Wel
13
magazine
België – Belgique P.B. – PP
VlaamsBrabant
3000 Leuven Masspost BC 31991
Dossier wonen • Pijnpunten en oplossingen Aan Wii is het? • Bowlen in het woonzorgcentrum Kansarmoede • Gezinszorg verlaagt drempels
Provinciaal informatieblad voor de welzijnssector • oktober – november – december 2013 Verschijnt vier keer per jaar. P911755 • Dienst Welzijn, Provincieplein 1, 3010 Leuven
1
06
in dit nr 04 kort Fietslessen voor volwassenen DOP van start Nieuw beeldboek palliatieve zorg
06 Dossier Nieuw dossier steunt gemeenten bij woonbeleid
10 in de kijker Bejaarden bewegen met de Wii
12 het Wereldje Wel Vzw Autiwoonzorg geeft tips voor ouderinitiatieven
2
13 focus op thuiszorg Vrijwilligers in de thuiszorg Engagementsverklaring dementie
15 agenda Wat staat er de komende maanden op het programma?
16 als ik baas was Jaak Kusters, verantwoordelijke vorming provinciale ouderenadviesraad
“
Het dossier Wonen is een stand van zaken waarop de gemeenten en lokale woonactoren kunnen voortbouwen. Katrien Tratsaert, provinciemedewerker Lokaal Wonen
Welkom Beste Vlaams-Brabander,
Dossier
in de kijker
10
Studiedag: Eerste hulp bij gedeelde zorg
Na een prachtige zomer voelt de komende herfst nog natter aan. We hebben zin om naar binnen te trekken en het gezellig te maken. Maar niet iedereen heeft een warm nest. Het dossier Wonen toont aan dat Vlaams-Brabant een erg dure provincie is, met weinig sociale woningen. Met dit dossier reikt de provincie lokale besturen, woonactoren en de Vlaamse overheid betrouwbare achtergrondinformatie aan om het woonbeleid verder uit te bouwen. We sleutelen zelf ook aan oplossingen. Zo zetten we onze schouders onder lokale pilootprojecten voor goedkoop en kwalitatief wonen, en steunen we het lokaal woonoverleg inhoudelijk en financieel. Ook in woonzorgcentra blijft men sleutelen om het verblijf zo aangenaam mogelijk te maken. Buren, jongeren en familie worden betrokken bij de activiteiten. Verblijven wordt zo meer wonen zoals thuis. Dat is ook het opzet van Autiwoonzorg, een initiatief dat ernaar streeft om mensen met autisme zelfstandig te laten wonen. Via de ‘vernieuwende ‘vernieuw projecten’ roepen wij op om uw woonidee mee vorm te t mogen geven. iedereen zich thuis kan Zodat iedere voelen in Vl Vlaams-Brabant.
Vermaatschappelijking geestelijke gezondheidszorg Wat betekent de vermaatschappelijking van de zorg voor de geestelijke gezondheidszorg? Hoe zal dit het werk van eerstelijnshulpverleners beïnvloeden? Op 18 en 19 november organiseert de provincie een studiedag voor iedereen die in aanraking komt met psychisch kwetsbare personen. U leert welke impact artikel 107 zal hebben, en krijgt enkele praktijkvoorbeelden via de (ver)nieuwe(nde) provinciale projecten rond artikel 107: • het project Patiënt in beeld, dat draait rond een goede inbedding van psychiatrische patiënten uit kansengroepen, • de portaalwebsite, met nuttige info ter preventie en vroegdetectie in de geestelijke gezondheidszorg, • het project Familiecoach, waarbij familie- en patiëntenorganisaties de kans krijgen om mee de zorgvernieuwing uit te tekenen en participatie te verankeren in de zorgnetwerken,
Moniqu Swinnen Monique Gede Gedeputeerde voor welzijn
• de Consultdesk: een telefonische advieslijn die artsen en hulpverleners uit de eerste lijn helpt met hun vragen over psychische of psychiatrische problemen bij hun patiënten. De studiedag richt zicht tot alle geïnteresseerden, partners & actoren van de GGZ-netwerken, cliënten & naastbetrokkenen, verantwoordelijken van de GGZ-sector en het bredere welzijnsveld.
.
Meer info en inschrijven: De studiedag vindt plaats in het provinciehuis op maandag 18 november, van 9 tot 13 uur. Een korter informatief moment over hetzelfde thema vindt plaats op dinsdagavond 19 november van 20 tot 22 uur. Deelnemen is gratis. Inschrijven kan via www.vlaamsbrabant.be/gedeeldezorg.
Wel magazine is een driemaandelijkse uitgave van de provincie Vlaams-Brabant met nieuws uit en voor de welzijnssector. • Redactie en realisatie: Jansen & Janssen, www. jaja. be • Beleidsverantwoordelijke: Monique Swinnen • Verantwoordelijke uitgever: Marc Collier, provinciegriffier, Provincieplein 1, 3010 Leuven • Redactiecontact: wel@vlaamsbrabant.be • Wel.magazine wordt gedrukt op milieuvriendelijk papier. Etikettering en verzending gebeuren in samenwerking met een beschutte werkplaats. Hebt u ideeën om het blad nog beter te maken? Voorstellen voor een artikel, initiatieven die u in het zonnetje wilt zetten? Laat het ons gerust weten op wel@vlaamsbrabant.be, en we gaan ermee aan de slag!
3
KORT
My big fat Belgian wedding My B Big fat Belgian wedding is een documentaire docum en werkboek over interculturele huwelijken in België. In de documentaire spreken 15 vrouwen over thema’s als gelu geluk zoeken, huwelijksmigratie, verwachting wachtingen, verschillen, gelijkenissen, aanpassing… aanpassin Deze docu wordt vertoond tijdens een gelijkekansenuurtje op dinsdag 17 decemgelijkeka 12.30 tot 13.30 uur in het auditober van 1 v het Provinciehuis. rium van
In het bijhorende werkboek zijn laagdrempelige praatsessies rond het thema 'geluk in partnerrelaties' uitgewerkt, met de film als vertrekpunt. Thema's die worden aangesneden zijn onder meer interculturele verschillen, vrijheid van keuze, invloed van de familie... Het werkboek biedt op die manier kapstokken voor een meer diepgaande nabespreking.
