Wel
14
magazine
VlaamsBrabant
België – Belgique P.B. – PP 3000 Leuven Masspost BC 31991
Mobiele mondzorg • De nood is groot Dossier • CAW’s bundelen de krachten De Consultdesk • Hulplijn voor hulpverleners
Provinciaal informatieblad voor de welzijnssector • januari – februari – maart 2014 Verschijnt vier keer per jaar. P911755 • Dienst Welzijn, Provincieplein 1, 3010 Leuven
1
06
in dit nr 04 kort
13 focus op thuiszorg
Brochure ‘Grenzen stellen als mantelzorger’ CM-Thuiszorgcentrum: woonadvies en ergotherapeutische begeleiding
De Balkende Hoeve Studiedag verslaafde vrouwen Nieuw: de communicatiepas
06 Dossier CAW’s bundelen de krachten: grotere werkingsgebieden, eenvormige dienstverlening
15 agenda Wat staat er de komende maanden op het programma?
10 het Wereldje Wel
16 als ik baas was
Mobiel tandartsteam screent 300 kwetsbare Vlaams-Brabanders
LDC Blauwhof bedenkt winnende vrijwilligersslogan
12 in de kijker Dementievriendelijke gemeentes in actie
2
“
Het voordeel van de CAW-fusie is dat we nu een veel duidelijkere partner zijn om mee samen te werken. Bert Lambeir, leidinggevende CAW Oost-Brabant
Welkom Beste Vlaams-Brabander, De welzijnssector is volop in beweging. Meer en meer wordt gefusioneerd, over het muurtje gekeken en samengewerkt om de dienstverlening efficiënter te maken en mensen beter te bereiken. Zo moet de fusie van de centra voor algemeen welzijnswerk voor een betere spreiding van de CAW's in de provincie en een eenvorminge dienstverlening zorgen.
Dossier
Focus op thuiszorg
13
Vrijwilligersacademie voorjaar 2014
Dat samenwerken zijn vruchten afwerpt, bewijst ook het regionaal overleg van seniorenraden. Op dit overleg werden al zoveel goede praktijken uitgewisseld, dat we ze nu voor het eerst bundelden in een 'inspiratiebank seniorenraden'. Inspiratie van senioren, voor senioren. Tal van projecten bewijzen dat het werkt om rond een bepaald thema met de juiste mensen aan tafel te gaan zitten. Of het nu gaat over het uitwisselen van goede praktijken rond dementie, of het opzetten van een mobiel tandartsteam voor kwetsbare ouderen. Kruisbestuiving zorgt ervoor dat de welzijnssector dynamisch blijft evolueren. Ik wens u een inspirerend 2014 toe,
Monique Swinnen Gedeputeerde voor welzijn
De vrijwilligersacademie is er voor enthousiaste vrijwilligers die graag hun vaardigheden verder ontwikkelen of nieuwe kennis vergaren om hun engagement nog beter uit te voeren. Het vormingsaanbod is samengesteld op maat van vrijwilligers. Bovendien wordt het aangeboden op verschillende locaties in Vlaams-Brabant, zodat alle vrijwilligers kunnen deelnemen in hun buurt. In het voorjaar van 2014 staat er weer een reeks boeiende vormingen op het programma: websites bouwen voor uw vereniging, motiverend werken met vrijwilligers anno 2014, foto's beheren en bewerken met Picasa, de vernieuwde vzw-wetgeving & vrijwilligerswerk, toegankelijkheid van evenementen, flyers en folders ontwerpen, nieuwe media inzetten bij promotie, creatief denken voor vrijwilligers, helpen tegen vereenzaming … Snel inschrijven is de boodschap, de plaatsen zijn beperkt! De vrijwilligersacademie is een initiatief van de provincie Vlaams-Brabant, Vormingplus Oost-Brabant en Arch’educ.
Meer info: www.vrijwilligersacademie.be
.
Wel magazine is een driemaandelijkse uitgave van de provincie Vlaams-Brabant met nieuws uit en voor de welzijnssector. • Redactie en realisatie: Jansen & Janssen, www. jaja. be • Verantwoordelijke uitgever: Marc Collier, provinciegriffier, Provincieplein 1, 3010 Leuven • Redactiecontact: wel@vlaamsbrabant.be • Wel.magazine wordt gedrukt op milieuvriendelijk papier. Etikettering en verzending gebeuren in samenwerking met een beschutte werkplaats. Hebt u ideeën om het blad nog beter te maken? Voorstellen voor een artikel, initiatieven die u in het zonnetje wilt zetten? Laat het ons gerust weten op wel@vlaamsbrabant.be, en we gaan ermee aan de slag!
3
KORT
Gespot
www.dottieworld.com Sophie Lohier heeft een broer met een beperking. Voor hem richtte ze 2,5 jaar geleden Dottie op: een sociale netwerksite waar mensen met een beperking in contact kunnen komen met lotgenoten. Dottie is onlangs ook uitgebreid met een gratis zoekertjessite voor (tweedehands) revalidatie- en zorgartikelen. Beide sites zijn te bereiken via www.dottieworld.com. Een aanrader!
