Przewoźnik Krakowski 2007/4 by Marek Gancarczyk

4 (26) 2007

paŸdziernik - grudzieñ

iep³a dziêki ludzk iej c y n i, i c œ ¿ o iw y c l z b o ³ a t w a i m iechowi r ny œw r o m k d œ u u d u z iê m k i szc z ere O robi smutku dziê k w i d O adoœci na lepsze jutro ludzkiej m i³o œc i, R adziei m Pasa¿erom, w chwi l ach niepok oj u. inami, N szystkim oraz Sympat Pracow nikom z Rod z ie j skiej ykom K omunikacji M Wartnero P

¿yczy Zarz¹d MPK S.A. w Krakowie oraz zespó³ redakcyjny „PrzewoŸnika”

DZIA¸

PRZEWOŹNIK KRAKOWSKI, NR 4/26 R. 2007 Kiedy pisz´ ten tekst, za oknem jest szaro i pada deszcz. Mimo, ˝e mamy ju˝ prawie po∏ow´ grudnia i Êwi´ta Bo˝ego Narodzenia za pasem, Êniegu nie ma nawet jak na lekarstwo. A szkoda, bo Kraków przepi´knie wyglàda z oÊnie˝onymi drzewami i starymi kamienicami. Ale z drugiej strony taka szaruga sk∏ania do wspomnieƒ. A przecie˝ koniec roku to zawsze czas podsumowaƒ. Czas, w którym ka˝dy zadaje sobie pytanie: jaki by∏ ten rok? Co uda∏o mi si´ zrobiç? A jaki by∏ ten mijajàcy rok dla MPK?

SPIS TREÂCI Co wiezie nowy „Przewoênik? Marek GANCARCZYK

MPK S.A. w Krakowie po raz siódmy Fair Play Maria NAPRAWSKA

Tajny agent MPK ruszy∏ do akcji

Co wiezie nowy „Przewoênik”?

Grzegorz DYRKACZ

Jedna karta na wiele lat Marek GANCARCZYK

4–5

Ikarus – zabytek tylko w Krakowie Jacek KO¸ODZIEJ

6–7

Dla ratowania ˝ycia

Przede wszystkim pracowity. Wystarczy tylko wspomnieç o tych najwi´kszych projektach, które zosta∏y zrealizowane w Krakowie, jak modernizacja torowiska do Krowodrzy Górki, uruchomienie Krakowskiej Karty Miejskiej czy tele-busa, aby uzmys∏owiç sobie ogrom pracy wykonanej przez wszystkich pracowników naszego przedsi´biorstwa. Do tego dosz∏y jeszcze przyjemne, ale wymagajàce du˝ego wysi∏ku organizacyjnego wydarzenia, jak obchody 80-lecia uruchomienia regularnych linii autobusowych czy po˝egnanie wys∏u˝onego Ikarusa. Co wa˝ne, ka˝da z tych inicjatyw zakoƒczy∏a si´ sukcesem. Nic wi´c dziwnego, ˝e tematów do obecnego „Przewoênika” nie brakowa∏o. Piszemy w nim du˝o m.in. o Krakowskiej Karcie Miejskiej. A to dlatego, ˝e to nowe rozwiàzanie, jest pewnego rodzaju prze∏omem w podró˝owaniu komunikacjà publicznà. Dzi´ki KKM pasa˝erowie sami mogà kupowaç bilety w automatach i to o ka˝dej porze. W numerze nie zabraknie tak˝e ciekawych tekstów o nowoÊciach prezentowanych na targach komunikacyjnych. Koniec roku nie sk∏ania jednak tylko do wspomnieƒ. Przecie˝ przed nami Nowy Rok 2008 i nadzieja, ˝e byç mo˝e b´dzie on jeszcze lepszy od ubieg∏ego. Na pewno nie zabraknie w nim nowych inwestycji i zadaƒ, które b´dziemy musieli wspólnie zrealizowaç. I jestem przekonany, ˝e nawet, je˝eli pojawià si´ jakieÊ trudnoÊci (co w obecnej rzeczywistoÊci wcale by mnie nie zdziwi∏o) to ja wierz´, ˝e wszystko nam si´ uda. A dlaczego tak myÊl´? Otó˝ dlatego, ˝e wiem jacy ludzie w MPK pracujà. Pasjonaci. Gdy odbieram telefon od pasa˝era, który mi opowiada, jak to kierowca autobusu prawie, ˝e wybieg∏ zza kierownicy, ˝eby pomóc wsiàÊç osobie niepe∏nosprawnej na wózku i pojecha∏ dalej dopiero po tym jak upewni∏ si´, ˝e wszystko jest w porzàdku – to tylko potwierdza te moje odczucie. Tacy ludzie pracujà nie tylko w pionie ruchu, ale w ca∏ym przedsi´biorstwie. Aha. No i przypomnia∏o mi si´, dlaczego kierowcy majà wi´ksze zas∏ugi nawet od ksi´˝y. Przed bramà nieba staje ksiàdz i kierowca autobusu. Âwi´ty Piotr mówi: – Ty kierowco do nieba, a ty ksi´˝e do czyÊçca. – Ale czemu tak? – pyta ksiàdz. – Bo widzisz, jak ty prawi∏eÊ kazania to wszyscy spali, a gdy on prowadzi∏ autobus to wszyscy si´ modlili. Marek GANCARCZYK

W∏adys∏aw MICHALSKI

8–9

Bezpieczny dojazd na cmentarze Adrian OBUCHOWICZ

„Z∏ota Patera” Jurka Wagnera Andrzej MITKA

åwiczenia stra˝ackie Marian LESIAK

Oddajà zgodnie z planem Adrian OBUCHOWICZ

Nowa trasa tramwajowa Adrian OBUCHOWICZ

Czerwone Êwiat∏o dla tramwajów Rados∏aw KO¸ODZIEJ

Wola Duchacka ma nowà myjni´ autobusów W∏adys∏aw ˚MUDA

Nowoczesna i bezpieczna stacja Tomasz MOèDZIERZ

ByliÊmy w Kortrijk Marian LESIAK

Nowoczesny i gada Jacek KO¸ODZIEJ

Magia zabytkowych autobusów Marek GANCARCZYK

˚eby by∏o bezpieczniej Marek GANCARCZYK

18–19

Targi z europejskim medalem Ryszard WRÓBEL

Puma na wystawie Mariusz SZA¸KOWSKI

Nasi w Anglii Marian LESIAK

Podobni do Krakowa Marian LESIAK

Zabytki sà potrzebne Ryszard WRÓBEL

Wydarzenia 2007 w MPK S.A.

Biuro Infrastruktury Miasta

PRZEWOèNIK KRAKOWSKI Biuletyn Informacyjny Miejskiego Przedsi´biortwa Komunikacyjnego S.A. w Krakowie Redakcja: Jacek Ko∏odziej, Marian Lesiak, Marek Gancarczyk, Anna Robak, Mariusz Sza∏kowski Wydawca: Miejskie Przedsi´biorstwo Komunikacyjne S.A. w Krakowie. Adres redakcji: ul. J. Bro˝ka 3, 30-347 Kraków, tel. (12) 254 11 04; email: mgancar@mpk.krakow.pl

Anna ROBAK

Ca∏e ˝ycie z MPK Marek GANCARCZYK

24–25

Izraelski kapita∏ wkracza do Krakowa? Redakcja „Przewoênika” krakowskiego

Konkurs

DZIA¸

PRZEWOŹNIK KRAKOWSKI, NR 4/26 R. 2007

MPK S.A. w Krakowie po raz siódmy Fair Play Dobieg∏a koƒca jubileuszowa X edycja Programu Promocji Kultury Przedsi´biorczoÊci „Przedsi´biorstwo Fair Play”. Organizatorem programu jest Instytut Badaƒ nad Demokracjà Przedsi´biorstwem Prywatnym. Program jest afiliowany przy Krajowej Izbie Gospodarczej tegorocznej edycji po raz kolejny Miejskie Przedsi´biorstwo Komunikacyjne S.A. w Krakowie znalaz∏o si´ poÊród 720 laureatów, którzy mogà si´ pos∏ugiwaç znakiem „Przedsi´biorstwo Fair Play” z nadaniem roku 2007. W Ma∏opolsce poza MPK S.A. tytu∏ i certyfikat uzyska∏o 36 firm, wÊród nich MPWiK S.A. i MPEC S.A. Ponadto w tym roku zostaliÊmy nagrodzeni nagrodà specjalnà – Srebrnym Laurem „Przedsi´biorstwo Fair Play” 2007, przyznawanym przedsi´biorstwom, które nieprzerwanie przez 7 lat bra∏y udzia∏ w programie i uzyska∏y tytu∏ i certyfikat. Prezes Zarzàdu Julian Pilszczek zosta∏ zaproszony do udzia∏u w dniu 7 grudnia br. w Wielkiej Gali w Sali Kongresowej Pa∏acu Kultury i Nauki w Warszawie, gdzie laureatom zostanà uroczyÊcie wr´czone Certyfikaty, Laury i Statuetki „Przedsi´biorstwo Fair Play”. Jak ∏atwo wyliczyç, MPK S.A. uczestniczy w programie, zdobywajàc tytu∏y i certyfikaty „Przedsi´biorstwo Fair Play”, od roku 2001 roku. Oprócz certyfikatów, uzyskiwaliÊmy nagrody dodatkowe – w 2003 roku Z∏oty Certyfikat „Przedsi´biorstwo Fair Play”,

przyznawany trzykrotnym laureatom Programu, w 2005 r. – Z∏otà Statuetk´, nagrod´ specjalnà dla tych przedsi´biorstw, które uzyska∏y tytu∏ po raz piàty i w 2006 roku – Bràzowy Laur – za szósty pod rzàd tytu∏ i certyfikat. Celem Programu, najogólniej mówiàc, jest promocja etyki w dzia∏alnoÊci przedsi´biorców, wspieranie rozwoju firm poprzez promowanie przedsi´biorstw dzia∏ajàcych zgodnie z prawem i zasadami etyki, poprawianie wizerunku przedsi´biorstw polskich, zach´canie firm w Polsce do zachowaƒ etycznych i wprowadzania stosownych zmian w wewn´trznej organizacji pracy oraz podj´cia szkoleƒ w tym zakresie. Tytu∏ „Przedsi´biorstwa Fair Play” jest dla Miejskiego Przedsi´biorstwa Komunikacyjnego S.A. w Krakowie wielkim wyró˝nieniem, podnoszàcym przede wszystkim presti˝ firmy. Mamy przekonanie, ˝e korzystajàc z uprawnienia do pos∏ugiwania si´ logo Fair Play w naszej dzia∏alnoÊci, sygnalizujemy klientom, kontrahentom, spo∏eczeƒstwu, i˝ jesteÊmy zweryfikowani jako firma kierujàca si´ rzetelnoÊcià i zasadami etyki, stosujàca normy uczciwego post´-

powania, dotrzymujàca podj´tych zobowiàzaƒ, a wspó∏praca z nami nie jest obcià˝ona ryzykiem. Zwi´ksza to zaufanie do przedsi´biorstwa zarówno kontrahentów, klientów jak i pracowników. Z drugiej zaÊ strony nale˝y zauwa˝yç, ˝e posiadanie tego tytu∏u powoduje eskalacj´ oczekiwaƒ naszych klientów. Certyfikat Fair Play w oczach pasa˝erów stanowi dla naszego przedsi´biorstwa zobowiàzanie do jeszcze bardziej wyt´˝onych dzia∏aƒ w kierunku Êwiadczenia us∏ug na najwy˝szym poziomie i wszelkie potkni´cia lub niedociàgni´cia sà nam tym bardziej wykazywane. Innymi s∏owy, tytu∏ „Fair Play” zmusza nas nie tylko do utrzymania takiego poziomu zarzàdzania i Êwiadczonych us∏ug, który pozwoli∏ nam uzyskaç ten certyfikat, ale do ciàg∏ego podnoszenia standardu, aby sprostaç coraz wi´kszym wymaganiom. Maria NAPRAWSKA

Dzi´ki wspólnej akcji MPK S.A. i Stra˝y Miejskiej b´dzie mo˝na jeszcze bezpieczniej podró˝owaç komunikacjà zbiorowà w Krakowie

Tajny agent MPK ruszy∏ do akcji ciàgu ostatnich miesi´cy dociera∏y do nas skargi oraz interwencje dotyczàce braku poczucia bezpieczeƒstwa w Êrodkach komunikacji miejskiej w naszym mieÊcie. Wynika∏o z nich, ˝e pasa˝erowie przede wszystkim obawiajà si´ agresywnej m∏odzie˝y. Do najcz´stszych wybryków w pojazdach komunikacji miejskiej nale˝y: picie alkoholu, palenie papierosów oraz liczne dewastacje wewnàtrz tramwajów i autobusów. Przyk∏adem sà choçby szyby, bardzo cz´sto rysowane ostrymi przedmiotami oraz zorganizowane akcje „malarzy” tramwajowych, zw∏aszcza na Wzgórzach Krzes∏awickich, którzy zamieniajà wn´trza wagonów w miejsce ekspresji swojej twórczoÊci artystycznej. Niestety „sztukà” jest to tylko dla nich samych, bowiem firmie przysparza to kosztów zwiàzanych z czyszczeniem i malowaniem zabazgranych powierzchni. Pasa˝erów z kolei nara˝a na d∏u˝sze czekanie na transport, gdy˝ zniszczony tramwaj musi byç odstawiony do zajezdni. Skargi klientów naszej firmy dotyczy∏y równie˝ osób ˝ebrzàcych w pojazdach oraz przypadków kradzie˝y. Co prawda

plag´ kieszonkowców z rejonu Dworca G∏ównego uda∏o nam si´ „wypleniç” z pomocà Policji, ale sporo problemów pozosta∏o nierozwiàzanych. W zwiàzku z tymi problemami nasze przedsi´biorstwo wysz∏o ze zdecydowanà inicjatywà, która ma zapewniç pasa˝erom bezpiecznà podró˝ na ca∏ej d∏ugoÊci trasy. W porozumieniu ze Stra˝à Miejskà postanowiliÊmy utworzyç wspólne patrole. Ale nie w klasycznym tego s∏owa znaczeniu. To by∏oby zbyt proste, a i wartoÊç takiej prewencji by∏aby raczej znikoma. Po kilku wspólnych spotkaniach konsultacyjnych doszliÊmy do wniosku, ˝e najlepszym rozwiàzaniem – z punktu widzenia skutecznoÊci podj´tej interwencji – b´dzie przebywanie w pojeêdzie inspektora ruchu MPK po cywilnemu, wyposa˝onego w specjalny radiotelefon. Natomiast samochód patrolowy Stra˝y Miejskiej jecha∏by za tramwajem lub autobusem i czeka∏ na ewentualne zg∏oszenie. To pionierskie rozwiàzanie w skali kraju przynios∏o ju˝ oczekiwane rezultaty. Pierwsza akcja zosta∏a zaplanowana na dzieƒ 5 paêdziernika. W ciàgu kolejnych kil-

ku tygodni naszej wspó∏pracy skontrolowaliÊmy kilkaset kursów autobusowych i tramwajowych. Podczas kontroli bezpieczeƒstwa naszych pasa˝erów wspólny patrol ujà∏ 46 sprawców. Najwi´cej przypadków dotyczy∏o spo˝ywania alkoholu oraz u˝ywania nieprzyzwoitych s∏ów. Kilku pseudo-pasa˝erów przy∏apano na dewastacji pojazdu oraz zak∏ócaniu spokoju w Êrodkach komunikacji miejskiej. Podczas interwencji na∏o˝ono 38 mandatów karnych po 200 z∏ a pozosta∏ych pasa˝erów pouczono. Podczas ostatniej akcji dodatkowo sporzàdzono dwie notatki skutkujàce skierowaniem wniosku do sàdu (za spo˝ywanie alkoholu w miejscu zabronionym) oraz pouczono 3 osoby z art. 51 Kodeksu Wykroczeƒ (zak∏ócanie spokoju). Za poÊrednictwem Przewoênika chcielibyÊmy równie˝ podzi´kowaç naszym prowadzàcym, kierowcom i motorniczym, za prawid∏owe reagowanie w sytuacji zagro˝enia. Wezwanie dyspozytora Centrali Ruchu statusem „napad” daje gwarancj´ szybkiej reakcji s∏u˝b porzàdkowych. Dzi´kujemy i ˝yczymy spokojnej pracy oraz szerokiej drogi! Grzegorz DYRKACZ

GORÑCY TEMAT

PRZEWOŹNIK KRAKOWSKI, NR 4/26 R. 2007

Jedna karta na wiele lat 20 wrzeÊnia oficjalnie zosta∏ uruchomiony projekt Krakowskiej Karty Miejskiej. Dzi´ki temu ju˝ nie trzeba staç w kolejce, aby wykupiç bilet okresowy artek wraca∏ z wyk∏adów. Kiedy ju˝ mia∏ wsiàÊç do ciep∏ego tramwaju, w∏aÊnie sobie uÊwiadomi∏, ˝e przecie˝ jutro koƒczy mu si´ bilet miesi´czny. Popatrzy∏ na zegarek. By∏a 20.00. Wszystkie punkty sprzeda˝y biletów okresowych by∏y ju˝ pozamykane. „Znowu b´d´ musia∏ jutro wydawaç pieniàdze na bilety jednorazowe” – pomyÊla∏ zrezygnowany. I wtedy zauwa˝y∏ na przystanku bia∏o-niebieski automat. „No to jestem uratowany” – powiedzia∏ weso∏o. Po 10 minutach wsiada∏ ju˝ do ciep∏ego tramwaju i jecha∏

do domu. Zadowolony, bo szybko i ∏atwo sam do∏adowa∏ swojà kart´ w automacie na nast´pny miesiàc.

