Aanmodderen tuinperikelen in het groene hart van nederland
succesjes,tegenvallers, aanraders en afraders...
en do’s en dont’s voor elke maand van het jaar
Aanmodderen In mei 2009 verhuisden wij naar een dorp in het Groene Hart. Vanuit een jaren 30 woning met een piepklein stadstuintje naar een dijkhuis in een dorp met een gigantische tuin inclusief dijk, vijver, boomgaard en moestuin. Wat een weelde! ch ja, wat doe je dan? Eerst totale euforie,
Het eerste jaar liep dus gesmeerd.
want eindelijk was het dan zo ver, een grote tuin!
Maar ja, dan ga je eens goed kijken en bedenken of
En die tuin zag er bovendien best mooi uit, de
je dingen wilt veranderen, meer je eigen stijl eraan
vorige eigenaren hadden erg hun best gedaan
geven.
om hem er goed uit te laten zien, mooie bloemen in de border, gras gemaaid, paden en vlonders
De coniferen waren wel erg aanwezig voor iemand
aangelegd, moestuinvakken gemaakt. We
die niet van coniferen houdt, de oude trap achterin
konden zo over. Eigen tuinmeubels erin gezet en
de tuin was aan vervanging toe, een dode boom
wat planten in potten mee vanuit de oude tuin.
in de boomgaard moest verwijderd worden, er
Groentezaad besteld bij de zadenleverancier en
stonden wel erg veel buxussen in de tuin, de
zaaien maar!
boomgaard was donker en smal en stond los van de rest van de tuin. Kortom, werk aan de winkel.
Het huis moest natuurlijk ook nog ingericht worden, maar dat was snel gepiept. Meubels
En zo ontstonden er nieuwe plannen. En nieuwe
verhuizen, neerzetten en dat was het, want de
plannen betekent hard werken om ze uit te
oude bewoners hadden het huis al helemaal
voeren, tegen dingen aanlopen, oplossingen
opgeknapt, serre aangebouwd, nieuwe keuken,
bedenken, je hoofd stoten en opnieuw beginnen.
nieuwe badkamer geplaatst, alles geverfd, kon niet beter!
Oftewel, aanmodderen!
3
januari|februari Januari en februari, niet de meest inspirerende maanden van het jaar voor de tuinfreak. Nat, koud, met een beetje geluk wel sneeuw voor het mooie plaatje, maar verder vertoef ik het liefst binnen in mijn serre. ekker lezen in nieuwe tuinboeken,
Gelukkig doen de bietjes het beter; ook de
ideeën opdoen voor delen van de
veldsla en rucola doen het doorgaans goed.
tuin die nog wat verfraaiing kunnen
Wat de wortels betreft, heb ik de moed bijna
gebruiken. Planten uitzoeken in catalogi en
opgegeven: die worden opgevreten door
op websites van kwekers. Zaad bestellen voor
spitsmuisjes (die op hun beurt weer worden
de moestuin.
opgevreten door onze altijd hongerige
De groenten voor de moestuin krijgen elk
katten).
jaar een nieuwe plek in verband met de teeltwisseling, elk groentevak schuift een
Wat het ook minder leuk maakt om in
plaatsje op om ziektes te voorkomen. Dat
deze tijd in de tuin door te brengen, zijn
moet natuurlijk in het tuindagboek genoteerd
de vlonders op het terras en de paden. Ze
worden.
zijn superglad doordat ze constant vochtig blijven bij gebrek aan zon. Om ze enigszins
Welke groenten ga ik dit jaar kweken?
begaanbaar te maken, moeten we aan de
Er zijn zoveel soorten en het is leuk om
slag met schoonmaakmiddelen oftewel
telkens iets nieuws uit te proberen.
flink schrobben. Ik krijg al pijn in mijn rug
Het blijft altijd weer een verrassing of het
als ik er aan denk. We zijn van plan om ze te
echt opkomt of dat het niks wordt. Zo heb ik
bewerken met fijn zand en transparante lak,
nog nooit een bloemkool van eigen bodem
waardoor ze wat stroever worden. Een mooi
kunnen eten, simpelweg omdat er in het
klusje voor het voorjaar.
gunstigste geval maar 5 blaadjes opkwamen en er uiteindelijk een minuscuul bloemkooltje van 1 cm doorsnee verscheen. Toch maar weer naar de supermarkt voor een degelijke maaltijd dus!
