผนแม่บท การบริหารจัดการแร่ พ.ศ. ๒๕๖๐-๒๕๖๔ ตามความเห็นของคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ รวมทัง้ ความเห็น และข้อสังเกตของส่วนราชการที่เกี่ยวข้อง ๒. เห็นชอบให้มกี ารแต่งตัง้ คณะอนุกรรมการนโยบาย ยุทธศาสตร์ และแผนแม่บทการบริหารจัดการแร่ เพือ่ เพิม่ ประสิทธิภาพ กลไกการขับเคลื่อนภารกิจและอำานาจหน้าที่ของ คนร. แทนคณะอนุกรรมการกำากับดูแล ตรวจสอบ ติดตาม และประเมินผลการ ดำาเนินงานตามแผนแม่บทการบริหารจัดการแร่ พ.ศ. ๒๕๖๐-๒๕๖๔ ๓. เห็นชอบ (ร่าง) ประกาศกระทรวงอุตสาหกรรม เรื่อง กำาหนดหลักเกณฑ์ในการจัดทำาแนวพื้นที่กันชนการทำาเหมือง พ.ศ.... และกำาหนดหลักเกณฑ์ในการจัดทำาข้อมูลพื้นฐานด้านสิ่งแวดล้อมและสุขภาพของประชาชนสำาหรับการทำาเหมือง พ.ศ.... ตามที่กระทรวงอุตสาหกรรมเสนอ ๔. รับทราบข้อเสนออุตสาหกรรมปูนซีเมนต์ตอ่ การจัดทำาแผนแม่บทการบริหารจัดการแร่ ภายใต้ยทุ ธศาสตร์การบริหารจัดการแร่ ๒๐ ปี (พ.ศ. ๒๕๖๐-๒๕๗๙) พระราชบัญญัติแร่ พ.ศ. ๒๕๖๐ ของสมาคมอุตสาหกรรมปูนซีเมนต์ไทย
8
March-April 2019
News
l
กองบรรณาธิการ
ทส. หารือกับ กระทรวงอุตฯ ถึงแผนการปฏิรูปประเทศ
ด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิง่ แวดล้อม ชูประเด็นการท�าเหมืองแร่ตามการประเมิน สิ่งแวดล้อมระดับยุทธศาสตร์ SEA และรายงาน EIA/EHIA
พสุ โลหารชุน ปลัดกระทรวงอุตสาหกรรม และ วิจารย์ สิมาฉายา ปลัดกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
วิจารย์ สิมาฉายา ปลัดกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและ สิ่งแวดล้อม และคณะ พร้อมด้วย พสุ โลหารชุน ปลัดกระทรวง อุตสาหกรรม และคณะ ร่วมประชุมหารือในประเด็นที่สอดคล้องกับ แผนการปฏิรปู ประเทศด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิง่ แวดล้อม และ ประเด็นอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง เพื่อให้เกิดการบูรณาการในการทำางาน ระหว่ า งหน่ ว ยงานในทิ ศ ทางเดี ย วกั น ในการพั ฒนาที่ ส มดุ ล และ เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม อีกทั้งเพื่อให้เกิดการประสานความร่วมมือ ของภาคี เ ครื อ ข่ า ยในการบริ ห ารจั ด การทรั พ ยากรธรรมชาติ แ ละ สิ่งแวดล้อมของภาคอุตสาหกรรมไปสู่การปฏิบัต ิสามารถบรรลุผล ตามเป้าหมายได้อย่างมีประสิทธิภาพ ตลอดจนเพื่อร่วมกันผลักดัน ขับเคลื่อนแผนงาน/โครงการภายใต้แผนการปฏิรูปประเทศด้าน ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม และประเด็นอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง ให้สามารถบรรลุผลสัมฤทธิ์ได้ต่อไปในอนาคต ณ ห้องประชุม อก.1 ชั้น 2 อาคารกระทรวงอุตสาหกรรม
โดยกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม มีประเด็นหารือ/ขอรับการสนับสนุนภายใต้แผนการปฏิรปู ประเทศด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ได้แก่ 1) การทำาเหมืองแร่ การประเมินสิง่ แวดล้อมระดับยุทธศาสตร์ SEA เหมืองแร่, ระบบร้องเรียนและติดตามตรวจสอบ ตามมาตรการทีก่ าำ หนดไว้ในรายงาน EIA/EHIA, การรวม แผนผังการทำาเหมืองสำาหรับกลุม่ เหมืองแร่ในบริเวณติดกัน หลายแห่ง และการฟื้นฟูและส่งคืนพื้นที่หลังจากยกเลิก การสัมปทาน 2) การจัดเก็บข้อมูลโครงการส่งเสริมการ ผลิตและการบริโภคทีย่ งั่ ยืนของประเทศ 3) การกำาหนด หลั ก เกณฑ์ ด้ า นสิ่ ง แวดล้ อ มในมาตรฐานผลิ ต ภั ณ ฑ์ อุตสาหกรรม 4) การเชือ่ มโยงฐานข้อมูลด้านสิง่ แวดล้อม และ 5) ข้อมูลที่ใช้ประกอบการคำานวณปริมาณก๊าซ เรือนกระจก นอกจากนี้ ยังมีประเด็นหารือสืบเนือ่ งจากการประชุม กับคณะกรรมการปฏิรูปประเทศด้านทรัพยากรธรรมชาติ และสิง่ แวดล้อม (คปร.ทส.) ได้แก่ ความคืบหน้าการก่อสร้าง “ศูนย์เฝ้าระวังแบบทันสมัย พื้นที่นำาร่องศูนย์จังหวัด ราชบุรี” และการแก้ปัญหาการกัดเซาะชายฝั่ง รวมทั้ง ประเด็นที่กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ต้องการหารือ/ขอรับการสนับสนุนจากกระทรวงอุตสาหกรรม ได้แก่ 1) เร่งรัดดำาเนินการโครงการภายใต้แผนสิง่ แวดล้อม ในพื้นที่ EEC พ.ศ. 2561-2564 2) รถยนต์มลพิษต่ำา 3) มาตรการการเผาอ้อย 4) ผลกระทบจากการปรับปรุง พรบ. โรงงานต่ อ กฎหมายของกระทรวงทรั พ ยากร ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
March-April 2019
9
เหมืองแร่อาเซียน l
กองบรรณาธิการ
กพร. เป็นเจ้าภาพ
จัดการประชุมคณะทำางานความร่วมมือ ด้านแร่ธาตุอาเซียน ครั้งที่ 16 สร้างความร่วมมือพัฒนาด้านแร่ในอาเซียน
วิษณุ ทับเที่ยง อธิบดีกรมอุตสาหกรรมพื้นฐานและการเหมืองแร่ (กพร.)
กรมอุตสาหกรรมพืน้ ฐานและการเหมืองแร่ (กพร.) กระทรวงอุตสาหกรรม เป็นเจ้าภาพ จัดการประชุมคณะทำางานความร่วมมือด้าน แร่ธาตุอาเซียน ครัง้ ที่ 16 เดินหน้าสร้างความ ร่วมมือในการพัฒนาด้านแร่ในประเทศสมาชิก อาเซียน วิษณุ ทับเที่ยง อธิบดีกรมอุตสาหกรรม พืน้ ฐานและการเหมืองแร่ (กพร.) กล่าวภายหลัง เป็นประธานใน พิธเี ปิดการประชุมคณะทำางาน ความร่วมมือด้านแร่ธาตุอาเซียน ครั้งที่ 16 หรือ The 16th ASEAN Senior Officials Meeting on Minerals (Working Groups) : 16th ASOMM WGs ว่า ในปี พ.ศ. 2562 นี้ กรมอุ ต สาหกรรมพื้ น ฐานและการเหมื อ งแร่ ได้รับมอบหมายให้เป็นเจ้าภาพจัดการประชุม ดังกล่าว ซึ่งเป็นการประชุมคณะทำางานด้าน แร่ธาตุอาเซียนระดับอธิบดีหรือผูแ้ ทนจากสมาชิก ประเทศอาเซียนจำานวน 10 ประเทศ ได้แก่ บรูไนดารุสซาลาม ราชอาณาจักรกัมพูชา สาธารณรัฐ อินโดนีเซีย สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชน ลาว มาเลเซีย สาธารณรัฐแห่งสหภาพเมียนมา สาธารณรั ฐ ฟิ ลิ ป ปิ น ส์ สาธารณรั ฐ สิ ง คโปร์ สาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม และราชอาณาจักร ไทย โดยการประชุ ม ดั ง กล่ า วมุ่ ง หวั ง ให้ เ กิ ด ความร่วมมือในเชิงนโยบายในการพัฒนาด้าน แร่ธาตุในประเทศสมาชิกอาเซียน
10
March-April 2019
การประชุมดังกล่าวแบ่งออกเป็น 4 คณะ ประกอบด้วย 1) คณะทำางาน ด้านการค้าและการลงทุนด้านแร่ หารือด้านการสร้างโอกาส การอำานวยความ สะดวก และการสนับสนุนการลงทุนด้านแร่ทั้งในและนอกภูมิภาคอาเซียน 2) คณะทำางานด้านการเสริมสร้างศักยภาพในการพัฒนาด้านแร่ หารือ ด้านการฝึกอบรมบุคลากร การสนับสนุนความร่วมมือการวิจัยและพัฒนาด้าน แร่และธรณีวิทยา และการพัฒนาและนำาเทคโนโลยีที่มีประสิทธิภาพมาใช้ใน การพัฒนาด้านแร่ 3) คณะทำางานด้านการพัฒนาด้านแร่อย่างยั่งยืน หารือ ด้านการส่งเสริมการพัฒนาด้านแร่อย่างยั่งยืนในมิติสังคมและสิ่งแวดล้อม การเสริ ม สร้ า งการพั ฒนาด้ า นแร่ อ ย่ า งยั่ ง ยื น การแลกเปลี่ ย นความรู้ แ ละ ประสบการณ์ การฟืน้ ฟูพนื้ ทีห่ ลังการทำาเหมือง การร่วมมือกับประเทศคูเ่ จรจา และการแลกเปลี่ยนข้อมูลการสร้างความตระหนักรู้ และ 4) คณะทำางานด้าน ฐานข้อมูลด้านแร่ หารือด้านการสนับสนุนงานฐานข้อมูลแร่ และการแบ่งปัน ข้อมูลที่เกี่ยวข้องในภูมิภาคอาเซียน
จับมือเป็นพันธมิตรสร้างความร่วมมือในการพัฒนาด้านแร่ในประเทศสมาชิกอาเซียน
ผู้แทนจากสมาชิกประเทศอาเซียน จ�านวน 10 ประเทศ ถ่ายภาพร่วมกันเป็นที่ระลึก
“ผลสำ�เร็จจ�กก�รประชุมครั้งนี้ จะสร้�งให้เกิดคว�ม ร่ ว มมื อ กั น ในประเทศสม�ชิ กอ�เซี ย นในก�รจั ด ทำ � ร่ � งแผน ปฏิบตั กิ �รด้�นแร่ธ�ตุอ�เซียน ฉบับที่ 3 ระยะที่ 2 ซึง่ จะเริม่ ใช้ใน ปี พ.ศ. 2564 และแผนก�รดำ�เนินง�นเพือ่ ก�รพัฒน�ด้�นแร่ธ�ตุ อย่�งยัง่ ยืนและเพือ่ ก�รพัฒน�ศักยภ�พของภูมภิ �คต่อไป” วิษณุ กล่าว สำาหรับการประชุมคณะทำางานความร่วมมือด้านแร่ธาตุ อาเซียน ครัง้ ที่ 16 และการประชุมทีเ่ กีย่ วข้อง จัดขึน้ ในระหว่าง วันที่ 18-21 มีนาคม 2562 ณ โรงแรมแคนทารี ฮิลล์ จังหวัด เชียงใหม่ โดยในวันที่ 21 มีนาคม 2562 จัดให้มีการดูงาน ณ โครงการพัฒนาพื้นที่ห้วยลานอันเนื่องมาจากพระราชดำาริ ตำาบลออนใต้ อำาเภอสันกำาแพง จังหวัดเชียงใหม่ และหมู่บ้าน อุตสาหกรรมสร้างสรรค์ (Creative Industry Village : CIV) หรือหมู่บ้าน CIV บ้านออนใต้ ตำาบลออนใต้ อำาเภอสันกำาแพง จังหวัดเชียงใหม่ โดยได้รับเกียรติจาก ดร.สมชาย หาญหิรัญ รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงอุตสาหกรรม รักษาราชการแทน รัฐมนตรีวา่ การกระทรวงอุตสาหกรรม นำาคณะผูเ้ ข้าร่วมประชุม เยี่ยมชมหมู่บ้าน CIV บ้านออนใต้ และเป็นประธานในพิธีปิด การประชุม หมู่บ้านอุตสาหกรรมสร้างสรรค์ (Creative Industry Village : CIV) ชุมชนออนใต้ ตำาบลออนใต้ อำาเภอสันกำาแพง จังหวัดเชียงใหม่ เป็นหมูบ่ า้ นทีน่ าำ ทุนทางวัฒนธรรม วิถชี วี ติ มา ผนวกกับความคิดสร้างสรรค์ และการออกแบบมาสร้างมูลค่าเพิม่ ให้กับสินค้าในชุมชน เป็นสินค้าที่ระลึกเพื่อการท่องเที่ยวและ บริการ หรือกิจกรรมทีส่ ร้างประสบการณ์ใหม่จากการท่องเทีย่ ว เพื่อให้เกิดมูลค่าใหม่ทางเศรษฐกิจบนแนวคิดอุตสาหกรรม
ดร.สมชาย หาญหิรัญ น�าคณะผู้เข้าร่วมประชุมเยี่ยมชมหมู่บ้าน CIV บ้านออนใต้ จังหวัดเชียงใหม่
สร้างสรรค์ โดยในชุมชนได้จัดซุ้มนิทรรศการต่างๆ ไว้ให้การ ต้อนรับคณะผู้เข้าเยี่ยมชม ประกอบด้วย ซุ้มนิทรรศการแร่ “ก้าวเดินตามรอยพ่อ (Father’s Footsteps)” ซุ้มจัดแสดง ผลิตภัณฑ์ดินขาว “ปั้นดินสู่ดาว” สร้างสรรค์สู่ระดับนานาชาติ
March-April 2019
11
ซุม้ สาธิตสล่าล้านนา “หัตถศิลป์ลา้ นนา คุณค่าเหนือกาลเวลา ซุม้ ภูมปิ ญ ั ญา อาหารเกษตรและบริการ “บ้านจุ๋มเมืองเย็น ชุมนุมออนใต้” ซุ้มผลิตภัณฑ์ แฟชั่น เครื่องแต่งกาย CIV ชุมนุมออนใต้ และซุ้มชุมชนไทลื้อดอยสะเก็ด วัฒนธรรมมีชีวิต นวัตกรรมภูมิปัญญาพื้นถิ่น โดยนิทรรศการดังกล่าว เป็นการนำาเอาวัฒนธรรมและวิถีชีวิตดั้งเดิม ที่ยังคงรักษามาจนถึงปัจจุบันสร้างเป็นผลิตภัณฑ์เพื่อการท่องเที่ยว ผสาน อัตลักษณ์ดั้งเดิมพัฒนาและออกแบบผลิตภัณฑ์ให้เข้ากับยุคสมัยและมี แบรนด์สินค้าเป็นของตนเอง ภายใต้สโลแกน “พันนาพูเลา ร้อยเรื่องเล่า เมืองเก่าออนใต้” มีตราสัญลักษณ์เป็นรูปปลา 3 ตัว ว่ายวนรอบใบไม้ ใน ผลิตภัณฑ์ตา่ งๆ อาทิ เสือ้ ผ้าและกระเป๋าย้อมสีธรรมชาติ เครือ่ งปัน้ ดินเผา ที่ใช้เทคนิคการผลิตแบบดั้งเดิมมาผลิตเป็นภาชนะในรูปแบบต่างๆ ซึ่ง สามารถเชื่อมโยงเป็นแหล่งท่องเที่ยวแห่งใหม่ของจังหวัดเชียงใหม่ โดย สามารถสร้างรายได้สู่ชุมชนกว่า 1.5 ล้านบาท
ผลส�าเร็จจากการประชุมครั้งนี้ จะสร้างให้เกิดความร่วมมือกัน ในประเทศสมาชิกอาเซียน ในการจัดท�าร่างแผนปฏิบัติการ ด้านแร่ธาตุอาเซียน ฉบับที่ 3 ระยะที่ 2 ซึ่งจะเริ่มใช้ ในปี พ.ศ. 2564 และแผนการด�าเนินงาน เพื่อการพัฒนาด้านแร่ธาตุ อย่างยั่งยืน และเพื่อการพัฒนา ศักยภาพของภูมิภาคต่อไป
สภาการเหมืองแร่
จัดประชุมสามัญประจ�าปี 2562 คณะกรรมการสภาการเหมืองแร่ ได้กำาหนดจัดงานประชุมสามัญประจำาปี 2562 ในวันศุกร์ที่ 26 เมษายน 2562 ณ ห้องแกรนด์ซี ชัน้ 4 โรงแรมมิราเคิล แกรนด์ คอนเวนชัน่ หลักสี่ ถนนวิภาวดีรงั สิต กรุงเทพมหานคร โดยมีวตั ถุประสงค์ เพื่อเสนอนโยบายและรายงานผลการดำาเนินงานพร้อมด้วยงบดุลประจำาปี ในโอกาสนี้ สภาการเหมืองแร่จะจัดให้มกี ารบรรยายพิเศษ โดยได้รบั เกียรติจากอธิบดีกรมอุตสาหกรรมพืน้ ฐานและ การเหมืองแร่ (กพร.) เป็นประธานในพิธเี ปิดการประชุมและร่วมบรรยายพิเศษ เพือ่ ให้สมาชิกได้รบั ประโยชน์สงู สุดในการ เข้าร่วมประชุมและแลกเปลี่ยนข้อคิดเห็นระหว่างข้าราชการ นักวิชาการ ผู้ประกอบการเหมืองแร่ต่างๆ จากทุกภาคส่วน โดยมีกำาหนดการดังนี้ 08.30 – 09.30 น. 09.30 – 11.00 น. 11.00 – 12.30 น. 12.30 น. 12
