Wel
20
magazine
VlaamsBrabant
bpost PB- PP B- 31991 BELGIE(N) - BELGIQUE
Dossier•Vermaatschappelijking van de zorg Europese primeur•Ingenieurs@wzc Meertaligheid in de thuiszorg•Een getuigenis
Provinciaal informatieblad voor de welzijnssector • juli-augustus-september 2015 Verschijnt vier keer per jaar. P911755 • Dienst Welzijn, Provincieplein 1, 3010 Leuven
1
in dit nr 04 kort
12 het wereldje Wel
Pop-upcafé Halverweghe Meldpunt Dementie Sociale campus feestelijk geopend Trefdag Investeren in welzijn
06 dossier Vermaatschappelijking van de zorg
10 in de Kijker Ingenieurs@wzc
Ouderenbeleid in Kortenaken
13 focus op thuiszorg Benedette Ngeukam over haar ervaringen als verzorgende
15 agenda Wat staat er de komende maanden op het programma?
“
Een betere zorg en een betere levenskwaliteit voor de cliënt
16 goed gezien
Steun voor Transkript
06
2
10
13
Welkom Beste Vlaams-Brabander, Vermaatschappelijking van de zorg is momenteel hét toverwoord in de welzijnssector. De zorg waarbij de zorgvrager niet aan de rand, maar midden in de samenleving hulp krijgt. Op zijn maat, en met de hulp van mantelzorgers, vrijwilligers en het professionele eerstelijnsaanbod. Het klinkt mooi, maar werkt het echt? Op pagina 8 tonen enkele interessante projecten hoe zij de theorie in praktijk omzetten.
Ingenieurs@wzc
Focus op thuiszorg
12 september
IEDEREEN VINNE-DAG
De welzijnssector heeft de laatste decennia een ware metamorfose ondergaan. Maar betekent dat ook dat iedereen in onze regio intussen toegang heeft tot kwaliteitsvolle zorg, in of aan de rand van de samenleving? Om dat in kaart te brengen, organiseert de provincie op 21 september voor de vierde keer een trefdag voor beleidsmakers en professionelen: Wel op weg, welzijn in Vlaams-Brabant. We bekijken wat al bereikt is, waar de sector naartoe moet, welke initiatieven al genomen zijn en wat moet gebeuren. Ook op die dag staan we midden in de samenleving, met sprekende getuigenissen die de naakte cijfers tot leven brengen en aantonen hoe voorzieningen en cliënten het zorgaanbod ervaren. Het wordt een boeiende dag met veel inspiratie voor de toekomst! Ik wens u een fijne vakantie.
Monique Swinnen Gedeputeerde voor welzijn
Noteer 12 september met stip in je agenda, want die dag organiseert Toerisme Vlaams-Brabant samen met de vier VlaamsBrabantse verenigingen voor vrijetijdszorg een dag boordevol actie in het Vinne in Zoutleeuw. Het Balanske, Indivo, KVG Vlaams-Brabant en Handicap en Solidariteit boksten samen met de provincie een gevarieerd programma in elkaar waaraan iedereen kan deelnemen: jong en oud, met of zonder beperking. De activiteiten lopen van 10 tot 16 uur. Voor kinderen zijn er leuke kinderacts zoals Circus Kriebel, de orde van de Getedraak, Speuren naar Spinnen, en Vogel wil ergens anders wonen. Volwassenen kunnen hun kennis bijspijkeren met de workshop Bijen maken honing of gaan de actieve toer op met een fietstocht in de Getevallei, een natuurwandeling of de rugzakkenzoektocht Hier kunt u ‘Het Vinne’. De organisaties vragen 2 euro per persoon voor de deelname. Zij voorzien transport, de communicatie naar hun cliënten en de nodige ondersteuning (animatoren).
Meer info: sofie.reynders@balanske.be
.
Wel magazine is een driemaandelijkse uitgave van de provincie Vlaams-Brabant met nieuws uit en voor de welzijnssector. • Redactie en realisatie: Jansen & Janssen, www. jaja. be • Verantwoordelijke uitgever: Marc Collier, provinciegriffier, Provincieplein 1, 3010 Leuven • Redactiecontact: wel@vlaamsbrabant.be • Wel.magazine wordt gedrukt op milieuvriendelijk papier. Etikettering en verzending gebeuren in samenwerking met een beschutte werkplaats. Heb je ideeën om het blad nog beter te maken? Voorstellen voor een artikel, initiatieven die je in het zonnetje wilt zetten? Laat het ons gerust weten op wel@vlaamsbrabant.be, en we gaan ermee aan de slag!
3
KORT
Pop-upcafé Halverweghe Na de pop-uprestaurants nu ook het popupcafé: vzw Huize De V euster opent een tijdelijk café op 50 meter van het Damiaanmuseum. Huize De Veuster biedt een thuis aan 40 personen met een beperking. Pop-upcafé Halverweghe wordt door de bewoners gerund en is elke zaterdag, zondag en feestdag van 14 tot 18 u. open, tot en met het laatste weekend van september. Een idee voor een uitstapje? Er ligt in elk geval een fietsknooppunt vlakbij! Meer info: Het pop-upcafé is te vinden in de Pater Damiaanstraat 33, 3120 T remelo.
