HAREKET İLETİM VE KONTROL SİSTEMLERİ DERSİ SÜSPANSİYON SİSTEMLERİ MODÜLÜ ÇALIŞMA SORULARI 1.Süspansiyon sistemlerinin görevleri nelerdir? Yazınız. 1.Yolun yapısından kaynaklanan titreşimleri salınımları ve ani şokları sönümleyerek şasi ve kaportayı korur. 2. Yolun yapısından kaynaklanan titreşimleri salınımları ve ani şokları sönümleyerek sürüş konforu sağlar. 3.Otomobilin yol tutuş yeteneğini arttırarak sürüş güvenliği sağlar 4.Otomobilin ağırlığını taşımak 5.Lastiklerin yola tutunmasını sağlamak 6.Yol ile tekerlekler arasında teması kaybetmeden güvenli dönüş yapmayı sağlar. 7.Yol yüzeyi ile tekerlekler arasındaki sürtünmeye bağlı olarak ortaya çıkan sürüş ve fren kuvvetlerini gövdeye aktarır. 2.Seyir halindeki bir araca yoldan ve havadan etki eden kuvvetler nelerdir? Yazınız.
1.YAN YATMA 2.ZIPLAMA GEZME 3.SALLANMA
3. Aracın ağırlık merkezine göre ön ve arkasının aşağı yukarı hareket etmesine……….SALLANTI………. denir. 4. Bozuk bir yolda araç döndüğünde veya hareket halinde iken aracın bir tarafındaki yay kısalırken diğer taraftaki yayın uzamaya başlamasına…………YAN YATMA…………. denir. 5. Düzgün olmayan yollarda yüksek hızlarda veya yaylar yumuşak olduğunda aracın tümüyle aşağı yukarı hareket etmesine…………ZIPLAMA…………. denir. 6. Aracın ağırlık merkezine bağlı olarak eksenel merkezden sağa ya da sola hareket etmesine…..GEZME……denir. 7. Süspansiyon sistemi çeşitleri nelerdir? Yazınız.
1.Serbest (Askı) süspansiyon donanımı
2. Sabit (Askı) süspansiyon donanımı
8.Tekerleklerin birbirlerinden bağımsız olarak yol darbelerini karşılamasını ve sönümlemesini sağlayan donanıma………….SERBEST (ASKI) SÜSPANSİYON……..….donanımı denir. 9. Sağ ve sol tekerleklerin birbirlerine bir aks veya aks kovanı ile bağlandığı ve yol darbelerini birlikte karşılayıp sönümleyen donanımlara………SABİT (ASKI) SÜSPANSİYON……..donanımı denir. 10.Süspansiyon sistemi elemanları nelerdir? Yazınız. 1. Amortisörler 2. Yaylar 3.Denge viraj çubuğu 4.Salıncak kolları ve rotiller 11. Amortisörün görevleri nelerdir? Yazınız. 1.Yayların salınım süresini kısaltır. 2.Lastiklerin her durumda zeminle temasını sağlayarak sürüş emniyeti sağlar. 3.Lastiklerin daha iyi yol tutuşunu sağlayarak direksiyon hâkimiyetini kolaylaştırır. 4.Yatmayı, kaymayı, zıplamayı, fren sırasında dalmayı ve hızlanma sırasında ön tarafın yükselmesini arka tarafın çökmesini azalarak sürüş konforunu artırır.
12.Amortisör çeşitleri nelerdir? Yazınız. Çalışma Şekillerine Göre Amortisörler Tek tesirli amortisörler Çok tesirli amortisörler
Yapılarına Göre Amortisörler Çift borulu amortisörler Tek borulu amortisör
İçindeki Akışkanın Cinsine Göre Amortisörler Hidrolik amortisörler Gazlı amortisörler
13.Aşağıdaki şekilde lastik takoz, yay ve amortisörün bağlantı elemanları ile görünüşü verilmiştir.Parçaların isimlerini yazınız.
1.SÜSPANSİYON ÜST BAĞLANTISI 2.LASTİK YASTIK 3.HELOZON YAY 4.ALT SÜSPANSİYON KOLU 5.DİREKSİYON MAFSALI 6.AMORTİSÖR YAY GRUBU 7.AMORTİSÖR 8.YAY TAHTİT TAKOZU 9.RULMAN
14.Amortisörü kısaca tanımlayınız. Araç yol yüzeyindeki darbelere maruz kaldığında sarsıntıvı ve darbeyi şasiye iletmeyen yayın yavaşça gevşemesi ve sıkışmasını sağlayan, kontrolsüz salınımı kısa sürede durduran donanıma amortisör denir. 15. Tek Borulu Tip (Yüksek Basınçlı Gazlı) Amortisörün yapısını kısaca açıklayınız. YAPISI: Tek parça borudan meydana gelmiş içteki silindirde, gaz-hazne odası ve yağ odası yüzer bir piston ile ayrılmıştır. Böylece aşağı ve yukarı serbestçe hareket edebilir. Bu amortisörler yüksek basınçta azot gazı ile doldurulmuştur. Buradaki gaz haznesi, hidrolik amortisörlerdeki rezerve borusunun görevini üstlenmiştir. Milin yağ içerisindeki değişen hacmini telafi ederek amortisörün verimini artırır 16.Tek Borulu Tip (Yüksek Basınçlı Gazlı) Amortisörün çalışmasını açıklayınız. Basma: Sıkışma anında piston aşağıya doğru gelirken alt haznedeki yağın üst hazneye göre daha fazla sıkışmasına neden olur. Alt haznedeki yağ piston valfini zorlayarak üst hazneye geçmeye çalışır. İşte bu anda piston valfı yağın akışına gösterdiği direnç sönümleme gücünü oluşturur. Bu arada en alt bölümde sıkışmış olan gaz, yağın piston valfi üzerinden üst hazneye çabuk ve düzgün bir şekilde geçmesini sağlar. Böylece dengeli bir sönümleme gücü elde edilmiş olur. (Gaz basıncı: 20 – 30 bar) Çekme: Genişleme anında piston yukarı doğru hareket ederek üst haznedeki yağın alt hazneye göre daha fazla sıkışmasına neden olur. Piston valfi üzerinden alt hazneye geçmeye çalışan yağa piston valfi bir direnç gösterir, bu da sönümleme gücünü oluşturur. Piston kolunun yukarı hareketiyle yer değiştiren yağın miktarı kolun kütlesi kadar az olur. Meydana gelebilecek boşluk yukarı doğru hareket eden piston tarafından durdurulur. Ayrıca piston yüksek basınçlı gaz tarafından sürekli itilmektedir.
17.Kativasyon nedir? Amortisöre verdiği zararlar nelerdir? Açıklayınız.
Yağın amortisör içerisinde yüksek hızda yer değiştirmesi neticesinde bazı bölgelerde düşük basınç sonucunda hava boşlukları oluşur bu duruma kavitasyon denir. Bu hava boşlukları yüksek basınçlı bölgelere gittiklerinde sıkışma nedeniyle sönerler ve bu esnada sese, basınç değişimlerine ve amortisörün iç parçalarında hasara neden olurlar. 18.Çift borulu hidrolik amortisörün yapısını kısaca açıklayınız.
Dış borunun içinde bir basınç borusu vardır. Silindir içerisine aşağı yukarı hareket eden ve üzerinde supap (valf) bulunan bir piston vardır. Amortisör uzarken (çekme) piston üzerindeki valfı sönümleme gücünü oluştururken, basma durumunda ise silindir içerisindeki valf sönümleme gücünü oluşturur. Silindirin üçte biri yağ ile kalan kısmı da hava ile doludur ve atmosfere açıktır. Rezervuar yağın silindire girişi ve çıkışı için bir depo haznesi görevini yapar.
19.Çift borulu hidrolik amortisörün çalışmasını kısaca açıklayınız.
Basma: Mil içeriye girerken piston ile taban valfi arasındaki yağ sıkıştırılır. Yağ taban valfinin küçük deliklerinden aşağıya geçerken direnç oluşturarak sönümleme yapar. Bu esnada milin içeriye giren hacmi kadar yağ basınç borusu içinden rezerve borusu içine geçer. Çekme: Mil yukarı doğru hareket ederek pistonun üst tarafındaki yağ sıkıştırılır ve yağ küçük deliklerden aşağı geçerken direnç oluşturarak sönümleme yapar. Bu esnada milin dışarıya çıkan hacmi kadar yağ rezerve borusundan basınç borusu içine geçer. Açma ve kapama esnasında amortisör tarafından oluşturulan sönümleme kuvveti süspansiyon yayının yaylanmasını azaltır.
20.Çift borulu düşük basınçlı gazlı amortisörün çalışmasını kısaca açıklayınız. Bu tip amortisörler sadece yağ doldurulmuş amortisörlerdeki kavitasyon ve köpürmenin yarattığı olumsuzlukları ortadan kaldırmak için düşük basınçlı gaz ile doldurulmuştur. Bu amortisörde gaz basıncı10–15 bardır. Basma: Mil içeriye girerken piston ile taban valfi arasındaki yağ sıkıştırılır. Yağ taban valfinin küçük deliklerinden aşağıya geçerken direnç oluşturarak sönümleme yapar. Bu esnada milin içeriye giren hacmi kadar yağ basınç borusu içinden rezerve borusu içine geçer. Çekme: Mil yukarı doğru hareket ederek pistonun üst tarafındaki yağ sıkıştırılır ve yağ küçük deliklerden aşağı geçerken direnç oluşturarak sönümleme yapar. Bu esnada milin dışarıya çıkan hacmi kadar yağ rezerve borusundan basınç borusu içine geçer. Açma ve kapama esnasında amortisör tarafından oluşturulan sönümleme kuvveti süspansiyon yayının yaylanmasını azaltır.