March-April 2019
ลงทะเบียน และรับประทานอาหารว่าง พิธเี ปิดการประชุม และบรรยายพิเศษ โดยอธิบดีกรมอุตสาหกรรมพืน้ ฐานและการเหมืองแร่ ดำาเนินการประชุมสามัญประจำาปี 2562 ปิดประชุม และเชิญร่วมรับประทานอาหาร
แวดวงชาวเหมือง l
กองบรรณาธิการ
อุตสาหกรรมจังหวัดสระบุรี
มอบประทานบัตรจ�านวน 5 ฉบับ ให้ตัวแทน บริษัท ภูมิใจไทยซีเมนต์ จ�ากัด เมื่ อ วั น ที่ 19 มี น าคม 2562 สมศักดิ์ หวลกสิน อุตสาหกรรมจังหวัด สระบุรี ได้มอบประทานบัตรจำานวน 5 ฉบั บ ให้ ตั ว แทน บริ ษั ท ภู มิ ใ จไทย ซีเมนต์ จำากัด เพื่อให้ประกอบธุรกิจ เหมื อ งแร่ ป ระเภทที่ 3 ชนิ ด แร่ หิ น อุตสาหกรรมชนิดหินปูนซีเมนต์ จำานวน 1499-0-82 ไร่ ณ ตำ า บลหิ น ซ้ อ น อำ า เภอแก่ ง คอย จั ง หวั ด สระบุ รี โดย ประทานบั ต รดั ง กล่ า วมี อ ายุ 27 ปี ตั้งแต่วันที่ 22 กุมภาพันธ์ 2562 ถึง วันที่ 21 กุมภาพันธ์ 2589 นับเป็น ผู้รับประทานบัตรรายแรกของจังหวัด สระบุ รี ต ามพระราชบั ญ ญั ติ แ ร่ พ.ศ. 2560
โครงการเหมืองแร่ปลอดภัย ห่วงใยประชาชน ปีที่ 2
ณ ห้างหุ้นส่วนจ�ากัด กฤษณ์ศิลาพร ต.พนมวังก์ อ.ควนขนุน จ.พัทลุง ไ พ รั ต น์ เ ต ช ะ วิ วั ฒ น า ก า ร ผู้อำานวยการ สำานักงานอุตสาหกรรม พืน้ ฐานและการเหมืองแร่ เขต 1 (สรข. 1) พร้อมด้วยเจ้าหน้าที่ ร่วมกิจกรรมการ ตรวจสุ ข ภาพประชาชนรอบพื้ น ที่ เหมืองแร่ ประจำาปี 2562 ซึง่ สำานักงาน อุตสาหกรรมพืน้ ฐานและการเหมืองแร่ เขต 1 ร่ ว มกั บ ห้ า งหุ้ น ส่ ว นจำ า กั ด กฤษณ์ศิลาพร จัดขึ้น โดยมีประชาชน ทีอ่ าศัยอยู่ ณ หมูท่ ี่ 2 บ้านระหว่างควน หมู่ ที่ 5 บ้ า นพนมวั ง ก์ และหมู่ ที่ 6 บ้านทุ่งขึงหนัง ให้ความสนใจเข้าร่วม กิจกรรม 250 คน สำาหรับกิจกรรมครัง้ นี้ ได้ รั บ ความร่ ว มมื อ จากโรงพยาบาล พัทลุงในการบริการเอกซเรย์ปอดและ ตรวจสุขภาพพื้นฐาน โดยมีประชาชน เข้ารับการตรวจสุขภาพจำานวน 185 คน และเอกซเรย์ปอดจำานวน 70 คน
นอกจากนี้ ยังมีการมอบทุนการศึกษาให้แก่นักเรียนและมอบของขวัญให้แก่ผู้ร่วมงาน อีกด้วย
March-April 2019
13
สภาการเหมืองแร่ จัดงาน “สภาการเหมืองแร่พบปะสมาชิก” ที่จังหวัดบุรีรัมย์ พร้อมรับฟังการบรรยายพิเศษ ในหัวข้อ “กพร. เร่งเดินหน้าแก้ปัญหาการชะงักงันของอุตสาหกรรมเหมืองแร่ ไทย”
ส
ภาการเหมืองแร่ จัดงาน “สภาการ เหมืองแร่พบปะสมาชิก” โดยได้รับ เกียรติจาก วิษณุ ทับเทีย่ ง อธิบดีกรมอุตสาหกรรม พืน้ ฐานและการเหมืองแร่ (กพร.) เป็นประธาน ในพิธีเปิดงาน พร้อมบรรยายพิเศษ ในหัวข้อ “กพร. เร่งเดินหน้าแก้ปัญหาการชะงักงันของ อุตสาหกรรมเหมืองแร่ไทย” และการบรรยาย พิ เ ศษจากผู้ แ ทนกรมทรั พ ยากรธรณี ผู้ แ ทน สำานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติ และสิง่ แวดล้อม โดยมีสมาชิกเข้าร่วมงานอย่าง คับคั่ง ณ ห้องฟังก์ชั่นรูม ชั้น 1 โรงแรมโมเดน่า บาย เฟรเชอร์ อำาเภอเมือง จังหวัดบุรีรัมย์ เมื่อ วันที่ 1 มีนาคม 2562 สำาหรับงานดังกล่าว ได้รับการสนับสนุน จาก กรมอุตสาหกรรมพืน้ ฐานและการเหมืองแร่ เขต 6 จังหวัดนครราชสีมา กรมทรัพยากรธรณี สำานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อม และสำานักงานอุตสาหกรรม จังหวัดบุรีรัมย์
วิษณุ ทับเที่ยง อธิบดีกรมอุตสาหกรรมพื้นฐานและการเหมืองแร่ (กพร.)
สมพร อดิศักดิ์พานิชกิจ เลขาธิการสภาการเหมืองแร่
14
March-April 2019
เสกข์สรร ธีระวาณิชย์ กรรมการสภาการเหมืองแร่ และอนุกรรมการประชาสัมพันธ์
มิติใหม่ เหมืองแร่ไทย l
กองบรรณาธิการ
“มิติใหม่ เหมืองแร่ไทย ครั้งที่ 2 : ก้าวใหม่จากนโยบาย สู่การปฏิบัติ”
สร้างเหมืองแร่ที่มีธรรมาภิบาลเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม
กรมทรัพยากรธรณี กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (ทส.) จัดประชุมเสวนาเรื่อง “มิติใหม่ เหมืองแร่ไทย ครั้งที่ 2 : ก้าวใหม่ จากนโยบาย สู่การปฏิบัติ” (The 2nd Thailand Green and Smart Mining Forum 2019 “New Step : From Policy to Implementation”) เพื่อขับเคลื่อนตามแผนแม่บทการบริหารจัดการแร่ พ.ศ. 2560-2564 เพื่อสร้างความตื่นตัวให้แก่ผู้ประกอบการเหมืองแร่ไทยให้หันมาร่วมมือ กับภาครัฐในการประกอบกิจการเป็นเหมืองแร่ที่มีธรรมาภิบาลและเป็น มิตรต่อสิ่งแวดล้อม ผ่านการประกาศเจตนารมณ์ในเวทีสาธารณะและ ติดตามผลการดำาเนินงานการเป็นเหมืองแร่ทมี่ ธี รรมาภิบาลและเป็นมิตร ต่อสิ่งแวดล้อม
Impact Assessment) ทั้งก่อนการทำาเหมืองแร่ ระหว่างการทำาเหมืองแร่ และการฟื้นฟูภายหลังจาก การทำาเหมืองแร่ ครบตามกำาหนดด้วยความจริงใจ แล้ว เชื่อว่าจะทำาให้กิจการเหมืองแร่ที่ดำาเนินการอยู่ สามารถทีจ่ ะขับเคลือ่ นต่อไปได้ โดยไม่มกี ารต่อต้าน หรือเห็นต่างจากภาคส่วนต่างๆ ที่อยู่รอบๆ บริเวณ สถานประกอบการอย่างแน่นอน
กระตุ้นให้ผู้ประกอบการเหมืองแร่ใช้หลักธรรมาภิบาล รับผิดชอบต่อสังคมและสิ่งแวดล้อม พลเอกสุรศักดิ์ กาญจนรัตน์ รัฐมนตรีวา่ การกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อม กล่าวว่า การจัดประชุมสัมมนาในครั้งนี้จัดต่อเนื่องเป็น ปีที่ 2 หลังจากที่ประสบความสำาเร็จในปีที่ผ่านมา เนื่องจากได้รับความ ร่วมมือจากผู้ประกอบการเหมืองแร่และผู้ที่เกี่ยวข้องร่วมกันจัดงานเสวนา แลกเปลี่ยนความรู้ สร้างความตื่นตัวให้แก่ผู้ประกอบการเหมืองแร่ให้ ประกอบกิจการด้วยหลักธรรมาภิบาล รับผิดชอบต่อสังคมและสิง่ แวดล้อม ด้วยความจริงใจ ซึ่งถ้าผู้ประกอบการกระทำาตามหลักกฎหมาย ระเบียบ ข้อกำาหนดต่างๆ ของทางราชการและภาคประชาชน ไม่ทาำ ลายสิง่ แวดล้อม สร้างปัญหาสุขภาพแก่ประชาชนตามข้อกำาหนด EIA (Environmental
พลเอกสุรศักดิ์ กาญจนรัตน์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
March-April 2019
15
เผยทุกฝ่ายทีเ่ กีย่ วข้องก�าลังพิจารณาการขออนุญาตท�าเหมือง ในพื้นที่ลุ่มน้�า-ป่าสงวน อย่างรอบด้านและยั่งยืน ส่วนปัญหาการพิจารณาการขอใช้พื้นที่ทำากิจการเหมืองแร่เพิ่มเติม หรือการต่ออายุประทานบัตรนั้น ในขณะนี้ยังอยู่ระหว่างการพิจารณาของ ทุกๆ ฝ่ายทีเ่ กีย่ วข้อง เพือ่ ให้เกิดความถูกต้อง รอบคอบรอบด้าน ให้เกิดการ จัดการที่ตรงไปตรงมา โดยเฉพาะอย่างยิ่งเรื่องการพิจารณาอนุญาตพื้นที่ ลุ่มน้ำาชั้น 1 พื้นที่ป่าไม้ ป่าสงวน แบ่งป่าแบ่งคนให้ชัดเจน ภายใต้กติกา อยู่ได้โดยไม่ล่าสัตว์ป่า ไม่เผาป่า ไม่บุกรุกป่า ให้คนอยู่ร่วมกันในความ หลากหลายทางชีวภาพที่มีอยู่ร่วมกันอย่างยั่งยืน ชั่วลูกชั่วหลาน เพราะ มี ก ฎหมายที่ ค าบเกี่ ย วระหว่ า งกรมป่ า ไม้ กรมทรั พ ยากรธรณี กรม อุตสาหกรรมพื้นฐานและการเหมืองแร่ “อย�กให้หน่วยง�นที่เกี่ยวข้องห�วิธีก�รพูดคุย มีข้อกติก�ในก�ร จัดทำ� เพื่อให้เกิดคว�มโปร่งใส ชัดเจน ที่จะก่อให้เกิดประโยชน์แก่ทุกๆ ฝ่�ยโดยเร็ว เพื่อให้ก�รขับเคลื่อนอุตส�หกรรมเหมืองแร่ของไทยเดินหน้� ต่อไปได้ เพื่อประโยชน์องค์รวมของทุกๆ ภ�คส่วนที่เกี่ยวข้อง” พลเอก สุรศักดิ์ กล่าว
ส่งเสริมผู้ประกอบการเหมืองแร่ร่วมกันประกาศเจตนารมณ์ เป็นเหมืองแร่ที่มีธรรมาภิบาล-เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม สมหมาย เตชวาล อธิบดีกรมทรัพยากรธรณี กล่าวว่า การจัดงาน ในครั้ ง นี้ เ พื่ อ เป็ น เวที ใ ห้ ผู้ ป ระกอบการเหมื อ งแร่ ม าร่ ว มกั น ประกาศ เจตนารมณ์และลงนามในการเป็นเหมืองแร่ที่มีธรรมาภิบาลและเป็นมิตร ต่อสิ่งแวดล้อมของกิจการเหมืองแร่ ภายใต้สิ่งแวดล้อมที่ดีและความอยู่ดี มีสุขของประชาชนคนไทยและสังคมไทย โดยเฉพาะการทำาเหมืองแร่ไทย ที่เป็นตัวชี้วัดสำาคัญในเวทีโลก ซึ่งมีเป้าหมายในการลดปริมาณการปล่อย
16
March-April 2019
สมหมาย เตชวาล อธิบดีกรมทรัพยากรธรณี
ก๊าซเรือนกระจกและผลกระทบต่อความหลากหลาย ทางชีวภาพ รวมถึงการเดินหน้าขับเคลื่อนพระราช บัญญัติแร่ พ.ศ. 2560 เพื่อให้เหมืองแร่เป็นของ ประชาชนอย่างแท้จริง นำาพาประเทศไทยไปสู่ความ มั่นคง มั่งคั่ง และยั่งยืน ตามยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี ส่วนการจัดกิจกรรม Thailand Green and Smart Mining Forum 2019 ครั้งนี้ เป็นกิจกรรม ที่จัดต่อเนื่อง ภายใต้หลักการ “ส่งเสริม” ซึ่งเป็น “มาตรการทางสังคม” ต่างจากมาตรการบังคับโดย การใช้กฎหมาย เป็นสิ่งที่รัฐส่งเสริมให้เอกชนทำาให้ ดีกว่ามาตรการหรือมาตรฐานที่กำาหนดไว้ในตัวบท
เวทีเสวนาเรื่อง “ก้าวใหม่ของเหมืองแร่ ไทยสู่ Green and Smart Mining”
กฎหมาย การจัดกิจกรรมลักษณะนี้อาจเป็นครั้งแรกในอาเซียนหรือ ในเอเชีย ทีเ่ ป็นเวทีให้ผปู้ ระกอบการเหมืองแร่มาประกาศเจตนารมณ์ ต่ อ หน้ า สาธารณะ เพื่ อ การพั ฒนาที่ ยั่ ง ยื น เกิ ด ประโยชน์ สุ ข แก่ ประชาชน สังคม และประเทศชาติ
แนะผู้ประกอบการเหมืองแร่อยู่ร่วมกับชุมชน สังคม และสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน ยงยุทธ รัตนสิริ กรรมการผูจ้ ดั การ ห้างหุน้ ส่วนจำากัด ชุตวิ รรณ และบริษทั นครรัตนศิลา จำากัด กล่าวว่า ปัจจุบนั การประกอบกิจการ เหมืองแร่ภายใต้ พ.ร.บ.แร่ ฉบับใหม่ มีกฎระเบียบที่เข้มงวดมากขึ้น เพื่อให้ผู้ประกอบการเหมืองแร่ ชุมชน สังคม และสิ่งแวดล้อมอยู่ ร่วมกันอย่างไม่ก่อให้เกิดปัญหา อยู่ร่วมกันอย่างถ้อยทีถ้อยอาศัย หากเกิดปัญหาขึ้นก็จะมีการพูดคุยทำาความเข้าใจความต้องการของ ชุมชน เพื่อที่จะจัดการให้เกิดประโยชน์ตรงกับความต้องการของ
ทุกภาคส่วนได้อย่างแท้จริง โดยเฉพาะเรื่องฝุ่นจากการ ประกอบกิจการ ซึ่งการแก้ปัญหาเรื่องฝุ่นต้องใช้เวลาและ ใช้จิตสำานึกของผู้ประกอบการ ต้องหมั่นใช้รถน้ำาลดฝุ่น ในทุกขณะทำางาน ต้องสร้างแนวป้องกันฝุ่นด้วยการปลูก ต้นไม้ใหญ่กั้นพื้นที่ระหว่างสถานประกอบการกับพื้นที่ ชุมชน พืน้ ทีป่ ระกอบอาชีพของชาวบ้าน ต้องมีการแจ้งเวลา การระเบิดเหมืองเพราะจะต้องเกิดฝุ่น ต้องมีการนำาแพทย์ เข้าไปตรวจสุขอนามัยของชาวบ้านรอบๆ พื้นที่ทำากิจการ อย่างน้อยเดือนละ 1 ครั้ง “แน่นอนว่�ในก�รเริ่มต้นทำ�คว�มเข้�ใจ สร้�งก�ร รับรูเ้ รือ่ งก�รทำ�เหมืองทีร่ บั ผิดชอบต่อสังคม ใส่ใจสิง่ แวดล้อม ม�กขึ้นนั้น อ�จจะมีปัญห�บ้�งในก�รที่จะลงพื้นที่พูดคุย กับช�วบ้�น เพร�ะในแต่ละพื้นที่ย่อมมีกลุ่มเห็นด้วยและ ไม่เห็นด้วย เร�ก็จะมีคณะทำ�ง�นร่วมที่ม�จ�กเจ้�หน้�ที่ ของรัฐในพืน้ ที่ ผูป้ ระกอบก�ร และตัวแทนช�วบ้�นม�ร่วม ทำ�ง�นเพื่อช่วยให้ข้อคิดเห็นที่แตกต่�ง ตกผลึก ไม่ให้เกิด แดนสนธย�ในก�รทำ�ง�นอย่�งในอดีต ทีม่ ปี ญ ั ห�ช�วบ้�น ไม่เข้�ใจ เกิดคว�มไม่พึงพอใจจนกล�ยเป็นก�รประท้วง เรียกร้อง และต้องดูแลอย่�งสม่ำ�เสมอ อย่�ทำ�เฉพ�ะช่วง แล้ ว ละทิ้ ง จะทำ � ให้ ช �วบ้ � นไม่ ใ ห้ ค ว�มร่ ว มมื อ อี ก ได้ ทีส่ �ำ คัญคือก�รรับผิดชอบต่อสังคม แม้ว�่ จะทำ�ย�ก แต่ห�ก ผู้ประกอบก�รใช้คว�มจริงใจเข้�ไปสร้�งก�รรับรู้ ลบรอย อคติในใจของช�วบ้�นในพืน้ ทีไ่ ด้ เชือ่ ว่�จะได้คว�มร่วมมือ ที่ดีในก�รทำ�ง�นต่อไปได้ไม่ย�ก” ยงยุทธ กล่าว
March-April 2019
17
