poorten naar Frysl창n
HANSHAN ROEBERS monumentaal ontwerper
overwegingen betreffende ‘de Friese poorten’
Wat denk ik als ik aan Fryslân denk ? Fryslân is een manifestatie van de 4 elementen; vuur (licht), a lucht (wind), aarde (groei en seizoenen) en water, en nog eens water, bij windstilweer een spiegel, bij wind is de richting te zien; de wind in de zeilen. Wat ik denk dat Fryslân is, is niet wat ik tegenkom als ik er doorheen rijd. Er is al te veel ruis. Friesland is het land van de leegte, het toneel voor de 4 elementen................... We zouden de karakteristiek van Fryslân moeten ‘aandikken’ om die aspecten goed zichtbaar te maken één van de mogelijkheden is ‘poorten’ maken, zoals het begrip ‘stadspoorten’ ; doorgangen in een imaginaire wand.
Bij hoogwater kunnen deze sluizen gesloten worden en is er van wateroverlast in Fryslân geen sprake meer (eventueel kan het water, dat toch te veel is, naar kunstmatige meren vloeien, die, in tegenstelling tot natuurlijke meren, geometrisch van vorm zijn. Om het idee van ‘provinciepoorten’ zeggingskracht te geven is het noodzakelijk dat er vier gebouwd worden; elke poort heeft als vormgevingsbron de specifieke geschiedenis van de plaats waar men met de auto Fryslân binnenrijdt (de A7 op de afsluitdijk, de A6 bij Lemmer, de A32 bij Wolvega, de Blesse en de A7 bij Drachten/ Drachtstercompagnie en/of één van de vier elementen. In alle ‘poorten’ is iets bijzonders te vinden; alle poorten hebben verschillende ‘inhouden’, maar zijn, en dat is opnieuw noodzakelijk als één object ontworpen, ze zijn onderling familie. De volheid van de leegte
Om de poorten hun status te geven is het noodzakelijk dat ze een onderdeel zijn van een ‘stadsmuur’, een provinciemuur dus, in dit geval. (anders wordt het een object, een incident dat bij de weg hoort ) Fryslân is een groot gebied; de poorten moeten groot en monumentaal zijn, stevig verankerd in de grond, want het kan er hard waaien. Fryslân is een waterland; om dat idee te versterken worden in alle provinciepoorten grote sluiswanden gehangen, die zoals gebruikelijk bij sluizen (denk aan de afsluitdijk) op en neer kunnen of dat in ieder geval suggereren.
waterkering / wetterkearing
A6 lemmer friesland als provincie
waterkering / wetterkearing
A6 lemmer de provincie grens als “stadsmuur� opgevat
waterkering / wetterkearing
A6 lemmer de specifieke grenslocaties
waterkering / wetterkearing
poorten naar Frysl창n Afsluitdijk
sluis / vallaat
A7 afsluitdijk benadering Fryslân is éénduidig, met een eigen taal, met een ‘eigen’ ruimte,’eigen’ water, en ‘eigen’ rust. De poorten moeten ‘familie’ van elkaar zijn; Fryslân moet als één worden opgevat, het is immers één gebied. De poorten vormen een onderdeel in een imaginaire muur (zoals vroeger de poorten in een muur om een stad, zoals Cittadella,Castelfranco, Montagnana etc.)
De wanden van de muur worden schematisch gerealiseerd; ze moeten de indruk maken van een imaginaire muur die in het landschap doorloopt. Die indruk moet gewekt worden, anders wordt de poort een incident op de weg. Twee ‘onderwerpen’ zijn gekozen als vormgevende elementen; a) Fryslân is een waterland met dijken, sluizen, aarden wallen, waterkeringen en zo meer... en een manifestatie van de 4 elementen; vuur (licht), lucht (wind), aarde (groei en seizoenen) en water. b) de geschiedenis van de specifieke grenslocatie Er wordt een denkbeeldige muur om Fryslân gebouwd, de zogenaamde Fryslânmuur. Hierin zijn 4 poorten te zien, elk in een grensgebied naar Noord-Holland, Groningen, Flevoland en Overijssel.
sluis / vallaat
A7 afsluitdijk grenslocatie
sluis / vallaat
A7 afsluitdijk
Precies op de grens tussen Fryslan en Noord Holland ligt, haaks op de afsluitdijk, een stuk van de imaginaire Fryslânmuur.
benodigde energie zullen zorgen. Immers, er is daar altijd luchtverplaatsing.