21. Çift yönlü hidrolik amortisörde çalışmasını açıklayınız. Çekme: Piston milinin yukarı hareketiyle üst haznedeki yağ sıkışır ve pistonun önündeki valfi açar. Böylece üst hazneden alt hazneye yağ akışı başlar bu geçiş esnasında direnç oluşur ve darbe böylece sönülmenmiş olur. Basma: Bu amortisör, içerisinde aşağı yukarı hareket eden bir piston ve piston üzerinde bulunan farklı yönlerde açılan iki adet valftan meydana gelmiştir. Normal konumda piston arkasındaki ve önündeki haznelerin basınçları eşittir. Piston aşağı doğru basılırken piston önündeki yağ sıkışır, basıncı artan yağ pistonun arkasındaki valfi açar ve yağ üst haneye geçer. Alt hazne ile üst hazne arsındaki yağ hareketi sırasında direnç oluşur ve titreşim sönülmenmiş olur. 22. Amortisörlerde köpürme ne demektir? Zararları nelerdir? Köpürmeyi önlemenin faydaları nelerdir? Yazınız. Köpürme havanın amortisör yağı ile karışmasıdır. Bunun sonucunda gürültü, basınç dalgalanmaları ve basınç düşmeleri meydana gelir. Köpürmenin en aza indirilmesi daha düzgün sönümleme gücü, daha iyi direksiyon hâkimiyeti ve sürüş konforu sağlayacaktır. 23. Amortisörde Gözle Yapılan Kontroller nelerdir? Yazınız. 1.Amortisörde yağ sızıntı gelip gelmediği gözle kontrol edilir. Sızıntı varsa değiştirilir. 2.Amortisörlerin dış kısmında hasar olup olmadığı kontrol edilmelidir. 3.Hasarlıya da lastikleri düşmüş takozlar değiştirilmelidir. 4. Muhafazanın üst kısmındaki ince yağ tabakası görülebilir. Bu normal bir durumdur ve piston kolunun yağlanmasının iyi olduğunu gösterir. 24. Sökülmüş gazlı amortisörün elle test edilme işlemini anlatınız. Amortisör bir mengeneye hasar görmeyecek biçimde dik olarak bağlanır. Piston kolu içe ve dışa birkaç kez hareket ettirilir. Bu şekilde piston bölgesindeki gazlar dışarı atılır. Pistonu dışarı çekmek için gereken kuvvet içeri itmek için gereken kuvvetten daha fazladır. Piston kolunu sabit şekilde hareket ettirirken bir direnç kuvvetinin hissedilmesi önemlidir. Piston kolu amortisör içerisine tamamen sokulduğunda tekrar bir miktar gaz yastığı sebebiyle dışarı çıkmalıdır. Piston kolu yeterince dışarı çıkarılamaz ise amortisör arızalıdır ve değiştirilir. Tespit cıvataları dâhil tam boyu ölçülür katalog değeri ile karşılaştırılır, değerlerin dışında sonuç elde edilirse amortisör değiştirilir. 25.Amortisör yağı ve gazı hangi sebeple,nasıl ve ne zaman boşaltılır? Açıklayınız. Kazaları önlemek ve çevreyi korumak için amortisörler atılmadan önce yağı ve gazı boşaltılmalıdır. Bunu yapmak için amortisör piston kolu aşağı bakacak şekilde mengeneye bağlanır ve 5 mm çapında bir delik amortisörün alt kısmından yaklaşık 20mm yukarısına delinir ve gazın dışarı çıkması sağlanır. İkinci bir delik daha delinerek yağ dışarı akıtılır. Piston kolu içe ve dışa birkaç kez hareket ettirilerek yağın tamamen dışarı atılması sağlanır. 26. Amortisörlerin bilgisayarlı test cihazı ile kontrolü nasıl yapılır? Açıklayınız. Yapılışı: Araç cihaz özel bandının üzerine çıkarılır. Araç bir dingilinin tekerlekleri ile amortisör test cihazı tekerlek altlıkları üzerinde hareket ettirilir. Bu tekerlek altlıkları düşey titreşim oluşturacak şekilde bir elektrik motoru aracılığıyla hareket ettirilir. Bu titreşim hareketleri tekerlek, askı, yay ve amortisör üzerine aktarılır. Cihazın hareketi durdurulduğunda dingil serbest halde titreşime kendi rezonans sahasında devam eder. Bu sahada bir an için çok büyük yukarı ve aşağı hareket ederek titreşim vuruşları meydana gelir. Rezonans sahasındaki titreşim hareketlerinin büyüklüğü amortisörün sönümleme kapasitesi hakkında bilgi verir. Bütün titreşim olayı bir çizici üzerinden diyagram kâğıdına iletilir. Testlerden elde edilen sonuçlar katalog bilgisi ile kıyaslanır. Test değerleri katalog değerleri ile uyumlu değilse amortisör değiştirilir.
27. Bozuk amortisörün otomobil üzerindeki belirtileri nelerdir? Yazınız. 1.Direksiyon sertleşir. 5. Direksiyon titrer. 9.Frenler zayıflar.
2.Süspansiyon yumuşar. 3.Yol tutuş zayıflar. 6.Gece görüşünde olumsuzluk olur. 7.Lastikler aşınır.
4.Islak zeminde kayar. 8.Kullanımı zorlaştırır.
28. Arızalı,kötü durumdaki amortisörleri kullanmanın araca verdiği zararlar nelerdir? Yazınız. Aracın helezon, direksiyon kutusu, şaft istavrozu,diferansiyel, lastikler, kauçuk burçlar, dişli kutusu, aks bilyaları, süspansiyon, rot gibi parçalardaki aşınmayı artırır. Gevşek amortisör bağlantıları ses yapar. 29.Süspansiyon sistemindeki yayların görevleri nelerdir? Yazınız. 1.Taşıta ait ağırlık ve kütle kuvvetlerini üstüne alır. 2.Sürüş konforu için yolun darbelerini karşılar ve yumuşak titreşimlere dönüştürür. 3.Sürüş güvenliği için tekerleklerin yol yüzeyine iyi tutunmasını sağlar. 30. Süspansiyon sistemindeki yaylar nasıl çalışır? Yazınız. Seyir halindeki taşıta yoldan gelen darbeler, tekerlekler aracılığı ile çok kısa zaman içerisinde yaylara kinetik enerji olarak iletilir. Yaylar bu enerjiyi sıkışmak suretiyle potansiyel enerji olarak üzerine depolar. Bir süre sonra yaylar, oldukça yavaş bir salınım hareketiyle potansiyel enerjiyi kinetik enerjiye dönüştürerek bırakır. 31.Aracın yaylanan kısımları nelerdir? Yazınız. Aracın yaylanan kısımları karoseri, motor, vites kutusu ve araç yüküdür. 32. Aracın yaylanmayan kısımları nelerdir? Yazınız. Aracın yaylanmayan kısımları tekerlekler ve askı donanımından (akslar) ibarettir. 33. Süspansiyon sisteminde kullanılan yayların çeşitleri nelerdir? Yazınız. 1)- Yaprak yaylar 2)- Helezon yaylar 3)- Burulma çubuklu yaylar 4)- Hava yayları(pnömatik ve hidro-pnömatik yaylar) 34.Şekilde görülen yaprak yayın kısımları nelerdir? Yazınız.
1 – Merkez cıvata 2 – Kelepçe 3 – Yaprak yay 4 – Yay gözü 5 – Bağlantı küpesi 6 – Lastik burç 35.Yaprak yaylar hangi araçlarda ve araçların neresinde kullanılır? Yazınız. Motorlu taşıtlarda yaprak yaylar çoğunlukla arka süspansiyon donanımında kullanılırlar. Makas olarak da adlandırılan yaprak yaylar günümüzde binek otomobillerinde pek kullanılmaz, çoğunlukla iş makineleri kamyon ve kamyonetlerde kullanılmaktadırlar.
36. Şekilde görülen yaprak yayın yapısını kısaca açıklayınız.
Yayı meydana getiren yapraklar bir merkez cıvatası (1) tarafından birbirine bağlanır. Merkezden uçlara doğru kaymayı önleyici kelepçeler (2) ile yapraklar birbirine tutturulmuştur. Kelepçeler yaprakları bir hizada tutmaya çalışır ve yaylanma hareketi sırasında yaprakların ayrılmasını engeller. Bazı yaprak yayların (makas) arasına pullar konulmak suretiyle eğilme sırasında birbiri üzerinde kayma imkânı sağlanır ve böylece yayın kırılması önlenir. Yaprak (3) sayısı arttıkça dayanacağı yük miktarı da artar. En uzun yayın ön ucu kıvrılmak suretiyle bir yay gözü (4) meydana getirilmiştir. Bu kısımdan yay askısına bir cıvata ile asılmıştır. Cıvata ile askıdaki yuvası arasına kauçuk burçlar (6) yerleştirilmiştir. Böylece metalin metale teması engellenmiştir. Bu kauçuk burçlar titreşimleri üzerlerine alır ve kendi yapılarında yok ederek şasiye iletilmesine engel olur. Aynı zamanda yay eğilmeye çalışırken yay gözünün ileri geri bükülmesine müsaade eder. Ana yaprak yayın arka ucunda bir yay gözü (4) meydana getirecek şekilde bükülmüştür. Bu göz bir yay küpesi (5) üzerinden aracın şasisine bağlanmıştır. Yay küpesi yayın eğilmeye çalışması sırasında yay boyunun değişmesine olanak sağlar. 37.Yaprak yayların ön askı donanımında kullanılışını şekle göre anlatınız.
Yaylar ön dingile iki adet “U” cıvatası ile sabitlenmiştir. Amortisör ön dingil ile şasi arasına bağlanmış. Yaprak yayın ön tarafı şasiye sabitlenmiş, arka kısmı ise yay küpesi vasıtasıyla serbest hareket edebilecek şekilde şasiye bağlanmıştır. Daha çok ticari amaçlı kamyon ve iş makinelerinde kullanılır.
38. Yaprak yayların arka askı donanımında kullanılışını şekle göre anlatınız.
Hafif yük taşıtlarının arka süspansiyon sisteminde kullanılırlar. Bu askı donanımı makaslarla beraber kullanılan aks tipi, diferansiyel, aks milleri ve poyranın beraberce oluşturduğu sabit bir ünitedir. Yaprak yaylar, frenleme kuvvetine, yüklerin oluşturduğu kuvvetlere ve tahrik kuvvetine dayanacak şekilde aşağı yukarı hareket eder. Sabit aks kovanı yaprak yaylarla gövdeye tutturulmuştur.
