De tachtigjarige oorlog op een tegelkachel

Decoratieve vachten en huiden 100% natuurlijk en ecologisch

konijnenvachten - medicinale schapenvachten - koeienhuiden - schapenvachten

Betonlook: creëer een wow-effect in uw huis

De gepassioneerde stukadoor en ondernemer Jeroen Lahaye van JL Stucadoors realiseert binnen en buiten interieurwensen met zijn ambacht. Heeft u bijvoorbeeld al eens gedacht aan een betonlook?

De stukadoor deed veel ervaring op bij verschillende bedrijven en is al ruim drie jaar eigen baas. Inmiddels is de vakman ook een erkend leerbedrijf en werkt samen met zijn collega’s op diverse plekken in de regio. Bijna overal op toepasbaar Een van de specialismen is de exclusieve betonlook (beton Ciré). “Deze vorm van stucwerk is bijna overal op toepasbaar, bijvoorbeeld als werkblad in de keuken of in

de badkamer. Dit is een duurzame en slijtvaste vorm van stucwerk die dankzij de coating immuun is voor vloeibare invloeden van buitenaf”, weet Jeroen. Ook pleisterwerk, het bekleden van wanden, cementwerk, sierpleister en schuurwerk behoren tot zijn diensten. Bekijk uiteenlopende voorbeelden op www. jl-stucadoors.nl De vachten en huiden komen van

JL Stucadoors Burg. Eussenlaan 36, Spaubeek T 06 – 52 32 1991 www.jl-stucadoors.nl

‘Het paradijs op aarde’

Nu te koop: Geschiedenisboek Ignatiuscollege/Huize Boslust

Historicus en schrijver Jos Schols heeft een prachtig, luxe standaardwerk geschreven over de gehele geschiedenis van het Ignatiuscollege/ Huize Boslust in Valkenburg aan de Geul. De auteur brengt voor het eerst de historie van 1894 tot 2019 van dit voor de gehele regio cultuurhistorisch belangrijke gebouw en zijn vele bewoners opnieuw tot leven. Bouwheren zijn de uit worden gebruikt tijdens het looi-

Duitsland verbannen jezuïeten, vanuit hun toevluchtsoord Kasteel Wijnandsrade. Het was wereldwijd hun grootste en belangrijkste studiehuis. Dit indrukwekkende pand heeft altijd belangrijke functies gehad, maar zijn toekomst is (nog) onzeker.

Het prettig geschreven en geïllustreerde naslagwerk heeft veel op aarde’ wordt in eigen beheer uitgegeven en is te koop via de auteur: www.josschols.nl menu Overig/Tekstschrijver of bel (043) 364 30 10.

Shop at Decohuid Stay cozy, shop at Decohuid

www.decohuid.com - decohuid@hotmail.com de beste Europese looierijen, die zich strikt houden aan de Europese richtlijnen. De decoratieve schapenvachten en koeienhuiden worden met de hand door Decohuid gecontroleerd en geselecteerd.

In de webshop www.decohuid. com vindt u een uitgebreid scala, passend bij elk interieur. Gun uzelf – of iemand anders – een prachtige decohuid van topkwaliteit, voor een aantrekkelijke prijs.

100% ecologisch Er wordt op ecologische manier gelooid. Dat betekent dat er géén zware metalen en chemicaliën nieuwe feiten en historische inzichten. Prijs € 29,95. ‘Het paradijs

en/of verfproces.

Decohuid decohuid@hotmail.com www.decohuid.com T 06 - 11 24 21 31

(Dreigend) arbeidsconflict of (nood) gedwongen ontslag?

Voor veel ondernemers zijn het zware tijden om het hoofd boven water te houden. Terwijl de inkomsten naar vrijwel nul zijn gedaald, lopen de vaste kosten gewoon door. Vooral de personeelskosten hakken er zwaar in. Ook de derde NOW-regeling biedt niet voldoende verlichting. Ondernemers rest dan soms niets anders dan het moelijke besluit te nemen om afscheid te nemen van werknemers.

“Niemand is gebaat bij kostbare en langdurige procedures,” vertelt Bas Peters. “Dat maakt het afscheid vaak alleen nog maar pijnlijker. Belangrijk is dat je iemand hebt die de spelregels kent om op een goede manier afscheid van elkaar te nemen en waarbij oog is voor de belangen van zowel werknemer als werkgever. Wat kan en moet er gebeuren binnen de gegeven omstandigheden?” De keuze voor de juiste advocaat kan dan cruciaal zijn.