เหมืองแม่เมาะ กฟผ. ยึดหลักธรรมาภิบาล ใช้เชื้อเพลิงสะอาด-พัฒนาคุณภาพชีวิต ของชุมชนโดยรอบ ประจวบ ดอนคำามูล ผูอ้ าำ นวยการฝ่ายวางแผนและ บริหารเหมืองแม่เมาะ การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) กล่าวว่า กฟผ. มีความมุ่งมั่นพัฒนาการประกอบ กิจการเหมืองแร่ โดยยึดหลักธรรมาภิบาล และได้ปฏิบัติ ภารกิจการผลิตและส่งถ่านหิน เพือ่ ใช้เป็นเชือ้ เพลิงในการ ผลิตกระแสไฟฟ้าของโรงไฟฟ้าแม่เมาะ ตามมาตรการ ป้องกันและแก้ไขผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม (EIA) อย่าง เคร่งครัด และได้นาำ เทคโนโลยีเข้ามาช่วยเพิม่ ประสิทธิภาพ การทำ า งาน เช่ น การนำ า ระบบโทรมาตรมาใช้ ใ นงาน สิง่ แวดล้อมด้านฝุน่ และด้านน้าำ นำาเครือ่ ง SSR (Real-time Slope Stability Monitoring) มาใช้ในงานเสถียรภาพผนัง บ่อ นำาสายพานลำาเลียงที่ใช้แล้วมาเป็นกำาแพงกันเสียง เพื่ อ ลดระดั บ เสี ย งที่ แ หล่ ง กำ า เนิ ด นำ า กล้ อ ง Infrared Thermography (IR) มาใช้ในการสำารวจจุดร้อนในพื้นที่ บ่อเหมืองและทีท่ งิ้ ดิน เพือ่ ป้องกันการลุกไหม้ของถ่านหิน ซึ่งเป็นสิ่งที่ยืนยันได้ว่าเหมืองแม่เมาะยึดมั่นในการเป็น องค์การผลิตไฟฟ้าโดยใช้ถา่ นหินลิกไนต์เป็นเชือ้ เพลิงด้วย เทคโนโลยีสะอาด เป็นมิตรต่อสิง่ แวดล้อม และดำาเนินการ ควบคู่การพัฒนาคุณภาพชีวิตของชุมชน สังคมโดยรอบ อย่างยั่งยืนแท้จริง
18
March-April 2019
ปูนซีเมนต์นครหลวงใช้เทคโนโลยีการผลิตทันสมัย มีม่านกันฝุ่นฟุ้งกระจาย พร้อมดูดฝุ่นทุกจุด
ชี้ผู้ประกอบการเหมืองแร่พร้อมรับผิดชอบต่อสังคม อยู่ร่วมกับชุมชนอย่างยั่งยืน
อมรศักดิ์ โตรส รองประธานอาวุโส บริษทั ปูนซีเมนต์ นครหลวง จำากัด (มหาชน) กล่าวว่า ในการทำางานนั้น เราทำาเพือ่ ให้เกิดประโยชน์สงู สุด ในการทำาเหมืองเราสามารถ นำาสิ่งที่ได้มาทำาปูนซีเมนต์ได้ในทุกๆ ตัน โดยไม่มีสิ่งที่ เหลือทิง้ ด้วยการนำาเทคโนโลยีทที่ นั สมัยมาใช้ มีซอฟต์แวร์ ในเรื่องการผสมวัตถุดิบ มีตัวจับฝุ่น มีการปลูกต้นไม้ใหญ่ เป็ น แนวกั้ น ฝุ่ น บริ เ วณพื้ น ที่ ร ะหว่ า งโรงปู น กั บ ชุ ม ชน บริเวณที่เป็นโรงโม่ต่างๆ เราจะมีม่านกันฝุ่นไม่ให้ฝุ่นฟุ้ง กระจายออกมา มีการดูดฝุน่ ในทุกๆ จุด ในบริเวณทีม่ กี าร ระเบิดหินจะมีการควบคุมแจ้งเวลาที่จะระเบิด ประกาศ บอกชาวบ้านให้ชดั เจนในทุกๆ ครัง้ เพือ่ ไม่กอ่ ให้เกิดปัญหา กัน ซึ่งจะต้องอย่างทำาต่อเนื่อง พร้อมกันนี้ยังมีเจ้าหน้าที่ ของบริษัทฯ ลงพื้นที่รับฟังปัญหาของชาวบ้าน ใส่ใจทุกๆ ข้อร้องเรียน ข้อติชม เพื่อนำาเสนอผู้ที่เกี่ยวข้องในบริษัทฯ เพือ่ ปรับปรุงการทำางานให้ดยี ง่ิ ขึน้ เชือ่ ว่าหากผูป้ ระกอบการ ทำาได้กจ็ ะลดปัญหาระหว่างสถานประกอบการกับชาวบ้าน และชุมชนลงได้
มงคล พรชื่นชูวงศ์ วิศวกรใหญ่ประจำาหน่วยงานทรัพยากร ธรณีและเหมือง ฝ่ายวิศวกรรมเทคนิค บริษทั เอสซีจี ซิเมนต์ จำากัด (มหาชน) กล่าวว่า การจัดการพื้นที่ทำาเหมืองจะต้องกระทำาอย่าง สม่ำ า เสมอ เพื่ อ สร้ า งการรั บ รู้ โดยเปิ ด พื้ น ที่ เ หมื อ งที่ ทำ า ให้ เ ป็ น สาธารณประโยชน์ ให้ชาวบ้านในชุมชนในพื้นที่และต่างพื้นที่เข้ามา เยี่ยมชมกิจการว่าการทำางานของเรานั้นมีความปลอดภัย มีการแบ่ง โซนการทำางาน การควบคุมดูแลอย่างเข้มงวด หากมีปัญหาจะมีการ ทำางานประสานตั้งแต่ระดับเล็กไปถึงระดับใหญ่ในบริษัทฯ เร่งแก้ ปัญหาให้หมดเพื่อไม่ให้ชาวบ้านเกิดความตระหนก เพราะการทำา เหมืองเป็นภาพที่ไม่ค่อยจะดีในแง่การรับรู้ของชาวบ้านมาโดยตลอด แต่ อ ยากจะแจ้ ง ให้ ท ราบว่ า ผู้ ป ระกอบการที่ ทำ า งานด้ ว ยความ รับผิดชอบทางสังคมยังมีอยู่และค่อยๆ เพิ่มจำานวนมากขึ้น จากการ เข้าร่วมโครงการต่างๆ ของกระทรวงอุตสาหกรรม กระทรวงทรัพยากร ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม และหน่วยงานอื่นๆ ที่กำากับดูแล เพราะ ทุกๆ ผู้ประกอบการอยากทำากิจการอย่างสงบไม่ก่อให้เกิดปัญหา กับชาวบ้านและชุมชน และไม่ถูกเพิกถอนใบอนุญาตจากทางภาครัฐ
March-April 2019
19
Report l
กองบรรณาธิการ
กพร. คุมเข้ม
เหมือง-โรงโม่-การขนส่ง
ป้องกันการเกิด PM2.5 ทั่วประเทศ วิษณุ ทับเที่ยง อธิบดีกรมอุตสาหกรรมพื้นฐานและการเหมืองแร่ (กพร.) กรมอุ ต สาหกรรมพื้ น ฐานและการเหมื อ งแร่ (กพร.) ประสานไปยังสำานักงานอุตสาหกรรมจังหวัด (สอจ.) ทัว่ ประเทศ และสั่งการสำานักงานอุตสาหกรรมพื้นฐานและการเหมืองแร่ เขต (สรข.) ทุกเขต คุมเข้มสถานประกอบการทีม่ คี วามสุม่ เสีย่ ง ก่อให้เกิดฝุน่ ละอองและประกอบกิจการด้วยความระมัดระวัง วิษณุ ทับเทีย่ ง อธิบดีกรมอุตสาหกรรมพืน้ ฐานและการ เหมืองแร่ (กพร.) กล่าวว่า จากสถานการณ์คา่ ฝุน่ ละอองขนาด ไม่ เ กิ น 2.5 ไมครอน หรื อ PM2.5 ที่ เ กิ น มาตรฐาน 50 ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตร (มคก./ลบ.ม.) ในพื้นที่กรุงเทพฯ และปริ ม ณฑล และเริ่ ม มี ผ ลกระทบต่ อ สุ ข ภาพประชาชน กรมอุตสาหกรรมพื้นฐานและการเหมืองแร่ได้กำาชับให้สถาน ประกอบการเหมืองแร่ โรงแต่งแร่ และโรงประกอบโลหกรรม ทัว่ ประเทศ ซึง่ มีความเสีย่ งในการก่อให้เกิดฝุน่ ละออง ประกอบ กิจการด้วยความระมัดระวังมากยิ่งขึ้น เพื่อป้องกันไม่ให้เกิด ผลกระทบต่อสุขภาพของประชาชนและสิ่งแวดล้อม และได้ สั่งการให้เจ้าหน้าที่ตรวจสอบและกำากับดูแลการประกอบการ ให้ ป ฏิ บั ติ ต ามมาตรการป้ อ งกั น และแก้ ไ ขผลกระทบด้ า น สิง่ แวดล้อม และมาตรการต่างๆ ทีเ่ กีย่ วข้องอย่างเคร่งครัด เพือ่ เป็นแนวทางหนึ่งในการควบคุมไม่ให้เกิดฝุ่นละอองเพิ่มมากขึ้น
20
March-April 2019
“นอกจ�กกรมอุตส�หกรรมพื้นฐ�นและก�รเหมืองแร่ มีคว�มเข้มงวดในก�รตรวจสอบและเฝ้�ระวังก�รประกอบก�ร เหมืองแร่ โรงแต่งแร่ และโรงประกอบโลหกรรมให้มีก�รปฏิบัติ ต�มม�ตรก�รต่�งๆ อย่�งถูกต้องและปลอดภัยแล้ว ยังให้ คำ�ปรึกษ�แนะนำ�เพือ่ ให้สถ�นประกอบก�รปฏิบตั ติ �มม�ตรก�ร ต่�งๆ ได้อย่�งมีประสิทธิภ�พ เพื่อไม่ให้ก�รประกอบก�รสร้�ง คว�มเดือดร้อนด้�นสิ่งแวดล้อมแก่ประช�ชนในพื้นที่” วิษณุ กล่าว เมื่อเร็วๆ นี้ อธิบดี กพร. ได้ประสานความร่วมมือไปยัง สอจ. และสัง่ การ สรข. ทุกเขต ในพืน้ ทีร่ บั ผิดชอบร่วมกันติดตาม ตรวจสอบ และกำากับดูแลสถานประกอบการที่มีความเสี่ยง อาจก่อให้เกิดฝุน่ ละออง PM2.5 ให้ประกอบการตามมาตรการ อย่างเคร่งครัด โดยมุง่ เน้นไปทีก่ ารดำาเนินกิจกรรมหลัก 3 กลุม่ คือ
1) การท�าเหมืองแร่
• ให้ควบคุมการระเบิดให้เป็นไปตามหลักวิชาการเพื่อ ควบคุมฝุ่นจากการระเบิด • ฉีดพรมน้ำาและปรับปรุงเส้นทางขนส่งในเขตเหมืองแร่ เป็นประจำา เพื่อลดการสะสมฝุ่น
• จัดทำาแนวกันชนปลูกต้นไม้โดยรอบสถานประกอบการ เพื่อป้องกันฝุ่นจากสถานประกอบการออกไปสู่ภายนอก
2) การประกอบกิจการโรงโม่หิน โรงแต่งแร่ โรงประกอบโลหกรรม
• ตรวจสอบระบบกำาจัดฝุ่นของสถานประกอบการให้ ใช้งานได้อย่างมีประสิทธิภาพและเปิดใช้งานอย่างต่อเนื่อง ตลอดเวลาประกอบการ • ฉีดพรมน้าำ ปรับปรุงเส้นทางขนส่งและพืน้ ทีเ่ ก็บกองแร่ และมูลดินทรายนอกอาคาร ในเขตสถานประกอบการเพื่อ ลดการสะสมและการฟุ้งกระจายของฝุ่น • ทำาความสะอาดบริเวณพื้นที่สถานประกอบการ ลาน เก็บกองแร่และมูลดินทราย เพื่อลดการสะสมของฝุ่นอย่าง สม่ำาเสมอ • ตรวจสอบระบบล้างล้อรถบรรทุกให้ใช้งานได้อย่างมี ประสิทธิภาพ และให้มกี ารล้างล้อรถบรรทุกก่อนออกจากสถาน ประกอบการทุกครั้ง • จัดทำาแนวกันชนปลูกต้นไม้โดยรอบสถานประกอบการ เพื่อป้องกันฝุ่นจากสถานประกอบการออกไปสู่ภายนอก
3) การขนส่ง
• ให้มกี ารปิดคลุมผ้าใบรถบรรทุกให้มดิ ชิดก่อนออกจาก สถานประกอบการ • ควบคุมความเร็วรถบรรทุกเมือ่ วิง่ ผ่านพืน้ ทีช่ มุ ชน และ บริเวณเส้นทางที่ยังไม่เป็นทางลาดยางหรือคอนกรีต • ขอความร่วมมือผู้ประกอบการทำาความสะอาดถนน หรือเส้นทางสาธารณะที่ใช้ในการขนส่งแร่ “นอกจ�กม�ตรก�รคุมเข้มสถ�นประกอบก�รให้ดำ�เนิน กิ จ ก�รด้ ว ยคว�มระมั ด ระวั ง แล้ ว กพร. ยั ง จั ด ให้ มี ก �รดูแ ล สุขภ�พของประช�ชนในพื้นที่บริเวณรอบเหมืองแร่ ภ�ยใต้ โครงก�ร เหมืองแร่ปลอดภัย ห่วงใยประช�ชน และติดต�ม ผลก�รตรวจสุขภ�พอย่�งใกล้ชิด ควบคู่กับก�รเพิ่มม�ตรก�ร ป้องกันก�รเกิดฝุ่นละอองที่มีผลกระทบในวงกว้�ง ณ ปัจจุบัน ทัง้ นี้ โดยมีก�รเชิญชวนผูป้ ระกอบก�รทัว่ ประเทศร่วมจัดกิจกรรม ตรวจสุขภ�พให้กับประช�ชนในพื้นที่บริเวณรอบเหมืองแร่ โดย ใช้งบประม�ณจ�กกองทุนเฝ้�ระวังสุขภ�พ ระหว่�งเดือนธันว�คม 2561 ถึงเดือนกุมภ�พันธ์ 2562” วิษณุ กล่าวทิ้งท้าย
March-April 2019
21
CSR l
กองบรรณาธิการ
กพร. จัดงาน “1 ทศวรรษ สูก่ ารสร้างสรรค์สงั คม CSR-DPIM” ปลูกจิตสำานึกให้ผู้ประกอบการเหมืองแร่รับผิดชอบต่อสังคม กรมอุตสาหกรรมพืน้ ฐานและการเหมืองแร่ (กพร.) กระทรวงอุตสาหกรรม เป็นหน่วยงานหลักในการกำากับ ดู แ ลกลุ่ ม อุ ต สาหกรรมแร่ แ ละอุ ต สาหกรรมพื้ น ฐาน ได้ กำ า หนดยุ ท ธศาสตร์ ผลั ก ดั น และส่ ง เสริ ม ให้ ส ถาน ประกอบการมีความรับผิดชอบต่อสังคม โดยได้กำาหนด มาตรฐานสากลเพื่ อ ความรั บ ผิ ด ชอบต่ อ สั ง คมสำ า หรั บ อุตสาหกรรมแร่และอุตสาหกรรมพืน้ ฐาน ภายใต้โครงการ ส่งเสริมให้ผู้ประกอบการเหมืองแร่และอุตสาหกรรม พื้นฐาน นำาเกณฑ์มาตรฐานความรับผิดชอบต่อสังคม หรือ CSR-DPIM เพือ่ ปลูกจิตสำานึกให้สถานประกอบการ เหมืองแร่และผู้ประกอบการเหมืองแร่มีมาตรฐานความ รับผิดชอบต่อสังคม นำามาสู่การอยู่ร่วมกันในสังคมอย่าง ยั่งยืน
ชี้ 9 ปีมีผู้ประกอบการเหมืองแร่จ�านวน 103 ราย น�ามาตรฐาน CSR-DPIM มาพัฒนาองค์กร ดร.พสุ โลหารชุน ปลัดกระทรวงอุตสาหกรรม กล่าวว่า โครงการส่งเสริมให้ผู้ประกอบการเหมืองแร่และ อุตสาหกรรมพื้นฐานนำาเกณฑ์มาตรฐานความรับผิดชอบ ต่อสังคม หรือ CSR-DPIM ใน 9 ปีที่ผ่านมานับตั้งแต่ปี พ.ศ. 2553-2561 นั้น มีผู้ประกอบการอุตสาหกรรมแร่ จำ า นวน 103 ราย ได้ นำ า มาตรฐาน CSR-DPIM มา ประยุกต์ใช้ในองค์กรตามศักยภาพและขีดความสามารถ ของตน โดยเฉพาะอย่างยิง่ เรือ่ งการดูแลองค์กรด้วยความ โปร่งใส เป็นธรรมและรับผิดชอบต่อผูม้ สี ว่ นได้เสียทุกกลุม่ เคารพต่อหลักมนุษยธรรม หลักสิทธิมนุษยชนในสังคม ปฏิ บั ติ ด้ า นแรงงานด้ ว ยความเสมอภาค ส่ ง เสริ ม ขวั ญ และเสริมสร้างกำาลังใจที่ดีในการทำางานของพนักงาน ใช้ ทรั พ ยากรที่ มี อ ยู่ อ ย่ า งรู้ คุ ณ ค่ า และที่ สำ า คั ญ เข้ า ไปมี 22
March-April 2019
ดร.พสุ โลหารชุน ปลัดกระทรวงอุตสาหกรรม ส่วนร่วมในการพัฒนาชุมชน ป้องกันมลพิษจากการดำาเนิน กิจการเหมืองแร่ ดูแลสุขภาพของประชาชนในชุมชนให้เกิด การยอมรั บ ทั้ ง ในองค์ ก รและภายนอกองค์ ก ร เพื่ อ ให้ กิ จ การเหมื อ งแร่ ใ นแต่ ล ะพื้ น ที่ มุ่ ง สู่ ก ารพั ฒ นาที่ ไ ด้ มาตรฐานสากลและอยู่ร่วมกับชุมชนและสังคมได้อย่าง ยั่งยืน
กพร. เผยมีสถานประกอบการที่ได้รับรางวัล CSR-DPIM ประจ�าปี 2561 ทั้งหมด 11 แห่ง วิษณุ ทับเที่ยง อธิบดีกรมอุตสาหกรรมพื้นฐาน และการเหมืองแร่ (กพร.) กล่าวว่า สถานประกอบการ ผ่านเกณฑ์การดำาเนินงานตามมาตรฐานภายใต้โครงการ ส่งเสริมให้ผู้ประกอบการเหมืองแร่และอุตสาหกรรม พื้นฐานนำาเกณฑ์มาตรฐานความรับผิดชอบต่อสังคม หรือ CSR-DPIM ประจำาปี 2561 มีจำานวน 11 แห่ง ได้แก่ บริษทั เหมืองศิลาสยาม จำากัด, บริษทั เทพประทาน การแร่ จำากัด, บริษัท ควอลิตี้ มิเนอรัล จำากัด (มหาชน), บริษัท ปูนซิเมนต์ไทย (ทุ่งสง) จำากัด (เหมืองแร่ยิปซัม), บริษทั ปูนซิเมนต์ไทย (ทุง่ สง) จำากัด, ห้างหุน้ ส่วนศิลารัตน์ หล่มสัก, บริษัท น่ำาเฮงศิลา จำากัด, บริษัท เหมืองแร่ลิวง จำากัด, บริษทั กิว่ ลม จำากัด, บริษทั ภัทรารัตน์ เคลย์ แอนด์ มิเนอรัล (1992) จำากัด และบริษัท เชาว์ สตีล อินดัสทรี้ จำากัด (มหาชน)
ชูสถานประกอบการเครือข่าย CSR-DPIM ได้ 100 คะแนนเต็ม จ�านวน 12 แห่ง
วิษณุ ทับเที่ยง อธิบดีกรมอุตสาหกรรมพื้นฐานและการเหมืองแร่ (กพร.)