39. Yaprak yayların ağır hizmet tipi araçların askı donanımınlarında kullanılışını şekle göre anlatınız.
Ağır hizmet tipi araçlarda kullanılmakta olan yaprak yay, hafif araçlarda kullanılanların tersine arka köprüye bindirilmiş durumdadır. Bu tür araçlarda ana yaprak yayın üstünde birde yardımcı yay vardır. Yardımcı yay ancak aşırı yükleme durumlarında çalışmaktadır. Birbiri üzerinde esneme yapacak şekilde arka köprüye iki adet “U” cıvatasıyla bağlanmıştır. Yol darbelerini ilk karşılayan ana yaprak yaydır. Aracın ani olarak tümseklere binmesi durumunda ana yayda aşırı sıkışma meydana gelir. Bu durumda ana yaprak yay büyük miktarda esneme hareketine girişirken yardımcı yayın uçları şasi çerçevesinin üzerindeki tamponlara kadar dayanır. Böylece kendi gerilimini ana yayın gerilimine ilave eder. 40. Yaprak yayların özellikleri nelerdir? Yazınız. 1.Makaslar sabittir. Uygun pozisyonda aksı içersine aldıklarından bağlantı parçalarına gerek yoktur. Ancak çok yer kaplar. 2.Ağır hizmet kullanımı için oldukça dayanıklıdır, fakat yapımı zordur. 3.Yaprak iç sürtünmeleri nedeniyle yol yüzeyinden gelen küçük titreşimleri sönümlemeleri zordur. 4.Sürüş konforu iyi değildir. Bundan dolayı yaprak yaylar büyük ticari araçlarda kullanılır. 5.Kalkış ve duruş sarsıntılarını çok kolay sönümler. 6.Yaprakların sürtünmesinden dolayı düzenli bakım gerektirir. 41.Helezon yayların yapısı ve malzemesi hakkında bilgi veriniz.
Helezon yaylar, ısıl işlem uygulanmış, bükülüp helezon şekiller verilen özel yay çeliklerinden yapılır. Genellikle yayın bir ucu şasi çerçevesine diğer ucu aksa ya da askı tertibatına bağlıdır. Titreşimleri engellemek için yayın alt ve üst kısımlarına kauçuk takoz ve pabuçlar konulmuştur. Bir helezon yayın üzerine yük tatbik edildiğinde yayın tamamı esneyerek boyu kısalır. Bu şekilde harici enerji depolanarak darbe sönümlenir.
42.Resimlerde görülen helezonik yayların çeşitleri nelerdir?Yazınız.
FARKLI SARIM ARALIĞI
KONİK SARGI
İNCELEN YAY TELLİ
EK YAY
43.Helezon yay seçimi yapılırken nelere dikkat edilir? Yazınız. Eğer yumuşak bir yay seçilirse ağır yüklerde yeterince sert olmaz. Sert bir yay kullanılırsa da hafif yüklerde kullanıldığı zaman darbelerin bir kısmını karoseri ye verir ve buda kontrolsüz bir sürüşe neden olacaktır. Bu nedenle aracın kullanılacağı yer, taşıyacağı yük gibi etkenler göz önüne alınarak yay seçimi yapılır. 44. Helezon yayın ön askı donanımında kullanılmasını şekle bakarak açıklayınız. Helezon yaylar direksiyon sisteminin istekleri doğrultusunda tekerleklerin aşağı yukarı, sağa sola hareket etmesine imkân sağlamalıdır. Araç önden çekişli ise aksın hareketlerini kısıtlamadan tekerleklerden gelen darbeleri üzerine almalıdır. Bu tür ön askı donanımlarında helezon yay amortisör üzerindedir. Alt ve üst salıncakların iç tarafları amortisörle beraber aracın şasisine, dış tarafları ise direksiyon deveboynuna tespit edilmiştir. Direksiyon deveboyunları küresel mafsallar aracılığı ile salıncak kollarına bağlanmıştır. Bu küresel mafsallar dingil başlarının direksiyon için yanlara dönmelerine imkân verirler. Tekerlekler dingil başlarına bağlıdır ve istenilen yöne rahatça dönebilmektedirler. 45. Helezon yayın arka askı donanımında kullanılmasını şekle bakarak açıklayınız. Bu askı düzeneği daha çok küçük ticari araç, kamyonet ve minibüs türü araçlarda tercih edilmiş yaprak yaylara nazaran daha konforlu sürüş sağlamaktadır. Araç arkadan itişli ise yaylar çoğunlukla yandaki şekilde olduğu gibi askı donanımına bağlanmıştır. İçerisine amortisör yerleştirilmiş yaylar alt ve üst salıncak kolunun arasına sıkıştırılmıştır. Alt ve üst salıncak kolları farklı uzunluklarda olup üst salıncak kolu biraz daha uzundur. İki adet dingil çubuğu arasına helezon yay yerleştirilmiş olup amortisör bağımsız bir şekilde şasiye ayrıca bağlanmıştır. 46. Helezon yayların özellikleri nelerdir? Yazınız. 1.Birim ağırlığa düşen sönümleme gücü yaprak yaylara göre daha büyüktür, az yer kaplar ve bakım gerektirmez. 2.Yapımı kolay ve yumuşak yaylar imal edilebilir. 3.Yaprak yaylar gibi yaprak içi sürtünme olmadığından, yayların kendi salınımlarının kontrolüne gerek yoktur. Ancak amortisörlerin kullanılması zorunludur. 4.Yayların yanal kuvvetlerde direnci olmadığından, aksı destekleyecek yanal bağlantı elemanları gereklidir. 47. Burulma çubuklu yaylar yapısal olarak kaça ayrılır? Yazınız. 1.Yuvarlak çubuklu yay
2.Dikdörtgen çubuklu yay
3.Kaplanmış çubuklu yay
4.Demet çubuklu yay
48.Burulma çubuklu yayların bağlantı şeklini ve malzemesini yazınız. Bükülebilmeye ve burulmaya dayanıklı yay çeliğinden yapılırlar. Çubuğun bir ucu hareketsiz bir şekilde gövdeye, diğer ucu ise dönebilecek serbestlikte alt ya da üst salıncağa bağlanır.
49. Burulma çubuklu yayların özellikleri nelerdir? Yazınız. 1.Birim ağırlığa düşen süspansiyon gücü diğer yaylardan daha yüksek olduğundan süspansiyon yumuşak olacaktır. 2.Süspansiyon sisteminin yapımı basittir, az yer kaplar ve bakım gerektirmez. 3.Helezon yaylar gibi, burulma çubuklu yayların da salınımı kontrolsüzdür ve amortisör kullanılması zorunludur. 50. Burulma çubuğunun ön süspansiyonda üst salıncağa bağlanmasını şekle göre açıklayınız. Yuvarlak burulma çubuklu yayın uçları şişirilmiş ve genel olarak bir çentikli diş,frezeli, nadiren de dört köşe şeklinde yapılırlar. Burulma çubuklu yaylar dış etkenlerden korunmak için muhafaza içerisine alınabilir. Aynı zamanda bu muhafaza bir bütün yay paketi olarak da yapılabilir.
51.Şekilde görülen havalı yayın parçaları nelerdir? Yazınız.
1- Süspansiyon bağlantısı 2- Hava odası 3- Kelepçe 4- Silindirik körük 5- Piston 6- Süspansiyon kolu 7- Akordeon körükler 52.Şekilde görülen havalı yay sisteminin çalışmasını kısaca açıklayınız. Gazlar özelliğini kaybetmeden sıkıştırılabilirler. Hava yayları da gazların sıkıştırıldığında yay gibi esnemesi özelliğinden yararlanılarak yapılmıştır. Hava yayı tertibatı, metal bir hücre içerisine yerleştirilen esnek bir torbadan ibarettir. Bu hava dolu torba aracın ağılığını üzerinde taşır. Sürüş halinde tekerlek tümseğe çarptığında hava daha da sıkışır ve darbeyi sönümler. Havalı süspansiyon için gerekli havayı motor tarafından döndürülen kompresyon üretir. Bu nedenle sistem diğerlerine göre biraz karmaşıktır. Aracın tekerleği bir tümsekten geçmesi durumunda yaylanma körüklerinin içerisinde bulunan hava titreşimi üzerine alır. Böylece yol darbesi sönüllenmiş olur. Havalı yaylar, kompresör ve kontrol mekanizması gibi elemanlar gerekli olduğundan sistem karışık ve maliyeti diğerlerine göre fazladır.
53.Resimde şematik olarak görülen hidro-pnömatik askı sisteminin parçalarından olan hidropnömatik tüplerin ve sıvı pompasının görevlerini ve yapısını yazınız. Hidro-pnömatik tüpler: Her tekerde bir tane hidropnömatik tüp bulunur. Tüp, küresel şekilde olup bir diyaframla ikiye bölünmüştür. Diyaframın üst bölümüne imalat sırasında azot gazı doldurulur. Alt bölümde sıvı bulunur. Sıvı, tüpe birleştirilen silindir ve pistonun meydana getirdiği hacime sıvı pompası ile basılır. Ayrıca diğer tekerlekteki hidro- pnömatik tüpler birbirleriyle paralel olarak bağlantılı olup tekerlek üzerinde yay, amortisör ve kriko görevi yaparlar. Sıvı pompası: Krank kasnağından hareket alarak çalışır. Hidro- pnömatik tüplerin ihtiyacı olan basınçlı sıvıyı karşılar.