Bas Peters, advocaat en partner bij advocantenkantoor Austen & Peters, is gespecialiseerd in arbeidsrecht en ontslagzaken. In 2009 voltooide hij zijn specialisatie arbeidsrecht aan de Grotius Academie. Als enige advocaat in Valkenburg is hij lid van de VAAN (Vereniging Arbeidsrecht Advocaten Nederland). Tot het lidmaatschap worden uitsluitend ervaren arbeidsrecht advocaten toegelaten en het is bedoeld als kwaliteitskeurmerk. Bas behandelt zaken uit allerlei branches en treedt op als raadsman voor zowel werkgevers als werknemers. Omdat het kantoor is gevestigd in Valkenburg, zijn veel cliënten afkomstig uit de horeca. Bas kent daarom de problematieken waar deze branche mee te maken heeft.

Complex “Tot niet zo heel lang geleden hadden we te maken met een wet uit 1945. Ons land was na de oorlog in wederopbouw. Daarom moest je toestemming vragen aan de Directeur van het Gewestelijk Arbeidsbureau als je een arbeidsovereenkomst wilde beëindigen. Dat gold niet alleen voor werkgevers, maar ook voor werknemers! Nu hoeven (alleen nog) werkgevers (ontslag)toestemming te vragen aan UWV. Dat vergt specialistische kennis, want dit zijn complexe procedures die nauwkeurig onderbouwd moeten worden.” Wie de procedure niet zorgvuldig volgt, loopt het risico dat de aanvraag wordt afgewezen met alle bijbehordende personeelskosten. En dat wil je natuurlijk voorkomen.

Vrije keuze: ook bij rechtsbijstandverzekering “Goed om te weten: iedereen heeft recht op vrije keuze van advocaat. Ook als je een rechtsbijstandverzekering hebt. Verzekeraars zullen je vaak proberen over te halen om te kiezen voor hun eigen juristen. Ze maken mensen bang dat ze meer geld zullen kwijt zijn dan waarvoor ze verzekerd zijn. Maar die angst is ongegrond. Als advocaat ga ik zelf met verzekeraar in conclaaf om hieruit te komen. En dat lukt vrijwel altijd.”

Sittarderweg 1, Valkenburg T 043 – 601 42 09 www.ap-advocaten.nl

De Tachtigjarige Oorlog op een Tegelkachel

(deel 1) Door Henk Kwakkernaat

Vlak voor de 1e coronagolf in maart, kreeg ik het verzoek om eens te komen kijken naar een aantal bijzondere tegels, beschilderd met krijgshaftige fi guren uit vervlogen tijden. Het verzoek kwam van de Amsterdamse Valkenburger Piet Smits. Ze zouden afkomstig zijn uit het ‘doktershuis’ nr. 8 op de Neerhem, vlakbij de Berkelpoort.

De vermeende herkomst deed meteen een lampje branden. Dat ‘doktershuis’ wordt vaak zo genoemd omdat twee huisartsen daar achtereenvolgens woonden en praktijk hielden: dokter Kloppenborg en dr. Strauss. Een tijdspanne van bijna een halve eeuw lang! De oorsprong van dat pand is echter veel ouder. In zijn huidige gedaante uit de zeventiende eeuw, maar er stond al een belangrijk huis sinds de middeleeuwen.

Op een van de weinige schaarse prenten uit de zeventiende eeuw staat een huis op de plaats van het huidige huis nummer 4 of 6 afgebeeld. Klein en op de achtergrond, maar toch! De tekening is van Joshua de Grave die het kasteel van Valkenburg rond 1670 tekende vanaf de kop van de Konijnsgracht, een holle weg die vanaf de Daelhemmerweg richting Berg & Terblijt voert. De eeuwenoude weg, die waarschijnlijk teruggaat tot de Romeinse tijd, was een alternatief voor de steile Cauberg.

We maakten een aantal foto’s en zagen meteen dat het om iets bijzonders ging. Het leek een tafereel uit de Tachtigjarige Oorlog. Polychroom (meerkleurig) en geglazuurd.

Kroonlijst met tegelfries met provinciewapens De inmiddels verdwenen tegelkachel van pand Neerhem 6

De tegels waren dik en vertoonden resten van specie of chamotte. Na enig speurwerk bleken de tegels niet afkomstig uit het doktershuis, maar uit het pand ernaast, nr. 6. Dat pand is qua geschiedenis nauw verbonden met nr. 8 (zie zwart/witfoto). Hoe en waarom, dat zou een apart artikel vragen, bovendien is er al over geschreven in „Geulrand“ de voorganger van „Kijk op Valkenburg“. Ook collega Jan Schurgers schreef er een paar jaar geleden over in hetzelfde blad. Voor ons artikel is vooral interessant dat de beroemde historiserende architect

Tegel van kacheltegel pand Neerhem 6, tableau de la Troupe, scène uit Tachtigjarige oorlog.