NIEUW
Sociale campus geopend
Op 11 mei heeft de sociale campus in
Halle officieel haar deuren geopend. Daarmee is er in één klap 1559 m² nieuwe ruimte bijgekomen voor welzijn. De sociale campussen zijn een initiatief van de p rovincie om welzijnsinitiatieven te stimuleren. De welzijnsvoorzieningen delen een gebouw, wat de kosten vermindert en de samenwerking bevordert. Behalve in Halle zijn er ook campussen in Tildonk (Haacht), Vilvoorde en Dilbeek. De sociale campus Halle maakt deel uit van het Nederhem-project, een nieuwbouw
GESPOT
naast het station van Halle. De eerste partners die in het project instappen zijn de stad Halle, het Wit-Gele Kruis, PIN, Open Armen en het CAW. De provincie Vlaams-Brabant investeerde 759.000 euro voor de bouw van deze sociale campus.
Meer info: Sociale campus, Kanaalbrugstraat 5 in Halle. 02 365 97 02 - bea.paternot@halle.be
Vraag je subsidie aan! Elk jaar geeft de provincie tot 24.750 euro aan projecten
die vernieuwend zijn voor de welzijnssector of voor Vlaams-Brabant. Vzw’s en feitelijke verenigingen die werkzaam zijn in de welzijnssector en die broeden op een vernieuwende samenwerking, concept of creatie, kunnen hun subsidieaanvragen indienen voor 15 oktober 2015. Nieuw dit jaar is dat de projectaanvraag digitaal moet gebeuren. Er is geen opgelegd jaarthema.
Meer info: www.vlaamsbrabant.be/vernieuwendeprojecten
4
379.176 Welgeteld
Je kon het al lezen in Wel.magazine
17: de Sociale Kaart (www.desocialekaart.be) is onlangs grondig vernieuwd. Met succes, want er zijn al 379.176 bezoekers een kijkje komen nemen sinds de site vernieuwd werd op 1 augustus 2014. De Sociale Kaart bevat gedetailleerde en overzichtelijke informatie over meer dan 35.000 Vlaamse en Brusselse welzijnsorganisaties en -diensten. Welzijnswerkers en
burgers kunnen de site doorzoeken naar een bepaald type organisatie, of de welzijnsorganisaties in hun buurt. Telkens krijgen ze een helder overzicht van de aangeboden dienstverlening en contactgegevens.
Meer info: Zie ook de rubriek Praktisch op p. 9, met tips om je eigen gegevens op de Sociale Kaart te actualiseren.
Meldpunt Dementie Vermoed je dat een van je cliënten
(beginnende) dementie heeft of meer ondersteuning nodig heeft dan nu wordt gegeven? Heeft een mantelzorger van iemand met dementie nood aan extra begeleiding? Dan kan je als professionele hulp- of zorg verlener voortaan terecht bij het Contactpunt Dementie. Het contactpunt vraagt enkele gegevens van jezelf en je cliënt of mantelzorger. Binnen de week neemt de dienst maatschappelijk werk van het ziekenfonds van je cliënt dan contact op voor een gratis huisbezoek. Tijdens
dat huisbezoek gaat een maatschappelijk werker na hoe het ziekenfonds kan helpen, bijvoorbeeld door psychosociale ondersteuning, gespecialiseerde (thuis)zorg en opvang. Hij of zij bekijkt ook of langduriger zorgbegeleiding aangewezen is.
Meer info: Het Contactpunt Dementie staat 24/24 uur paraat op 078 05 08 19 of contactpuntdementie@ dmwvlaanderen.be.
Trefdag Investeren in welzijn In vergelijking met de rest van Vlaanderen heeft de provincie Vlaams- Brabant nog altijd een forse achterstand inzake welzijnsvoorzieningen. Twee keer werd die achterstand opgenomen in het Vlaams regeerakkoord. Voor de vierde keer organiseert de provincie op 21 september een trefdag rond dat thema onder de titel Wel op weg. Beleidsmakers, politici en het werkveld kunnen er met elkaar in gesprek gaan.
Aan de hand van getuigenissen uit het werkveld en van cliënten komen we meer te weten over de concrete impact die het tekort aan aanbod heeft. We bekijken ook welke oplossingen of alternatieven er (kunnen) zijn. Welke impulsen werden gegeven of kunnen nog gegeven worden?
Meer info: www.vlaamsbrabant.be/welopweg
Vermaat van de Vermaatschappelijking van de zorg is het nieuwe toverwoord in de welzijnssector – en terecht! We geven hier vier voorbeelden van wat vermaatschappelijking concreet kan betekenen.