54. Resimde şematik olarak görülen hidro-pnömatik askı sisteminin parçalarından olan Seviye ayar düzenleyicilerin görevlerini ve çalışmasını yazınız. Seviye ayar düzenleyicileri: Aracın yük durumu ne olursa olsun, yol ile mesafenin ayrı kalmasını sağlar. Araç yükünün artması aracı yola yaklaştırır. Bu durumda salıncak kolu da yola yaklaşır. Salıncak koluna bağlı olan seviye ayar kumanda kolu basınç supabını silindire daha yüksek basınçta yağın girmesi yönünde hareket ettirir. Silindire giren yüksek basınçlı yağ, aracın yol ile mesafesi normal yüksekliğe gelene kadar devam eder. Normal yüksekliğe ulaştığında salıncak kolu ile birlikte yükselen kumanda kolu basınç supabını yağı kesecek yönde hareket ettirir. Araç yükünün azalması ise salıncak kolunun yukarı çıkmasına vesile olur. Salıncak kolu ile birlikte hareket eden seviye ayar kumanda kolu, basınç supabını basıncı düşürecek yönde hareket ettirir. Silindirdeki yağın bir bölümü, aracın yol ile yüksekliği normale düşene kadar depoya kadar geri dönüş yapar. Yükseklik normal konumuna geldiğinde basınç supabı gene seviye ayar düzenleme kumanda kolu ile nötr duruma getirilir. 55.Resimde şematik olarak görülen hidro-pnömatik askı sisteminin çalışmasını kısaca açıklayınız. Çalışması: Araç tekerleği, yol üzerinde bulunan bir tümseğe çıktığında salıncak kolu tekerle birlikte yukarı kalkar. Tekerin yukarı çıkması, salıncak koluna bağlı pistonu da yukarı iter. Piston önünde bulunan sıvıyı sıkıştırmayacağından diyaframın içine basar. Diyafram da diğer yüzünün temas olduğu gazı sıkıştırır. Gaz sıkışarak tekerdeki darbe etkisini yutar. Tekerlek tümseği geçtiğinde normal konumuna döner. Tekerlekle birlikte salıncak kolu ve bağlantılı olduğu piston da normal konumuna gelir. Sıkışan azot gazı da genleşerek normal basıncına ulaşır. Piston tarafından basılan sıvının bir kısmı da paralel olarak bağlı olduğu diğer tekerleklerdeki hidro- pnömatik silindirlere dağılacağından olayın etkisi de hissedilme yönünden azaltılmış olur. Hidro- pnömatik tüpün küresel kısmı ile silindirin birleştiği yerde amortisör supapları bulunur. Sıvının gerek diyafram yönüne, gerekse silindir yönüne hareketi amortisör supapları tarafından tekerlekteki yaylanmayı en aza indirilir.
56. Hidro-Pnömatik yayların özellikleri nelerdir? Yazınız. 1.Yaylanma karakteristiği gelişmiştir. 2. Aracın zeminle seviyesi isteğe bağlı olarak ayarlanabilir. 3. Lüks binek otomobillerde ve otobüslerde çoğunlukla kullanılmaktadır. 4. Süspansiyon sisteminin sağladığı sürüş rahatlığı, taşıt yükündeki değişikliklerden fazla etkilenmez. 5.Ayrı olarak basınçlı yağa ihtiyaç vardır ve amortisör olarak kullanılabilir. 57. Yaylarda yapılan kontroller nelerdir? Yazınız. 1.Gözle çatlama, eğilme, yırtılma, burulma olup olmadığına bakılır. 2.Araç yüksüz bir şekilde zemini düz bir yere çekilir. Bütün tekerleklere ait yayların zemine en yakın noktası (dingilin alt kısmı) ile zemin arası metre ile ölçülür. Ön ve arka askı donanımına ait yaylardan alınan ölçüler kendi aralarında eşit olmalıdır. Farklılık var ise mutlaka yaylar ve amortisörler kontrol edilmelidir. 3. Ön askı ya da arka askı donanımdaki yaylardan alınan ölçülerin eşit olması durumunda ölçülen değerler araca ait katalog değerlerlerindeki aracın zeminle yüksekliği ile karşılaştırılır ve yay hakkında karar verilir. 58. Yay tansiyon cihazında helezon yayın kontrolü nasıl yapılır? Açıklayınız. Yay serbest durumdaki yüksekliği ölçüldükten sora cihaza yerleştirilir. Pres aracılığı ile yaya basma kuvveti uygulanır. Katalog değerlerine göre değişik basınçlardaki yayın yüksekliği ölçülür. Katalog değerleri ile karşılaştırılır. Yaylar uygun değerler arasında ise kullanılır, farklı ise değiştirme yoluna gidilir. 50. Yay Arızaları ve Belirtileri 1.Dışarıdan gelen ani ve şiddetli bir darbe nedeniyle arızalanma 2. Burulma çubuklu yaylar ve yaprak yaylarda daha çok görülen malzeme yorulması nedeniyle çok uzun süre çalışmış yaylarda kırılma 3.Helezon yaylarda ise çoğunlukla yay tansiyonunun zamanla azalmasından dolayı süspansiyon sisteminde sertleşme ve aracın zeminle yüksekliğinde düşme görülür. 60. Araçlarda denge çubuğunun (viraj çubuğu) görevleri nelerdir? Yazınız. 1.Dönüş esnasında aracın yana yatması ile meydana gelen merkez kaç kuvvetine bağlı olarak aracın savrulmasını önler. 2.Viraj çubukları virajın iç tarafında kalan (aynı aks üzerinde karşı taraftaki) tekerleği de yere bastırmak suretiyle, emniyetli bir dönüş yapma imkânı sağlar. 3.Denge çubuğu, önden ve arkadan kaymaları en aza indirir. 4.Lastiklerin yola tutunma yeteneklerini artırır. 61. Şekilde görülen ön süspansiyonda kullanılan denge çubuğunun çalışmasını açıklayınız. Ön süspansiyonda denge çubuğu lastik yastıklar ve bağlantılar üzerinden alt salıncağın uçlarına tutturulmuştur. Denge çubuğunun orta kısmı lastik yastıklar vasıtasıyla aracın gövdesine ve şasiye bağlanmıştır. Özellikle amortisör kule gergileri ile uyum içinde çalışır. Burulma kuvvetlerine karşı koyabilecek yapıda olan viraj denge çubukları tek parça halinde “U” şeklinde yapılmıştır. Eğer sağ ve sol tekerlekler eşit miktarda, aynı yönde ve zamanda aşağı yukarı hareket ederlerse denge çubuğu burulmaz. Normalde araç dönerken dış yay sıkışır, iç yay açılır. Bu yüzden, denge çubuğunun bir ucu yukarı doğru burulurken diğer ucu ise aşağı doğru burulur. Çubuk burulmaya karşı koymaya çalışır. Bu direnç aracın savrulmasını azaltır ve gövdeyi mümkün olduğunca düz tutmaya çalışır. Fazla kasisli yollarda tek bir lastiğin havada Kalması gibi dezavantajları vardır, bu da iyi bir süspansiyon sistemi ile giderilebilir.
62. Arka süspansiyonda kullanılan yanal kontrol çubuğunun bağlantısını ve görevini yazınız.
Arka süspansiyonda ise viraj çubukları yanal kontrol çubuğu olarak adlandırılır. Yandaki şekilde arka aksta kullanılan yanal kontrol çubuğu görülmektedir. Her iki ucundan arka aksı gövdeye bağlar. Aks ile gövde arasında oluşan yanal kuvvetleri üzerine almaktadır. 63. Denge çubuğunda araç seyir halinde iken yapılan kontroller nelerdir? Yazınız. 1.Araç seyir halinde iken direksiyon sağa sola çevrilir, uygun hızlarda keskin virajlar alınır. Aracı savrulma eğilimi göstermesi ya da dönüş yönünün tersine aracın aşırı yan yatması denge çubuğunun kontrol edilmesini gerektirmektedir 64. Denge çubuğunda araç lift üzerinde iken yapılan kontroller nelerdir? Yazınız. Araç lift üzerinde iken denge çubuğunun fiziki yapısına bakılır eğilme, çatlama ve deformasyon durumlarında değişme yoluna gidilir. Bağlantı yerlerindeki lastik takoz ve yastıklar kontrol edilir. Arızalı olanlar değiştirilir. 65. Denge çubuğunun arıza ve belirtileri nelerdir? Yazınız. 1.Malzeme yorulmasına bağlı olarak nadiren de olsa kırılma görülebilir. 2.Lastik takozlarda yırtılma ve yıpranma meydana gelebilir. Zamanla elastikliğini kaybedebilir. Belirli aralıklarla lastik takozların değiştirilmesi gerekir. 3.Şasi ve direksiyon sistemine bağlantı yerlerinde gevşeklik, bunun sonucunda dönüşlerde kontrolün zorlaştığı ve savrulma eğiliminin arttığı görülür. 66.Şekilde görülen süspansiyon sisteminin parçaları nelerdir? Yazınız.
1.ŞASİ 2.HELEZON 3.ÜST SÜSPANSİYON KOLU 4.ÜST ROTİL 5.ALT SÜSPANSİYON KOLU 6.ALT ROTİL 7.DİREKSİYON MAFSALI Arkadan itişli otomobillerin arka süspansiyonlarında kullanılan çift salıncak donanımı 67.Süspansiyon sisteminde bulunan salıncak kollarının görevleri nelerdir? Yazınız. 1.Salıncaklar, tekerlekleri düzgün konumda tutar, 2.Tekerleklerin çeşitli yönlerden gelen kuvvetlere karşı hareketlerini sınırlar 3.Tekerleklerin yukarı ve aşağı yöndeki hareketlerine izin verir.
68.Şekilde görülen süspansiyon sisteminde salıncakların bağlantı noktalarını açıklayarak yazınız. Genel olarak üst salıncak tek, alt salıncak ise iki koldan oluşmaktadır ve araç ekseni boyunca uzanan bir gergi çubuğu tarafından desteklenmektedir. Üst salıncağın bir ucu burçlar ile süspansiyon çatısına diğer ucu ise bir rotil vasıtasıyla aks taşıyıcısına tutturulmuştur. Alt salıncakların her birinin bir ucu burçlar vasıtasıyla süspansiyon çatısına tutturulmuştur. 1 ve 2 nolu kolların diğer uçları ise bir rotil ve burç vasıtasıyla aks taşıyıcısına tutturulmuştur. Gergi çubuğu aracın boyuna olan kuvvetleri taşır. Bir ucu bir burç vasıtasıyla süspansiyon taşıyıcısına, diğer ucu ise başka bir burç vasıtasıyla aks taşıyıcısına tutturulmuştur. Helezon yay ve amortisörün üst uçları üst destek vasıtasıyla aracın gövdesine bağlanmıştır. Denge çubuğu, iki ucundan, bir bağlantı ve mafsal vasıtasıyla 2 no lu alt salıncağa tutturulmuştur. Denge çubuğu ise ortasındaki iki noktadan süspansiyon taşıyıcısına lastik burçlar vasıtasıyla tutturulmuştur. 69.Aracın maruz kaldığı ( Dikey,Yanal ve Boyuna )kuvvetler hangi parçalar tarafından karşılanır? Yazınız.
Dikey kuvvetler Helezon yaylar, amortisör, amortisör kulesi, lastik takozları
Boyuna Kuvvetler Gergi çubukları ve burçlar.
Yanal Kuvvetler Salıncaklar ve burçlar.
