ြမန်မာအက္ခရာ ၁၉၉ဝ ြပည့််နှစ်တွင် ပထမအြကိမ်ထုတ််ေသာ ြမန်မာစာကျမ််းြပုဆရာြက်း ်ေမာင်ခင်မင်{ဦ်းခင််ေအ်း}(ဓနုြဖူ) ၁၉၈၇ခုနှစ်၊ စာ်ေပဗိမာန် စာမူဆုရ သုတပ်ေဒသာ(၀ိဇ္ဇာပညာရပ်)
၁၉၉ဝ ြပည့််နှစ်တွင် ပထမအြကိမ်ထုတ််ေသာ ြမန်မာစာကျမ််းြပုဆရာြက်း ်ေမာင်ခင်မင်{ဦ်းခင််ေအ်း}(ဓနုြဖူ)၏ ၁၉၈၇ခုနှစ်၊ စာ်ေပဗိမာန် စာမူဆုရ သုတပ်ေဒသာ(၀ိဇ္ဇာပညာရပ်) “ြမန်မာစကာ်း ြမန်မာစာ ရုပ်ပံုလာ” မှ ြပန်လည်၍ ကူ်းယူ၊ ်ေကာက်နုတ်၊ ကိုကာ်း၊ တင်ြပပါသည်။ <http://www.myanmarsar.org>.
ြမန်မာအက္ခရာ ်ေမာင်ခင်မင်{ဦ်းခင််ေအ်း}(ဓနုြဖူ)
မာတိကာ အကခရာ
၃
ြမန်မာအကခရာ
၄
အကခရာ တင််ေသာစာမျာ်း
၇
်ေကျာက်စာ
၇
မင်စာ
၇
်ေပစာ
၈
ပုရပိုက်စာ
၈
်ေခါင််း်ေလာင််းစာ
၈
ြမန်မာစာစတင်ြဖစ််ေပါ်လာပံု
၉
o စတင်ြခင််း
၉
o ပျူစာ၊မွန်စာမျာ်းနှင့််ြမန်မာမျာ်း
၉
o အသံု်းအနှုန််းမျာ်းခိငု ်ြမဲလာပံု
၉
o ြမန်မာဗျည််း(၃၃)လံု်း ြဖစ််ေပါ်လာပံု
၁၀
မမှာ်း်ေစလို သတ်ပံုကို …
၁၄
“ြမန်မာစကာ်း ြမန်မာစာ ရုပ်ပံုလာ” မှ
| www.myanmarsar.org
2
ြမန်မာအက္ခရာ ်ေမာင်ခင်မင်{ဦ်းခင််ေအ်း}(ဓနုြဖူ)
အကခရာ အက္ခရာ ဆိုသည်မာ အေရး နင့်် အဖတ် အသံိုးြပုသည့်် ဘာသာစက္ားတိုင်း၊ စာေပတိုင်းအတွက္် အသံိုးြပု ေသာ ဗျဉ်း၊ သရ အစရသည့်် အသံအနမ့််အြမင်မ ့် ျားက္ို က္ိုယ်စားြပုေဖာ်ြပသည့်် အေရးပံိုစံ စံစာလံိုးများက္ို ဆို လသ ို ည်။
က္မဘာေပါ်ရ
ဘာသာစက္ားတိုင်းတွင်
အက္ခရာ
ပံိုစံများ မူပင ို ်ထားရသည်။ က္မဘာေပါ်ရ ဘာသာစက္ားအေတာ်များများသည် ထိုသေဘာ က္ို လိုက္်နာက္ျင်သ ့် ံိုးအေက္ာင်အထည်ေဖာ်ာ်ြပး ြက္ာ်ြပြဖစ်သည် နှုတ်ြဖင့်် ေြပာေသာစက္ားသံများက္ို ြမင်သာေသာအမတ်အ သားြဖင့်် တစ်ဆင့််မတ်တမ်းတင်က္ာ “စာအေရးအသား”က္ို တ ထွင်ခ့်ြက္ာ်ြပးြဖစ်သည်။ ဘာသာစက္ား အေတာ်များများတွင် က္ိုယ်ပိုင်စာ အေရးအသား စနစ်များရြက္ာ်ြပးြဖစ်သည်။ စာအေရးအသားေပါ်ေပါက္်လာသည့််အတွက္် များစွာ အက္ျ း ရသည်က္ား အမန်ပင်ြဖစ်သည်။ စာအေရးအသားြဖင့်် ထန်း သမ်းမတ်တမ်းတင်နိုင်ြခင်းေြက္ာင့်် ဘာသာစက္ားဆိုေသာ စ က္ားသံများသည် ေလထမာ ချက္်ချင်းေပျာက္်မသွားေတာ့်ဘ အချန်ြက္ာြက္ာခံသည့််
အေြခအေနသိုို့
ေရာက္်လာသည်။
ေနရာေဝးေဝး ပျံို့နံို့ေအာင် လိုပ်နိုင်ေသာ အေြခအေနသိုို့ ေရာက္်လာသည်။ စာအေရးအသား၏ ေက္ျးဇူး ေြက္ာင့်် ေရးလူတိုို့၏ ေဆာင်ရွက္်ချက္်များက္ို ေနာင်းလူတိုို့က္ ဆက္်ခံာ်ြပး ဆက္်လက္်တိုးတက္်ေအာင် ဖန်တး နိုင်လာြက္သည်။ ဤသိုို့ြဖင့်် လူို့ယဉ်ေက္ျးမှုသည် ပို၍ပို၍ ဖွံို့ြဖုးလာရသည်။ “နစ်ေပါင်း ရာေထာင်မက္ေသာ အချန်က္ ပိုဂ္ လ်အမျ းမျ း၏ အဆိုအမန်ို့များ ေဆာင်ရွက္်ချက္်များက္ို ယေနို့ တိုင် သနိုင်ြခင်းမာ စာအေရးအသား၏ ေက္ျးဇူးေြက္ာင့််ြဖစ်သည်။ စာအေရးအသားသည် သစရာမတ်စရာ ဗဟိုသိုတ အမျ းမျ းက္ို သိုမးထန်းသမ်းေပးနိုင်သည်။ ထိုို့ေြက္ာင့်် မတ်သားစရာများက္ို အားလံိုးဦးေခါင်း ထမာ ထည်ထ ့် ားစရာမလိုေတာ့်ပ စာြဖင့်် မတ်ထားနိုင်သည်။ ဤမျဆလ ို ျင် စာအေရးအသား၏ အေရး ပါပံိုမာ ထင်ရားေလာက္်ပါာ်ြပ...” ြမန်မာဘာသာစက္ားတွင်လည်း က္ိုယ်ပိုင်စာအေရးအသား စနစ် အခိုငအ ် မာရေနာ်ြပးြဖစ်သည်။ စာအေရး အသားစနစ်တွင် အသံိုးြပုေသာ ေက္ာက္်ေက္ာက္်ေက္ွွ့ေက္ွွ့ အမတ်သေက္င်္တများက္ို “အက္ခရာ”ဟိုေခါ်သည်။ “ြမန်မာစကာ်း ြမန်မာစာ ရုပ်ပံုလာ” မှ
| www.myanmarsar.org
3
ြမန်မာအက္ခရာ ်ေမာင်ခင်မင်{ဦ်းခင််ေအ်း}(ဓနုြဖူ)