De communicatiepas De communicatiepas is een pas voor personen met een verstandelijke handicap en het ondersteunende team. De pas zorgt voor een vlotte en duidelijke communicatie met de omgeving. Zo kan de bezitter genieten van een vakantiekamp of een reisje, zonder steeds opnieuw een massa papieren te moeten invullen. Ook hulpverleners weten met de communicatiepas meteen waar ze aan toe zijn: de kaart bevat noodtelefoonnummers en bijhorende adressen, medische gegevens, communicatiemogelijkheden… Wie een communicatiepas wil aanvragen, kan zich daarvoor laten registreren bij initiatiefnemer Inclusie Vlaanderen vzw. Meer info: www.communicatiepas.be
1.899 Sinds de start
van de vrijwilligersverzekering stijgt het aantal aangevraagde vrijwilligersverzekeringen in Vlaams-Brabant het sterkst. Momenteel staat de teller op 1.899 verzekeringen. Het belangeloze engagement van vrijwilligers draagt op een onbetaalbare wijze bij tot de samenleving. Zij mogen dus niet de dupe worden als tijdens hun activiteiten een ongeval plaatsvindt. Daarom biedt de provincie Vlaams-Brabant een gratis vrijwilligersverzekering aan die u op eenvoudige wijze kunt aanvragen. Met deze verzekering is uw organisatie of vereniging verzekerd voor 100 ‘vrijwilligersdagen’. Deze verzekering dekt burgerrechterlijke aansprakelijk-
4
Welgeteld heid, rechtsbijstand en lichamelijke ongevallen. Aantal afgesloten vrijwilligersverzekeringen per provincie: • • • • • •
Vlaams-Brabant 1.899 Antwerpen 1.675 Brussel 1.611 Oost-Vlaanderen 1.399 West-Vlaanderen 1.242 Limburg 1.094
Meer info: www.vlaamsbrabant.be/vrijwilligersverzekering
De Balkende Hoeve Besje, Roos, Herman, Nero, Neeltje, Ram-
zanne, en Eddy zijn rasechte hulpverleners. Door hun onbevangen nieuwsgierigheid zijn deze ezels de beste vriend van menig kind of jongere die op de Balkende Hoeve vertoeft. De Balkende Hoeve is een kleinschalige ezelhoeve gelegen aan de rand van Aarschot. Kinderen en jongeren met een beperking of hulpvraag kunnen er terecht voor asinotherapie, een manier om te ontspannen via fysiek contact tussen de mens en de ezel.
Dag van de Zorg op 16 maart Een job in de zorg, dat is werken met je handen, je hoofd en je hart. Dat
is de slogan waarmee Vlaanderen mensen wil overtuigen om te kiezen voor een zorgjob. Want zorgjobs zijn broodnodig. Op de Dag van de Zorg op 16 maart zetten zorg- en welzijnsorganisaties hun deuren open om mensen van dichtbij te tonen wat een job in de zorg inhoudt. De bezoekers van de instellingen die hun deuren openstellen worden bij deze editie geholpen door vijf wegwijzers. Ze helpen de bezoekers om optimaal door het programma te wandelen en ze vormen een unieke kans voor de deelnemers om zich te profileren.
Meer info: Interesse om mee te doen aan de Dag van de Zorg editie 2014? Kijk dan op www.dagvandezorg.be
Jongeren die schoolmoe zijn, een verstandelijke of lichamelijke beperking, autisme of gedragsmoeilijkheden hebben, kunnen op de boerderij meedoen aan een waaier van activiteiten, zoals de verzorging van de dieren, onderhoud van de weides, dierenarts bezoeken, dieren trainen, wandelen met de dieren, klusjes klaren, enzovoort.
Meer info: www.debalkendehoeve.be
Doe mee! De Week van de Opvoeding editie 2014
vindt plaats van 16 tot 23 mei. Vorig jaar organiseerden 54 van de 65 Vlaams-Brabantse gemeenten tijdens deze week één of meerdere activiteiten voor (groot)ouders en hun kinderen: een brunch, picknick, GPS-zoektocht, fiets tocht, zeepkistenrace, spelletjespark… Wilt u met uw gemeente ook iets doen, dien uw voorstel dan in bij de provincie. Zij geeft een subsidie van 1.000 euro voor elke gemeente die een activiteit organiseert in samenwerking met het middenveld of de kinderopvang. Wel oppassen: indienen kan slechts tot eind januari 2014! De provincie organiseert ook zelf een evenement in het kader van de Week van de Opvoeding, dit jaar in het provinciale domein in Kessel-Lo. Op woensdag 21 mei voorziet ze daar een picknick en tal van activiteiten voor jong en oud.
Meer info: www.vlaamsbrabant.be/weekvandeopvoeding
‘ Verslaafde vrouwen: goed gek?’ Op maandag
17 maart 2014 vindt in het Provinciehuis de studiedag Verslaafde vrouwen: goed gek? plaats. De dag wordt georganiseerd door De Spiegel, De Sleutel, De Kiem, Katarsis en de provincie Vlaams-Brabant. De studiedag bestudeert de combinatie van middelenafhankelijkheid en andere psychiatrische stoornissen bij vrouwen. Die combinatie is de laatste jaren veeleer regel dan uitzondering. Sprekers zijn Dr. Frieda Matthys, Dr. An Van Duyse, Niek Ghekiere en Inge
Temmerman. Het geheel wordt geanimeerd door de impro-comedygroet The Lunatics.
Meer info: De studiedag vindt plaats op maandag 17 maart 2014 in het Provinciehuis en kost 40 euro (studenten 20 euro), broodjeslunch en syllabus inbegrepen. Inschrijven uiterlijk tegen 13 februari 2014 via: socialedienst@dekiem.be, www.despiegel.org, 09 389 66 66
5
“
Vanaf 1 januari 2014 wordt het landschap van de Centra Algemeen Welzijnswerk (CAW’s) grondig hertekend. Overal in Vlaanderen komen er fusies, zodat er grotere werkingsgebieden ontstaan met een eenvormige dienstverlening. We spraken met de leidinggevenden van de twee gefusioneerde CAW’s in Vlaams-Brabant: Elise Moriau (Halle-Vilvoorde) en Bert Lambeir (Oost-Brabant).
