چای یا قهوه :کدام بهتر است؟ مردم برخی کشورها چای دوست هستند و برخی قهوه نوشیدنی مورد عالقه آنهاست. مردم بریتانیا عاشق چای هستند .آنها روزی ۱۶۵ میلیون فنجان چای می‌نوشند .در رتبه بعدی قهوه قرار دارد که روزانه ۹۵میلیون فنجان نوشیده می‌شود. گاهی ما به خیال اینکه یکی از آنها سالم‌تر است، ما را هوشیار‌تر میکند ،به ما آرامش می‌‌بخشد یا عوارض جانبی کمتری دارد ،یکی را بر دیگری ترجیح می‌دهیم .آیا جز ترجیح شخصی دلیل دیگری هم برای انتخاب و ترجیح چای یا قهوه وجود دارد؟
همان اثر هوشیار‌کننده قهوه را دارد اما با میزان کافئین کمتر و باعث اختالل خواب هم نمی‌شود" .در هر صورت ،توصیه می‌شود که تا مدتی قبل از خواب مقدار نوشیدنی‌های کافئین‌دار خود را محدود کنید (به‌ویژه نوشیدنی‌هایی که محرک‌‌ها یا انگیزنده‌های قوی‌تری دارند). ک فنجان چای آرام‌بخش ی برای رسیدن به شادمانی و آرامش بعضی افراد نوشیدنی‌های گرم می‌نوشند. آندرو استپتو ،استاد دپارتمان اپیدمیولوژی و بهداشت عمومی کالج دانشگاهی لندن (یو‌سی‌ال) می‌گوید":در
بیدار شو! بیدار شو! مقدار کافئین موجود در چای و قهوه یکسان نیست و بسته به غلظت و نوع و روش تهیه آن فرق میکند ،اما قهوه در هر حال نسبت به چای کافئین بیشتری دارد .فقط با این پیش‌فرض که کافئین باعث هوشیاری بیشتر است قهوه برای بیدار و هوشیار کردن ما رتبه اول را به دست آورده است اما پژوهش‌ها نشان می‌دهد که ماجرا به این سادگی هم نیست. مقدار کم تا متوسط کافئین ( ۴۰تا ۳۰۰میلی‌گرم) موجود در یک فنجان قهوه بنا بر پژوهش‌ها باعث افزایش هوشیاری ،توجه و سرعت واکنش می‌شود اما تأثیر چندانی بر حافظه ،قدرت تشخیص و تصمیم‌گیری ندارد. شواهدی وجود دارد که اثر کافئین موجود در یک فنجان چای اگر به طور مداوم بنوشید با آمینو‌اسید موجود در آن به نام تیانین تقویت می‌شود .پژوهش نشان می‌دهد که "تیامین در واکنش با کافئین باعث بهبود فرآیند توجه و توانایی تمرکز و پرهیز از حواس‌پرتی‌ها می‌شود" .پس شاید حق دارید که فکر می‌کنید چای اثر بهتری بر هوشیاری شما دارد.
کدام برای سالمتی ما بهتر است؟ به نظر سیستم خدمات بهداشت ملی بریتانیا (ان‌اچ‌اس) در رژیم متعادل غذایی نوشیدن چای و قهوه هیچ اشکالی ندارد .هر چند بعضی تحقیقات نشان داده است که نوشیدنی‌های دارای کافئین باعث تولید سریع ادرار و در نتیجه کمبود آب بدن می‌شوند.
پژوهشی دریافتند نوشیدن چای سیاه باعث بهبود سریع عوارض فشار‌های زندگی روزمره می‌شود اما هنوز نمی‌دانیم کدام اجزای چای چنین تأثیری بر بهبود حال و آرامش دارند". همچنین روشن شده است که چای سبز کم‌کافئین هم در بعضی افراد باعث کاهش استرس می‌شود. پژوهشگران آن را ناشی از همان آمینو‌اسید تیانین که پیش‌تر نام بردیم ،می‌دانند و دریافتند که باعث کاهش استرس و نگرانی شدید می‌شود .تیانین با غلظت کمتری در چای سیاه هم موجود است. سیستم خدمات بهداشت ملی بریتانیا (ان اچ اس) توصیه میکند":نوشیدن بیش از اندازه" کافئین باعث اضطراب بیش از حد می‌شود پس اگر می‌خواهید آرامش پیدا کنید بهتر است سراغ نوشیدنی‌های بدون کافئین بروید.
