Transformatie kantoorpand tot Jongeren Foyer 24-10-2007
Ketner Olsen
Inleiding
Het voorliggende boekwerk bevat een studie naar de mogelijkheden van de transformatie van een kantoorpand tot Jongeren Foyer. Het betreft een typisch kantoorpand uit de begin jaren ‘60, waarvan er meerdere in Rotterdam te vinden zijn. De indelingsconcepten zijn dus niet alleen op het studieobject, maar ook op andere panden van toepassing. De bijbehorende indicatie van de verbouwkosten zijn dan ook te verekenen naar grotere of kleinere vrije kantoorvloeren met een gelijkvormige opzet. De Foyer, een concept dat zich in ondermeer Engeland en Frankrijk ruimschoots bewezen heeft, biedt een tijdelijk thuis aan jonge mensen. Een rustige woonplek zodat zij zich ongestoord aan werk of opleiding kunnen wijden. In Rotterdam worden de foyers opgezet door een samenwerking tussen woningcorporatie, onderwijsinstelling en zorginstelling. De corporatie is eigenaar en verhuurder van het pand. De zorginstelling is verantwoordelijk voor begeleiding van die bewoners die dat nodig hebben en voor de interne organisatie. De onderwijsinstelling draagt zorgt voor training, opleidingen of stageplekken. De samenwerking in de keten tussen deze partijen is essentieel. De Foyer, ook wel Kamers met Kansen genoemd, past in het totaalconcept met maatwerk in wonen, leren, werken en zorg. De groep jongeren die in een Foyer haar intrek neemt zijn tussen de 18 en 23 jaar en hebben problemen met onderdak en het zelfstandig richting geven aan hun leven. Hierdoor lopen zij het risico uit te vallen op school en/of werk. De Foyer biedt deze jongeren een opstap naar zelfstandigheid door vergroting van de zelfredzaamheid en het bieden van een veilige woonplek, begeleiding en toeleiding naar studie, stage of werk. Elke jongere heeft een vaste mentor. Na 1 ĂĄ 1,5 jaar moet de jongere kunnen doorstromen naar een zelfstandige woning of kamer. Het verblijf in de Foyer is niet vrijblijvend. De jongere tekent een begeleidingsovereenkomst met persoonlijke ontwikkeldoelen. Naast de woonbegeleiding en toeleiding naar studie, stage of werk organiseert de Foyer regelmatig themabijeenkomsten over zaken als budgetbeheer, drugsvoorlichting, seksualiteit en sociale vaardigheden. Daarbij wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van bestaande voorzieningen in Rotterdam en vindt er veel samenwerking plaats met andere partijen, zoals het Jongerenloket, het Jongerenmentoraat, en de GGZ instellingen. Motivatie om iets van hun toekomst te maken en hieraan te werken is een voorwaarde om in de foyer te wonen. Het hebben van een daginvulling/besteding is dan ook een eis om in de Foyer te mogen wonen. Jongeren moeten een studie volgen, danwel een baan hebben of een combinatie van beide. Volledige zelfstandigheid is uiteraard geen vereiste. Leeswijzer De studie geeft eerst een beeld van wat voor een jongere belangrijk kan zijn in het eigen maken van zijn woning in de Foyer. Welke fysieke elementen een rol spelen in het benadrukken van zelfstandigheid (eigen wc en douche), maar ook het samenleven met anderen faciliteren (koffiecorner, keuken). Daarna is gekeken hoe op een relatief klein oppervlak, alle elementen van het zelfstandig wonen een plek kunnen krijgen; eten, slapen, tv kijken, studeren. Met betrekking tot het bestaande kantoorpand is vervolgens geinventariseerd hoeveel woonunits en gezamelijke programma ingepast kan worden en of door het creĂŤren van een extra entree ook meerdere doelgroepen gehuisvest kunnen worden. De typische kenmerken van een kantoorpand leent zich voor een aantal ontwerpuitgangspunten voor binnen en buiten. Deze zijn niet verder uitgewerkt, maar geven aan hoe met een aantal kenmerkende elementen omgegaan kan worden in de transformatie (uitstraling van het gebouw, daglicht, kolomstructuur, etc.). De indelingsconcepten en de uitwerking daarvan in plattegronden en doorsnedes, laten zien hoe je voor de doelgroep passende woonvormen kunt maken binnen het strakke stramien van het kantoorpand. Waarbij in diversiteit van de kamers en uitstraling van de materialen gezocht is naar aansluiting op de doelgroep en woonplezier alleen en met zijn allen centraal staat!