Cuypers er rond 1900 een aantal jaren woonde. Hij bouwde in Valkenburg o.a. ‘Villa Jacoba’ aan de Nieuwe weg, breidde de ‘Oude Kerk’ uit en restaureerde kasteel Schaloen. Het bekendst is hij natuurlijk van het Rijksmuseum in Amsterdam. Ik kom straks nog terug op de activiteiten van Cuypers: hij speelt mijns inziens een sleutelrol in de speurtocht naar de herkomst van de tegels.

Pand Neerhem, nr. 6 Bij het bezoek aan het pand, waar weer een architect (Han van der Laar) woont, werden we gastvrij ontvangen door Han en Piroschka. Tijdens de rondleiding in het boeiende, fraai gerestaureerde huis vielen we van de ene in de andere verbazing. Laten we de feiten kort en krachtig even samen vatten:

1. 2. 3.

4. De tegels waren inderdaad afkomstig uit pand nr. 6. De tegels maakten ooit deel uit van een oude „Kachelofen“ (tegelkachel). Er waren in het huis, ingemetseld en in nissen nog meer tegels te zien die gered waren van de afvalcontainer (of van verspreiding onder de „armen“!). De voorstellingen hadden duidelijk allemaal betrekking op de periode van de Tachtigjarige Oorlog. En dan nu de Kunst of Kitschvraag: waren de tegels echt uit de periode van de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) of van veel latere datum? Kitsch was het in elk geval niet: de voorstellingen waren met vlotte hand geschilderd en ook de technische afwerking was uitstekend. Tegelkachels bestonden in de zeventiende eeuw al eeuwen. Dat was het punt niet. Maar de vlotheid en de detaillering waarmee de voorstelling op het onderglazuur was gezet, wekte bij ons enige argwaan. Het leek totaal niet op de veel primitievere figuurtjes die U kent van de Oudhollandse tegels. Vergelijkt u zelf maar (zie foto 3)!

Ook de gebruikte kleuren van de kacheltegels van Piet Smits klopten niet met de technische mogelijkheden van de late 16e eeuw. Men beschikte toen maar over een beperkt aantal pigmenten om keramische kleuren te maken. Kobalt voor het beroemde Delfs Blauw, mangaan voor paarse kleuren, aardkleuren (bruin en oker) voor gele en bruine tinten en koperoxyde voor groen. In de loop van de zeventiende eeuw breidde de kennis en het gebruik van vuurvaste pigmenten zich weliswaar uit. We konden ons toch niet voorstellen dat deze tegels uit de periode van de Tachtigjarige Oorlog waren. Onderzoek! Spannend! Maar toen sloeg de corona-infectie toe. We konden nergens meer naar toe om zekerheid te krijgen. Niet naar musea, niet naar verzamelaars en niet naar archieven! Natuurlijk, er was internet, maar dat bracht ons ook niet veel verder. Er was echter nog een aanknopingpunt: de voormalige bewoner van het pand nr. 6. Architect Pierre Cuypers (1827-1921).

De grote Cuypers Cuypers heeft in deze regio veel gebouwd en gerestaureerd zoals U hierboven al las. Maar wat voor onze speurtocht belangrijker is: hij had ook een groot kunstnijverheidsatelier in Roermond met vele werknemers. Hij maakte of liet onder zijn supervisie o.a. kerkmeubilair, altaren, kruiswegen, heiligenbeelden en soms ook tegeltableaus maken. “Firma Cuypers voor heel uw santekraam“, zou zijn reclameslogan geweest kunnen zijn! Nu hebben we al twee sporen om het tegelraadsel op te lossen. Maar om het probleem definitief op te lossen, moesten we naar het Cuypershuis in Roermond. Dat is echter gesloten wegens corona! Voor de ontknoping moet U dus wachten op een vervolgartikel. Ondertussen kan ik wel al vast wat vertellen over de Tachtigjarige Oorlog.

De Tachtigjarige Oorlog, mythe en werkelijkheid. Iedereen heeft op school wel ooit iets gehoord over die oorlog of „de Opstand“ zoals hij nu genoemd wordt. Aangezien de tegels duidelijk taferelen en personen uit die tijd voorstellen, moeten we even uw kennis van die periode opfrissen.