Hierin is, daar waar de A7 de Fryslânmuur kruist,een grote, monumentale poort gedacht. Er is hier immers buitengewoon veel lucht, veel licht en veel horizon. En ook hier is het nodig dat de poort een onderdeel is van de denkbeeldige muur, anders wordt het een bij de A7 horend incident. In de poort hangen sluisdeuren, die eruit zien als ‘ouderwetse’ sluisdeuren, geheel voorzien van klinknagels van formaat. Bij hoog water kunnen de sluisdeuren wellicht worden neergelaten, en blijft Fryslân droog. Dat gedeelte van de denkbeeldige wand dat niet denkbeeldig is, is uitgevoerd in beton, of, (zie afbeelding), gemetseld, In deze ‘armen’, links en rechts van de poort, kunnen veel functies worden ondergebracht. Zoals horeca, informatiecentrum, expositie, een hotel en zo meer. Er zijn parkeerplaatsen nodig en er kan over het gehele project gewandeld worden. Er zijn bergingen en startplekken voor surfers. Aan het einde van de ‘pieren’ staan , links en rechts, in het IJsselmeer en in de Waddenzee twee grote cylindrische vormen waarin veel verschillende zaken kunnen worden ondergebracht. Midden op deze twee ‘rotondes’ staan zeilwindturbines, een in volle ontwikkeling zijnde energie-leverancier, die daar voor de
sluis / vallaat
A7 afsluitdijk specifieke grenslocatie
sluis / vallaat
A7 afsluitdijk impressie
sluis / vallaat
A7 afsluitdijk impressie
sluis / vallaat
impressie
sluis / vallaat
sluis / vallaat
A7 afsluitdijk alternatieve materialisering
sluis / vallaat
A7 afsluitdijk projectgegevens Algemene gegevens
Korte omschrijving van het project Op alle belangrijke toegangswegen grote poorten plaatsen die dienen als uitkijkpost, informatiecentrum over het Friese en horeca. Bij grote wateroverlast poorten sluiten. Plaats bijvoorbeeld op de afsluitdijk zo’n grote poort. De veranderingen in licht, wind en water worden zichtbaar gemaakt.
Doel en inhoud
Waarom dit project binnen Fryske Fiersichten past We hebben het over Friesland; bij binnenkomst van deze provincie moet dat duidelijk gemaakt worden door middel van grote monumenten, die bolwerken kunnen zijn van kennis en informatie. Er is veel te zien op vele gebieden als cultuur (friese taal, beelden, schilderijen, muziek) als kenniscentrum, als horecagelegenheid, als uitkijkpost over de friese landen, als landmark in het vlakke land als welkomsgroet en zo meer. Concrete beschrijving magistraal kennis maken met Friesland met al zijn aspecten
Verwachtte resultaten Gemiddeld bezoekersaantal per jaar: buitengewoon groot bij kwaliteit Gemiddeld bereik (aantal personen per jaar): zeer groot bij levend beleid Werkgelegenheid (in personen): groot bij passie Gecreëerde ruimtes voor natuur en water(studie) Aantallen extra Friestalige kunstuitingen: hoog Gemiddelde verkoop (in productaantallen per jaar): groot aantal souveniers en verhuur surfplanken / surfles etc.
Verwachtte benodigde investeringen
Geld nodig voor: aanleg pieren en rotondes incl. plekken maken waarin dit kan gebeuren (bouwputten, droogmaling.....) Geld nodig voor: realisering van het sluiscomplex Geld nodig voor: voorzieningen Raming totale kosten: € 2.500.000,(na overleg met terzake kundigen, zoder is detail te gaan, maar te spreken over ‘wat het beeld moet zijn.
Projectaanpak vaststellen van de locaties, ontwerpen maken ( voor alle vier tegelijk, met als onderwerp per poort de 4 elementen, omdat die zo indrukwekkend aanwezig zijn in friesland, exposities van de plannen met maquettes en schaalmodellen, waarin ook noodzakelijk ingrepen zijn opgenomen als nieuwe spuicomplexen, parkeergelegenheid en energiewinning
Samenwerkingspartners
Ontwerpers, landschapsarchitecten, provincie en waterschappen enaanmemercombinaties
Nog niet overwonnen problemen Algehele kennis: klein probleem bij grote hartstocht Maatschappelijke/lokale weerstand: zal klein zijn Research en Development: zal erg interessant zijn Verkoop: n.v.t. Financiering: in de aanlooptijd zoals gebruikelijk Regelgeving: geen
sluis / vallaat
Relevante bestanden
Naast huisig ‘model van inzicht’ nog niet voorhanden
Voorstel provinciebestuur
De provincie onderneemt actie.
