3. Uw adviezen in 2019

16 ADVIESCOMMISSIE WELSTAND EN MONUMENTEN ZAANSTAD JAARVERSLAG 2019

Hoofdstuk 3 Wat wij u adviseerden in 2019

3.1 Cijfers De adviescommissie welstand en monumenten Aantal planbehandelingen opzichte van 38 gevallen in 2018 en 60 gevallen in 2017. Dit dalende cijfer preadviezen laat zich Zaanstad heeft in 2019 advies uitgebracht over 457 gemakkelijk verklaren door het feit dat de afgelopen In 2019 heeft de Adviescommissie Welstand en Monumenten Zaanstad 457 vergunningaanvragen behandeld, aanvragen voor een omgevingsvergunning, met in totaal 662 planbehandelingen. In 2018 waren er jaren de meeste schetsplannen als vooroverleg in de MAAK supervisieteams zijn behandeld. Pas na Aantal planbehandelingen waarvan 31 betrekking hadden op aanvragen van voorgaande jaren. In verband met plannen die meerdere behandelingen nodig hadden, was het totaal aantal planbehandelingen 664. 378 uitgebrachte adviezen. Bij 53% van de opgavegerichte en ontwerpgerichte begeleiding in Aantal planbehandelingen In 2019 heeft de Adviescommissie Welstand en Monumenten Zaanstad 457 vergunningaanvragen behandeld, waarvan 31 betrekking hadden op aanvragen van voorgaande jaren. In verband met plannen die meerdere Het aantal nieuwe plannen is met ca 24 % gestegen ten opzichte van 2018. Het aantal behandelingen steeg met ca 22 % ten opzichte van het vorige jaar. aanvragen kon in één keer een positief advies het supervisieteam komt het plan na uitwerking en als In 2019 heeft de Adviescommissie Welstand en Monumenten Zaanstad 457 vergunningaanvragen behandeld, behandelingen nodig hadden, was het totaal aantal planbehandelingen 664. gegeven worden. Bij 134 planbehandelingen (20%) aanvraag omgevingsvergunning bij de commissie in waarvan 31 betrekking hadden op aanvragen van voorgaande jaren. In verband met plannen die meerdere Het aantal nieuwe plannen is met ca 24 % gestegen ten opzichte van 2018. Het aantal behandelingen steeg met Tabel 1 was de initiatiefnemer of ontwerper aanwezig. Het aantal preadviezen was in 2019 23 gevallen ten de beoordelingsgerichte advisering.behandelingen nodig hadden, was het totaal aantal planbehandelingen 664. Het aantal nieuwe plannen is met ca 24 % gestegen ten opzichte van 2018. Het aantal behandelingen steeg met ca 22 % ten opzichte van het vorige jaar.SOORT AANVRAAG AANTAL AANVRAGEN AANTAL BEHANDELINGEN ca 22 % ten opzichte van het vorige jaar.Tabel 1Omgevingsvergunning 425 621 Tabel 1SOORT AANVRAAGwaarvan een monument Aantal planbehandelingen AANTAL AANVRAGEN 33 AANTAL BEHANDELINGEN 57 SOORT AANVRAAG Omgevingsvergunning waarvan nieuwbouw AANTAL AANVRAGEN 425 102 AANTAL BEHANDELINGEN 621 162 Omgevingsvergunning waarvan een monument waarvan verbouwing 425 33 290 621 57 402

waarvan een monument waarvan nieuwbouwPreadvies* waarvan nieuwbouw waarvan verbouwingReclameaanvraag waarvan verbouwingPreadvies* Overige vergaderonderwerpen 11 10 11 11 33 102 102 290 290 15 12 15 14 57 162 162 402 402