Meer zichtbaarheid Vlaamse CAW’s gereorganiseerd
m
inister Vandeurzen kondigde de fusie van de CAW’s twee jaar geleden al aan. ‘De doelstelling was om het algemeen welzijnswerk sterker te maken door het meer zichtbaarheid te geven’, zeggen Bert Lambeir en Elise Moriau. ‘De CAW’s moesten een gelijkwaardige partner kunnen zijn voor de andere sectoren in de hulpverlening, zoals de jeugdhulp of de geestelijke gezondheidszorg. Voor de minister betekende dat in de eerste plaats dat er een schaalvergroting moest komen.’
SCHAALVOORDELEN ‘Tot nu toe zijn er tussen de vele CAW’s in Vlaanderen nog heel grote verschillen’, zegt Elise Moriau. ‘Je hebt grote CAW’s met een uitgebreide dienstverlening, naast kleintjes met soms minder dan tien medewerkers, die heel lokaal opereren. Door overal CAW’s
6
van gelijkaardige grootte te creëren, komen er schaalvoordelen. Elk CAW kan een krachtige organisatie uitbouwen met een goed HR-beleid en voldoende ondersteunende diensten.’ ‘De bedoeling is dat het nieuwe CAW-netwerk gelijk verdeeld is over heel Vlaanderen’, vult Bert Lambeir aan. ‘Tot nu toe heb je op sommige plekken concentraties, maar daartussen zitten plekken die minder goed worden bediend. Nu komt er een gebiedsdekkend netwerk met overal dezelfde basisdiensten.’ Daardoor krijgt het CAW ook een eenvormiger gezicht. Of je nu in Vlaams-Brabant of in Antwerpen naar het CAW gaat: je weet wat je kunt verwachten. ‘Dat blijkt trouwens ook uit de naamgeving. Die verwijst in heel Vlaanderen voortaan naar de regio waar het CAW opereert. Zo krijgt de cliënt het gevoel
dat er eigenlijk één CAW is met verschillende onderafdelingen. Vergelijk het met een OCMW: daar kun je in heel Vlaanderen terecht. Dat de achterliggende organisatie van gemeente tot gemeente verschilt, is niet echt belangrijk voor de cliënten.’
BINNEN DE PROVINCIEGRENZEN Op welke manier de CAW’s zouden fusioneren, konden ze in zekere mate zelf beslissen, maar de minister heeft wel heel duidelijke criteria vastgelegd. De nieuwe CAW’s moesten een werkingsgebied van minimum 300.000 mensen hebben en minstens 50 Voltijds Equivalenten (VTE) in dienst hebben. Ze moesten minstens drie zorgregio’s bedienen zoals die zijn vastgelegd in het zorgdecreet. En ze moesten binnen de provinciegrenzen blijven. ‘Vooral dat laatste was voor ons een zware
DOSSIER • CAW
dobber’, zegt Moriau. ‘CAW Delta, dat nu met het CAW van Vilvoorde fusioneert tot CAW Halle-Vilvoorde, had ook een belangrijk werkingsgebied in Oost-Vlaanderen, in de streek rond Ninove. De vorige fusie in de jaren 90 legde dat ook zo op: in Halle-Vilvoorde was er op dat moment nauwelijks dienstverlening. Door Ninove te laten samenwerken met de heel kleine centra in Lennik en Dilbeek, is ook hier een eerste lijn voor algemeen welzijnswerk opgezet.’ ‘Het is een beetje zuur dat juist de pioniers van het welzijnswerk in onze streek, die jarenlang de motor zijn geweest achter veel initiatieven, nu worden bedankt voor bewezen diensten. Ninove gaat nu naar OostVlaanderen, waar zes CAW’s plus het stukje Ninove tot één groot geheel samensmelten. We moeten iets afbouwen dat al meer dan twintig jaar bestaat. Wat in de plaats komt, zal minstens in het begin heel minimaal zijn. Dat is toch bijzonder jammer.’ Ook CAW Oost-Brabant moet een aantal antennes opgeven, zegt Lambeir (zie kaderstukje). ‘De beleidskeuze is nu eenmaal om de CAW’s te concentreren in de regionaalstedelijke gebieden. Personeel dat we in de antennes van Landen en Haacht hadden, zal moeten verhuizen. Maar we laten die regio’s uiteraard niet in de steek: we zullen op andere manieren aanwezig blijven.’
GESMEERDE BOTERHAM Toch tonen dergelijke voorbeelden wel de achilleshiel van de schaalvergroting aan, denkt Lambeir. ‘Als je de choco van een halve boterham over de hele boterham gaat uitsmeren, is die wel volledig bedekt, maar het zal minder smaken. Als je een goed aanbod in een kleine regio oprekt naar een veel grotere regio
zonder dat er meer hulpverleners bij komen, verdunt het aanbod. Je zult in totaal wel meer mensen bereiken, wat een goede zaak is, maar in sommige regio’s zal het aanbod onvermijdelijk schraler worden.’ Het helpt niet dat met de reorganisatie voorlopig geen hogere budgetten gemoeid zijn, zegt Moriau. ‘Zoals bekend zijn er van
»
DE CAW’S EN HUN WERKINGSGEBIED Vanaf 1 januari 2014 zullen er in Vlaanderen nog 11 CAW’s overblijven. In sommige provincies, zoals Oost-Vlaanderen en Limburg, is ervoor gekozen om voor de hele provincie één CAW op te bouwen. Antwerpen houdt nog 4 CAW’s over. Vlaams-Brabant kiest voor de gulden middenweg met twee CAW’s: Oost-Brabant en Halle-Vilvoorde. •C AW Halle-Vilvoorde concentreert zijn werking in Halle, Asse, Vilvoorde en Tervuren met antenneposten waar nodig en mogelijk. • CAW Oost-Brabant omvat de regionaalstedelijke gebieden Aarschot, Tienen, Diest en Leuven. Daar wordt het CAW-aanbod primair uitgebouwd om zo het omliggende gebied te bedienen. Dat betekent dat de huidige ‘antennes’ in Landen en Haacht verdwijnen.