70.Rotillerin görevleri nelerdir? Yazınız. 1.Tekerleklere gelen düşey ve yatay kuvvetleri taşır. 2.Aracın dönmesi esnasında direksiyon çatallarına pim vazifesi görür. 3.Direksiyonun sisteminin isteği doğrultusunda hareket verir.Bu hareketi rot kolu ile direksiyon mafsalına iletir. 71.Rotillerin bağlantı yerlerini ve rotiller üzerinden yapılan ayarları yazınız. Rotiller direksiyon mafsalını alt ve üst salıncaklara bağlamaktadır. Her rotilin bir ucu ayarlanabilir durumdadır. Bu bakımdan rotillerin boyları değişebilir. Ön düzen açılarında toe-in ayarı buradan yapılmaktadır. 72.Şekilde görülen yağlı ve yağsız rotillerin parçaları nelerdir? Yazınız.
1.TAPA 2.GÖVDE 3.MAFSAL YATAĞI 4.TOZ LASTİĞİ 5.KÜRESEL CİVATA 6.YAY 7.KONİK CİVATA
73. Salıncak kollarında ve rotillerde yapılan kontroller nelerdir? Yazınız. 1.Araç lift üzerine alınarak tekerlekler sağa sola, ileri geri hareket ettirilir. Boşluk ön görülenden fazla ise sistem elemanları kontrol edilir. 2.Araç lift üzerinde iken bir levye yardımıyla salıncakların rotil ile bağlantılarının gevşek olup olmadığına bakılır. Boşluğu fazla olan rotiller sökülür. 3.Rotil gövdesinden mengeneye bağlanır, küresel cıvatanın kılavuz açılmış kısmından tutarak küresel mafsallı cıvata değişik yönlerde doğrusal ve dairesel hareket ettirilir. Küresel mafsalın hareketinde zorluk, sıkışma, tutukluk, metal sürtünmesi görülmesi durumunda rotil, değiştirilir. Rotilin değişmesi gerekmiyorsa rotil greslenir ve yerine takılır. Fiber yataklı rotil tiplerinde greslemeye gerek yoktur.
74. Salıncak kollarının ve rotillerin arızaları ve yapılması gerekenler nelerdir? Yazınız. 1.Dış darbelerden dolayı salıncak kollarında eğilme, burulma, lastik takozlarının aşınması, yırtılması, salıncak kollarının bağlantılarının gevşemesi, bunun sonucunda ses yapması gibi arızalarla karşılaşılabilir. 2.Salıncaklardaki gevşeklik ya da lastik takozları durumu bir levye yardımıyla kontrol edilir, gevşek bağlantılar sıkılır, aşınmış yıpranmış lastik takozlar değiştirilir. 3.Rotil konik cıvatası içerisindeki gres eksilmiş ya da özelliğini kaybetmiş ise rotil greslenir. 4.Rotil içerisindeki yayın esnekliği azalmış ise yenisi ile değiştirin. 5.Toz lastiği yırtık ya da özelliğini kaybetmiş ise yenisi ile değiştirin. 75. Süspansiyon sisteminin, direksiyon sisteminin ve lastikler hangi durumlarda kontrol edilmesini gerekir? 1.Taşıtta normalin dışında düzensiz lastik aşıntısı, 2.Aracın bir tarafa çekmesi, 3.Direksiyonun titremesi ve yol darbelerini hissettirmesi 4.Aracın yolda gezmesi 76.Şekilde görülen yaprak yaylı sabit süspansiyon ön askı donanımının parçaları nelerdir? Yazınız. 1.SABİT ŞASİ BAĞLANTI UCU 2.KELEPÇE 3.AMORTİSÖR 4.SERBEST ŞASİ BAĞLANTI UCU 5.ÖN DİNGİL 6.YAPRAK YAY (MAKAS) 7.U CİVATASI 8.YAY KÜPESİ
77. Sabit Askı(Süspansiyon) Sisteminin diğer adı………...RİJİT AKSLI………....süspansiyon sistemidir. 78.Sabit askı süspansiyon sistemini kısaca açıklayınız. Sağ ve sol tekerlekler, aks ya da aks muhafazası ile bir bütün olarak birbirine bağlıdır. Sağ ve sol tekerlekler yaprak ya da helezon yay üzerinden gövde veya şasiye tutturulmuş tek bir aks ile birbirine bağlanırlar. Sabit süspansiyon sistemi otobüs, kamyon ve kamyonet gibi ağır hizmet tipi araçlarda ön ve arka dingilleri fark etmeksizin çok geniş kullanım alanı bulmuştur. Binek otomobillerinde ise konfor yönünden yetersiz olduğu için tercih edilmemektedir. 79. Günümüz sabit süspansiyon sistemlerinde kullanılan yaylar nelerdir? Yazınız. Günümüz sabit süspansiyon sistemlerinde yaprak yay, helezon yay ve burulma çubuklu yay kullanılabilmektedir. Ağır yük altında çalışan ticari araçların ön ve arka süspansiyonlarında yaprak yaylar tercih edilmektedir. Binek otomobil, minibüs ve küçük çaplı kamyonetlerin ön askı donanımında helezon yaylar tercih edilmektedir. 80.Şekilde görülen helezon yaylı burulma kirişli sabit arka süspansiyon sisteminin kullanım yerlerini ve yapısını kısaca açıklayınız.
Önden çekişli araçların arka süspansiyonlarında kullanılır, yapısı kolay ve yekparedir. Yaylar ve amortisörün bir ucu arka dingile diğer uçları ise şasiye bağlanmıştır. Burada yol darbesini ilk karşılayan sırasıyla, arka dingil, helezon yaylar, lastik takozlar ve amortisörlerdir.
81. Şekilde görülen paralel yaprak yaylı sabit arka süspansiyon sistemini yapısını açıklayınız. Paralel yaprak makaslı askı donanımı genellikle ticari araçların arka süspansiyonunda kullanılır. Paralel yaprak makaslı süspansiyon ile birlikte kullanılan aks tipi, diferansiyel, aks milleri ve poryanın bir sabit ünite içinde toplandığı bir akstır. Frenlemeye, yüklere ve üzerine tesir eden tahrik kuvvetlerine dayanacak ve kendi yayları üzerinde aşağı yukarı hareket etmesine müsaade edecek tarzda sabit aks gövdeye tutturulmuş ve şafta bağlanmıştır. Yaprak yay ile aks ayrı bir bağlantı gerektirmediğinden yapısı basit fakat kuvvetlidir. Aks yayların taşıyıcısı olduğundan yumuşak yay kullanılması zordur. Bu nedenle sürüş konforu iyi değildir. Ani hızlanma ve frenleme torku dairesel salınım ve titreşime neden olur. Bunu önlemek için amortisörler aksın biri önüne diğeri arkasına bağlanır. Dönüşlerde ise aracın ön kısmının dalmasına ve arkasının yükselmesine neden olur. 82. Eğer süspansiyon yayları sadece yük taşıyacak kadar sert yapılırsa, araçta sadece sürücünün bulunduğu durumlarda gereksiz bir sertlik oluşur. Yumuşak yapılırsa da araç tam yüklü olduğunda yaylar çok yumuşak kalacaktır. Aynı durum amortisörler için de söz konusudur. Bu sorunu aşmak için nasıl bir yöntem uygulanmıştır. Bu sorunu aşmak için yaprak makas veya değişken yay katsayılı başka tip yaylar, gaz doldurulmuş amortisörler, değişik bağımsız süspansiyon tipleri vb. kullanılmak suretiyle ortadan kaldırılabilir. 83. Şekilde görülen dört bağlantılı helezon yaylı sabit arka süspansiyon sisteminin yapısını kısaca açıklayınız. Arkadan itişli hafif ticari araçlarda kullanılır Aks konumlaması iki alt kontrol kolu, iki üst kontrol kolu ve bir yanal kontrol çubuğu tarafından yapılır. Yükün süspansiyonun ve yol şokunun sönümlenmesi için sadece yaylar kullanılır. Aracı boylamasına etkileyen tekerleklerin tahrik ve frenleme torklarına ters tepki gösteren kuvvetler, alt ve üst kontrol kolları tarafından, yanal kuvvetler ise yanal kontrol çubuğu tarafından karşılanır. Her kontrol kolunun veya yanal kontrol çubuğunun bir ucu gövde veya şasiye, diğer uçları ise arka aks kovanına lastik burçlar vasıtasıyla tutturulmuştur. Helezon yaylar alt kontrol kolları veya arka aks kovanı ile gövde arasına yerleştirilmiştir. Dört adet kol ile bağlandığından yumuşak yaylar kullanılabilir ve sabit askı sistemlerinde en iyi sürüş konforuna sahiptir. Bağlantı kolları ilerde olacağından bagaj alanı geniş olacaktır. Aynı zamanda üst bağlantı kolu alt koldan kısa olacağından aracın iç hacmi de büyük olacaktı 84.Sabit süspansiyon sistemlerinin özellikleri nelerdir? Yazınız. 1. Süspansiyonu meydana getiren parçaların sayısı azdır ve yapısı basittir. 2. Dayanıklı olduğu için ağır hizmette araçlarında rahatlıkla kullanılabilir. 3. Dönüşlerde gövdede bir miktar eğim oluşur. 4. Tekerleklerde aşağı yukarı küçük hareketler olduğundan aşıntılar daha azdır. 5. Yaysız kütlenin büyük olmasından dolayı sürüş konforu zayıftır. 6. Sağ ve sol tekerlekler birbirini etkilediğinden sallanma ve titreşim fazladır.
85.Arka askı donanımına yerleştirilen yaprak yayların salınım ve yaylanma görevlerinin dışındaki diğer görevi nedir? Yazınız. Motor gücü döndürme momenti biçiminde arka tekerleklere iletildiğinde, tekerlek zeminin göstermiş olduğu karşı bir kuvvete maruz kalır. Bu arka süspansiyon donanımını, tekerleğin aksi yönünde döndürmeye zorlar. Buna arka köprü torku denir. Yaprak yaylar arka askı donanımında arka köprü torkunu üzerine alarak yok eder ya da bunu faydalı hale dönüştürür. 86. Sabit süspansiyon sisteminde tekerlek çukura düşerse yaprak yaylı arka askı donanımı nasıl çalışır? Yazınız. Tekerlek şayet çukura düşerse yay küpe kısmından aşağıya doğru kısalarak lastiği zemine basmaya çalışır. Yayla birlikte aks kovanını da aşağı itecek fakat amortisör bu gevşemeyi sınırlayarak aşırı salınımı engelleyecektir. Bu etkiler dingile bağlı hangi tekerlekte olursa olsun aks ve yaylar bir bütün olduğu için direk gövdeyi etkileyecektir. Bu etkilenme sallanma, yan yatma olarak görülür.