44
doen •
Appel- en perenbomen snoeien
•
Beplantingsplan maken
•
siergrassen terugknippen
zaaien maar ls het bestelde zaad is binnengekomen, is het altijd even feest. Leuk, al die zakjes vol met waanzinnig zaad in alle soorten en maten! In gedachten zie ik de hele tuin al vol staan met overheerlijke groenten en kruiden.
Enthousiast ga ik aan de slag met zaaibakjes die ik in de loop van de winter verzameld heb, zoals eierdoosjes, maaltijdbakjes, margarinekuipjes en kartonnen kokertjes van toiletpapier en keukenrollen. Ik stop ze vol met zaai- en stekgrond en elk bakje krijgt een of meerdere zaadjes. Water geven, plantensteker erbij, afdekken met plastic, bemoedigend toespreken , op een mooi plekje binnen op de vensterbank neerzetten en dan maar afwachten of er iets opkomt……………………….
5
stressvrij schoffelen Met een beetje geluk gaat de temperatuur op sommige dagen aangenaam omhoog. Soms zit er zelfs een uitschieter bij waardoor je even in een trui en lange broek buiten in de zon kunt zitten. Genieten van de warmte, van de fluitende vogeltjes om je heen en van de opkomende bolletjes: sneeuwklokjes, winterakonietjes, krokussen, narcissen, tulpen, blauwe druifjes en mijn favoriet de kievitsbloem.
aar er zijn meestal nog veel koude dagen in maart. Dagen waarop je alleen warm blijft door flink aan het werk te gaan. Schoffelen bijvoorbeeld. Dat is echt zo’n
Een ander klusje dat elk jaar terugkomt, is
klusje voor het vroege voorjaar.
de tuinmeubelen schoonmaken. Niet mijn
Al het onkruid dat in de winter gewoon
favoriete werk, hoewel de tafels en stoelen
doorgegroeid is, moet er uit. Want als je er
er wel heel erg van opknappen. Na afloop
niets aan doet, komt er alleen maar meer bij.
ben ik dan ook altijd heel blij dat ik het
En vooral in de moestuin is het van belang
gedaan heb.
dat de grond vrij van onkruid is, om zoveel mogelijk ruimte te geven aan de groente die
Eens in de zoveel jaar is het tijd voor de
er moet gaan groeien.
allerzwaarste klus, het gras verticuteren. Het moment om manlief heel lief aan te
Schoffelen dus, vervolgens kalk strooien
kijken, want dit is echt too much voor mijn
en twee weken later de grond bemesten.
rug.
66
maart|april doen •
gras maaien
•
tuinmeubels schoonmaken
•
rozen snoeien
•
groentevakken schoffelen
•
buiten zaaien
Het is in eerste instantie geen dankbare klus, want na afloop
Ook weer zo’n ‘fijn klusje’. Het geeft rust in het hoofd maar
is het resultaat bedroevend.
spierpijn in de rest van je lijf. Maar o wat is het prettig om na
Het gras ziet er niet uit en het duurt een paar weken voor
afloop op het gemaaide gras te liggen met een goed boek
het weer hersteld is. Maar niet lang daarna groeit het weer
en een glas wijn binnen handbereik, als de temperatuur het
als een tierelier en kunnen we weer wekelijks maaien!
tenminste toelaat…
7
mei|juni Nu gaat alles in sneltreinvaart. Alles begint te groeien en te bloeien. Bloesem in de fruitbomen, HEEL VEEL AARDBEIEN, aalbessen, frambozen, de eerste erwtjes, heerlijk allemaal!