7
DOSSIER • CAW
•7 5.000 aan CAW Oost-Brabant (Leuven + Hageland) voor de aankoop en verbouwing van een pand te Aarschot.
oudsher grote verschillen in Vlaanderen op het gebied van de CAW-financiering. Dat blijkt als je het aantal VTE afzet tegenover het aantal te bereiken cliënten. In Halle-Vilvoorde ligt dat op 0,54 per 10.000 inwoners, in sommige andere Vlaamse regio’s is dat 2,6. Voorlopig blijven we nog even onderbemand als tevoren.’ Maar een schaalvergroting brengt wel efficiëntiewinsten mee, zou je denken. Lambeir: ‘Dat klopt gedeeltelijk. Als je twee CAW’s samensmelt die elk een kwaliteitscoördinator en een preventieadviseur hebben, heb je voortaan maar één coördinator en adviseur meer nodig. Maar het werk van de hulpverleners blijft hetzelfde. Door twee CAW’s samen te smelten, heb je op dat gebied geen winst. Je gaat niet méér mensen kunnen helpen als het aantal hulpverleners gelijk blijft.’
•7 2.000 euro om de fusie te realiseren.
SAMENWERKEN
DE PROVINCIE STEUNT De provincie Vlaams-Brabant kende dit jaar 546.500 euro toe aan de CAW’s: •2 55.500 euro voor de algemene ondersteuning en financiering van de inloopruimte van de CAW’s Oost‑Brabant, Delta en Vilvoorde. •1 44.000 euro voor de crisisopvang van Haven 21 in Halle-Vilvoorde.
Waarmee onze gesprekspartners niet gezegd willen hebben dat de reorganisatie een maat voor niets is. ‘Het is gewoon geen wondermiddel, en nauwelijks een besparing op de werkingskosten. Misschien was dat wel de verwachting, maar intussen heeft iedereen de oefening gemaakt en staan alle organisaties op hun scherpst. De winst is beperkt.’ ‘De fusie heeft wel tot gevolg gehad dat we beter gaan nadenken over onze kerntaken en hoe we die moeten invullen’, zegt Lambeir. ‘We bedienen nu veel grotere regio’s
8
dan vroeger. Het zal niet anders kunnen of we zullen samenwerkingsverbanden moeten aangaan met bijvoorbeeld OCMW’s, Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg, de gehandicaptensector, enzovoort. Alleen zo zullen we voldoende lokaal aanwezig kunnen zijn.’ ‘Het voordeel van de fusie is dat we nu een veel duidelijkere partner zijn voor die samenwerking. In de praktijk waren de CAW’s tot nu toe te klein of te versnipperd om een gelijkwaardige partner te zijn voor regionaal georganiseerde instanties. Men kende ons eigenlijk niet zo goed. Nu is dat veranderd. Je ziet dat men op het terrein nu veel verwacht van de nieuwe CAW’s – gezien de beperkte budgetten misschien zelfs te veel.’
DEADLINE 1/1 Het wordt overigens nog heksenwerk om alles tegen de deadline van 1 januari klaar te krijgen. ‘Alleen al juridisch is het een heel ingewikkelde operatie’, zegt Moriau. ‘De ene vzw moet worden opgeheven om met de andere te fusioneren, er moeten nieuwe statuten komen. Teams worden bij elkaar gebracht, soms met een nieuwe teamleider. En we moeten ook nog locaties vinden om die mensen te huisvesten in de regionaalstedelijke centra.’ Een deel van die huisvesting is intussen al gevonden, aan de rest wordt hard gewerkt. ‘De provincie heeft ons op dat gebied al veel ruggensteun gegeven, bijvoorbeeld door plaats vrij te maken op de nieuwe sociale campussen of op het Provinciaal Instituut
praktisch.
“
Door de fusie gaan we beter nadenken over onze kerntaken en hoe we die moeten invullen.
voor Vorming en Opleiding. Er wordt actief gezocht naar plaatsen waar we met andere instanties uit de sociale sector kunnen samenzitten, wat de samenwerking zal vergemakkelijken.’
HET ECHTE WERK En dan wordt het 1 januari, en begint natuurlijk pas het echte werk, zegt Lambeir. ‘Ik zal blij zijn dat die datum er is en dat we eindelijk weer kunnen spreken over dat waar het uiteindelijk om draait: de hulpverlening zelf. We zijn intussen al twee jaar bezig met onze eigen organisatie – en dat is niet erg. Maar nu wordt het hoog tijd dat we de blik weer naar buiten richten en verwezenlijken waar de reorganisatie tenslotte om draait: onze hulpverlening stap voor stap verbeteren.’ Het wordt zaak om de nieuwe structuren de komende jaren leven in te blazen, vindt ook Elise Moriau. ‘Het wordt een heel andere organisatie. In Halle-Vilvoorde gaan we van twee gecentraliseerde CAW’s, naar één CAW met vier zorgregio’s van elk zo’n 150.000 inwoners. Vilvoorde is Halle niet, en het Hageland is Leuven niet. Hoe kunnen we die verschillende zorgregio’s genoeg autonomie geven om hun eigen aanbod uit te bouwen, met toch een centrale visie op de hulpverlening en de kwaliteit? Dat wordt de uitdaging voor de komende jaren.’