Nie trzeba staç w kolejce KorzyÊci z KKM jest wiele. Pierwsza to w∏aÊnie opisany przypadek jednego ze studentów. Automaty dzia∏ajà ca∏à dob´, wi´c nawet w Êrodku nocy mo˝na w nich do∏adowaç kart´. I to nie tylko na najbli˝szy miesiàc. Pasa˝erowie wykupià bowiem bilet na dowolnà liczb´ miesi´cy, a do tego na dowolny numer linii, poczàwszy od dowolnego dnia miesiàca. Oprócz tego w automatach krakowianie i turyÊci mogà dostaç bilety jednorazowe oraz karty postojowe dla strefy p∏atnego parkowania. Dost´pne sà w nich tak˝e informacje turystyczne. Wystarczy na ekranie dotykowym wybraç odpowiednià opcj´, aby dowiedzieç si´

m.in. jak funkcjonuje krakowska komunikacja miejska, gdzie jest strefa p∏atnego parkowania oraz jakie wydarzenia kulturalne aktualnie odbywajà si´ w Krakowie.

Komfort dla studentów Szczególnie zadowoleni z uruchomienia KKM, powinni byç studenci posiadajàcy elektroniczne legitymacje. Dzi´ki podpisaniu umowy krakowskich uczelni wy˝szych z MPK, b´dà oni mogli na nich zapisywaç bilety okresowe. To na pewno u∏atwi im podró˝owanie komunikacjà miejskà. Zamiast trzech kart wymaganych do tej pory, a wi´c: legitymacji studenckiej, biletu i legitymacji do biletu, wystarczy im jedna karta. Zanim jednak do∏adujà swoje legity-

GORÑCY TEMAT

PRZEWOŹNIK KRAKOWSKI, NR 4/26 R. 2007 macje w automatach, najpierw b´dà musieli przyjÊç do punktów sprzeda˝y biletów MPK. Tam na ich elektronicznych legitymacjach zostanie zapisany bilet okresowy. Kolejne do∏adowania zrobià ju˝ samodzielnie, bez kolejek i o dowolnej porze. W tym roku akademickim z tego udogodnienia skorzysta∏o ju˝ kilkanaÊcie tysi´cy studentów z pi´ciu krakowskich uczelni wy˝szych: Uniwersytetu Jagielloƒskiego, Akademii Górniczo Hutniczej, Uniwersytetu Ekonomicznego, Politechniki Krakowskiej oraz Wy˝szej Szko∏y Zarzàdzania i BankowoÊci z Krakowa. Wiemy ju˝, ˝e takim rozwiàzaniem zainteresowane sà kolejne uczelnie.

D∏ugi przetarg Projekt Krakowskiej Karty Miejskiej si´ga ju˝ 2005 roku, kiedy to Miejskie

Koszt projektu Koszt 60 automatów, 300 tys. kart oraz 80 czytników do ich kontroli, a wi´c wszystkich elementów sk∏adajàcych si´ na system KKM, to 7,5 mln z∏ (netto). A˝ 75% projektu jest finansowane ze Êrodków UE, natomiast 25% to wk∏ad w∏asny MPK S.A.

Przedsi´biorstwo Komunikacyjne w Krakowie S.A. przeprowadzi∏o pilota˝owy program. Zainteresowani mogli wtedy zamiast zwyk∏ego biletu okresowego kupiç w∏aÊnie Krakowskà Kart´ Miejskà. Pasa˝erowie komunikacji publicznej natychmiast dostrzegli korzyÊci z posiadania tej karty i po kilku miesiàcach 20 tys. zamówionych kart zosta∏o sprzedanych. Rok póêniej MPK postanowi∏o zdecydowanie poszerzyç t´ us∏ug´. Rozpisa∏o przetarg na dostarczenie 60 automatów do sprzeda˝y biletów, 300 tys. kart, oraz 80 czytników do ich kontroli. W 2006 roku nie uda∏o si´ jednak wybraç przedsi´biorstwa, które dostarczy∏oby karty oraz urzàdzenia potrzebne do ich obs∏ugi. Dopiero w tym roku w czerwcu rozstrzygni´to przetarg, w którym zwyci´˝y∏o konsorcjum firm: Siemens Sp. z o.o., Elgeba Gerätebau GmbH i Unicard S.A. Marek GANCARCZYK

HISTORYCZNY TABOR

PRZEWOŹNIK KRAKOWSKI, NR 4/26 R. 2007

Ikarus – zabytek tylko w Krakowie O 10 rano 24 wrzeÊnia 2007 roku przegubowy Ikarus zajecha∏ na p´tl´ w Kurdwanowie. By∏ to ostatni kurs tego wys∏u˝onego autobusu kilku tygodniach pracy, nauki i je˝d˝enia nieustannie w korkach zapomnieliÊmy, ˝e z krakowskich ulic zniknà∏ jeden z najbardziej popularnych autobusów. A przecie˝ wozi∏ nas on przez ostatnie 26 lat. Mowa oczywiÊcie o Ikarusie, który we wrzeÊniu odby∏ swój ostatni kurs. Nie ma ju˝ tak˝e fabryki, w której by∏ on produkowany. Budapesztaƒska firma zosta∏a bowiem ostatecznie zlikwidowana.

Czy aby prze˝ytek? Wraz z rozwojem komunikacji i stosowanych w niej coraz nowoczeÊniejszych pojazdów przegubowy Ikarus stawa∏ si´ z ka˝dym rokiem synonimem minionych lat, licznych awarii powodujàcych spóênienia na umówione spotkanie czy do zak∏adu pracy, czy nawet dla niektórych typowym pojazdem okresu PRL-u. Po wielu latach zapominamy jak wyglàda∏y czasy, gdy omawiane pojazdy wprowadzano do ruchu. PodÊwiadomie porównujemy samochód z lat ubieg∏ych do wspó∏czesnych nie bioràc pod uwag´ nieprawdopodobnego post´pu technicznego, jaki mia∏ miejsce w ostatniej dekadzie. 26 lat to niemal ca∏e pokolenie. Dla m∏odych osób do niedawna korzystajàcych z Ikarusów marka mog∏a kojarzyç si´ z prze˝ytkiem, ale przez wiele lat ka˝dy model tej marki by∏ dla krakowian

wyznacznikiem nowoczesnoÊci w komunikacji autobusowej.

Zabrak∏o nawet farby Historia w´gierskich autobusów w Krakowie rozpocz´∏a si´ w 1950 roku. Sprowadzone wówczas pojazdy Mavag by∏y pierwszymi nowymi autobusami dostarczonymi po zakoƒczeniu wojny. Choç posiada∏y sporà list´ typowych dla jeszcze przedwojennych konstrukcji wad, wyposa˝one by∏y w wiele rozwiàzaƒ, które w polskich produktach zastosowano dopiero kilkanaÊcie lat póêniej. Po zmianach w∏asnoÊciowych i organizacyjnych fabryki w 1955 roku do Krakowa zostajà dostarczone pierwsze Ikarusy z charakterystycznym znakiem firmowym nad maskà ch∏odnicy. O jakoÊci i wytrzyma∏oÊci tych pojazdów mo˝e Êwiadczyç czas eksploatacji Ikarusów serii 60, które „przetrzyma∏y” polskie Stary i Sany. W 1960 roku do Krakowa zakupiono dziesi´ç kolejnych samochodów z W´gier. Pojazdy typu 628, w Krakowie nieliczne, stanowi∏y podstawowy tabor ulic Êlàskich miast i miasteczek. Te niewielkie pojazdy z charakterystycznà bardzo du˝à kabinà kierowcy oddzielonà od pasa˝erów szybà nie zabiera∏y du˝ej liczby pasa˝erów, ale ich wytrzyma∏oÊç sprawi∏a, ˝e po zakoƒczeniu eksploatacji w Krakowie autobusy te trafi∏y do mniejszych miejscowoÊci wo˝àc dalej pasa˝erów. W´gierskie pojazdy znik-

n´∏y z Krakowa na dwanaÊcie lat. Jedynà markà trakcji autobusowej w Krakowie sta∏y si´ wyroby Jelcza. Koniec lat siedemdziesiàtych to okres ca∏kowitego braku wszystkiego. Nie tylko w sklepach, ale tak˝e w magazynach przedsi´biorstw co powoduje, ˝e na przystanku nie pojawiajà si´ kolejne autobusy. Liczne awarie unieruchamiajà jeszcze te je˝d˝àce. Brakuje nawet farby do malowania zewn´trznych pow∏ok pojazdów. Z nielicznych napraw g∏ównych przyje˝d˝ajà pojazdy bràzowe, zielone, brunatne. O obowiàzujàcych kolorach kremowo-czerwonych nikt nie myÊli. Dla pasa˝era najwa˝niejsze by∏o dostanie si´ do pojazdu, co wcale nie by∏o ∏atwe, a walka wr´cz i wyzwiska by∏a na porzàdku dziennym.

60 Ikarusów dla Krakowa W tej codziennej szaroÊci i beznadziei rozÊwietlonej sierpniowymi przemianami roku 80-tego pojawienie si´ plotki o mo˝liwoÊci dostarczenia do Krakowa przegubowych pojazdów pobudzi∏o apetyty komunikacyjne mieszkaƒców. Na takie nowoczesne pojazdy jak autobusy Ikarus „zas∏ugiwa∏y” dotychczas wy∏àcznie Warszawa i Katowice – oÊrodki w∏adzy socjalistycznej a nie majàcy odmienne zdanie Kraków. Niebawem potwierdzone zosta∏o przyznanie Krakowowi autobusów Ikarus i to w niebagatelnej iloÊci 60 sztuk.

Bia∏e autobusy z mocno czerwonym pasem pod oknami na szarych ulicach poÊród ró˝nokolorowych poobijanych Jelczy robi∏y niesamowite wra˝enie.

