PESTEN
INLEIDING
Iedereen heeft op de ĂŠĂŠn of andere manier ervaring met pesten: elke leerling is zelf wel eens gepest, heeft zelf wel eens iemand gepest of heeft wel eens gezien dat iemand anders werd gepest.
Het pesten kan behoorlijk uit de hand lopen en als een persoon langdurig wordt gepest, moet er actie worden ondernomen.
INHOUD - Wat is het verschil tussen plagen en pesten. - Achtergronden van pesten. - Ben jij een pester, een meeloper of een toekijker? - Vormen van pesten. - Wat zijn de gevolgen voor het slachtoffer: “de gepeste�. - Gevolgen voor de pester. - Wat kun je doen als je gepest wordt. - Wat doe jij als je ziet dat een klasgenoot gepest wordt? - Stop pesten.
WAT IS HET VERSCHIL TUSSEN PLAGEN EN PESTEN
PLAGEN Plagen is op een gelijkwaardige manier iemand voor gek zetten. De ene keer zet jij iemand voor gek, de andere keer wordt jij voor gek gezet. Plagen kan ook leuk zijn, het is voor de lol. Het is meer dat je elkaar voor de gek houd. PESTEN Onder pesten wordt verstaan: het langdurig uitoefenen van geestelijk en/of lichamelijk geweld door een persoon of een groep tegen een eenling die niet in staat is zich te verdedigen. Pesten is een ander bedreigen, uitschelden, pijn doen en buitensluiten.
ACHTERGRONDEN VAN PESTEN
Pesten komt het meeste voor in de hoogste groepen van de basisschool en in de laagste klassen van de middelbare school. Het is het begin van de puberteit, een periode waarin jongeren grote veranderingen ondergaan op lichamelijk, sociaal en emotioneel gebied. Er zijn jongeren die dan experimenteren met intimidatie en machtsuitoefening, meestal onder invloed van een groep. Andere jongeren zijn in deze periode juist extra kwetsbaar vanwege veranderingen in hun uiterlijk.
Bij kinderen ligt de drempel tot pesten erg laag omdat kinderen impulsiever reageren. Ook pubers en volwassenen pesten regelmatig. Vaak wordt gedacht dat pesten behoort tot een bepaald opleidingsniveau, maar dat is niet zo, het komt in alle niveaus voor. Toch zie je wel een verschil, laag opgeleiden gebruiken meer fysiek geweld.
Iedereen kan het slachtoffer worden van pesten, maar sommige lopen meer risico. Een belangrijke reden is dat ze niet in staat zijn goed voor zichzelf op te komen. Pesters kiezen de kwetsbaarste in de groep als slachtoffer; de persoon die zich weerloos of machteloos voelt. Als het slachtoffer gaat huilen of overdreven agressief of verdedigend reageert, is dat voor de pester het bewijs dat de pesterij raak was. De pester pakt altijd iemand op zijn zwakke plek, zoals een afwijkend uiterlijk, een accent, snel blozen, dik zijn, slim zijn of juist niet zo slim zijn. Het kan ook zijn dat de gepeste een bepaalde hobby heeft of zich niet wil aanpassen aan de groep. Pesten kan ook een discriminerend karakter hebben en zich richten op iemands ras (racisme), (vermeende) seksuele geaardheid of godsdienst.
BEN JIJ EEN PESTER MEELOPER OF TOEKIJKER?
DE PESTER De pester pest meestal om zijn of haar onzekerheid te verbergen en macht te krijgen. Met zijn of haar gedrag geeft de pestkop zichzelf een (stoere) houding en gaan anderen tegen hem of haar opkijken. Soms pest iemand om zijn of haar eigen frustraties af te reageren. Jaloezie en concurrentie kan ook een reden zijn om te pesten. De pester geniet van zijn of haar macht en aandacht. Dat doet hij of zij door de baas te spelen, anderen buiten te sluiten of over anderen te roddelen. Zo krijgt de pester het gevoel dat hij of zij heel erg populair is. Soms is de pester vroeger zelf gepest of is hij of zij bang zelf gepest te worden en probeert hij door anderen te pesten de aandacht van andere pesters af te leiden. Meestal weet de pester zelf niet goed waarom hij of zij het doet en beseft ook niet wat het gepest met de gepeste doet. Daarom voelt de pester zich niet schuldig. Het was immers 'maar' een grapje.