Meer info: www.caw.be
DOSSIER • XXXXX
Inspiratiebank seniorenraden Seniorenraden adviseren overal in de provincie de lokale besturen over het seniorenbeleid. Ze organiseren ook tal van acties en projecten. Hun goede praktijken en inspirerende acties zijn nu samengebracht in een provinciale Inspiratiebank.
s
inds 2000 organiseert de provincie 4 regionale overlegtafels van adviesraden van senioren. Een belangrijke opdracht is de uitwisseling van lokale praktijken. Lokale seniorenraden kunnen er van elkaar leren en inspiratie opdoen. Zoveel ‘goede praktijken’ zijn intussen al op het overleg gepasseerd dat men het tijd vond om ze te bundelen en te publiceren. De ‘senior-groepsbegeleiders’, senioren die door de provincie opgeleid zijn om lokale seniorenraden en initiatieven bij te staan, hebben 300 goede praktijken verzameld. Ze zijn nu te raadplegen op de website van de provincie: www.vlaamsbrabant.be/inspiratiebankseniorenraden.
ELF RUBRIEKEN De Inspiratiebank heeft 11 rubrieken die voortdurend geactualiseerd worden: •C ommunicatie en beeldvorming: senioren gids, plusserskrant, seniorenbeurs, … •B eleidsmatige acties en adviezen: een memorandum opstellen, een infomoment organiseren voor mandatarissen, … •B eurzen: senioren-, vrijwilligers-, kennis-, cultuur-, vrijetijdsbeurs, … •W elzijn: bedeling van medicatie, praatcafé, info dementie, participatiepas, valpreventie, steun aan lokaal dienstencentrum, …
•N abijheidsinitiatieven: telefoonster, bezoekteam, dorpsrestaurant, bib aan huis, … • F eesten: feest voor alleenstaanden, valentijnsfeest, TD in r usthuis, nieuwjaarsfeest, … •V rije tijd: cultuurprogramma voor senioren, filmvoorstelling, uitstap, … • S port: fitnesstoestellen in openlucht, sportelen, … •V orming: computerles, verkeersles, voordracht, … •M obiliteit: knelpuntenwandeling, acties rustbanken, mobiliteitslijnen in kaart brengen, … •V eiligheid en wonen: info wonen, voordracht brandveiligheid en inbraakpreventie, …
OVERZICHTELIJKE INFO Op de webpagina staat een aanklikbare inhoudstafel met alle rubrieken. Elke rubriek toont een voorbeeld en een excel-lijst met alle praktijkitems. Van elk item is er een korte omschrijving, met telkens ook de gemeente en de contactgegevens van de persoon die meer uitleg kan verschaffen.
Meer info: www.vlaamsbrabant.be/ inspiratiebankseniorenraden
9
Mobiel tandartsteam screent 300 kwetsbare Vlaams-Brabanders
nood “De is nog veel groter Die vrijdagochtend in het Leuvense woonzorgcentrum Ter Vlierbeke. Tandarts Steven De Mars voert zijn laatste screening uit in het kader van het pilootproject mondzorg bij personen met bijzondere noden. Zoals veel andere bewoners gaat Simonne sinds haar verhuis naar het centrum niet langer regelmatig op tandartsbezoek. Dat is geen goede zaak voor haar gezondheid.
z
eg eens aaaaa.’ Simonne opent haar mond zo ver als ze kan. Tandarts Steven heeft net haar ingevulde vragenlijst bekeken en bestudeert nu haar gebit. ‘Toch enkele gaatjes’, besluit hij. ‘En je prothese mag wel wat vaster. Levert dat geen problemen op bij het eten? Ik zie dat je geen vaste tandarts hebt, vind je ’t goed als we een afspraak maken met het mobiele team? Volgende week komen die langs voor behandelingen.’ Simonne sputtert eerst wat tegen – ‘op mijn leeftijd… niet meer de moeite…’
10
– maar laat zich uiteindelijk gemakkelijk overtuigen.
POETSEN IS GEZOND Simonne is de laatste van 300 kwetsbare Vlaams-Brabanders die hun gebit vrijwillig hebben laten screenen door het Special Dent-team. Het gaat om een piloot project in opdracht van het Riziv met als doel: de haalbaarheid onderzoeken om in elke zorgregio een mobiel tandartsteam op te richten voor personen met bijzondere noden.