poorten naar Frysl창n Lemmer
waterkering / wetterkearing
A6 lemmer benadering Fryslân is éénduidig, met een eigen taal, met een ‘eigen’ ruimte,’eigen’ water, en ‘eigen’ rust. De poorten moeten ‘familie’ van elkaar zijn; Fryslân moet als één worden opgevat, het is immers één gebied. De poorten vormen een onderdeel in een imaginaire muur (zoals vroeger de poorten in een muur om een stad, zoals Cittadella,Castelfranco, Montagnana etc.) Of zoals een ringdijk die in Fryslân veel voorkwamen, tesamen met terpen. In die ringdijk zaten “gaten”, de weingatten (zie afbeelding en tekst hierover.) De wanden van de muur worden schematisch gerealiseerd; ze moeten de indruk maken van een imaginaire muur die in het landschap doorloopt. Die indruk moet gewekt worden, anders wordt de poort een incident op de weg. Twee ‘onderwerpen’ zijn gekozen als vormgevende elementen; a) Fryslân is een waterland met dijken, sluizen, aarden wallen, waterkeringen en zo meer... en een manifestatie van de 4 elementen; vuur (licht), lucht (wind), aarde (groei en seizoenen) en water. b) de geschiedenis van de specifieke grenslocatie Er wordt een denkbeeldige muur om Fryslân gebouwd, de zogenaamde Fryslânmuur. Hierin zijn 4 poorten te zien, elk in een grensgebied naar Noord-Holland, Groningen, Flevoland en Overijssel.
waterkering / wetterkearing
A6 lemmer --Een polder is een waterstaatkundige eenheid, dat wil zeggen dat het geen verbinding heeft met het buitenwater behalve via kunstwerken. Een poldermolen of gemaal (soms meerdere) regelt het polderpeil; via inlaten kan (vers) water worden binnen gelaten. Een polder is omgeven door een waterkering. In delen van een polder kan een hoger peil worden gehanteerd. Dit wordt geregeld met behulp van stuwen. Waterkering is een lijnvormig object dat twee peilgebieden scheidt. Is een waterstaatkundige eenheid met dezelfde waterstand; wordt geregeld door gemaal of stapel wordt geregeld en bepaald door waterschap.
pels. Als ontwerpuitgangspunt is een waterkering genomen; Een waterkering is een lijnvormig object dat twee peilgebieden scheidt.
Hier, bij Lemmer, staat het ir. D.F. Woudagemaal. Het is het grootste, nog in bedrijf zijnde, stoomgemaal ter wereld. Het is door koningin Wilhelmina officieel geopend op 7 okt 1920. Het Woudagemaal dient om een te hoge waterstand van het Friese boezemwater te verlagen. Na 47 jaar kolenbedrijf zijn de ketels in 1967 omgebouwd voor oliestook. In mei 1967 werd het elektrische Hooglandgemaal geopend. Dit gemaal bij Stavoren was al gepland in het besluit van 1913! Na de afsluiting van Lauwerszee in 1969 ontstond het Lauwersmeer met de uitwateringssluizen bij Lauwersoog. Deze beide factoren hebben er sterk toe bijgedragen dat het Woudagemaal sindsdien aanzienlijk minder vaak heeft moeten pompen. Maar in het voorjaar van 2002 heeft het Woudagemaal toch tien dagen aan ĂŠĂŠn stuk gedraaid. In 1998 is het uitstekend onderhouden monument op de Werelderfgoedlijst van UNESCO geplaatst, en op 7 juli 2001 is de publieke openstelling gestart door Commissaris van de Koningin Nij-
waterkering / wetterkearing
A6 lemmer grenslocatie
waterkering / wetterkearing
A6 lemmer specifieke grenslocatie
waterkering / wetterkearing
A6 lemmer specifieke grenslocatie
waterkering / wetterkearing
A6 lemmer aanpak
waterkering / wetterkearing
A6 lemmer impressie
waterkering / wetterkearing
A6 lemmer impressie
waterkering / wetterkearing
A6 lemmer impressie
waterkering / wetterkearing
A6 lemmer impressie vanuit richting joure
waterkering / wetterkearing
A6 lemmer polder / waterkering Een waterkering is een lijnvormig object dat twee peilgebieden scheidt. De grens tussen Fryslân en Flevoland staat ook hier haaks op de A6, en gaat precies bij de afslag naar Lemmer, over deze afslag en de twee rijbanen van de A6. De grens maakt een hoek van 90 graden bij de afslag, en loopt dan verder langs de A6 Er is een pad daar waar ook de grens loopt. Dat pad wordt voortgezet, en krijgt na aanvankelijk op de hoogte van het peil te zijn, de hoogte van de poort, over de afslag, en over de beide rijbanen van de A6 heen, naar de andere kant, waar het uitkomt in Lemmer. Dus ook vanuit Lemmer is ’de overkant’ bereikbaar. De aarden wal, hier, een lijnvormig object, wordt doorsneden door de A6, twee banen, en de baan van de afslag. En bestaat uit 4 wanden, te weten, links en rechts van de A6, één in de middenberm, als drager van het pad over de poort gaat, als ‘aanslag’ en één waar het talud tegen aan loopt. Aan de beide wanden langs de snelweg staan, evenwijdig daaraan, twee grote sluisdeuren, die worden bewogen, in ieder geval visueel, door twee ‘hydrolische’ armen. Deze komen uit een gat in de wand en laten een element van beweging zien, ook al staat alles stil. De sluizen staan gedraaid, waardoor de indruk gewekt wordt, dat beide deuren naar de middenberm’aanslag’ dicht kunnen, en Fryslân dan droog houden. De wanden zijn gedacht in beton, of in tijdloos, maar naar vroeger verwijzende gemetselde baksteen.