Met de zelfstandigheid van het Graafschap Valkenburg was het al in 1352 afgelopen. Na de 15e eeuw, toen we door Bourgondische hertogen bestuurd werden, verscheen in de eerste helft van de zestiende eeuw de

De Tachtigjarige Oorlog op een Tegelkachel

Habsburger Keizer Karel V op het Euro- pese toneel. Hij nam de hele Bourgondische handel over en regeerde tot 1555. Hij had sterke banden met de Lage Landen (de huidige Benelux zeg maar), want hij was er geboren en sprak de taal. Hij had echter niets op met het toen pas ontstane Protestantisme. Karel vervolgde de aanhangers van die nieuwe godsdienst als ketters en was daarbij bepaald niet zachtzinnig. Zijn zoon Philips II was een stijve, godsdienstwaanzinnige hork die niets met de Nederlanden had en er nooit kwam. Toen de Calvinisten (een tak van het Protestantisme) brutaal werden en de interieurs van kerken gingen slopen (de Beeldenstorm) was de maat vol en stuurde hij zijn strengste veldheer Alva. Die maakte korte metten met de opstandelingen. Maar de wedstrijd was nog niet voorbij. De opstandelingen verenigden zich met Willem van Oranje als leider. Dat was gewoon een Duitser met bezittingen in de Nederlanden. Het werd dus tachtig jaar oorlog waarbij het Land van Valkenburg veel te lijden had van beide partijen.

In 1648 werd bij de vrede van Munster in Westfalen een einde gemaakt aan het krijgsgewoel. De Noordelijke Nederlanden hadden zich al lang informeel afgescheiden van de Zuidelijke Nederlanden, maar nu werd dat een voldongen feit. „Wij“ hadden gewonnen van de Spagnolen! Nou dat wilden we weten. Er werd een blik Calvinistische historici opengetrokken die de de heldendaden van die vrome, dappere, enz. Hollanders breed gingen uitmeten. De Spaanse vijand dacht overigens heel anders over ons. Hij vond ons ‘onnozele, luidruchtige, vernielzuchtige dronkelappen!’ Tja je moet het altijd van twee kanten bekijken! – vervolg – Een lange uitweiding, maar wat heeft dat met die tegels te maken? Nog even geduld en dan zijn we waar we wezen moeten. In de negentiende eeuw werd de mythe van de Tachtigjarige Oorlog nog eens stevig opgewarmd door schrijvers, geschiedkundigen en dominees. Dat had veel te maken met de niet zo florissante toestand van „Holland“. „We“ waren de Belgen kwijt geraakt in 1830, het ging economisch niet geweldig, dus moest het Vaderlandse Vuur weer wat opgepookt worden. Dat is goed voor het zelfbeeld van een natie! Dat deden en doen staatshoofden en volksmenners trouwens altijd als het even niet zo lekker gaat: ik hoef U geen voorbeelden te geven denk ik! Daar kwamen de clichés weer: dappere, tolerante, vrijheidslievende Hollanders. De rest van het land telde niet mee, die moesten belasting betalen en vooral hun kop houden, want het waren vuile Papen (pausgezinde katholieken) die later de rottigste plaats in de hel kregen. En dat ze arm waren, was hun eigen schuld!

En nu komen we bij Cuypers, de grote architect die zo van het verleden hield. Mijn hypothese is dat Cuypers ondanks dat hij katholiek was, graag een graantje meepikte van die vaderlandslievende propaganda. De schoorsteen moest tenslotte ook roken. Misschien, en dat is nog maar een tweede veronderstelling, zit in de keuze van de scènes en figuren op de tegels ook wel een subversieve katholieke visie op de Opstand. Zijn huurbaas op de Neerhem was tenslotte een geestelijke, pastoor Langenhof, goed bevriend met Cuypers. Wie was nu de opdrachtgever voor de tegels: de verhuurder of de huurder? De volgende keer verder. “Es God bleef”, zoals mijn grootmoeder altijd zei.

In het tweede deel hopen we het raadsel van de opdrachtgever en de leeftijd van de tegels op te lossen, gaan we dieper in op het fenomeen tegelkachel en ziet U tal van prachtige portretten van de hoofdrolspelers van de opstand: op kacheltegels uiteraard.

Met dank aan Piet Smits (Valkenburg) en Piroschka en Han van der Laar (Valkenburg, Neerhem 6)

Nicky Bonnier, Notaris

Eindejaarstips van uw notaris

Notariaat Valkenburg denkt met u mee. Daarom geven wij u graag onderstaande tips, waar u uw voordeel mee kunt doen.