ြမန်မာအကခရာ “နှုတ်တစ်ရာ စာတစ်လိုးံ ”ဟူေသာ ြမန်မာစက္ားပံိုက္ို ဂရိုြပုမမည်ထင် ပါသည်။ စက္ားများက္ို နှုတ်ြဖင့်် အခွန်းတစ်ရာေလာက္်ေြပာဆေ ို စ က္ာမူ ဆိုစက္ားများသည် ေလထတွင် ေပျာက္်သွားမည်ြဖစ်သည်။ စာ တစ်လံိုးနင့်် ေရးမတ်လိုက္်လျင်မူ မေပျာက္်ပျက္်ဘ စွြမစွာ က္ျန်ရစ်ေန လမ့််မည်ဟူေသာ သေဘာက္ို ထိုစက္ားပံိုက္ ေဖာ်ညွှန်းေနသည်။ က္မဘာေပါ်ရ
ဘာသာစက္ားအေတာ်များများသည်
ထိုသေဘာက္ို
လိုက္်နာက္ျင့််သံိုးအေက္ာင်အထည်ေဖာ်ာ်ြပး ြက္ာ်ြပြဖစ်သည် နှုတ်ြဖင့်် ေြပာေသာစက္ားသံများက္ို ြမင်သာေသာအမတ်အသားြဖင့်် တစ်ဆင့်် မတ်တမ်းတင်က္ာ “စာအေရးအသား”က္ို တထွင်ခ့်ြက္ာ်ြပးြဖစ်သည်။ ဘာသာစက္ား အေတာ်များများတွင် က္ိုယ်ပိုင်စာ အေရးအသား စနစ်များရြက္ာ်ြပးြဖစ်သည်။ စာအေရးအသားေပါ်ေပါက္်လာသည့််အတွက္် များစွာ အက္ျ းရသည်က္ား အမန်ပင်ြဖစ်သည်။ စာအေရး အသားြဖင့်် ထန်းသမ်းမတ်တမ်းတင်နိုင်ြခင်းေြက္ာင့်် ဘာသာစက္ားဆိုေသာ စက္ားသံများသည် ေလထမာ ချက္်ချင်းေပျာက္်မသွားေတာ့်ဘ အချန်ြက္ာြက္ာခံသည့်် အေြခအေနသိုို့ ေရာက္်လာသည်။ ေနရာေဝးေဝးပျံို့ နံို့ေအာင် လိုပ်နိုင်ေသာ အေြခအေနသိုို့ ေရာက္်လာသည်။ စာအေရးအသား၏ ေက္ျးဇူးေြက္ာင့်် ေရးလူတိုို့၏ ေဆာင်ရွက္်ချက္်များက္ို ေနာင်းလူတိုို့က္ ဆက္်ခံာ်ြပး ဆက္်လက္်တိုးတက္်ေအာင် ဖန်တးနိုင်လာြက္သည်။ ဤသိုို့ြဖင့်် လူယ ့် ဉ်ေက္ျးမှုသည် ပို၍ပို၍ ဖွံို့ြဖုးလာရသည်။ “နစ်ေပါင်း ရာေထာင်မက္ေသာ အချန်က္ ပိုဂ္ လ်အမျ းမျ း၏ အဆိုအမန်ို့များ ေဆာင်ရွက္်ချက္်များက္ို ယေနို့ တိုင် သနိုင်ြခင်းမာ စာအေရးအသား၏ ေက္ျးဇူးေြက္ာင့််ြဖစ်သည်။ စာအေရးအသားသည် သစရာမတ်စရာ ဗဟိုသိုတ အမျ းမျ းက္ို သိုမးထန်းသမ်းေပးနိုင်သည်။ ထိုို့ေြက္ာင့်် မတ်သားစရာများက္ို အားလံိုးဦးေခါင်းထ မာ ထည်ထ ့် ားစရာမလေ ို တာ့်ပ စာြဖင့်် မတ်ထားနိုင်သည်။ ဤမျဆိုလျင် စာအေရးအသား၏ အေရးပါပံိုမာ ထင်ရားေလာက္်ပါာ်ြပ...” ြမန်မာဘာသာစက္ားတွင်လည်း က္ိုယ်ပိုင်စာအေရးအသား စနစ် အခိုင်အမာရေနာ်ြပးြဖစ်သည်။ စာအေရးအ သားစနစ်တွင် အသံိုးြပုေသာ ေက္ာက္်ေက္ာက္်ေက္ွွ့ေက္ွွ့ အမတ်သေက္င်္တများက္ို “အက္ခရာ”ဟိုေခါ်သည်။
“ြမန်မာစကာ်း ြမန်မာစာ ရုပ်ပံုလာ” မှ
| www.myanmarsar.org
4
ြမန်မာအက္ခရာ ်ေမာင်ခင်မင်{ဦ်းခင််ေအ်း}(ဓနုြဖူ) ြမန်မာစာ အေရးအသား စနစ်တွင်လည်း “ြမန်မာအက္ခရာ”က္ို အသံိုးြပုသည်ပင် ြဖစ်သည်။ သိုို့ဆိုလျင် ြမန်မာအက္ခရာသည် မည်သိုို့သေဘာ ရပါသည်း။ သသာရံိုအက္ျဉ်းမျ တင်ြပပါရေစ။ ြမန်မာအက္ခရာအေြက္ာင်း တင်ြပရာတွင် (၁) ဦးသာြမတ်၏ ြမန်မာအက္ခရာသမိုင်း (၂) ဦးြမ၏ ေရးေဟာင်းြမန်မာအက္ခရာစာတမ်း (၃) က္ထက္ေဒါ်ခင်ေစာ၏ ြမန်မာအက္ခရာြဖစ်ေပါ်လာပံို (၄) မင်းသိုဝဏ်၏ ြမန်မာအက္ခရာသမိုင်း အက္ျဉ်းချ ပ် (၅) ြမန်မာအဘဓာန်အက္ျဉ်းချ ပ် ၁ တိုို့မ ြမန်မာအက္ခရာသမိုင်း အက္ျဉ်းချ ပ်တိုို့က္ို က္ိုးက္ားပါသည်။ ြမန်မာအက္ခရာသည် အနဒယေရးေဟာင်းအက္ခရာမ ဆင်းသက္်လာသည်ဟို သိုေတသအများက္ တည တညွတ်တည်းမန်ို့ဆိုြက္သည်။ ထိုအက္ခရာက္ို ြဗဟမအက္ခရာ ဟို ေခါ်သည်။ ြဗဟမအက္ခရာသည် ခရစ်ေတာ် မ ေပါ်မ ၈ ရာစို၊ ၇ရာစို နစ်များအတွင်း ေပါ်ေပါက္်ခ့်သည်ဟို ယူဆရာ်ြပး ခရစ်ေတာ်မေပါ်မ ၃ ရာစိုနစ်များတွင် အသံိုးတွင်က္ျယ်ခ့်ပါသည်။ ြဗဟမအက္ခရာမ အနဒယြပည် ေြမာက္်ပိုင်းနင့်် ေတာင်ပိုင်းသံိုးအက္ခရာများ အဆင်ဆ ့် င့််ေပါက္်ဖွားလာခရ ့် ာ ထို အက္ခရာပွားများသည် အနဒယြပည်၌သာမက္ ြမန်မာြပည်အပါအဝင် အေရွ့ေတာင် အာရတစ်ခွင်တွင် ပျံို့နံို့ ထွန်းက္ားခ့်ပါသည်။ ခရစ်နစ်ေပါ်ဦးစ အခါမစ၍ အနဒယ တိုင်းသားတိုို့သည် အေရွ့ေတာင်အာရ တစ်ခွင်သိုို့ သေဘာင်္လွှင့််က္ာ ေရာက္်ရလာြက္သည်။ သူတိုို့နင့််အတူ ဗိုဒဓဘာသာ၊ ြဗဟမဏဘာသာ၊ ဟနဒူဓမမသတ်က္ျမ်း၊ အနိုပညာအမျ း မျ းနင့်် အက္ခရာ အေရးအသားတိုို့ပါလာြက္သည်ဟို ပညာရင်တိုို့က္ ယူဆြက္ပါသည်။ ြဗဟမအက္ခရာမ ပွားလာေသာ အနဒယြပည်ေြမာက္်ပိုင်းသံိုး အက္ခရာများအနက္် ြမန်မာြပည်၌ေတွွ့ရေသာ အက္ခရာများမ ဂိုပတ အက္ခရာ နင့်် နာဂရအက္ခရာတိုို့ြဖစ်သည်။ ဂိုပတ အက္ခရာသည် အနဒယြပည် ေြမာက္်ပိုင်း တွင် ပိုပတမင်းတိုို့ြက္းစိုးသည့်် ခရစ်နစ်၄ရာစို၊ ၅ရာစိုနစ်များ အတွင်းက္ အသံိုးြပုခေသာ ့် အက္ခရာများြဖစ်၍ ရခိုင်ြပည်နယ်ရ ေရးေဟာင်းပါဠ၊ သက္ကတေက္ျာက္်စာ၊ ေခါင်းေလာင်းစာ တိုို့တွင် ထိုအက္ခရာက္ို ေတွွ့ရပါ သည်။ နာဂရအက္ခရာမာ ဂိုပတအက္ခရာမ ေပါက္်ဖာ ွ းလာာ်ြပး ရခိုင်ြပည်နယ်၊ ပိုဂံနင့်် သေရေခတတရာ ြမုေ ို့ ဟာင်း
“ြမန်မာစကာ်း ြမန်မာစာ ရုပ်ပံုလာ” မှ
| www.myanmarsar.org
5
ြမန်မာအက္ခရာ ်ေမာင်ခင်မင်{ဦ်းခင််ေအ်း}(ဓနုြဖူ) ေနရာ ေမာ်ဇာအနးတစ်၀ိုိုက္်မ ရရေသာ ပါဠသက္ကတေက္ျာက္်စာ အိုတခ ် ွက္်စာတိုို့တွင် ထိုအက္ခရာက္ို ေတွွ့ ရပါသည်။ ြဗဟမအက္ခရာမ ပွားလာေသာ အနဒယေတာင်ပိုငး် သံိုး အက္ခရာများ အနက္် ြမန်မာြပည်တွငေ ် တွွ့ရေသာ အက္ခရာမာ ေတလိုဂူ-က္နဍအက္ခရာ ြဖစ်သည်။ ေတလိုဂူမာ အနဒယြပည်အေရွ့ေတာင်ပင ို ်း၊ အြနဒေဒသ၊ က္စစ နားနင့်် က္ိုဒါဝရြမစ်၀ိုမ်းြဖစ်၍ က္နဍမာ အနဒယြပည်အေနာက္်ေတာင်ပိုငး် က္င်နရေဒသ (ယခိုဂိုဝါနယ်)ြဖစ် ့် သာ ြဗဟမအက္ခရာပွား များက္ို ေပါင်းစို သည်။ ထိုေဒသများတွင် ခရစ်နစ် ၅ရာစိုမ ၁၄ရာစိုအထ အသံိုးြပုခေ က္ ေတလိုဂူ-က္နဍ အက္ခရာဟို အမည်ေပးြခင်းြဖစ်သည်။ အိုပ်ချ ပ်ေသာ မင်းက္ိုအစွြပု၍ ပလလဝအက္ခရာ၊ က္ ဒမဗအက္ခရာ၊ စာလိုက္ျအက္ခရ စသည်ြဖင့်် အေသးစတ် ခွြခားေခါ်တွင် ပါေသးသည်။ ထေ ို တလိုဂူ-က္နဍ အက္ခ ရာမ ပျူအက္ခရာ၊ မွန်အက္ခရာ၊ ြမန်မာအက္ခရာ တိုို့ ဆင်းသက္်ေပါက္်ဖွားလာသည်ဟူ၍ ပညာရင်တိုို့ ယူ ဆြက္ပါသည်။ ြမန်မာအက္ခရာ အေပါ်ေပါက္်လာာ်ြပးသည့်် ေနာက္်တွင် ေရးြမန်မာတိုို့သည် မမတိုို့ ေရးလိုသည့်် အေြက္ာင်း အရများက္ို အရာဝတထ အမျ းမျ းေပါ်တွင် ေရးမတ်အက္ခရာတင်ခ့်ြက္ပါသည်။ ဤသိုို့အက္ခရာ တင်ေသာစာ များတွင် အိုတ်ခွက္်စာ၊ စဉ့််က္ွင်းစာ၊ ေက္ျာက္်စာ၊ မင်စာ၊ ေပစာ၊ ပိုရပိုက္်စာ၊ ေခါင်းေလာင်းစာ စသည့််တိုို့ ပါ ဝင်ပါသည်။ {ထိုေရးေဟာင်းစာများ အေြက္ာင်းက္ို ေနာက္်ပိုင်းတွင်းေဖာ်ြပေပးထားပါသည်။} ဤစာအသးသးသည် လက္်ေရးစာများ ြဖစ်ြက္ာ်ြပး၊ ပိုဂေ ံ ခတ်ေက္ျာက္်စာမင်စာများတွင်အက္ခရာေလးေထာင့်် ပံိုြဖစ်၍ ေနာက္်ပိုင်းစာများတွင် အက္ခရာအဝိုင်းပံိုြဖစ်လာသည်။ ေဖာ်ြပခသ ့် ည် ပျူအက္ခရာ၊ မွန်အက္ခရာ၊ ြမန်မာအက္ခရာတိုို့က္ို ြမန်မာသက္ကရာဇ် ၄၇၅ခိုနစ် ( ခရစ်နစ် ၁၁၁၃ ခန်ို့) တွင် ေရးထိုးခ့်ေသာ ရာဇက္ိုမာရ် ေက္ျာက္်စာတွင် တစ်ြပုင်တည်း နှုင်းယဉ်ေလ့်လာ နိုင်ပါသည်။ ထို ေက္ျာက္်စာတွင် ရာဇက္ိုမာရ်မင်းသား၏ က္ိုသိုလ်ေက္ာင်းမှုက္ို မတ်တမ်းတင်ထားာ်ြပး အေြက္ာင်းတစ်မျ း တည်းက္ို ပျူ၊ မွန်၊ ပါဠ၊ ြမန်မာဘာသာတိုို့ြဖင့်် တစ်မျက္်နာလျင် သာသာတစ်မျ းက္ျ ေလးမျက္်နာ ေရးထိုး ထားသည်။ အက္ခရာများက္ို ေလ့်လာြက္ည့််ေသာအခါ ပျူအက္ခရာက္ ပံိုစံတစ်မျ းြဖစ်ာ်ြပး မွန်၊ ပါဠ၊ ြမန်မာအ က္ခရာတိုို့က္ ပံိုစံတစ်မျ းြဖစ်သည်က္ို ေတွွ့ရသည်။ ပံိုသဏဌာန်တူညမှုအရ မွန်အက္ခရာနင့်် ြမန်မာအက္ခရာတိုို့ သည် ေရးေဟာင်းအက္ခရာတစ်မျ းတည်းမ ဆင်းသက္်လာသည်ဟို ပညာရင်တိုို့ ယူဆြက္သည်။ ပျူအက္ခရာြဖင့်် ေရးထိုးထားေသာ ေက္ျာက္်စာ၊ ေပစာ၊ အိုတ်ခွက္်စာ၊ အရိုးအိုးတိုို့က္ို ပျူလူမျ းတိုို့၏ ေဒသ ေဟာင်းြဖစ်ေသာ ဟန်လင်းြက္းြမုန ို့ င့်် ေမာ်ဇာရွာအနးတစ်၀ိုိုက္်တွင် အများဆံိုးေတွွ့ရေြက္ာင်းသရသည်။ ေရးအက္ျဆံိုးမွန်အက္ခရာ ြမန်မာအက္ခရာတိုို့က္ိုမူ အေနာ်ရထာမင်းြက္း၏ အိုတ်ခွက္်လက္်ေရးစာများတွင် ေတွွ့ရရသည်။ အိုတ်ခက္ ွ မ ် ျားတွင် ေလာက္နာထ ဘိုရားေလာင်းပံို၊ ဘိုရားဆင်းထိုေတာ်ပိုတ ံ ိုို့ပါရာ်ြပး၊ ပံို “ြမန်မာစကာ်း ြမန်မာစာ ရုပ်ပံုလာ” မှ
