Καλώς ήλθατε στο χωριό μας! Το χωριό μας ονομάζεται σήμερα Αμφίκλεια, όμως έχει διαβεί το μεγάλο του ταξίδι μέσα στην ιστορία, με πολλά ακόμη ονόματα: Οφιτεία, Αφίκαια, Αμφίκαια, Δαδί κ.ά. Για το σημερινό του όνομα, η ελεύθερη ερμηνεία είναι «΄Ενδοξη». Τίποτε ωστόσο, όταν κανείς τη γνωρίζει και τη περιδιαβαίνει δεν αποπνέει υπεροψία, γιατί η δόξα του χωριού είναι η επιβίωσή του: η Αμφίκλεια, έχει καταστραφεί από όλες τις φυλές που πάτησαν τα Ελληνικά χώματα μέσα στους αιώνες, από την παλαιολιθική εποχή μέχρι τον τελευταίο παγκόσμιο πόλεμο! Η ιστορία του χωριού είναι μεγάλη, ενδιαφέρουσα και πολύ ζωντανή, τέτοια θα βρει όμως ο επισκέπτης και σήμερα την Αμφίκλεια: ζωντανή και γοητευτική, καθώς στον παλαιό οικισμό της, χτισμένο γύρω στα 1890, τα σπίτια είναι κατά το μεγαλύτερο ποσοστό τους καλοσυντηρημένα στην παραδοσιακή τους αρχιτεκτονική μορφή και κατοικημένα. Εκτός από τα σπίτια, στην Αμφίκλεια έχουν επιβιώσει και οι παραδόσεις, όπως κανείς μπορεί να τις φανταστεί: ανθισμένοι κήποι και περιβόλια περιποιημένα, ασπρισμένες αυλές, γεράνια στα παράθυρα, αμυγδαλιές, κισσοί στις μάντρες, κεντητά κουρτινάκια, μυρωδιά από ψωμί που ψήνεται, από ξύλο και κρασί και, κάθε βράδυ, η πλατεία γεμάτη κόσμο, πολύβουη και φωτεινή, τα καφενεία και τα ταβερνάκια, όλα γεμάτα. 2
Το χειμώνα, καμαρώνει χιονισμένη για κάμποσες εβδομάδες το χρόνο, με τις καμινάδες της να καπνίζουν από τα τζάκια και τις πολλές εκκλησιές της να καμπανίζουν τα Χριστούγεννα. Τις Απόκριες θυμάται την αρχαία λατρεία του Διονύσου (το πιο φημισμένο μαντείο του, λειτουργούσε στις παρυφές του χωριού, μέχρι και το 200μ.Χ.!), μασκαρεύεται γύρω από τεράστιες φωτιές στις πλατείες, πίνει και χορεύει με τον ήχο της πίπιζας ως το πρωί! Το Πάσχα είναι η μεγαλύτερη γιορτή της! Ντυμένη ανοιξιάτικα, νηστεύει τη Μεγάλη Εβδομάδα της με πένθιμες καμπάνες και περιφέρει τρεις κατανυκτικότατους νυχτερινούς επιταφίους. Ομως μετά την Ανάσταση, γίνεται πάλι ολόκληρη ένα γλέντι: λάκκοι στα πέτρινα καλντερίμια, μουσικές από παντού, κεράσματα, χοροί και παραδοσιακό ψήσιμο μέσα στους δρόμους. Κανείς δεν φεύγει λυπημένος από τέτοια γιορτή! Το καλοκαίρι μοχθεί στους κάμπους για τις καλλιέργειες και το φθινόπωρο γιορτάζει τον καρπό. Παραμένει ζωντανή όσο και παλιά, σοφή όσο και παιχνιδιάρα. Εξάλλου δεν έχει να φοβηθεί τίποτε, ακουμπώντας στο ιερό βουνό του Απόλλωνα, μαγικά καταφέρνει να κρατάει κοντά της τους νέους της, αλλά και να γοητεύει τους επισκέπτες της! Κυριακή Δεληγιώργη 3
Ξεκινώντας από τον Ξενώνα Κυριακή κατηφορίστε για ένα περίπατο στα γραφικά σοκάκια του χωριού μας με τα πέτρινα αρχοντικά, τις θολωτές αυλόπορτες και τις πέτρινες βρύσες. Επισκεφθείτε τις πλατείες, το Λαογραφικό Μουσείο (Μουσείο Άρτου) και τις βιοτεχνίες παραδοσιακών προϊόντων ή ανηφορίστε και περπατήστε τον περιφερειακό δρόμο, πάνω από τον Ξενώνα μας, που σας οδηγεί αριστερά στην αρχή του φαραγγιού της Βαρσάμως ή δεξιά στην είσοδο του χωριού, με μια πανοραμική θέα της κοιλάδας να σας συνοδεύει σ’ όλη τη διαδρομή σας!