ในส่วนของสถานประกอบการเครือข่าย CSRDPIM ผ่านเกณฑ์การดำาเนินงานตามมาตรฐาน CSRDPIM ประจำาปี 2561 ทีไ่ ด้คะแนน 100 คะแนนเต็ม (โล่ ทอง) จำานวน 12 แห่ง ได้แก่ การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่ง ประเทศไทย (เหมื อ งแม่ เ มาะ), บริ ษั ท ปู น ซี เ มนต์ นครหลวง จำากัด (มหาชน) (สระบุร)ี , บริษทั พี.แอนด์ เอส. มิ ล ลิ่ ง จำ า กั ด , ห้ า งหุ้ น ส่ ว นจำ า กั ด ชุ ติ ว รรณ, บริ ษั ท ปูนซีเมนต์นครหลวง จำากัด (มหาชน), บริษัท ปูนซิเมนต์ ไทย (แก่งคอย) จำากัด, บริษัท ปูนซิเมนต์ไทย (ท่าหลวง) จำากัด, บริษัท สุรินทร์ ออมย่า เคมิคอล (ประเทศไทย) จำากัด, บริษัท ชินชนะ อินดัสตรี้ส์ (ไทยแลนด์) จำากัด, บริษทั หินเพชร จำากัด และบริษทั ควอลิตี้ มิเนอรัล จำากัด (มหาชน)
ก�าหนดมาตรฐาน CSR-DIW ของผู้ประกอบการ เหมืองแร่ 7 ด้าน ตามแนวทางมาตรฐานสากล ISO 26000 ดร.ชวาธิป จินดาวิจกั ษณ์ ผูอ้ าำ นวยการฝ่ายอาวุโส ฝ่ายบริการด้านการพัฒนาอย่างยั่งยืน สถาบันรับรอง มาตรฐานไอเอสโอ กล่าวว่า กพร. และสถาบันรับรอง
ดร.ชวาธิป จินดาวิจักษณ์ ผู้อ�านวยการฝ่ายอาวุโสฝ่ายบริการด้านการพัฒนาอย่างยั่งยืน สถาบันรับรองมาตรฐานไอเอสโอ March-April 2019
23
พิธีมอบรางวัล CSR-DPIM ประจ�าปี 2561 มาตรฐานไอเอสโอได้พยายามสร้างการรับรู้เรื่องการมี ความรับผิดชอบต่อสังคม หรือ CSR ของผู้มีส่วนได้เสีย ทุกๆ ภาคส่วน ตามแนวทางปฏิบัติตามมาตรฐานสากล ISO 26000 ใน 7 ด้าน ได้แก่ 1) การมีธรรมาภิบาล ที่โปร่งใส ตรวจสอบได้ ผู้ประกอบกิจการเหมืองแร่ต้อง มีบันทึกการทำางานทุกอย่างที่พร้อมให้เข้าไปตรวจสอบ เป็นหลักฐาน 2) หลักสิทธิมนุษยชน ให้มีความเท่าเทียม กันในองค์กรและภายนอกองค์กร 3) สร้างความปลอดภัย และความมั่นคงในองค์กร ต้องมีระบบความปลอดภัย ที่ดี มีการพัฒนาบุคลากร มีความรู้มีประสบการณ์ทำางาน ด้วยความปลอดภัย ให้พนักงานมีโอกาสการแสดงความ คิดเห็น ไม่ให้พนักงานเก็บกด สามารถเรียกร้องความ เป็ น ธรรมได้ 4) ดู แ ลสิ่ ง แวดล้ อ ม ฟื้ น ฟู ภ ายหลั ง ทำ า เหมืองเสร็จอย่างมีแบบมีแผนรองรับ 5) ปฏิบัติตามข้อ กฎหมายต่างๆ ทีเ่ กีย่ วข้อง รวมถึงสอดคล้องกับแนวปฏิบตั ิ สากล 6) สร้างชื่อเสียงขององค์กร และส่งเสริมให้เกิด ความไว้วางใจจากสาธารณะเพิ่มมากขึ้น ไม่ว่าจะเป็น ซัพพลายเออร์ ผู้บริโภคแร่ อย่าโกหก อย่าหลอกลวงใน สเปกการจัดส่งแร่ที่ทำาการค้าขายทางธุรกิจระหว่างกัน 24
March-April 2019
และทีส่ าำ คัญอย่าบีค้ แู่ ข่ง อย่าสร้างศัตรูในการทำาธุรกิจ ควร ช่ ว ยกั น ดำ า เนิ น ธุ ร กิ จ ที่ เ ป็ น เพื่ อ นกั น จะดี ก ว่ า เพื่ อ ให้ ตลาดอุ ต สาหกรรมเหมื อ งแร่ ไ ทยมี อ นาคตที่ ส ดใสขึ้ น 7) การมีสว่ นร่วมและพัฒนาชุมชนในพืน้ ที่ ให้เขามีอาชีพ ยกระดับวิถีชีวิตความเป็นอยู่ด้วยการถ่ายทอดความรู้ที่มี แก่วิสาหกิจชุมชน สอนการใช้คอมพิวเตอร์เพื่อแนะนำา การขายสินค้าทางออนไลน์ “ทัง้ 7 ด้�นนีท้ วั่ โลกให้ก�รยอมรับและปฏิบตั ติ �มใน ทุกๆ มิติ เริ่มจ�กองค์คว�มรู้ขน�ดเล็กๆ ใกล้ๆ ตัวไปสู่ องค์คว�มรูใ้ หญ่ๆ ทีก่ ว้�งขึน้ ถ่�ยองค์ให้แก่ผปู้ ระกอบก�ร ทีเ่ ข้�ร่วมโครงก�ร CSR-DPIM ม�อย่�งต่อเนือ่ งเปรียบเสมือน ก�รสร้�งบันไดทีส่ งู ขึน้ เพือ่ นำ�พ�เร�ไปสูจ่ ดุ หม�ยเป้�หม�ย ของก�รพัฒน�ที่ยั่งยืนที่ว�งเอ�ไว้ให้ประสบคว�มสำ�เร็จ ให้จงได้ เพือ่ สร้�งก�รตระหนักรูร้ บั ผิดชอบต่อก�รประกอบ กิจก�รของผูป้ ระกอบก�รเหมืองแร่ให้ส�ม�รถทำ�ทุกอย่�ง อย่�งไม่ทำ�ล�ยสิ่งแวดล้อม ชุมชน ทรัพย�กรธรรมช�ติ วัฒนธรรม ประช�ชนและสิ่งต่�งๆ ที่อยู่รอบๆ สถ�น ประกอบก�ร” ดร.ชวาธิป กล่าว
แนะเหมืองแร่ทไ่ี ด้รบั การรับรองมาตรฐาน CSR-DPIM มุง่ รักษามาตรฐาน พร้อมศึกษามาตรฐานใหม่เสมอ เสมอ
การประกอบการเหมืองแร่นั้นมีทั้งการประกอบ กรรมดีทท่ี าำ ให้เกิดการพัฒนาในชุมชน จังหวัดทีม่ กี ารอนุญาต ทำากิจการเหมืองแร่ สร้างรายได้ สร้างอาชีพ และกรรม ที่ ไ ม่ ดี ที่ ต้ อ งทำ า ลายทรั พ ยากรธรรมชาติ สร้ า งมลพิ ษ สร้างฝุ่น ปัญหาสิ่งแวดล้อมที่เราต้องยอมรับที่มีอยู่เพื่อ นำาทรัพยากรเหล่านัน้ ไปสูก่ ารผลิตทรัพยากรทีต่ อ่ เนือ่ งให้ เกิดผล เกิดมูลค่าในทางอุตสาหกรรมต่อเนือ่ งอืน่ ๆ ต่อไป เช่น นำาหินที่ขุดขึ้นมาไปสร้างถนน นำาแร่ที่ได้ไปเป็นส่วน ประกอบในการทำาปูนซีเมนต์ เป็นต้น ทัง้ นีส้ งิ่ ทีผ่ ปู้ ระกอบ การเหมืองแร่ควรตระหนักในการดำาเนินธุรกิจเหมืองแร่ คือต้องมีการดำาเนินกิจการที่มีคุณภาพ มีความปลอดภัย ตรวจสอบได้ มีจติ สำานึกทีด่ ี พร้อมรับผิดชอบต่อสิง่ แวดล้อม ที่อยู่รอบๆ ทั้งคน สัตว์ ป่าไม้ บนพื้นฐานความแตกต่าง ให้อยูร่ ว่ มกันได้ ทีส่ าำ คัญต้องรับผิดชอบต่อแรงงานภายใน องค์กรให้มอี งค์ความรู้ มีความสุขทีเ่ พียงพอต่อการทำางาน ในสถานประกอบกิจการเหมืองแร่ รวมถึงจัดกิจกรรม เสวนาแลกเปลี่ยนความรู้ระหว่างสถานประกอบการกับ ชุมชนทีส่ ถานประกอบการนัน้ ๆ ตัง้ อยู่ เพือ่ รับฟังข้อคิดเห็น ข้อเสนอแนะ บอกเล่ากิจกรรมและการดำาเนินกิจการ ที่สถานประกอบการได้กระทำา เปิดสถานประกอบการให้ ชาวบ้านได้เข้าไปตรวจสอบหากมีข้อสงสัยเพื่อลดความ หวาดระแวงต่อกัน สร้างทัศนคติที่ดีของผู้ประกอบการ เหมืองแร่กบั ชุมชนให้คอ่ ยๆ ฟืน้ คืนกลับมาในทิศทางทีด่ ขี น้ึ อย่าทำาเพียงเพือ่ สร้างภาพเพราะจะไม่สามารถทีจ่ ะพัฒนา คงอยู่อย่างยั่ง ยืนและยอมรับจากสังคมจากประชาชน จากเครือข่ายที่มีได้อย่างต่อเนื่อง
March-April 2019
25
สำาหรับผูป้ ระกอบการและสถานประกอบการทีไ่ ด้รบั การรับรองมาตรฐาน CSR-DPIM ควรรักษามาตรฐาน ที่ได้ไว้และหมั่นศึกษามาตรฐานที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติมจาก เจ้ า หน้ า ที่ จากพี่ เ ลี้ ย งของ กพร. และสถาบั น รั บ รอง มาตรฐานไอเอสโอทีค่ วรให้คาำ แนะนำาอย่างสม่าำ เสมอ เพือ่ ให้มาตรฐานนั้นพัฒนาในระดับที่สูงขึ้น วิษณุ กล่าวทิ้งท้ายว่า กพร. หวังเป็นอย่างยิ่งว่า ผู้ประกอบการที่ได้รับรางวัลและผู้ประกอบการที่เข้าร่วม
โครงการความรับผิดชอบต่อสังคม CSR-DPIM จะมุ่งมั่น สานต่ อ และพั ฒ นาองค์ ก รให้ มี ค วามตระหนั ก เคารพ กฎหมายที่บังคับใช้โดยอยู่บนพื้นฐานของความถูกต้อง เป็นหลัก ใช้ทรัพยากรแร่จากแหล่งแร่ทไี่ ด้รบั อนุญาตอย่าง คุ้ ม ค่ า คำ า นึ ง ถึ ง สั ง คมและสิ่ ง แวดล้ อ มที่ อ าจจะได้ รั บ ผลกระทบโดยตรงและทางอ้อมจากการดำาเนินธุรกิจด้วย ความจริงใจและรับผิดชอบต่อสังคมเพือ่ ให้ทกุ ๆ ภาคส่วน อยู่ร่วมกันอย่างยั่งยืนตลอดไป
สถานประกอบการเครือข่ายผ่านเกณฑ์ตามมาตรฐาน CSR-DPIM ประจ�าปี 2561 จ�านวน 44 แห่ง สถานประกอบการเครือข่าย CSR-DPIM ผ่านเกณฑ์การดำาเนินงานตามมาตรฐาน CSR-DPIM ประจำาปี 2561 จำานวน 44 แห่ง ประกอบด้วย • ประเภทเหมืองแร่ 16 สถานประกอบการ ได้แก่ บริษัท ราชบุรี เอ็นเตอร์ไพรส์ จำากัด, บริษัท สโตนวัน จำากัด (มหาชน), ห้างหุน้ ส่วนจำากัด วังศิลา, บริษทั ร็อคส์ ไมน์ นิ่ ง (ไทยแลนด์ ) จำ า กั ด , บริ ษั ท ปู น ซิ เ มนต์ ไ ทย (ลำาปาง) จำากัด, บริษัท เอสซีจี ซิเมนต์ จำากัด (เหมือง แม่ทาน), บริษัท ปูนซีเมนต์ ตราลูกโลก จำากัด, บริษัท ปรินดา จำากัด (มหาชน), บริษทั ชลประทานซีเมนต์ จำากัด (มหาชน) (โรงงานตาคลี), บริษัท ไมน์เค็ม จำากัด, บริษัท ตรัง ยูซี จำากัด, บริษัท หล่อวัฒนา จำากัด, บริษัท ผาทอง ทุ่งสง จำากัด, บริษัท ชลประทานซีเมนต์ จำากัด (มหาชน) (โรงงานชะอำา), ห้างหุ้นส่วนจำากัด นางรองศิลาทอง และ ห้างหุ้นส่วนจำากัด หาญกิติชัย (โรงโม่หินศิลาแม่ทะ) • ประเภทบดหรือย่อยหิน 14 สถานประกอบการ ได้แก่ บริษทั ศิลาอารี จำากัด, บริษทั นครรัตนศิลา จำากัด, ห้างหุ้นส่วนจำากัด ทุ่งนุ้ยศิลาทอง, บริษัท นครหลวง คอนกรีต จำากัด, บริษัท แพร่ธำารงวิทย์ จำากัด, บริษัท ผ่าทองทุ่งสง จำากัด, บริษัท สยามสโตน แอ๊กกริเกรท จำากัด (เชียงใหม่), บริษัท นันทศิลา จำากัด, บริษัท สยาม สโตน แอ๊กกริเกรท จำากัด (ชลบุรี), ห้างหุ้นส่วนจำากัด ศิ ล าทอง, บริ ษั ท สุ ริ น ทร์ ศ าลาทรั พ ย์ จำ า กั ด , บริ ษั ท พันธ์ประเสริฐเพชรศิลา จำากัด, บริษัท สุวลี จำากัด และ บริษัท สันตาเพีย จำากัด
26
March-April 2019
• ประเภทโรงแต่งแร่ 9 สถานประกอบการ ได้แก่ บริษัท ชินชนะ อินดัสตรี้ส์ (ไทยแลนด์) จำากัด, บริษัท พี.แอนด์ เอส. แบไรท์ ไมน์นิ่ง จำากัด, บริษัท หล่อวัฒนา จำากัด, บริษัท สินหลวง จำากัด, บริษัท เคมีแมน จำากัด (มหาชน), บริษัท สินแร่สาคร จำากัด, บริษัท พิพัฒน์กร จำากัด, บริษทั อิมเมอรีส่ ์ มินเนอรัลส์ (ประเทศไทย) จำากัด, และบริษัท เอ็มอาร์ดี-อีซีซี จำากัด
• ประเภทโรงประกอบโลหกรรม 6 สถานประกอบการ