et is druk in de moestuin. Er moet van alles in de volle grond gezaaid worden. Bieten, sperziebonen, andijvie, sla, radijs, rucola, courgettes, pompoenen en ga zo maar door. Sommige groenten heb ik binnen voorgezaaid en zijn nu al jonge plantjes geworden die de tuin in kunnen na de IJsheiligen rond half mei. Een probleempje: SLAKKEN! Schattig slow maar o zo hinderlijk want ze eten alle jonge plantjes op. Grrr… Ik heb er nog steeds moeite mee om die beestjes zomaar dood te trappen, het zijn tenslotte ook levende wezens. Overigens doe ik het meestal niet expres, maar na een regenbui ligt het pad zo vol met huisjesslakken dat ik ze gewoon niet kan omzeilen en ik een constant gekraak hoor onder mijn voeten. Maar het doet me wel echt verdriet als ik mijn zelf opgekweekte plantjes na een dag in de tuin zie verschrompelen tot een zielig stengeltje met allemaal aangevreten blaadjes.
doen
88
•
Vogeldrinkbak installeren
•
Klimplanten vastbinden
•
De vijver beplanten
•
eenjarigen buiten planten
•
buxus snoeien
beesten en beestjes Dozen vol Escar-go slakkenkorrels heb ik al gestrooid, biervallen gezet en koperen ringen aangelegd maar het mag niet baten. Gelukkig zitten er padden in de tuin, die houden namelijk van slakken. Ik hou niet van padden, ben er eerlijk gezegd doodsbang voor, maar ik gedoog ze. Verder hebben we een egelhuis aangeschaft en laten we in de herfst veel blad in de tuin liggen om egels te lokken die ook dol zijn op slakken. Voor de rest moet ik het accepteren en er het beste van maken... Ook de katten komen weer helemaal tot leven en doen zich tegoed aan al het lekkers dat rondzwerft in de tuin: jonge zwaluwtjes die uit het nest onder de dakpannen vallen, pasgeboren eendjes in de vijver, spitsmuisjes, kikkers, niets is veilig en ze nemen alles mee naar binnen om te laten zien aan de baasjes. De natuur is wreed‌.
9
vakantie! De rust keert weer enigszins terug in de tuin. Vooral op warme zomerdagen. Alles ligt stil, het is te warm om iets te doen. Erg? Nee, eigenlijk niet. Of toch wel? lles groeit nog steeds heel hard, en eigenlijk moet ik onkruid wieden, gras maaien, uitgebloeide bloemen wegknippen en ga zo maar door. Maar het is ook vakantietijd en dan is het heel prettig om te relaxen in de tuin in een hangmatje of luie stoel en wederom een goed boek. ’s Avonds is het lang licht en maken we een maaltje op de vuurschaal of in de grote ketel boven het vuur. Groenten en kruiden van eigen teelt natuurlijk. Genieten! Op vakantie gaan is bijna niet meer nodig en ook nagenoeg onmogelijk. Want als je drie weken op vakantie gaat, kan je daarna een goede oogst wel vergeten. De plantjes moeten gekoesterd worden, hebben behoefte aan water en verzorging. Er staan ook veel planten in potten en die moeten echt elke dag water hebben. Buurvrouw doet haar best, maar bij thuiskomst is het resultaat qua tuin toch vaak een tikje teleurstellend, wat ik haar overigens niet kwalijk neem. Het alternatief is thuis blijven of korte vakanties boeken. Dat bevalt eigenlijk ook erg goed, dus wat dat betreft valt er niet zoveel te mopperen….
doen
10 10
•
lavendel snoeien
•
bonen, bieten, courgettes oogsten
•
Uitgebloeide bloemen verwijderen
•
even niets doen.................................
juli|augustus
september|oktober Het is het begin van de herfst. Ik moet er altijd vreselijk aan wennen. Van mij mag het eigenlijk altijd lente zijn, maar aan de andere kant heeft ieder seizoen ook wel weer zijn charme. doen •
bladeren van terras en pad
•
bloembollen planten
harken •
Pompoen oogsten
•
Grote planten delen
k zoek de fruitplukzak op in de schuur
De appelmoes is vorig jaar helaas behoorlijk
en ga vrolijk plukken want de appels en
mislukt, waarschijnlijk heb ik de potjes niet
stoofperen zijn rijp!