Preadvies* Reclameaanvraag Totaal 11 10 457 15 12 662 * Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was Reclameaanvraag Overige vergaderonderwerpen16. 10 11 12 14 Overige vergaderonderwerpen Totaal 11 457 14 662 Totaal 457 662 * Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal 16. Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: preadviesaanvragen was * Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal Tabel 2 preadviesaanvragen was 16. Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: SOORT AANVRAAG 2019 2018 2017 Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: Tabel 2Nieuwe aanvragen 427 Aantal planbehandelingen t.o.v. voorgaande jaren Tabel 2SOORT AANVRAAG Aanvragen van voorgaande jaren 2019 31 SOORT AANVRAAG Nieuwe aanvragen Herhalingen 2019 427 206 343 2018 35 2018 343 166 259 2017 39 2017 259 119

Nieuwe aanvragen Aanvragen van voorgaande jaren Totaal behandelingen 427 31 664 343 35 544 259 39 417

Aanvragen van voorgaande jaren Herhalingen

31 206 Herhalingen 206Totaal behandelingen 664 Vorm van behandelingen

Totaal behandelingen 664

Vorm van behandelingen Tabel 3

Vorm van behandelingen VERDELING AANVRAGEN 2019

Vorm van behandelingen Tabel 3Totaal behandelingen 664 Tabel 3VERDELING AANVRAGEN Gemandateerd behandeld 2019 VERDELING AANVRAGEN Totaal behandelingen In de welstandscommissie 2019664 behandeld Totaal behandelingen Gemandateerd behandeld 664

In de geïntegreerde commissie Gemandateerd behandeld In de welstandscommissie met monumentenleden In de welstandscommissie behandeld behandeld behandeld In de geïntegreerde commissie met monumentenleden In de geïntegreerde commissie behandeld met monumentenleden behandeld 46 %

41 % 46 % 46 % 41 % 13 % 41 % 13 % 13 % 35 166 166 544

544

2018

544

2018

2018544 544 35 %

51 % 35 % 35 % 51 % 14 % 51 % 14 % 14 % 39 119 119 417

417

2017

417

2017

2017417 417 11 %

74 % 11 % 11 % 74 % 15 % 74 % 15 % 15 %

Hoe vaak behandeld? Hoe vaak behandeld?

Tabel 4 Tabel 4ADVIEZEN AAN B&W Hoe vaak behandeld? 2019 ADVIEZEN AAN B&W Totaal nieuwe aanvragen* 2019426

Totaal nieuwe aanvragen* Bij eerste behandeling akkoord 426 52 %

2018

2018320 320

54 % Bij eerste behandeling akkoord Bij eerste behandeling niet 52 % 54 % Bij eerste behandeling niet akkoord tenzij (kleine aanpassing 1 % 1 % akkoord tenzij (kleine aanpassing nodig) 1 % 1 % nodig) Bij tweede behandeling akkoord 16 % 16 % Bij tweede behandeling akkoord (of niet akkoord tenzij) 16 % 16 %(of niet akkoord tenzij) Bij derde of verdere behandeling 10 % 8 % Bij derde of verdere behandeling akkoord (of niet akkoord tenzij) 10 % 8 %akkoord (of niet akkoord tenzij) Nog in behandeling of definitief Nog in behandeling of definitief niet akkoord of aanvraag 22 % 20 % niet akkoord of aanvraag ingetrokken 22 % 20 % ingetrokken Plan wel akkoord op hoofdlijnen Plan wel akkoord op hoofdlijnen maar nog geen aanvraag voor 0 % 1 % maar nog geen aanvraag voor vergunning 0 % 1 % vergunning * Dit zijn alle nieuwe aanvragen exclusief beleidsadviesaanvragen en handhaving aanvragen. * Dit zijn alle nieuwe aanvragen exclusief beleidsadviesaanvragen en handhaving aanvragen.