1
CRISISPLAN HERVALPREVENTIE Leuven
Met het project Patiënt in beeld heeft het Leuvense wijkgezondheidscentrum De Ridderbuurt een werkwijze ontwikkeld om de eerste lijn te versterken en de samenwerking met de tweede en derde lijn te verbeteren. Een deel van het project is het Crisisplan Hervalpreventie. Hervallen is een bekend risico in de geestelijke gezondheidszorg. Patiënten die soms goed zijn opgenomen in de maatschappij, komen dan weer in de crisisopvang terecht, wat op zichzelf al een verlies is. Vaak wordt het zorgtraject helemaal vanaf nul opgestart bij telkens weer nieuwe zorgverstrekkers die niet op de hoogte zijn van relevante voorgeschiedenis. Daardoor
6
kunnen ze ook de signalen niet herkennen die wijzen op een mogelijke herval. Waarna de vicieuze cirkel weer een rondje draait. Een goed crisisplan kan dat opvangen, vinden ze bij De Ridderbuurt. Van belang is dat alle zorgactoren en uiteraard de cliënt zelf hun inbreng hebben, net als familie en andere betrokkenen. Samen kunnen ze risicofactoren en oplossingen in kaart brengen. Zelfs als daarna andere zorgverleners in beeld komen, hebben die een document in handen dat hen kan helpen om herval te voorkomen of in elk geval niet dezelfde fouten te maken als hun voorgangers. En elke (her)opname die kan worden vermeden, is winst.
DOSSIER • VERMAATSCHAPPELIJKING
schappelijking zorg
Goede praktijkvoorbeelden
2
INCLUSIEF WONEN Landen
Vzw Bindkracht in Landen bouwt momenteel een woonhuis voor mensen met een verstandelijke of fysieke beperking. De aanleiding voor die stap is dat Nadia Quintens, oprichtster van de vzw, voor haar dochter Sara geen opvangplaats in een reguliere voorziening vond. Ze besloot om van de nood een deugd te maken en zelf een woonhuis op te richten voor Sara en veertien anderen. De personeelskosten van de begeleiders worden betaald met de Persoonlijke Assistentiebudgetten of persoonsvolgende convenants van alle bewoners.
Het woonhuis wil zo inclusief mogelijk werken. Mensen met een beperking wonen er samen met mensen zonder beperking die mee willen instaan voor de ondersteuning. Personeel en bewoners worden bijgestaan door familieleden, vrijwilligers en bewonershulpen. Er zijn gezamenlijke ruimtes en activiteiten, maar de bewoners hebben elk hun eigen ruimtes en ze kunnen hun leven inrichten zoals ze het zelf willen. Op wandelafstand van het huis heeft vzw Bindkracht een stukje natuur ter beschikking om onder meer een snoezeltuin aan
te leggen. Het plan is om zoveel mogelijk activiteiten te organiseren die de bewoners integreren in de buurt.Zo heeft de vzw een wandelclub opgericht die openstaat voor bewoners en niet-bewoners, organiseert ze benefietactiviteiten waar bewoners, ouders en een honderdtal vrijwilligers samen aan de slag gaan, en doen de bewoners boodschappen voor hulpbehoevende of zieke mensen in de buurt. Er zijn momenteel nog een aantal plaatsen vrij binnen het project. Interesse? Neem een kijkje op www.vzwbindkracht.be.
7
DOSSIER • VERMAATSCHAPPELIJKING
3
Generation 3000 Vlaams-Brabant
Vzw Arktos, een vormingscentrum voor jongeren, heeft een project uitgewerkt met jongeren van 17 tot 25 jaar die bekend zijn bij politie en justitie, maar er nu voor kiezen om een positieve plaats in de maatschappij in te nemen. De jongeren komen wekelijks op vrijwillige basis samen. Tijdens de bijeenkomsten krijgen ze vorming over relevante thema’s, zoals sociale vaardigheden, cursussen om een rijbewijs te halen of vormingen over drugs. Ze bereiden ook gezamenlijke activiteiten voor, zoals een tweedaagse in de Ardennen, en ze denken na over positieve acties die ze kunnen organiseren voor anderen. Zo organiseerden de jongeren een voetbaltoernooi in de krokus-
vakantie, een zoektocht naar paaseitjes voor kinderen uit het Sint-Maartensdal, maakten ze tiramisu voor Poverello, en hadden ze een barbecuestandje op Levensloop waarvan de opbrengst naar de organisatie ging. Naast de groepsbijeenkomsten zijn er ook individuele gesprekken waarbij jongeren kunnen nadenken over en begeleid worden bij de stappen die ze nog willen zetten in de toekomst, zoals werk of een woning zoeken. Door de jongeren positieve acties te laten ondernemen, werkt Arktos niet alleen aan hun zelfbeeld, maar ook aan de manier waarop ze gezien worden. Zo wil het vormingscentrum de stigmatisering doorbreken
waarmee ze soms geconfronteerd worden. Bovendien kunnen ze een positieve voorbeeldfunctie vervullen voor de jongeren die naar hen opkijken en de vicieuze cirkel van negatieve groepsdruk doorbreken. De uiteindelijke doelstelling van het project gaat verder dan de deelnemende jongeren zelf. Arktos hoopt dat ze op termijn ook een andere boodschap gaan uitdragen in hun dagelijks leven. Daardoor kunnen ze de dynamiek doorbreken waarbij een jongere generatie het 'coole' criminele gedrag van de oudere generatie kopieert. Dat moet ertoe leiden dat minder jongeren in de delinquentie terechtkomen.