‘Dat zijn mensen met een beperking en kwetsbare ouderen’, zegt Steven De Mars, coördinerend raadgevend tandarts van het project. 'In België gaat het om een doelgroep van 600.000 personen.’ Aanleiding voor Special Dent zijn verschillende nationale en internationale onder zoeken waaruit blijkt dat de mondgezondheid van personen met bijzondere noden ondermaats is. Een slechte mondhygiëne kan nochtans schadelijke gevolgen hebben: ondervoeding, diabetes, longontstekingen…
IN DE KIJKER
VOORKOMEN ÉN GENEZEN Nadat een onderzoek door het Verbond der Vlaamse Tandartsen (VVT) de nood nogmaals bevestigde, werd in vijf zorgregio’s, waaronder een deel van Vlaams-Brabant, een piloot project opgestart. Naast het Riziv en de VVT zegden een heel aantal andere partners hun samenwerking toe. Daaronder ook de KULeuven en de provincie Vlaams-Brabant. In de zorgregio Vlaams-Brabant werden 60 zorgorganisaties uitgenodigd om deel te nemen aan het project. Slechts negen gingen erop in, hoewel – of misschien, net omdat – uit het rapport blijkt dat zorgorganisaties nog te weinig aandacht hebben voor mondhygiëne. ‘Dagelijkse mondverzorging is nochtans de beste manier om problemen te vermijden’, weet Steven De Mars. ‘Sensibilisering vormde dus een belangrijk onderdeel van het project: het verzorgend personeel hebben we telkens een korte opleiding gegeven. Door enkele tips aan de vragenlijst toe te voegen, wilden we ook de cliënt en zijn omgeving beter bewust maken.’
HUISTANDARTS EERST Een tweede luik van Special Dent bestond uit het verlenen van professionele mondzorg. Steven legt uit: ‘Regelmatig op controle gaan, is voor iedereen een noodzaak. Maar daar knelt voor personen met bijzondere noden
het schoentje: zelf naar de tandarts gaan is veelal om fysieke moeilijkheden niet mogelijk. Omgekeerd geraken de tandartsen niet tot bij de patiënte, omdat hun materiaal te zwaar weegt. Het gevolg is dat tandartsen voor deze doelgroep vaak brandweer spelen. Patiënten worden er pas heen gebracht als de nood te hoog is.’ In het pilootproject kregen alle cliënten van de deelnemende organisaties de kans om zich gratis te laten screenen, 300 van hen gingen erop in. ‘Ook hier hebben we zeker niet de ambitie om onszelf op te dringen’, zegt Steven: ‘De huistandarts staat centraal in onze visie. Mensen die een behandeling nodig hebben en een huistandarts hebben, verwijzen we door naar die persoon. Diegenen zonder huis tandarts kunnen zich laten behandelen door ons mobiele tandartsteam. Die behandelingen kunnen ter plaatse gebeuren, met mobiele tandheelkundige apparatuur.’
HOGE NOOD Na een tweetal jaar loopt het pilootproject op zijn einde. De eindevaluatie zal worden toegevoegd aan het definitieve rapport. Wat na het project komt, is momenteel nog koffiedik kijken. ‘De nood is echt hoog’, pleit Steven. ‘Sommige zorgorganisaties werken wel samen met een tandarts, maar zodra die stopt,
staan de cliënten weer in de kou. Wat we nodig hebben, is een flexibele structuur, met een netwerk van lokale tandartsen. Binnen het pilootproject werd behandeld volgens de geldende conventietarieven. We pleiten ook voor een nieuwe opleiding voor ‘mondzorgassistenten’. Anders dan de tandartsassistenten zouden die in de mond beperkte handelingen mogen uitvoeren. Preventie, sensibilisering en ondersteuning bij de dagelijkse mondhygiëne kunnen ook tot het takenpakket behoren. Het zou een goede zaak zijn voor de betaalbaarheid van deze dienstverlening.’
Meer info www.specialdent.be
DE PROVINCIE STEUNT De provincie Vlaams-Brabant steunde het project Special Dent met een subsidie van 50.000 euro. Dat bedrag werd gebruikt voor het uitvoeren van screenings en tandartsbehandelingen bij personen met bijzondere noden.
11
HET WERELDJE WEL
Inspiratie
om te onthouden
Dementievriendelijke gemeentes in actie Het aantal personen met dementie neemt snel toe, ook in onze provincie. De hoogste tijd dus voor beleidsmakers en hulpverleners om werk te maken van een meer positieve, bewuste en inclusieve omgang met deze doelgroep. Enkele lokale besturen zijn er al volop mee bezig. DEMENTIE UITBEELDEN In Aarschot lanceerde het OCMW het project Dementie in beeld, in nauwe samenwerking met de Hagelandse Academie Beeldende Kunst (HABK) en verschillende zorgorganisaties. Julia Mellaerts, schepen van Seniorenbeleid en Ouderenzorg: ‘Verschillende ateliers van de Hagelandse Academie Beeldende Kunst (HABK) brachten dementie letterlijk in beeld. Het kunstwerk Bankgeheimen – een bank, getekend en aangetast door graffiti en houtwormen – symboliseert de mentale toestand van dementerende mensen. Gebruikers van de bank mogen hun verhaal of geheim aan de bank toevertrouwen, waardoor er nog
12
meer bankgeheimen ontstaan. Meer kunstwerken uit de HABK-ateliers kun je bezichtigen in het woonzorgcentrum Sint-Rochus. Daar loopt nog tot half mei de tentoonstelling Dementie in Beeld.’
WAT JE NIET KAN HELEN, KAN JE STRELEN Het OCMW van Dilbeek werkt samen met de hogeschool HUB/Parnas om mensen met dementie in beweging te houden. Ann Vermoesen van woonzorgcentrum Breugheldal: 'Wij zochten naar een manier om onze ouderen te laten bewegen, maar wilden ook jonge mensen kennis laten maken met deze
doelgroep. Bewoners van ons WZC en bezoekers van ons dagcentrum krijgen een keer per week turnles op muziek van acht studenten lichamelijke opvoeding van de hogeschool. Het zorgt voor een aangename afwisseling voor onze bewoners en brengt dementie ook onder de aandacht bij jongeren.'