Erfgoedaanvragen

Erfgoedaanvragen Erfgoedaanvragen Tabel 5 Tabel 5ERFGOEDAANVRAGEN ERFGOEDAANVRAGEN Totaal aantal

2019

2019 54

2018

2018 41

Totaal aantalrijksmonumenten rijksmonumenten gemeentelijke monumenten gemeentelijke monumenten panden in beschermd gezicht panden in beschermd gezicht provinciale monumenten provinciale monumenten gebied met cultuurhist. waarde gebied met cultuurhist. waarde 54 23 23 16 16 12 12 3 3 0 0 41 17 17 11 11 9 9 3 3 1 1

2017

2017227 227 42 % 42 % 0 % 0 % 11 % 11 % 6 % 6 % 41 % 41 %

0 % 0 %

2017

2017 51 51 22 22 21 21 4 4 3 3 1 1

18 ADVIESCOMMISSIE WELSTAND EN MONUMENTEN ZAANSTAD JAARVERSLAG 2019

3.2 Effect van de adviezen De adviezen zijn openbaar en worden uitgebracht aan het college van B&W. In 2019 zijn alle adviezen kleiner blok aan de Sparrestraat zijn ontworpen door

van de commissie overgenomen door het college van B&W.

Verduurzaming bestaande woningvoorraad Vorige jaren hebben we ‘duurzaamheid’ als onderwerp op de gespreksagenda van planbeoordelingen gezet, in de zin van vragen naar de mate van ‘duurzaamheid als meekoppelend belang’. Het aantal plannen waarover de commissie adviseert die het verduurzamen van de bestaande woningvoorraad als hoofddoel hebben wordt steeds groter. De gemeente heeft ambitieuze doelstellingen, de woningcorporaties hebben prestatieafspraken gemaakt en de urgentie van het klimaatakkoord van Parijs is inmiddels overal doorgedrongen. De commissie ziet in de praktijk soms nog een wat ‘eenzijdige’ of overheerzijn in een aantal gesprekken met de opdrachtgever

sende bouwtechnische benadering in de planontwikkeling en heeft daarom aandacht gevraagd voor ‘duurzaamheid mét kwaliteit’. Wij willen de gemeente aanbevelen om op dit belangrijke onderwerp integraal én uitnodigend beleid te ontwikkelen, de initiatiefnemer hierin maximaal te faciliteren en om maatwerkoplossingen mogelijk te maken. Verduurzaming en ruimtelijke kwaliteit of omgevingskwaliteit kunnen goed samengaan, zoals blijkt uit de afbeeldingen over ‘Verduurzaming wederopbouwarchitectuur Jan Eijdenbergstraat’. Dit zo positieve resultaat voor de kwaliteit van deze omgeving lichten we daarom hieronder graag nog eens nader toe.

De Nederlandse wederopbouwarchitectuur wordt gekenmerkt door zijn soberheid en door het gebruik van baksteen als belangrijkste materiaal. Door de herhaling van elementen ontstaat er ritmiek in de architectuur. Dit spel van herhaling is zichtbaar op grote en kleine schaal. De herhaling van bouwblokken en kapvormen draagt bij aan ritmiek in het straatbeeld. Herhaling van woningbreedtes, venstertypen, balkons etc. zorgt voor ritmiek in de gevelwand. Herhaling van kleinere decoratieve elementen zoals siermetselwerk draagt op kleinere schaal bij aan de ritmiek in de architectuur. Omdat er in de decoratieve elementen vaak op eenvoudige wijze en met relatief goedkope materialen uitgevoerd.

Het lange bouwblok aan de Jan Eijdenbergstraat, een lang bouwblok aan de Coniferenstraat en een architecten Joh. Brouwer en C.W. Schaling uit Amsterdam. Alle gebouwen zijn in dezelfde stijl opgetrokken, maar kennen onderlinge architectonische nuanceverschillen. Haaks op de Jan Eijdenbergstraat en de Coniferenstraat werden in dezelfde tijd en in dezelfde stijl rijwoningen gebouwd. De wijk kent hierdoor een grote architectonische samenhang van Nederlandse wederopbouwarchitectuur. Het pand is door de jaren heen meerdere malen aangepast. Het kreeg onder andere nieuwe deur- en raamkozijnen, delen van het metselwerk zijn gekeimd en er is op meerdere plekken trespa gevelbeplating toegepast.