Info en reserveren: gelijkekansen@vlaamsbrabant.be
Gespot
Aan de slag!
Nieuw instrument
Aan de Slag! is een werkboek voor jobcoaches Begeleid Werken
Onlangs liet de provincie een nieuw zelfevaluatie-instru-
om mensen met een arbeidshandicap werk te bezorgen op hun maat. De methodiek was oorspronkelijk bedoeld om te komen tot bezoldigde reguliere tewerkstelling, maar wordt ook gebruikt om mensen te oriënteren naar een onbezoldigde activiteit in het normale economische circuit. Intussen zijn in Vlaanderen al meer dan 1000 volwassenen via Begeleid Werken aan een onbezoldigde job geholpen. Bij het boek hoort ook de cd-rom Sporen naar Werk, om nieuwe cliënten te helpen bij hun zoektocht naar dé job van hun leven.
ment ontwikkelen om de betrokkenheid en het welbevinden van bewoners in woonzorgcentra te meten. Het Centrum voor Ervaringsgericht Onderwijs (CEGO) van de KULeuven ontwikkelde de nieuwe aanpak en testte het meetinstrument al in vijf woonzorgcentra. Geïnteresseerde woonzorgcentra kunnen bij
Meer info: www.begeleidwerken.be en www.oostrem.be. Boek en cd-rom kosten samen 18,35 € (15 € + 3,35 € verzendingskosten).
Beeldboek palliatieve zorg Palliatieve zorg, ziekte en doodgaan zijn nog vaak omgeven door taboes. Om die onderwerpen bespreekbaar te maken, hebben vormingscentrum Handicum en vzw Panal het beeldboek Nu en straks ontwikkeld, met begeleidend handboek en werkboek. Het beeldboek is bedoeld voor mensen met een verstandelijke beperking maar kan ook worden gebruikt voor kinderen, mensen met psychisch lijden of mensen met psychiatrische problemen. Het beeldboek bevat louter illustraties en is dus ook perfect inzetbaar bij anderstaligen. Het persoonlijk werkboek is bedoeld voor de zieke zelf. Het handboek bevat achtergrondinformatie voor ondersteuners.
4
Nuttige opvoedingstips Opvoeden is een uitdaging. Daarom organiseert de provincie in samenwerking met lokale bibliotheken voordrachten voor ouders over uiteenlopende opvoedingsthema’s. Ook dit najaar staan er weer boeiende onderwerpen op het programma: • Ieder vedetje zijn etiketje • Leven in een nieuw samengesteld gezin • Zelfvertrouwen met vallen en opstaan • Straffen en belonen
meet welbevinden het CEGO een tweedaags leertraject volgen over het pakket. Een eerste lichting van 6 woonzorgcentra volgde al het eerste lestraject.
Meer info: charlotte.vancleynenbreugel@ppw.kuleuven.be
· Zindelijkheid · Kinderen & gevoelens De lezingen vinden plaats in bibliotheken verspreid over de hele provincie Vlaams-Brabant. Zo kan iedereen deelnemen in zijn buurt.
Meer info: Voor het volledige overzicht: www.vlaamsbrabant.be/ opvoedingsondersteuning
28
Welgeteld
Via de kersverse Vlaams-Brabantse fietsschool krijgen gemeentes ondersteuning om fietslessen voor volwassenen te organiseren. De fietsschool heeft 28 aangepaste fietsen ter beschikking en biedt ook een gratis opleiding voor de lesgevers. De komende maanden zullen Asse, Grimbergen, Kapelleop-den-Bos, Londerzeel, Meise, Merchtem, Opwijk, Vilvoorde en Wemmel fietslessen voor volwassenen organiseren. Op termijn wil de provincie het aanbod uitbreiden en ook in andere gemeenten fietslessen aanbieden.
Meer info: Dienst Sport, T 016 26 76 66
DOP van start De Dienst Ondersteuningsplan is
Meer info: www.handicum.be, www.panal.be Het totaalpakket kost 63 €. De drie boeken zijn ook apart verkrijgbaar.
een nieuwe dienstverlening voor mensen met (een vermoeden van) handicap. Ook in Vlaams-Brabant en Brussel is een dergelijke dienst opgericht. Bij de Dienst Ondersteuningsplan kunnen mensen die een handicap hebben (of dat vermoeden) terecht om een toekomstplan uit te werken voor een kwaliteitsvol leven. Voorwaarde is wel dat zij nog niet worden begeleid door een dienst die door het VAPH erkend is. Samen met een DOP-medewerker zoekt de zorgvrager uit welke noden er zijn en welke vorm van ondersteuning wenselijk is. Daarbij wordt maximaal uitgegaan van het eigen netwerk
(familie, vrienden) en van ondersteuning via de reguliere zorgsector (poetshulp, gezinszorg, ...). De dienstverlening van de DOP is gratis.
Meer info: DOP Halle-Vilvoorde Hendrik Ghyselenstraat 26-28, 1750 Lennik, T 02 460 69 60, hallevilvoorde@dop-vbb.be DOP regio Leuven Kruisstraat 1/10, 3390 Tielt-Winge, T 016 56 56 30, leuven@dop-vbb.be
5
Wonen in VlaamsBrabant: zeker voor mensen met minder geld is het geen evidentie. De provincie stelde een dossier samen dat de knelpunten blootlegt en waar mogelijk ook oplossingen biedt. Een overzicht.