4
Ο Ξενώνας "Κυριακή" προτείνει: Εκδρομές και δραστηριότητες στην περιοχή της Αμφίκλειας και των γύρω χωριών Επιλέξτε ανάλογα με τις προτιμήσεις & την διάθεσή σας! 1. Μονή Παναγίας της Γαυριώτισσας - Αη Γιάννης ο Ριγανάς 2. Aγία Ιερουσαλήμ (Γερσαλή) 3. Χιονοδρομικό Κέντρο Παρνασσού 4. Πολύδροσο (Σουβάλα) - Πηγές Κηφισσού - Ανω Πολύδροσο 5. Λιλαία - Επτάλοφος (Αγόριανη) - Λιβάδι Παρνασού 6. Άνω Τιθορέα - Χαιρώνεια 7. Ελευθεροχώρι - Λίμνες Καλλιδρόμου 8. Μονή Δαμάστας 9. Μενδενίτσα 10. Βάργιανη 11. Βαγονέτο 12. Γαλαξίδι 13. Ο αρχαιολογικός χώρος των Δελφών 14. Τα σπήλαια του Παρνασσού 15. Άνω Παύλιανη - Οίτη 16. Λουτρά Υπάτης - Μονή Αγάθωνος 17. Ιαματικά Λουτρά Θερμοπυλών - Ψωρονέρια 18. Μπάνιο στη θάλασσα - Eκδρομή στα Λιχαδονήσια 19. Κτήμα Χατζημιχάλη - Αταλάντη 20. Μονή της Παναγίας Σκριπούς 21. Ιχθυοτροφείο - Καπνιστήριο Πέστροφας
5
1. Μονή Παναγίας της Γαυριώτισσας - Αη Γιάννης ο Ριγανάς Το Μοναστήρι της Παναγίας Γαυριώτισσας βρίσκεται πολύ κοντά στον Ξενώνα. Ιδρύθηκε στα Βυζαντινά χρόνια, λειτούργησε σαν κρυφό σχολείο επί Τουρκοκρατίας και είναι γεμάτο αγιογραφίες και κειμήλια. Πολύ κοντά επίσης βρίσκεται και ο Αη Γιάννης ο Ριγανάς, μικρό ξωκκλήσι χτισμένο τον 12ο αιώνα, με σπάνιες αγιογραφίες, κατάφυτο με μυρωδάτη ρίγανη, πνιγμένο στα έλατα και γάργαρο νερό. 2. Αγία Ιερουσαλήμ (Γερσαλή) Στα ανατολικά της Αμφίκλειας μπορεί οποιοσδήποτε λάτρης της φύσης να διασχίσει την απόκρημνη χαράδρα της «Βαρσάμως» από ένα μονοπάτι, απολαμβάνοντας τη φύση και τη βλάστηση σε όλο το μεγαλείο της και να καταλήξει στην παμπάλαια εκκλησία της «Γερσαλής» που χαρίζει μια μοναδικότητα στο τοπίο, αφού είναι όλη χτισμένη μέσα σε μια υπερυψωμένη σπηλιά στην καρδιά ενός απόκρημνου βράχου. Στα χρόνια της τούρκικης σκλαβιάς το εκκλησάκι αυτό χρησιμοποιήθηκε σαν καταφύγιο των κατοίκων της Αμφίκλειας και, λέγεται ότι εδώ είχε το καραούλι του ο Οδυσσέας Ανδρούτσος. Ανήμερα στη γιορτή της - τη δεύτερη μέρα του Πάσχα – διοργανώνονται στην Αμφίκλεια εκδηλώσεις, με παραδοσιακούς χορούς και τραγούδια. 3. Χιονοδρομικό Κέντρο Παρνασσού Εάν το βουνό είναι χιονισμένο δεν πρέπει βέβαια να χάσετε την ευκαιρία να δοκιμάσετε τις ικανότητές σας στο σκι, καθώς η Αμφίκλεια απέχει μόλις 30 λεπτά από το χιονοδρομικό κέντρο, με πολύ καλό δρόμο, χωρίς κίνηση. Ακόμα όμως κι εάν βρισκόμαστε εκτός χιονοδρομικής σεζόν, το χιονοδρομικό κέντρο, αλλά και η διαδρομή προς αυτό, αποτελεί μία αξιόλογη φυσιολατρική εξόρμηση. Ρωτήστε εάν το σαλέ είναι ανοιχτό για καφέ και ποτό. 6