87. Sabit süspansiyon sisteminde yol darbeleri tekerlek vasıtasıyla yaya iletilirse yaprak yaylı arka askı donanımı nasıl çalışır? Yazınız. Yol darbeleri tekerlekler aracılığı ile yaya iletilirse yay darbenin durumuna göre küpe tarafından uzayarak bunu karşılar. Bu salınım şeklinde devam eder ve aks kovanına iletilir. Bu sırada devreye amortisör girer ve yay salınımının süresini kısaltır. Yay kısa sürede eski karakteristiğine döner. Yine de bir miktar titreşim gövdeye geçer.
88. Arkadan itişli sabit süspansiyonlu araçlarda yaprak yay kullanılmış ani hızlanma frenleme torkunda sistem nasıl çalışır? Yazınız. Arkadan itişli sabit süspansiyonlu araçlarda ani hızlanma frenleme torkunda yaprak yay kullanılmış ise yay aksın etrafında dönmeye çalışacaktır. Bu esnada yaylarda oluşan ters kuvvetler amortisörlerin birini aksın önüne diğerinin aksın arkasına konulmasıyla ortadan kaldırılmıştır. Frenleme ve hızlanma durumlarında yay gövdenin de etkisiyle kısalarak aks üzerine büyük bir kuvvet uygulayarak lastiklerin zemini daha iyi tutmasını sağlar.
89. Yay salınım süresini kısaltan ve sınırlayan parça aşağıdakilerden hangisidir? A) Rotil B) Amortisör C) Lastik takoz D) Burulma çubuğu 90. Aşağıdakilerden hangisi süspansiyon sisteminin görevlerindedir? A) Aracı istenilen istikamete yönlendirmek. B) Aracı yavaşlatmak veya durdurmak. C) Motor ve fren kuvvetlerini gövdeye iletmek D) Yoldan gelen sesleri en aza indirerek gürültüyü azaltmak. 91. Yüksek hızda çalışan amortisörün hidroliğinde hava boşluklarının oluşmasına ne denir? A) Detonasyon B) Stabilizatör C) Korozyon D) Kavitasyon 92. Amortisör, akışkanların hangi özelliğinden yararlanılarak yapılmıştır? A) Sıkıştırılamama ve yer değiştirme özelliği B) Yaylanma ve sönümleme C) Sıkıştırılabilme ve yaylanma D) Kumanda edilebilme 93. Aşağıdakilerden hangisi yaprak yayların özelliklerindendir? A) Sürüş konforu oldukça iyidir. B) Konfor istenen araçlarda rahatlıkla kullanılabilir. C) Ağır hizmet araçlarında kullanılır. D) Yapısı karmaşık ve pahalıdır. 94. Yaprak yaylar dingile hangi parça ile bağlanır? A) Yay kelepçesi B) “U” Cıvatası C) Yay Küpesi
D) Yay Burcu
95. Aşağıdakilerden hangisi hidro-pnömatik yayın özelliklerindendir? A) Yaylanma özelliği fazladır. B) Aracın zeminle seviyesi isteğe bağlı olarak ayarlanabilir. C) Sürüş rahatlığı taşıt yükünden fazla etkilenmez. D) Yukarıdakilerin hepsi. 96. Aşağıdakilerden hangisi yaysız kütleye ait bir parçadır? A) Tekerlekler B) Karoseri C) Motor
D) Araç yükü
97. Aşağıdakilerden hangisi ya da hangileri yaylanan kütleye ait bir parçadır? I-Aks kovanı II-Motor III-Karoseri A) Yalnız I B) I-II C) I-III D) II-III 98. Yaysız kütlenin fazla olmasının mahsuru aşağıdakilerden hangidir? A) Aracın yük kapasitesi azalır. B) Sürüş konfor ve güvenliğini olumsuz etkiler. C) Aracın yakıt sarfiyatı artar. D) Hepsi 99. Aşağıdakilerden hangisi amortisör arızalarından değildir? A) Direksiyon sertleşir. B) Yol tutuş zayıflar. C) Motor performansı düşer.
D) Fren tutuşu zayıflar
100. Virajlarda aracın savrulmasını en aza indiren eleman aşağıdakilerden hangisidir? A) Amortisör B) Rotil C) Denge çubuğu D) Yaylar 101. Tekerleği istenilen konumda tutan ve aşağı yukarı hareketlerine izin verirken diğer yönlerden gelen kuvvetleri sınırlayan parça aşağıdakilerden hangisidir? A) Denge Çubuğu B) Salıncaklar C) Rotil D) Amortisör 102. Aşağıdakilerden hangisi sabit süspansiyonun özelliklerinden değildir? A) Yaysız kütlenin büyük olmasından dolayı sürüş konforu zayıftır. B) Dayanıklı olduğu için ağır hizmet araçlarında kullanılır. C) Yapısı basit ve bakım gerektirmez. D) Dönüşlerde gövde de bir miktar eğim oluşur. 103. Sabit arka süspansiyon sisteminde amortisörlerin aks kovanına arkalı önlü konulmasının nedeni nedir? A) Aracın ani hareketlerinde yayın aşırı burulmasını engeller. B) Virajlarda savrulmasını engeller. C) Yük kapasitesini arttırır. D) Yaysız kütleyi azaltır. 104.Serbest süspansiyon donanımının görevleri nelerdir? Yazınız. 1.Serbest süspansiyon sistemi tekerleklerin yukarı aşağı, sağa sola birbirlerinden bağımsız olarak hareket etmesini sağlar. 2.Gövdenin hareketlerini sınırlayarak yüksek yönlendirme kabiliyeti sağlar. 3.Ön süspansiyon sistemlerinde uygun geometri ile salıncaklı sistem bağlı olduğu tekerleğe uygun hareket imkânı vermektedir.
105.Şekilde görülen serbest süspansiyon sisteminin parçaları nelerdir? Yazınız. 1.ALT SALINCAK BAĞLANTISI 2.ÜST SALINCAK 3.HELEZON YAY 4.ALT SALINCAK 5.AMORTİSÖR 6.ÜST ROTİL 7.DİREKSİYON MAFSALI 8.DİREKSİYON BAĞLANTISI 9.DENGE ÇUBUĞU
106.Şekilde görülen serbest süspansiyon sistemi çeşitleri nelerdir? Yazınız.
MC PHERSON DESTEKLİ DİNGİL
ÇİFT LADES KEMİKLİ DİNGİL
AMORTİSÖR DESTEKLİ DİNGİL
107. Üst ve alt salıncakların boyları ile geliş açıları ne için farklı olarak yapılmaktadır? Yazınız. Süspansiyon hareketiyle tekerlek izinin genişliği devamlı olarak değiştiğinden dolayı tekerleklerde zamanından önce aşınmalara neden olan ovma hareketi meydana gelmektedir. Bu nedenle lastiklerin ömrü kısalmaktadır. Lastiklerin ömrünü uzatmak amacıyla üst ve alt salıncakların boyları ile geliş açıları farklı olarak yapılmaktadır. 108.Üst salıncağın görevi nedir? Yazınız. Üst salıncağın görevi aracın ön kısmının dalması veya kalkmasını önlemektir. 109. Bağımsız süspansiyon sisteminin özellikleri nelerdir? Yazınız. 1.Yaysız kütleyi aşağıda tuttuğundan tekerleklerin yol tutuşları iyidir. Böylece sürüş hâkimiyeti de iyidir. 2.Bağımsız süspansiyonlarda yaylar yalnız gövdeyi taşır. Bu nedenle daha yumuşak yaylar kullanılabilir. 3.Tekerlekleri aks bağlantısı basit olduğundan, döşeme ve motor bağlantı pozisyonu daha aşağıda olabilir. 4.Tekerleklerin aşağı yukarı hareketiyle temas yüzeyi ve lastik ayarları değişebilir. 110. Küçük ve orta büyüklükteki araçlarda en çok kullanılan serbest süspansiyon sistemi………. MC-PHERSON TİPİ........................ serbest süspansiyon sistemidir. 111. Şekilde Mc-Pherson Tipi Serbest Süspansiyon Sisteminin ön dingile uygulanmış hali görülmektedir. Bu sistemin yapısını açıklayınız. Helezon yay Mc Pherson tipi dingilde amortisör ile iç içe konumlandırılmıştır. Direksiyon mafsalı amortisörler aracılığı ile şasiye bağlanmıştır. Direksiyon kolunun alt ucu ise üçgen bir yapıya bağlı olup bu şekilde uzun bir yay kolu meydana getirilmektedir. Alt salıncak burçlar vasıtasıyla şasiye (gövdeye) uygun bir yerden bağlanmıştır. Aks alt salıncak ile amortisör arasından tekerleklere kolay bir şekilde hareket verebilmektedir. Amortisörler lastiklerden gelen dikey yüklere maruz kalır. Tekerlek ve amortisör dikey eksenleri paralel değildir. Bu durum amortisörün pistonun da sese neden olur. Bu olumsuzluk amortisör ekseni ile piston kolunun eksenlerinin farklı yapılmasıyla aşılmıştır Bağlantı noktalarının geniş bir alanda tutulabilmesi, yapı ve dayanma noktalarındaki yükü azaltmakta ve yumuşak yatak ekipmanlarının kullanımına izin vererek konfor sağlamaktadır. Bu tasarımda pozitif ve negatif kaster açısı vermek mümkündür. 112. Mc Pherson Serbest süspansiyon sisteminin özellikleri nelerdir? Yazınız.