HISTORYCZNY TABOR

PRZEWOŹNIK KRAKOWSKI, NR 4/26 R. 2007 ˚ywot Ikarusów nie by∏ zbyt d∏ugi. Transport pojazdów oraz ich przygoto- sto panowa∏a temperatura niewiele wy˝sza wywanie do pierwszych jazd by∏o bezu- ni˝ na zewnàtrz. Jazd´ oprócz g∏oÊnej pracy Szybko ulega∏y licznym awariom a jastannie Êledzone przez miejscowych motoru umila∏ syk i huk otwieranych na koÊç mechanizmów pozostawia∏a wiele dziennikarzy. Nie tylko dla nich by∏o to przystankach drzwi. Te same drzwi, poprzez do ˝yczenia. Spora ich cz´Êç zosta∏ przeprawie prze∏omowe wydarzenie. 14 paê- swojà konstrukcj´, cz´sto prze∏amywa∏y si´ budowana i zmieni∏a przeznaczenie. Jadziernika 1981 roku o godzinie 4 rano nie mogàc si´ otworzyç do wn´trza. W tym ko pojazdy techniczne, ju˝ bez naczepy, z zajezdni Autobusowej w Czy˝ynach wy- celu na drzwiach zamocowano specjalne s∏u˝y∏y wiernie przy naprawach i holojecha∏ pierwszy przegubowy autobus Ika- uchwyty by pasa˝erom pomóc wydostaç si´ waniu innych pojazdów i naprawie torowiska (ostatni w dawnym zak∏adzie torus 280. OczywiÊcie skierowano go na z pojazdu. rów zlikwidowany zosta∏ w bie˝àcym „najbardziej odpowiednià” lini´ obs∏uguZ czerwonego na niebieski roku). jàcà Nowa Hut´ – 132. Bia∏e autobusy z mocno czerwonym paW 1983 roku do Krakowa dostarczono Po˝egnania nadszed∏ czas sem pod oknami na szarych ulicach poÊród kolejne Ikarusy. Tym razem by∏a to odró˝nokolorowych poobijanych Jelczy robi∏y miana nieprzegubowa. Ikarusy 260 nie Eksodus przegubowych Ikarusów rozniesamowite wra˝enie. Wysokie, smuk∏e ró˝ni∏y si´ pod wzgl´dem technicznym poczà∏ si´ wraz z pierwszymi dostawami sylwetki d∏ugich pojazdów z jasno szarym i wyposa˝enia od eksploatowanej odmia- nowoczesnych pojazdów kupowanych wn´trzem na ka˝dym wywiera∏y poczucie ny 280. Jedynà widocznà ró˝nicà by∏ spo- przez MPK w Krakowie. obcowania z czymÊ niedoÊcignionym, nowo- sób malowania. Zrezygnowano z du˝ej Z roku na rok coraz mniej ich wyje˝czesnym. Nikt z pasa˝erów nie oburza∏ si´, powierzchni bia∏ej. Od okien w dó∏ malo- d˝a∏o na ulice, ale nawet ta niewielka po˝e przez wiele tygodni ka˝dy nowy autobus wane by∏y na czerwono. zostajàca w u˝yciu liczba starych autobujeêdzi∏ z folià na siedzeniach, którà przykryW kolejnych dostawach przegubowych sów dawa∏a si´ we znaki zarówno te by∏y wykonane z bràzowej dermy siedzi- Ikarusów zmieniano delikatnie wyposa˝e- pasa˝erom jak i mechanikom. ska. Wspomniane 60 autobusów Przyszed∏ ostateczny czas dotar∏o do Krakowa w ciàgu miena wycofanie leciwych aut siàca i systematycznie by∏y wproz u˝ytkowania. Zdà˝y∏y jeszcze wadzane do ruchu. Wraz z pierwna skromne obchody 25-lecia szà awarià skoƒczy∏a si´ sielanka. eksploatacji. Nie uda∏o im si´ Nieprzygotowane do obs∏ugi tana nasze szcz´Êcie doczekaç kich pojazdów zaplecze firmy kolejnego pe∏nego roku. 24 oraz brak jakichkolwiek cz´Êci wrzeÊnia 2007 roku na ulice zamiennych (który z polityków Krakowa po raz ostatni w normyÊla∏by o takich przyziemnych malnym ruchu liniowym skiesprawach) utrudnia∏ naprawy. Na rowany zosta∏ przegubowy Ikaszcz´Êcie doÊç szybko poradzono rus 280. Na jego po˝egnanie sobie z problemami, dzi´ki nieprzyby∏a bardzo du˝a liczba nowoczesnym rozwiàzaniom zaosób i dziennikarzy. Ku zaskostosowanym w autobusach. Ikaczeniu organizatorów relacje rusy pod wzgl´dem technicznym z tego skromnego wydarzenia pozosta∏y w latach wczesnych sie- Ikarusa ˝egna∏o na p´tli w Kurdwanowie niespodziewanie du˝o osób. obieg∏y wi´kszoÊç ogólnopoldemdziesiàtych. Zawieszenie sil- Nie zabrak∏o tak˝e dziennikarzy wszystkich krakowskich mediów skich dzienników i telewizji. To nika centralnie pod pod∏ogà co dla nas by∏o ju˝ troch´ wstyprzestrzeni pasa˝erskiej powodowa∏o, ˝e do nie wn´trza (uk∏ad por´czy, kolor os∏on dliwe dla innych okaza∏o si´ wa˝nym wypojazdu wchodzi∏o si´ jak na pi´tro po mechanizmów drzwi, wyk∏adzin´) czy wy- darzeniem dajàcym innym miastom trzech wysokich stopniach. Równie˝ mecha- glàd zewn´trzny (malowanie na czerwono przyk∏ad do naÊladowania. nikom utrudnia∏o to dost´p do podstawo- od okien w dó∏, plastikowe listwy), a tak˝e Nie wszystkie wycofane pojazdy trafi∏y wych podzespo∏ów. Mankamentem by∏a mechanizmy nap´dowe (6-cio biegowa natychmiast na z∏om. Pozostawiono do harmonia nad przegubem, która wykonana skrzynia) pozostawiajàc ogólny wyglàd dyspozycji jeszcze autobusy majàce przez grubej gumy ju˝ po krótkim okresie eks- pojazdu bez zmian. woziç „mi∏oÊników” pi∏ki no˝nej. Do ceNa specjalne ˝yczenie MPK w Krako- lów muzealnych pozostawiony te˝ zosta∏ ploatacji przecieka∏a w dni s∏oty lejàc na g∏owy st∏oczonych pasa˝erów deszczówk´. wie w 1990 roku dostarczono pierwsze po- jeden pojazd choç w najbli˝szej przysz∏oZimà od spodu zawiewa∏ Ênieg przypomina- jazdy w odmiennym malowaniu. Specjal- Êci nie przewiduje si´ jego uruchomienia jàc zzi´bni´tym pasa˝erom o porze roku. nie dla Krakowa Ikarusy pomalowano na z uwagi na eksploatacj´ tego samego moOgrzewanie, owszem, by∏o wydajne, ale tyl- bia∏o-niebiesko. Zanim te barwy zosta∏y delu w jeszcze wielu miastach Polski. ko w pierwszym cz∏onie. Z uwagi na liczne ostatecznie przyj´te musia∏o minàç sporo awarie pieców grzejnych za przegubem cz´- czasu. Jacek KO¸ODZIEJ

JUBILEUSZ

PRZEWOŹNIK KRAKOWSKI, NR 4/26 R. 2007

Po raz pierwszy pracownicy MPK oddali honorowo krew 45 lat temu. Od tej akcji rozpocz´∏a si´ historia klubu „Honorowych Dawców Krwi”

Dla ratowania ˝ycia och∏oni´ci codziennymi problemami cz´sto zapominamy o przesz∏oÊci, a przede wszystkim o ludziach, którzy jà tworzyli. Zarzàd Klubu na podstawie dost´pnych materia∏ów: Kronika Ko∏a PCK, Historia Komunikacji Miejskiej w Krakowie 1875–1975 i 1976–1985, wspomnienia by∏ych dzia∏aczy próbuje odtworzyç histori´ tamtych lat. Mamy nadziej´, ˝e publikacja ta dotrze do wielu by∏ych i obecnych cz∏onków Ko∏a PCK i Klubu „HDK”, którzy zechcà uzupe∏niç pewne fakty lub dodaç swoje uwagi. W ten sposób na 50-lecie Klubu mog∏aby powstaç jego monografia.

Poczàtki PCK Polski Czerwony Krzy˝ powsta∏ wkrótce po odzyskaniu przez Polsk´ niepodleg∏oÊci – 27 kwietnia 1919 roku. Od poczàtku swojego istnienia PCK prowadzi∏ ró˝norodnà dzia∏alnoÊç w dziedzinie ochrony zdrowia, pomocy socjalnej i pierwszej pomocy, a tak˝e prac´ wychowawczà z m∏odzie˝à. Wyszkoli∏ dziesiàtki tysi´cy sióstr PCK, piel´gniarek i ratowników, którzy udzielali pomocy zarówno w czasie dzia∏aƒ wojennych jak i w czasie pokoju. Jeszcze przed II wojnà Êwiatowà odegra∏ pionierskà rol´ w rozwijaniu krwiodawstwa. Obecnie PCK nadal pomaga osobom potrzebujàcym, a szczególnie ludziom starszym, chorym, niepe∏nosprawnym, ubogim i rodzinom wielodzietnym, które znajdujà si´ w szczególnie trudnej sytuacji materialnej. Zadaniem PCK w zakresie popularyzacji honorowego krwiodawstwa jest zach´canie jak najwi´kszej liczby zdrowych osób do bezp∏atnego oddawania krwi. Jest ono realizowane g∏ównie za poÊrednictwem klubów honorowych dawców krwi.

Pierwsze zak∏adowe PCK Wielu pracowników ówczesnej Krakowskiej Miejskiej Kolei Elektrycznej jeszcze przed wojnà nale˝a∏o do PCK. Ju˝ w 1935 r. zosta∏a za∏o˝ona dru˝yna sanitarna, która sta∏a si´ zalà˝kiem dzia∏alnoÊci Ko∏a. Nieprzypadkowo wi´c na terenie naszego przedsi´biorstwa w 1950 r. powsta∏o pierwsze w Krakowie zak∏adowe Ko∏o PCK. W ramach Ko∏a dzia∏a∏y dru˝yny sanitarno-medyczne, które bra∏y udzia∏ w corocznych zawodach ratownictwa zdobywajàc czo∏owe miejsca w mieÊcie i województwie. Ko∏o rozwin´∏o dzia∏alnoÊç na rzecz oÊwiaty sanitarnej i propagandy ochrony zdrowia. Prowadzono systematyczne szkolenia sanitarne, odczyty i pogadanki, konkursy czystoÊci i gazetek Êciennych.

Do grona najaktywniejszych dzia∏aczy Ko∏a PCK w okresie jego poczàtkowej dzia∏alnoÊci nale˝eli: Stanis∏aw Kwiatek, Tadeusz Paleczny, Stanis∏awa Budzoƒ, Klemens KuÊ, Stefan Grabowski, W∏odzimierz Pietruszka, Franciszek Segiet, Adam Król, Joanna Kruk.

Pierwsza du˝a akcja W 1962 roku na wezwanie Akademii Medycznej w Krakowie 12 pracowników MPK, cz∏onków Ko∏a PCK a zarazem organizacji m∏odzie˝owej odda∏o honorowo krew. WÊród uczestników tej akcji by∏ Ryszard Sasu∏a, wkrótce wraz z kolegami przystàpi∏ do organizowania Klubu.

zacji m∏odzie˝owych dzia∏ajàcych w MPK. W latach 70 patronat nad dzia∏alnoÊcià Klubu objà∏ ZMS (nast´pnie ZSMP). A˝ do roku 1986 przewodniczàcy Zarzàdu Zak∏adowego by∏ zarazem prezesem Klubu. Byli to kolejno: Piotr Adamski, Adam Piszczek, Tadeusz Walczak, Krzysztof Stuczyƒski, Marian Szymaƒski, Ryszard ¸àcki i W∏adys∏aw Michalski.

100 na 100-lecie Równie˝ kolejny prezes Krzysztof Paprocki by∏ cz∏onkiem w∏adz ZZ ZSMP do chwili zawieszenia przez t´ organizacj´ dzia∏alnoÊci na terenie MPK. M∏odzie˝owy patronat spowodowa∏ rozwój Klubu, powsta∏y Sekcje Klubu na wszystkich zajezdniach, Klub zaczà∏ dzia∏aç systematycznie. Wprowadzono wtedy tradycj´ corocznego spotkania cz∏onków Klubu z Dyrekcjà MPK w ramach listopadowych obchodów „Dni HDK”. Sta∏e by∏y akcje „krwiodawcy dzieciom” organizowane przed 1 czerwca. Do historii przesz∏a najwi´ksza akcja Klubu „100 krwiodawców na 100-lecie komunikacji

Dzia∏acze HDK Obecnie pracà Klubu kieruje 3-osobowy Zarzàd (stanowiàcy zarazem Zarzàd Ko∏a PCK w MPK), wybrany w dniu 10.III.2005 r.: – Marek Nawrot – prezes – W∏adys∏aw Michalski – wiceprezes – Stanis∏aw Boczkowski – sekretarz/skarbnik. Przewodniczàcym Komisji Rewizyjnej jest Andrzej Mitka. Przewodniczàcymi Sekcji Klubu na zajezdniach sà: – Jan Smosna – Nowa Huta – Zdzis∏aw Ko∏odziej – Podgórze – Krzysztof Kubiƒski – Bieƒczyce – Stanis∏aw Moskalewicz – P∏aszów – Stanis∏aw Boczkowski – Wola Duchacka. Poczet sztandarowy i grup´ kwestarzy uzupe∏niajà: Joanna Woêniak, Zygmunt Borsuk i Janusz K´kuÊ.

WczeÊniej pracownicy MPK oddawali honorowo krew indywidualnie, teraz honorowe krwiodawstwo stawa∏o si´ jednà z form dzia∏alnoÊci Ko∏a PCK. Poczàtki by∏y trudne i dzia∏alnoÊç Klubu by∏a raczej akcyjna. Niemniej krwiodawców przybywa∏o. Gdy by∏a potrzebna krew dla ratowania ˝ycia jednej z pracownic zg∏osi∏o si´ ju˝ 27 osób. W dniu 5 listopada 1963 roku zorganizowano pierwszà z du˝ych akcji krwiodawstwa w ówczesnym oÊrodku zdrowia MPK przy ul. Gazowej. W roku 1964 ukonstytuowa∏ si´ Zarzàd Klubu: Tadeusz Paleczny, Stanis∏aw Karmaƒski, Kazimierz Su∏kowski i Antoni Kàdzio∏ka. Opiekunem z ramienia Ko∏a PCK by∏ W∏odzimierz Pietruszka. Krwiodawcy oddawali krew m.in. dla walczàcego Wietnamu, ofiar wypadków i katastrof, chorych pracowników MPK i ich rodzin. Krwiodawcy to przede wszystkim ludzie m∏odzi. Od samego poczàtku trzon aktywu Klubu stanowili dzia∏acze organi-

miejskiej w Krakowie” w 1975 r. Podczas tej akcji oddali krew szefowie wszystkich organizacji spo∏ecznych oraz kadra kierownicza, m.in. Adam J´drusik, Józef Str´k, Marian Kalinowski, Józef Grabacki, Franciszek Orszaƒski. Od akcji krwiodawstwa rozpocz´∏a dzia∏alnoÊç nowa przychodnia MPK przy ul.Bro˝ka. Krwiodawcy reagowali zawsze spontanicznie na aktualne katastrofy, oddajàc krew na rzecz ofiar trz´sienia ziemi w Meksyku i tragicznego wypadku MZK w Warszawie (1985 r.). W latach 1983–84 krwiodawcy z MPK oddawali krew na rzecz budowy pomnika – szpitala Matki Polki w ¸odzi, a w latach 1985–87 na rzecz Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie. Oprócz akcji krwiodawstwa Klub zajmowa∏ si´ propagowaniem tej pi´knej idei. Wykorzystywa∏ w tym celu b´dàce w MPK Êrodki masowego przekazu: „Sygna∏y MPK” i zak∏adowy radiow´ze∏. By∏y te˝ uruchamiane propagandowe tramwaje i autobusy w okresie „Dni HDK” i „Tygodnia PCK”.

JUBILEUSZ

PRZEWOŹNIK KRAKOWSKI, NR 4/26 R. 2007 Znacznie rozwin´∏a si´ dzia∏alnoÊç socjalna dla krwiodawców. Organizowane by∏y ró˝ne formy wypoczynku: wczasy (bezp∏atne dla „Zas∏u˝onych HDK”), turnusy na obozach m∏odzie˝owych, wycieczki i rajdy. Klub wspó∏pracowa∏ z innymi Klubami w Krakowie i Klubami przy przedsi´biorstwach komunikacyjnych w innych miastach w Polsce.

100 litrów na rok Klub nasz przetrwa∏ przemiany spo∏eczne i reorganizacje przedsi´biorstwa na poczàtku lat 90. Du˝a w tym zas∏uga Marka Nawrota – prezesa Klubu od 1990 r. Dzi´ki pomocy Zarzàdu Spó∏ki i przychylnoÊci wszystkich Zwiàzków Zawodowych Klub jako jeden z nielicznych prowadzi nadal bardzo aktywnà dzia∏alnoÊç. Jej podstawà sà nadal akcje krwiodawstwa dla potrzeb pracowników MPK i ich rodzin oraz udzia∏ w akcjach „Na ratunek”. Co roku cz∏onkowie Klubu oddajà oko∏o 100 litrów krwi. Nowà formà oddawanie krwi po∏àczonà z rekreacjà sà festyny integracyjne dla za∏ogi MPK w Osieczanach. Pierwszy odby∏ si´ 19.05.2001 r. Kolejne festyny odby∏y si´ w 2002 i 2007 r. a w ich ramach po∏àczono rekreacj´ z pokazami grup ratownictwa PCK, g∏ównie w zakresie udzielania pierwszej pomocy ofiarom wypadków.

nie ograniczono t´ form´ dzia∏alnoÊci. Mimo to zachowane zosta∏y sta∏e akcje, m.in. dla fundacji „Matio” i „Pola Nadziei” oraz dla ZM PCK. Co roku jedna z kwest przeznaczona jest na rzecz OÊrodka dla Dzieci Niewido-

punkt mierzenia ciÊnienia dla potrzeb pracowników MPK.