waterkering / wetterkearing
A6 lemmer projectgegevens Algemene gegevens
Korte omschrijving van het project Op alle belangrijke toegangswegen grote poorten plaatsen die dienen als uitkijkpost, informatiecentrum over het Friese en horeca. Bij grote wateroverlast poorten sluiten. Plaats bijvoorbeeld op de afsluitdijk zo’n grote poort. De veranderingen in licht, wind en water worden zichtbaar gemaakt.
Doel en inhoud
Waarom dit project binnen Fryske Fiersichten past We hebben het over Friesland; bij binnenkomst van deze provincie moet dat duidelijk gemaakt worden door middel van grote monumenten, die bolwerken kunnen zijn van kennis en informatie. Er is veel te zien op vele gebieden als cultuur (friese taal, beelden, schilderijen, muziek) als kenniscentrum, als horecagelegenheid, als uitkijkpost over de friese landen, als landmark in het vlakke land als welkomsgroet en zo meer. Concrete beschrijving magistraal kennis maken met Friesland met al zijn aspecten
Verwachtte resultaten Gemiddeld bezoekersaantal per jaar: buitengewoon groot bij kwaliteit Gemiddeld bereik (aantal personen per jaar): zeer groot bij levend beleid Werkgelegenheid (in personen): groot bij passie Gecreëerde hectares natuur:4 Aantallen extra Friestalige kunstuitingen: hoog Gemiddelde verkoop (in productaantallen per jaar): groot aantal
Verwachtte benodigde investeringen
Relevante bestanden
Geld nodig voor: wanden van beton of baksteen : Geld nodig voor: de sluisdeuren, met hydrolische armen. Raming van de kosten: € 1.500.000,na overleg met mensen die kunenn schatten, met ruwe maten.
Voorstel provinciebestuur
Geld nodig voor: aanleg wal en talud
Projectaanpak vaststellen van de locaties, ontwerpen maken ( voor alle vier tegelijk, met als onderwerp per poort de 4 elementen, omdat die zo indrukwekkend aanwezig zijn in friesland, exposities van de plannen met maquettes en schaalmodellen, waarin ook noodzakelijk ingrepen zijn opgenomen als nieuwe spuicomplexen, parkeergelegenheid en energiewinning
Samenwerkingspartners
ontwerpers, landschapsarchitecten, provincie, rijkswaterstaat, aannemerscombinaties en mijn eigen ontwerpteam
Nog niet overwonnen problemen Algehele kennis: klein probleem bij grote hartstocht Maatschappelijke/lokale weerstand: zal klein zijn Research en Development: zal erg interessant zijn Verkoop: n.v.t. Financiering: in de aanlooptijd zoals gebruikelijk Regelgeving: geen Anders, namelijk...