VERMAATSCHAPPELIJKING? Ons zorgsysteem en de professionalisering ervan zijn bijzonder succesvol geweest en blijven dat ook. Maar de professionalisering kan er wel voor zorgen dat kwetsbare mensen hun plaats niet vinden in de samenleving. Daar draait het bij vermaatschappelijking om: kwetsbare mensen zoveel
8
mogelijk de kans geven om een plaats op te nemen in de maatschappij, iets betekenen voor anderen. En omgekeerd: weten dat er vrienden, familie en vrijwilligers zijn die in hen geloven en in hen willen investeren. Vermaatschappelijking wordt soms voorgesteld als een besparingsopera-
praktisch. 4 Zorgnetwerk Pajottenland+ Pajottenland
De OCMW’s Galmaarden, Gooik, Herne, Lennik en Pepingen sloegen de handen in elkaar om ouderen en zorgbehoevenden zo lang en comfortabel mogelijk thuis te houden. Dat gebeurt met verschillende acties. • Alle 75-jarigen worden bezocht in de maand dat ze 75 worden. Die bezoeken worden jaarlijks of met een langere tussenperiode herhaald, naar gelang van de situatie. Tijdens de huisbezoeken krijgen de 75-plussers informatie over de diensten waarvan ze gebruik kunnen maken, en wordt gepeild naar hun noden. • Er is een dienst Telefoonster waar bejaarden naar kunnen bellen als ze problemen hebben, of om een praatje te maken. • Vrijwilligers staan klaar om, in aanvulling op familie en reguliere diensten, taken op te nemen: een bezoekje brengen, informatie geven en doorverwijzen, meegaan naar het ziekenhuis voor consultaties, kleine klusjes uitvoeren, enzovoort. • De oppasdienst bestaat uit vrijwilligers die gaan oppassen en thuiswachten bij zorgbehoevenden. De dienst wil de mantelzorgers ontlasten tegen een kleine onkostenvergoeding. • De Minder Mobielen Centrale (MMC) werkt met een aantal vrijwilligers als chauffeur, in samenwerking met Taxi-Stop. • Het dorpsrestaurant richt zich tot kwetsbare groepen, maar iedereen is welkom. De bedoeling is om mensen samen te brengen in een informeel kader en zo de drempel voor de OCMW-diensten te verlagen. Vrijwilligers bedelen de maaltijden en helpen bij het afruimen.
tie: taken van zorgprofessionelen worden immers gedeeltelijk in handen van vrijwilligers en mantelzorgers gegeven. Maar het is vooral een evolutie naar een betere, rijkere zorgsituatie. Meer zorg in en door de maatschappij betekent een betere zorg en een betere levenskwaliteit voor de cliënt.
Sociale Kaart: goed bijhouden!
De Sociale Kaart is een bijzonder nuttig instrument om cliënten en andere zorgverleners van je dienstverlening op de hoogte te houden. Maar dan moeten je gegevens natuurlijk up to date zijn. Hoe zorg je daarvoor? Een korte handleiding. FICHE AANPASSEN
OPLEIDINGEN
Hoe pas je de gegevens van je fiche aan? • Mocht je nog niet geregistreerd zijn, doe dat dan eerst. Dat kan je doen op de homepagina www.desocialekaart.be. • Log in met je mailadres en wachtwoord. • Zoek je fiche op de Sociale Kaart. • Eenvoudige wijzigingen kan je doorgeven via de knop Wijzigingen suggereren. De provinciale beheerder van de Sociale Kaart voert je wijzigingen door. • Wil je je fiche volledig aanpassen, dan klik je op Kladversie aanmaken. Dat kan alleen voor de fiches waarvan je eigenaar bent of die je als toekomstige eigenaar claimt. Je kladversie wordt goedgekeurd of bijgestuurd door de provinciale beheerder. • Heb je problemen of vragen? Contacteer ons via de knop Contact onder aan de pagina.
De provincie biedt opleidingen aan om (beter) met de Sociale Kaart te leren werken. Je kan verschillende formules boeken. • De infostand Zoek je weg op de Sociale Kaart. De provincie voorziet in een stand op je studiedag of evenement met promotiemateriaal en live toegang tot de Sociale Kaart. De provinciale beheerder daagt de aanwezigen uit met een praktische zoekopdracht. • De Quickstart-opleiding: de provinciale beheerder demonstreert de basismogelijkheden van de Sociale Kaart voor gebruikers in 15 minuten. • De opleiding Sociale Kaart in 12 stappen duurt een uur en richt zich tot beheerders en gebruikers. • Er zijn ook Train-de-Trainer-opleidingen beschikbaar voor mensen die al een opleiding Sociale kaart volgden, en graag hun achterban informeren.
Meer info of een opleiding boeken: socialekaart@vlaamsbrabant.be, 016 26 73 25.