Sztandar za zas∏ugi W 2002 r. z okazji 40-lecia dzia∏alnoÊci, Zarzàd Spó∏ki w uznaniu zas∏ug Klubu

Uhonorowani przez PCK sobot´ 24 listopada 2007 roku obchodzono dni klubu Honorowych Dawców Krwi rejonowego zarzàdu PCK w Krakowie. Odby∏a si´ tam akademia, podczas której wr´czano odznaczenia paƒstwowe, honorowe PCK i zas∏u˝onych krwiodawców. Za dzia∏alnoÊç spo∏ecznà Julian Pilszczek, Prezes MPK S.A. w Krakowie otrzyma∏ odznaczenie II stopnia PCK a Mariusz Sza∏kowski, Dyrektor ds. Przewozów otrzyma∏ odznaczenie IV stopnia. Dyplomy i podzi´kowania od zarzàdu okr´gowego PCK w Krakowie otrzymali równie˝ Marek Nawrot, prezes klubu HDK oraz Anna Robak, kierownik Biura Zarzàdu. (mg)

Charytatywna dzia∏alnoÊç Coraz bardziej znaczàca jest dzia∏alnoÊç charytatywna Klubu. W latach 1993–94 zbierane by∏y pieniàdze, ˝ywnoÊç i odzie˝ dla dzieci z Bieszczad. W 1999 r. kwesty w Rynku G∏ównym i specjalnym tramwaju przeznaczone by∏y dla ofiar wojny w Kosowie i trz´sienia ziemi w Turcji. W 2001 r. kwestowano na rzecz ofiar trz´sieƒ ziemi w Salwadorze i Indiach, powodzian z Gdaƒska i S∏upska, powodzian z Ma∏opolski w tym dla przyjació∏ z MPK w Nowym Sàczu. W 2002 r. kwestowaliÊmy dla przyjació∏ z zalanego w wyniku powodzi Drezna i na odbudow´ spalonego zabytkowego koÊció∏ka na Woli Justowskiej. W 2004 r. na rzecz dzieci – ofiar zamach terrorystycznego w Bies∏anie, w 2005 r. dla ofiar tsunami w Azji, w 2007 r. dla poszkodowanych w wypadku autokaru pod Grenoble we Francji. W latach 2001–2005 co roku organizowanych by∏o od 12 do 16 kwest w specjalnym tramwaju (w 2003 r. 16 kwest trzydniowych i 3 kwesty jednodniowe, a w 2002 r. jedna kwesta w autobusie). Nasze kwesty wspiera∏y m.in. fundacj´ „Matio”, hospicjum Êw. ¸azarza „Pola Nadziei”, fundacj´ „Wyspy Szcz´Êliwe”. Wspólnie z ZM PCK organizowane by∏y cykliczne kwesty „Wyprawka dla ˝aka”, „Pomó˝ nam pomagaç” i inne, które wspomaga∏y sieroty, matki samotnie wychowujàce dzieci, ludzi ubogich. PomagaliÊmy te˝ chorym dzieciom, których rodzice lub szko∏y zwraca∏y si´ o pomoc do MPK. Od 2006 r. ze wzgl´du na liczne remonty torowisk i ucià˝liwe objazdy znacz-

Prezes HDK Marek Nawrot.

mych i S∏abowidzàcych w Krakowie przy ul. Tynieckiej, którym od wielu lat Klub nasz si´ opiekuje. Klub prowadzi dzia∏alnoÊç socjalnà dla krwiodawców, g∏ównie w formie wycieczek rekreacyjnych oraz wyjazdów do Cz´stochowy i Lichenia. Utrzymana zosta∏a te˝ zasada bezp∏atnych wczasów dla „Zas∏u˝onych HDK” (co dwa lata). Klub propaguje i prowadzi wÊród za∏ogi profilaktyczne badania zdrowotne, w 2002 r. by∏y to badania spirometrii, a w 2003 r. badania dermatologiczne. Ponadto w siedzibie Klubu znajduje si´

ufundowa∏ mu sztandar (poÊwi´cony 2.02.2002 r. podczas tradycyjnej mszy „tramwajarskiej”). Od tej pory poczet sztandarowy Klubu uczestniczy we wszystkich najwa˝niejszych wydarzeniach na terenie miasta i przedsi´biorstwa. Przez ca∏y okres swojego istnienia Klub wspó∏pracowa∏ z ró˝nymi strukturami PCK, wiele lat opiekunem Klubu by∏ prof. Marian Dole˝al, jeden z prekursorów ruchu HDK w strukturach PCK. W∏adys∏aw MICHALSKI

PRZEWOŹNIK KRAKOWSKI, NR 4/26 R. 2007

1 listopada to jeden z najwa˝niejszych i najbardziej pracowitych dni w roku dla pracowników Miejskiego Przedsi´biorstwa Komunikacyjnego S.A.

Bezpieczny dojazd na cmentarze zieƒ Wszystkich Âwi´tych jest zawsze wyjàtkowy i niepowtarzalny. Z kilku powodów. Ka˝dy z nas w pierwszej kolejnoÊci myÊli o bliskich zmar∏ych, o odwiedzeniu ich grobów i zapaleniu zniczy ku czci ich pami´ci. Wszyscy jako wspólny kierunek podró˝y wybierajà cmentarz i bardzo cz´sto nie tylko jeden. Specyfikà du˝ych miast jest to, ˝e nasi bliscy sà pochowani na ró˝nych nekropoliach w mieÊcie i to nie tylko w Krakowie. To sprawia, ˝e w tym szczególnym dniu konieczne jest zorganizowanie specjalnej komunikacji, aby jak najsprawniej mo˝na by∏o przemieszczaç si´ mi´dzy Krakowskimi cmentarzami.

Ju˝ przez rondo Mogilskie W ostatnich latach nastàpi∏y zmiany w zasadach organizacji komunikacji zbiorowej w Krakowie i tak w roku ubieg∏ym po raz pierwszy za organizacj´ transportu odpowiada∏a wówczas Êwie˝o powo∏ana jednostka miejska – Zarzàd Transportu Publicznego, a w roku bie˝àcym znów zmieni∏ si´ organizator i tym razem by∏ to Zarzàd Dróg i Transportu. Mimo, ˝e rolà MPK S.A. jest wykonywanie przewozów na podstawie zamówienia organizatora transportu to jak zawsze staramy si´ wspieraç swojà wiedzà i doÊwiadczeniem organizatora komunikacji. Poniewa˝ wprowadzone przed laty przez MPK S.A. rozwiàzania polegajàce na uruchomieniu specjalnych linii tramwajowych i autobusowych sprawdzajà si´ i mieszkaƒcy zdà˝yli si´ ju˝ do nich przyzwyczaiç, to jak co roku, nale˝y dostosowaç trasy tych linii do trwajàcych remontów i zamkni´ç czyli do miejscowo i okresowo zmienionej organizacji ruchu. W tym roku zasadniczym zmianom uleg∏a organizacja na wcià˝ przebudowywanym Rondzie Mogilskim a mianowicie przejezdna by∏a relacja tramwajowa Lubicz–Mogilska, natomiast zosta∏a zamkni´ta al. Powstania Warszawskiego. To pozwoli∏o na przywrócenie niekursujàcej w roku ubieg∏ym linii 95 pozwalajàcej dojechaç bezpoÊrednio z Nowej Huty do Cmentarza Rakowieckiego. Równie˝ z tego powodu linia 912, której zadaniem w ubieg∏ym roku by∏o dowiezienie pasa˝erów od tramwajów przyje˝d˝ajàcych od strony Nowej Huty do Ronda Grzegórzeckiego i Ronda Mogilskiego, nie zosta∏a uruchomiona w tym roku.

Sprawdzone rozwiàzania W rejonie Cmentarza Batowice zosta∏y powielone rozwiàzania sprawdzone w ubieg∏ym roku tzn. organizacja przystanków w rejonie p´tli przy ul. Strzelców i wy∏àczenie z ruchu ogólnego ul. Powstaƒców od ul. Strzelców do II bramy cmentarza. Zesz∏oroczne doÊwiadczenia i obserwacje blokowania al. 29 listopada

przez pojazdy chcàce skr´ciç w ul. Powstaƒców zaowocowa∏y wprowadzeniem zakazu skr´tu na wspomnianym skrzy˝owaniu, co w znaczàcy sposób up∏ynni∏o ruch na g∏ównej drodze wylotowej z Krakowa w kierunku Kielc i Warszawy. W rejonie Cmentarza Gr´ba∏ów równie˝ zosta∏y powielone sprawdzone rozwiàzania z roku 2006. Jedynà zmianà by∏o wspomniane wczeÊniej przywrócenie kursowania linii 95 ∏àczàcej t´ nekropoli´ z Rakowicami. Czynnikiem, na który nikt z organizatorów nie ma wp∏ywu jest oczywiÊcie pogoda, która ma bardzo cz´sto decydujàcy wp∏yw na wielkoÊç potoków pasa˝erskich oraz na czas jaki sp´dzamy przy grobach naszych bliskich. Oczywiste jest, ˝e opady, wiatr i mróz powodujà, ˝e czas sp´dzony na cmentarzach ograniczamy do minimum, co z kolei powoduje zwi´kszony ruch i jednoczeÊnie zdecydowanie wy˝sze oczekiwania pasa˝erów w stosunku do punktualnoÊci i niezawodnoÊci przewoênika. W tym roku aura mo˝e nie by∏a wymarzona, jednak sporadyczne i niewielkie opady w godzinach przedpo∏udniowych nie zniech´ci∏y Krakowian do skorzystania z komunikacji miejskiej, a przygotowana oferta okaza∏a si´ w∏aÊciwa. OczywiÊcie zdarza∏y si´ przepe∏nienia w niektórych kursach, lecz szybkie i sprawne dzia∏ania s∏u˝b zaanga˝owanych w organizacj´ i nadzór nad sprawnym funkcjonowaniem transportu publicznego, a w szczególnoÊci Centrali Ruchu MPK S.A. powodowa∏y zminimalizowanie problemów i roz∏adowanie t∏oku przez kierowanie do obs∏ugi linii przecià˝onych dodatkowego rezerwowego taboru zamówionego przez Zarzàd Dróg i Transportu.

Walka o trzy wagony W tym miejscu jednak musz´ wspomnieç, ˝e niewiele brakowa∏o, aby ocena funkcjonowania komunikacji w tym dniu dokonywana zarówno przez MPK S.A. jak i przede wszystkim przez pasa˝erów by∏a zupe∏nie inna. Otó˝ na kilka dni przed 1 listopada otrzymaliÊmy pismo z Zarzàdu Dróg i Transportu, w którym zostaliÊmy poinformowani, ˝e do obs∏ugi czterech (z ogó∏em szeÊciu) linii tramwajowych kursujàcych do Cmentarza Rakowieckiego mamy skierowaç tabor sk∏adajàcy si´ z tylko 2 wagonów. Argumentem, z naszej strony absolutnie nie do przyj´cia, by∏ niewystarczajàcy uk∏ad zasilania sieci trakcyjnej. I tylko zdecydowane i jednoznaczne stanowisko MPK S.A. w tej sprawie, pozwoli∏o na unikni´cie kompletnego parali˝u przewozów tramwajowych. Zapewne wi´kszoÊç Krakowian odwiedzi∏o w Dniu Wszystkich Âwi´tych Cmentarz Rakowicki i mo˝e sobie wyobraziç jak wyglàda∏aby komunikacja gdyby kursowa∏y pociàgi z∏o˝one tylko z 2 wagonów.

Nie uda∏o si´ jednak uniknàç tego problemu w Dzieƒ Zaduszny, kiedy to z naszych obserwacji wynika∏o, ˝e iloÊç taboru skierowana do p´tli w Rakowicach jest zbyt ma∏a, a poinformowany o tym Zarzàd Dróg i Transportu nie zgodzi∏ si´ na uruchomienie pociàgów rezerwowych do obs∏ugi Cmentarza. W bardzo krótkim czasie okaza∏o si´, ˝e tramwaje nie mieszczà wszystkich ch´tnych pasa˝erów i pozostajà oni na przystankach. Dopiero kolejne interwencje odnios∏y skutek, jednak dla pasa˝erów, którzy pozostali na przystankach nie jest to ju˝ ˝adnym pocieszeniem.

Ulotki dla pasa˝erów OczywiÊcie, jak co roku, mimo i˝ specjalna organizacja komunikacji w naszym mieÊcie w okresie Wszystkich Âwi´tych sta∏a si´ ju˝ sta∏à praktykà, przygotowaliÊmy i rozes∏aliÊmy za poÊrednictwem Poczty Polskiej ulotki do wszystkich mieszkaƒców Krakowa i Wieliczki. Taka forma bezpoÊredniej informacji praktykowana od lat ma za zadanie jesz-

Drugiego listopada w dzieƒ zaduszny pasa˝erowie nie mieÊcili si´ w tramwajach. ZDiT decyzj´ o wys∏anie dodatkowych wagonów podjà∏ dopiero po up∏ywie prawie dwóch godzin

cze bardziej zach´ciç mieszkaƒców do korzystania z us∏ug komunikacji miejskiej. Takie dzia∏ania sà konieczne, bo nawet najlepiej przygotowana organizacja komunikacji bez odpowiedniej informacji przekazanej pasa˝erom nie zostanie zaakceptowana i wykorzystana. Zawsze przy takich okazjach pojawiajà si´ g∏osy, ˝e kto b´dzie chcia∏ to dotrze to tych informacji, jednak nie mo˝na zapominaç o tych, którzy nie sà zdecydowani jaki transport wybraç w tym dniu, a taka ulotka mo˝e zach´ciç do jazdy autobusem lub tramwajem.

Wyciàgamy wnioski Tradycjà ju˝ jest, ˝e wszystkie zg∏oszone uwagi dotyczàce funkcjonowania komunikacji w tym dniu sà spisywane i póêniej ju˝ na spokojnie analizowane i przy planowaniu w latach nast´pnych w ramach mo˝liwoÊci uwzgl´dniane. Niestety nikt nie jest w stanie przewidzieç, jakie utrudnienia w ruchu b´dà w nast´pnych latach, i czy uda si´ wprowadziç wszystkie proponowane zmiany, ale z ca∏à pewnoÊcià b´dziemy przekazywaç nasze uwagi do organizatora transportu i staraç si´ aby komunikacja realizowana przez MPK S.A. by∏a przynajmniej tak dobra jak w roku bie˝àcym. Adrian OBUCHOWICZ

PRZEWOŹNIK KRAKOWSKI, NR 4/26 R. 2007

Jurek Wagner jest zwiàzany z MPK od 5.11.1975 roku. Wi´kszoÊç tego czasu przepracowa∏ jako kierowca autobusu na zajezdni Wola Duchacka