waterkering / wetterkearing
Naast huidig ‘model van inzicht’ nog niet voorhanden
De provincie onderneemt actie
poorten naar Fryslân Drachten
pingo / pompeblêd
A7 Drachten benadering Fryslân is éénduidig, met een eigen taal, met een ‘eigen’ ruimte,’eigen’ water, en ‘eigen’ rust. De poorten moeten ‘familie’ van elkaar zijn; Fryslân moet als één worden opgevat, het is immers één gebied. De poorten vormen een onderdeel in een imaginaire muur (zoals vroeger de poorten in een muur om een stad, zoals Cittadella,Castelfranco, Montagnana etc.) Of zoals een ringdijk die in Fryslân veel voorkwamen, tesamen met terpen. In die ringdijk zaten “gaten”, de weingatten (zie afbeelding en tekst hierover.) De wanden van de muur worden schematisch gerealiseerd; ze moeten de indruk maken van een imaginaire muur die in het landschap doorloopt. Die indruk moet gewekt worden, anders wordt de poort een incident op de weg. Twee ‘onderwerpen’ zijn gekozen als vormgevende elementen; a) Fryslân is een waterland met dijken, sluizen, aarden wallen, waterkeringen en zo meer... en een manifestatie van de 4 elementen; vuur (licht), lucht (wind), aarde (groei en seizoenen) en water. b) de geschiedenis van de specifieke grenslocatie Er wordt een denkbeeldige muur om Fryslân gebouwd, de zogenaamde Fryslânmuur. Hierin zijn 4 poorten te zien, elk in een grensgebied naar Noord-Holland, Groningen, Flevoland en Overijssel.
pingo / pompeblêd
A7 Drachten / Drachtstercompagnie de specifieke grenslocatie Drachten ontstond in de 17e eeuw uit de dorpjes Noorder en Zuider Drachten aan het riviertje de Drait of Dracht. Het gebied was rijk aan hoogveen en voor het afvoeren van de hieruit gewonnen turf werd de Drachtster Compagnonsvaart gegraven. Later ontstonden in het gebied ook scheepswerven. Hoewel een grote plaats - naar omvang gemeten zelfs de tweede van Friesland - behoort Drachten niet tot de Friese elf steden; Drachten heeft nimmer stadsrechten gekregen, en is dus feitelijk een dorp (alleen door de grootte, industrie en openbare voorzieningen wordt Drachten vaak een stad genoemd, terwijl dit niet het geval is). Begin jaren vijftig van de 20e eeuw telde de plaats tienduizend inwoners. In 1950 werd er een fabriek van Philips gevestigd en vervolgens nam het inwonertal sterk toe. Pure historie: de pingoruïnes op het Bedrijvenpark Azeven Noord. De belangstelling voor deze overblijfselen uit de ijstijd is groeiende; er komen zelfs bankjes en infopanelen. In de laatste ijstijd groeiden hier en daar heuvels van ijs door grondwater dat omhoog komt en bevriest. Toen zo’n vorstheuvel (de pingo, een woord uit de taal van de Eskimo’s) later smolt ontstond een dobbe en die heet pingoruïne. In vroegere tijden waren dobben aantrekkelijke kampplaatsen voor de toen nog rondtrekkende bewoners die op jacht waren naar wild. Trouwens, een dobbe kan ook ontstaan door bijvoorbeeld uitgraven; kortom elke pingoruïne is een dobbe, maar niet elke dobbe is een pingoruïne.
Die pingoruïnes van toen waren dichtgegroeid met veen. Misschien zijn enkele wel gewoon gedempt. In het weiland waren ze eigenlijk alleen door iemand met kennis van zaken te herkennen. Bij de aanleg van het Bedrijvenpark hebben drie van die dobben een plek in de groene inrichting gekregen. Om het verleden zichtbaar te houden, zijn de pingoruïnes nu uitgegraven. Waar dat paste, is ook de ringwal die erbij hoort weer aangelegd. Ze zijn nu dus min of meer in hun oerstaat teruggebracht. Daarbij is uiterst omzichtig te werk gegaan. Er zijn bijvoorbeeld eerst geulen in het veen gegraven om de bodemopbouw te bekijken. En omdat er tijdelijke kampementen geweest kunnen zijn, was het best mogelijk daarvan nog sporen aan te treffen. Dat kan voor archeologen waardevolle informatie betekenen. Bij de werkzaamheden zijn inderdaad enkele vondsten gedaan, maar het valt niet met zekerheid te zeggen of al die scherven en stenen ook van toenmalige jagers afkomstig zijn. Later zijn namelijk ook wel delen van dobben gedempt met grond die van ergens anders hier naar toe werd gebracht, bijvoorbeeld terpgrond. De herstelwerkzaamheden zijn nu klaar, maar de aankleding nog niet helemaal. Zo komen er in 2008 informatiepanelen bij de beide dobben die langs de A7 liggen en zullen enkele bankjes worden geplaatst. Hiermee is het Bedrijvenpark Azeven Noord dank zij de ijstijd groene oases rijker. Omdat natuurbeheer bijzondere aandacht vraagt, zullen de pingoruïnes worden overgedragen aan It Fryske Gea.