این هوشیاری باال به چه قیمتی به دست می‌آید؟ به نظر مت واکر ،پژوهشگر خواب ،پس از ۵یا ۶ساعت، حدود نیمی از کافئینی که نوشیده‌اید هنوز در بدن شماست و پس از ۱۰تا ۱۲ساعت ،یک‌چهارم از آن هنوز در بدن ما وجود دارد .پس ممکن است مشکالتی در به خواب رفتن و خوابیدن پیدا کنید. واکر می‌گوید" :من شنیده‌ام کسانی همراه با شام خود قهوه اسپرسو می‌نوشند و خیلی هم خوب می‌خوابند .کافئین باعث کاهش میزان خواب عمیق نیرو‌بخش می‌شود و در نتیجه صبح روز بعد بیدار می‌شوید و احساس می‌کنید سرحال نیستید".
چه اثری بر رنگ دندان‌های ما دارند؟ شواهد نشان می‌دهد که چای رنگ دندان‌های سفیدشده را بیش از قهوه تغییر می‌دهد و هر دو نوشیدنی باعث ایجاد لکه‌هایی بر دندان‌ها می‌شوند. آنا میدلتون ،بهداشت‌کار دهان و دندان ،این مراحل را برای کاهش چنین اثری توصیه میکند:
پژوهشی نشان داده است "تمام روز چای نوشیدن
به چای یا قهوه ،شیر یا جانشین غیر‌لبنی شیر اضافه
34
کنید. بعد از نوشیدن چای یا قهوه دهان خود را با آب یا دهان‌شویه دارای فلوراید بشویید. هنگام نوشیدن چای و قهوه سرد از نی استفاده کنید. از مسواک برقی استفاده کنید :تعداد بیشتر ضربات مسواک در دقیقه به معنای برطرف کردن مؤثرتر پالک‌های‌دندان است. از آدامس‌ها و آبنبات‌های بدون شکر استفاده کنید تا بزاق به نقش حفاظتی خود بهتر عمل کند .بزاق نوعی بافر طبیعی (ماده‌ای که از تغییرات زیاد PH جلوگیری میکند) در دهان است .برای حفاظت بهتر در برابر پوسیدگی دندان‌ها از محصوالت دارای گزیلیتول استفاده کنید.
سوفی مدلین ،کارشناس تغذیه می‌گوید":چای و قهوه هر دو دارای پلی‌فنل هستند که ترکیبی گیاهی است و برای تندرستی ما مفید است". قهوه دارای پلی‌فنل بیشتری نسبت به چای است و بنا بر پژوهشی آنها گونه یکسانی از پلی‌فنل ندارند .هر دو نوشیدنی فوایدی برای سالمتی ما دارند از جمله کاهش خطر ابتال به دیابت نوع ،۲ اما بنا بر اعالم سیستم خدمات بهداشت ملی بریتانیا (ان‌اچ‌اس) نوشیدن بیش از چهار فنجان قهوه در روز باعث افزایش فشار خون می‌شود. بعضی افراد به کافئین حساسیت دارند و دچار عوارض جانبی مانند مشکالت گوارشی ،اضطراب و اختالالت خواب می‌شوند که بهتر است به‌جای قهوه چای بنوشند یا از نوشیدنی‌های بدون‌کافئین استفاده کنند. اگر می‌خواهید مصرف کافئین را ترک کنید ،بهتر است این کار را به تدریج انجام دهید تا دچار عوارض آن نشوید .شدت این عوارض بستگی به میزان کافئین مصرفی دارد .گمان بر این است که در هنگام ترک کافئین ،قهوه‌‌نوش‌ها به دلیل میزان باالتر کافئین نسبت به چای‌نوش‌ها عوارض سخت‌تری تجربه کنند ولی این عوارض بستگی به مقدار نوشیدن دارد. بنا به گفته سیستم خدمات بهداشت ملی بریتانیا (ان‌اچ‌اس) زنان باردار بهتر است مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار را محدود کنند .مصرف کافئین برای نوپایان و کودکان مناسب نیست.