4. Πολύδροσο (Σουβάλα) - Πηγές Κηφισσού - Ανω Πολύδροσο Δίπλα στην Αμφίκλεια, βρίσκεται το Πολύδροσο ένα ακόμα παραδοσιακό χωριό της περιοχής. Κρύβει μία όμορφη πλατεία με πετρόχτιστες καφετέριες και ταβέρνες, αλλά κι ένα εντυπωσιακό αξιοθέατο της περιοχής, τις πηγές του ποταμού Κηφισού ή της Αγίας Ελεούσας με ερείπια αρχαίων και βυζαντινών χτισμάτων. Σε απόσταση 5 χλμ. βρίσκεται το Άνω Πολύδροσο το παλιό χωριό μέσα στα έλατα, τους καταρράκτες, και τα όμορφα ξωκλήσια. 5. Λιλαία - Επτάλοφος (Αγόριανη) - Λιβάδι Παρνασού Η αρχαία πόλη της Λιλαίας, σήμερα έδωσε τη θέση της στο καταπράσινο παραδοσιακό χωριό με τα νερά και τους παλιούς νερόμυλους. Τα ερείπια πύργων και αρχαίων τειχών είναι ορατά και φθάνουν μέχρι τον κάμπο. Λίγο πριν τη Λιλαία, αριστερά ανηφορίζει ο δρόμος για την Αγόριανη, σε υψόμετρο 850 μ. για περιπάτους και «επιθέσεις» σε παραδοσιακές ταβέρνες με μοναδικά εδέσματα. Ανηφορίζοντας μέσα στο ελατόδασος φθάνουμε στο κοσμικό χειμερινό θέρετρο Καλύβια Λιβαδιού Αράχοβας με ταβέρνες, καφετέριες, μαγαζιά με είδη σπορ, παγοδρόμιο. 6. Άνω Τιθορέα - Χαιρώνεια Συνδυάστε την επίσκεψη στα δύο αυτά κοντινά χωριά, γεμίζοντας ένα πρωινό σας με μία ενδιαφέρουσα περιήγηση. Η Άνω Τιθορέα είναι ένα παραδοσιακό χωριό, ιδανικό για ένα σύντομο περίπατο που θα σας επιτρέψει να ανακαλύψετε τα αρχαία οχυρωματικά τείχη μέσα στα οποία είναι χτισμένο. Στη Χαιρώνεια, τον τόπο στον οποίο έγινε η ιστορική σύγκρουση των αρχαίων Μακεδόνων με τους υπόλοιπους Έλληνες, κρύβεται ένα μουσείο με πλούσια εκθέματα αλλά και το γιγάντιο πέτρινο άγαλμα του λιονταριού, σήμα κατατεθέν της περιοχής. 7. Ελευθεροχώρι - Λίμνες Καλλιδρόμου Στις βόρειες πλαγιές του όρους Καλλίδρομο, μία περιπετειώδης διαδρομή μέσα από τους χωματόδρομους του βουνού, οδηγεί στο καταπληκτικής ομορφιάς Οροπέδιο των Λιμνών, κάτω από τις κορφές του Καλλιδρόμου. Εκεί, το καλοκαίρι βόσκουν ελεύθερα τα άλογα των υλοτόμων της περιοχής, ενώ τα καταπράσινα ξέφωτα ανάμεσα στα αιωνόβια έλατα, δημιουργούν ένα τοπίο που δεν θα μπορούσατε να φανταστείτε πως κρύβεται τόσο κοντά σας. (ΠΡΟΣΟΧΗ απαιτείται 4x4).