1.Süspansiyonun yapısı basittir. 2.Parçaların sayısı az olduğundan yaysız kütle azdır. 3.Sistem az yer kaplar böylece motorun yerleştirilebileceği alan geniştir. 4.Süspansiyon bağlantı noktaları arsındaki mesafe fazla olduğundan ön düzen ayarı bozulmasına neden olabilecek imalat ve montaj hataları çok az etkilidir. Bu nedenle toe-in ayarı hariç başka bir ayara gerek yoktur. 113. Şekilde görülen burulma çubuklu serbest süspansiyon sisteminin yapısını açıklayınız. Alt salıncak bir lastik burç vasıtasıyla süspansiyon çatısına bağlanmıştır. Üst salıncak yine lastik burçlar vasıtasıyla üst salıncak mili ile birleştirilmiştir. Tork kolu üst salıncağın arkasına cıvata ile tutturulmuş ve burulma çubuğu frezeli olarak tork koluna bağlanmıştır. Her burulma çubuğunun ön tarafı üst salıncağın tork koluna frezeli olarak bağlanmıştır. Çubuğun arkasıda bağlantı kolunun içerisine tutturulmuştur. Bağlantı kolu, bağlantı kolu ayar cıvatası vasıtasıyla traverse tutturulmuştur. Bu yüzden bu cıvatayı kullanarak aracın zeminden yüksekliği ayarlanabilir. Tüm ön ve arka freze kanalları dış etkilerden korunmak için toz lastiği ile kapatılmıştır. 114. Şekilde görülen burulma çubuklu serbest süspansiyon sisteminin çalışmasını açıklayınız. Aracın ön kısmında başlayacak salınım hareketi üst salıncak kolları üzerinden burulma çubuğunu döndürmeye çalışır. Çubuğun burulmaya karşı gösterdiği direnç bir yay etkisi yapar ve böylece salınım yumuşatılmış olur. Aracın ağırlığı çubukların üzerinde başlangıç Sıkışması oluşturur. Aracın tümseklere binmesi ya da kasislere düşmesi çubuğu daha da burmaya çalışarak salınıma katılmasını sağlar. Çubuğun dönmeye karşı göstermiş olduğu direnç oranında salınım yumuşatılmış olur. Aynı zamanda burulma çubuğu bir nevi seviye düzelticisi veya dengeleme cihazı gibi çalışır 115. Şekilde görülen serbest süspansiyon sisteminin çalışmasını açıklayınız. Lastik tümseğe binmesiyle yukarı doğru hareket eder. Bu hareket sonucunda salıncak yayı sıkıştırarak aksla beraber şasiye yaklaşır. Bu sıkışma amortisörün yardımıyla kontrollü olur. Tekerlek normal yola girdiğinde araç ağırlığının ve daha önce aldığı enerjiyi geri vererek kontrollü bir şekilde normal seyrine devam eder. Aracın çukura girmesi durumunda yayın etkisiyle salıncak kolları aşağıya doğru hareket eder. Oluşan boşluğu yaylar açılarak karşılarken gövde bu sallanmadan yay ve amortisörün etkisiyle çok az etkilenir. Yol yüzeyi normale döndüğünde yay kapanarak önceki konumuna gelir, böylece yoldan gelen darbeler gövde de fazla hissedilmez. Sürüş konforlu ve güvenli olur. 116. Havalı süspansiyon sisteminin parçaları nelerdir? Yazınız.
1-HAVALI YAY VALFİ 2.AKS DESTEĞİ 3.BASINÇLI HAVA HAZNESİ 4.KÖRÜKLER
117. Havalı süspansiyon sistemlerinde basınçlı hava hangi aşamalardan geçerek elde edilir? Yazınız. 1.Kompresör 2.Filtre 3. Buz çözme ünitesi 4.Basınç regülâtörü 5. Hava haznesi 6.Basınç azaltma valfi (Yük boşaltma valfi) 7.Dört yollu emniyet valfi 118.Şekilde görülen havalı yayın parçaları nelerdir? Yazınız.
1- Süspansiyon bağlantısı 2- Hava odası 3- Kelepçe 4- Silindirik körük 5- Piston 6- Süspansiyon kolu 7- Akordeon körükler 119. Havalı yayların çalışma prensibini ve araçlardaki kullanım yerlerini yazınız. Havalı yaylar, silindirik ya da akordeon şeklinde körüklerdir. Silindirik tipteki körükler süspansiyon sisteminin hareketlerine göre aşağı-yukarı hareket eder. Akordeon şeklindeki körükler takviye segmanlarının meydana getirdiği kanallı yapıları itibariyle genişleyerek ya da sıkışarak çalışır. Araçlarda havalı yaylar arka aksların çelik yaylarının yerine ya da bunları desteklemek amacıyla kullanılır. 120. Havalı süspansiyon sistemi hangi araçlarda kullanılır? Yazınız. Havalı (pnömatik) süspansiyon sistemleri kamyon, otobüs ve lüks binek otomobillerinde kullanılmaktadır 121 Havalı süspansiyon sisteminin özellikleri nelerdir? Yazınız. 1.Aracın yüksekliği, hava basınç ayarıyla yük değişse bile sabit tutulur. 2.Yüklü ve yüksüz ağılıkta bile ideal sürüş konforu sağlar. 3.Hava kompresörüne ihtiyacı olduğundan çoğunlukla otobüs ve kamyonlarda kullanılır. 4. Havalı yaylar, kompresör ve kontrol mekanizması gibi elemanlar gerekli olduğundan sistem karışık ve maliyeti diğerlerine göre fazladır. 122. Havalı süspansiyon sisteminde araç sürüş yüksekliği bütün şartlar altında nasıl sabit tutulmaktadır? Yazınız. Yay etkisi yaylı körüklere hava basılması ve havanın geri emilmesi ile sağlanmaktadır. Mekanik ya da elektronik olarak kontrolü olan seviye kontrol valfleri, körüklere havayı yüke bağlı olarak gönderir ya da boşaltır. Bu şekilde araç sürüş yüksekliği bütün şartlar altında sabit tutulmaktadır.
123.Şekilde tesisat şeması görülen havalı süspansiyon sisteminin parçaları nelerdir? Yazınız.
1.HAVA DEPOSU 2.BASINÇLI HAVA KONTROL VALFİ 3.HAVA KÖRÜĞÜ VALFİ 4.ÖN AKS HAVA KÖRÜĞÜ 5.DÖRT YOLLU VALF 6.BOŞALTMA VALFİ 7.ARKA AKS HAVA KÖRÜĞÜ
121.Havalı süspansiyon sistemlerinde kompresörün görevi nedir? Yazınız. Kompresör motordan hareket alarak temiz ve alkolle zenginleştirilmiş havayı filtreden ve buz çözme ünitesinden geçirerek çeker ve basınç regülatörü ile havalı fren sisteminin basınçlı hava haznesine gönderir. Kompresör bu durunda pompa görevi üstlenir. Maksimum basınca ulaşıldığında basınç regülatörü kompresörün rölantide çalışmasını temin ederek haznedeki basıncı kontrol eder ve basınç mod değişimi sırasındaki ilk basınca düşünce kompresörü tekrar pompa konumuna geçirir. 122.Havalı fren sisteminde basınçın istenilen seviyeye gelmesi ve basıncın azalması durumunda kompresörün süspansiyon sistemine olan etkisi nasıl olur? Yazınız. Fren sisteminin haznesindeki basınç istenilen değere ulaştığında sadece süspansiyon hava haznesi hava ile dolar. Hava, dört yollu emniyet valfinden, basınç düşürme valfinden ve havalı süspansiyon siteminin, hava haznesinin geri dönüşü olmayan valfinden geçerek fren sisteminden akmaya başlar. Eğer basınç azalması meydana gelirse havalı(pnömatik) süspansiyon sisteminin hava ile olan bağlantısı kesilir ve kompresör sadece fren sistemi için çalışmaya devam eder. 123.Kontrol valf ünitesinin görevi nedir? Açıklayınız. Kontrol valf ünitesinin bir kumanda kolu vardır. Bu kol dört kademeli olarak ayarlanabilmektedir. Kumanda, yükselme, düşürme ve durdurma; bu ise aracın yükselip alçalmasını sağlar. Aynı zamanda kontrol valfi ünitesi yaylı körüklerdeki basıncın minimum değerin altına düşmesini engellemektedir. Basınç düşerse körükler zarar görebilir. 124.Havalı süspansiyon valfinin (sürüş yüksekliği regülatörü) görevi nedir? Yazınız. Havalı süspansiyon valfi (sürüş yüksekliği regülatörü) bağlantılar sayesinde süspansiyon ile kontrol edilir. Eğer araç artan yük nedeni ile alçalır ise hava yaylı valf araç yüksekliğini orta pozisyona gelene kadar “aç” konumuna getirir. Araç yükü ortadan kalktığında normal araç yüksekliği elde edilene kadar bağlantı boşalt konumunda çalışır. 125.Hava yayları tarafından salınan hava nasıl beslenir? Yazınız. Kontrol valf ünitesi havayı havalı yay valflerine gönderir. Hava yayları tarafından salınan hava kontrol valfi kanalıyla beslenir ve buradan da hava yayı valfine ulaşarak atmosfere salınır.
126.Şekilde görülen hidro-pnömatik aktif (Elektronik Kontrollü) süspansiyon sistemini kısaca anlatınız.
Bilgisayar tarafından denetlenen Bu sistem birkaç mili saniye içerisinde mevcut sürüş durumunun özelliklerine uyarlanabilmektedir. Bütün tekerleklerin amortisörlerinin farklı seviyelerle ayarlanabildiği sistemde, sensörler tekerleklerin ve aracın hızı, direksiyon açısı ve yük durumuna ilişkin bilgileri sağlamakla görevlidirler. Konfor veya sert sürüş arasında seçim yapan elektronik işlemcinin gönderdiği kontrol sinyalleri ile hidrolik sistemdeki selenoid supaplar amortisörleri en iyi duruma getirmekte ayrıca seviye kontrolü de yapmaktadır. Hız arttıkça, elektro-hidrolik sistem aracın alçalmasını sağlayarak dengeyi arttırmaktadır.