“ Tand je bijsteken Dossier Wonen gee# pijnpunten én oplossingen
De problemen 1 GROEIENDE VRAAG,
MISMATCH AANBOD Meer dan andere provincies heeft VlaamsBrabant veel ruime alleenstaande woningen, en vrij weinig rijwoningen of appartementen. Katrien Tratsaert, provinciemedewerker Lokaal Wonen: ‘De beschikbare woonruimte wordt onderbenut. De bevolking stijgt, en het aantal huishoudens stijgt nog sterker, door bijvoorbeeld het hoger aantal scheidingen en de vergrijzing. Lang nadat de kinderen het huis uit zijn, blijven de mensen wonen in een huis dat eigenlijk veel te groot voor hen is.’ Nochtans blijken wel wat ouderen een verhuis naar een aangepaste zelfstandige woonvorm te overwegen, maar het aanbod aan serviceflats of appartementen volgt niet of nauwelijks. ‘In Vlaams-Brabant worden nog altijd veel minder appartementen gebouwd
6
dan in de rest van Vlaanderen. Er worden vooral grote woningen bijgebouwd.’ 2 HOGE PRIJZEN
Zowel de woning- als de huurprijzen in Vlaams-Brabant behoren tot de absolute Vlaamse top. ‘Sinds het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen in 1997 in voege kwam, zijn de huizenprijzen overal in Vlaanderen gestegen, maar in deze provincie meer dan elders. Zeker bij de modale woningen is de kloof tussen Vlaams-Brabant en Vlaanderen groot. Woningen van minder dan 250.000 euro, toch al niet niks, maken alleen in het Hageland en diep in het Pajottenland meer dan de helft van het woningbestand uit. In Brussel, Keerbergen of Dilbeek is dat maar 3 tot 12%. Opvallend: Leuven heeft Brussel-Halle-Vilvoorde qua prijs bijgebeend. Heel het centrum van de provincie is nu duurder dan elders.’
De huurmarkt volgt die trend. ‘Tussen Leuven en Brussel is de mediaanprijs voor een woning – waar dus ook veel appartementen en studio’s bij zitten – 700 €.’ Vooral in het Hageland liggen de huurprijzen duidelijk lager. ‘Maar daar zijn dan weer bijna geen huurwoningen te vinden.’ 3 KRAPPE HUURMARKT
De privé-huurmarkt is in Vlaams-Brabant zeer krap. ‘Op het platteland zijn er bijna geen huurwoningen, en zelfs in en rond de steden ligt het aanbod duidelijk lager dan in Vlaanderen. Hetzelfde geldt voor de sociale woningen: in Vlaams-Brabant zijn er 3,5 sociale huurwoningen op 100 huishoudens, tegenover 5,5% in heel Vlaanderen.’ Bovendien wordt de kloof niet gedicht. ‘Het Grond- en pandendecreet legt aan alle Vlaams-Brabantse gemeenten een sociale
DOSSIER • WONEN
Oplossingen in de maak 1
last op, een verplicht aantal sociale huur- en koopwoningen en sociale kavels te realiseren tegen 2020. De meeste gemeenten kregen daar bovenop nog een extra inhaalbeweging opgelegd tegen 2025. Uit de voortgangstoets van de Vlaamse overheid blijkt nu dat acht op tien Vlaams-Brabantse gemeenten er momenteel niet in slaagt het Vlaamse groeiritme in de productie van bijkomende sociale woningen te volgen. De provincie had een achterstand, en die loopt dus verder op.’ 4 PREMIES ONDERBENUT
Door de hoge prijzen en de krappe (sociale) huurmarkt staat de betaalbaarheid van wonen in Vlaams-Brabant erg onder druk. ‘Je zou verwachten dat hier meer gebruik wordt gemaakt van Vlaamse woonpremies, de sociale leningen en de tegemoetkomingen voor de huurder. Toch is dat niet het geval. Sommige premies worden tot de helft minder toegekend in Vlaams-Brabant dan elders. De waarde van de gemiddelde woning, het doorsnee kadastrale inkomen en de huurprijzen overschrijden immers de maxima om voor een tegemoetkoming in aanmerking te komen.’ ‘De mensen in Vlaams-Brabant worden dus dubbel gestraft. Wie recht heeft op een sociale woning kan er vaak niet terecht omdat er te weinig woningen zijn. De privémarkt is dan weer te duur. Paradoxaal genoeg komt men ook minder in aanmerking voor een tegemoetkoming in de huur of een sociale lening, net omdat de woningprijzen hier hoger liggen.’
STIMULANSEN VOOR HET GEMEENTELIJK BELEID
Gemeenten zijn de regisseur van het woonbeleid, maar zullen een tandje moeten bijsteken. ‘Zo is er in de meeste gemeenten wel een lokaal woonoverleg, maar dat kwam in heel wat gemeenten nauwelijks samen. Hopelijk komt het lokaal woonoverleg de volgende jaren op kruissnelheid.’ De provincie ondersteunt de gemeenten inhoudelijk en via subsidies om het lokale woonbeleid verder uit te bouwen, meer met elkaar samen te werken en alle partners bij het lokale woonoverleg te betrekken. De provincie levert een financiële bijdrage voor elke bijkomende sociale huurwoning. Particulieren kunnen een aanvullende provinciale premie krijgen voor het verwerven of verbeteren van hun woning, of voor het aanpassen van hun woning aan een ouder of gehandicapt gezinslid. 2 VOORBEELDPROJECTEN
De provincie heeft haar schouders gezet onder verschillende lokale pilootprojecten voor kwalitatieve goedkope woningen. Dat is bijvoorbeeld het geval in zones voor kampeerterreinen of weekendverblijven waar permanente bewoning is. Via een Provinciaal
Ruimtelijk Uitvoeringsplan worden een aantal van die zones omgevormd tot woongebied, mét de garantie dat er alleen kleinschalige, betaalbare huizen kunnen worden gebouwd. ‘Met dergelijke woonprojecten willen we ook andere gemeenten enthousiasmeren om iets aan de problematiek te doen’ 3 VLAANDEREN DIFFERENTIEERT
Dat Vlaams-Brabanders meer nood hebben aan premies en er toch minder recht op hebben, is ook bij de Vlaamse overheid niet onopgemerkt gebleven. Meer en meer houden premie- en subsidiestelsels rekening met de regionale verschillen. Zo is een laag kadastraal inkomen niet langer een voorwaarde voor een verbeterings- en aanpassingspremie. Voor de nieuwe huurpremie wordt een hogere huurprijs toegestaan in de Vlaamse Rand – helaas niet in de andere dure gemeenten in VlaamsBrabant. En ook het ontwerpbesluit voor de sociale leningen gaat uit van een hogere toegelaten woningwaarde in de Vlaamse Rand en in de steden Vilvoorde en Leuven om van een sociale lening te kunnen genieten.
Meer info: dienst wonen, T 016 26 73 17, wonen@vlaamsbrabant.be
WAAROM HET DOSSIER? Wonen en de toegang tot wonen is een van de ingrijpendste elementen in ons dagelijks leven. ‘Het is geen wonder dat wonen bij elke verkiezing hoog op de politieke agenda staat’, zegt Katrien Tratsaert, provinciemedewerker Lokaal Wonen. ‘Wonen wordt bovendien steeds problematischer en is steeds vaker de oorzaak van armoede.’ ‘Ons dossier onderbouwt nu met cijfers wat we allemaal aanvoelen. Het is een stand van zaken waarop de gemeenten, als regis-
seurs van het plaatselijk woonbeleid, en lokale woonactoren kunnen voortbouwen.’ Voor de provincie Vlaams-Brabant is zo’n stand van zaken extra nuttig. ‘Als je de toestand hier vergelijkt met de rest van Vlaanderen, komt een aantal verschillen scherp in beeld. We zijn bijvoorbeeld een erg dure provincie, met weinig sociale woningen. De eerste cijfers wijzen bovendien uit dat de kloof met de rest van Vlaanderen er niet kleiner op wordt - integendeel.’
7
DOSSIER • WONEN
Sinds enkele jaren zijn in Vlaanderen overal woonwinkels opgericht. De provincie VlaamsBrabant was vier jaar geleden de voortrekker in die evolutie. We trokken naar de woonwinkel IGS Hartje Hageland om de werking van zo’n organisatie onder de loep te nemen.
“h
Liliane Vanhelden (l) en Wendy Van den Eynde
Woonadvies in de breed artje Hageland is gevestigd in TieltWinge maar heeft ook een werking in de gemeenten Bekkevoort, Glabbeek en Kortenaken. Voor die regio bundelt de woonwinkel alle activiteiten rond wonen, legt coördinator Liliane Vanhelden uit. ‘Ons Wooninfopunt is natuurlijk het meest zichtbaar, want het is het eerste aanspreekpunt voor de burgers. Maar de kerntaak die we van de Vlaamse overheid hebben meegekregen, is de ondersteuning van het lokale woonbeleid.’ De woonwinkel ontwikkelt dus mee de gemeentelijke beleidsvisie op het vlak van wonen en organiseert het lokaal woonoverleg. ‘Dat staat bijvoorbeeld in voor de besprekingen van de realisatie van sociale woonprojecten, de bevordering van de samenwerking tussen de sociale verhuurkantoren, de inplanting van sociale koopwoningen, enzovoort.’
ADVIES Maar de meest zichtbare taak van de woonwinkel is dus het Wooninfopunt. Wendy Van den Eynde, informatiedeskundige van het Wooninfopunt: ‘We geven woonadvies en -begeleiding in de zeer brede zin. Het gaat dan bijvoorbeeld over premies en subsidies,
8
sociaal huren, kopen of lenen, maar ook over rationeel energiegebruik, veiligheid, duurzaam (ver)bouwen en duurzame energieproductie. Het is een heel afwisselende job: zelfs als het over isolatie gaat, is geen enkel dossier hetzelfde.’ De nood aan een infopunt is groot. ‘Door de vele reglementen en subsidies van alle mogelijke overheden kunnen de mensen door de bomen het bos niet meer zien. Wij bezorgen
hen dan een volledig stappenplan om de juiste premies aan te vragen, waar ze op moeten letten, welke documenten ze moeten meenemen. Collega Tina Vander Meeren geeft dan weer technisch advies voor woningaanpassingen, kwaliteitscontrole, enzovoort.’
WOONKWALITEIT De woonproblematiek in een plattelandsregio als het Hageland is overigens niet te
ZORGWONEN PROMOTEN Zorgwonen is bedoeld om zorgbehoevende mensen zo lang mogelijk zelfstandig in hun vertrouwde omgeving te laten wonen. Oudere zorgvragers kunnen bijvoorbeeld intrekken bij hun kinderen, of omgekeerd, of iemand met een handicap kan in huis worden opgevangen. ‘Zorgwonen blijft op veel plaatsen nog altijd dode letter’, zegt Liliane Vanhelden. ‘Tot voor kort was dat ook logisch
omdat het financieel nadelig was. Als je een hulpbehoevende persoon in huis nam, werd je namelijk fiscaal beschouwd als één gezin, waardoor je moest inleveren op bijvoorbeeld studietoelagen of pensioenen.’ ‘Daarom heeft de overheid het zorgnummer in het leven geroepen voor mensen die dagelijks zorg nodig hebben. Je kunt dan in een bestaande
praktisch.
DOSSIER • XXXXX
Goedkope leningen voor energiebesparende maatregelen
ste zin vergelijken met die in de steden. ‘Hier draait het minder om de huurproblemen. De meeste mensen zijn hier eigenaar van hun huis, maar kwalitatief zijn die huizen vaak niet in orde: ze zijn slecht geïsoleerd, hebben niet het nodige comfort, zijn verwaarloosd. Vaak zijn de eigenaars oudere mensen die niet eens weten dat ze voor veel zaken subsidies kunnen krijgen. Die kunnen dan bij ons advies vragen.’