| www.myanmarsar.org
6
ြမန်မာအက္ခရာ ်ေမာင်ခင်မင်{ဦ်းခင််ေအ်း}(ဓနုြဖူ) ေအာက္်၌ မွန်ြမန်မာ အက္ခရာတိုို့ြဖင့်် ပါဠဂါထာ ေရးထိုးထားသည်။ ထိုပံိုေတာ်များက္ို သရအနိုရိုဒဓေဒဝ၊ အ ေနာ်ရထာမင်းြက္းသည်(သံသရာဝဋ်ဆင်းရမ) လွတ်ေြမာက္်ပါရြခင်းငာ မမလက္်ြဖင့်် ြပုလိုပေ ် ြက္ာင်း ေရး ွ ်လည်း ရ ထိုးထားြခင်းြဖစ်သည်။ ထိုအေြက္ာင်းအရာမျ းက္ိုပင် မွန်ဘာသာြဖင့်် ေရးထိုးထားေသာ အိုတ်ခက္ ေနသည်။ မတ်သားဖွယ်အချက္် တစ်ချက္်မာ “ြမန်မာအက္ခရာ”ဟို ေခါ်နိုင်သည်။ ထိုအက္ခရာက္ို အေနာ်ရထာလက္် ထက္်တွင် အထင်အရားေတွွ့ရေသာ်လည်း ထိုအက္ခရာြဖင့်် မတ်တမ်းြဖင့်် မတ်တမ်းတင်ခေ ့် သာစာမာ ြမန်မာစာ မဟိုတ်ေသးဘ ပါဠစာ၊ မွန်စာတိုို့ြဖစ်ေနြခင်းပင် ြဖစ်သည်။ ရာဇက္ိုမာရ် ေက္ျာက္်စာက္ျမသာ ြမန်မာစာအေရးအသားက္ို အခိုင်အမာစတင်ေတွွ့ရြခင်းြဖစ်သည်။ ရာဇက္ိုမာရ်ေက္ျာက္်စာက္ို ယခိုအထ ူ ိုင်သည်။ ေတွွ့ရသမျ သက္ကရာဇ် အခိုင်အမာပါသည့်် အေစာဆံိုး ြမန်မာစာအေရးအသားအြဖစ် မတ်ယန သက္ကရာဇ် အခိုင်အမာ မပါေသာ်လည်း အက္ခရာတိုို့၏ ပံိုသဏဌာန်၊ စက္ားအသံိုးအနှုန်းနင့်် စာလံိုးေပါင်းပံိုတိုို့ က္ို ေထာက္်၍ ေရးက္ျေသာ ြမန်မာစာ အေရးအသားများအြဖစ် ယူဆရေသာ စာများလည်း ရပါေသးသည်။ ပိုဂံအာနနဒာဘိုရား အေရွ့ဘက္် ေမာင်ချစ်စ၏ ယာအတွင်း က္ိုန်းတစ်က္ိုန်းမ ရရေသာ အိုတ်ခွက္်လက္်ေရး စာ၊ ပိုဂံြမုသ ို့ က္်ဦးေတာ် ေပါ်ေတာ်မဘ ူ ိုရားအနးမ ရရေသာ ေက္ျာက္်စာနင့်် ပိုဂံြမုို့ နဘေတာဘိုရား ခိုတည်ရ ရာ ယာအတွင်းမရေသာ ေက္ျာက္်စာတိုို့မာ တင်ရားပါသည်။ ဤမျဆိုလျင်
ြမန်မာအက္ခရာေပါ်ေပါက္်လာပံိုနင့််
ေရးေဟာင်း
ြမန်မာအက္ခရာများအေြက္ာင်း
ပံိုေပါ်
ေလာက္်ာ်ြပဟို ယူဆပါသည်။
အုတ်ခွကစ် ာ အိုတ်ခွက္်စာမာ ရွှံွ့ေစးြပားေပါ်တွင် ဗိုဒဓ ရိုပ်ပွားေတာ်များက္ို ပံိုနပ်၍ မးဖိုတ်ထားေသာ “အိုတ်ခက္ ွ ်ဘိုရား” ( ေြမပံိုဘိုရားဟိုလည်း
ေခါ်ပါသည်။)များ၏
ေအာက္်ေြခနင့််
ေက္ျာဘက္်တိုို့တွင်
ေရးထိုးေလ့်ရေသာ
က္ိုသိုလ်ရင်၏ ဆိုေတာင်းစာများြဖစ်သည်။ ပိုဂေ ံ ခတ်က္ အိုတ်ခွက္်စာများစွာ ေပါ်ေပါက္်ခပ ့် ါသည်။
စဉ်က ့် ွင််းစာ စဉ့််က္ွင်းစာမာ စဉ့််က္ွင်းေခါ် စဉ့််ရည်သိုတ်ထားေသာ ရိုပ််ြက္ွအိုတ်ချပ်များတွင် ေရးထိုးထားေသာ စာများြဖစ် သည်။ ပိုဂံေခတ်က္ က္ိုသိုလ်ရင်အချ ို့သည် မမတိုို့ေက္ာင်းမှု ေစတပိုထိုးများက္ို ဇာတ်နပါတ် သရိုပေ ် ဖာ်ရိုပ် လံိုးရိုပ််ြက္ွအိုတ်ချပ်များ (စဉ့််က္ွင်းများ)ြဖင့်် ပတ်ပတ်လည် စြခယ်ပေ ူ ဇာ်ခ့်ြက္သည်။ ထဇ ို ာတ်နပါတ်အမည် နင့်် အမတ်စဉ် ဇာတ်ညွှန်းများက္ို ေရးထိုးထားေသာ စာများသည် စဉ့််က္ွင်းစာပင် ြဖစ်သည်။ “ြမန်မာစကာ်း ြမန်မာစာ ရုပ်ပံုလာ” မှ
| www.myanmarsar.org
7
ြမန်မာအက္ခရာ ်ေမာင်ခင်မင်{ဦ်းခင််ေအ်း}(ဓနုြဖူ)
်ေကျာက်စာ ေက္ျာက္်စာမာ ေက္ျာက္်ြပားေပါ်တွင် ေရးထွင်းထားေသာ စာြဖစ်ပါသည်။ ပိုဂေ ံ ခတ်က္စ၍ အလှူရင်များ သည် မမတိုို့အလှူများက္ို ေက္ျာက္်စာေရးထိုးာ်ြပး မတ်တမ်းတင်ခ့်ြက္သည့်် အေလ့်ရြက္သည်။ ေက္ျာက္်စာ အများစိုမာ အလှူမတ်တမ်းြဖစ်သည်။