9
IN DE KIJKER
Europese primeur
Ingenieurs @wzc Ingenieurs ontwikkelen heel wat hulpmiddelen voor de ouderenzorg, maar vaak zijn die te weinig afgestemd op reële noden. De oplossing? Een ingenieurslaboratorium in een woonzorgcentrum.
g
reet Baldewijns is ingenieur van Stadius, een onderzoeksinstelling van de KU Leuven. ‘We zijn allemaal doctorandi in de biomedische technologie. Ikzelf richt mij specifiek op ouderenzorg.’ ‘Onze vaststelling is dat heel wat hulpmiddelen niet optimaal werken omdat ze te weinig getest zijn. Ook typisch voor onze sector is the valley of death. Je bedenkt een nieuw hulpmiddel, doet een aantal beperkte tests op jezelf, vrienden of een heel kleine subgroep van je doelgroep, en het blijkt te werken – hoera. Daar schrijf je dan je doctoraat over, en vervolgens gebeurt er heel weinig mee. Want bedrijven zijn er niet happig op om iets dat zo weinig getest is zelf te gaan produceren, met alle risico’s dat er nog addertjes onder het gras zitten. Daar sta je dan: vier jaar werk heeft iets opgeleverd dat zou kunnen werken, maar dat uiteindelijk nooit op de markt komt. Een verspilling voor
10
jezelf, de mogelijke cliënten, de bedrijven én de maatschappij.’
BRUGGEN SLAAN De oplossing is om een brug te slaan tussen gebruikers en ingenieurs, zegt An Mondelaers van InnovAGE. ‘En dat is waar wij in het verhaal komen. InnovAGE is een van de zorgproeftuinen die door de Vlaamse overheid worden gesubsidieerd. Elk van die proeftuinen heeft een andere invalshoek. Wij richten ons specifiek op kwetsbare ouderen met complexe zorgvragen. De kern: zoveel mogelijk mensen van verschillende disciplines samenbrengen voor multidisciplinair overleg, altijd met de eindgebruiker centraal.’ Samen met de KU Leuven en het OCMW van Leuven besloot InnovAGE om een langdurige samenwerking op te zetten tussen de ingenieurs en het Leuvense woonzorgcentrum Edouard Remy. ‘Remy wordt zo het allereerste
Greet Baldewijns, Marijs Meul en An Mondelaers
Europese ingenieurslabo in een woonzorg centrum. Bij ons weten zelfs het eerste ter wereld, op één voorbeeld in de VS na.’
VALDETECTIE Concreet kunnen de bewoners van het woonzorgcentrum zich binnenkort inschrijven om vrijwillig mee te doen aan een aantal testcases, zegt Greet Baldewijns. ‘Ten eerste onderzoeken we hulpmiddelen voor valdetectie: hoe kun je betrouwbaar en van op afstand detecteren dat iemand is gevallen? De tweede case gaat over valpredictie: kunnen we via sensoren uitmaken of iemand een groot risico heeft om te vallen? En de derde case in dit project gaat over ondervoeding. Veel oude mensen verliezen hun eetlust. Hoe komt dat, en kan er iets tegen worden gedaan?’ Zeker over het detecteren van onder voeding is nog bitter weinig geweten, en ook valpreventie is een relatief nieuw studieobject.
DE PROVINCIE STEUNT De provinciale dienst economie steunt dit innovatieve project met 94.983 euro.
Daarom concentreert het project zich in het begin vooral op valdetectie. ‘Op dat gebied zijn al veel hulpmiddelen op de markt, maar die zijn niet altijd even betrouwbaar. Mensen die zachtjes uit hun stoel glijden in plaats van plots te vallen: zoiets komt vaak voor bij oudere mensen, maar dat merk je pas als je grondige tests doet op veel mensen. En precies dat gebeurt te weinig.’ ‘We willen de technologie dus verfijnen, het kaf van het koren scheiden en ook kijken wat in welke omstandigheden het best werkt. In een thuissetting is het misschien beter om valdetectie uit te voeren met camera’s, maar bij iemand die veel op stap is, is een smartphone misschien meer aangewezen.’ ‘Daarnaast willen we ook lessen trekken over hoe je een ingrijpend project als dit het best aanpakt. Wat zijn de struikelblokken, waarop moet je letten? Ook dat wordt een belangrijk onderdeel.’
COMMUNICATIE Vooral de communicatie wordt cruciaal. ‘We willen niet zomaar tests uitvoeren, maar vooral ook feedback krijgen van gebruikers, zorgkundigen en verpleegkundigen. Wat wij als technici denken dat nodig is, is misschien niet wat de gebruikers willen. En zorg kundigen kunnen waarschijnlijk veel beter aangeven wat al dan niet zal werken, of praktische problemen signaleren waar wij niet aan hebben gedacht.’ Daar komt InnovAGE om de hoek kijken, zegt An Mondelaers. ‘Ingenieurs en zorg professionelen hebben een heel andere manier van communiceren, een ander vakjargon en hechten belang aan andere dingen. Wij faciliteren de communicatie en zorgen ervoor dat elk op zijn eigen taken blijft focussen. Want het is niet de bedoeling dat zorgkundigen halve ingenieurs gaan worden en omgekeerd.’