SAMEN OP STAP Vergeten naar buiten te komen is een initiatief van het OCMW en de Stad Leuven, vertelt Helga Haesendonck, maatschappelijk werker Ouderenzorg bij het OCMW: ‘Met het project richten we ons tot thuiswonende Leuvenaars die, wegens geheugenproblemen, denken niet langer de uitstapjes te kunnen doen die ze vroeger deden. Wij bieden oplossingen aan zodat die mensen op een zo gewoon mogelijke manier kunnen deelnemen aan culturele of sportieve activiteiten in en rond Leuven: een voetbalwedstrijd, klassiek concert, museumbezoek, of zelfs een eenvoudige stadswandeling. We stellen samen een boeiend programma op en bieden indien nodig ook begeleiding en/of vervoer aan.’
Meer info: Op de website www.onthoumens.be vindt u een inspiratiegids ‘dementievriendelijke gemeente’ met voorbeelden uit alle provincies. U kunt de gids er gratis downloaden en/of bestellen. De provincie heeft het charter 'Vergeet dementie, onthou mens' ondertekend en engageert zich daarmee voor een meer genuanceerde beeldvorming van dementie.
FOCUS OP THUISZORG
Hulplijn
voor de hulpverlener
Consultdesk Geestelijke Gezondheidszorg Vlaams-Brabant De Consultdesk is een telefonische advieslijn voor professionelen uit de eerstelijn met vragen over psychische of psychiatrische problemen bij hun cliënten. Op het nummer 070 21 05 21 kunnen zij terecht voor advies rond onder meer zelfdoding, alcohol- en drugsproblemen, eetproblemen en depressie.
d
e meerwaarde van Consultdesk is dat artsen en hulpverleners uit de eerstelijn voortaan één centraal telefoonnummer kunnen bellen voor al hun vragen rond geestelijke gezondheid. De hulplijn is bemand door experts uit de geestelijke gezondheidszorg in Vlaams-Brabant. Het gaat om ervaren therapeuten die verbonden zijn aan de organiserende instellingen van Consultdesk: de Werkgroep Verder en CGG Passant, het psychiatrisch ziekenhuis Broeders Alexianen in Tienen, Het UPC St Kamillus in Bierbeek, het PSC Leuven en het Centrum ter Preventie van Zelfdoding.
anoniem blijven. Maar evengoed kunnen beller en expert beslissen om verder contact te onderhouden, zodat ze samen kunnen evalueren of en wanneer doorverwijzing nodig is.’ De Consultdesk is actief sinds april 2013. Veerle Stevens: ‘Positief is dat we de beoogde doelgroepen bereiken en dat zij de vragen stellen die we met de Consultdesk voor ogen hadden. Zo contacteerde een huisarts ons voor advies over een patiënte met een eetstoornis. Samen met de therapeut besprak hij wat zijn rol was in haar begeleiding, waarop hij diende te letten bij haar lichamelijke ontwikkeling en vanaf welk punt hij haar best kon doorsturen.’
VRAGEN STAAT VRIJ
SLUITSTUK
‘Vanuit hun ervaring zoeken de therapeuten actief mee naar oplossingen en proberen ze eventuele randproblematieken mee in te schatten’, zegt Veerle Stevens, adjunct-directeur van CGG Passant. ‘Het advies dat zij geven is vrijblijvend en de beller kan indien gewenst
Het is maar een van de voorbeelden van de manier waarop Consultdesk bijdraagt tot vermaatschappelijking van de zorg. ‘De cliënt en zijn entourage krijgen hierdoor meer inspraak en verantwoordelijkheid in zijn behandeling, maar onvermijdelijk zorgt dit ook voor extra vragen en soms onzekerheid. Dit geldt ook voor de eerstelijnszorgers. Met Consultdesk willen we hen in hun contact met cliënten of patiënten op een deskundige manier ondersteunen.’
Meer info: De Consultdesk is elke weekdag bereikbaar op het nummer 070 21 05 21, telkens van 10 tot 13u en van 17 tot 18u. Voor algemeen advies kan je er dagelijks terecht, voor advies over bijzondere problematieken op bepaalde dagen. Het volledige overzicht vind je op www.consultdeskggz.be
DE PROVINCIE STEUNT Veerle Stevens
De Consultdesk kwam er met de steun van de provincie Vlaams-Brabant, die hiervoor 44.000 euro uittrok.
13
FOCUS OP THUISZORG
Grenzen stellen als mantelzorger Door het toenemende belang van mantelzorg is het cru-
ciaal om waakzaam te blijven over de draagkracht van de mantelzorger. Intensieve zorgtaken voor onbepaalde duur opnemen, kan ervoor zorgen dat het evenwicht draaglast-draagkracht verstoord wordt en de mantelzorger zelf (psychisch of fysisch) zorgbehoevend wordt. Steunpunt Thuiszorg wil een brochure ontwikkelen rond het stellen van grenzen binnen de zorg. Naast een (beperkte) theoretische omkadering, komen vooral concrete tips aan bod. Daarnaast komt ook de mantelzorger zelf aan het woord: een persoonlijk verhaal maakt het voor de lezer tastbaar en vooral herkenbaar. De provincie steunt dit project met 10.000 euro. De provincie gaf dit jaar in het totaal 50.500 euro aan de mantelzorgverenigingen OKRA, Steunpunt Thuiszorg, Ons Zorgnetwerk, Ziekenzorg Leuven, en Ziekenzorg Sint-Michielsbond voor de uitwerking van 6 mantelzorgprojecten rond informatieverstrekking en ondersteuning van mantelzorgers.