မင်စာ မင်စာမာ ေရးဂူဘိုရား အတွင်းဘက္်နံရံများတွင် မင်ြဖင်ေ ့် ရးထားေသာ စာများြဖစ်သည်။ ဗိုဒဓဝင် ဇာတ်န ပါတ်ပန်းချသရိုပေ ် ဖာ်ပိုမ ံ ျားက္ို ေဖာ်ညွှန်းေသာ စာတမ်းများ၊ မူလက္ိုသိုလ်ရင်၏ ဆိုေတာင်းစာများ၊ ေနာက္် ထပ်ြဖည့််စွက္်ြပုြပင် မွမး် မံသူတိုို့၏ ြဖည့််စွက္်မတ်တမ်းများ ထိုေခတ်က္ ေမွးဖွားသူတိုို့၏ ဇာတာခွင်များ စသည်တိုို့က္ို မင်စာများြဖင်ေ ့် တွွ့ရသည်။
်ေပစာ ွ ် ေပစာမာ ေပပင်မရေသာ ေပရွက္ေ ် ပါ်တွင် က္ညစ်ေခါ် သံခွျန်နင့်် ေရးသည့််စာြဖစ်သည်။ ြမန်မာနိုင်ငံတင စက္ကူမေပါ်မက္ ေပရွက္်က္ို စာေရးက္ရယာအြဖစ် တွင်တွင်က္ျယ်က္ျယ် အသံိုးြပုြက္သည့်် အေလျာက္် စာေပ အမျ းမျ းက္ို ေပရွက္်ေပါ်တွင် ေလ့်လာနိုင်ပါသည်။ ''စာ'' နင့်် ''ေပ''တွာ်ြပး ''စာေပ''ဟိုေခါ်ေဝါ်သည်က္ြို က္ည့်် လျင် စာေရးသားမူ၌ ''ေပ''သည် မည်မျအေရးပါေြက္ာင်း သနိုငသ ် ည်ဟို ပညာရင်တိုို့ မန်ို့ြက္ပါသည်။
ပုရပိုကစ ် ာ ပိုရပိုက္်စာမာ ပိုရပိုက္ေ ် ပါ်တွင် က္ံက္ ့် ူဆန်ေခါ် ေက္ျာက္်နိုတံတစ်မျ းြဖင့်် ေရးေသာစာြဖစ်သည်။ ပိုရပိုက္က္ ် ို အများအားြဖင့်် သစ်ေခါက္်၊ ဝါးစသည်တိုို့နင့်် ြပုလိုပ်ာ်ြပး ဘယ်ြပန်ညာြပန် အထပ်ထပ် အလွှာလွှာ တွန်ို့ေခါက္် ထားသည့််အတွက္် စာအိုပ်က္သ ့် ိုို့ြဖစ်သည်။ ပိုရပိုက္်တွင် က္ံက္ ့် ူဆန်ြဖင်စ ့် ာများ၊ ရိုပ်ပိုမ ံ ျား ေရးေလ့်ရသည်။
်ေခါင််း်ေလာင််းစာ ေခါင်းေလာင်းစာမာ ေစတပိုထိုးများတွင် သွန်းလိုပ်လှူဒါန်းေသာ သတတ ေခါင်းေလာင်းများ၌ ေရးထိုးထား ေသာစာများြဖစ်ပါသည်။ က္ိုသိုလရ ် င်၏ အလှူမတ်တမ်းများ ေရးထိုးေလ့်ရပါသည်။
“ြမန်မာစကာ်း ြမန်မာစာ ရုပ်ပံုလာ” မှ
| www.myanmarsar.org
8
ြမန်မာအက္ခရာ ်ေမာင်ခင်မင်{ဦ်းခင််ေအ်း}(ဓနုြဖူ)
ြမန်မာစာစတင်ြဖစ််ေပါ်လာပံု စတင်ြခင််း ြမန်မာစာစတင်ြဖစ်ေပါ်လာြခင်းသည်
ြမန်မာသည်
ပျူနင့််မွန်စာေရးနည်းက္ို
စံတင်ာ်ြပး
(၁၁)ရာစိုတွင်
ြမန်မာဘာသာ ေပါ်ထွန်းလာခြ့် ခင်းြဖစ်သည်။ ြမန်မာနိုင်ငံ စတင်တည်ေထာင်စဉ်က္ာလ အေနာ်ရထာမင်း၏ ် ာ လက္်ထက္်တွင် သက္ကတဘာသာစာြဖင့်် ေရးေသာအိုတ်ခွက္်စာများ၊ ပါဠစာများြဖင့််ေရးေသာ အိုတ်ခွက္စ များက္ို အေထာက္်အထားြပုက္ာ ြမန်မာ့်တိုို့သည် မူလက္ ပါဠနင့်် သက္ကတဘာသာတိုို့က္ို ရင်းနးခ့်ေြက္ာင်း သရသည်။ သက္ကတဘာသာသည် မဟာယာန ဗိုဒဓဘာသာနင့်် ဆက္်နွယ်ာ်ြပး ပါဠဘာသာသည် ေထရဝါဒဗိုဒဓ ဘာသာနင့်် နးနွယ်ေြက္ာင်းသရသည်။
ပျူစာ၊မွန်စာမျာ်းနှင့််ြမန်မာမျာ်း ြမန်မာတိုို့သည် တိုင်းြခားဘာသာြဖစ်ေသာ ပါဠစာက္ိုဗိုဒဓဘာသာစာေပအြဖစ် လက္်ခံလာချန်တွင် ြမန်မာ တိုင်းရင်းသားများ၏ စာေပြဖစ်ေသာ ပျူစာ၊ မွန်စာတိုို့သည် ရင်သန်နင့်် ေနာ်ြပးြဖစ်ေြက္ာင်း သရသည်။ ြမန်မာစာေပါ်ေပါက္်လာေသာ အခါတွင် ြမန်မာတိုို့သည် ြမန်မာစာနင်အ ့် တူ တိုင်းရင်း ပျူ၊ မွန်စာေပတိုို့က္ို လည်း ဆက္်လက္်ြပုစိုလာခြ့် က္ာ်ြပး ခရစ်နစ်(၁၁၁၃)ခိုနစ် တွင် ရာဇက္ိုမာရ်မင်းသား ေရးထိုးေသာ ြမေစတ ေက္ျာက္်စာတွင် ပျူ၊ မွန်၊ ြမန်မာဘာသာ တိုို့က္ို ပါဠစာေပနင့်် အတူ ယဉ်တွ ေတွွ့ရရသည်။ ပါဠစာေပမ ြမန်မာစာေပသိုို့ အြပန်အလန် ဘာသာြပန် အေရးအသားနင့်် ပါဠဘာသာြပန်ေရးသည့်် အေရးအသားများ ထွန်းက္ားလာခ့်ာ်ြပး (၁၁)ရာစို အေနာ်ရထာမင်း လက္်ထက္်တွင် ေထရဝါဒဗိုဒဓသာသနာနင့်် အတူ ပဋက္တ် စာေပများ ပိုဂံသိုို့ေရာက္်ရလာာ်ြပးေနာက္်တွင် (၁၁) ရာစို ေနာင်းပိုင်းတွင် ြမန်မာစာ စတင် ေပါ်ေပါက္် ထွန်း က္ားခ့်ေြက္ာင်း သမိုင်းအေထာက္်အထားများက္ ြပဆိုထားသည်။