MAATSCHAPPELIJKE MEERWAARDE Marijs Meul is binnen het woonzorgcentrum het aanspreekpunt voor het project. ‘Het is in elk geval goed dat dit onderzoek gebeurt’, zegt ze. ‘Daarnet was er weer iemand die hier pas kortverblijf had en daarna thuis gevallen is. Het komt vaak voor.’ Maar zullen de cliënten van het woonzorgcentrum happig zijn om aan een toch vrij indringend project mee te doen? ‘Waarschijnlijk niet iedereen, maar dat hoeft ook niet. Ik denk dat we vooral heel duidelijk moeten zijn over de doelstellingen – dat we niet zomaar camera’s plaatsen om mensen te controleren bijvoorbeeld. En ik ga ervan uit dat veel bewoners ook oog zullen hebben voor de maatschappelijke meerwaarde van het project. Tenslotte zorg je er als deelnemer mee voor dat andere mensen op termijn beter worden geholpen.’
11
HET WERELDJE WEL
“
De nabijheid is belangrijk
Een beleid uitstippelen dat de ouderen in je gemeente zo goed mogelijk bereikt: hoe begin je daaraan? De gemeente Kortenaken liep in 2007 voorop met haar ouderenbehoefteonderzoek en neemt nu opnieuw de grote sprong voorwaarts.
k
ortenaken heeft van heel VlaamsBrabant het grootste percentage 80-plussers. Om te weten wat bij die doelgroep precies leeft, voerde de gemeente in 2007 als een van de eerste in Vlaams- Brabant een ouderenbehoefteonderzoek uit, zegt Tina Luyckx. ‘Een van de maatregelen die daaruit voortkwamen, was mijn aanstelling als mobiele seniorenambtenaar.’
GOEDE BUUR Uit het behoefteonderzoek kwamen vooral de dreigende eenzaamheid en de nood aan goede informatie naar voren. ‘Dat hebben we
Tina Luyckx: 'De eenzaamheid is verminderd'.
aangepakt met ons project Beter een goede buur, waarbij vrijwilligers af en toe bij ouderen langsgaan om kleine dingen te regelen: boodschappen doen, de rolluiken ophalen, enzovoort.’ ‘Voor dat project waren er direct veel vrijwilligers, maar vreemd genoeg weinig zorgvragen. Om de vraag te stimuleren, doen we nu verjaardagsbezoekjes bij alle 75-plussers, voor een babbel en een cadeautje. We hebben ook een Plussersgids uitgebracht met alle informatie over de tegemoetkomingen en andere rechten die er voor senioren zijn. Dat heeft veel mensen toch wakkergeschud.’
GELUKKIG EN GEZOND Na die eerste maatregelen werkte K ortenaken een beleid uit om alle senioren zo lang mogelijk gelukkig en gezond te houden. ‘We willen ouderdom vooral niet als een probleem zien, maar juist als iets positiefs. Zo hebben we het magazine Plusserspost, dat veel aandacht heeft voor een positieve beeldvorming. We roeren gezondheidsthema’s aan als val preventie of gehoorproblemen, en er is dankzij de nieuwe sporthal ook een heel groot sportaanbod. Voor wie minder goed te been is, hebben we dit jaar als verjaardagsgeschenk beweegkaartjes gemaakt met eenvoudige oefeningen die je ook thuis kunt doen.’ ‘Door al die acties samen weten de 75-plussers ons in elk geval wonen. Ik doe zo’n 300 huisbezoeken per jaar, en ik ben aanwezig op seniorenfeesten en allerhande activiteiten. Die nabijheid is belangrijk, merk ik. De drempel om iets te vragen ligt een stuk lager als je een vertrouwd gezicht bent.’
DEEL 2 Na al die activiteiten wilde Kortenaken ook wel eens weten of ze effectief succes hadden. ‘Daarom hebben we vorig jaar als eerste kleine gemeente in Vlaanderen een tweede ouderenbehoefteonderzoek uitgevoerd. Wat blijkt? Er zijn 5% meer 80-plussers dan in 2007. Maar de mensen voelen zich wel beter thuis in de gemeente. De eenzaamheid is verminderd, het OCMW is een stuk beter bekend. En de mannen blijken in Kortenaken nu ouder te worden dan elders in Vlaanderen! Ons werk heeft dus wel degelijk iets opgebracht.’
12
FOCUS OP THUISZORG
“
Mijn kennis van het dialect was nul
Benedette Ngeukam over haar ervaringen als verzorgende De zorgsector heeft nog altijd extra handen nodig, maar mensen met een migratieachtergrond blijven er ondervertegenwoordigd. We vroegen Benedette Ngeukam (29) naar haar ervaringen als verzorgende.
z
even jaar geleden ben ik van Kameroen naar België gekomen. Ik werk nu als verzorgende bij het OCMW van Leuven, afdeling Kessel-Lo. De taal is misschien de belangrijkste barrière in dit werk. Ik heb verschillende cursussen Nederlands gevolgd en ik spreek het nu vrij goed – maar toen ik begon te werken, was vooral mijn kennis van het dialect nul. Veel oude mensen spreken alleen maar dialect. Ik heb koppijn: ik begreep niet wat dat was. Intussen gaat het al wat beter. Ook met de collega’s heb ik moeten leren communiceren. In het begin gaf ik nauwelijks feedback. Dankzij jobcoaching gaat dat beter.