ได้แก่ บริษัท จี สตีล จำากัด (มหาชน), บริษัท จีเจ สตีล จำากัด (มหาชน), บริษัท เหล็กสยามยามาโตะ จำากัด, บริษัท มิลล์คอน สตีล จำากัด (มหาชน), บริษัท มิลล์คอน บูรพา จำากัด และบริษัท เอ็น.ที.เอส. สตีลกรุ๊ป จำากัด (มหาชน) ส่วนรางวัลบุคลากรด้านความรับผิดชอบต่อสังคม CSR-DPIM ประจำ า ปี 2561 จำ า นวน 4 คน ได้ แ ก่ กันยารัตน์ นาภรณ์ เจ้าหน้าทีค่ วามปลอดภัยในการทำางาน ระดับวิชาชีพ บริษัท สินหลวง จำากัด, กนิษฐา มรรคาเขต เจ้ า หน้ า ที่ ม วลชนสั ม พั น ธ์ ห้ า งหุ้ น ส่ ว นจำ า กั ด ทุ่ ง นุ้ ย ศิลาทอง, ณัฐพงศ์ เพ็งเมืองนนท์ นักธรณีวิทยา บริษัท พี.แอนด์ เอส. มิลลิ่ง จำากัด และ ศักดิ์กรินทร์ อินเสาร์ Exploration Supervisor บริษัท เอสซีจี ซิเมนต์ จำากัด (เหมืองแม่ทาน)
เหมืองแร่สีเขียว l
กองบรรณาธิการ
เอสซีจี คว้ารางวัล
Thailand Green and Smart Mining Award 2019
ชูต้นแบบการบริหารจัดการเหมือง บนแนวคิดเศรษฐกิจหมุนเวียน
พลเอกสุรศักดิ์ กาญจนรัตน์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวง ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
เอสซีจี รับรางวัล Thailand Green and Smart Mining Award 2019
ธุรกิจซีเมนต์และผลิตภัณฑ์ก่อสร้าง เอสซีจี คว้ารางวัล แห่งความภูมิใจ “Thailand Green and Smart Mining Award 2019” ตามแนวทางการพัฒนาอย่างยั่งยืน ด้วยการ นำาแนวคิดเศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular Economy) หรือการ ใช้ทรัพยากรให้เกิดประโยชน์และคุม้ ค่าสูงสุดมาใช้ในทุกขัน้ ตอน ของการบริหารจัดการเหมือง เพื่อประโยชน์ของประเทศและ ประชาชนอย่างยัง่ ยืน ภายใต้สงิ่ แวดล้อมและความเป็นอยูท่ ดี่ ี ของสั ง คมไทย แสดงถึ ง ความสำ า เร็ จ ในการบริ ห ารจั ด การ ทำาเหมืองที่รับผิดชอบต่อสังคมและเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม ชนะ ภูมี Vice President-Cement and Construction Solution Business ธุรกิจซีเมนต์และผลิตภัณฑ์ก่อสร้าง เอสซีจี กล่าวว่า จากเจตนารมณ์ของธุรกิจซีเมนต์และผลิตภัณฑ์ ก่อสร้างเอสซีจีที่มุ่งประกอบกิจการเหมืองหินปูนที่รับผิดชอบ ต่อสังคมและเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม เพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีของ ผู้ ที่ มี ส่ ว นได้ ส่ ว นเสี ย ทุ ก กลุ่ ม ส่ ง ผลให้ ธุ ร กิ จ ซี เ มนต์ แ ละ ผลิตภัณฑ์ก่อสร้าง เอสซีจี ได้รับรางวัล Thailand Green and Smart Mining Award 2019 จากกรมทรัพยากรธรณี กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิง่ แวดล้อม โดยได้รบั เกียรติ จาก พลเอกสุรศักดิ์ กาญจนรัตน์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวง ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เป็นประธานในพิธีและ มอบรางวัล ซึ่งจัดขึ้นในงาน “มิติใหม่เหมืองแร่ไทย ครั้งที่ 2 : ก้าวใหม่จากนโยบายสู่การปฏิบัติ” เมื่อวันที่ 11 กุมภาพันธ์ 2562 นับเป็นต้นแบบ (Best Practice) ในการบริหารจัดการ เหมืองในกระบวนการผลิตปูนซีเมนต์ ตามแนวคิดเศรษฐกิจ หมุนเวียน (Circular Economy) อีกทัง้ เหมืองหินปูนทุกเหมือง ของเอสซีจียังได้รับ EIA Awards ระดับยอดเยี่ยม และ Green Mining Awards มาอย่างต่อเนื่อง ซึ่งเป็นไปตามเกณฑ์การ รับรางวัล Thailand Green and Smart Mining ที่แสดงถึง ความรับผิดชอบต่อสังคมและเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม “ตลอดระยะเวล�ที่ประกอบกิจก�ร ธุรกิจซีเมนต์และ ผลิตภัณฑ์ก่อสร้�ง เอสซีจี ตระหนักและให้คว�มสำ�คัญในก�ร ดำ � เนิ น ธุ ร กิ จ ด้ ว ยแนวท�งก�รพั ฒน�อย่ � งยั่ ง ยื น ด้ ว ยก�ร March-April 2019
27
นำ�แนวคิดเศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular Economy) ของ เอสซีจี อีกทัง้ ได้ให้คว�มสำ�คัญกับก�รทำ�เหมืองหินปูนให้ มีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและสังคมน้อยที่สุด หลักก�ร สำ�คัญคือก�รปฏิบัติง�นต�มก�รประเมินวงจรชีวิตของ เหมือง ซึ่งเป็นก�รประเมิน ผลกระทบครอบคลุมในทุก ขั้นตอนของก�รทำ�เหมือง และหินปูนที่ผลิตจ�กเหมือง นำ�ไปใช้ประโยชน์ต�มแนวคิดเศรษฐกิจหมุนเวียน รวมทัง้ ดำ�เนินก�รต�มม�ตรก�รป้องกันและแก้ไขผลกระทบ สิ่งแวดล้อมที่กำ�หนดในร�ยง�นก�รวิเคร�ะห์ผลกระทบ สิ่งแวดล้อมอย่�งต่อเนื่อง” ชนะ กล่าว ธุรกิจซีเมนต์และผลิตภัณฑ์ก่อสร้าง เอสซีจี ยังยึด หลักในการบริหารจัดการเหมืองตามนโยบายของเอสซีจี อย่างเคร่งครัด โดยใช้เครือ่ งจักรทีเ่ ป็นมิตรต่อสิง่ แวดล้อม ออกแบบเหมืองเพือ่ ลดผลกระทบสิง่ แวดล้อมแบบ SemiOpen Cut Mining ซึ่ ง หากมองจากภายนอก ภู เ ขา จะยังคงทัศนียภาพเดิมตลอดไป และมีการฟื้นฟูสภาพ พื้นที่ที่ผ่านการทำาเหมืองควบคู่ไปกับการอนุรักษ์ความ หลากหลายทางชีวภาพ โดยจัดตัง้ คณะทำางานฟืน้ ฟูเหมือง เพื่ อ สานต่ อ ภารกิ จ ฟื้ น ฟู ป่ า มี ก ารพั ฒนาองค์ ค วามรู้ เรือ่ งการฟืน้ ฟูเหมืองด้วยตนเองจนเกิดเป็นคูม่ อื การฟืน้ ฟู เหมืองเพื่อเผยแพร่ความรู้ให้ผู้ที่สนใจ รวมทั้งยกระดับ การดำาเนินงานฟื้นฟูเหมืองจนเกิดผลสำาเร็จด้านความ หลากหลายทางชี ว ภาพในพื้ น ที่ เ หมื อ งหิ น ปู น อย่ า ง น่าพอใจ ไม่ว่าจะเป็นจำานวนชนิดพันธุ์ไม้และสัตว์ป่า ที่ เ ข้ า มาใช้ ป ระโยชน์ ใ นพื้ น ที่ ฟื้ น ฟู เพิ่ ม ความสมบู ร ณ์ ในระบบนิเวศเขาหินปูนอย่างยั่งยืน นอกจากบริษัท เอสซีจี ซิเมนต์ จำากัด แล้ว ยังมี ผู้ประกอบการเหมืองแร่ที่มีธรรมาภิบาลและเป็นมิตร ต่ อ สิ่ ง แวดล้ อ มอี ก 9 บริ ษั ท ที่ ไ ด้ รั บ รางวั ล Thailand Green and Smart Mining Awards ประกอบด้วย บริษทั ชลประทานซีเมนต์ จำากัด (มหาชน), บริษัท ปูนซีเมนต์ นครหลวง จำากัด (มหาชน), การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่ง ประเทศไทย (กฟผ.), ห้างหุ้นส่วนจำากัด ชุติวรรณ, ห้างหุ้นส่วนจำากัด เลิศวัฒนาการโยธา, บริษัท เกลือ พิมาย จำากัด, บริษัท สยามสโตน แอ๊กกริเกรท จำากัด, บริษัท หินอ่อน จำากัด และบริษัท ตรัง ยูซี จำากัด พร้อมกันนี้ยังมีการลงนามในเจตนารมณ์การเป็น เหมื อ งแร่ มี ธ รรมาภิ บ าลและเป็ น มิ ต รต่ อ สิ่ ง แวดล้ อ ม ของกิจการเหมืองแร่ไทย ครั้งที่ 2 โดยมีผู้ประกอบการ เพิ่มเติมจำานวน 7 ราย ได้แก่ บริษัท เกลือพิมาย จำากัด, บริษทั สยามสโตน แอ็กกริเกรท จำากัด, บริษทั หินอ่อน
28
March-April 2019
ชนะ ภูมี Vice President-Cement and Construction Solution Business ธุรกิจซีเมนต์และผลิตภัณฑ์ก่อสร้าง เอสซีจี
จำากัด, บริษัท ตรัง ยูซี จำากัด, บริษัท อาเซียนโพแทชชัยภูมิ จำากัด (มหาชน), บริษัท ธรรมชาติทรายแก้ว จำากัด และกลุ่มผู้ประกอบ การยิปซัม ภายในงานยังจัดให้มีกิจกรรมเสวนาในหัวข้อ "ก้าวใหม่ของ เหมืองแร่ไทยสู่ Green and Smart Mining" โดยผู้บริหารเอสซีจี ซิเมนต์ ได้ร่วมเสวนา เพื่อแสดงวิสัยทัศน์ในการทำาเหมืองที่เป็น มิตรต่อสิ่งแวดล้อม การฟื้นฟูเหมือง การจัดการความหลากหลาย ทางชีวภาพ ตามแนวคิดเศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular Economy
ที่มา : กพร. เศรษฐกิจปริทรรศน์ เดือนมกราคม ๒๕๖๒
March-April 2019
29
แร่น่ารู้ l
มยุรี ปาลวงศ์
แร่แกรไฟต์ หรือ แร่ดินสอด�า
ใช้ประโยชน์หลากหลายในโรงงานอุตสาหกรรม “แกรไฟต์” (Graphite) มาจากภาษา
กรีกว่า “Graphcin” แปลว่า เขียน เพราะใช้เป็นดินสอ สำาหรับเขียนนั่นเอง แกรไฟต์เป็นอัญรูปหนึ่งของธาตุ คาร์บอน ชื่อสามัญเรียกว่า พลัมเบโก (Plumbago) หรือ แร่ดินสอดำา
คุณสมบัติทางฟิสิกส์ รูปผลึกอยู่ใน
ระบบสามแกนราบ (เฮกซะโกนาล) แกรไฟต์เป็นของแข็ง ลักษณะผลึกเป็นแผ่นหนารูปหกเหลี่ยมทึบแสง อ่อนนุ่ม มักพบในลักษณะมวลของริว้ แผ่นบาง หรือเป็นเกล็ด และ อาจพบลักษณะแผ่แบบรัศมีหรือมวลเม็ดได้ สีและสีผง เป็นสีเทาเข้มถึงดำา ความแข็ง 1-2 ใช้มีดตัดหรือเฉือนได้ ริ้วแผ่นบางจับโค้งงอได้แต่ไม่คืนตัว ความถ่วงจำาเพาะ 2.23 ทึบแสง วาวแบบโลหะ หรือวาวคล้ายดิน
คุณสมบัติทางเคมี สูตรเคมี C ถ้าให้
ความร้อนจัดเกินหรือเผาไฟก็จะไหม้เช่นกัน เป็นตัวนำา ความร้อนและไฟฟ้าได้ดี ปกติอาจกล่าวได้ว่าไม่หลอม ละลาย และไม่ละลายในกรด
30
March-April 2019
การเกิด แกรไฟต์มักพบในหินแปร เช่น หินอ่อน หินชีสต์ และหินไนส์ บางครั้งก็พบฝังประหรือกระจัดกระจายอยู่ในหิน กรณีนี้แร่แกรไฟต์ มักเกิดจากกระบวนการแปรสภาพของหินที่มีเนื้อคาร์บอน หรือ เนื้ อ ถ่ า น และมี ต้ น กำ า เนิ ด จากพวกสารอิ น ทรี ย์ ส่ ว นแร่ แ กรไฟต์ พบในสายแร่น้ำาร้อนที่เกิดร่วมกับแร่อื่นๆ เช่น ควอตซ์ ไบโอไทต์ ออร์โทเคลส และทัวร์มาลีน มักเติมเข้ามาจากหินท้องที่ที่มีคาร์บอน สูงในช่วงที่เกิดกระบวนการแปรสภาพในบริเวณนั้น นอกจากนี้ ยังพบเกิดในหินอัคนีหลายชนิด เช่น หินบะซอลต์ หินเนฟิลนี ไซอีไนต์ และหินเพกมาไทต์ ตลอดจนพบเป็นก้อนทรงมน ในหินอุกกาบาตเนื้อเหล็กด้วย
แหล่งแร่ ประเทศไทยพบแร่แกรไฟต์ในหินแกรนิตบริเวณเขาพัง อำาเภอ ท่ า ใหม่ จั ง หวั ด จั น ทบุ รี และพบในหิ น แปรทางภาคเหนื อ เช่ น ทีอ่ าำ เภอฝาง จังหวัดเชียงใหม่ พบเกิดอยูใ่ นหินชนวนเนือ้ ค่อนข้างแข็ง มีลักษณะเป็นแผ่นบางๆ เคลือบบนผิวหน้าของหินแปร และใน หลายบริเวณทางภาคเหนือ เช่น ทีอ่ าำ เภอเชียงคำา จังหวัดพะเยา และ