အသံု်းအနှုန််းမျာ်းခိုင်ြမဲလာပံု ြမန်မာစာ ေပါ်ေပါက္်လာပံိုက္ို ပိုဂေ ံ ခတ် က္ျန်စစ်သားမင်း နတ်ရွာစံာ်ြပး ခရစ်နစ် (၁၁၁၃) ခန်ို့တွင် ေရးထိုး ေသာ ရာဇက္ိုမာရ်ေက္ျာက္်စာသည် သက္ကရာဇ် အခိုင်အမာ ပါေသာ အေစာဆံိုး ြမန်မာစာ ြဖစ်ေြက္ာင်းသရ သည်။ ြမန်မာစာစတင် ေဖာ်ြပရာတွင် ဗိုဒဓစာေပများက္ို ေက္ျာက္်စာ၊ မင်စာများြဖင့်် ဇာတ်နပတ်၊ ပန်းချ၊ ပန်း ပိုများနင့်် အတူ မင်ြဖင့်် ေဖာ်ြပြက္ာ်ြပး ေက္ျာက္်စာများ ၊ မင်စာများ စတင် ေပါ်ေပါက္်လာခရ ့် ေြက္ာင်း သရ သည်။ ေနာက္်ပိုင်းတွင် ဗိုဒဓစာေပ အေြက္ာင်းအရာများက္ို စက္ားေြပြဖင်လ ့် ည်းေက္ာင်း က္ဗျာများြဖင်လ ့် ည်း ေက္ာင်းဖွွ့နွလာြက္ာ်ြပး၊ ဗိုဒဓစာေပက္ို အေြခခံက္ာ ြမန်မာစာေပ အေရးအဖွွ့အမျ းမျ းေပါ်ထွန်းလာရေြက္ာင်း သရသည်။ ပါဠ၊ ပျူ၊ မွန်၊ ြမန်မာဟူေသာ ဘာသာစက္ားတိုို့မ စက္ားလံိုးများက္ို ေမွးစားသံိုးနှုန်းြခင်း၊ ဘာ သာြပန်သံိုးနှုန်းြခင်းတိုို့ြဖင့်် ြမန်မာစက္ား နင့်် စာေပ ဖွံို့ြဖုး်ြက္ွယ်ဝ လာခ့် သည်ဟို ဆိုြက္သည်။ ပင်းယေခတ် “ြမန်မာစကာ်း ြမန်မာစာ ရုပ်ပံုလာ” မှ
| www.myanmarsar.org
9
ြမန်မာအက္ခရာ ်ေမာင်ခင်မင်{ဦ်းခင််ေအ်း}(ဓနုြဖူ) (၁၃၀ို၉ ခိုနစ် ခန်ို့ မ ၁၃၆၀ို) နင့်် အင်းဝေခတ် (၁၃၆၄ မ ၁၄၈၆) တစ်ေလျာက္်လံိုးတွင် ြမန်မာတိုို့သည် ဗိုဒဓစာ ေပအေမွအနစ်များက္ို ပါဠဘာသာမ တစ်ဆင့်် ဘာသာြပန်ြပုစိုလာခ့်ြက္ာ်ြပး ြမန်မာစာေပအေနနင့်် အေရး အသား အသံိုးအနှုန်းများ ခိုင်ြမစွာ အြမစ်တွယ် ထွန်းက္ားေနာ်ြပ ြဖစ်သည်။
ြမန်မာဗျည််း(၃၃)လံု်း ြဖစ််ေပါ်လာပံု ြမန်မာဗျည်း ၃၃-လံိုး ြဖစ်ေပါ်လာပံိုအေြက္ာင်း ေြပာရာမာ ဗျည်းေရာ သရေရာ ြမန်မာအက္ခရာ ဘယ်လိုြဖစ် ေပါ်လာတယ်ဆိုတာက္ စေြပာဖိုို့လိုမာေပါ့်။ ြမန်မာအက္ခရာဟာ အနဒယနိုင်ငံမာ ဘစ ၅၀ို၀ို-ေလာက္်က္ ၇၀ို၀ို-ေက္ျာ်အထ ထွန်းက္ားခ့်တ့် ြဗာဟမ (Brahmi) အက္ခရာက္ ဆင်းသက္်လာေြက္ာင်း ပညာရင်ေတွက္ မန်ို့ ဆိုြက္တယ်။ ခရစ်နစ်ဦးပိုင်းေလာက္်မာ အနဒယနိုင်ငံသားေတွ အေရွ့ေတာင်အာရက္ို သေဘင်္ာြက္းေတွနို့ ရွက္်လွင့််လာ ရာမ ဗိုဒဓဘာသာ၊ ဟနဒူဘာသာ၊ အက္ခရာ၊ နတက္ျမ်း၊ ဓမမသတ်က္ျမ်း စတ့် ယဉ်ေက္ျးမှုေတွပါလာာ်ြပး အေရွ့ ေတာင်အာရ နိုင်ငံေတွမာ ထွန်းက္ားတာပါ။ အဒအက္ခရာဟာ မွန်လူမျ းေတွဆ အရင်ေရာက္်ာ်ြပး အဒက္မ တဆင့်် ြမန်မာေတွဆေရာက္်တယ်။ ြမန်မာေတွက္ အဒအက္ခရာေတွက္ို ြမန်မာစက္ားသံေတွနို့ အံဝင်ခွင် က္ျြဖစ်ေအာင် လိုအပ်သလို မွမ်းမံအသံိုးြပုရာက္ ြမန်မာအက္ခရာ ေပါ်ေပါက္်လာတယ်လိုို့ ယူဆြက္ပါတယ်။ ြမန်မာအက္ခရာဆိုရာမာ ဗျည်းေရာ၊ သရေရာ ပါဝင်ပါတယ်။ ဗျည်းေတွက္ို အမည်ေပးပံိုက္ စတ်ဝင်စားစရာ ့် မည်ေတွ ေပးတာလလိုို့ စဉ်းစား ေက္ာင်းပါတယ်။ ဘယ်တိုန်းက္စာ်ြပး က္ြက္း-ခေခွး-ဂငယ်-ဃြက္း-စတအ ြက္ည့််ရင် ြမန်မာအက္ခရာေတွက္ို ေပရွက္ေ ် ပါ်မာ က္ညစ်နို့ အဝိုင်းပံိုေရးေတာ့်မ ြဖစ်လမ်မ ့် ယ်လိုို့ ဆိုချင်ပါ ံ ခတ်တိုန်းက္ေတာ့် ခိုလို ဝိုင်းဝိုင်းစက္်စက္် မဟိုတေ ် ြက္ာင်း ပိုဂေ ံ က္ျာက္် တယ်။ ေက္ျာက္်စာ စေရးထိုးတ့် ပိုဂေ စာေတွက္ိုြက္ည့််ရင် သနိုင်ပါတယ်။ အဒတိုန်းက္ ေက္ျာက္်ေပါ်မာ ေဆာက္်တိုို့၊ ဘာတိုို့နို့ ထွင်းရတာမိုို့ ေလး ေထာင်ပ ့် ံိုေတွ ထွင်းတယ်၊ မဝိုင်းေသးဘူး။ ၀ို-ဝ က္ေလး ဝိုင်းဝိုင်းေရး-လိုို့ ေြပာလိုို့မရေသးဘူး။ ေပေပါ်မာေရးေတာ့် ေလးေထာင့််ေရးရင် အဆင်မေြပဘူး။ ေပရွက္်အေြက္ာေတွ စိုတ်ြပတ်နိုင်တယ်။ အဝိုင်း ေရးေတာ့် ပိုအဆင်ေြပတယ်။ အဒလိုအဝိုင်းေရးတ့်ေခတ်ေရာက္်မ ဗျည်းေတွရ့် ပံိုသဏဍာန်က္ိုြက္ည့််ာ်ြပး အ မည်ေပးတာပါ။ ဒေတာ့် ြမန်မာဗျည်းေတွဟာ မဝင ို ်းခင်တိုန်းက္ က္ြက္း-ခေခွး စတ့် အမည်ေတွ မရေသးဘ က္-ခ-လိုို့ပ ေခါ်လမ်မ ့် ယ်ထင်တယ်။ ဗျည်းေတွက္်ို အမည်ေပးရာမာ ဂိုဏ်အရည်အေသွးအရ အမည်ေပးတာေရာ၊ ပံိုသဏဍာန်အရ အမည်ေပးတာ ေရာ ေတွွ့ရတယ်။ က္ြက္း၊ ဃြက္း၊ ဏြက္း၊ ဠြက္း ဆိုတ့် အက္ခရာေလးလံိုးက္ို ြက္းေလးလံိုး-လိုို့ေခါ်ြက္တယ်။ အ ဃြက္း၊ ဏြက္း၊ ဠြက္းတိုို့မာေတာ့် ဂငယ်၊ နငယ်၊ လ(ငယ်) ဆိုတ့် အတွေတွ ရတယ်မဟိုတ်လား။ ဒါ
“ြမန်မာစကာ်း ြမန်မာစာ ရုပ်ပံုလာ” မှ
| www.myanmarsar.org
10
ြမန်မာအက္ခရာ ်ေမာင်ခင်မင်{ဦ်းခင််ေအ်း}(ဓနုြဖူ) ေြက္ာင့်် အြက္းအငယ်ခွာ်ြပး အငယ်ေတွထက္် အရွယ်ပမာဏြက္းတ့် အက္ခရာေတွက္ို ြက္း-ထည့််ာ်ြပး ေခါ်ြက္ တာေပါ့်။ က္ြက္းက္ျေတာ့် က္ငယ် မရဘ ဘာြဖစ်လိုို့ က္ြက္းလိုို့ေခါ်ရသလလိုို့ ေမးစရာေပါ့်။ ဗျည်း ၃၃-လံိုးမာ ေရွ့ဆံိုး က္ ေခါင်းေဆာင်ဗျည်းြဖစ်လိုို့ က္ြက္းလိုို့ ေခါ်တယ်လိုို့လည်း ယူဆြက္တယ်။ ၃၃-လံိုးမာ အြက္းဆံိုးေပါ့်။ ပံိုသ ဏဍာန်က္ ဂငယ်ထက္် ၂-ဆ ြက္းေနလိုို့ က္ြက္းလိုို့ေခါ်တယ်လိုို့လည်း ဆိုြက္တယ်။ ပံိုသဏဍာန်အရ အမည်ေပးတ့်ဗျည်းေတွက္ို ြက္ည့််ပါ။ ေခွေခွက္ေလးေနလိုို့ ခ-ေခွး၊ လံိုးလံိုးက္ေလး ေနလိုို့ စလံိုး၊ လမ်ေခွေနလိုို့ ဆ-လမ်၊ ေအာက္်က္ွေနလိုို့ ဇ-က္ွ၊ ေဘးက္မျဉ်းဆွထားလိုို့ ဈ-မျဉ်းဆွ၊ ရင်က္ေလးေက္ာက္် ေနလိုို့ ဍ-ရင်ေက္ာက္်၊ ဝမ်းပူေနလိုို့ တ-ဝမ်းပူ၊ အငယ်အေထွးေလးြဖစ်လိုို့ ဒ-ေဒွး (ဒေထွး)၊ ေအာက္်ပိုင်း က္ြခုက္်(ချ င်)့် ေနလိုို့ ဓ-ေအာက္်ြခုက္်၊ မတ်မတ်ေစာက္်ေစာက္်ရလိုို့ ပ-ေစာက္်၊ အထက္်ပိုင်းက္ြခုက္်(ချ င့််) ေနလိုို့ ဗ-ထက္်ြခုက္်၊ က္ိုန်းေနလိုို့ ဘ-က္ိုန်း၊ ပက္်လက္်လန်ေနလိုို့ ယ-ပက္်လက္်၊ အဖျားက္ ေက္ာက္်ေနလိုို့ ရေက္ာက္်-ဆိုာ်ြပး ပံိုသဏဍာန်အရ အမည်ေပးတာ ေတွွ့နိုင်ပါတယ်။ အက္ခရာတချ ွ့ရ့် အမည်ေတွက္ ပံိုသဏဍာန်က္ို ရိုးရိုးေဖာ်ြပတာမဟိုတ်ဘ ပံိုသဏဍာန်တူတ့် အရာဝတထ ေတွနို့ ခိုင်းနှိုင်းအမည်ေပးတာြဖစ်ပါတယ်။ ေရးက္သံိုးတ့် သံလျင်းလိုို့ေခါ်တ့် ထမ်းစင်မာပါတ့် ချတ်ေလးက္ို ေက္ာက္် ေက္ာက္်က္ေလးမိုို့ ဋ-သံလျင်းချတ်၊ ဝမ်းဘနို့တူလိုို့ ဌ-ဝမ်းဘ၊ ေရမှုတ်နို့တူလိုို့ ဎ-ေရမှုတ်၊ ဆင်ရ့်ေြခ ေထာက္်က္ို ခတ်ရတ့် ထူးလိုအက္ွင်း ၂-က္ွင်းပါလိုို့ ထ-ဆင်ထူးလိုို့ ေခါ်ေြက္ာင်း ေတွွ့နိုင်ပါတယ်။ ို တာ့် သာမန်အားြဖင့်် အမည် င-မ-၀ို-သ-ဟ တိုို့က္ေ ို တာ့် အမည်မေပးတာ ေတွွ့ရပါတယ်။ ည-ယ-လ တိုို့က္ေ မေပးေပမယ့်် လအ ို ပ်တအ ့် ခါ ညြက္း၊ ယပက္်လက္်၊ လ(ငယ်)လိုို့ အမည်ေပးပါတယ်။ ဉ က္ို ဉ က္ေလး၊ ည က္ို ညြက္းလိုို့ ခွြခားေခါ်ပါတယ်။ ြမန်မာဗျည်း ၃၃-လံိုးမာ ည(ညြက္း) ပပါတယ်။ ဉ (ဉ က္ေလး) က္ေ ို တာ့် အသတ် အက္ခရာအြဖစ်ပ သံိုးတယ်။ သံေယာဇဉ်တိုို့၊ ဝညာဉ်တိုို့၊ အစဉ်အြမ-တိုို့မာ သံိုးသလေ ို ပါ့်။ ဒေနရာမာ ပါဠဘာသာမာသံိုးတ့် ညနို့ ြမန်မာဘာသာမာသံိုးတ့် ညက္ို ခွြခားမတ်ရမယ်။ ပါဠဗျည်း ၃၃-လံိုးမာ ည မသံိုးဘူး။ ဉ ပသံိုးတယ်။ ဒါေြက္ာင့်် ပိုည က္ို ပိုဉ်+ဉ လိုို့ အသံထွက္်ရတာေပါ့်။ ေရွ့က္ ညက္ို အသတ်အသံထွက္်ရတယ်။ /ပိုန+ ် ညာ့်/လိုို့ အသံထွက္်ရတာေပါ့်။ ဒလိုပ ပညာ/ပဉ်+ဉာ/ပျင်ညာ။ သိုည/သိုဉ်+ဉ /သိုန်ညာ့်၊ လိုို့ အသံထွက္်ရတယ်။ အချ ပ်အားြဖင့်် ပါဠမာ ညဟာ ဉ ၂-လံိုးတွြဖစ်တယ်။ ဉ ေရာ၊ ညေရာ သံိုးတယ်။ ြမန်မာမာေတာ့် ညြက္း ဉ က္ေလးလိုို့ ခွသံိုးတယ်။ ဗျည်း ၃၃-လံိုးမာ ညြက္းသံိုးာ်ြပး အသတ်မာ ဉ သံိုးတယ်လိုို့ ခွြခားမတ်သားနိုင်ပါတယ်။ ြမန်မာစာမာ ဉ နို့ ဥနို့ ေရာေထွးတတ်တယ်။ ဉ (ဉ က္ေလး) က္ ေြခေထာက္် ရည်တယ်။ ဥ (ဘဥ၊ ြက္က္်ဥမာပါတ့် အက္ခရာ ဥ) က္ ေြခေထာက္် တိုတယ်။ ယပက္်လက္်က္ို ရေက္ာက္်နို့ ယဉ်ာ်ြပး ယပက္်လက္်လိုို့ ခွြခား “ြမန်မာစကာ်း ြမန်မာစာ ရုပ်ပံုလာ” မှ