Ondanks de wijzigingen is het originele ontwerp in grote lijnen herkenbaar behouden gebleven. Het uitgangspunt om het complex te verduurzamen is toe te juichen maar staat op gespannen voet met de oorspronkelijke architectuur van dit nog vrijwel originele woningbouwcomplex. Het beleid van de welstandsnota vraagt om een oplossing waarbij de oorspronkelijke architectuur van het pand behouden blijft en waar mogelijk versterkt wordt maar de forse maatregelen die in het kader van de verduurzaming nodig zijn hebben grote invloed op de architectonische detaillering en materiaalgebruik. Om tot een visueel behoud van dit markante complex te komen wederopbouwperiode sprake was van schaarste zijn

en architect adviezen gegeven op basis waarvan de in oorsprong bedachte bouwkundige ingrepen werden aangepast.

Er was bereidheid om met elkaar de goede richting te vinden en het resultaat mag er zijn; Ondanks een isolatie aan de buitenzijde zijn de oorspronkelijke kwaliteiten van dit mooie voorbeeld van wederopbouwarchitectuur bewaard gebleven in materialen, kleuren en zorgvuldige detaillering. Dat is een compliment voor de opdrachtgever!

Belgischestraat, deel van Goed Wonen in 1916 (bron: presentatie ‘Vroeg 20ste eeuwse wijken’)

3.3 Adviezen grote ruimtelijke plannen In 2019 is de cultuurhistorische inventarisatie van de vroeg 20ste eeuwse woonwijken aan de commissie gepresenteerd door Cynthia van de Berg, vakspecialist erfgoed en cultuurhistorie. Deze eerste sociale woningbouwwijken zijn bepalend voor de Zaanse geschiedenis en identiteit en in het collegeprogramma staat als doelstelling voor deze vroeg 20ste eeuwse wijken geformuleerd; ‘Behoud kwaliteit en sociale cohesie’. Zowel de architectuur als stedenbouw en inrichting van de openbare ruimte kennen waardevolle karakteristieken en het doel van deze inventarisatie is om de waardevolle complexen te waarderen. Nu wordt gewerkt aan een waarderingssystematiek die duidelijkheid verschaft welke complexen waardevol zijn en behouden zouden moeten worden en welke complexen voor sloop en nieuwbouw in aanmerking komen. De commissie complimenteert de afdeling erfgoed voor het agenderen van het onderwerp en het initiatief van inventarisatie en waardering.

Vooruitlopend op deze waarderingssystematiek is de sloop van een van deze complexen in de Kramerstraat en Belgischestraat en nieuwbouw van 70 woningen door de commissie beoordeeld. De ambitie is hoog: ontwerp betaalbare en volledig duurzame (huur-)woningen, met behoud van de cultuurhistorische karakteristieken van de bestaande wijk. In de eerste tekeningen ziet de commissie te weinig stedenbouwkundige en architectonische kwaliteiten van deze vooroorlogse bebouwing terugkeren. In een aantal gesprekken over deze kwaliteiten en in goed overleg wordt het ontwerp aangepast en ontstaat een nieuwe interpretatie van de cultuurhistorische en architectonische kwaliteiten van deze vroeg 20ste eeuwse wijken.

3.4 Advisering in supervisieteams De adviseurs van MOOI Noord-Holland doen meer dan hun werk in de gemeentelijke adviescommissies. Wij ondersteunen vrijwel alle gemeenten in Noord-Holland bij het behoud en de ontwikkeling van omgevingskwaliteit. Een van de vormen waarin dat gebeurt is door deelname aan supervisieteams of ook wel kwaliteitsteams genoemd. Voor de gemeente Zaanstad zijn diverse adviseurs van ons afgevaardigd

20 ADVIESCOMMISSIE WELSTAND EN MONUMENTEN ZAANSTAD JAARVERSLAG 2019

Impressie Nieuwbouw Kramerstraat en Belgischestraat

Impressie Houthavenkade Zaandam, vogelvlucht

in een supervisieteam. Het gaat om de volgende teams en personen:

Supervisieteam Poelenburg Oost: Dana Ponec

Supervisieteam Oostzijderveld: Dana Ponec

Supervisieteam Kreekrijk: Rob de Vries

Supervisieteam HoogTij: Marlies van Diest en Bart Duvekot

Supervisieteam MAAK.Zuid: Marlies van Diest

Supervisieteams MAAK.Centrum, MAAK.Midden en MAAK.Noord: Onno Vlaanderen

Samenwerking supervisieteams en AWMZ Dit jaar hebben we actief ingezet op het bevorderen van de samenwerking tussen AWMZ en de supervisieteams van de MAAK gebieden. Elk MAAK supervisieteam en de supervisoren zijn uitgenodigd om de commissie te informeren over de activiteiten van het team in dat specifieke gebied. Aan de hand van inzichtelijke presentaties is de commissie op de hoogte gesteld van de ontwikkelingslocaties, projecten en de beleidsintenties in dat gebied. Onno Vlaanderen is, namens MOOI Noord-Holland, actief in de supervisieteams MAAK.Centrum, MAAK. Midden en MAAK.Noord en is de verbindende schakel tussen deze MAAK supervisieteams en AWMZ. Onno Vlaanderen licht hieronder de activiteiten van deze supervisieteams in dit jaarverslag nader toe.

MAAK.Centrum Voortbordurend op de werkwijze als voor het programma Inverdan de afgelopen jaren gehanteerd, is invulling gegeven aan de ruimtelijke kwaliteitssturing in het gebied MAAK.Centrum. Dit gebied omvat het Inverdan programmagebied uitgebreid met de ontwikkelgebieden Aris van Broekweg, Centrum Oost, Oostzijde en Westzijde (tussen Pr. Bernhardbrug en Den Uylbrug) en Kleurenbuurt.

Zaanstad zet in op verstedelijking en woningbouw en het centrum leent zich bij uitstek om deze groei te accommoderen. In dit gebied kan worden ontwikkeld en gebouwd in hogere dichtheden. Verdichting en verstedelijking (= verdichting in combinatie met toename van voorzieningen) heeft grote kansen nabij openbaar vervoer knooppunten, maar vraagt om keuzen en aandacht ten aanzien van de functie en het gebruik van de openbare ruimte. Daarnaast wordt gewerkt aan het bewerkstelligen van een kwaliteitsimpuls in de gebieden die direct tegen het centrum aanliggen. Het ruimtelijk aansluiten van deze gebieden op het centrum vergroot het draagvlak van de voorzieningen in het centrum. Supervisie MAAK. Centrum beoordeelt plannen en initiatieven en adviseert bij de totstandkoming van inrichtingsplannen. Gelet op de omvang en grootte van het gebied zijn er het afgelopen jaar afspraken gemaakt met de afdeling Vergunningen en AWMZ om bepaalde aanvragen direct door te zetten naar AWMZ. Dit komt ten goede van de doorloop in tijd van aanvragen.

Voorbeelden van succesvolle projecten:

Houthavenkade; transformatie van oud bedrijventerrein waar circa 700 woningen de komende jaren gerealiseerd worden. Met deze ontwikkeling krijgt de zuidelijke entree van het centrum van Zaandam een nieuw gezicht. Zaanse Helden, een plan van circa 600 woningen aan de westzijde van het station. De Spooroverbouwing inclusief fietsvoorziening.

Daarnaast zijn er tal van kleinere initiatieven waar sturing aan de voorzijde van de planontwikkeling het verschil maakt. Een voorbeeld is de Bankier, aan de Westzijde.

Om tot een efficiënte manier van werken te komen, pleit MAAK.Centrum voor het organiseren van

22 ADVIESCOMMISSIE WELSTAND EN MONUMENTEN ZAANSTAD JAARVERSLAG 2019

Perspectiefkaart MAAK.midden 2030, ontwikkelgebieden en raamwerk.

Kogerveldwijk, het supervisieoverleg in actie

kwaliteitssturing op één plek, waar de verschillende disciplines gezamenlijk sturen op ruimtelijke kwaliteit.