Iedereen wil zijn energiekosten laten dalen. Maar hoe pak je dit aan wanneer deze investeringen meer bedragen dan je kan betalen? Voor mensen die het financieel zwaar hebben, kan een goedkope, in sommige gevallen zelfs renteloze, lening een oplossing bieden. Voor de energiefactuur kan dalen, moeten bewoners een serieuze som op tafel leggen om bijvoorbeeld hun dak te isoleren, superisolerende beglazing te plaatsen of een zuinigere stookketel te kopen. Maar investeren in duurzaam wonen is niet evident. Een goedkope lening om energiebesparende maatregelen uit te voeren zou al een hele hulp zijn.
LENING AAN 2% VIA HET FRGE woning één ondergeschikte woonruimte voorzien als zorgwoning. Daardoor word je niet langer beschouwd als één gezin. Maar veel mensen zijn niet van die regeling op de hoogte, en gebruiken ze dus niet.’ ‘Zelf zijn we bij de eersten die actief campagne voeren over het zorgnummer. Alleen zo kun je maken dat Zorgwonen aantrekkelijker wordt!’
Iedereen kan via het FRGE (Fonds ter Reductie van de Globale Energiekost) 10.000 euro lenen aan 2% en deze lening in 5 jaar terugbetalen. In bepaalde gevallen is deze lening zelfs renteloos en kan men begeleiding krijgen om de werken in goede banen te leiden.
RENTELOZE LENING VOOR OCMW-CLIËNTEN OCMW-cliënten die niet terecht kunnen bij het FRGE kunnen via hun OCMW terecht voor een renteloze lening.
De provincie Vlaams-Brabant geeft het OCMW een renteloze lening van 25.000 euro per woning, een som die het OCMW gespreid over 9 jaar terugbetaalt. De cliënt betaalt het OCMW terug, afhankelijk van zijn mogelijkheden. Aangezien de energiekosten dalen, is dat haalbaar voor mensen met een bescheiden inkomen. Eerst worden de woningen onderzocht om te zien welke maatregelen nodig zijn, daarna stelt het OCMW een technisch, sociaal en financieel plan op. Eerdere proefprojecten in de provincie zijn vlot verlopen.
Meer info: www.vlaamsbrabant.be/ subsidies, T 016 26 73 26 www.3Wplus.be/energie, T 0493 51 17 65 www.leuven.be/leven/premies/ pendule, T 016 65 91 52 http://frge.igo.be, T 0498 17 32 90
9
“
Bowlen in het woon zorgcentrum Wii opent vele deuren
10
IN DE KIJKER
Welkom in woonzorgcentrum Mariëndal (Overijse), waar de bewoners geregeld naar de bowlingbaan gaan – maar dan wel virtueel, op de Wii. En met de gewaardeerde hulp van jonge vrijwilligers Laurens en Lucas, allebei 13.
w
oensdagnamiddag. Vier, vijf mensen op een rij en menig supporter erachter en ernaast. Maria zet aan en begint zowaar met een ‘strike’. Maria is de ongekroonde koningin van de bowling, maar ook Josée komt sterk opzetten. De Wii van Nintendo is, zoals bekend, een spelconsole die je niet alleen met knoppen bedient, maar ook door de controller zelf te bewegen. Zo wordt het mogelijk om bijvoorbeeld ‘echt’ tennis te spelen: als op het scherm de bal naar je linkerkant gaat, beweeg je je arm met de controller aan je pols ook naar links, en sla je met een ferme zwiep het virtuele racket tegen de bal.
EEN NIEUW GEZICHT Het idee om de Wii in WZC Mariëndal te introduceren, komt van het team paramedici en animatie. ‘De uitdaging is om de bewoners gemotiveerd te houden om te blijven bewegen’, aldus Herman, kinesitherapeut van dienst. ‘Zuivere kine-oefeningen worden vaak als saai ervaren. Afwisseling is belangrijk. Daarom organiseerden we begin juli een Tour de France op de hometrainer, mét klassement. En ook de Wii is heel geschikt om afwisseling te brengen: door één apparaat kan je op heel veel verschillende manieren bewegen. Het is bovendien een sociaal gebeuren. Op de Wii speel je altijd samen.’ ‘Een ander voordeel is dat de Wii geschikt is voor mensen die minder goed te been zijn’, zegt Sigrid, de animatieverantwoordelijke. ‘Naar een bowlinghal kunnen we met de bewoners moeilijk gaan. Maar met de Wii kun je zelfs bowlen vanuit je rolstoel.’
JEUGDIG ENTHOUSIASME Om de bewoners met de Wii om te leren gaan, deed het woonzorgcentrum een beroep op Laurens en Lucas, twee jeugdige vrijwilligers. ‘Jongeren zijn als het ware opgegroeid met de computer en kunnen als geen ander de Wii aanleren aan onze mensen, zonder al te technisch te worden,’ aldus nog Herman. ‘Hun enthousiasme, samen met het “nieuwe gezicht”, maakt dat zij onovertroffen instructeurs zijn.’ Om de twee weken komen Laurens en Lucas op woensdagnamiddag in het woonzorgcentrum op de Wii spelen. ‘Het was eerst wat wennen aan het idee, maar het bleek erg leuk te zijn’, zegt Laurens. ‘Sommigen bewoners zitten zelfs op ons te wachten om te kunnen beginnen.’ Niet alle Wii-spelletjes zijn even goed geschikt voor de bewoners. Lucas: ‘In het begin hebben we bijvoorbeeld ook boksen uitgeprobeerd, maar dat was niet zo’n succes. De bewoners vonden het wat te wild, en te vermoeiend. Als we het zelf spelen, zijn we na een tijdje óók moe.’ Schansspringen bleek dan wel een schot in de roos, ‘maar bowlen is toch de grote favoriet. Iedereen kan meedoen en sommige bewoners worden er ook echt goed in.’