| www.myanmarsar.org
11
ြမန်မာအက္ခရာ ်ေမာင်ခင်မင်{ဦ်းခင််ေအ်း}(ဓနုြဖူ) ေခါ်တယ်။ ေရွ့က္ ရက္ို ရြက္း၊ ယက္ို ယငယ်လိုို့လည်း ခွေခါ်ေသးတယ်။ ရြက္းနို့ ရငယ်ေပါ့်။ လက္ိုလည်း ဠနို့ ယဉ်ာ်ြပး လငယ်လိုို့ ေခါ်နိုင်ပါတယ်။ အက္ခရာအမည်ေတွနို့ပတ်သက္်ာ်ြပး
ေြပာစရာတခိုက္
ဓေအာက္်ြခုက္်က္ို
ေအာက္်က္ချ င်ေ ့် နလိုို့
ဓ
ေအာက္်ြခုက္် ေခါ်တယ်ေြပာာ်ြပး ေရးေတာ့် ေအာက္်က္ မချ င်ပ ့် ါလားလိုို့ ေမးစရာရတယ်။ ပိုဂေ ံ ခတ် ေက္ျာက္်စာေတွမာ စေရးတိုန်းက္ ဓဟာ အခိုလို ေအာက္်က္ ပတ်မေနဘူး။ ဗ ေစာက္်ထိုးေရးသလို ့် နတယ်။ ( ဗထက္်ြခုက္် ေြပာင်းြပန်ပံိုစံမျ းေပါ့်။) ေအာက္်က္ချ င်ေ ဈ (ဈမျဉ်းဆွ) က္ို စလံိုးယပင်-့် ဆိုာ်ြပး မားသင်တ့် ဆရာမက္ေလးေတွ ရတယ်လိုို့ ြက္ားရတယ်။ ဈ ဟာ မူလ အက္ခရာမာ သြခားပံိုသဏဍာန် ရပါတယ်။ စလံိုးက္ို ယပင့််ထားတာ မဟိုတ်ပါဘူး။ ေဘးက္ မျဉ်းဆွထားလိုို့ ဈမျဉ်းဆွ ေခါ်တယ်လိုို့ မတ်သင့််ပါတယ်။ က္ ဒေလာက္်ဆိုရင် ြပည့််စံိုာ်ြပထင်ပါတယ်။
ြမန်မာအကခရာ်ေရ်းဆွနဲ ည််းအဆင့််ဆင့်် “ြမန်မာစကာ်း ြမန်မာစာ ရုပ်ပံုလာ” မှ
| www.myanmarsar.org
12
ြမန်မာအက္ခရာ ်ေမာင်ခင်မင်{ဦ်းခင််ေအ်း}(ဓနုြဖူ)
“ြမန်မာစကာ်း ြမန်မာစာ ရုပ်ပံုလာ” မှ
| www.myanmarsar.org
13
ြမန်မာအက္ခရာ ်ေမာင်ခင်မင်{ဦ်းခင််ေအ်း}(ဓနုြဖူ)
မမှာ်း်ေစလို သတ်ပုက ံ ို ရွတ်ဆိုမှတ်သာ်းလိုက်နာမည်။
ဂ ငယ်သံပါ က္ရိုဏာ က္ြက္းနို့ပ ေရးရသည်။
သစ်ပင်ချံ နွယ် ၊ ချင်ခ ့် ျန်က္ွယ် ၊ ချးက္ျူးက္ိုလည်း ဝင်ရ ့် သည်။
ေစာင်ြခံုေက္ွးတယ် ၊ ြခယ်မှုန်းတယ် ၊ ြခယ်လယ်က္ိုလည်း ရစ်ရသည်။
င ရရစ်မာ ဟထိုးမပါ ၊ မခိုမာေတာ့် ေရးရသည်။
မြက္ာမမာ ဟထိုးမပါ ၊ မခိုမာေတာ့် ေရးရသည်။
မ ရရစ်မာ ဟထိုးမပါ ၊ များက္ို ြမားလိုို့ ေရးရသည်။
ေလြပည်ညင်းမာ ညည်းတွား အေရးအသား ညများနို့ပ ေရးရသည်။
ေယာက္ျာ်း ေရးရာ ငသတ်မပါ က္ြက္းမာပ အသတ်တင်သည်။
ွ ၊ အမှိုက္်ပစ်ရာ ၊ ရရစ်မပါဘ ေရးရသည်။ ပစ်လွှတ် ၊ ပစ်ခာ
ဟထိုး ဘယ်မာ တစ်ေချာင်းငင်ညာ လည့််က္ာဆွလိုို့ ေရးရသည်။
အဆို အ မာ ေနာက္်ဝိုက္်မာ အဆံနို့လည်း ေရးရသည်။
ရဆို အဆံနို့ပ ရစ်က္ာဆွ ရနင့်် ၇ (ခိုနစ်) က္ွရမည်။
"မ"ပါလျင် ဘ၊ မပါပ ၊ပ နင့်် ဘ တိုို့က္ွြပားသည်။
လူအချင်းချင်း ၊ ချစ်ခင်ြခင်း ၊ ချင်း နင့်် ြခင်း တိုို့က္ွြပားသည်။
ေတာေတာင်စမ်းလန်း၊ စတ်စွလမ်း ၊ စမ်းလန်း စွလမ်း က္ွြပားသည်။
တသတ် က္သတ် ထိုနစ်ရပ်၊ ပညာတတ်မာ ေရာတတ်သည်။
အေပါ်က္ို တက္်၊ တတ်ေြမာက္်လျက္် ၊ တက္် နင့်် တတ် တိုို့က္ွပါသည်။
ေဒါသသမ်းဆည်း ၊ အမျက္်မြက္း ၊ သည်းခံက္ိုလည်း "ည"သတ်သည်။
အသားမည်းမည်း ၊ အသည်းထ ၊ တစ်ဦးတည်းက္ိုလည်း "ည"သတ်သည်။
င ရရစ်မာ ေြက္ာြငာလာ ၊ ညနို့ေရးေတာ့် သတင်းေြက္ညာ ၊ ေက္ျးငက္်တွန်က္ျူး ၊ ယပင်က္ ့် ျူး ၊ လွန်ြက္ူးက္ေ ို တာ့် ရရစ်သည်။
အက္ျ းရလာဒ် "ဒ"ေဒွးသတ် ၊ ဆိုလာဘ်က္ိုလည်း "ဘ"သတ်သည်။
ဂဏန်းေရတွက္် "စ"သတ်ထည့်် "တစ်"နင်"့် တ"လည်း တွပါသည်။
ေရးေတာ့်အမန် ဖတ်အသံ ြမန်မာမန်က္ သရမည်။
ြမန်မာစာ ြမန်မာစကာ်း ြမန်မာ့်ဓ်ေလ့် နဲဲ့ပတ်သက််ြပ်း်ေတာ့် www.myanmarsar.org မှာ သွာ်း်ေရာက် ်ေလ့်လာနိုင် ပါသည်။ “ြမန်မာစကာ်း ြမန်မာစာ ရုပ်ပံုလာ” မှ
| www.myanmarsar.org
14