A7 Drachten grenslocatie
pingo / pompeblĂŞd
A7 Drachten weingatten In weingat of kûpuere is in trochsnijing fan in wetterkearing; de wetterkearing wurdt ferlege foar in wei of reed. By gefaarlike situaasje moatte dizze trochgongen wêr tichtset wurde kinne. De beide sydkanten fan de trochgongen hawwe dêrfoar mitsele muorren. Tusken de muorren kinne faak in dûbele rige sketbalken set wurde. Somtiden is der ek in doar dy’t de trochgong ôfslute kin. Foar ekstra feiligens kinne sânsekken tusken de sketbalken of tsjin de doar oanset wurde. By de weingatten mei sketbalken stiet meast in ôfdakje dêr’t de sketbalken opsteapele lizze. De weingatten komme benammen foar yn sekundêre wetterkearings lykas slieperdiken en kaden. Yn Fryslân binne bygelyks in grut tal te finen yn de slieperdiken efter de Ingwierrumerpolder en de Eanjumer- en Ljussenzerpolder. Hjir hat hast eltse pleats oan de súdkant fan de âlddyk in eigen trochreed nei it boulân yn de nije polders.
pingo / pompeblêd
A7 Drachten pingo
pingo / pompeblĂŞd
A7 Drachten specifieke grenslocatie
pingo / pompeblĂŞd
A7 Drachten het beeld Drachten / Drachtstercompagnie
Hier, bij de provinciegrens tussen Fryslân en Groningen liggen pingoruines. Een pingo is hier gekozen als vormgevend element. Bij de afslag naar de N358 zijn als het ware reeds ‘twee helften’ van een pingo-rand te zien. Dat is goed te zien als er een ‘plattegrond’van zo‘n pingo over de afslag wordt gelegd; de oprit en de afrit van en naar de N 358 vormen tesamen de helft van een ‘ringdijk’ of pingorand. De andere helft wordt aangelegd, net achter de boerderij in de oksel van de kruising, en onderbroken door de A7. de N358 is de grens van Fryslân en Groningen, de wal, de ring van de pingo is gedacht als een groot, met gras begroeid talud . De vorm van de pingo is goed te zien. Samen met de nieuw aan te leggen wal wordt de vorm van de pingo ‘compleet’ en vormt de gehele specifieke grensovergang eigenlijk ook een pompeblêd; het mooie symbool van Fryslân.
pingo / pompeblêd
A7 Drachten structuur
pingo / pompeblĂŞd
A7 Drachten impressie
pingo / pompeblĂŞd
A7 Drachten structuur Algemene gegevens
Korte omschrijving van het project Op alle belangrijke toegangswegen grote poorten plaatsen die dienen als uitkijkpost, informatiecentrum over het Friese en horeca. Bij grote wateroverlast poorten sluiten. Plaats bijvoorbeeld bij Drachten zo’n grote poort. De veranderingen in licht, wind en water worden zichtbaar gemaakt.
Doel en inhoud
Waarom dit project binnen Fryske Fiersichten past We hebben het over Friesland; bij binnenkomst van deze provincie moet dat duidelijk gemaakt worden door middel van grote monumenten, die bolwerken kunnen zijn van kennis en informatie. Er is veel te zien op vele gebieden als cultuur (friese taal, beelden, schilderijen, muziek) als kenniscentrum, als horecagelegenheid, als uitkijkpost over de friese landen, als landmark in het vlakke land als welkomsgroet en zo meer. Concrete beschrijving magistraal kennis maken met Friesland met al zijn aspecten
Verwachtte resultaten Gemiddeld bezoekersaantal per jaar: buitengewoon groot bij kwaliteit Gemiddeld bereik (aantal personen per jaar): zeer groot bij levend beleid Werkgelegenheid (in personen): groot bij passie Gecreëerde hectares natuur:4 Aantallen extra Friestalige kunstuitingen: hoog Gemiddelde verkoop (in productaantallen per jaar): zal groot zijn, met top in hoogseizoen.
Verwachtte benodigde investeringen
Geld nodig voor: funderingen en aanleg zandwal Geld nodig voor: bouw kunstwerk / beton/stenen metsel wand Geld nodig voor: eikenhouten sluisdeuren Raming totale kosten: € 1.500.000.