Thuis blijven wonen Bij het CM-Thuiszorgcentrum
Thuis blijven wonen Woonadvies en ergobegeleiding
kunnen mensen terecht voor woonadvies en ergotherapeutische begeleiding. Een ergotherapeut bekijkt samen met de cliĂŤnt welke oplossingen het wonen gemakkelijker kunnen maken. Zo kunnen hulpmiddelen (bv. oprijgoten, een handgreep aan de het toilet), een aanpassing aan de woning (bv. plaatsing van een inloopdouche of traplift) of valpreventie (bv. het dragen van aangepast schoeisel) al een groot verschil betekenen. Bij een ergotherapeutische begeleiding oefent een ergotherapeut samen met de cliĂŤnt transfers, hef- en tiltechnieken, dagelijkse handelingen of het correct gebruik van een hulpmiddel. Zo wordt bekeken op welke manier een hulpbehoevende partner best uit bed kan gehaald worden of hoe een badlift dient te worden gebruikt. Daarnaast kunt u ook bij de contactpersoon van de dienst Thuis Blijven Wonen terecht voor advies en hulp bij het aanvragen van premies of tegemoetkomingen om een aanpassing van de woning financieel te ondersteunen. Ook andere mutualiteiten bieden advies over woningaanpassingen. De provincie geeft premies om woningaanpassingen uit te voeren.
Meer info? 016 35 95 05 of www.vlaamsbrabant.be/subsidies
14
agenda. 17 december
Cano ontgrenst Inspiratiedag Brussel Info en inschrijvingen: www.canovlaanderen.be
DOSSIER • XXXXX
31 januari
Echo’s van verlangen: Psychoanalyse en verstandelijke handicap Studiedag Strijtem Info en inschrijvingen: info@zonnelied.be
6, 7 en 9 januari
Websites bouwen voor je vereniging Vrijwilligersacademie Overijse Info en inschrijvingen: www.archeduc.be
11 januari
Huis van het kind Feestelijke opening Leuven Info en inschrijvingen: www.leuven.be/huisvanhetkind
16 januari
Niet-begeleide minderjarigen Studiedag Leuven Info en inschrijvingen: fifi.benfodda@minor-ndako.be
17 januari
Duidelijke taal in het onderwijs Terugkom-moment Leuven Info en inschrijvingen: linda.rottiers@vlaamsbrabant.be
30 januari, 6 en 13 februari
Websites bouwen voor je vereniging Vrijwilligersacademie Overijse Info en inschrijvingen: www.archeduc.be
31 januari
11 maart
20 maart
Armoedesymposium Leuven Info en inschrijvingen: wendy.broos@vlaamsbrabant.be
Studiedag Leuven Info en inschrijvingen: linda.rottiers@vlaamsbrabant.be
12 maart
24 en 31 maart
Plattelandsarmoede, Hoe pak je het aan?
Presentatiedag
Om en rond prenatale diagnostiek
Armoedeinitiatieven Leuven Info en inschrijvingen: wendy.broos@vlaamsbrabant.be
Vorming Leuven Info en inschrijvingen: www.gezinenhandicap.be
18 februari
13 en 20 maart
Studiedag Wijchmaal Info en inschrijvingen: www.sen.be
Vrijwilligersacademie Geetbets Info en inschrijvingen: www.vormingplusob.be/vrijwilligers
19 februari en 5 maart
16 maart
Samen werken aan inclusie
Creatief denken voor vrijwilligers Vrijwilligersacademie Kortenaken Info en inschrijvingen: www.vormingplusob. be/vrijwilligers
20 en 27 februari
Motiverend werken met vrijwilligers anno 2014 Vrijwilligersacademie Halle Info en inschrijvingen: www.archeduc.be
26 februari
Erfrecht en handicap Vorming Zellik Info en inschrijvingen: www.gezinenhandicap.be
Flyers en folders ontwerpen
Dag van de zorg Opendeurdag Over heel Vlaams-Brabant Info en inschrijvingen: www.dagvandezorg.be
17 maart
Verslaafde vrouwen: goed gek? Vlaams-Brabant Info en inschrijvingen: socialedienst@dekiem.be
Holebi's met een mentale handicap
De vernieuwde VZW-wetgeving & vrijwilligerswerking Vrijwilligersacademie Vilvoorde Info en inschrijvingen: www.archeduc.be
11, 18 en 25 maart
Nieuwe media inzetten bij promotie Vrijwilligersacademie Herent Info en inschrijvingen: www.vormingplusob.be/vrijwilligers
25 maart
Beschermingsmaatregelen: de nieuwe wetgeving Vorming Zellik Info en inschrijvingen: www.gezinenhandicap.be
26 maart en 2 april SMOG-initiatie
Zellik Info en inschrijvingen: www.gezinenhandicap.be
18 maart
Hoe communiceer je over je kind met een handicap? Vorming Leuven Info en inschrijvingen: www.gezinenhandicap.be
Voor meer info surf naar:
www.vlaamsbrabant.be/ kalender
15
als ik vrijwilliger was ‌
Catchy slogan Het dienstencentrum Blauwhof in HuldenÂberg is de gelukkige winnaar van de provinciale campagne Vang je vrijwilligers in een leuke slogan, die liep van maart tot juli 2013. Met hun slogan (zie onder) haalden ze het van liefst 330 andere inzendingen. Naast Het Blauwhof werden nog tien andere winnaars geselecteerd. Zij ontvangen elk 300 euro en een stapel bierviltjes met hun slogan erop, om hun werking beter bekend te maken. Proficiat!
16