อำาเภอแม่สรวย จังหวัดเชียงราย เป็นต้น นอกจากนีย้ งั พบ ในหินเพกมาไทต์ทอ่ี าำ เภอปราณบุรี จังหวัดประจวบคีรขี นั ธ์ ต่ า งประเทศพบที่ จี น อิ น เดี ย บราซิ ล เกาหลี เ หนื อ แคนาดา และตุรกี และยังพบทีเ่ ม็กซิโก ศรีลงั กา ซิมบับเว มาดากัสการ์ นอร์เวย์ สาธารณรัฐเช็ก ยูเครน เกาหลีใต้ และรัสเซีย เป็นต้น
ประเภทของแกรไฟต์ ได้แก่
แร่แกรไฟต์ธรรมชาติทเ่ี กิดในแหล่งสะสมมี 3 ประเภท
1. แร่แกรไฟต์ที่มีลักษณะเป็นแผ่นบาง สั้นๆ หน้าแผ่น เป็นรูป 6 เหลี่ยม เมื่อแตกจะเป็นมุมที่ขอบหรือมีลักษณะ
ไม่สม่ำาเสมอ
2. แร่แกรไฟต์ที่มีลักษณะอสัณฐานมีลักษณะเม็ด ละเอียด เกิดในกระบวนการแปรสภาพของหินแปรของถ่าน
โดยความร้ อ นสู ง เป็ น ขั้ น สุ ด ท้ า ยของการเกิ ด ถ่านหิน บางครัง้ เรียกว่า “แอนทราไซต์”์ (Meta-anthracite) 3. แร่แกรไฟต์ที่มีลักษณะเป็นก้อนๆ บางครั้งอาจ เรียกว่า สายแร่แกรไฟต์ เกิดขึ้นในช่องหรือรอยแตกของ สายแร่เป็นเนื้อเดียวกัน มีลักษณะกลุ่ม ผลึกเส้นใยหรือ รูเสี้ยนยาว มักเกิดในสายแร่ที่มีน้ำาร้อน
สาระน่ารู้ นอกจากนี้ นั กวิท ยาศาสตร์สามารถสังเคราะห์ เป็นแกรไฟต์สังเคราะห์ที่คุณภาพสูงคือ เส้นใยแกรไฟต์ อาจหมายถึง เส้นใยคาร์บอน หรือเส้นใยคาร์บอนที่เสริม ความแข็งแรง
ประโยชน์ การใช้ประโยชน์แกรไฟต์ทงั้ แกรไฟต์จากธรรมชาติและแกรไฟต์ จากการสังเคราะห์ สามารถใช้ประโยชน์ได้ ดังนี้ • แร่แกรไฟต์ ในธรรมชาติ ใช้ประโยชน์ในการผลิตเหล็กกล้า อุปกรณ์เครือ่ งเขียน เช่น ใช้ในการทำาดินสอดำา โดยผสมกับดินเหนียว เพื่อให้มีความแข็งต่างๆ กัน การผลิตอุปกรณ์ท่ีช่วยลดการสูญเสีย ความร้อน การผลิตอุปกรณ์เบรกรถยนต์ อุตสาหกรรมผลิตแบตเตอรี่ และทำาสารหล่อ (ไม่) ลื่น แกรฟีน (Graphene) ซึ่งเป็นแร่แกรไฟต์ ที่พบตามธรรมชาติ มีลักษณะเด่น คือ มีความแข็งแรงมาก จึงใช้ คุณสมบัติน้ีแยกแกรฟีนออกจากแร่แกรไฟต์ทั่วไป เพื่อนำาไปใช้ใน โรงงานอุตสาหกรรม • แร่แกรไฟต์สังเคราะห์ ใช้ในการทำาเป็นขั้วไฟฟ้า การทำาเป็นผง เพื่อใช้ในการผลิตแบตเตอรี่ และการผลิตอุปกรณ์เบรกรถยนต์ โดย ทำาจากเชือ้ เพลิงถ่านหินทีเ่ ผาจนหมดควัน (Petroleum Coke) เส้นใย แกรไฟต์หรือเส้นใยคาร์บอน เป็นเส้นใยที่มีความแข็งแรงทนทานสูง ใช้ในการผลิตอุปกรณ์ตกปลา อุปกรณ์กฬี ากอล์ฟ การผลิตรถจักรยาน และแท่นกระโดดที่สระน้ำา นอกจากนี้ แกรไฟต์สังเคราะห์ใช้เป็นสาร ลดความเร็วของนิวตรอนในปฏิกิริยานิวเคลียร์ โดยแกรไฟต์เป็นตัว ดูดกลืนนิวตรอนอิสระในแร่บางชนิด เช่น โบรอน และใช้ในการผลิต อุปกรณ์ดูดจับเรดาร์ เป็นต้น ที่มา • http://bmr.dmr.go.th/min1/db6/db06-info.php?id=6 • http://th.grafito-tech.com/news/graphitematerial-asa-conductive-material-7759457.html
March-April 2019
31
เรื่องเล่าจากชาวเหมือง l
รุ่งศักดิ์ อินทร์สิงห์
คิดต่างมุม ความคิด
...เป็นสิ่งที่ทำาให้เกิดการแสดงออก การตัดสินใจ และการกระทำาต่างๆ เราจึงต้องคิดก่อนทำา คิด ก่อนพูด คิดก่อนการตัดสินใจ ฯลฯ เรียกได้วา่ ความคิดอยูก่ บั เรา ทุกขณะเหมือนลมหายใจ เพราะฉะนั้นคนเราจึงต้องคิดในสิ่งที่ถูกต้อง คิดอย่างมี ระบบ ข้อมูล เหตุผล และความคิดนั้นต้องอยู่บนพื้นฐานของ ความเป็นจริง อย่าลืมว่าสิ่งที่น่ากลัวอย่างหนึ่งในชีวิตของเรา... นั่นก็คือความคิดของเรานี่เอง เหมืองหิน โรงโม่ ซึ่งภาพลักษณ์ในสายตาของคนทั่วไป ต่างก็มองว่าเป็นผู้ร้าย เป็นจำาเลยของสังคม เป็นตัวการทำาลาย สิ่งแวดล้อม สร้างความเดือดร้อนรำาคาญให้ชาวบ้าน ชุมชน ข้างเคียง ฯลฯ ผมจึงขอนำาเสนอข้อคิดเห็นอีกด้านให้ท่านได้ พิจารณาดู เพราะบางครั้งสิ่งที่คิดกับสิ่งที่เห็นอาจไม่เหมือนกัน ก็ได้ ปัจจุบนั ในวงการเหมืองแร่ การระเบิดหิน ระเบิดแร่ จะใช้ แอมโมเนียมไนเตรตผสมกับน้ำามันโซลา ซึ่งก็คือวัตถุระเบิด ชนิดหนึง่ แล้วทำาการกระตุน้ ด้วยไดนาไมต์ (ปัจจุบนั นิยมใช้อมิ ลั ชัน่ ) โดยจุดระเบิดด้วยแก๊ปไฟฟ้า การคำานวณปริมาณการใช้วัตถุ ระเบิด วิศวกรควบคุมเหมืองจะเป็นผู้คำานวณตามหลักวิชาการ เหมืองแร่ เสี่ยบิ... เจ้าของโรงโม่หินแห่งหนึ่งที่จังหวัดราชบุรี ได้พูด แง่คดิ ให้ผมฟังในฐานะทีใ่ นอดีตผมเคยเป็นวิศวกรควบคุมเหมือง แห่งนี้เมื่อหลายปีมาแล้วว่า “สมัยก่อนผมอุตส่�ห์หนีจ�กเข�งูไปทำ�เหมืองหินปูนทีเ่ ข� ส�มง่�ม ซึง่ อยูไ่ กลลิบลับออกไปจ�กชุมชน เข�ส�มง่�มแต่กอ่ น เป็ น ป่ �ทึ บ น่� กลั ว ไม่มีคนอ�ศัย อยู่เ ลย แต่พอมีเ หมื องหิ น โรงโม่เกิดขึน้ คว�มเจริญก็ต�มม� มีถนนให้รถวิง่ มีน�ำ้ บ�ด�ลใช้ ไฟฟ้�เข้�ถึง เท่�นั้นแหละ ช�วบ้�นก็แห่พ�กันม�ตั้งรกร�ก จับจองที่ดินอยู่อ�ศัยใกล้เหมือง เพร�ะใกล้ถนน ก�รคมน�คม สะดวก ทีนี้พอมีปัญห�เรื่องก�รระเบิดหิน รถวิ่งฝุ่นกระจ�ย ก็ออกม�ร้องเรียนโวยว�ยกัน...มีปัญห�กระทบกระทั่งทำ�ให้ ปวดหัวไม่หยุดหย่อน” ข้อคิดแง่มมุ นีน้ า่ สนใจ เหมืองเขาอุตส่าห์หนีไปไกลสุดกู่ 32
March-April 2019
ก็ยังตามไปอยู่ใกล้เขาเอง พอเดือดร้อนขึ้นมาก็ไปโวยวาย หาเรื่องเขาอีก...แปลกพิลึก นี่คือมุมมองเสียงสะท้อนของผู้ ประกอบการโรงโม่หินคนหนึ่ง…ก็ว่ากันไปครับ ที่อยู่อาศัย เป็นหนึ่งในปัจจัยสี่ที่สำาคัญของมนุษย์ ถ้าไม่มี เหมืองหินเพือ่ นำามาเป็นหินก่อสร้าง ทำาปูนซีเมนต์แล้ว ท่านลอง คิดดูว่า คนก็ต้องเข้าไปตัดไม้ทำาลายป่าเพื่อนำามาทำาที่อยู่อาศัย บ้านช่องที่พักพิง อาคารบ้านเรือนต่างๆ ฯลฯ ถ้าเป็นเช่นนี้ ป่าไม้เมืองไทยคงถูกตัดโค่นทำาลายไม่เหลือหลอแล้ว...หาก ปราศจากเหมืองหิน โรงโม่ เห็ น คุ ณ ค่ า ความสำ า คั ญ ของเหมื อ งหิ น โรงโม่ . ..ผู้ อ ยู่ เบื้องหลังการรักษาป่าไม้ของชาติหรือยังล่ะ ผมมีเรือ่ งราวการต่อสูอ้ นั ยิง่ ใหญ่ของบรรพชนจากหนังสือ ครบรอบ 100 ปี กรมทรัพยากรธรณี มาเล่าสู่กันฟัง…เล่ากันว่า บรรพบุรุษของเราสมัยยุคหิน ซึ่งมีแค่ขวานหินเป็นเครื่องมือ เครื่องใช้ชั้นเยี่ยมนั้น มิได้เสียขวัญ หวั่นไหว หรือย่อท้อต่อการ เผชิญวิกฤตการณ์ต่างๆ แต่ได้แก้ไขวิกฤตการณ์เหล่านั้นด้วย ความคิดอันล้ำาเลิศนั่นเอง คืนวันหนึง่ หลังอาหารค่าำ ...แดงปรารภกับดำาเพือ่ นมนุษย์หนิ อยู่ถ้ำาใกล้เคียงกันว่า “รู้ไหมดำ�? เสือล�ยพ�ดกลอนตัวมหึม� ทีว่ นเวียนอยูใ่ นละแวกนีก้ นิ กว�งไปหล�ยตัว เห็นจะต้องเก็บข้�วของ โยกย้�ยภูมิลำ�เน�กัน มิฉะนั้นก็คงห�เนื้อกว�งให้ลูกเมียกิน ได้ย�กขึ้นทุกวัน” “ใช่” แดงเห็นด้วย พลางออกความคิดเห็นว่า “แต่ถ้�เร�ขุดหลุมใกล้ลำ�น้ำ�ที่มันลงม�ดื่ม และเอ�เนื้อ ไปล่อไว้ในหลุม มันอ�จเซ่อซ่�โดดลงหลุมเพื่อกินเนื้อก็ได้นะ” “หัวคิดวิเศษจริง” ดำาชมเชย พร้อมกับเสริมความคิดอีกว่า “ถ้ า เราเอาขวานหิ น ของเราไปเสี้ ย มปลายกิ่ ง ไม้ ใ ห้ แหลมคมปั ก ไว้ ที่ ก้ น หลุ ม โดยให้ ป ลายแหลมชี้ ขึ้ น ข้ า งบน เจ้าเสือเฒ่าอาจถูกปลายกิ่งไม้เสียบเอาเมื่อโดดลงไปก็ได้นะ ช่วยให้ง่ายยิ่งขึ้นสำาหรับเราจะสำาเร็จโทษมัน” ด้ ว ยวิ ธี ป รารภ หารื อ และระดมความคิ ด ของคนยุ ค ดึกดำาบรรพ์เช่นนี้ แดงและดำาก็สามารถคิดหาช่องทางปราบเสือ ได้ แทนที่จะโดดกอดรัดฟัดเหวี่ยงใช้เล็บกับฟันสู้กับเสือ…
ถ้าจะว่าไปแล้ว สรีระของมนุษย์ไม่แข็งแรง ใหญ่โตเท่าเสือ หรือช้าง เคลือ่ นไหวไม่เร็วเท่าม้า สายตามองไม่ไกลและแหลมคม เหมือนนก หูของมนุษย์ไม่ดเี ท่าหูของค้างคาว หรือรับรูไ้ ด้ไวเท่า สัตว์บางชนิด จมูกของมนุษย์ได้กลิ่นไม่ดีเท่าจมูกสุนัข ปากกิน อาหารใหญ่ๆ ไม่ได้เท่างู ฯลฯ แต่ทำาไมเล่า มนุษย์จึงสามารถ เอาชนะสัตว์หรือสิ่งมีชีวิตทั้งปวงได้...เพราะมนุษย์มีคุณสมบัติ ที่ดีเยี่ยมกว่าสัตว์โลกอิ่นๆ 2 ประการ คือ หนึ่ง มนุษย์สามารถ คิดเรื่องสลับซับซ้อนหลายขั้นตอนได้ และสอง มนุษย์สามารถ อธิบายให้เพื่อนมนุษย์ด้วยกันเข้าใจได้ว่า...ตนคิดอะไร ความคิดเห็นเป็นเรื่องของจินตนาการที่เกิดขึ้นจากส่วน ของสมองและจิตใจ เป็นนามธรรมทีจ่ บั ต้องมิได้ ความคิดทำาให้ คนเราประดิษฐ์คิดค้น สร้างสรรค์สิ่งแปลกใหม่ให้เกิดขึ้นในโลก มากมายหลายอย่างด้วยกัน อย่างที่บอกแล้วว่า คนเรามีพรสวรรค์คือ คิดเรื่องยุ่งยาก ซับซ้อนได้ และสามารถสือ่ สารความหมายให้คนอืน่ รูเ้ รือ่ งเข้าใจ ว่าตัวเองคิดอะไรอยู่ได้ ผมมีเรื่องตลกชวนขันจากการถ่ายทอด ความคิดที่พิลึกโดยไม่ตั้งใจของคนมาเล่าให้หัวเราะกัน เสียง หัวเราะเป็นยารักษาความทุกข์ได้ ถ้าอยากพ้นทุกข์ มาหัวเราะ กันเถอะครับ มีสามีภรรยาคู่หนึ่ง ได้ไปดูการเดินแฟชั่นโชว์ชุดว่ายน้ำา นางแบบหุ่นเซ็กซี่ในชุดวันพีซ ทูพีซ เดินยักย้ายส่ายสะโพกโชว์ ทรวดทรงดูวาบหวิว เรียกเสียงฮือฮาเป็นทีช่ น่ื ชอบของผูช้ มยิง่ นัก ทางฝ่ า ยสามี นั่ ง ตาลุ กวาวดู ก ารเดิ น แบบด้ ว ยอารมณ์ โรแมนติก พลางชำาเลืองมองไปทีภ่ รรยา...ซึง่ นัง่ ดูดว้ ยอากัปกิรยิ า นิง่ เฉยเหมือนคนใช้ความคิด ด้วยความสงสัยจึงสะกิดถามขึน้ ว่า “นี่เธอ..คิดอะไรอยู่รึ” ฝ่ายภรรยาได้ยินสามีถามคำาถามโดยไม่ทันตั้งตัว..ถึงกับ สะดุ้งตกใจ นึกอะไรไม่ออกจึงเผลอหลุดคำาพูดออกไปว่า “ก็คิดเหมือนคุณแหละ” พอได้ยินเช่นนั้น สามีถึงกับฉุนกึก ตะคอกใส่ขึ้นว่า “เฮ้ย...เธอคิดจะมีชู้เรอะ” ครับ...เป็นยังไงเรื่องความคิดของคน คนอื่นเขายังไม่ทัน คิดอะไรสักหน่อย ทะลึง่ ไปปล่อยไก่เผยไต๋ให้คนอืน่ เขารูซ้ ะแล้วว่า ตัวเองคิดพิเรนทร์อะไรอยู่ ยังงีไ้ ม่เรียกว่าหมูหาเรือ่ งวิง่ ชนปังตอ ได้ยังไง...พับผ่าซิเอ้า (ฮา) การที่คนเราคิดหรือจดจำาสิ่งต่างๆ ต้องอาศัยการทำางาน ของสมองเป็นหลัก สมองซีกซ้ายจะควบคุมความเป็นเหตุผล ส่วนสมองซีกขวาจะควบคุมความเป็นศิลปิน คนที่มีการทำางาน ของสมองซี ก ซ้ า ยมากกว่ า ซี ก ขวา จะมี ลั ก ษณะความเป็ น วิทยาศาสตร์ นักวิชาการสูง ส่วนคนที่มีการทำางานของสมอง ซี ก ขวามากกว่ า ซี ก ซ้ า ย จะมี ลั ก ษณะของคนโรแมนติ ก ที่ มี จินตนาการสูง คนที่ประสบความสำาเร็จในชีวิตส่วนมากจะเป็นคนที่มี ความคิดสร้างสรรค์ ชอบทำามากกว่าคิดเพ้อฝัน มีทัศนคติใน
