Τα κίνητρα των πράξεων στην ηθική ζωή
Κίνητρα και κριτήρια του Χριστιανισμού Κίνητρα: οι δυνάμεις που ωθούν τον άνθρωπο σε κάποια δραστηριότητα. Είναι οι κινητήριες δυνάμεις του οργανισμού. Πράξεις: η φυσική κατάληξη των κινήτρων
Τα κίνητρα α) εμφανίζονται χωρίς συνειδητή προσπάθεια β) πηγάζουν από το ασυνείδητο Από τη στιγμή που εκδηλώνονται όμως γίνονται συνειδητές δυνάμεις στις οποίες ο άνθρωπος μπορεί να δώσει συγκεκριμένο προσανατολισμό Παραδείγματα πείνας και σεξουαλικής ορμής
Στο Χριστιανισμό καμία πράξη δεν είναι από μόνη της (αυτομάτως) καλή ή κακή Καμία πράξη δε σώζει αυτόματα, μαγικά και μηχανικά Δεν υπάρχει κανένας κατάλογος καλών και κακών πράξεων στον Χριστιανισμό, καμία έτοιμη συνταγή που οδηγεί στη σωτηρία
Αυτό που μετράει είναι αν ο άνθρωπος συνειδητά προσανατολίζεται σε εκείνον τον τρόπο ύπαρξης που βιώνει και η Αγία Τριάδα Οι πράξεις αξιολογούνται ανάλογα με το αν έγιναν με κριτήριο την αγάπη και την ελευθερία ή τον εγωισμό και το συμφέρον
Παραβολή του Τελώνη και του Φαρισαίου (Λκ. 18,9-14) Είπε δε και προς μερικούς, που είχαν την αλαζονικήν αυτοπεποίθησιν ότι είναι δίκαιοι και περιφρονούσαν τους άλλους, την παραβολήν αυτήν. “Δυο άνθρωποι ανέβησαν στο ιερόν να προσευχηθούν, ο ένας Φαρισαίος και ο άλλος τελώνης. Ο Φαρισαίος εστάθη επιδεικτικώς δια να προκαλή εντύπωσιν· και δια να δοξάση τον ευατόν του, αυτά προσηύχετο· Σε ευχαριστώ, Θεε μου, διότι δεν είμαι όπως οι άλλοι άνθρωποι, άρπαγες, άδικοι, μοιχοί η και ωσάν αυτός ο τελώνης. Εγώ νηστεύω δύο φορές την εβδομάδα, Δευτέρα και Πεμπτην, δίδω το δέκατον από όλα γενικώς όσα αποκτώ. Εγώ είμαι ενάρετος. Και ο τελώνης, που εστέκετο κάπου μακρυά από το θυσιαστήριον, δεν ήθελε ούτε τα μάτια του να σηκώση στον ουρανόν, αλλ' εκτυπούσε το στήθος του λέγων· Θεε μου, σπλαγχνίσου με τον αμαρτωλόν και συγχώρησέ με. Σας διαβεβαιώνω, ότι αυτός ο περιφρονημένος από τον Φαρισαίον τελώνης κατέβηκε στο σπίτι του με συγχωρημένας τας αμαρτίας του, αθώος και δίκαιος ενώπιον του Θεού, παρά ο Φαρισαίος εκείνος. Διότι κάθε ένας που υψώνει τον ευατόν του, θα ταπεινωθή από τον Θεόν και θα καταδικασθή, ενώ εξ αντιθέτου εκείνος που ταπεινώνει τον ευατόν του θα υψωθή και θα δοξασθή από τον Θεόν”.
Φαρισαίος: δεν είναι ούτε αμαρτωλός ούτε ανήθικος. Ο εγωισμός του και η απόρριψη των άλλων οδηγούν και στη δική του απόρριψη από τον Χριστό Τελώνης: αν και τον βαρύνουν πολλά παραπτώματα επιθυμεί την αλλαγή και τη συνάντηση και συνύπαρξη με τους άλλους. Γι' αυτό και έλαβε τη συγχώρηση
Αυτό που έχει σημασία είναι ο προσανατολισμός των σκέψεων και πράξεων, αν επιδιώκω το ατομικό συμφέρον ή τη συνάντηση με τους άλλους συνανθρώπους μου
Το φιλί ως σημάδι προδοσίας και όχι εκδήλωση αγάπης
Βαθμίδες ηθικής ωριμότητας
Ο Χριστός είπε στους μαθητές Του λίγο πριν συλληφθεί: Δεν σας λέγω πλέον δούλους, διότι ο δούλος δεν γνωρίζει τι πράττει ο κύριός του. Σας ωνόμασα δε και σας ονομάζω φίλους μου, διότι κατέστησα εις σας γνωστά όλα όσα ήκουσα από τον Πατέρα μου και επομένως έχετε πολλήν γνώσιν του τι πράττω και προς ποίον σκοπόν πράττω εγώ. (Ιω.15,15)
Η σχέση Θεού και ανθρώπου δεν είναι μονοδιάστατη και στατική αλλά περνάει από ορισμένες βαθμίδες ωρίμανσης. Τρία κίνητρα ωθούν τους ανθρώπους στη σχέση τους με το Θεό και αντιστοιχιούν σε τρεις ανθρώπινους τύπους Φόβος Μισθός Αγάπη
Δούλος Μισθωτός Ελεύθερος ή Υιός
Δούλος Τηρεί τις εντολές του Θεού για να αποφύγει την τιμωρία. Κίνητρό του είναι ο φόβος της κόλασης Ο θεός βιώνεται ως δικαστής Δεν πρόκειται για υγιή σχέση με το Θεό
Μισθωτός Ο άνθρωπος τηρεί τις εντολές του Θεού περιμένοντας ανταπόδοση από το Θεό Η σχέση του με το Θεό είναι “υπαλληλική” Ο Θεός βιώνεται ως ταμίας
Ελεύθερος ή Υιός Είναι η κατεξοχήν βαθμίδα ωριμότητας Ο άνθρωπος ενεργεί ελεύθερα και με κίνητρο την αγάπη Ο Θεός βιώνεται ως φίλος και πατέρας
Δούλος Θεού Ο άνθρωπος πρέπει να είναι ελεύθερος από κάθε δουλεία σε ανθρώπους και καταστάσεις Δε σημαίνει αποδοχή του θεσμού της δουλείας αλλά άρνηση της σκλαβιάς σε αφέντες και τυράννους Ο άνθρωπος επιλέγει να “δουλωθεί” σε Αυτόν που έγινε δούλος για να κάνει το παιδί Του ελεύθερο (σταυρική θυσία Χριστού)
Δούλος Θεού
Γιος του Θεού
Ελεύθερος από κάθε εξαναγκασμό και σκλαβιά Ο Απόστολος Παύλος αποκαλεί τον εαυτό του “δούλο του Θεού” και βιώνει αυτή την πραγματικότητα ως κατεξοχήν πράξη ελευθερίας