Projectaanpak vaststellen van de locaties, ontwerpen maken ( voor alle vier tegelijk, met als onderwerp per poort de 4 elementen en de geschiedenis van de plek waar de poort gedacht is. Omdat die zo indrukwekkend aanwezig zijn in friesland, exposities van de plannen met maquettes en schaalmodellen, waarin ook noodzakelijk ingrepen zijn opgenomen als nieuwe spuicomplexen, parkeergelegenheid en energiewinning
Samenwerkingspartners
Ontwerpers, landschapsarchitecten, rijkswaterstaat en aannemerscombinaties.
Nog niet overwonnen problemen Algehele kennis: klein probleem bij grote hartstocht Maatschappelijke/lokale weerstand: zal klein zijn Research en Development: zal erg interessant zijn Verkoop: n.v.t. Financiering: in de aanlooptijd zoals gebruikelijk Regelgeving: geen
pingo / pompeblêd
provincie
Relevante bestanden Naast huidig voorhanden
‘model
van
Voorstel provinciebestuur
De provincie onderneemt actie
inzicht’
nog
niet
poorten naar Frysl창n Wolvega
wal / w창l
A32 wolvega / de blesse benadering Fryslân is éénduidig, met een eigen taal, met een ‘eigen’ ruimte,’eigen’ water, en ‘eigen’ rust. De poorten moeten ‘familie’ van elkaar zijn; Fryslân moet als één worden opgevat, het is immers één gebied. De poorten vormen een onderdeel in een imaginaire muur (zoals vroeger de poorten in een muur om een stad, zoals Cittadella,Castelfranco, Montagnana etc.) De wanden van de muur worden schematisch gerealiseerd; ze moeten de indruk maken van een imaginaire muur die in het landschap doorloopt. Die indruk moet gewekt worden, anders wordt de poort een incident op de weg. Twee ‘onderwerpen’ zijn gekozen als vormgevende elementen; a) Fryslân is een waterland met dijken, sluizen, aarden wallen, waterkeringen en zo meer... en een manifestatie van de 4 elementen; vuur (licht), lucht (wind), aarde (groei en seizoenen) en water. b) de geschiedenis van de specifieke grenslocatie Er wordt een denkbeeldige muur om Fryslân gebouwd, de zogenaamde Fryslânmuur. Hierin zijn 4 poorten te zien, elk in een grensgebied naar Noord-Holland, Groningen, Flevoland en Overijssel.
wal / wâl
A32 wolvega / de blesse de specifieke grenslocaties De Blesse Wolvega Lendevallei element
ijstijd- rug- Pleistoceenaarde
Hooggrasweilanden langs het prachtige riviertje de Linde (Lende in het Fries), aan de rand van een natuurreservaat van It Fryske Gea. De Lendevallei is een prachtig stroomdal dat zo’n 150.000 jaar geleden werd gevormd tijdens de voorlaatste IJstijd, het Saalien. Een gebied met hier en daar nog zichtbare roodbruine, sterk ijzerhoudende veengrond. Vroeger was die in zulke grote hoeveelheden aanwezig dat geregeld transport naar en verwerking bij de Hoogovens in IJmuiden loonde. Het is ook een gebied vol bijzondere flora (holpijp, waterdrieblad, rode pimpernel) en fauna (rietzanger, blauwborst en veel soorten roofvogels, inclusief de bruine kiekendief). Overzichtskaart Lendevallei
Het riviertje De Lende ontstond in dit veenmoeras en langzaam maar zeker kwamen de eerste dorpen. Dat oorspronkelijke hoogveen is nu bijna geheel afgegraven en ook de heidevelden zijn verdwenen. Later werd een aantal verbeteringen aangebracht met sluizen en stuwdammen. Daardoor ging De Lende als vaarweg verloren. Een deel van het gebied werd uitgeroepen tot natuurreservaat De Lindevallei. Tegenwoordig is recreatievaart weer mogelijk. Bij de VVV zijn wandelroutes verkrijgbaar. Dus een aarden wal maken, veroorzaakt door oprukkende ijsmassa’s, lang geleden.