OPEN DEUR De Wii is een originele manier om de bewoners in beweging te krijgen, maar de voordelen gaan verder dan dat, zegt Sigrid. ‘In de eerste plaats willen we het woonzorgcentrum meer openstellen voor de omgeving en de
DE PROVINCIE STEUNT • wzc Dijlehof voor hun project ‘Fitter dan Fit, waarbij een aangepaste -fit-o-meter werd aangelegd in hun stadstuin
• wzc De Wingerd bij de aankoop van een Wii voor de vernieuwde fitnessruimte. Ook kan men er op de hometrainer een virtuele fietstocht door Leuven maken.
maatschappij. Nog te vaak blijven WZC’s op hun eilandje zitten, afgesloten van de buitenwereld. Wij willen de deuren en vensters opengooien voor iedereen, ook jongeren. Laurens en Lucas zijn de eersten, maar we hopen dat anderen snel zullen volgen!’
Meer info www.ocmwoverijse.be/ woonzorgcentrum
11
HET WERELDJE WEL
Hoe verstaan personen met autisme bepaalde begrippen? Tijdens een inloopavond illustreerden ze het met deze cartoons.
“
Geef niet op Vzw Autiwoonzorg gee# 4 tips voor ouderinitiatieven
Roger De Wachter en Lieve Jacobs
Hun zoon of dochter met autisme zo zelfstandig mogelijk laten wonen, dat was de motivatie voor enkele ouders om vzw Autiwoonzorg op te richten. Sinds 2010 hebben de initiatiefnemers al een eind van de weg afgelegd en veel, heel veel bijgeleerd. 1 WEES VOLDOENDE AMBITIEUS
Lieve Jacobs (voorzitter): ‘Wie een dergelijk initiatief opzet, moet goed beseffen dat hij dit niet enkel meer voor zijn eigen kind doet. Het wordt een maatschappelijk engagement met een grote verantwoordelijkheid. Heel veel mensen rekenen op jou. Bovendien kruipt er ontzettend veel tijd in: een duurzame organisatie op de been brengen, veel vergaderen, constant bijleren ... Daar kan men zich op voorhand best bewust van zijn.’ 2 NEEM DE TIJD
Roger De Wachter (dagelijks bestuurder): ‘Ons idee – woningen en zorg op maat ter
DE PROVINCIE STEUNT De provincie heeft de vzw Autiwoonzorg, in het kader van de oproep vernieuwende projecten, twee keer van een subsidie voorzien. In 2011 ter waarde van 24.750 euro en 20.000 in 2012.
12
beschikking stellen van personen met autisme – stond snel vast, maar de uitwerking duurt langer dan gedacht. Er zijn zeker momenten geweest dat we ‘t niet meer zagen zitten of vastzaten. De steun van de provincie, in het kader van de oproep vernieuwende projecten, heeft ons overtuigd om niet op te geven. Uiteraard moesten we motiveren wat we met het geld zouden doen en werd gecontroleerd of het goed besteed was. Maar we hadden wel de vrijheid om het te investeren waar dat nodig was. In ons geval was dat voor het Inloophuis, waar mensen met autisme en hun omgeving een keer per maand samenkomen om ervaringen uit te wisselen. Dat was een realisatie waaraan veel vrijwilligers zich hebben opgetrokken en waaruit we veel geloofwaardigheid hebben gehaald. Naar potentiële investeerders toe, bijvoorbeeld. 3 WERK SAMEN
‘In het begin heerste er nogal wat wantrouwen tussen ons en de professionele zorgsector’, vertelt Roger, ‘maar dat veranderde snel eens we elkaar beter leerden kennen. Zo hebben we samen met Hejmen vzw, Begeleid
Wonen Leuven vzw, Oikonde Leuven vzw, het Koninklijk Instituut Woluwe en de Dienst Ondersteuningsplan (DOP) het Autisme Info Punt opgericht, een laagdrempelig informatiepunt voor volwassenen met autisme. Op dit moment zijn we bezig om beide initiatieven, het Inloophuis en het AIP te integreren. Ook voor onze andere ambitie, het vinden van geschikte huur- of koopwoningen, staan we altijd open voor samenwerkingen, zowel met zorgpartners als met andere privé-initiatieven.’ 4 ZOEK EXTERNE RAAD
Lieve: ‘Zowel onze Raad van Bestuur als de Algemene Vergadering bestonden de afgelopen drie jaar uitsluitend uit ouders van personen met autisme. Dat heeft ons wel eens parten gespeeld, want als ouders zijn we soms te emotioneel betrokken. Binnenkort hernieuwen we beide bestuursorganen. Het zou een goede zaak zijn mochten er dan een aantal externe partners met een meer objectieve blik een mandaat opnemen.’
Meer info: www.autiwoonzorg.be
FOCUS OP THUISZORG
Gezinszorg binnen kansarme gezinnen
Kijken naar de noden Voor kansarme gezinnen is de drempel naar gezinsof kraamzorg soms hoog. Mensen in armoede weten niet altijd hoe ze toegang tot de zorg kunnen krijgen, wat gratis is en waar ze bijstand kunnen krijgen. Verschillende organisaties zetten de stap om de drempel voor kansarme gezinnen te verlagen. KRAAMZORG Landelijke Thuiszorg organiseert al meer dan tien jaar kraamzorg aan huis. Uit ervaring weten ze dat geïntegreerde kraamzorg bij kwetsbare gezinnen geen evidentie is. Daarom hebben zij vanuit een bestaand netwerk in Tienen een project ingediend genaamd ‘geïntegreerde kraamzorg voor kwetsbare gezinnen in de regio Tienen’. Het doel van het project is tweeledig: enerzijds wil het een netwerk uitbouwen waarin partners in de zorg elkaar leren kennen en naar elkaar door verwijzen. Anderzijds wil het de juiste hulpverlening bieden aan de kwetsbare gezinnen.