De pester durft vaak niet in zijn of haar eentje te pesten, ze ondernemen vaak niets als ze alleen zijn, daarom heeft hij of zij vaak een groepje jongeren om zich heen: dit noemen we de meelopers. De meelopers hoeven niet zijn echte vrienden te zijn, ze willen er vaak alleen maar bij horen. Pesters zullen vaak proberen je vrienden af te pakken, zodat je niemand hebt en altijd zwak zult staan. Het pesten gebeurd meestal als er geen volwassenen bij zijn. Verteld de pester de waarheid? Ouders en leerkrachten geloven in eerste instantie vaak de verdraaide verhalen van de pester, omdat de meelopers beamen dat hij of zij de waarheid spreekt. De pester zal tegenover iedereen aangeven dat zijn of haar slachtoffer begon en zijn of haar verhaal zo verdraaien dat iedereen hem geloofd. Zijn of haar slachtoffer staat immers zwak en zal dus niet snel winnen. Dit is soms moeilijk te doorgronden, maar een wijze regel: al is de leugen nog zo snel, de waarheid achterhaalt hem wel, ook al vergt dit veel geduld.
Bepaalde kenmerken van de pester -
Heeft een sterke overtuigingskracht. Wil boven een groep staan, de BAAS zijn. Kan goed manipuleren. (handelen en be誰nvloeden) Kan heel goed liegen en de boel verdraaien Voelt vaak geen medeleven tegenover anderen. Vaak enorm jaloers. Is zelf gepest (op de basisschool) en onzeker Heeft soms een slechte relatie met zijn of haar ouders of zijn of haar ouders zijn agressief naar hem of haar toe als ze hem of haar aanspreken op zijn of haar gedrag.
DE MEELOPERS De meelopers willen bij de pester horen, ze vinden zijn of haar gedrag stoer en vaak zijn ze zelfs bang voor de pester. Door met de pester op te trekken en mee te doen hopen ze te voorkomen dat ze zelf gepest worden, of hopen ze zelf ook een beetje stoer over te komen. De meelopers steunen de pester vaak verbaal of moedigen hem of haar aan. Ze doen mee aan de pesterijen. Ook gebeurd het dat de pester op een slinkse manier een opdracht geeft aan zijn meelopers, om zo zijn vuile werk op te knapen, zodat de pester zelf buiten schot blijft. De meelopers doen zich dan wel heel stoer voor, dat is vaak maar bedrog, als er geen pestkop meer is, zijn ze niet meer zo stoer. Vaak zijn meelopers heel zwak en onzeker en daarom laten ze zich afhankelijk zijn van de pestkop. Meelopers laten de pester vaak gelijk vallen als de pester niet meer zo populair is.
DE TOESCHOUWERS Naast de meelopers heb je ook nog de toeschouwers, de personen die getuige zijn van het pesten maar er niets tegen doen. Ook zij zijn vaak bang zelf het slachtoffer te worden of zijn bang dat eventueel klikken negatieve gevolgen zal hebben. Vaak achteraf bedenken ze hoe serieus de situatie eigenlijk was.
VORMEN VAN PESTEN
Verbaal Voortdurend plagen, kleineren, uitschelden, uitlachen, roddelen. Lichamelijk Knijpen, laten struikelen, duwen, vechten. Gebaren Dreigende gezichtsuitdrukkingen of gebaren. Afpersing Eisen dat geld, eten of schoolwerk wordt afgegeven. Buitensluiten Niet mee mogen doen bij activiteiten, steeds worden buitengesloten.
Geniepigheden Tas afpakken en dingen laten verdwijnen. Telefonisch of mailen Pesterijen via de telefoon of internet (e-mail, twitter etc.). Ben je eindelijk thuis van school, gaat het op het web verder.
WAT ZIJN DE GEVOLGEN VOOR HET SLACHTOFFER: “DE GEPESTE”
Pesten kan je hele leven op de kop zetten. Pesten gaat vaak over een mening hebben. En dat mag ook...maar het moet met respect voor de ander blijven, niemand is hetzelfde. Het is heel gemakkelijk om een mening te hebben over iemand, om iemand te beoordelen op uiterlijk of afkomst. Van pesten kun je letterlijk doodziek van worden. Vaak krijgt het slachtoffer geestelijke of lichamelijke klachten, want hij of zij zit vol van stress. Vaak is het enige waar hij of zij aan denkt: de pester terug pakken. De gepeste heeft vaak een negatief zelfbeeld en angsten. Ze krijgen minder zelfvertrouwen en vertrouwen in anderen. De meeste mensen onderschatten het gedrag van pesten. De gevolgen van gepest zijn, heeft maar al te vaak een levenslange impact. Het slachtoffer zal het pesten nooit vergeten en zal het altijd met zich meedragen. Zelfs als ze volwassen zijn hebben ze hier nog last van.
BEPAALDE KENMERKEN VAN HET SLACHTOFFER -
-
Verlegen gedrag naar anderen toe. Moeite hebben om zichzelf te uiten. Negatief zelfbeeld of zichzelf kleineren. Angstig of verdrietig . Vermijdingsgedrag, bijvoorbeeld weigeren naar school of de sportclub te gaan. Achteruitgang van leerprestaties. Isolement, zoals niemand om zich heen hebben om iets mee te ondernemen. Soms nemen ze meer risico’s. Wordt agressief, (de druppel die de emmer deed overlopen). Ze gaan schreeuwen, duwen en slaan (overmacht) en wordt dan zelf als de lastpak gezien. Soms hebben ze zelfs zelfmoordneigingen.