کم شدن چربی شکم با خوردن این نان!! یک متخصص تغذیه و رژیم درمانی گفت :مصرف نان‌های تیره و سبوس دار موجب کاهش چربی های شکمی می شود ضیاءالدین مظهری ،متخصص تغذیه و رژیم درمانی، استاد دانشگاه و نایب رئیس انجمن علمی پیشگیری و درمان چاقی در ایران گفت :نان ،سرشار از ویتامین‌های گروه ،bویتامین eو مواد معدنی مانند منیزیم ،آهن ،روی و حتی کلسیم است. مظهری افزود :اگر افراد عادت کنند سر سفره هایشان از نان سبوس دار استفاده کنند ،تمام ویتامین‌ها و امالح ضروری به بدن آنها می‌رسد .البته باید به این نکته توجه داشت که بر خالف تصور برخی افراد، ویتامین‌ها و امالحی که در نان وجود دارد در فرآیند پخت از بین نمی‌رود ،ولی ممکن است بخشی از فعالیت‌های ویتامین‌ها کاسته شود و حتی در صورتی که دمای پخت بسیار باال باشد ،فقط درصد کمی از ویتامین ها از بین می‌رود. این متخصص تغذیه و رژیم درمانی با بیان اینکه کاهش امالح و ویتامین‌های موجود در نان در فرآیند پخت ،اهمیت زیادی ندارد اظهار کرد :افراد هنگامی که مواد غذایی مانند سبزی ها ،حبوبات ،غالت، گوشت ها ،لبنیات و میوه‌ها را مصرف می کنند، می‌توانند نیازهای بدن خود به امالح و ویتامین‌ها را از طریق این مواد غذایی تأمین کنند.
او درباره خواص سبوس گندم گفت :گندم از الیه هایی شامل پوست ،جوانه و الیه هایی حاوی کربوهیدرات یا همان نشاسته تشکیل است و زمانی که گندم به آرد تبدیل می‌شود ،به ذرات ریزی تبدیل شده و از الک‌های مختلفی عبور داده می‌شود. او بیان کرد :با مخلوط شدن پوسته خارجی گندم با مغزش که نشاسته گندم نامیده می شود ،سبوس گندم که در آن ترکیبات با ارزشی و مغذی وجود دارد البته باید توجه داشت سبوس گندم ،انرژی تولید نمی‌کند و افراد با مصرف آن چاق نمی‌شوند. همچنین سبوس گندم و نان های سبوس دار برای کودکان در سن رشد بسیار مفید هستند. این متخصص تغذیه افزود :نان‌های غنی شده از افزودن ویتامین‌ها و امالح معدنی به آرد تهیه می‌شوند که بخشی از نیاز بدن به مواد مورد نیاز را تأمین می‌کنند .سبوس هم به دلیل دارا بودن انواع ویتامین به غنی شدن آرد کمک میکند .نکته مهم این است که مصرف نان‌های تیره و سبوس دار موجب کاهش چربی‌های شکمی می شود. برای چربی سوزی شکم و پهلو راه های زیادی وجود دارد آب کردن شکم و پهلو با کاهش مصرف شکر
مصرف شکر ،به ویژه شکر تصفیه شده که در مواد غذایی شیرین و نوشیدنی ها وجود دارد ،یکی از عوامل مؤثر در انباشته شدن چربی شکم و پهلو است .گلوکز و فروکتوز موجود در شکر ،کربوهیدرات های ساده ای است که به سرعت جذب خون می شود .مصرف زیاد این کربو هیدرات های ساده ،باعث تبدیل آن به، گلیکوژن ذخیره کبدی می شود .مصرف زیاد شکر قند خون را نیز باال می برد که سبب می شود مقدار زیادی انسولین آزاد شود و بیماری به نام "مقاومت به انسولین" ایجاد شود که با سندروم متابولیک مرتبط است. کوچک کردن شکم و پهلو با مصرف پروتئین بیشتر پروتئین یک غذای مغذی است که واقعاً در چربی سوزی شکم و پهلو مؤثر است .زمانی که پروتئین بیشتری می خورید ،مدت زمان بیشتری سیر هستید و هورمون گرسنگی (گرلین) کاهش می یابد که در نهایت کل کالری مصرفی در روز را کم می کند. غذاهای حاوی 20تا 30گرم پروتئین ،به افزایش میزان سوخت و ساز بدن کمک می کند .منابع خوب پروتئین شامل مرغ ،تخم مرغ ،ماهی تازه و دیگر غذاهای دریایی ،پنیر و ماست است .هر روز یک یا دو نوع از این غذاها را مصرف کنید.