WITLOOF MET WORST Cultuurverschillen? Het was toch een schok dat de grootouders in België zelden inwonen bij de kinderen of kleinkinderen. Intussen begrijp ik wel dat dat hier normaal is, maar ik heb er in het begin echt mee ingezeten: wat gebeurt er als iemand ’s nachts valt? Nu ik weet dat er valdetectie bestaat, ben ik wat
Dus vroeg ik telkens aan de mensen bij wie ik poetste wat ze precies aten, welke groenten dat waren en hoe je ze moet klaarmaken. De eerste Belgische schotel die ik klaarmaakte was witloof. Beetje bitter, maar toch lekker. Met worst en patatjes.
VERPLEEGKUNDE gerustgesteld, maar toch. De eerste maanden nam ik dat echt mee naar huis. Nu heb ik al wat beter mijn grenzen leren trekken. Het eten is natuurlijk ook heel anders. Maar daar heb ik bewust aan gewerkt. Toen ik in België aankwam, ben ik als poetshulp begonnen, maar ik wist toen al dat ik als verzorgende wilde werken, en dan is koken belangrijk.
Mijn droom is om in de toekomst door te groeien naar een job als verpleegkundige. Niet omdat ik niet graag verzorgende ben: ik doe de job graag, en het was ook een gemakkelijke eerste stap omdat ik de basiskennis al had. Maar als mijn dochtertje wat ouder is, wil ik toch aan de studies verpleegkunde beginnen. En later, wie weet, hoofdverpleeg kundige worden.’
PRAKTIJKGETUIGENISSEN ANDERSTALIGHEID Op 30 maart verzamelden meer dan 90 mensen in het Provinciehuis voor praktijkgetuigenissen over anderstaligheid in de zorgsector. Uit het debat blijkt dat de kandidaten en cursisten in het algemeen erg gemotiveerd zijn om in de zorgsector te werken. De werkgevers vinden
de investering vaak te zwaar of te duur, of niet aangepast aan de zorg realiteit (bijvoorbeeld bij thuiszorg). De korte en beperkte begeleidingstrajecten op de werkvloer volstaan niet. De werkgevers dringen aan op passende ondersteuning en meer middelen.
13
FOCUS OP THUISZORG
Dagopvang: tot je dienst! Als mantelzorger sta je er niet alleen
voor. Dagopvang, bijvoorbeeld, kan een oplossing zijn als je tijdelijk wat meer tijd voor jezelf wilt vrijmaken. Alleen kennen nog te weinig mensen de voordelen ervan. Dagopvang wordt als verzamelnaam gebruikt voor twee instellingen: het dagverzorgings centrum en de Cado.
• In een ‘gewoon’ dagverzorgingscentrum kun je een halve of volledige dag verblijven en betaal je een dagprijs. Dergelijke centra zijn bijna altijd verbonden aan een woonzorgcentrum, maar dat hoeft niet. • Een Cado (Collectieve Autonome Dag opvang voor Ouderen) of NOAH (Nabijheid, Opvang, Aandacht en Huiselijkheid) wordt uitgebaat door een erkende dienst voor gezinszorg. Hier betaal je een prijs per uur.
NUTTIGE DIENSTEN Zowel het klassieke dagverzorgingscentrum als het Cado nemen overdag tijdelijk de opvang en zorg over van de mantelzorgers of thuiszorgpersoneel. Het personeel helpt bij het wassen, de verzorging en verpleging en er worden activatie-, revalidatie- en ontspanningsactiviteiten aangeboden in een sociale context. Je kunt er ook een warme maaltijd eten. Zo bieden de centra een oplossing voor ouderen die thuis willen blijven wonen terwijl er niet elke dag iemand langs kan komen voor verzorging of andere ondersteuning. Dergelijke centra zijn dus erg nuttig, maar zeker de Cado, de ‘lichtere’ vorm van dagopvang die nog niet zo lang bestaat, is niet zo goed bekend. Het idee leeft soms nog dat
Langer thuisblijven met OOTT Wat als je door omstandigheden niet
langer in je vertrouwde omgeving kunt blijven? Moet je dan definitief afscheid nemen van je huis? Toch niet: het project OOTT zorgt voor tijdelijke opvang met de expliciete bedoeling om na maximum drie weken weer in je vertrouwde omgeving terecht te kunnen. Het OOTT-project van de Leuvense Sint-Pieterscampus staat voor Oriëntatie- en Opvolgingstraject Thuiszorg, en richt zich op kwetsbare ouderen. Wie dat wil, kan bij OOTT maximum drie weken verblijven in een eenpersoonskamer die niet tot het ziekenhuisgedeelte behoort.Tijdens dat verblijf bekijken de mensen van OOTT samen met de cliënt en de familie of er eventueel obstakels zijn om weer thuis te gaan wonen, en hoe die kunnen worden overwonnen. Als dat gebeurd is, kan de cliënt weer naar huis. Ook nadien volgt het OOTT-team de s ituatie verder op.