woonidentiteit
“eerste eigen huis”
Woonidentiteit De jongeren wonen 1 tot 1,5 jaar in de Foyer. Het is een tijdelijk verblijf, als opstap naar zelfstandigheid. Wat is voor de jongere belangrijk in het eigen maken van zijn woning in de Foyer? Welke fysieke elementen kunnen een rol spelen in het benadrukken van zijn identiteit (softwall) en zijn zelfstandigheid (eigen wc en douche), maar ook het samenleven met anderen faciliteren (koffiecorner, keuken)?
Living out of a suitcase of alles mee? Een tijdelijk verblijf hoeft geen anonieme hotelkamer te zijn. De basisuitstraling van de kamer moet aansluiten bij de belevingswereld van de jongere.
Mate van toe-eigening? Een softwall als een prikbord, geeft de bewoner de mogelijkheid de kamer persoonlijk te maken, zonder dat deze na elk verblijf volledig opgeknapt moet worden. Voorzieningen voor het ophangen van een hangmat of boksbal kunnen ook tot de mogelijkheden behoren.
Privé of gemeenschappelijk? Een eigen douche en wc en deze zelf schoonmaken, benadrukken de zelfstandigheid van het wonen. Net als de koelkast. Een eigen tv of computer kan de jongere zelf meenemen. De gezamenlijke ruimtes moeten nodigen uit tot positieve sociale interactie. Een balans tussen huisregels en het stimuleren van dingen samen doen.
minimal living
Minimal living Hoe kunnen op een relatief klein woonoppervlak van 20 -30 m2, alle elementen van het zelfstandig wonen een plek krijgen? Eten, slapen, tv kijken, studeren?
The living box Bij een hoge verdiepingshoogte kunnen functies ook gestapeld worden. Door het bed uit de leefruimte te halen (verhoogd of verborgen), wordt de zelfstandigheid van het wonen benadrukt en verdwijnt de associatie met de tienerkamer.
Efficiency Door dubbelgebruik van wanden als kasten en het benutten van loze ruimtes onder trappen kan elke m2 gebruikt worden.
Minimalism Verschil in dag- en nachtgebruik van de kamer (slaapruimte, leefruimte) als aanleiding om verschillende plekken te creĂŤren en/of transformatie mogelijkheden in te bouwen in de kamer.