7
Χάρτης διαδρομών.
8. Μονή Δαμάστας Το πολύ γνωστό μοναστήρι του 18ου αιώνα βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του Καλλιδρόμου, όχι πολύ μακριά από την Αμφίκλεια. Είναι μία ευκαιρία να το επισκεφθείτε, εάν δεν το έχετε κάνει στο παρελθόν και, να θαυμάσετε την υπέροχη θέα από την ορεινή τοποθεσία του. 9. Μενδενίτσα Ανεξάρτητα από την εποχή, σας προτείνουμε μία φυσιολατρική εκδρομή προς το χωριό Μενδενίτσα, 35 χλμ. μακριά, στο βουνό Καλλίδρομο, απέναντι από τον Ξενώνα. Η διαδρομή θα σας εκπλήξει με τη διαδοχή καμπίσιου τοπίου, πυκνού πευκοδάσους και τέλος ενός μικρού οροπεδίου, που θυμίζει Τοσκάνη. Η πλατεία του χωριού είναι φτιαγμένη σαν μπαλκόνι, αγναντεύοντας από ψηλά τη θέα της θάλασσας στο Βορρά, αλλά μην αρκεστείτε σε αυτή. Περπατήστε μέχρι το Μεσαιωνικό Κάστρο που βρίσκεται μέσα στα σπίτια του χωριού, απ’ όπου θα σας δοθεί η αίσθηση ότι πραγματικά βρίσκεστε σε αεροπλάνο! 10. Βάργιανη Αφήνουμε πίσω μας τη Γραβιά και παίρνουμε το δρόμο για την Άμφισσα. Περίπου στα 4 χλμ. συναντούμε πινακίδα που μας πληροφορεί ότι αν στρίψουμε αριστερά θα οδηγηθούμε σε ακόμη 4 χλμ. στον «προστατευόμενο αξιόλογο οικισμό» της Βάργιανης.Ύστερα από απανωτές στροφές φτάνουμε στο χωριό που φωλιάζει στα 890 μ. υψόμετρο. Όλα τα σπίτια είναι πετρόχτιστα, παντού έλατα, πλατάνια και καρυδιές, άφθονα τρεχούμενα νερά τρέχουν παντού (μέσα στο χωριό βρίσκονται οι περήφημες πηγές της Μπουρμπούλας). Αξιοθέατο της περιοχής είναι η Νεραϊδοσπηλιά με σταλακτίτες και σταλαγμίτες, στο μέσο ενός βράχου νότια του χωριού. Στο σημείο οδηγεί ένα μονοπάτι πάνω στο βράχο. Εξαιρετικά παραδοσιακά πιάτα σερβίρονται στις γραφικές ταβέρνες του χωριού. 11. Βαγονέτο
10
Εάν θα σας ενδιέφερε να γνωρίσετε περισσότερα για τον βωξίτη, το ορυκτό που αποτελεί την πρώτη ύλη για την κατασκευή του αλουμινίου, κάντε μία επίσκεψη στο «Βαγονέτο». Θα σας ταξιδέψει στα έγκατα της γης, τα υπόγεια ορυχεία αλλά και το μικρό μουσείο της εταιρείας, που έχει αναλάβει την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων. Η περιήγηση είναι υποχρεωτικά με ξεναγό και με τρενάκι, για να μην χαθείτε!