goed afgesloten waardoor de appelmoes al snel
De appelboom is ontzettend oud en vooral
beschimmelde. Volgende keer beter!
hoog. Dat maakt het plukken er niet makkelijker op. Zelfs met de plukzak op een steel en ikzelf
Als de slakken zich enigszins inhouden, kan ik
op een huishoudtrapje lukt het niet om de
in deze tijd van het jaar pompoenen oogsten.
hoogste appels te pakken te krijgen. Niet zo erg,
Wat een mooie groente is dat toch, lekker zoet
want iets lager hangen er meestal ook genoeg.
en volgens mij heel gezond. Je kunt er zoveel
Wel jammer als ze tijdens het plukken op de
kanten mee op: pompoensoep, geroosterde
grond vallen, want dan zijn ze gelijk beurs.
pompoen, pompoentaart enz.
De stoofperen zijn iets makkelijker te bereiken,
De courgettes hebben hun beste tijd gehad. De
alleen houden we niet van stoofperen. We
planten zijn meestal enorm gegroeid en moeten
maken er buren, familie en vrienden maar blij
nu verwijderd worden, waardoor je ineens tegen
mee. Ze schijnen erg lekker te zijn…
hele kale stukken grond aan zit te kijken.
De appels vallen wel bij ons in de smaak. Het
Er valt steeds meer blad van de bomen. Ik
zijn moesappels en ik maak er tot ver in de
veeg de bladeren zoveel mogelijk tussen de
winter appeltaart, appelmoes, appelcrumble of
planten om de grond te beschermen tegen de
appelsap van.
winterkou. Laat de winter nu maar komen…
appelcrumble Ingredienten: •
700 gr appels
•
225 gr bloem
•
115 gr koude boter
•
110 gr suiker
•
snufje zout
•
nog wat extra suiker
Doe de bloem, boter, suiker en zout in een kom. Wrijf de ingredienten fijn, zodat er kleine klontjes ontstaan. Schil de appels en snij ze in stukjes. Doe ze in een ondiepe ovenschaal. Strooi wat suiker over de appels en verdeel het crumblemengsel erover. Zet de crumble in een voorverwarmde oven (200 ˚C) gedurende 45 minuten.
brr, het wordt winter........... En nu begint het echt koud te worden. De winter is in aantocht. De dagen zijn zo kort! ‘s Ochtends is het pas laat licht en ‘s avonds alweer vroeg donker.
k maak mijn dagelijkse
Wel leuk dat er hier en daar een
rondje alleen nog maar
bloeiende plant staat die nog wat
overdag, als het droog en
kleur geeft aan de tuin.
niet te koud is. Ik zet een paar potten met
14 14
Rond etenstijd bedenk ik me soms
winterviolen en skimmia’s op de
ineens dat ik nog veldsla of rucola
terrastafel zodat we vanuit huis
wil plukken, maar helaas is het dan
wat kleur zien in de tuin en gelukkig
al donker en is het tochtje naar het
zorgen de buxussen, het gras en de
groentevak ineens een brug te ver.
bamboe voor wat winters groen.
november|december orig jaar lag er veel sneeuw, een witte wereld. Een goede reden om de tuin vanuit de serre te aanschouwen. Het is tenslotte zonde om voetstappen in die maagdelijk witte sneeuw te zetten. Een maand of twee rust in de tuin. Even achterover leunen, geen zware arbeid verrichten, tijd voor andere zaken. En vanaf januari gewoon weer vrolijk verder aanmodderen……..
doen •
Water uit regenton gieten
•
zaaibakjes verzamelen
•
buitenkraan aftappen
•
vetbollen ophangen voor de vogels
15
Datum uitgave:
maart 2014
Tekst, fotografie en vormgeving:
Monique Dessing, Moordrecht