gebouw uitgangspunten buiten
entree partij accentueren, met licht en kleur of groen
bestaande gevel voorzien van lamellen voor buitenzonwering/ woonuitstralling
FOYER
daktuin aan foyer + bovenlichten herstellen
brandtrap moet bereikbaar zijn vanuit gemeenschappelijke ruimte, goed te combineren met het creĂŤren van een buitenruimte/balkon
dakterras met uitzicht op skyline
gebouw uitgangspunten binnen instap lift gekoppeld aan receptie
L
L
bestaande situatie met dichte deuren en kale balkons
ruimtelijkheid vergroten door verbreden deuropening en voorzien van (terugliggende) matglazen deuren
balkons vol met groen of voorzien van gekleurd glas en verlichting geven ook uitstraling aan trappenhuis binnen
transparantie entree en trappenhuis vergroten
bovenlichten voor verspreiding licht langs plafond
gebruik verdiepingshoogte van 3,50m
zzzzz
optimaal gebruik van hoge verdiepingshoogte
door verhoogde vloeren
door wanden
kabels en leidingen door verhoogde vloeren en wanden om constructieve aanpassingen in de vloeren te verkomen
aansluitingen wanden afhankelijk van bestaande raamindeling gebruik van indirect licht
daglichttoetreding
eis: glasoppervlak minimaal 10% van vloeroppervlak verblijfsgebied
bij toetsing wordt de effectieve daglichtopening bepaald aan de hand van een reductiefactor van tweede gevel
verschillende kamers gelijkvormige kamers
constructief stramien
uitgangspunten programma
20-30 180 m2
180 m2
25
5e
180 m2
180 m2
4e
180 m2
180 m2
3e
10 300 m2
100
10 10
40 180 m2
10
180 m2 FOYERFUNCTIES centraal in gebouw
2e
20-30
335 m2
335 m2
1e
totaal vloeroppervlak 1e: 770 m2
totaal vloeroppervlak 1e: 20 woonunits van 20-30 m2
totaal vloeroppervlak 2e - 5e: 1440 m2
totaal vloeroppervlak 2e - 5e: 42 woonunits van 20-30 m2 foyerfuncties totaal 180 m2
legenda
woonunit met eigen wc en douche
kantoren en spreekkamers
buitenruimte
optie zelfstandige woonunits voor andere doelgroep met eigen entree aan achterzijde
gezamenlijke keuken met wasmachine, droger en bergruimte
4 indelingsconcepten
1
2
3
Hoe pas je 6 individuele kamers en een leuke gemeenschappelijke ruimte in het strakke stramien van een kantoorpand?
G
4
5
1
6
2
Tokyo Style The box in the box. Rationele layout van de kamers en voorzieningen. Met tweede gevel los van de bestaande gevel blijft kantoorpand onaangetast.
3
G
4
5
6
1
2
3
4
5
6
Wand/vloer sculptuur Onregelmatigheid in het strakke kader van het kantoorstramien. Door verhoogde vloer en sculpturale wand waarin voorzieningen zijn opgenomen is elke kamer verschillend.
Broadway Boogie Woogie Binnen rationele layout wordt de zelfstandigheid van elke kamer benadrukt. Doordat elke unit zelfvoorzienend is er geen gemeenschappelijke ruimte.
Vrije vloer: Foyerfuncties Voor optimale flexibiliteit in gebruik en ruimtelijkheid. Combinatie van vaste en beweegbare elementen.
concept 1: Tokyo Style
19 m²
21 m²
21 m²
19 m²
21 m²
22 m²
14200
21 m²
11910
plattegrond Tokyo Style The box in the box. Rationele layout van de kamers en voorzieningen. Met tweede gevel los van de bestaande gevel blijft kantoorpand onaangetast. Leidingverloop vertikaal door bestaande vloer.
concept 1: Tokyo Style
gang
kamer
douche / wc
kamer
gang
doorsnede A-A
kamer
kamer
kamer
gang
doorsnede B-B
plafond wit stuc 2600
zonlicht 3300
daglicht softwall met vilt
tegels
trapje voor woning
verhoogde vloer: PS- of gasbetonblokken bekleed met hout
tweede gevel hout en glas
tegels sanitair
leidingen onder verhoogde vloer door 2 sparingen vertikaal naar beneden.
softwall met vilt flexibel en duurzame
tweede gevel: houten kozijnen met glas
houten bekleding verhoogde deel
matglazen delen in tweede gevel
concept 2: vloer/wandsculptuur
23 m²
19 m²
21 m²
14200
18 m²
26 m²
11910
30 m²
21 m²
23 m²
plattegrond Wand/vloer sculptuur Onregelmatigheid in het strakke kader van het kantoorstramien. Door verhoogde vloer en sculpturale wand waarin voorzieningen zijn opgenomen is elke kamer verschillend.