GEVOLGEN VOOR DE PESTER
Een pester is op lange termijn ook de dupe van zijn of haar eigen pesterijen. Een pester dat zijn of haar gang kan gaan, leert dat pesten de enige manier is om in een groep te functioneren. Later in zijn of haar werk zal hij of zij dit ook tegen komen, want samenwerken blijft nou eenmaal heel belangrijk.
De pester heeft net zoals het slachtoffer hulp nodig. De pester heeft duidelijk een probleem, anders vertoonde hij of zij niet dit gedrag.
WAT KUN JE DOEN ALS JE GEPEST WORDT
Geef altijd duidelijk je grenzen aan: zeg het wanneer er iets gebeurt dat je niet leuk vindt. Stopt de pester niet en gaat hij of zij over jouw grenzen heen? Vraag dan hulp aan bijvoorbeeld je ouders, je mentor, een leraar of lerares of de vertrouwenspersoon van je school. Schaam je niet dat je gepest wordt! Als je om hulp vraagt ben je absoluut geen klikspaan. Meestal gaat het pestprobleem niet vanzelf over. Erover praten kan enorm opluchten. Praat met iemand die je vertrouwt. Samen kunnen jullie bekijken wat je kunt doen om het pesten te stoppen.
WAT DOE JIJ ALS JE ZIET DAT EEN KLASGENOOT GEPEST WORDT ? Klikken is niet eerlijk,
maar pesten wel?
Zie jij het pesten gebeuren in je klas, probeer dan samen met anderen het pesten te stoppen. Vorm SAMEN een groep en stap SAMEN naar je mentor of vertrouwenspersoon van school en vraag om hulp. Veel jongeren die zien dat er gepest wordt, willen niet klikken. Als jij dit ook vindt moet je eens goed nadenken. Klikken is niet eerlijk, maar Pesten wel? Nee natuurlijk niet. Gepest worden en pesten is erger dan klikken: HELP HET SLACHTOFFER. Hij staat er meestal ALLEEN voor.
SAMEN STA JE STERK, zo werkt de pester immers ook. Vergeet nooit: de pesters zijn het probleem, niet het slachtoffer. -
Lach niet om vervelende opmerkingen Doe niet mee met pesten Laat merken dat het slachtoffer bij de klas hoort Geef respect en wees aardig
Maak pesten bespreekbaar, dan wordt het een stuk makkelijker om er mee om te gaan.
PESTEN IS GEEN SPELLETJE!!
STOP PESTEN
Op school, thuis en op het web: Iedereen hoort zich veilig te voelen, in een veilige omgeving met duidelijke regels en wederzijds respect.
PESTEN STOPT NIET VANZELF. Vraag of ze op school een pestprotocol hebben. Om pesten te stoppen moeten er maatregelen genomen worden. In eerste instantie naar de pester en de gepeste toe. Maar ook de klas, de ouders en de leerkracht moeten hierbij betrokken worden.
DE VIJF-SPOREN-AANPAK: - Steun bieden aan het slachtoffer “de gepeste� - Steun bieden aan de pester. (hij heeft ook een probleem) - De groep betrekken bij de oplossingen van het pestprobleem (de andere leerlingen in de klas) - Werken aan het tot stand brengen van een algemeen beleid van de school rond veiligheid en pesten waar de hele school bij betrokken is. (Een pestprotocol) - De ouders steunen (zowel van het slachtoffer als de pester)
EEN VERHAAL MET EEN MORAAL Een jongen die van pesten hield. Zijn moeder kocht een zak vol met spijkers en een nieuwe plank. Ze gaf de plank aan haar zoon en zei : Elke keer als je iemand pest, sla je een spijker in deze plank. 14 dagen later keken ze samen naar de plank: deze zat vol met spijkers. Zijn moeder gaf hem de opdracht zijn gedrag te verbeteren: Vanaf nu haal je elke dag een spijker uit de plank als je niemand gepest hebt. De zoon probeerde zijn gedrag aan te passen en niet meer te pesten. Een aantal weken later waren alle spijkers verdwenen, hij was super trots en liet de plank aan zijn moeder zien. Je hebt het goed gedaan zei zijn moeder, maar kijk nu eens naar al die gaten in de plank, deze plank zal nooit meer hetzelfde zijn. Als je iemand pest, dan laat dat een litteken achter, net als deze gaten. Je kunt nog zo vaak zeggen dat het je spijt, het litteken zal blijven.
WEBSITES http://www.kennislink.nl/publicaties/pestkop-pest-om-populairte-worden http://www.sasam.be/aanpak_op_school.html http://www.aandachtvoorpesten.nl/index.html http://pestenisnietcool.punt.nl
ŠJ.H