12. Γαλαξίδι Η μικρή, αλλά κοσμική, παραλιακή πόλη με τα αρχοντικά και την πλούσια παράδοση, σας περιμένει να περιηγηθείτε τα γραφικά δρομάκια της, αλλά και να καθίσετε για φαγητό ή ποτό στα παραθαλάσσια στέκια της. 13. Ο αρχαιολογικός χώρος των Δελφών Οι Δελφοί αποτελούν ένα από τα επιβλητικότερα τοπία της Ελλάδας, ο «Ομφαλός της Γης» σύμφωνα με την αρχαία παράδοση. Εκεί μπορείτε να θαυμάσετε τον περίφημο «Ναό του Απόλλωνα», το αρχαίο θέατρο και το στάδιο, το Δελφικό Μουσείο (από τα πιο πλούσια του κόσμου), το μοναδικό χάλκινο Άγαλμα του Ηνίοχου, τους δύο Κούρους και δεκάδες άλλα ευρήματα. 14. Τα σπήλαια του Παρνασσού Επισκεφθείτε το πασίγνωστο, για τη Διονυσιακή λατρεία που λάμβανε χώρα εκεί, «Κωρύκειο Άνδρο», στην περιοχή Αραχωβίτικα Λιβάδια. Η διαδρομή από τους Δελφούς ως το «Κωρύκειο Άνδρο» είναι μια ανάβαση, που άλλοτε έκαναν οι πομπές των ιερέων, αφού η μεγάλη αυτή σπηλιά είναι φημισμένη από τα αρχαϊκά χρόνια. 15. Άνω Παύλιανη - Οίτη Μια επίσκεψη στην ορεινή Παύλιανη είναι, ίσως, μια απαραίτητη εκδρομή. Μετά από πανέμορφη διαδρομή μέσα στα έλατα και τα φυλλοβόλα, ξεπροβάλλει ένα πανέμορφο παραδοσιακό χωριό με τυπικές ταβέρνες και ντόπια κρέατα. Αν συνεχίσετε, με χωματόδρομο, βρίσκεστε στα υψίπεδα της Οίτης, τοποθεσίες σπάνιας φυσικής ομορφιάς. Να επισκεφτείτε οπωσδήποτε το φυσικό πάρκο στις πηγές του Ασωπού. 11
16. Λουτρά Υπάτης - Μονή Αγάθωνος Εάν βρίσκεται κοντά στο δρόμο σας, μην παραλείψετε να σταματήσετε για μία βόλτα, φαγητό ή ποτό στους κήπους του πάρκου, με την πλούσια βλάστηση, που βρίσκεται στα Λουτρά της Υπάτης. Ρωτήστε να σας κατευθύνουν και στον κοντινό καταρράκτη. Επισκεφθείτε τη μονή Αγάθωνος (14ου αιώνα) σε θαυμάσιο τοπίο και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Οίτης. 17. Ιαματικά Λουτρά Θερμοπυλών - Ψωρονέρια Συνδυάστε την επίσκεψή σας στον Ξενώνα με μία περιήγηση στα λουτρά των Θερμοπυλών. Το γνωστό χωριό των Θερμοπυλών, με τα 376 στενά, είναι φημισμένο από την αρχαιότητα για τις πηγές του, όπου το ιαματικό νερό αναβλύζει σε θερμοκρασία 33,5 °C και είναι κατάλληλο για την θεραπεία πολλών παθήσεων. Επισκεφθείτε την τοποθεσία του παλιού ξενοδοχείου με τις πηγές, το ποτάμι και τις φυσικές ιαματικές πισίνες. Μπορείτε να επισκεφθείτε και την φυσική ιαματική λίμνη στην τοποθεσία Ψωρονέρια, λίγο πριν από τα Λουτρά των Θερμοπυλών, με σταθερή θερμοκρασία 27°C. Ό,τι κι αν επιλέξετε, πάρτε μαζί σας μαγιό και πετσέτα! 18. Μπάνιο στη θάλασσα - Eκδρομή στα Λιχαδονήσια Τους καλοκαιρινούς μήνες μπορείτε να συνδυάσετε τη δροσιά του βουνού με αυτή της θάλασσας. Στην παραλία «Ασπρονέρι», βραβευμένη με γαλάζια σημαία, μπορείτε να περάσετε ξέγνοιαστες ώρες, κολυμπώντας στα πεντακάθαρα νερά του Βόρειου Ευβοϊκού. Επίσης, μπορείτε να συνδυάσετε το μπάνιο σας με μια βόλτα στην πόλη των Καμένων Βούρλων για ποτό ή φαγητό, δίπλα στη θάλασσα. Ο Ξενώνας «Κυριακή» μπορεί να οργανώσει για εσάς, τους καλοκαιρινούς μήνες, ημερήσια εκδρομή