„Z∏ota Patera” Jurka Wagnera y∏ nie tylko profesjonalistà w swoim zawodzie, ale te˝ ja- z pracy zawodowej (renko tzw. „patron” wyszkoli∏ wielu m∏odych kierowców. ta) oraz funkcji przeZa swojà d∏ugoletnià prac´ w Przedsi´biorstwie zosta∏ wodniczàcego PRZ wyró˝niony odznakà „Zas∏u˝ony dla MPK”. Jego ˝yciowà pa- Zwiàzku Zawodowego sjà by∏o i jest strzelectwo. Od 1984 roku startuje w zawodach M∏odych na Woli. Jest strzeleckich Przedsi´biorstw Komunikacji Miejskiej – wtedy nadal bardzo aktywnym w Zielonej Górze odby∏ si´ I turniej. Od III edycji (Toruƒ dzia∏aczem Towarzystwa 1986) nosi on nazw´ o „Z∏otà PaKrzewienia ter´” – poczàtkowo Rady ZrzeKultury Fizycznej oraz Ligi Obrony Kraju. szenia P.K.M., od 1993 r. PrezeZ w∏aÊciwà sobie pasjà przygotowuje dru˝yn´ sa Izby Gospodarczej P.K.M. strzeleckà MPK S.A. do nast´pnych zawodów. Jurek jest niedoÊcignionym miW dotychczasowych turniejach nie startowa∏ tylstrzem w strzelaniu z karabinka ko 3 razy (raz w 1998 oraz w latach 1991–92 gdy typu kbks. Ju˝ w swoim drugim ekipa MPK S.A. nie bra∏a w nich udzia∏u). Zastarcie w Starachowicach zdowsze bra∏ aktywny udzia∏ w ich rganizacji, gdy odby∏ 2 miejsce. Potem ca∏y czas bywa∏y si´ w Krakowie. Sukcesy Jurka to nie tyl1994 – Kraków – 1 miejsce by∏ w czo∏ówce, ale seria od ko „Z∏ota Patera”. Wielokrotnie wygrywa∏ 1995 – Zielona Góra – 2 miejsce 1994 roku do dziÊ jest tak impozawody LOK i TKKF na szczeblu miasta i woje1997 – PrzemyÊl – 1 miejsce nujàca, ˝e mo˝na jà zg∏osiç do wództwa. By∏ te˝ organizatorem spartakiad strze1998 – Kraków – 1 miejsce ksi´gi rekordów. leckich dla Krakowskiego Holdingu Komunalne1999 – Kalisz – 1 miejsce Ostatni start w 2006 roku go oraz za∏ogi MPK S.A., które odbywa∏y si´ 2000 – Olsztyn – 2 miejsce w PrzemyÊlu to podwójny sukw minionych latach przynajmniej dwa razy w ro– 1 miejsce 2002 – PrzemyÊl ces Jurka. Walczy∏ wtedy nie tylku. 2003 – Kraków – 1 miejsce ko z rywalami, ale tak˝e ze skutJurek jak dobre wino, im starszy, tym lepszy. 2004 – Kalisz – 1 miejsce kami choroby. W ubieg∏ym Wierzymy w kolejne zwyci´stwa! 2005 – S∏upsk – 1 miejsce roku prze˝y∏ ogromnà osobistà 2006 – PrzemyÊl – 2 miejsce tragedi´ i musia∏ zrezygnowaç Andrzej MITKA

Zwyci´stwa Jerzego Wagnera

Wydarzenia

åwiczenia stra˝ackie chotnicza Stra˝ Po˝arna dzia∏a w naszym przedsi´biorstwie od 1929 roku. Obecnie liczy ponad 100 cz∏onków. Od lat podstawowe zadania stra˝aków nie zmieniajà si´, zmieniajà si´ tylko Êrodki ich realizacji. Zawsze najwa˝niejszy jest jednak zapa∏ i duch ochotników. Dlatego te˝ zawsze dwa razy w roku na wiosn´ oraz jesienià spotykamy si´, aby wspólnie poçwiczyç a tak˝e rywalizowaç. 9 listopada wszystkie techniczne jednostki organizacyjne firmy (stacje obs∏ug) wystawi∏y swoje jednostki stra˝ackie chcàc udowodniç swojà sprawnoÊç w wykorzystaniu konwencjonalnego sprz´tu stra˝ackiego. Rywalizacja polega∏a na tym, aby stosujàc motopompy i rozwijajàc wodne linie gaÊnicze wykonaç jak najszybciej zadanie, czyli obróciç specjalnà tarcz´ oraz wywróciç stojaki. Najlepszy czas uzyska∏a jednostka ze Stacji Obs∏ugi Tramwajów Nowa Huta, drugie miejsce zaj´∏a jednostka ze Stacji Obs∏ugi Autobusów w P∏aszowie a trzecie miejsce jednostka ze Stacji Remontów. Najlepszym wr´czono nagrody ufundowane przez Prezesa firmy oraz odznaczenia stra˝ackie. Nagrody ufundowa∏ tak˝e zwiàzek zawodowy SolidarnoÊç. OczywiÊcie dla nikogo nie zabrak∏o tradycyjnej grochówki. Gospodarzem çwiczeƒ by∏a Stacja Obs∏ugi Autobusów w Bieƒczycach, która wzorowo zorganizowa∏a te nietypowe ze wzgl´du na miejsce zawody. Po raz drugi w historii odbywa∏y si´ one w hali. Marian LESIAK

INWESTYCJE

PRZEWOŹNIK KRAKOWSKI, NR 4/26 R. 2007

Oddajà zgodnie z planem Trwa przebudowa ronda Mogilskiego – od 21 wrzeÊnia je˝d˝à ju˝ po nim tramwaje poprzednim numerze „Przewoênika” opisywa∏em jak post´pujà prace na najwi´kszej przebudowie uk∏adu komunikacyjnego w Krakowie tj. na rondzie Mogilskim. Jednak wówczas mo˝na by∏o pisaç tylko o zmianach dla trakcji autobusowej, bowiem od czasu wy∏àczenia komunikacji tramwajowej na rondzie i skierowania jej na specjalnie wybudowane torowisko tymczasowe nic si´ nie zmienia∏o. A˝ do wrzeÊnia 2007 roku. Dok∏adnie 20 wrzeÊnia w czwartek nastàpi∏o oficjalne i uroczyste dopuszczenie do ruchu tramwajowego w relacji Lubicz – Mogilska. W tym dniu i miejscu odby∏a si´ równie˝ prezentacja pierwszego wagonu z trzeciej serii nowoczesnych tramwajów niskopod∏ogowych Bombardier. UroczystoÊci te by∏y równie˝ uÊwietnione wyst´pami artystycznymi, które przypomnia∏y Krakowianom scenki z historycznego uruchomienia komunikacji tramwajowej pomi´dzy Krakowem i Nowà Hutà oraz wyst´pami orkiestry MPK S.A. Ju˝ od nast´pnego dnia na ul. Lubicz i Mogilskiej kursowa∏y tramwaje liniowe

i po roku utrudnieƒ mieszkaƒcy i pasa˝erowie mogli znów korzystaç z komunikacji pomi´dzy Dworcem G∏ównym i Nowà Hutà bez ucià˝liwych objazdów. Warto dodaç, ˝e zakoƒczenie prac na samym Rondzie Mogilskim da∏o jednoczeÊnie mo˝liwoÊç przejazdu samà ul. Lubicz pomi´dzy ul. Rakowickà i rondem, który to odcinek zosta∏ ju˝ wczeÊniej wyremontowany ale musia∏ czekaç na dokoƒczenie prac na rondzie. Jednak oddanie do ruchu torów nie jest jednoznaczne z zakoƒczeniem prac na wspomnianym odcinku i nadal jest to plac budowy. Wcià˝ trwajà prace w bezpoÊrednim sàsiedztwie torowiska i nie sà jeszcze czynne przystanki na dolnym poziomie ronda. Ze wzgl´dów bezpieczeƒstwa nadal obowiàzuje ograniczenie pr´dkoÊci dla tramwajów. Te utrudnienia potrwajà jeszcze zapewne do czasu ca∏kowitego zakoƒczenia prac i oddania do u˝ytkowania realizowanej inwestycji. Wówczas b´dà gotowe m.in. ciàgi piesze, które pozwolà na sprawne i szybkie przemieszczanie si´ po-

Siedem lat czekali mieszkaƒcy Krakowa na wybudowanie nowej linii tramwajowej

Nowa trasa tramwajowa ostatnich latach w Krakowie wiele torowisk jest remontowanych lub modernizowanych. Rzadko jednak oddawane sà do ruchu ca∏kiem nowe ciàgi tramwajowe. Takim ca∏kowicie nowym odcinkiem oddanym w roku 2007 jest torowisko w ul. Pawiej ∏àczàce ul. Kamiennà ze skrzy˝owaniem przy Dworcu G∏ównym. Samà budow´ i oddanie do eksploatacji mo˝na podzieliç na dwa etapy. Pierwszym jest odcinek przy ul. Pawiej wzd∏u˝ budynku Galerii Krakowskiej do przystanku przy Politechnice, gdzie torowisko przebiega wzd∏u˝ jezdni i ciàgów pieszych, a drugim odcinek pomi´dzy Politechnikà i ul. Kamiennà – ju˝ ca∏kowicie wydzielone. W takiej te˝ kolejnoÊci by∏y oddawane do ruchu. Poniewa˝ pierwszy odcinek nie posiada∏ p´tli umo˝liwiajàcej wagonom zawracanie mog∏y tam kursowaç tylko tramwaje dwukierunkowe, tzn. takie, które posiadajà kabin´ motorniczego po obu stronach. Takie sk∏ady zosta∏y zakupione przez MPK i poczàtkowo mo˝na nimi by∏o jeêdziç na linii nr 30 od Galerii wokó∏ Plant i wróciç pod Galeri´. Póêniej, kiedy mo˝na ju˝ by∏o uruchomiç przystanki przy Politechnice zosta∏a uruchomiona linia nr 24 kursujàca na trasie pomi´dzy Politechnikà a Bronowicami. I taka organizacja obowiàzywa∏a a˝ do zakoƒczenia remontu

ciàgu tramwajowego od ul. Kamiennej do Krowodrzy Górki oraz zakoƒczenia przebudowy samej p´tli przy ul. Kamiennej. Ostateczne zakoƒczenie robót i dopuszczenie do ruchu ca∏ego nowego ciàgu nastàpi∏o w dniu 30 sierpnia a tramwaje ruszy∏y na nowà tras´ ju˝ od pierwszego dnia wrzeÊnia. Jak zawsze w zwiàzku z pojawieniem si´ nowego odcinka torów, nastàpi∏y zmiany w kursowaniu linii tramwajowych. Na nowe trasy przez ul. Pawià zosta∏y skierowane linie nr 19 i 34 oraz nowa linia nr 12 kursujàca pomi´dzy Bronowicami i Krowodrzà Górkà. Tym samym na ciàgu ul. D∏ugiej pozosta∏y tylko dwie linie nr 3 i 5, z czego ta ostatnia zosta∏a skrócona do p´tli Dworzec Towarowy przy ul. Kamiennej. Dzi´ki nowemu po∏àczeniu czas jazdy pomi´dzy Dworcem Towarowym i Dworcem G∏ównym zosta∏ skrócony o 2 minuty co mo˝e nie wyglàda okazale, ale jest to krócej a˝ o 25% w porównaniu z trasà przez ul. D∏ugà. Dodajàc do tego jeszcze cz´ste i niestety czasami d∏ugotrwa∏e blokowanie torowiska w ul. D∏ugiej przez êle zaparkowane samochody, nowe po∏àczenie jest równie˝ atrakcyjniejsze dla pasa˝erów pod wzgl´dem pewnoÊci dotarcia do celu podró˝y. Poza tym w przypadku zablokowania torowiska na ul. D∏ugiej du˝e osiedle, jakim jest Krowodrza Gór-

mi´dzy przystankami, co obecnie dla wielu pasa˝erów jest bardzo ucià˝liwe. Zakoƒczenie prac na rondzie Mogilskim jest planowane na wiosn´ przysz∏ego roku, jednak nie b´dzie to koniec wszystkich prac w tym rejonie.

Wcià˝ b´dà trwa∏y prace w tunelu szybkiego tramwaju pomi´dzy Rondem Mogilskim i Politechnikà, co z kolei nie b´dzie pozwala∏o na uruchomienie wszystkich relacji tramwajowych na samym rondzie. Planowane jest równie˝ rozpoczćie prac zwiàzanych z przebudowà sàsiedniego ronda Grzegórzeckiego, co z pewnoÊcià b´dzie mia∏o wp∏yw na przebieg tras tramwajowych i autobusowych w tym rejonie. Tak wić na zakoƒczenie wszelkich utrudnieƒ komunikacyjnych w tym rejonie miasta b´dziemy musieli jeszcze poczekaç. Adrian OBUCHOWICZ ka, nie zostaje pozbawione komunikacji tramwajowej. Warto jeszcze wspomnieç, ˝e nie wszystko, co zosta∏o wybudowane w ul. Pawiej jest widoczne. Na wysokoÊci Politechniki pod obecnymi przystankami tramwajowymi jest jeszcze jedna para przystanków pod ziemià w tunelu tramwaju szybkiego biegnàcego od Ronda Mogilskiego. Kilkadziesiàt metrów dalej widaç wyjazd z tunelu i mniej wićej pod wiaduktem obie linie ∏àczà si´. Tunel tramwajowy wraz z przystankami zostanie oddany do ruchu dopiero po zakoƒczeniu realizacji tego etapu szybkiego tramwaju, co nastàpi prawdopodobnie za rok. Na koniec, mimo wszelkich zalet nowego po∏àczenia, jest jeden mankament. Zdaniem wielu uczestników ruchu torowisko w wzd∏u˝ budynku Galerii nie jest bezpieczne. Bardzo du˝e nat´˝enie ruchu pieszego i brak oddzielenia ciàgu pieszego od torowiska barierkami stwarza realne zagro˝enia ˝ycia i zdrowia dla pieszych. Samo wyró˝nienie torowiska kolorystycznie nie jest wystarczajàce i nie wszyscy je zauwa˝ajà, a dodajàc do tego cichy nowoczesny tabor wielu przechodniów po prostu nie s∏yszy nadje˝d˝ajàcego tramwaju i tym samym niebezpieczeƒstwa. W tej sprawie interweniowaliÊmy ju˝ u zarzàdcy drogi tj. w Zarzàdzie Dróg i Transportu niestety bez efektu. Miejmy nadziej´, ˝e tragiczne wydarzenia, do jakich dosz∏o ju˝ na ul. Pawiej z udzia∏em tramwaju ju˝ nigdy wićej si´ nie powtórzà i to bez wzgl´du na ich przyczyn´. Adrian OBUCHOWICZ