Meer info: www.wit-gelekruisvlaamsbrabant.be/ project-oott-bereidt-ouderen-voorom-terug-thuis-te-wonen
14
dagopvang een eerste stap is op weg naar een definitieve opname in een woonzorgcentrum. Het omgekeerde is waar: dagopvang is bijzonder geschikt om de mantelzorg te ondersteunen en ouderen dus langer thuis te laten wonen.
TEKORT Vlaams-Brabant heeft nog altijd een tekort aan dagopvang in vergelijking met de rest van Vlaanderen, maar er is wel beterschap. In 2006 waren er amper 6 dagopvangcentra. Vandaag zijn er 39 centra (waarvan 12 CADO’s/NOAHs) en zijn er nog 11 gepland.
Meer info: Bij de provincie kan je voor je cliënten een folder aanvragen met een overzicht van alle dagverzorginsgcentra en Cado’s/Noahs in Vlaams-Brabant. Je kan ook placemats bestellen die hetzelfde overzicht geven, en die gebruikt kunnen worden op je senioren feest of evenement waar senioren of mantelzorgers aanwezig zijn. Meer info op ouderen@ vlaamsbrabant.be of 016 26 73 29.
agenda.
DOSSIER • XXXXX
10 juli
15 september
23 september
Gespreksavond Kessel-Lo Info en inschrijvingen: www.kvg.be
Heikruis Info en inschrijvingen: www.ecdmemo.be
Voorstellig over dementie door Leen Persijn Aarschot Info en inschrijvingen: www. ecdmemo.be
17 september
1 oktober
Leven met autisme
14 augustus
Leven met autisme Gespreksavond Kessel-Lo Info en inschrijvingen: www.kvg.be
8 september
Zorgvastgoed Infodag Leuven Info en inschrijvingen: www.kuleuven-kulak.be
8, 15, 22 en 29 september, 6 en 13 oktober
Thuis wonen met dementie
Dementiekundige basiszorgverlener Opleiding Leuven Info en inschrijvingen: www.ecdmemo.be
17 september
Keuzes maken in de zorg rond levenseinde voor personen met dementie Vlezenbeek Info en inschrijvingen: www.ecdmemo.be
Beheer je eigen project in het zuiden
21 september
Vormingsreeks ontwikkelingssamenwerking Leuven Info en inschrijvingen: info@4depijler.be
Trefdag welzijn in Vlaams-Brabant Leuven Info en inschrijvingen: www.vlaamsbrabant.be/welopweg
Wel op weg
21 september
Dag voor iedereen
Communicatie met personen met dementie
Zoutleeuw Info en inschrijvingen: www.toerismevlaamsbrabant.be/ dagvooriedereen
Lezing Asse Info en inschrijvingen: www.ecdmemo.be
14 september
22 september
Tielt-Winge Info en inschrijvingen: www.ecdmemo.be
Tervuren Info en inschrijvingen: www.ecdmemo.be
14 en 28 september, 26 oktober, 30 november
22 september 2015
12 september
Theatermonoloog Va
Waarderende benadering Vorming voor seniorenraden Leuven Info en inschrijvingen: ouderen@vlaamsbrabant.be
Op het puntje van de tong
Langer thuis met dementie Congres Leuven Info en inschrijvingen: www.ecdmemo.be
4 oktober
Open bedrijvendag provincie Vlaams-Brabant Leuven
8 oktober
Werkelijk maar niet waar, over wanen en hallucinaties bij ouderen Congres Ouderenpsychiatrie Leuven Info en inschrijvingen: www. upckuleuven.be/activiteiten
13 oktober
Pijn en dementie. Comfortzorg bij mensen met dementie Lezing Grimbergen Info en inschrijvingen: www.ecdmemo.be
Muziek in de zorg
Thuis wonen, kortverblijf, dagopvang, woonzorgcentrum, … hoe en wanneer beslissen? Lezing Londerzeel Info en inschrijvingen: www.ecdmemo.be
Voor meer info surf naar: www.vlaamsbrabant.be/ kalender
15
goed gezien
Steun voor Transkript
d
e vereniging Transkript
leest boeken en tijdschriften in voor mensen met een leesbeperking. De organisatie zorgt ook voor omzetting naar braille, groteletterdruk of andere leesbestanden. Dankzij steun van de provincie heeft Transkript nu twee nieuwe opnamestudio’s ter beschikking in het Leuvense Radiohuis. Voor mensen met een leesbeperking of zichtproblemen is het belangrijk dat ze toegang hebben tot informatie in al zijn vormen. Het gaat om tijdschriften en literatuur, maar ook om studieboeken voor leerlingen en studenten. Daar zorgt de vzw Transkript voor. De vzw, met hoofdzetel in Asse-Lennik, is in verschillende provincies actief. Transkript is overigens altijd op zoek naar vrijwilligers om teksten, boeken en cursussen in te spreken. Een specifieke opleiding is niet nodig, maar je moet wel eerst een stemproef a fleggen.
Meer info: www.transkript.be
16