Door de Lendevallei, aan weerszijden van de weg Wolvega-Steenwijk, liggen verschillende wandelpaden: in de Helomapolder, de Driessenpolder en het Oude Stroomdal. De eerste twee zijn in het broedseizoen gesloten. Fietsen door het gebied kan over het pad langs de Lende tussen de Kontermansbrug bij De Hoeve tot aan de Driewegsluis bij Nijetrijne. Varend over de Lende is de vallei ook mooi te overzien, aanleggen mag alleen aan de steigers. De poldermolen De Gooyer is, als hij in werking is, te bezichtigen. Buiten het broedseizoen geldt dat ook voor het oude veensluisje in de Helomapolder. Vanaf de Blessebrug is de vogelkijkhut, met de naam de Blauwborst, met informatiepaneel in de Lendepolder te bereiken. De Lindevallei . De Lindevallei dankt haar vorm aan oprukkende ijsmassa’s en het vele smeltwater uit de IJstijden.
wal / wâl
A32 wolvega / de blesse grenslocatie
wal / w창l
A32 wolvega / de blesse specifieke grenslocatie
wal / w창l
De grens tussen Fryslân en Overijssel staat loodrecht op de A32 en bestaat nu uit een rij bomen. De imaginaire grens tussen beide provincies wordt ook hier verbeeld door een aarden wal, straks begroeid met gras, bloemen en zo meer. De aarden wal, ‘ontstaan in de IJstijd’ wordt evenwijdig aan de A32 doorsneden. Daar staan grote wanden die gemetseld zijn, of van beton, links en rechts van de snelweg, en een in de middeberm. Er is een grote sluiswand te zien; in feite bestaand uit één deel over de ene weghelft en één deel over de andere. In de wanden die de ‘IJstijdwal’ tegenhouden zijn functies gedacht. Er kan gedacht worden aan toeristische activiteiten, mede door het prachtige riviertje de Lende. Er zou een restaurant kunnen komen, en berichten uit de flora en fauna van dat deel van Fryslân. Wandelaars kunnen de sluis oversteken en vanaf een uitkijktoren, de beide provincies overzien. Men kan er parkeren.
wal / wâl
A32 wolvega / de blesse impressie
wal / w창l
A32 wolvega / de blesse impressie
wal / w창l
A32 wolvega / de blesse projectgegevens Algemene gegevens
Korte omschrijving van het project Op alle belangrijke toegangswegen grote poorten plaatsen die dienen als uitkijkpost, informatiecentrum over het Friese en horeca. Bij grote wateroverlast poorten sluiten. Plaats bijvoorbeeld op de afsluitdijk zo’n grote poort. De veranderingen in licht, wind en water worden zichtbaar gemaakt.
Doel en inhoud
Waarom dit project binnen Fryske Fiersichten past We hebben het over Friesland; bij binnenkomst van deze provincie moet dat duidelijk gemaakt worden door middel van grote monumenten, die bolwerken kunnen zijn van kennis en informatie. Er is veel te zien op vele gebieden als cultuur (friese taal, beelden, schilderijen, muziek) als kenniscentrum, als horecagelegenheid, als uitkijkpost over de friese landen, als landmark in het vlakke land als welkomsgroet en zo meer. Concrete beschrijving magistraal kennis maken met Friesland met al zijn aspecten
Verwachtte resultaten Gemiddeld bezoekersaantal per jaar: buitengewoon groot bij kwaliteit Gemiddeld bereik (aantal personen per jaar): zeer groot bij levend beleid Werkgelegenheid (in personen): groot bij passie Gecreëerde hectares natuur:4 Aantallen extra Friestalige kunstuitingen: hoog Gemiddelde verkoop (in productaantallen per jaar): groot aantal, met name hoogseizoen.
Verwachtte benodigde investeringen Geld nodig voor: aanleg aarden wal
Geld nodig voor: het sluiscomplex, inclusief de twee grote staalconstructies, met de daarbij horende klinknagels van formaat Geld nodig voor: voorzieningen, parkeerplekken Raming totale kosten: € 1.500.000,
Projectaanpak vaststellen van de locaties, ontwerpen maken ( voor alle vier tegelijk, met als onderwerp per poort de 4 elementen, omdat die zo indrukwekkend aanwezig zijn in friesland, exposities van de plannen met maquettes en schaalmodellen, waarin ook noodzakelijk ingrepen zijn opgenomen als nieuwe spuicomplexen, parkeergelegenheid en energiewinning
Samenwerkingspartners ontwerpers, landschapsarchitecten, rijkswaterstaat, provincie en aannemerscombinaties
Nog niet overwonnen problemen Algehele kennis: klein probleem bij grote hartstocht Maatschappelijke/lokale weerstand: zal klein zijn Research en Development: zal erg interessant zijn Verkoop: n.v.t. Financiering: in de aanlooptijd zoals gebruikelijk Regelgeving: geen
wal / wâl
Relevante bestanden
Na huidig ‘model van inzicht’ nog niet voorhanden.
Voorstel provinciebestuur
De provincie onderneemt actie