OKIEM PASA˚ERA

PRZEWOŹNIK KRAKOWSKI, NR 4/26 R. 2007

Czerwone Êwiat∏o dla tramwajów Paêdziernikowy poranek, ulica Kamienna. Na czerwonym Êwietle przed nowo wyremontowanà p´tlà Dworzec Towarowy stoi samochód, dla tramwajów Êwieci si´ pozioma szczelina. Z Nowego Kleparza nadje˝d˝a tramwaj linii 3. W tym momencie samochód otrzymuje zielone Êwiat∏o, a tramwaj musi czekaç, zanim wjedzie na p´tl´

a∏e szcz´Êcie, ˝e jadàc po wyremontowanej linii do Krowodrzy Górki takiej sytuacji ju˝ nie doÊwiadczymy – mo˝na pomyÊleç. Wszak ka˝de skrzy˝owanie wyposa˝ono w p´tle indukcyjne, by tramwaj nie musia∏ czekaç na wolnà drog´. To, jak jest to wa˝ne najlepiej widaç po policzeniu wszystkich skrzy˝owaƒ na zmodernizowanej linii. Na 2,5 kilometrowym odcinku Krowodrza Górka – Politechnika takich skrzy˝owaƒ

jest ∏àcznie siedem. Na szcz´Êcie, sterowniki sygnalizacji dzia∏ajà wyÊmienicie. Pod warunkiem, ˝e tramwaj porusza si´ z pr´dkoÊcià r´cznej drezyny. Jak si´ okazuje ju˝ przy pierwszym przejeêdzie, tramwaj musi si´ niemal zatrzymaç, by dostaç nagrod´ w postaci wolnej drogi. Nawet na pierwszym przejeêdzie przez tory, zlokalizowanym… zaraz za p´tlà. Przed remontem kolejny sygnalizator sta∏ dopiero przy z∏o˝onym skrzy˝owaniu ulic Bratys∏awskiej i Doktora Twardego. By jednak nieco uatrakcyjniç przejazd, odcinek bez Êwiate∏ zosta∏ skrócony – sygnalizacja pojawi∏a si´ teraz przy ulicy Kluczborskiej, po której jeêdzi niewiele samochodów. Nie Êmiem wàtpiç w zasad-

noÊç „Êwiate∏” przy Bratys∏awskiej, ale skàd pomys∏, by osiedlowa uliczka zosta∏a w ten sposób wyró˝niona? Czy nie mo˝na by∏o skorzystaç ze sprawdzonego rozwià-

zania z ulic Dietla czy Kocmyrzowskiej, gdzie priorytetem jest przejazd tramwaju? Nie robi∏oby to ró˝nicy – gdyby odleg∏oÊç p´tli indukcyjnej by∏a dobrana na tyle rozsàdnie, by tramwaj nie musia∏ niepotrzebnie hamowaç. Z jednego z nast´pnych przejÊç cieszyç mogà si´ piesi – o ile do tej pory po remontach na przejÊciach dla pieszych w ró˝nych cz´Êciach Krakowa pojawia∏y si´ przyciski, to przy ulicy Piel´gniarek nastàpi∏ wyraêny prze∏om. Pieszy, choç rzadziej spotykany tam ni˝ tramwaj, zawsze ma zielone Êwiat∏o. Wszak˝e ∏atwiej zwolniç kilkudziesi´ciotonowy pojazd, ni˝ zmusiç cz∏owieka do naciÊni´cia przycisku. Z podobnego za∏o˝enia wyszed∏ projektant p´tli Dworzec Towarowy, przed którà niemal ka˝dy tramwaj musi si´ zatrzymaç. A to dlatego, ˝e przejÊcie poÊrodku p´tli, przy przystanku, okaza∏o si´ niewystarczajàce. Nie tylko przed koƒcówkà pojawi∏o si´ nowe. Specjalnie dla niego dobudowano nieistniejàcy wczeÊniej chodnik po pó∏nocnej stronie p´tli. Byç mo˝e uznano, ˝e niewiele si´ dzieje w okolicy Kamiennej i wypada∏oby ten rejon jakoÊ zaktywizowaç. I tu nale˝y przyznaç pomys∏odawcy sukces. Opustosza∏e do niedawna okolice regularnie, co 20 minut zape∏niajà si´ ludêmi. Najcz´Êciej mieszkaƒcami Krowodrzy, którzy do koƒ-

cówki niegdyÊ „swojej” linii 5 muszà teraz doje˝d˝aç. Na pewno z równym entuzjazmem zareagowali na brak linii 7, w niewielkim tylko stopniu rekompensowany przez „dwunastk´”. Pominàwszy ju˝ fakt jej wàtpliwej przydatnoÊci ze strony Krowodrzy (wi´ksze potrzeby majà Bronowice), pozostaje kwestia cz´stotliwoÊci. Zamiast dwóch linii kursujàcych co 20 minut (5 i 7), pozosta∏a jedna, z takimi samymi odst´pami. W oczekiwaniu na „piàtk´” warto znaleêç sobie jakieÊ zaj´cie. Mo˝na na przyk∏ad przyjrzeç si´ bli˝ej p´tli Dworzec To-

warowy. Czego by o niej nie powiedzieç, wyglàda imponujàco. Dwa, do trzech torów, mo˝liwy przejazd w ka˝dej relacji. Szybka analiza uk∏adu rozjazdów ujawnia tajemnic´ poliszynela: to nie jedna du˝a p´tla, a dwie, splecione p´tle jednotorowe! Nie ma mo˝liwoÊci wyprzedzenia brygady majàcej odjazd póêniej. Nie oznacza to oczywiÊcie, ˝e ta p´tla si´ nie sprawdzi. Mo˝e ona dzia∏aç bezproblemowo (nie uwzgl´dniajàc kompletnie odbiegajàcej od potrzeb sygnalizacji Êwietlnej), gdy koƒczà tam bieg dwie linie – jedna z Nowego Kleparza i jedna z Politechniki czy tunelu. W przeciwnym wypadku albo jeden kurs b´dzie opóêniony, albo drugi nadspieszony (mogliÊmy to obserwowaç przez kilka miesi´cy na Cmentarzu Rakowickim). Teoretycznie nie sprawia to problemu – mo˝e koƒczyç tam tylko jedna, szczytowa linia. Nale˝y tylko zadaç pyta-

nie czy jest to potrzebne. A za tym pytaniem pójdzie nast´pne: czy przebudowa Dworca Towarowego by∏a niezb´dna? Czy nie lepiej by∏oby zbudowaç zwyk∏e skrzy˝owanie? Sam remont oczywiÊcie nie by∏ niczym z∏ym. Wystarczy wspomnieç wydarzenia z 13 paêdziernika 2006, czy 16 marca 2007, gdy dosz∏o do wykolejeƒ na prostych odcinkach (w obu przypadkach „ofiarà” by∏ NGT6). Te dwa, i wiele wczeÊniejszych wydarzeƒ (jak niezliczone wykolejenia na samej p´tli Krowodrza Górka) by∏y najlepszym dowodem na koniecznoÊç remontu torowiska. Teraz przez wiele lat do takiej sytuacji na pewno nie dojdzie. Cieszà te˝ pozornie niewielkie zmiany, takie jak przeniesienie przystanku Bratys∏awska w kierunku Krowodrzy Górki przed skrzy˝owanie (choç przyznam, nie rozumiem motywów dok∏adnie odwrotnego dzia∏ania na przystanku Pràdnicka). Tramwaj zawsze musi straciç na nim troch´ czasu, a do marca musia∏ traciç kolejne minuty na wymian´ pasa˝erów. Dobrze, ˝e powsta∏o kolejne „zielone torowisko”, poroÊni´te trawà. Zwi´kszy∏a si´ te˝ znaczàco pojemnoÊç p´tli na Krowodrzy. Wprawdzie trzy perony wprowadzi∏y pewien zam´t – pasa˝erom cz´sto ci´˝ko rozpoznaç, z którego peronu tramwaj odjedzie, lecz tu pomaga g∏oÊnik zainstalowany na dworcu: odjazdy sà zapowiadane. Dalsze remonty? Jak najbardziej. Ale z g∏owà. Zw∏aszcza w sprawie sygnalizacji. Rados∏aw KO¸ODZIEJ

OBIEKTY

PRZEWOŹNIK KRAKOWSKI, NR 4/26 R. 2007

Wola Duchacka ma nowà myjni´ dla autobusów miesiàcu listopadzie 2007 roku w Stacji Obs∏ugi Autobusów Wola Duchacka rozpocz´to okres rozruchowy nowej przejazdowej myjni autobusowej Christ Ecobus DURA C4100 dostarczonej w ramach post´powania przetargowego w trybie negocjacji sektorowych przez firm´ Christ Myjnie Samochodowe Sp. z o.o. z Warszawy. W za∏o˝eniach do specyfikacji istotnych warunków zamówienia przyj´to docelowo model myjni przejazdowej, który w warunkach pracy Stacji Obs∏ugi podczas obs∏ugi codziennej pozwoli skutecznie ograniczyç czas mycia zewn´trznego autobusów bez negatywnego wp∏ywu na jakoÊç wykonywanych czynnoÊci. Dostarczona myjnia w ca∏oÊci wykonana jest w technologii ze stali nierdzewnej, stabilna, spawana konstrukcja sk∏ada si´ z usytuowanego skoÊnie stacjonarnego portalu g∏ównego z dwoma bocznymi cz´Êciami. Na ka˝dej cz´Êci bocznej umieszczone sà dwa wychylne ramiona do których przymocowane sà podwójnie wsparte szczotki boczne. Ka˝da z czterech podwójnie umocowanych szczotek pionowych umieszczona jest na wychylnym ramieniu. Para szczotek bocznych przewidziana do mycia przodu pojazdu jest pneumatycznie przywodzona do pozycji centralnej. Mycie pojazdu odbywa si´ podczas jego przejazdu przez myjni´. Dzi´ki asymetrycznemu umieszczeniu szczotek eliminowane sà zabrudzenia z frontowej powierzchni autobusu. Nast´pnie cztery pneumatycznie sterowane szczotki myjà powierzchnie boczne, aby w koƒcowej fazie mycia dwie boczne szczotki sterowane pneumatycz-

cym agresywnà chemi´ s∏u˝àcy namoczeniu bocznych powierzchni autobusu oraz ÊredniociÊnieniowego mycia o wydajnoÊci 215 l/min i ciÊnieniu 15 barów w zamkni´tym ∏uku ze stali nierdzewnej równie˝ z urzàdzeniem dozujàcym szampon lub inny Êrodek myjàcy s∏u˝àcy intensywnemu myciu bardzo zabrudzonych bocznych powierzchni autobusu. Szczotki myjàce oraz bramki wst´pna i ÊredniociÊnieniowa zasilane sà wodà wtórnà z zamkni´tego obiegu i lokalnej oczyszczalni. Za portalem ze szczotkami myjàcymi zamontowana jest bramka realizujàca stacjonarny uk∏ad sp∏ukiwania wodà czystà 85 l/min i ciÊnieniu 3 barów w zamkni´tym ∏uku wspó∏pracujàca z urzàdzeniem dozujàcym pozwalajàcym realizowaç woskowanie umytych powierzchni autobusu. Proces mycia autobusu na nowej przejazdowej myjni przebiega nast´pujàco: Autobus przeje˝d˝a w tunelu pracy myjni z zalecanà przez producenta pr´dkoÊcià 6–12 m/min, w Êwietle fotokomórek uruchamia program mycia, na bramce wst´pnej jest zraszany wodà z dodatkiem chemii zmi´kczajàcej zabrudzenia, dalej na bramce ÊredniociÊnieniowej nast´puje intensywne mycie z u˝yciem szamponu nast´pnie szczotki pionowe wykonujà mycie zasadnicze powierzchni bocznych autobusu a na koƒcu procesu mycia autobus sp∏ukiwany jest wodà czystà z dodatkiem wosku na bramce sp∏ukujàcej, wyjazd poza Êwiat∏o fotokomórek uruchamia zielone Êwiat∏o dla kolejnego pojazdu. Myjnia wyposa˝ona zosta∏a ponadto w system r´cznego i automatycznego zabezpieczenia przeciwmrozowego oraz sys-

nie, prowadzone po mytej powierzchni, osiàgn´∏y ty∏ autobusu i usun´∏y zabrudzenia z tylnej powierzchni. Przed szczotkami myjàcymi zlokalizowane sà dwie bramki realizujàce stacjonarne uk∏ady mycia wst´pnego o wydajnoÊci 55 l/min i ciÊnieniu równemu 3 barom wyp∏ywajàcej wody z urzàdzeniem dozujà-

tem prze∏àczania ca∏ej myjni na prac´ z wodà Êwie˝à. W oddzielnym pomieszczeniu maszynowni gdzie doprowadzone sà woda czysta i woda wtórna zlokalizowane zosta∏y pompy zasilajàce, zbiorniki: 1100 l do separacji wody Êwie˝ej i 1500 l do separacji wody wtórnej, urzàdzenie do mycia r´cz-

nego, pompy dozujàce chemi´ oraz sterowanie pracà zespo∏ów bezpoÊrednio realizujàcych mycie autobusów. W lokalnej oczyszczalni wody pracujàcej w obiegu zamkni´tym zainstalowano po raz pierwszy w naszym przedsi´biorstwie uk∏ad ozonowania s∏u˝àcy do usuni´cia bakterii i nieprzyjemnego zapachu odzyskiwanej wody. W sk∏ad uk∏adu wchodzà generator ozonu, wytwornica

tlenu z powietrza oraz dyfuzor emisji w Êrodowisku wodnym. Pierwsze dni u˝ytkowania nowej przejazdowej myjni autobusowej potwierdzi∏y trafnoÊç wyboru i skutecznoÊç pracy myjni. Mo˝na umyç autobus przegubowy w 2,5 minuty a autobus 12-metrowy w 1,5 minuty. Na dzieƒ dzisiejszy kierowcy Zajezdni muszà opanowaç nowà technik´ przejazdowego mycia autobusów na Woli Duchackiej. Nale˝y optymistycznie za∏o˝yç ˝e im si´ to uda. W przypadku niepowodzeƒ, rozwiàzaniem gwarantujàcym wymaganà powtarzalnoÊç prac zwiàzanych z prowadzeniem czynnoÊci na linii OC b´dzie wprowadzenie pilotów zajezdniowych na Woli Duchackiej wzorem obiektów na P∏aszowie i Bieƒczycach. Nale˝y równie˝ nadmieniç ˝e monta˝ myjni zosta∏ poprzedzony pracami budowlanymi wymianà posadzki i po∏o˝eniem p∏ytek gresowych na Êcianach bocznych tunelu przejazdowego myjni, likwidacjà kana∏u rewizyjnego i wymianà bramy wyjazdowej ze stanowiska nowej myjni oraz modernizacjà sterowania wszystkich bram wjazdowych i wyjazdowych w hali OC. Wszystkie wymienione prace adaptacyjne zosta∏y sfinansowane z bud˝etu Stacji Obs∏ugi Autobusów Wola Duchacka. Dodatkowo pracownicy stacji wykonali trudne i niebezpieczne prace rozbiórkowe konstrukcji stalowych wewnàtrz i na zewnàtrz hali OC zmieniajàc w zauwa˝alny sposób jej otoczenie. W∏adys∏aw ˚MUDA

OBIEKTY

PRZEWOŹNIK KRAKOWSKI, NR 4/26 R. 2007

Nowoczesna i bezpieczna stacja Od listopada 2007 roku wszystkie autobusy MPK S.A. w Krakowie tankujà na stacjach spe∏niajàcych najwy˝sze europejskie standardy a prze∏omie paêdziernika i listopada nastàpi∏o na terenie Stacji Obs∏ugi Autobusów Bieƒczyce uruchomienie trzeciej przebudowanej w naszej firmie nowoczesnej stacji paliw. Tym razem odby∏o si´ ono bez wielkiej uroczystoÊci, mo˝na by rzec prawie niezauwa˝enie. Ale ró˝nica jest i to widoczna, nie tylko dla tych którzy na co dzieƒ pracujà w Bieƒczycach. Prace przy przebudowie rozpocz´to w kwietniu 2007 roku. Od wyburzenia dawnych magazynów w´gla przy nieczynnej kot∏owni, wykonania nowej nawierzchni betonowej przystosowanej do wymagaƒ stacji paliw i monta˝u dwóch kontenerów paliwowych na okres trwania remontu. Zasadniczy zakres prac przy samej stacji paliw obejmowa∏: – wyburzenie istniejàcego pawilonu stacji wraz z pomieszczeniem magazynowym i budow´ nowego pawilonu, – demonta˝ istniejàcej wiaty i monta˝ nowej, – wymian´ podziemnych zbiorników paliwowych, – monta˝ nowej instalacji paliwowej i sterujàcej,

– budow´ szczelnej nawierzchni w strefie tankowania autobusów, – monta˝ kanalizacji technologicznej z separatorem oczyszczania Êcieków.