στα Λιχαδονήσια, τα κατάφυτα νησάκια με το απέραντο γαλάζιο, που ρίχνουν το γάντι στην Καραϊβική! Τα Λιχαδονήσια είναι ένα σύμπλεγμα νησιών που βρίσκεται σε μικρή απόσταση από τα Καμένα Βούρλα. Το μεγαλύτερο νησί του συμπλέγματος λέγεται Μανολιά, είναι κατάφυτο και εκεί βρίσκεται η παραλία με τα τιρκουάζ νερά και το καλά οργανωμένο beach bar. Η περιήγηση συνεχίζεται με την εντυπωσιακή επίσκεψη ενός ναυαγίου στα δυτικά του νησιού, μέσα σε μία σειρά από ξέρες και γίνεται αντιληπτό χωρίς καταδυτικό εξοπλισμό, καθώς είναι προσαραγμένο μόλις στα 6 μέτρα. 12
19. Κτήμα Χατζημιχάλη - Αταλάντη Η ξενάγηση στο οινοποιείο Χατζημιχάλη περιλαμβάνει επίσκεψη των αμπελώνων και των υπερσύγχρονων εγκαταστάσεων οινοποίησης. Ακόμα, επίσκεψη στις υπόγειες κάβες με τα 2500 δρύινα βαρέλια, γευσιγνωσία και παιχνίδια οινογευστικής (ξεναγήσεις μετά από συνεννόηση). Στο δρόμο σας προς την Αμφίκλεια ή στην επιστροφή σας αν έχετε χρόνο μπορείτε να κάνετε μια παράκαμψη στον Ορχομενό και να επισκεφθείτε δυο αξιόλογες τοποθεσίες. 20. Η Μονή της Παναγίας Σκριπούς Η Μονή της Παναγίας Σκριπούς βρίσκεται στην ομώνυμη περιοχή στον Ορχομενό της Βοιωτίας απέναντι από το αρχαίο θέατρο της πόλης. Eίναι κτίσμα του 9ου αιώνα και αποτελεί το πιο σημαντικό μνημείο από τη σειρά εκκλησιών του τύπου «σταυροειδούς μεταβατικού» στον ελλαδικό χώρο. Ένα κατακόρυφο ηλιακό ρολόι, ίσως το ωραιότερο από όλα τα Βυζαντινά ηλιακά ρολόγια της Ελλάδας, κοσμεί τον ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στη Μονή της Παναγίας Σκριπούς. Oι ανασκαφικές εργασίες αποκάλυψαν εξωτερικά – στον περίβολο του ναού – ένα κτίσμα μηκυναϊκης περιόδου και στο εσωτερικό του ναού την ύπαρξη παλαιοχριστιανικού ψηφιδωτού. Η εκκλησία εξωτερικά είναι γεμάτη από επιγραφές και πιθανότατα σ’ αυτές τις εντοιχισμένες επιγραφές να οφείλεται το όνομα Σκριπού, από το λατινικό scriptus, που σημαίνει επιγραφή (inscription). 21. Ιχθυοτροφείο - Καπνιστήριο Πέστροφας Ακολουθώντας τον δρόμο από τον Ορχομενό προς την Πηγή των Χαρίτων θα βρεθείτε στον ποταμό Μέλανα και θα συναντήσετε το ιχθυοτροφείο του Πέτρου Δήμου. Θα εντυπωσιαστείτε από το μεράκι και την φροντίδα του. Η διαδικασία καπνίσματος της πέστροφας είναι: Τοποθέτηση της πέστροφας σε ειδικά τελάρα, πλύσιμο, απαντέρωμα, καθάρισμα και χάραγμα στην πλάτη του ψαριού, διατήρηση στο αλατόνερο για 16-18 ώρες, στέγνωμα (φύσημα με αέρα), κάπνισμα με πριονίδι οξιάς, φιλετοποίηση και συσκευασία. Μην ξεχάσετε πριν την αναχώρησή σας να αγοράσετε καπνιστές πέστροφες!
13
Eλπίζουμε ότι οι σύντομες πληροφορίες που σας δώσαμε σας βοήθησαν να απολαύσετε καλύτερα το ταξίδι σας στην όμορφη περιοχή μας. Σίγουρα υπάρχουν πολλές άλλες όμορφες «γωνιές» που μπορείτε να επισκεφθείτε. Γι’αυτό, πριν ξεκινήσετε για την εκδρομή σας, ζητήστε μας πληροφορίες για να σας πούμε τα «μυστικά» της κάθε επίσκεψης και να σας κατευθύνουμε στη διαδρομή σας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
14