ทางบวก มองโลกในแง่ดี มีความอดทน สู้ไม่ถอย กัดไม่ปล่อย อะไรทำานองนั้น โทมัสอัลวา เอดิสัน... นักวิทยาศาสตร์ผู้ยิ่งใหญ่ของโลก ที่คิดทดลองเอาโลหะทังสเตนจากแร่วุลแฟรมมาสร้างไส้หลอด ไฟฟ้าให้แสงสว่างแก่คนทั้งโลกได้สำาเร็จนั้น กว่าที่จะค้นพบ สร้างสิ่งประดิษฐ์แปลกใหม่นี้ได้ ท่านทราบไหมว่าเขาต้องใช้ ความเพียรพยายาม ทดลองตัวอย่างโลหะหลายชนิดจำานวน 2,000-3,000 ตัวอย่าง กว่าจะประสบผลสำาเร็จได้ ได้มผี ศู้ รัทธา ในตัวเขาคนหนึ่งพูดบอกเขาว่า “คุณเอดิสัน กว่าคุณจะประสบความสำาเร็จจากโลหะ ทังสตนได้ คุณต้องผ่านการล้มเหลวมาถึง 2,000-3,000 ครัง้ นับว่าคุณมีความพยายามมาก” “2,000-3,000 ครัง้ ทีผ่ มทดลองม� ผมไม่ถอื ว่�เป็นคว�ม ล้ ม เหลว ผมคิ ด ว่ � เป็ น คว�มสำ � เร็ จ ซะอี ก ...คว�มสำ � เร็ จ บน คว�มล้มเหลวไงล่ะ” เอดิสันตอบ เล่นเอาคนถามถึงกับงง เอดิสันจึงได้อธิบาย ความหมายว่า “ทีผ่ มพูดว่าผมประสบความสำาเร็จบนความล้มเหลวนัน้ เพราะทำาให้ผมได้รู้ว่า ไอ้ตัวอย่าง 2,000-3,000 ครั้ง นั้น มันใช้ไม่ได้ ผมจะได้กำาจัดออกไปทีละตัวอย่าง ไม่ต้องใส่ใจ พะวงกับมันอีก มุง่ หน้าทดลองแต่ของใหม่ ตัวอย่างใหม่ตอ่ ไป จนมาค้นพบทังสเตนเป็นคำาตอบสุดท้ายนี่แหละ” ความสำาเร็จก็คือ รู้ว่าทดลองแล้วมันไม่สำาเร็จ ใช้ไม่ได้ นี่คือการเอาแง่ลบมาคิดเป็นแง่บวก ตามสไตล์ของเอดิสัน...ผู้มี ความคิดว่าความล้มเหลวคือขั้นตอนของความสำาเร็จยังไงล่ะ ทุ ก คนที่ เ กิ ด มาต้ อ งเคยคิ ด ฝั น กั น ทั้ ง นั้ น ฝั น แล้ ว ทำ า ... ความฝันก็จะกลายเป็นจริง ถ้าฝันแล้วไม่ทำาก็จะกลายเป็น เพ้อฝันหรือฝันลมๆ แล้งๆ แต่ถ้าไม่คิดฝันและไม่ทำาดัวย... คนตายซากครับ มีคำาพูดว่า...ความคิดเป็นจุดเริ่มต้นของการกระทำา คิด เช่นไรก็จะเป็นเช่นนั้น ถ้าคิดเหมือนคนอื่นก็จะเหมือนคนอื่น ถ้าคิดต่างก็จะแตกต่างจากผู้อื่น ความคิดจึงเป็นตัวกำาหนด ชะตาชีวิตของคนเรา ผมมี เ รื่ อ งของคนเหมื อ งแร่ ที่ มี ส มองคิ ด อะไรในแง่ มุ ม ที่ไม่เหมือนใคร...มาโม้ให้ฟัง ในการเจาะระเบิดหินหรือโรงโม่หินในงานที่ทำาเหมืองนั้น ในฝุ่นหินจะมีซิลิก้าเม็ดเล็กๆ แทรกปนอยู่ เมื่อสูดหรือหายใจ เข้ า ไปนานเข้ า มากเข้ า ฝุ่ น หิ น เหล่ า นั้ น เมื่ อ สะสมมากขึ้ น จะจับตัวทำาให้ปอดแข็งได้ โรคนีเ้ รียกว่า “โรคซิลโิ คซิส” จะทำาให้ ผูป้ ว่ ยหายใจไม่สะดวก ระบบการหายใจไม่เต็มปอด เหนือ่ ยง่าย ร่างกายซูบผอม ค่อยๆ หมดเรี่ยวแรง และเสียชีวิตในที่สุด ได้ มี วิ ท ยากรจากฝ่ า ยสวั ส ดิ ภ าพ กรมทรั พ ยากรธรณี (สมั ย นั้ น ) มาอบรมให้ ค วามรู้ แ ก่ ค นงานทำ า เหมื อ งที่ โ รงโม่ แห่ ง หนึ่ ง โดยได้ อ ธิ บ ายถึ ง พิ ษ ภั ย ของโรคซิ ลิ โ คซิ ส นี้ และ March-April 2019
33
ได้แนะนำาวิธปี อ้ งกันโดยการสวมใส่หน้ากากปิดจมูกขณะทำางาน เพื่อความปลอดภัยในสวัสดิภาพของคนงาน “โรคซิลโิ คซิสนี้ ถ้าใครเป็นแล้วจะตายผ่อนส่ง คือค่อยๆ ตายอย่างช้าๆ ดังนั้นวิธีป้องกันจึงควรใส่หน้ากากป้องกันฝุ่น เวลาทำางาน” หลังจากวิทยากรพูดจบ ได้มคี นงานคนหนึง่ ลุกขึน้ ยืนแล้ว พูดว่า “ท่�นวิทย�กร...ผมคิดว่�จะไม่ใส่ดกี ว่� หน้�ก�กปิดจมูกนัน่ ” “ทำ�ไมล่ะ” วิทย�กรถ�มขึ้นด้วยคว�มสงสัย “ก็ท่านวิทยากรพูดว่าใครเป็นโรคนี้แล้วจะตายผ่อนส่ง อย่างช้าๆ ผมยอมเป็นโรคนี้ดีกว่า...เพราะผมไม่อยากตายเร็ว ครับ” เป็นยังไง...แง่คิดต่างมุมของคนเราแหวกแนวกวนอารมณ์ ไหมครับ (แฮ่...แฮ่) ขอแทรกเรื่องแปลกแต่จริงที่บางครั้งคนเราอาจต้องเจอ มาเล่ า สู่ กั น ฟั ง แบบสบายคลายเครี ย ด อย่ า คิ ด มากนะครั บ เป็นข้อคิดเห็นอีกมุมมองของรุ่นพี่ผู้ร่ำารวยอารมณ์ขันคนหนึ่ง พีห่ นวด... อดีตเคยอยูท่ ที่ าำ งานเดียวกันกับผม แกได้เปิดประเด็น เป็นปริศนาในวงเหล้าว่า “บางครัง้ ลูกผูช้ ายอกสามศอกบางคน จะต้องมีวันที่จำาใจฝืนทนกล้ำากลืนยินยอมให้คนแปลกหน้า จับไม้จบั มือภรรยาตนต่อหน้าต่อตาโดยไม่สามารถปริปากพูด อะไรได้เลย แถมยังต้องเสียเงินหลังจากจับถูจนพอใจซะอีก วันนั้นน่ะหรือคือวันที่พาภรรยาไปดูหมอดูลายมือยังไงล่ะ”… บอกแล้วไงอย่าคิดอะไรมาก ก็ไม่เชื่อ (แฮ่ม) เรื่องร้ายทุกเรื่องย่อมมีเรื่องดี ในปัญหามีปัญญาซ่อนไว้ มีวิกฤตย่อมมีโอกาส สิ่งที่คิดว่าเป็นไปไม่ได้อาจจะเป็นไปได้ ก็ได้...อยู่ที่เราจะคิดได้ มองเห็น และใช้ประโยชน์หรือไม่ ผมเคยอ่ า นเรื่ อ งราวน่ า สนใจของนั ก ธุ ร กิ จ พั น ธุ์ มั ง กร จิออร์ดาโน..จิมมี่ ไหล หรือ หลี่จื้ออิง เจ้าของแบรนด์เสื้อผ้า ชั้นนำาของโลก จิออร์ดาโน (Giordano) เจ้าพ่อวงการสิ่งพิมพ์ ฮ่องกงและไต้หวัน ผูก้ อ่ ตัง้ นิตยสารเน็กซ์และหนังสือแอปเปิลเดลี่ หลี่ จื้ อ อิ ง ได้ เ ขี ย นหนั ง สื อ ชี ว ประวั ติ อ อกมาเล่ ม หนึ่ ง เรือ่ งราวของเขายิง่ สนุกไม่นอ้ ยไปกว่าข่าวซุบซิบในสือ่ สิง่ พิมพ์ของ เขาเลย ไม่ว่าจะเป็นจุดเปลี่ยนในชีวิตที่ทำาให้เขาร่ำารวยขึ้นมา จากสองมืออันว่างเปล่า วิถีทางการค้าขายที่แสนจะลดเลี้ยว เคี้ยวคด...ลองมาดูซิว่าเขาคนนี้มีความคิดแสบพอตัวอย่างไร ครั้ ง หนึ่ ง เขาเคยแข่ ง ขั น ซื้ อ โรงงานทอผ้ า กั บ นั ก ธุ ร กิ จ คนหนึง่ และทำาท่าจะเสียเปรียบ แต่เขารูว้ า่ นักธุรกิจคนดังกล่าว เชือ่ เรือ่ งโชคลางและคำาทำานายมาก เขาจึงไปให้สนิ บนนักถอดความ ใบเซี ย มซี ประจำ า ศาลเจ้า แห่งหนึ่ง และวางแผนให้ คู่แ ข่ ง ขั น ไปเสีย่ งเซียมซีทศี่ าลเจ้าแห่งนี้ แล้วให้นกั ถอดความเซียมซีทเี่ ขา ยัดสินบนไว้ ทำานายว่านักธุรกิจดังกล่าวไม่ควรซือ้ โรงงานทอผ้า นั้น เพราะจะไม่เป็นผลดีต่อสุขภาพ ปรากฏว่าคำาทำานายดังกล่าวทำาให้คแู่ ข่งขันถอนตัว แล้ว เขาก็ได้โรงงานดังกล่าวมาในที่สุด 34
March-April 2019
เส้นทางความสำาเร็จของชีวติ บางครัง้ คิดแผนตรงๆ ไม่ได้ ผล บางครั้งก็ต้องซิกแซ็กกันบ้าง แต่ก็อย่างว่าแหละครับ... เฉพาะเล่หเ์ หลีย่ มโดยปราศจากฝีมอื ความสำาเร็จย่อมไม่เกิดขึน้ เมือ่ นานมาแล้ว สมัยที่ พีส่ จุ น์ วงศ์สมั พันธ์... เมือ่ ครัง้ เป็น ทรัพยากรธรณีจงั หวัดแห่งหนึง่ แถบภาคใต้ แกได้คดิ ริเริม่ ศึกษา ค้นคว้าทำารายงานแหล่งเพชรในทะเลอันดามัน แต่กต็ อ้ งยกเลิก โดยไม่มีการสำารวจจริงจัง เพราะพื้นที่ชายทะเลมาบูมเรื่องการ ท่องเที่ยว เกิดการคัดค้านต่อต้านการทำาเหมืองแร่ในทะเล เพื่อสร้างบรรยากาศการท่องเที่ยว เพชรพลอยจัดเป็นแร่รัตนชาติ ใช้ทำาเครื่องประดับราคา แพง ทั้งเพชรและพลอยเป็นแร่ที่เกิดร่วมกับหินภูเขาไฟ มีการ ค้นพบเพชรบริเวณท้องทะเลที่ทำาแร่ดีบุกสมัยก่อนแถวภูเก็ต พังงา ส่วนแหล่งพลอยบ้านเราที่มีชื่อเสียงมีที่จันทบุรี ตราด กาญจนบุรี แต่ปัจจุบันแทบจะทำากันหมดแล้ว ก่อนจบผมขอนำาเสนอมุมพิลึกที่คิดไม่ถึง เป็นเรื่องเล่าใน หมู่เพื่อนฝูงอีกแง่มุมหนึ่ง สะท้อนมุมมองที่ว่า บางครั้งสิ่งที่คิด อาจไม่ใช่ และสิ่งที่ใช่อาจไม่ได้คิด...เชิญติดตามครับ ที่ ช ายแดนเปอร์ เ ซี ย และกรี ก จะมี ก ารลั ก ลอบขน เพชรพลอยหนีภาษีข้ามพรมแดนกันมาก สร้างความร่ำารวย ให้พ่อค้าตามแนวชายแดน จึงมีการตรวจตราเข้มงวดกวดขัน จากเจ้าหน้าที่ มีชายแก่คนหนึ่งขี่ลาบรรทุกตะกร้า 2 ใบใส่ฟาง ไว้สำาหรับให้ลากิน ชายแก่คนนี้จะขี่ลาจากเปอร์เซียไปกรีก ประจำา เสร็จธุระก็จะเดินเท้าเปล่าจากกรีกกลับเปอร์เซีย เป็น อย่างนี้เรื่อยมา เจ้าหน้าที่ตรวจด่านเข้ามาตรวจค้น โดยคิดว่ามีเพชร พลอยหนีภาษีซุกซ่อน แต่ก็ไม่พบอะไรนอกจากลาที่ใช้ขี่ไป พร้อมตะกร้าใส่ฟางตามปกติ เจ้าหน้าทีเ่ คยถามชายแก่เหมือนกัน ว่า “ขนอะไรม�รึ” ชายแก่ตอบหน้าตาเฉยว่า “ขนของหนีภาษี” เจ้าหน้าที่ตรวจดูแล้วไม่พบอะไร คิดว่าชายแก่พูดเล่น หรือไม่ก็สติไม่ดี จึงไม่เอะใจ ชายแก่คนนี้ผ่านเข้าออกด่านนั้นเป็นเวลานาน จากที่ ไม่ค่อยมีฐานะ จนกลายเป็นเศรษฐีร่ำารวยขึ้นมา แล้วย้าย ไปอยู่ประเทศอียิปต์ วันหนึง่ โดยบังเอิญ ชายแก่ได้เจอกับเจ้าหน้าทีต่ รวจด่าน... คนที่เคยตรวจค้นเวลาเข้าออกด่าน เจ้าหน้าที่ได้ถามชายแก่ ด้วยความสงสัยว่า “เจ้�ไม่ได้อยู่ในอำ�น�จของศ�ลเปอร์เซียและกรีกแล้ว ตอนนี้มีฐ�นะดีขึ้น เจ้�บอกหน่อยได้ไหมว่� ขนอะไรหนีภ�ษีรึ ทำ�ไมข้�จับเจ้�ไม่ได้เลย จะว่�ขนเพชรพลอยไปข�ยก็ไม่ใช่... ช่วยบอกเป็นคว�มรู้หน่อยเหอะ” ชายแก่บอกให้เจ้าหน้าที่เอียงหูมา แล้วใช้มือป้องปาก กระซิบว่า “ก็ขนลาไปขายน่ะสิ!”