W wyniku przeprowadzonych prac powsta∏ w pe∏ni nowoczesny obiekt na miar´ XXI wieku. Nowy pawilon o powierzchni 112,9 m2 sk∏ada si´ z cz´Êci biurowej, socjalnej oraz z du˝ej cz´Êci magazynowej o powierzchni 79 m2 wyposa˝onej w oddzielne wejÊcie umo˝liwiajàce transport ko∏owy. W miejsce dwóch starych zbiorników paliwowych o pojemnoÊci 50 000 l ka˝dy zastosowano jeden zbiornik ekologiczny dwukomorowy z podwójnym p∏aszczem

ByliÊmy w Kortrijk Co roku w paêdzierniku w belgijskim mieÊcie Kortrijk odbywajà si´ jedne z najwi´kszych europejskich targów autobusowych ∏aÊciwie jest to wystawa, na której prawie wszyscy producenci autobusów przedstawiajà swoje produkty. Nie zabrak∏o wi´c najwi´kszych i najbardziej znanych producentów autobusów. Swoje miejskie niskopod∏ogowe pojazdy przedstawia∏y równie˝ dosyç egzotyczne dla nas firmy m.in. bia∏oruskie, ukraiƒskie, chiƒskie, tureckie, belgijskie i holenderskie a tak˝e, znana nam hisz-

paƒska Castrosua. Swoje autobusy pokazali tak˝e polscy producenci: Solaris Bus&Coach oraz Solbus. Na wystawie zaobserwowaç mo˝na by∏o obowiàzujàce trendy rozwojowe w miejskiej komunikacji autobusowej. Standardem sà pojazdy niskopod∏ogowe oraz niskowejÊciowe i to we wszystkich grupach wielkoÊci pojazdów, tak˝e w autobusach „mini” czyli o d∏ugoÊci oko∏o 8 metrów. Pokazano wiele modeli tych ma∏ych autobusów, ale nale˝y zaznaczyç, ˝e ich produkcjà zajmujà si´ nieznane w Polsce firmy, co oczywiÊcie musi powodowaç trudnoÊci serwisowe. Belgijska wystawa potwierdzi∏a, ˝e autobusy wyposa˝ane sà w coraz wi´kszà iloÊç elektroniki, która

wyposa˝ony w ciàg∏y monitoring szczelnoÊci o pojemnoÊci 100 000 l. Z wymianà zbiorników wiàza∏a si´ te˝ utylizacja ska˝onej ziemi w iloÊci prawie 120 ton. Dystrybutory z satelitami firmy TATSUNO-BENâ pracujàce w systemie t∏ocznym umo˝liwiajà tankowanie autobusów niezale˝nie od usytuowania wlewu paliwa. Zainstalowany system kontrolno-pomiarowy SiteSentinel I firmy OPW-Petro Vend umo˝liwia m.in. pomiar poziomu paliwa i wody, generowanie alarmów zwiàzanych z wartoÊciami kry-

tycznymi oraz pomiar szczelnoÊci instalacji paliwowej. Pewnà nowoÊcià jest zastosowany system dystrybucji p∏ynów technologicznych. Na dwóch stanowiskach mo˝na uzupe∏niaç dwa rodzaje olejów oraz ciecz ch∏odzàcà, ca∏oÊç nadzoruje system komputerowy. Pod nowà wiatà zainstalowano te˝ kamery systemu monitoringu wizyjnego nadzorujàce prac´ stacji paliw. Tomasz MOèDZIERZ

w wielu wypadkach jest u∏atwieniem, ale cz´sto to po prostu zb´dny gad˝et, bardziej efektowny ni˝ efektywny. Obserwuje si´ tak˝e dà˝enie producentów do zszokowania klientów wspania∏ym wzornictwem, kolorami, oÊwietleniem a tak˝e podkreÊleniem w∏aÊciwoÊci ekologicznych autobusów, których tak naprawd´ za bardzo zwi´kszyç nie mo˝na. Lecz przecie˝ wiadomo, ˝e marketing jest bardzo wa˝ny a kupujàcy musi uwzgl´dniaç to, co dla niego jest najwa˝niejsze a nie to, co wa˝ne jest dla producenta. Marian LESIAK

TABOR

PRZEWOŹNIK KRAKOWSKI, NR 4/26 R. 2007

Nowoczesny i gada Od kilku tygodni na ulicach miasta mo˝emy zobaczyç nowe, niskopod∏ogowe tramwaje, które kursujà na linii nr 12. To ju˝ trzecia seria nowoczesnych pojazdów, jakie trafiajà na nasze ulice. Niebawem wraz z ju˝ je˝d˝àcymi b´dzie ich 50 szystko zacz´∏o si´ ju˝ dziewi´ç lat temu. W lutym 1998 roku zosta∏a podpisana umowa na dostaw´ 14 niskopod∏ogowych wagonów tramwajowych dla MPK SA w Krakowie. SpoÊród kilku ofert wybrano ma∏o znanego na rynku tramwajowym producenta wagonów kolejowych firm´ Deutche Waganbau AG z Bautzen, który w przeddzieƒ podpisania umowy sta∏

Jednym z wa˝niejszych elementów wagonu jest dach, który z uwagi na zmian´ miejsca monta˝u zespo∏ów sterowania, spowodowanà obni˝eniem przestrzeni pasa˝erskiej, mieÊci skrzynie ze wszystkimi zastosowanymi w wagonie urzàdzeniami. Na dachu umieszczone zosta∏y wsporniki i uchwyty umo˝liwiajàce szybki monta˝ skrzyƒ z aparaturà, odbierak pràdu, kana∏y wentylacyjne oraz elementy przegubu.

Bezpieczeƒstwo przede wszystkim

si´ cz´Êcià najwi´kszego Êwiatowego producenta pojazdów szynowych czyli kanadyjskiej firmy Bombardier Transportation.

Mocna konstrukcja W marcu 2006 roku podpisana zosta∏a kolejna umowa b´dàca elementem wspó∏finansowanego przez Uni´ Europejskà programu pt. „Zintegrowany transport publiczny w aglomeracji krakowskiej – etap I”. Ca∏y projekt, obok zakupu 24 niskopod∏ogowych wagonów, obejmowa∏ tak˝e przebudow´ ulicy Lubicz i Rakowieckiej oraz przebudow´ linii tramwajowej od p´tli Dworzec Towarowy do p´tli Krowodrza Górka. Dwa zadania torowo-drogowe zosta∏y ju˝ zrealizowane, ale tramwaje z uwagi na d∏ugi okres produkcji dostarczane sà dopiero od niedawna. Dostawcà wagonów zosta∏o konsorcjum trzech firm: Bombardiera, Vossloh Kiep oraz Solaris bus&coach. Koncepcja budowy zamówionych wagonów zosta∏a oparta na znanych w Europie i wielokrotnie prezentowanych w Polsce rozwiàzaniach. Modu∏owa konstrukcja z∏o˝ona jest z trzech cz´Êci: niemal identycznych skrajnych oraz Êrodkowego b´dàcego przegubem podtrzymujàcym oba zewn´trzne cz∏ony. Ca∏a konstrukcja wagonu wykonana jest ze stali o podwy˝szonej odpornoÊci na korozj´ zapewniajàcej, wraz z zastosowanymi Êrodkami ochronnymi, wieloletnie u˝ytkowanie bez koniecznoÊci przeprowadzania remontu. Szkielet Êcian bocznych oraz portale drzwi stanowià lekkà samonoÊnà konstrukcj´. Ze wzgl´du na bezpieczeƒstwo pieszych i innych u˝ytkowników dróg, w razie ewentualnego wypadku, wagon nie posiada naro˝ników i ostrych kraw´dzi.

Poszczególne cz∏ony po∏àczone sà ze sobà przegubami umieszczonymi pod pod∏ogà wagonu a na dachu rozlokowano elementy oporowe uniemo˝liwiajàce nadmierne wychylenie i skr´cenie poszczególnych cz∏onów. Przeguby os∏oni´te zosta∏y podwójnà opoƒczà. Okna zosta∏y wklejone w pud∏o wagonu w jednej linii niezale˝nie od wysokoÊci pod∏ogi. Wszystkie okna na Êcianie bocznej, za wyjàtkiem wyjÊç awaryjnych, posiadajà w górnej cz´Êci element umo˝liwiajàcy przewietrzanie wn´trza. W serii pojazdów z 2000 roku drzwi umieszczone zosta∏y wy∏àcznie na Êcianie prostej wagonu w celu wyeliminowania niebezpieczeƒstwa przytrzaÊni´cia pasa˝erów. Dzi´ki takiemu rozwiàzaniu motorowy ma mo˝liwoÊç obserwacji wszystkich drzwi pasa˝erskich bez koniecznoÊci stosowania dodatkowych urzàdzeƒ zabezpieczajàcych w nadmiernej iloÊci. Niestety takie rozwiàzanie stwarza∏o w koƒcowej cz´Êci pojazdu „kieszeƒ” utrudniajàcà dost´p kursujàcych na niewielkich odleg∏oÊciach pasa˝erów. W drugiej oraz trzeciej serii zabudowane zosta∏y na skosie piàte drzwi, których otwieranie dla bezpieczeƒstwa nast´puj´ w stron´ koƒca pojazdu i nie przes∏ania widocznoÊci obserwujàcemu w lusterku motorniczemu. Ka˝de drzwi mogà byç sterowane indywidualnie przez pasa˝erów z zewnàtrz i wewnàtrz pojazdu. W przypadku nie korzystania z otwartych drzwi zamykajà si´ one automatycznie sygnalizujàc t´ funkcj´ Êwietlnie i dêwi´kowo. Drzwi wyposa˝one zosta∏y w fotokomórki w dolnej cz´Êci oraz czujniki ciÊnieniowe umieszczone na ich wewn´trznej kraw´dzi. Najmniejszy opór powoduje natychmiastowe przerwanie funkcji zamykania i powtórne ich otwarcie.

Informacja z g∏oÊnika Przestrzeƒ pasa˝erska wagonu znajduje si´ na dwóch poziomach: niskiej zajmujàcej oko∏o 70% pod∏ogi umieszczonej na wysokoÊci 360 mm nad g∏ówkà szyny (w strefie wejÊcia pod∏oga obni˝ona jest do 290 mm) oraz wysokiej umieszczonej nad wózkami nap´dowymi na wysokoÊci 560

mm. Wagon jest przystosowany do przewozu 180 pasa˝erów, w tym 74 na wygodnych siedzeniach. Miejsce na wózki dzieci´ce i inwalidzkie przewidziano w przedniej cz´Êci wagonu naprzeciw pierwszych drzwi. Wygrodzenie, podobnie jak wszystkie por´cze i uchwyty wagonu, wykonane zosta∏o z nierdzewnej szczotkowanej stali. System informacji dla pasa˝erów wagonów serii I i II sk∏ada si´ z ciek∏okrystalicznych zewn´trznych wyÊwietlaczy, wewn´trznych diodowych tablic informacyjnych oraz zewn´trznego i wewn´trznego nag∏oÊnienia. W serii trzeciej zastosowano wyÊwietlacze diodowe lepiej widoczne dla oczekujàcych na przystankach. We wn´trzu zastosowano po raz pierwszy tablice inforacyjne o przebiegu linii oraz zapowiedzi g∏osowe przystanków. Wszystkie wagony wyposa˝ane sà w automaty do sprzeda˝y biletów na pok∏adzie wagonu. W najnowszej serii tramwajów wprowadzony zosta∏ system monitoringu wn´trza pojazdu umo˝liwiajàcy równie˝ Êledzenie i rejestrowanie zdarzeƒ przed wagonem.

Zastàpià stare wagony? W stosunku do dwóch pierwszych serii wagon serii trzeciej pod wzgl´dem mechanicznym i elektrycznym nie ró˝ni si´ znaczàco. Dzi´ki temu eksploatacja wagonów pod wzgl´dem przygotowania zaplecza nie wymaga du˝ych nak∏adów i kosztownego szkolenia pracowników. Ró˝nice mo˝e zobaczyç na zewnàtrz wagonu. Inna Êciana czo∏owa, uk∏ad oÊwietlenia i malowanie to podstawowe inne elementy zauwa˝alne przez pasa˝era.

Po ulicach miasta jeêdzi ju˝ 5 wagonów (poczàtek grudnia 2007) a przed nami dostawa kolejnych tramwajów NGT6, których w maju przysz∏ego roku b´dzie ju˝ 50. Nie chcemy zakoƒczyç zakupów tramwajów na wspomnianej serii. Pragniemy w najbli˝szych latach dokonaç zakupu nast´pnych partii pojazdów szynowych, które mog∏yby z powodzeniem zastàpiç eksploatowane od ponad 30 lat energoch∏onne i technologiczne przestarza∏e, awaryjne wagony typu 105. Czy to si´ uda i kiedy to nastàpi trudno przewidzieç. Ostatnie s∏owo nale˝y do w∏adz miasta Jacek KO¸ODZIEJ

PARADA AUTOBUSÓW

PRZEWOŹNIK KRAKOWSKI, NR 4/26 R. 2007

Magia zabytkowych autobusów Gdy zatrzyma∏y si´ na krakowskim Rynku wzbudzi∏y ogromne zainteresowanie krakowian i turystów. Ka˝dy, kto tylko mia∏ aparat zaczyna∏ robiç zdj´cia o raz pierwszy krakowianie wsiedli do regularnie kursujàcego autobusu w styczniu 1927 roku, czyli dok∏adnie 80 lat temu. 16-osobowy Chevrolet jecha∏ wtedy od Barbakanu do Pràdnika Czerwonego. Od tamtej pory wiele w krakowskiej komunikacji si´ zmieni∏o. Zmieni∏y si´ przede wszystkim autobusy. Ale wszyscy ci, którzy chcieli na w∏asnej skórze doÊwiadczyç, jak to jest podró˝owaç po krakowskich ulicach starym pojazdem z 50-tych i 60-tych lat, mieli takà szans´ 8 wrzeÊnia 2007 roku. Ju˝ przed 9 rano tego dnia zabytkowe autobusy zacz´∏y wje˝d˝aç na parking pod Wawelem, przy ul. PowiÊle. Tak rozpocz´∏a si´ pierwsza w ca∏ej historii Krakowa parada zabytkowych pojazdów z okazji 80-lecia uruchomienia regularnych linii autobusowych.

Unikatowe okazy Nysa N59 – ma∏y, posiadajàcy zaledwie 9 miejsc autobus, kursujàcy po krakowskich ulicach w 1966. San H01 – jedyny zachowany autobus tego typu w Polsce. Do tego czerwony „Ogórek” z przyczepkà

by punktualnie w po∏udnie stanàç na p∏ycie Rynku G∏ównego. Zabytkowe autobusy na tle Êredniowiecznych kamienic a do

ni mogli tak˝e wziàç udzia∏ w konkursie sprawdzajàcym wiedz´ o historii krakowskiej komunikacji albo pojechaç do zajezdni autobusowej w P∏aszowie, która w tym dniu wyjàtkowo zosta∏a udost´pniona dla zwiedzajàcych. Atrakcji nie brakowa∏o do samego koƒca. Nadszed∏ moment, kiedy swoimi umiej´tnoÊciami musieli si´ wykazaç kierowcy zabytkowych autobusów. Najlepszy w slalomie i parkowaniu na czas okaza∏

1000 – tyle osób wzi´∏o udzia∏ w paradzie zabytkowych autobusów z okazji 80-lecia uruchomienia regularnych linii autobusowych w Krakowie tego hejna∏ p∏ynàcy z wie˝y Bazyliki Mariackiej – to wszystko oczarowa∏o przebywajàcych na Rynku krakowian i turystów. Ka˝dy, kto chcia∏, zrobi∏ sobie zdj´cie ze starymi autobusami. T∏umy z ogromnym zainteresowaniem przyglàda∏y si´ ustawionym w jednej linii pojazdom. Nie brakowa∏o i takich, którzy widzàc „Ogórka” z nostalgià wspominali czasy, kiedy doje˝d˝ali nim do pracy lub szko∏y.

si´ kierowca z Nowego Sàcza, je˝d˝àcy Skodà RTO. Do obchodów jubileuszu 80-lecia regularnych linii autobusowych w∏àczy∏a si´

Autobusy na lotnisku

oraz zabytkowe autobusy zaproszone z innych przedsi´biorstw. Dla takich eksponatów warto by∏o wstaç wczeÊnie w sobot´ 8 wrzeÊnia i przyjÊç na parking pod Wawelem. Wiele osób tak w∏aÊnie zrobi∏o. Tym bardziej, ˝e oprócz oglàdania do ka˝dego zabytkowego autobusu mo˝na by∏o

Postój na Rynku trwa∏ kilkadziesiàt minut i by∏ wst´pem do kolejnych atrakcji, jakie dla swoich pasa˝erów przygotowa∏o Miejskie Przedsi´biorstwo Komunikacyjne S.A. i Krakowski Klub Modelarzy Kolejowych. Kto tylko chcia∏, móg∏ bowiem wsiàÊç na Rynku do jednego z zabytkowych autobusów i pojechaç nim w dalszà drog´ a˝ do Muzeum Lotnictwa Polskiego. Tu okazji do zabawy i wspólnego wspominania historii autobusów w Krakowie nie brakowa∏o. Najwi´kszà atrakcjà by∏a jednak mo˝liwoÊç przejazdu jednym z zabytkowych autobusów po pasie startowym lotniska w Czy˝ynach. Kilkunastominutowa wycieczka cieszy∏a si´ tak du˝ym powodzeniem, ˝e gdy tylko koƒczy∏ si´ jeden kurs kolejni pasa˝erowie ju˝ czekali na wyjazd. Najwi´cej osób wsiada∏o do „Ogórka”, Sana i ma∏ej Nysy, a wi´c najstarszych posiadanych przez MPK S.A. w Krakowie pojazdów, eksploatowanych w latach 50-tych i 60-tych. To, ˝e mog∏y one wyjechaç w paradzie i uÊwietniç obchody uruchomienia pierwszej regularnej linii autobusowej, to wynik ogromnych staraƒ, jakie w odrestaurowanie tych zabytkowych i unikatowych eksponatów w∏o˝yli pracownicy krakowskiego MPK S.A.