concept 2: vloer/wandsculptuur
kamer
gemeenschappelijke ruimte
kamer
doorsnede A-A
brievenbussen bij entree cluster
gemeenschappelijke ruimte
kamer met wc/douche
doorsnede B-B
plafond wit verven
bovenlichten 2900
zonlicht 3300
daglicht
verhoogde vloer en wanden: PS- of gasbetonblokken bekleed met geperste houten platen of sisal
tegels
leidingen onder verhoogde vloer
vloer-wandsculptuur met geperste houtplaten, MDF of sisaltapijt tegels sanitair
bestaande betonvloer vlinderen
bovenlichten
kast in wand
concept 3: Broadway Boogie Woogie
26 m²
23 m²
14200
33 m²
11910
32 m²
22 m²
25 m²
plattegrond Broadway Boogie Woogie Binnen rationele layout wordt de zelfstandigheid van elke kamer benadrukt. Doordat elke unit zelfvoorzienend is er geen gemeenschappelijke ruimte.
concept 3: Broadway Boogie Woogie
slapen
woning met wc/douche/keuken
gang
woning met wc/douche/keuken
doorsnede A-A
slapen
woning met wc/douche/keuken gang
woning
woning
doorsnede B-B
plafond wit verven
verhoogde vloer: PS- of gasbetonblokken bekleed met houten delen
elke woning van buiten herkenbaar door behang of kleur
2000
3000
zonlicht 3300
daglicht tegels
leidingen onder verhoogde vloer
keuken/wc/douche-unit in gekleurd plaatmateriaal
bestaande betonvloer vlinderen
tegels sanitair
wanddeel aan gevel van matglas
gebeitst hout
matglazen delen indirect licht
concept 4: vrije vloer Foyerfuncties
zitkuil binnen/buiten
kantoor
14200
keuken
lounge receptie
11910
workshop/film/ pingpong/etc.
Vrije vloer: Foyerfuncties Voor optimale flexibiliteit in gebruik en ruimtelijkheid. Combinatie van vaste en beweegbare elementen.
concept 4: vrije vloer Foyerfuncties
flexibele ruime voor film / workshops etc.
receptie/kantoor
keuken en samen eten
daktuin
doorsnede A-A
kantoor
receptie/kantoor
verhoogde vloer om op te zitten
doorsnede B-B
3300
tegels non-smoking
zonlicht smoking
600
2600
plafond wit verven
bestaande betonvloer vlinderen
verhoogde delen in ruimte van hout
receptie ‘s nachts verlichten als baken
fatboy
tafel binnen en buiten
gordijnen
afsluitbare units van staal en glas
keuken
zitplek binnen-buiten
concept 5: 1e verdieping voor andere doelgroep ‘Smalste huis van Nederland’
eigen nieuwe opgang aan achterzijde indien deze verdieping bestemd wordt voor een andere doelgroep
22 m²
22 m²
22 m²
22 m²
23 m²
22 m²
22 m²
22 m²
22 m²
11000
23 m²
25510
entree
2000 11910
2200
Den Haag
1800
Amsterdam
Rotterdam
daklicht
gang
zelfstandige woning
keuken/wc/douche
zelfstandige woning
doorsnede A-A
woning
woning
woning
woning
woning
gemeenschappelijke ruimte
doorsnede B-B
daklicht
leidingen translucent plafond
tweede gevel: houten kozijnen met glas
tweede gevel hout en glas
softwall met vilt
2600
3300
translucent plafond
tegels sanitair
verhoogde vloer: PS- of gasbetonblokken bekleed met hout
tegels
leidingen onder verhoogde vloer
translucent plafond
bestaande betonvloer vlinderen
houten bekleding verhoogde deel
tussenwand aan gevel van matglas
matglazen delen indirect licht
gang
colofon
Jongeren Foyer, Rotterdam Schets Ontwerp 24-10-2007
opdrachtgever: projectleider:
Woonbron Prins Alexander
ontwerp:
Ketner Olsen architecten Rochussenstraat 313b 3023 DG Rotterdam 010 8424442 info@ketnerolsen.com
team:
Christina Olsen Marjan Ketner
Marten Treffers