MAAK.Midden In MAAK.Midden - en dan met name in de Kogerveldwijk - zijn grote stappen gezet met de vaststelling van het Perspectief en de Strategienota Kogerveldwijk. De ambities in deze wijk zijn groot: ruim 2500 woningen en bijbehorende voorzieningen toevoegen; knooppuntontwikkeling rond het station Kogerveld; de ontwikkeling tot een duurzame, gezonde en inclusieve wijk; minder auto, meer fiets.

Het supervisieoverleg (SVO) speelt een essentiële rol in de kwaliteitsbewaking en de borging van de samenhang, juist omdat er sprake is van versnipperd grondbezit en verschillende ontwikkelaars. De rol van het SVO komt het best tot zijn recht in de stedenbouwkundige fase van de projecten, als de belangrijke keuzes nog niet vast liggen. Een goed voorbeeld hiervan is de ontwikkeling in de Boerenjonkerbuurt Noord, waar een aantal ontwikkelende partijen samen met het supervisieteam verkenningen hebben uitgevoerd, die in de fase van het haalbaarheidsonderzoek nader worden uitgewerkt.

Door vanuit een bredere scope te werken en naar de buurt in zijn totaliteit te kijken, is de basis voor een solide structuur gelegd, waar ook andere partijen op kunnen voortbouwen.

MAAK.Noord Noord is later begonnen met het APS-traject (Analyse, Perspectief, Strategie) en is daardoor minder ver dan de andere gebieden. De ontwikkeling van Noord staat echter niet stil. Het is Lente in Noord!

In de Analysefase hebben we zichtbaar kunnen maken dat er ongeveer 5000 woningen toegevoegd kunnen worden. Woningen voor verschillende doelgroepen en voor veel verschillende woonwensen. We zijn volop in beeld bij de MRA (Metropool Regio Amsterdam) de VRA (Vervoersregio Amsterdam) en ook het Zaans Mobiliteitsplan heeft Noord als pilotgebied. Ook de Bouwimpuls ziet redenen om Noord mee te nemen in de versnelling van de woningbouw en ons mogelijk subsidie toe te kennen.

Om die redenen werken we parallel aan zowel het Perspectief als de Strategie. Tussentijds kijken we naar een goede verbinding tussen beide processen en zoeken we veel afstemming zodat de Strategie niet ontwikkeld wordt voor een niet gedragen Perspectief.

Zaanstad Noord is nog een beetje een onontdekt deel van Zaanstad. Niet voor de bewoners, zij weten heel goed te waarderen wat ze hier vinden. Ze streven niet naar grootschalige ontdekking, want ze zijn trots op de combinatie van kleinschaligheid, natuur, stukken stedelijkheid met goede voorzieningen en een uniek winkelaanbod dat zich onderscheidt van de “filialisering” van de winkelstraten‘ die Nederland teistert. Wel de lusten, niet de lasten van de stedelijkheid.

Niet te druk, niet te vol, niet te veel lawaai, niet helemaal anoniem, wel goede voorzieningen, goede bereikbaarheid, leuke winkels en horeca, sociale samenhang, gezelligheid, cultuur, natuur, sport als lint door het dagelijks leven.

Er zijn grote stukken met industrie, soms prachtige oude gebouwen, soms ook lelijk en geurig. Er zijn grote bedrijventerreinen met veel werkgelegenheid, maar waar meer waarde voor de omgeving toegevoegd kan worden. Er is veel natuur, mooie parken, waterwegen en het geheel is omgeven door de Zaan en het veenweidenlandschap het Guisveld, met een rijke flora en fauna.

De mooiste bocht van de Zaan ligt hier, in Noord. De leukste winkels van Zaanstad zijn hier, of komen eraan. In Noord is het mogelijk om nieuwe leefstijlen een plek te laten vinden. Noord is straks één van de mooiste en toekomstbestendige delen van Zaanstad. Wie had dat ooit gedacht?

De ontwikkeling in Noord wordt goed geïllustreerd door het project Meneba: dit behelst de transformatie van een fabriekscomplex naar 622 woningen en 7.900 m2 bvo aan stedelijke voorzieningen (commercieel en maatschappelijk).