Gecombineerd moet dat kansarme gezinnen gemakkelijker toegang geven tot kraamzorg en eventuele weerstanden wegnemen. ‘In deze fase zijn we vooral bezig met goed te luisteren naar de noden van de gezinnen en hun ervaringen’, zegt Jana. ‘Daarna willen we ons aanbod aanpassen, zodat kansarme gezinnen gemakkelijker de weg naar kraamzorg kunnen vinden. Bijvoorbeeld door vaker bij hen aan huis te gaan, of een akkoord te sluiten met het OCMW. En door duidelijke informatie te geven. Soms zijn mensen er bijvoorbeeld niet van op de hoogte dat kraamzorg ook aan huis kan.’
Daarnaast wordt volop nagedacht over een vervolgtraject. ‘Het zou jammer zijn dat de gezinnen, als de kraamzorg eenmaal achter de rug is, opnieuw in een gat vallen. We zullen dus ook kijken naar andere zaken: is de kinderopvang geregeld, is de mutualiteit in orde, in welke school kunnen de kleuters terecht, enzovoort.’
HANDIGE DVD Thuiszorgorganisatie Familiehulp werkt al een tijdje aan het project Zorgen voor morgen. De kracht van gezinszorg bij mensen in armoede. De organisatie wil medewerkers sensibiliseren over de complexe armoedeproblematiek en concrete handvatten aanreiken over de rol van gezinszorg bij cliënten in armoede. Dat gebeurt via vorming, supervisie en dialoog met mensen in armoede. Om de opgedane ervaringen te kunnen verspreiden, zowel intern als naar andere organisaties, is nu een dvd gemaakt met getuigenissen en concrete tips om te werken met mensen in armoede. Een getuigenis van een verantwoordelijke die met de dvd heeft gewerkt: ‘Werken bij mensen in armoede is voor verzorgenden vaak minder concreet dan bij andere cliënten. Daardoor krijgen ze wel eens het gevoel ik bereik daar eigenlijk niks, of ik bereik daar niet veel. Het is dan aan mij als verantwoordelijke om dat te bewaken en om ze tips te geven om de zorg vol te houden. De dvd is daar een schitterend instrument voor. Hij nodigt echt uit om vooroordelen te benoemen en eens de bril van mensen in armoede op te zetten.’
Meer info: Jana Buvens, jbuvens@ons.be, T 0477 05 23 55. De dvd Zorgen voor morgen (met handleiding) kost 15 € (exclusief verzendingskosten). Bestellen kan via nele.vanderheyden@familiehulp.be of T 015 45 31 20.
DE PROVINCIE STEUNT Landelijke Thuiszorg kreeg 15.000 euro van de provincie om het project rond geïntegreerde kraamzorg op te starten.
13
FOCUS OP THUISZORG
Multidisciplinair overleg Complexe thuiszorgsituaties met verschillende zorg- en hulpverleners komen steeds vaker voor. Om al die partijen goed te laten samenwerken en de zorg op de noden van de cliënt af te stemmen, is een multidisciplinair overleg (een ‘rond-de-tafelgesprek’) bijzonder nuttig. Een zorgoverleg kan zowel worden aangevraagd voor personen met een verminderde fysieke redzaamheid als voor personen met een complexe en langdurige psychiatrische problematiek.
Vraag de folder!
Meer info? Vraag de nieuwe folders aan via info@selgoal.be of T 016 31 04 08. U kunt de folders ook als pdf downloaden op www.selgoal.be.
Vrijwilligers, een onmisbare schakel in de thuiszorg Zorgbehoevende personen blijven het liefst zo lang mogelijk in hun thuisomgeving. Solidariteit voor het Gezin, een thuiszorgorganisatie met meer dan 30 jaar expertise, kan rekenen op de steun van een grote groep vrijwilligers die dag en nacht klaar staan om hulpbehoevende mensen een handje toe te steken. Vrijwilligers vormen de perfecte aanvulling op het professionele netwerk. ‘Door een bab-
beltje te slaan, boodschappen te doen of eens te gaan wandelen, zorgt de vrijwilliger ervoor dat hulpbehoevende personen niet sociaal geïsoleerd raken’, zegt Elke Hendrickx, coördinator vrijwilligerswerk bij Solidariteit voor het Gezin. ‘Ze kunnen mensen ook vervoeren naar een medische afspraak, of zelfs fungeren als inslapende nachtoppas. Zo worden mantelzorgers deels ontlast.’
Meer info: Wie de hulp van gemotiveerde vrijwilligers kan gebruiken of wie zelf vrijwilliger wil worden, kan contact opnemen met Elke Hendrickx, coördinator vrijwilligerswerk bij Solidariteit voor het Gezin Vlaams-Brabant: T 016 78 16 57, elke.hendrickx@svhg.be.
Engagementsverklaring Dementie Organisaties, verenigingen of gemeenten kunnen sinds kort een engagementsverklaring Dementie ondertekenen. Ze verklaren zich dan onder meer bereid om open en respectvol om te gaan met mensen met dementie, sensibiliserende acties te ondernemen en bij te dragen tot een genuanceerde en realistische beeldvorming van het dementieproces. De engagementsverklaring past in de campagne Vergeet Dementie, onthou mens. Die wil iedereen 14
motiveren om personen met dementie een volwaardige plaats te geven binnen de samenleving en het taboe rond dementie helpen doorbreken. De provincie geeft alvast het goede voorbeeld en ondertekent de engagementsverklaring op 30 september.
Meer info: www.onthoumens.be olivier.constant@dementie.be T 070 224 777
agenda. 30 september Vrijwilligersacademie: Een Facebookpagina starten voor uw Vereniging
DOSSIER • XXXXX
Halle Info en inschrijvingen: www.archeduc.be
22 oktober Heb jij ze wel alle vijf?