กฏหมายแร่ อนุบัญญัติออกตามความในพระราชบัญญัติแร่
ประกาศกระทรวงอุตสาหกรรม
เรื่อง หลักเกณฑ์การเสนอข้อมูลประกอบการยื่นคำาขอประทานบัตรทำาเหมืองใต้ดิน พ.ศ. ๒๕๖๑ โดยที่เป็นการสมควรกำาหนดหลักเกณฑ์การเสนอข้อมูลในการยื่นคำาขอประทานบัตรทำาเหมืองใต้ดิน อาศัยอำานาจตามความในมาตรา ๕ และมาตรา ๘๑ แห่งพระราชบัญญัตแิ ร่ พ.ศ. ๒๕๖๐ รัฐมนตรีวา่ การกระทรวงอุตสาหกรรม จึงออกประกาศกำาหนดไว้ ดังต่อไปนี้ ข้อ ๑ ประกาศนีเ้ รียกว่า “ประกาศกระทรวงอุตสาหกรรม เรือ่ ง หลักเกณฑ์การเสนอข้อมูลประกอบการยืน่ คำาขอประทานบัตร ทำาเหมืองใต้ดิน พ.ศ. ๒๕๖๑” ข้อ ๒ ประกาศนี้ให้ใช้บังคับตั้งแต่วันถัดจากวันประกาศในราชกิจจานุเบกษาเป็นต้นไป ข้อ ๓ ในประกาศนี้ “คำาขอประทานบัตรทำาเหมืองใต้ดิน” หมายความว่า คำาขอประทานบัตรทำาเหมืองใต้ดินตามความในหมวด ๖ แห่งพระราช บัญญัติแร่ พ.ศ. ๒๕๖๐ ข้อ ๔ คำาขอประทานบัตรทำาเหมืองใต้ดินต้องประกอบด้วยข้อมูล ดังต่อไปนี้ (๑) ข้อมูลโดยสังเขปเกี่ยวกับมาตรการทางเทคนิคการทำาเหมืองใต้ดินในระดับความลึกที่ปลอดภัย (๑.๑) โครงสร้างทางธรณีวทิ ยาแหล่งแร่ ให้จดั ทำาข้อมูลโดยสังเขปแสดงโครงสร้างทางธรณีวทิ ยาของแหล่งแร่ คุณสมบัติ ทางกลศาสตร์ของดิน หิน และแร่ในพื้นที่แหล่งแร่ของโครงการ พร้อมด้วยผลการทดสอบทางกลศาสตร์เพื่อใช้ ในการประเมินความปลอดภัยในการทำาเหมืองใต้ดิน (๑.๒) ระดับความลึกที่ปลอดภัยและเทคนิคการทำาเหมืองใต้ดิน ให้จัดทำาข้อมูลโดยสังเขปของชนิดแร่ ระดับความลึก ชั้นแร่และวิธีการทำาเหมืองใต้ดิน ผลการคำานวณทางด้านวิศวกรรมโดยสังเขปที่แสดงให้เห็นถึงความปลอดภัย ในการทำาเหมืองใต้ดินของโครงการและเป็นวิธีการที่มีการนำาไปใช้งานจนประสบผลสำาเร็จมาแล้ว (๒) แผนที่แสดงเขตเหมืองแร่โดยสังเขป และข้อมูลประเมินผลกระทบต่อคุณภาพสิ่งแวดล้อมในบริเวณต่าง ๆ (๒.๑) แผนที่แสดงแหล่งแร่ของโครงการ (๒.๑.๑) แผนทีภ่ มู ปิ ระเทศ มาตราส่วน ๑:๕๐,๐๐๐ ของกรมแผนทีท่ หารแสดงจุดทีต่ ง้ั เขตทีป่ ระสงค์จะทำาเหมืองใต้ดนิ (๒.๑.๒) แผนที่แสดงตำาแหน่งหลุมเจาะสำารวจ พร้อมภาพจำาลองแบบ ๓ มิติ โครงสร้างทางธรณีวิทยา (3D Geological modeling) และรูปร่างแหล่งแร่ (3D Ore body modeling) (๒.๒) แผนที่แสดงขอบเขตของแหล่งแร่ที่ประสงค์จะทำาเหมืองใต้ดิน โดยแสดง (๒.๒.๑) ขอบเขตพื้นที่ที่ประสงค์จะทำาเหมืองใต้ดินในระดับความลึกจากผิวดินที่ไม่เกิน ๑๐๐ เมตร และที่เกิน กว่า ๑๐๐ เมตร (๒.๒.๒) แหล่งน้ำาสาธารณประโยชน์ แหล่งชุมชน ระบบสาธารณูปโภคที่สำาคัญและสิ่งก่อสร้างที่สำาคัญบริเวณ โดยรอบโครงการ (๒.๓) แผนที่แสดงเส้นทางการขนส่งแร่บนผิวดินทั้งภายในและภายนอกโครงการ (๒.๔) แผนที่แสดงการออกแบบเบื้องต้นสำาหรับการทำาเหมืองใต้ดินและสิ่งก่อสร้างบนพื้นดินเป็นภาพมุมมองจาก ด้านบน เช่น แสดงเขตพื้นที่ที่จะมีการทำาเหมืองใต้ดิน ปากอุโมงค์หรือปากปล่อง โรงแต่งแร่ สถานที่เก็บกองแร่ สถานที่เก็บวัตถุระเบิด อาคารสำานักงาน บ้านพักและสิ่งอำานวยความสะดวกทั้งหมด เป็นต้น March-April 2019
35
(๒.๕) การประเมินผลกระทบต่อคุณภาพสิง่ แวดล้อมในบริเวณต่างๆ โดยให้แสดงข้อมูลการประเมินผลกระทบเบือ้ งต้น ที่อาจเกิดขึ้นจากกิจกรรมของโครงการทั้งในและนอกเขตเหมืองแร่ ได้แก่ การเก็บกองหางแร่ การขนส่งแร่ และ ผลกระทบต่อความปลอดภัยของชีวิตและทรัพย์สินของประชาชน (๓) ข้อมูลทางเทคนิคในการทำาเหมืองใต้ดนิ โดยสังเขปอย่างน้อย ๒ วิธี ซึง่ เป็นวิธกี ารทีม่ กี ารนำาไปใช้อยูโ่ ดยทัว่ ไปทีป่ ระสบ ความสำาเร็จ โดยให้เสนอเปรียบเทียบข้อดีและข้อเสียในแต่ละวิธแี ละวิธกี ารทำาเหมืองใต้ดนิ ทีจ่ ะนำามาใช้สาำ หรับโครงการ พร้อมเหตุผลทางวิชาการ รวมทั้งข้อมูลการแต่งแร่โดยสังเขป การจัดการหางแร่ ผลพลอยได้ และของเสียที่เกิดจาก โครงการ พร้อมแสดงเหตุผลทางวิชาการเพือ่ ยืนยันทางเลือกทีด่ ที สี่ ดุ ในการแต่งแร่และการจัดการหางแร่โดยวิธดี งั กล่าว (๔) ข้อมูล แผนผัง ขั้นตอน วิธีการทำาเหมือง และการแต่งแร่ ที่เป็นทางเลือกที่ดีที่สุดตาม (๓) ซึ่งแสดงถึงมาตรการในการ ลดผลกระทบสิ่งแวดล้อมหรือรักษาไว้ซึ่งคุณภาพสิ่งแวดล้อมที่เกี่ยวข้องทั้งที่อาจกระทบต่อการดำารงอยู่ของธรรมชาติ และชุมชน พร้อมด้วยมาตรการเฝ้าระวังและการตรวจติดตามด้านสิ่งแวดล้อม การขนส่ง การเก็บกองแร่ และการ จัดการหางแร่ ซึ่งต้องเป็นวิธีการที่ได้รับการยอมรับว่าสามารถลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมที่อาจเกิดขึ้น (๕) ข้อเสนอการมีส่วนร่วมในการตรวจสอบการทำาเหมืองใต้ดินของตัวแทนผู้มีส่วนได้เสียตามมาตรา ๘๖ (๒) แห่ง พระราชบัญญัตแิ ร่ พ.ศ. ๒๕๖๐ ทีร่ ะบุจาำ นวนเงินสนับสนุน พร้อมระเบียบหรือแนวทางและแผนงานการเข้าร่วมตรวจสอบ การทำาเหมืองที่ผู้ขอประทานบัตรจะเสนอให้ผู้มีสิทธิตรวจสอบการทำาเหมืองได้เข้าร่วมตรวจสอบการทำาเหมืองตามที่ ระบุไว้ในมาตรา ๘๘ แห่งพระราชบัญญัติแร่ พ.ศ. ๒๕๖๐ จำานวนเงินสนับสนุนการมีสว่ นร่วมการตรวจสอบการทำาเหมืองใต้ดนิ ให้คาำ นวณตามพืน้ ทีข่ องโครงการทำาเหมืองใต้ดนิ (๖) ข้อมูลแสดงเส้นทางขนส่งและแหล่งน้าำ ทีจ่ ะใช้ในโครงการทัง้ ทีม่ อี ยูแ่ ล้วและทีจ่ ะพัฒนาขึน้ พร้อมรายละเอียดการใช้สอย ตลอดโครงการทีเ่ พียงพอจะประเมินให้เห็นได้วา่ การทำาเหมืองใต้ดนิ ในโครงการจะไม่สง่ ผลกระทบต่อการดำารงอยูข่ อง ธรรมชาติและชุมชน (๗) ข้อเสนอแนวทางการทำาประกันภัยกับนิติบุคคลผู้ประกอบกิจการประกันวินาศภัยตามกฎหมายว่าด้วยการประกันภัย ซึ่งจดทะเบียนในราชอาณาจักรที่เชื่อถือได้ การจัดทำาประกันภัยต้องมีวงเงินชดใช้ค่าเสียหายและระยะเวลาการประกันภัยต้องครอบคลุมตลอดอายุประทานบัตร ตามที่คณะกรรมการแร่กำาหนด (๘) ข้อเสนอแผนการฟื้นฟู การพัฒนา การใช้ประโยชน์พื้นที่โครงการ และการเฝ้าระวังผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและ สุขภาพของประชาชนในระหว่างที่มีการทำาเหมืองและหลังจากปิดเหมือง (๙) ข้อเสนอการวางหลักประกันเพือ่ ฟืน้ ฟูสภาพพืน้ ทีท่ าำ เหมืองและเยียวยาผูไ้ ด้รบั ผลกระทบจากการทำาเหมืองตลอดอายุ ประทานบัตรตามทีเ่ สนอไว้ในแผนการฟืน้ ฟูตาม (๘) จำานวนไม่นอ้ ยกว่าห้าล้านบาท รวมถึงแนวทางการเยียวยาผูไ้ ด้รบั ผลกระทบจากการทำาเหมือง เงินหลักประกันตามวรรคหนึ่ง ให้แบ่งชำาระได้เป็นรายงวด (รายปี) ดังนี้ (๙.๑) งวดแรกให้ชำาระร้อยละสามสิบของจำานวนหลักประกัน โดยต้องชำาระก่อนได้รับอนุญาตให้เปิดการทำาเหมือง (๙.๒) เงินหลักประกันในส่วนที่เหลือ ให้แบ่งชำาระได้ไม่เกินเจ็ดงวด งวดละเท่าๆ กัน โดยต้องชำาระภายในวันที่ ๑๕ มกราคมของทุกปี ข้อ ๕ เอกสารและรายละเอียดประกอบคำาขอประทานบัตรทำาเหมืองใต้ดินให้จัดทำาเป็นภาษาไทย
ประกาศ ณ วันที่ ๒๒ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๑ อุตตม สาวนายน รัฐมนตรีว่าการกระทรวงอุตสาหกรรม 36
March-April 2019
บทความ l
ภิตินันท์ อินมูล
การผลิตแร่ดน ิ ขาว ในประเทศไทย ดินขาวเป็นวัตถุดบิ สำาคัญทีใ่ ช้ในอุตสาหกรรม
หน่วย : ตัน
ปี
ล้าง
ไม่ล้าง
ฟิลเลอร์
รวม
2557
123,621
755,913
-
879,534
2558
102,763
655,196
-
879,944
2559
101,618
814,970
-
916,588
2560
102,659
401,450
-
504,109
2561*
21,744
229,725
11,521
262,990
ที่มา : กลุ่มสถิติและพัฒนาข้อมูล ศูนย์เทคโนโลยีสารสนเทศและ การสื่อสาร กรมอุตสาหกรรมพื้นฐานและการเหมืองแร่ *ปี 2561 มีข้อมูลการผลิต มกราคม-ตุลาคม กราฟแสดงปริมาณการผลิตแรด่ ินขาว 2557-2561
102,659 401,450
2557
2558
2559
2560
21,744 229,725 11,521
101,618
814,970
102,763
200,000
ลาง ไมลาง filler
123,621
400,000
655,196
600,000
755,913
800,000 ปริมาณ (ตัน)
ได้หลายประเภท โดยเฉพาะอย่างยิง่ อุตสาหกรรมเซรามิก เช่น ถ้วยชามเครื่องใช้บนโต๊ะอาหาร กระเบื้องปูพื้นบุผนัง เครื่องสุขภัณฑ์ ลูกถ้วยไฟฟ้า เป็นต้น อุตสาหกรรมต่างๆ เหล่านี้ต่างต้องการวัตถุดิบแร่ดินขาว ซึ่งเป็นวัตถุดิบหลัก ในการผลิ ต ในประเทศไทยนั้ น มี ก ารผลิ ต แร่ ดิ น ขาว 3 ชนิด คือ ดินขาวชนิดยังไม่ล้าง (Kaolin-Unwashed) ดินขาวชนิดล้างแล้ว (Kaolin-Washed) และดินขาวฟิลเลอร์ (Filler) ทั้งนี้การผลิตแร่ดินขาวในประเทศไทยส่วนใหญ่ เป็นการผลิตเพื่อใช้ในประเทศ โดยจังหวัดที่มีการผลิต แร่ดินขาว เช่น ลำาปาง ระนอง อุตรดิตถ์ เป็นต้น การผลิตแร่ดินขาวในช่วง 5 ปีที่ผ่านมา (25572561) โดยในปี พ.ศ. 2559 มีปริมาณการผลิตแร่ดินขาว สูงทีส่ ดุ 916,588 ตัน และการผลิตเริม่ มีปริมาณลดลงใน ปี พ.ศ. 2560 โดยผลิตได้ 504,109 ตัน ลดลงจากปี พ.ศ. 2559 ประมาณ 412,479 ตัน หรือคิดเป็นร้อยละ 45 ในขณะที่ปี พ.ศ. 2561 (มกราคม-ตุลาคม) ปริมาณการ ผลิตโดยรวมลดลงประมาณ 152,184 ตัน จากช่วงเวลา เดียวกันของปีก่อนที่ผลิตได้ 415,174 ตัน หรือคิดเป็น ร้อยละ 37 ซึ่งอาจเป็น ผลจากการสิ้นอายุประทานบัตร ของเหมืองแร่ดินขาว ประกอบกับมีการยกเลิกพระราช บัญญัติแร่ พ.ศ. 2510 และประกาศใช้พระราชบัญญัติแร่ พ.ศ. 2560 ซึ่งมีผลบังคับใช้เมื่อวันที่ 29 สิงหาคม 2560 ส่งผลให้การอนุญาตประทานบัตรต้องล่าช้าออกไป จึงยัง ไม่มีการอนุญาตประทานบัตรเหมืองแร่ดินขาวเพิ่มขึ้น แต่อย่างใด ในปี พ.ศ. 2561 (มกราคม-ตุลาคม) มีการผลิต แร่ดินขาวทั้งสิ้น 262,990 ตัน แบ่งเป็น ดินขาวชนิดล้าง แล้ว 21,744 ตัน ยังไม่ล้าง 229,725 ตัน และดินขาว ฟิลเลอร์ 11,521 ตัน คิดเป็นมูลค่ารวมประมาณ 131 ล้านบาท โดยในปี พ.ศ. 2561 จะมีปริมาณการผลิต แร่ดินขาวโดยประมาณ 350,000 ตัน
ตารางที่ 1 ปริมาณการผลิตแร่ดินขาวในประเทศไทย ปี พ.ศ. 2557-2561
2561
ป
ปี พ.ศ. 2561 จังหวัดที่มีการผลิตแร่ดินขาวมากที่สุด คือ ลำาปาง มีการผลิตทั้งสิ้น 153,584 ตัน หรือคิดเป็นร้อยละ 58 ของ การผลิ ต ทั้ ง ประเทศ ตามด้ ว ยจั ง หวั ด กาญจนบุ รี 48,850 ตั น ส่ ว นดิ น ขาวฟิ ล เลอร์ มี ก ารผลิ ต ที่ จั ง หวั ด อุ ต รดิ ต ถ์ เ พี ย งแห่ ง เดี ยว ดังรายละเอียดในตารางที่ 2
March-April 2019
37
ตารางที่ 2 ปริมาณการผลิตแร่ดินขาวในประเทศไทย ปี พ.ศ. 2561 (มกราคม-ตุลาคม) แยกรายจังหวัด
ตารางที่ 3 ประทานบัตรแร่ดินขาวที่มีอายุ
จังหวัด
ล้าง
ไม่ล้าง
ฟิลเลอร์
รวม
จันทบุรี
1,055
90
-
1,145
ลำาปาง
10
1,353
นราธิวาส
3,130
-
-
3,130
ระนอง
5
969
ระนอง
17,559
-
-
17,559
อุตรดิตถ์
2
322
กาญจนบุรี
-
48,850
-
48,850
เชียงใหม่
1
204
ลำาปาง
-
153,584
-
153,584
สุราษฎร์ธานี
1
39
ปราจีนบุรี
-
4,701
-
4,701
จันทบุรี
1
73
อุตรดิตถ์
-
22,500
11,521
34,021
เพชรบุรี
1
226
นครราชสีมา
1
257
ปราจีนบุรี
2
97
นราธิวาส
1
13
กาญจนบุรี
3
711
รวม
28
4,264
แผนภูมิแสดงสัดส่วนการผลิตแร่ดินขาวของไทย ปี พ.ศ. 2561 (มกราคม-ตุลาคม) แยกรายจังหวัด
1% 2%
0%
7%
13%
19%
ที่มา : ฐานข้อมูลประทานบัตร, กรมอุตสาหกรรมพื้นฐานและการเหมืองแร่
58% จันทบุรี อุตรดิตถ
กาญจนบุรี นราธิวาส
ลำปาง ระนอง
ปราจีนบุรี
ประทานบัตรเหมืองแร่ดินขาว
ปัจจุบันประเทศไทยมีประทานบัตรแร่ดินขาวที่มีอายุจำานวน 28 แปลง (ข้อมูล ณ วันที่ 14 มกราคม 2562) ครอบคลุมพื้นที่ ประมาณ 4,264 ไร่ ในพืน้ ทีจ่ งั หวัดลำาปาง ระนอง อุตรดิตถ์ เชียงใหม่ สุราษฎร์ธานี จันทบุรี เพชรบุรี นครราชสีมา ปราจีนบุรี นราธิวาส และกาญจนบุรี จังหวัดทีม่ แี ปลงประทานบัตรแร่ดนิ ขาวมากทีส่ ดุ คือ จังหวัดลำาปาง โดยมีพื้นที่ประทานบัตรรวม 1,353 ไร่ คิดเป็น ร้อยละ 32 ของพื้นที่ประทานบัตรแร่ดินขาวทั้งหมดในประเทศไทย รายละเอียดดังตารางที่ 3
ที่มาของข้อมูล
• กลุ่ ม สถิ ติ แ ละพั ฒ นาข้ อ มู ล ศู น ย์ เ ทคโนโลยี สารสนเทศและการสื่อสาร กรมอุตสาหกรรมพื้นฐานและ การเหมืองแร่ • http://www1.dpim.go.th 38
จังหวัด
จำานวนประทาน บัตรที่มีอายุ พืน้ ทีป่ ระทานบัตร รวม (ไร่) (แปลง)
March-April 2019
ปี พ.ศ. 2559 มีประทานบัตรสิ้นอายุจำานวน 9 แปลง ในจังหวัดลำาปาง 4 แปลง เพชรบุรี 3 แปลง กาญจนบุรีและระนอง จังหวัดละ 1 แปลง จึงทำาให้ จำานวนเหมืองที่สามารถผลิตดินขาวได้มีจำานวนลดลง ปริมาณดินขาวที่สามารถผลิตออกสูต่ ลาดได้จงึ มีปริมาณ ลดลงเช่นเดียวกัน ในขณะที่ปี พ.ศ. 2560 และปี พ.ศ. 2561 มีประทานบัตรสิ้นอายุปีละ 2 แปลง สำาหรับในปี พ.ศ. 2562 นัน้ มีประทานบัตรดินขาว ที่มีอายุและสามารถทำาเหมืองได้จำานวน 28 แปลง จะ สิ้นอายุลงในปี พ.ศ. 2562 จำานวน 1 แปลง และปี พ.ศ. 2563 จำานวน 7 แปลง ดังนั้นจึงคาดการณ์ว่าในปี พ.ศ. 2562 น่าจะมีการผลิตดินขาวในปริมาณที่เพิ่มขึ้นจาก ปี พ.ศ. 2561 เนื่องจากผู้ประกอบการเหมืองแร่ท่ีถือ กรรมสิทธิ์ในประทานบัตรที่ใกล้จะสิ้นอายุจะเพิ่มกำาลัง การผลิตเพื่อสำารองแร่ดินขาวมากขึ้น อย่ า งไรก็ ต าม หากมี ก ารอนุ ญ าตประทานบั ต ร เหมืองแร่ดินขาว จะทำาให้อุตสาหกรรมที่ใช้ดินขาวเป็น วัตถุดิบมีความมั่นคงด้านวัตถุดิบมากขึ้น