Energielabel Bij verkoop van uw huis dient u aan de koper een energielabel te overhandigen. Via uw Digi-D kunt u het ontvangen “voorlopige” label, tegen betaling van een laag bedrag, definitief maken. Vanaf 2021 dient er een uitgebreid rapport opgesteld te worden en daar zijn de nodige kosten aan verbonden. Indien u overweegt om in de komende jaren uw huis te verkopen, dan is het raadzaam om uw voorlopige label vóór 1 januari 2021 definitief te maken via www.energielabelvoorwoningen.nl. Het label blijft dan nog tien jaar geldig.

Verhoogde schenkingsvrijstelling In verband met de coronaperikelen zal de jaarlijkse schenkingsvrijstelling voor kinderen en overige verkrijgers voor het jaar 2021 eenmalig verhoogd worden met € 1.000,00. Dat betekent dat de vrijstelling voor kinderen volgend jaar € 6.604,00 en voor derden € 3.244,00 zal bedragen. Uiteraard kan dit bedrag “gewoon” geschonken worden door overmaking op de bankrekening van de begiftigde. Maar heeft u dit bedrag “vastzitten in uw huis” en wilt u toch gebruik maken van deze schenkingsvrijstelling, dan kan schenken op papier voor u uitkomst bieden.

Overdrachtsbelasting Vanaf 2021 geldt dat kopers tussen 18 en 35 jaar éénmalig geen overdrachtsbelasting verschuldigd zijn bij de aankoop van een woning die zij zelf als hoofdverblijf gebruiken. Echter, vanaf 1 april 2021 geldt aanvullend dat de woning niet duurder mag zijn dan € 400.000. Indien u uw droomhuis heeft gevonden en u voldoet verder aan de eisen die de overheid voor de vrijstelling heeft gesteld, maar de koopsom ligt boven de € 400.000,-, zorg er dan voor dat de levering bij de notaris plaatsvindt vóór 1 april 2021, want anders vervalt de vrijstelling. Wij zijn u graag van dienst!

Nicky Bonnier, Notaris Notariaat Valkenburg Louis van der Maesenstraat 15 6301 EA Valkenburg a/d Geul T 043-601 20 10 E info@notariaatvalkenburg.nl

Haal het beste uit jezelf met Essential Movements & Romeinse Katakomben

Essential Movements is een ‘one stop shopping’ centrum gevestigd op het Par’Course terrein waar we met gelijkgestemde professionals werken aan gezondheid, vitaliteit en welzijn.

Het accent ligt op preventie omdat wij ervan overtuigd zijn dat het eenvoudiger is een gezond lichaam en geest gezond instant te houden dan een ziek lichaam genezen. Wij doen dit met een team van zorgprofessionals middels therapieën en methodes waarbij zowel vanuit de Westerse als Oosterse geneeskunde wordt gekeken naar de hulpvraag/behoefte. Maar altijd vanuit een holistisch oogpunt. Ook verzorgen wij trainingen, workshops en teambuilding-activiteiten.

Koude training in grotten Om nog meer mensen bewust te maken van het belang hiervan hebben we onze activiteiten uitgebreid middels een samenwerking met de Romeinse Katakomben. In ons centrum werken we met ijsbaden volgens de Wim Hof Methode. Dat is niet voor iedereen mogelijk. In de naburige grotten kun je op een andere manier in een mythische setting toch gebruik maken van de voordelen van deze methode, gecombineerd met ademhalingsoefeningen en een constante temperatuur van 12 graden. Na een eerste geslaagde sessie dit najaar is besloten de activiteiten uit te breiden. Onder meer met (kinder)yoga, (klank)meditatie en andere grensverleggende uitdagingen voor jong en oud. In de kerstvakantie zal op 21, 22, 23, 28, 29, 30 december (17:00u-18.30u) weer van alles te doen zijn in de grotten.

Wij hopen dat ook in 2021 meer mensen de weg naar ons vinden. De coronacrisis heeft ons geleerd dat gezondheid niet vanzelfsprekend is en dat ziekte een enorme impact heeft op mens, maatschappij en economie, maar vooral dat preventie van essenti- Essential Movements eel belang is. Je hoeft dus niet er- De Leeuwhof 4B gens ‘last’ van te hebben om van 6301 KZ Valkenburg a/d Geul onze diensten gebruik te maken. www.essentialmovements.nl info@essentialmovements.nl Brenda Tjoelker T 06 17 30 15 85