24 ADVIESCOMMISSIE WELSTAND EN MONUMENTEN ZAANSTAD JAARVERSLAG 2019

Impressie van de transformatie van fabriekscomplex Meneba

De nieuwe invulling van Meneba biedt een unieke kans het verouderde industriële complex te transformeren naar een nieuw dynamische woon- en werkgebied met een industrieel karakter, waar verbindingen samenkomen en nieuwe ontmoetingen mogelijk zijn. Het project Meneba vormt een unieke en omvangrijke ontwikkeling met eigen dynamiek en identiteit. Het industrieel erfgoed krijgt een nieuwe bestemming, waarbij de stedelijke wanden worden getransformeerd tot een rustig woongebied met vrijstaande woongebouwen in een groene omgeving achter de industriële wand langs de Zaan. De relatie met het water is voelbaar aanwezig door nieuwe bouwvolumes dusdanig te positioneren waardoor verschillende zichten op de Zaan mogelijk worden gemaakt.

Het fabrieksterrein Meneba gaat een nieuwe tijdfase in met een ander gebruik. De ontwikkeling dient met respect voor het verleden deze nieuwe tijdgeest te dienen om een dynamisch woon- en werkgebied aan de Zaan mogelijk te maken.

Met de herontwikkeling wordt een nieuw stuk Wormerveer gemaakt, waar het Meneba complex getransformeerd wordt tot een nieuwe leefbare en inspirerende wijk aan de Zaan.

3.5 Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland Medewerkers en bestuurders van Noord-Hollandse gemeenten kunnen bij het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland terecht met vragen over alles wat met erfgoed en cultuurlandschap te maken heeft. Het Steunpunt is een samenwerking tussen MOOI Noord-Holland en Stichting NMF en wordt mogelijk gemaakt door de provincie Noord-Holland en de RCE. Het Steunpunt organiseert diverse netwerk- en kennisbijeenkomsten door het jaar heen en levert informatie over erfgoed in de Omgevingswet en het landschaps- en erfgoedbeleid van diverse overheden. Ook kunnen gemeenten concrete zaken voordragen voor een expertmeeting, een onderzoek of als interessant voorbeeldproject op het gebied van duurzaamheid en herbestemming of het inpassen van zonnevelden in een kwetsbaar cultuurlandschap. Kijk voor inspiratie en voorbeelden eens op www. steunpunterfgoednh.nl. En de Steunpunt-kaartviewer biedt een rijke bron aan informatie over allerlei erfgoedzaken, ook in uw gemeente. De gemeente Zaanstad heeft ook gebruik gemaakt van het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland. Zo was de gemeente goed vertegenwoordigd op het Duurzaam Erfgoed Congres, zowel ambtelijk door vakspecialisten erfgoed en cultuurhistorie als door afgevaardigden vanuit de Vereniging Zaans Erfgoed. Vakspecialisten erfgoed en cultuurhistorie bezochten ook de op ambtenaren gerichte netwerkbijeenkomsten en een themabijeenkomst over de Stelling van Amsterdam en de Nieuwe Hollandse Waterlinie.

De beleidsadviseur landschap van de gemeente heeft de bijeenkomst van het Erfgoedteam ‘Toekomst van de historische openbare ruimte’ bezocht en een landschapsontwerper in dienst van de gemeente heeft deelgenomen aan de Excursie Zonneweides. De cursus Erfgoed in omgevingswet (mei 2019) trok grote belangstelling van vele historische verenigingen door heel Noord-Holland, en ook van de Zaanse verenigingen. Acht deelnemers, bestuursleden van de Vereniging Zaans Erfgoed, stichting de Zaanse Schans, Historische vereniging Westzaan en de stichting Zaans Schoon hebben zich laten informeren tijdens deze cursus.

Tot slot bleek het symposium Toekomst Religieus Erfgoed informatief voor een breed spectrum aan deelnemers uit Zaanstad; ambtenaren, bestuurders en vertegenwoordigers van de Protestantse Gemeente te Krommenie.