Kortenberg Info en inschrijvingen: www.vormingplusob.be/ vrijwilligers
Halle Info en inschrijvingen: www.archeduc.be
3, 10 oktober & 20 en 21 november
Toneelvoorstelling Halle Info en inschrijvingen: gelijkekansen@vlaamsbrabant.be
2 oktober
Vrijwilligersacademie: websites bouwen
24 oktober
Overijse Info en inschrijvingen: www.archeduc.be
Lezing en getuigenis over genderdiversiteit en transgender
Toneelvoorstelling Tienen Info en inschrijvingen: gelijkekansen@vlaamsbrabant.be
15 oktober
Asse Info en inschrijvingen: gelijkekansen@vlaamsbrabant.be
28 november
Vrijwilligersacademie: Iedereen kan vereenzamen, help een ander, bescherm jezelf Tienen Info en inschrijvingen: www.vormingplusob.be/ vrijwilligers
3 oktober Cursus palliatieve zorg 4 lesnamiddagen voor vrijwilligers en geïnteresseerden Heverlee Info en inschrijvingen: www.panal.be
Blindismen: zinvolle eigenaardigheden? Studiedag Leuven Info en inschrijvingen: www.vlaamsbrabant.be/kalender
16 oktober Vrijwilligersacademie: promotie van activiteiten
25 oktober Toekomstbegeleiding van vluchtelingen en asielzoekers Asse Info en inschrijvingen: pric@vlaamsbrabant.be
25 november Heb jij ze wel alle vijf?
Vrijwilligersacademie: Eerste hulp bij ongevallen Asse Info en inschrijvingen: www.archeduc.be
3 december Vrouwensportdag Ternat Info en inschrijvingen: gelijkekansen@vlaamsbrabant.be
5, 12, 19 en 26 november en 3 december
3 oktober 2013
Bekkevoort Info en inschrijvingen: www.vormingplusob.be/ vrijwilligers
5 en 12 december
Palliatieve zorg bij personen met een mentale beperking
16 oktober
Vrijwilligersacademie: Basiscursus Eerste hulp voor vrijwilligers en verenigingen Diest Info en inschrijvingen: www. vormingplusob.be/vrijwilligers
Vilvoorde Info en inschrijvingen: www.archeduc.be
Van 6 tot 22 november
12 december
13de Vlaams-Brabants Holebifilmfestival
Vrijwilligersacademie: Motiveren van vrijwilligers
Verschillende locaties Info en inschrijvingen: www.holebifilmfestival.be
Herent Info en inschrijvingen: www.vormingplusob.be/ vrijwilligers
Minisymposium Tienen Info en inschrijvingen: www.panal.be
4 oktober
Heb jij ze wel alle vijf? Toneelvoorstelling Leuven Info en inschrijvingen: gelijkekansen@vlaamsbrabant.be
Bewogen bewegen
16 oktober
Bijscholing voor begeleiders van bijzondere personen Ruisbroek Info en inschrijvingen: www.bvlo.be
Toekomstbegeleiding van vluchtelingen en asielzoekers
04 oktober, 21 en 28 november Impact van levensbeschouwing en traditie op de identiteitsontplooiing van jongeren 3-daagse vorming: Leuven Info en inschrijvingen: pric@vlaamsbrabant.be
6 oktober Overhoop Ontmoetingsdag voor families van verkeersslachtoffers Wachtebeke Info en inschrijvingen: info@over-hoop.be
Asse Info en inschrijvingen: pric@vlaamsbrabant.be
17 oktober Ieder vedetje zijn etiketje Voordrachten voor ouders over opvoeding Hoeilaart Info en inschrijvingen: bib@hoeilaart.be
18 oktober Zorgmarkt
14 november Vrijwilligersacademie: vergadertechnieken
17 december
Overijse Info en inschrijvingen: www.archeduc.be
Leuven Info en inschrijvingen: gelijkekansen@vlaamsbrabant.be
Eerste hulp bij gedeelde zorg Studiedag Leuven Info en inschrijvingen: www.vlaamsbrabant.be/ gedeeldezorg
22 november
16 en 23 oktober
Leuven Info en inschrijvingen: Gelijkekansen@vlaamsbrabant.be
7 oktober Vrijwilligersacademie: Facebookpagina’s voor gevorderden
Landen Info en inschrijvingen: www. vormingplusob.be/vrijwilligers
My big fat Belgian wedding
19 november
Tienen Info en inschrijvingen: vormingtienen@fracarita.org
Vrijwilligersacademie: vrijwilligerswetgeving en -verzekeringen
Vrijwilligersacademie: Het ABC voor sprekers
Lezing Dirk de Wachter
25 november, 9 en 16 december Vrijwilligersacademie: evenementen organiseren
Voor meer info surf naar:
www.vlaamsbrabant.be/ kalender 15
als ik baas was ‌
“
Waarderende benadering in het ouderenbeleid Jaak Kusters, stuurgroeplid van de Provinciale Ouderenadviesraad Vlaams-Brabant
a
ls ik baas was, zou ik alle lokale seniorenraden
oproepen om, samen met het gemeentebestuur en het OCMW, een waarderend onderzoek uit te voeren naar het lokaal ouderenbeleid. De waarderende benadering is een heel geschikte methodiek om de diverse ouderenbehoeften (wonen, mobiliteit, gezondheid...) in kaart te brengen. Door goede praktijkvoorbeelden te verzamelen en die openbaar te maken, kunnen gebruikers van de methode elkaar inspireren en motiveren. Vele Vlaams-Brabantse seniorenraden hebben deze stap reeds gezet en dienden intussen interessante beleidsadviezen in. Bovendien kunnen ze voor informatie en ondersteuning met procesbegeleiders altijd terecht bij de provinciale ouderenadviesraad.
16