127.Hidro-pnömatik aktif süspansiyon sistemininin en önemli dezavantajı nedir? Sistemin motordan 10–15 hp civarında güç çekmesi en önemli dezavantajıdır. Yeni geliştirilen pompa motor aksamları ile bu sorun da giderilmiştir. Ancak bu gelişmiş teknoloji pahalı olup şimdilik lüks araçlarda kullanılmaktadır. 128.ADS işlemcinin görevi nedir? Yazınız. Sürüş rahatlığını ve konforunu sağlamak üzere bu işlemci, direksiyon hareketleri, fren durumu, araç, hızı ve yükü, seçici anahtarların bilgilerini değerlendirerek sisteme direktifler verir ve her bir tekerleği ayrı bir hidrolik kumanda ile denetler. Genellikle iki adet ayar mevcuttur. Bu ayarlar konfor için yumuşak ayar ve spor kullanım için sert ayardır. Sürüş şartlarına bağlı olarak ADS işlemcisi iki ayar arasında karar verir. 129.Elektronik kontrol ünitesinin (ADS Modülü) her hangi bir arıza durumunda ne yapar? Yazınız. Her hangi bir arıza durumunda sistemi sert ayara getirmekte arızayı hafızaya almakta, ikaz lambasını yakmaktadır. ADS işlemcisinde test aleti için bağlantılar mevcuttur. Bu bağlantı ile arızalar tespit edilmektedir. 130.Aktif süspansiyon sistemindeki sensörler nelerdir? Yazınız. 1.Direksiyon konum sensörü 3.Fren pedali konum sensörü
2.Gövde ivmelenme sensörü 4.Araç hızlanma sensörü
131.Hidro-pnömatik aktif süspansiyon sisteminde direksiyon pozisyon sensörünün görevi nedir? Yazınız. ADS işlemcisine iki adet sinyal göndermektedir. Sinyalin biri direksiyon hareketinin yönünü ve açısal hareketini bildirir. Diğer sinyal ise direksiyon hareketinin hızını bildirir. Sinyaller araç hızına bağlı olarak ADS işlemcisi tarafından değerlendirmektedir. Hızlı viraj almalarda ya da direksiyon simidi hızlı döndürüldüğünde amortisörler sert olarak ayarlanır. 132.Hidro-pnömatik aktif süspansiyon sisteminde gövdenin ivmelenmesini bildiren sensörün görevi nedir? Yazınız. Araç ani olarak hızlanmaya başladığında bu sensör ADS işlemcisine sinyaller yollamaya başlar. Bu sinyal ADS işlemcisi tarafından alındığında amortisörler ivmelenme işlemi bitene kadar belirli bir süre sert ayara getirilir. 133.Hidro-pnömatik aktif süspansiyon sisteminde fren bilgilendirme sensörünün görevi nedir? Yazınız. Fren pedalına yakın bir yere bağlanmıştır. Fren devreye girdiğinde ADS işlemcisine voltaj sinyali gönderir. Böylece sistem sert amortisör ayarını seçer. Ani fren olasılığına karşı amortisörler sert ayarda kalır.
134.Hidro-pnömatik aktif süspansiyon sisteminde kullanılan amortisörler nasıldır? Yazınız.
Diğer klasik amortisörlerden farklıdır. Amortisöre gelen basınçlı hidrolik ya da gaz selenoid valf sayesinde elektronik olarak kontrol edilir. Bu valf de akışkanı yönlendirerek amortisörü sert veya yumuşak olmak üzere ayarlar. 135.Hidro-pnömatik aktif süspansiyon sisteminde düşey ivme sensörünün görevi nedir?Yazınız. Araç gövdesini düşey olarak ivmelenmesini ölçen bir sensördür. Bazı araçlarda ADS işlemcisi içerisine konmuştur. Bazı araçlarda da ön ve arka süspansiyon sistemleri için ayrı ayrı bulunmaktadır. Araç gövdesi düşey yönde yer değiştirir ve limit değeri aşılır ise amortisörler sert olarak ayarlanır. Eğer araç düzgün olmayan bir yoldan geçerse amortisör sert olarak ayarlanarak aracın hareket kontrollü sağlanmış olur. 136.Şekilde görülen aktif süspansiyon sisteminin parçaları nelerdir? Yazınız. 1.ÖN AKS HAVALI AMORTİSÖR KOVANLARI 2.SEVİYE ATAR KONTROL ÜNİTESİ 3.ÖNDEKİ BİLGİ GÖRÜNTÜLEME ÜNİTESİ 4.GÖSTERGE TABLOSUNDAKİ GÖRÜNTÜLEME ÜNİTESİ 5.ARKA AKS İVMELENME SENSÖRLERİ 6.ARKA AKS HAVALI AMORTİSÖR KOVANLARI 7.HAVA DEPOSU 8.ARKA AKS SEVİYE SENSÖRLERİ 9.SELONOİD VALF BLOĞU 10.ÖN AKS İVMELENME SENSÖRLERİ 11.KOMPRESÖR 12.ÖN AKS SEVİYE SENSÖRLERİ
137.Hidro-pnömatik aktif süspansiyon sisteminde seçici anahtar ne işe yararlar? Yazınız. Sürücü seçici anahtar ile otomatik ya da spor seçenekleri arasında seçim yapabilmektedir. Otomatik pozisyonda ADS işlemcisi amortisör ayarının ne zaman sert, ne zaman eski pozisyonuna döneceğine karar verir. Spor pozisyonda süspansiyon sürekli olarak sert ayarda kalır. 138.Aktif süspansiyon sisteminin özellikleri nelerdir? Yazınız. 1.Mevcut süspansiyon sitemleri içerisinde en iyi sürüş konforu ve güvenliğine sahiptir. 2.Hızlanma ve frenlemelerde oluşan öne yığılma ve arkaya yaslanma sorunları ortadan kalkmıştır. 3.Dönüşlerde dış tekerleğin iç tekerleğe göre daha fazla yatması engellenmiştir. 4.Artan hızda aracın ağılık merkezini zemine yaklaştırarak hava direncini azaltacağından bir miktar yakıt tasarrufu sağlar. 5.Kötü yol şartlarında aracın yüksekliğinin artırılmasına imkân verir. 6.Maliyeti yüksek ve oldukça karmaşık yapıya sahiptir. 7.Aracın ağırlığını artırması ve motordan güç çekmesi nedeniyle motor performansında bir miktar düşme olur. 139.Hidro-pnömatik aktif süspansiyon sisteminde hidrolik pompanın basınçlı olarak gönderdiği sıvı nerede depolanır? Hidrolik pompanın basınçlı olarak gönderdiği sıvı; hidrolik enerji olarak tekerlekleri denetleyen kumanda mekanizmasında kullanılmak üzere akümülatörlerde depolamaktadır. 140.Hidro-pnömatik aktif süspansiyon sisteminde hidrolik basınç nasıl düzenlemektedir? Yazınız. Her bir kumanda mekanizmasındaki karmaşık supap sistemi sensörlerden gelen sinyallere uyarak hidrolik basıncı düzenler. Yağ içeriye dolduğunda kumanda mekanizmaları uzayarak tekerleği aşağıya doğru indirmektedir. ADS işlemcisi (mikro-bilgisayar) basıncın bırakılması doğrultusunda talimat gönderilmesi halinde ise, mekanizma sıkışarak tekerleğin yukarı doğru hareket etmesini sağlamaktadır. Bu sistemde kumanda mekanizmasını sıkıştırmakta hidrolik basınç yerine aracın ağırlığından yararlanılmaktadır. Yine bazı araçlarda hidrolik basınç tekerlekleri hem Aşağı hem yukarı doğru hareket ettirmekte kullanılmaktadır. Gövde üzerinde yer alan sensörler aracın yüksekliğine ve hızına ilişkin bilgileri süspansiyonun hareketlerini izleyerek kontrol ünitesine bilgi vermektedir. Bozuk yollarda ADS işlemcisi kumanda mekanizmalarına uygun sinyaller göndererek bir tekerleği yükseltirken diğerini indirebilmektedir. Bu işlemlerde sınırlamalar mevcuttur. Aracın içine düştüğü çukur derin ise sistem pasif işleme geçmektedir. Tekerlek kumanda mekanizmalarına bağlı olan bir alt akümülatör sert bir darbe aldığında boşaltma görevini üstlenerek yağın sönümlendirici supaptan gaz basınçlı rezervuara akmasına izin vermektedir.
141. Aşağıdakilerden hangisi bağımsız süspansiyon sistemini parçalarındandır? A. Salıncaklar
B) Amortisörler
C) Helezon yay
D) Hepsi
142. Aşağıdakilerden hangisi bağımsız süspansiyonun özelliklerinden biridir? A) Yaysız kütle az olduğundan sürüş konforu iyidir. C) Ağır hizmet araçlarında rahatlıkla kullanılabilir.
B) Araç yüksekliği ayarlanabilir. D) Yaprak yaylarla uyum içerisinde çalışırlar.
143. Aşağıdakilerden hangisi Mc Pherson serbest süspansiyon sisteminin özelliklerinden değildir? A) Süspansiyonun yapısı nispeten basittir. B) Parçaların sayısı az olduğundan yaysız ağırlık azdır. C) Sistem az yer kaplar böylece motor veya bagaj alanı oldukça geniştir. D) Ağır hizmet tipi araçlarda rahatlıkla kullanılabilir. 144. Süspansiyon sisteminde aşağıdaki yaylardan hangisi amortisör olarak da kullanılabilir? A) Hidro-pnömatik yay
B) Burulma çubuklu yay
C) Yaprak yay
D) Havalı yay
145. Aşağıdakilerden süspansiyon sistemleri içerisinde, güvenlik ve konfor açısından en ideali hangisidir? A) Sabit süspansiyon sistemi C) Serbest süspansiyon sistemi
B) Aktif süspansiyon sistemi D) Havalı süspansiyon sistemi
146. Bir süspansiyon sisteminde en fazla aşağıdakilerden hangisi istenir. A) Sürüş konforu
B)Maliyetinin az olması
C) Sürüş güvenliği
D) Az yer kaplaması
147. Aşağıdakilerden hangisi havalı süspansiyonun parçalarından değildir? A) Komparatör
B) Körük
C) ADS işlemcisi
D) Kontrol valfi
148. Havalı süspansiyon sisteminde hava kullanılmadan önce hangi aşamalardan geçmelidir? A) Havayı emme, Filtreleme, Sıcaklık ayarı, Basınç ayarı C) Filtreleme, Sıcaklık ayarı, Havayı emme, Basınç ayarı
B) Filtreleme, Havayı emme, Sıcaklık ayarı, Basınç ayarı D) Havayı emme, Sıcaklık ayarı, Basınç ayarı, Filtreleme
149. ADS işlemcisinin görevi nedir? A) Amortisörün sert veya yumuşak duruma geçirmek. C) Direksiyon durumunu bildirmek
B) Araca ait hız bilgisini belirlemek. D) Fren pedalının durumunu bildirmek
150. Aşağıdaki süspansiyon sistemlerinden hangisinde amortisörlerin şartlara göre çalışma konumu ayarlanabilmektedir? A) Serbest süspansiyon sistemi C) Aktif süspansiyon sistemi,
B) Havalı süspansiyon sistemi D) Sabit süspansiyon sistemi