Konkursy i pokazy wsiàÊç i pojechaç ulicami Starego Miasta. Kawalkada pojazdów, wype∏nionych po brzegi pasa˝erami, przejecha∏a ul. Zwierzynieckà, Franciszkaƒskà i Grodzkà, ˝e-

Gdy ktoÊ zdà˝y∏ ju˝ nacieszyç si´ z jazdy zabytkowymi autobusami móg∏ oglàdaç sprowadzone specjalnie na t´ okazj´ zabytkowe pojazdy Stra˝y Po˝arnej. Ch´t-

równie˝ krakowska Stra˝ Miejska, która zaprezentowa∏a techniki samoobrony. Pierwsza parada zabytkowych autobusów zakoƒczy∏a si´ o 19 wieczorem. Jej uczestnicy g∏oÊno chwalili pomys∏ jej zorganizowania. Nie ulega wàtpliwoÊci, ˝e krakowianie kochajà stare autobusy.

W paradzie wzi´∏y udzia∏ nast´pujàce zabytkowe autobusy: Jelcz 272 MEX z przyczepà P01 (tzw. Ogórek), a tak˝e pokazane po raz pierwszy po remoncie SAN H01B oraz mikrobus Nysa N59M. Do tego jecha∏ równie˝ Autosan H6, Jelcz M081MB/3, Scania OmniCity, Scania 113CLL, Jelcz 120M, Ikarus 280, Jelcz M181MB/3, Solaris Urbino 18 oraz wóz pogotowia technicznego. GoÊcinnie pojawi∏y si´ tak˝e zabytkowe pojazdy nale˝àce do innych w∏aÊcicieli: SAN H100A oraz Berliet PR100MI z Klubu Mi∏oÊników Komunikacji Miejskiej w Warszawie, Jelcz 043 z firmy Meteor Jaworzno, Skoda RTO z PKS Nowy Sàcz oraz Jelcz 043 Cabrio z firmy Szwagropol.

DZIA¸

PRZEWOŹNIK KRAKOWSKI, NR 4/26 R. 2007

˚eby by∏o bezpieczniej Nie by∏o ∏atwo – najpierw trzeba by∏o napisaç test, a potem wykazaç si´ du˝à sprawnoÊcià i precyzjà ierowcy autobusów i inspektorzy nadzoru ruchu musieli manewrowaç mi´dzy s∏upkami i cofaç ty∏em do wàskiego gara˝u. Motorniczowie mieli za zadanie jechaç z pr´dkoÊcià dok∏ada-

rowc´. W ka˝dej z nich liczy∏a si´ przede wszystkim precyzja. Slalom mi´dzy s∏upkami, wjazd ty∏em do gara˝u i przejazd wàskim tunelem wymaga∏y od kierowców du˝ej koncentracji. Podobnie jak jazda

Najpierw by∏ test…

nie 25 km na godz. mimo zas∏oni´tego pr´dkoÊciomierza. Natomiast mechanicy i elektromechanicy Êcigali si´ w wymianie ˝arówek na czas. To tylko niektóre z konkurencji, w których rywalizowali mi´dzy sobà pracownicy Miejskiego Przedsi´biorstwa Komunikacyjnego S.A. podczas ósmego ju˝ z kolei konkursu pod has∏em „Bezpieczna jazda komunikacjà miejskà”. 19 wrzeÊnia rywalizowali ze sobà kierowcy autobusów, inspektorzy i mechanicy, 20 wrzeÊnia – motorniczowie i elektromechanicy.

z pr´dkoÊcià dok∏adnie 30 km na godz. z zas∏oni´tym pr´dkoÊciomierzem. Du-

Zmagania w P∏aszowie Zanim kierowcy wsiedli do swoich autobusów, inspektorzy do samochodów a mechanicy zacz´li naprawiaç usterki, wszyscy musieli wykazaç si´ wiedzà teoretycznà. Ustawieni w dwóch pojedynczych rz´dach odpowiadali na pytania zawarte w teÊcie. Sprawdza∏y one poziom wiedzy z zakresu przepisów ruchu drogowego u kierowców, a u inspektorów znajomoÊç przepisów wewn´trznych, obowiàzujàcych kierowców. Mechanicy natomiast musieli pochwaliç si´ swojà znajomoÊcià budowy i eksploatacji autobusów oraz zasad udzielania pierwszej pomocy. Po zakoƒczeniu testów rozpocz´∏a si´ ju˝ prawdziwa rywalizacja. Siedem konkurencji mia∏o wy∏oniç najlepszego kie-

… potem manewry mi´dzy s∏upkami…

Skorzystajà pasa˝erowie onkurs Bezpieczna jazda komunikacjà miejskà ma na celu podniesienie jakoÊci us∏ug przewozowych oferowanych krakowianom. Chodzi o bezpieczeƒstwo, komfort i pewnoÊç, ˝e pasa˝er zostanie dowieziony tam, gdzie to sobie zaplanowa∏. Z zadaniami jakie zosta∏y postawione przed kierowcami, motorniczymi, inspektorami, mechanikami i elektromechanikami w konkursie, muszà sobie oni radziç ka˝dego dnia na mieÊcie podczas pracy. Dzi´ki zawodom pewne umiej´tnoÊci mo˝na jeszcze bardziej wyçwiczyç. Jest to coraz bardziej potrzebne, szczególnie teraz, kiedy jazda po zat∏oczonych ulicach Krakowa wymaga najwy˝szej koncentracji i olbrzymich umiej´tnoÊci wszystkich pracowników MPK S.A.

˝ym wyzwaniem by∏o te˝ zadanie, w którym kierowcy musieli wjechaç do zatoki przystankowej ale w taki sposób, aby Êrodkowe drzwi znalaz∏y si´ dok∏adnie na wysokoÊci s∏upka przystankowego. Z podobnymi konkurencjami jak kierowcy musieli sobie równie˝ poradziç inspektorzy. Z tà ró˝nicà, ˝e jechali oni znacznie mniejszymi pojazdami, bo samochodami osobowymi. Ostatnià grupà, która rywalizowa∏a ze sobà w zajezdni autobusowej w P∏aszowie,

PREZENTACJE

PRZEWOŹNIK KRAKOWSKI, NR 4/26 R. 2007

Targi z europejskim medalem W dniach 8–10 paêdziernika 2007 roku na terenach wystawowych „Targów Kielce” odby∏y si´ VI Mi´dzynarodowe Targi Lokalnego Transportu Zbiorowego TRANSEXPO 2007, najwi´kszej krajowej imprezie bran˝owej zwiàzanej z komunikacjà miejskà odczas tegorocznych Targów na powierzchni 9300 metrów kwadratowych zaprezentowa∏o si´ 153 wystawców z 11 krajów (Bia∏oruÊ, Belgia, Finlandia, Francja, Holandia, Niemcy, Polska, Szwecja, Ukraina, Wielka Brytania, W∏ochy). Na targach pokazane zosta-

W tym roku Mi´dzynarodowe Targi Lokalnego Transportu Zbiorowego TRANSEXPO 2007 zosta∏y odznaczone Medalem Europejskim dla Us∏ug przyznawanym przez Urzàd Komitetu Integracji Europejskiej i Business Center Club za wysoki poziom i jakoÊç Êwiadczo-

∏y pojazdy transportu miejskiego, podmiejskiego, mi´dzymiastowego, pojazdy turystyczne, specjalistyczne i gospodarcze, a tak˝e ich cz´Êci zamienne i podzespo∏y. Ponadto zaprezentowano wyposa˝enie autobusów, urzàdzenia dla komunikacji autobusowej wraz z infrastrukturà, urzàdzenia do pobierania op∏at, sprz´t i oprogramowanie dla systemów informatycznych, jak równie˝ cz´Êci i wyposa˝enie trakcji elektrycznej, infrastruktura torów, sieci i podstacji trakcyjnych. Uzupe∏nieniem VI Mi´dzynarodowych Targów Lokalnego Transportu Zbiorowego TRANSEXPO 2007 by∏a organizowana przez Izb´ Gospodarczà Komunikacji Miejskiej w dniach bezpoÊrednio poprzedzajàcych dzieƒ otwarcia targów konferencja techniczna „Techniki innowacyjne w zarzàdzaniu komunikacjà miejskà”.

nych us∏ug, nie odbiegajàcy od poziomu europejskiego. Najlepsze wyroby prezentowane na wystawie zosta∏y tradycyjnie nagrodzone medalami i wyró˝nieniami Targów Kielce. Odwiedzajàc targi nale˝a∏o za∏o˝yç na poczàtku, ˝e iloÊç wystawców jest tak du˝a, ˝e nie sposób wszystkich odwiedziç w ciàgu kilku godzin pobytu na terenach targowych. Ju˝ po wejÊciu nale˝a∏o przyjàç interesujàce miejsca do odwiedzenia. Pomocà s∏u˝y∏y informatory i materia∏y reklamowe. Na du˝ej powierzchni, pod jednym dachem sàsiadowa∏y obok siebie stoiska firm, których siedziby znajdujà si´ setki kilometrów od siebie. Na otwartym placu zebrano w jednym miejscu autobusy kilkunastu europejskich producentów pojazdów samochodowych. Po raz pierwszy pojawi∏y si´ autobusy z Ukrainy i Bia∏oru-

si. Z obserwacji rozwiàzaƒ technicznych autobusów widaç ˝e i w tym segmencie dzia∏alnoÊci zauwa˝a si´ wp∏yw globalizacji rozwiàzaƒ przy konstruowaniu pojazdów. Obecne autobusy sà sk∏adankà zespo∏ów uznanych producentów przy zastosowaniu materia∏ów i komponentów znanych na rynku. W efekcie skrzynie biegów ZF lub Voith mo˝emy spotkaç w autobusie Scania, MAN, Jelcz lub Solaris. Podobna sytuacja jest z silnikiem, mostem nap´dowym, uk∏adem kierowniczym, wyk∏adzinà na siedzenia, siedzeniami itp. Pomimo du˝ej unifikacji zespo∏ów istnieje coÊ co ró˝ni poszczególne pojazdy, gdy si´ je porówna stojàce obok siebie. Pokazane na targach pojazdy wyró˝nia∏ zastosowanie ró˝norodnych rozwiàzaƒ ograniczajà-

cych emisj´ spalin, ha∏asu, u∏atwiajàcych wsiadanie i wysiadanie (niska pod∏oga), poprawiajàcych bezpieczeƒstwo podró˝y (kamery) oraz zmniejszajàcych koszty eksploatacji. WÊród prezentowanych pojazdów by∏ nasz autobus Jelcz M121M/4CNG zasilany spr´˝onym gazem ziemnym, który zosta∏ wypo˝yczony przez jego producenta do pokazania na targach. Targi kieleckie wpisa∏y si´ na sta∏e do kalendarza imprez bran˝owych zwiàzanych z komunikacjà zbiorowà. Na kolejne VII Mi´dzynarodowe Targi Lokalnego Transportu Zbiorowego TRANSEXPO 2008 organizatorzy zapraszajà w dniach 8–10 paêdziernika 2008 roku. Ryszard WRÓBEL

PREZENTACJE

PRZEWOŹNIK KRAKOWSKI, NR 4/26 R. 2007

Puma na wystawie 7 lat Targów Kolejowych TRAKO hoç targi w nazwie majà okreÊlenie „kolejowe”, to w praktyce nale˝a∏oby je zastàpiç okreÊleniem „transportu szynowego”. Oznacza to, ˝e oprócz niewàtpliwie dominujàcych zagadnieƒ zwiàzanych z kolejami, w tym roku swoje miejsce wyraênie zaznaczy∏a komunikacja tramwajowa, a w szczególnoÊci niespotykana dotychczas oferta w zakresie taboru tramwajowego. W najbardziej spektakularny sposób swojà obecnoÊç zaznaczy∏a Fabryka Pojazdów Szynowych H. Cegielski, prezentujàc prototypowy egzemplarz tramwaju o nazwie handlowej „Puma”. Jest to trzycz∏onowy, 8-osiowy tramwaj o d∏ugoÊci ponad 30 metrów, zabierajàcy jednorazowo ponad 200 pasa˝erów. Podobnie jak w naszych „Bombardierach” na oko∏o 2/3 d∏ugoÊci posiada niskà pod∏og´, a w cz´Êci przedniej i tylnej klasycznà – wysokà. Trudno pisaç bli˝ej o jego parametrach eksploatacyjnych, gdy˝ pojazd jest jeszcze ciàgle w fazie jazd próbnych i testowania. Natomiast w sferze stylistyki pojazdu jego konstruktorom nie uda∏o si´ zdecydowanie oderwaç od produkowanych równie˝ w FPS wysokopod∏ogowych tramwajów dla Warszawy, bazujàcych na pojazdach generacji 105N. Innà poznaƒskà firmà z bran˝y tramwajowej prezentujàcà si´ na TRAKO by∏a Modertrans Poznaƒ. Sp. z o.o. Firma ta powsta∏a na bazie dawnych warsztatów tramwajowych i autobusowych MPK w Poznaniu. W Gdaƒsku zaprezentowa∏a jedy-

nie zmodernizowany wózek do tramwajów rodziny 105N. Wprawdzie dla MPK SA w Krakowie nie jest to interesujàca oferta, gdy˝ nasza strategia taborowa przewiduje raczej wycofywanie si´ z eksploatacji tego typu pojazdów, jednak w wielu miastach podejmuje si´ daleko idàce ich modernizacje i do nich w∏aÊnie ta oferta jest skierowana. Nale˝y jednak zwróciç uwag´, i˝ Modertrans zapowiedzia∏ przygotowanie wkrótce oferty w zakresie ca∏kowicie nowej rodziny tramwajów niskopod∏ogowych, prezentujàc ju˝ wst´pnie parametry techniczne projektowanych przez siebie tramwajów. Je˝eli dodamy do tego zapowiedzi produkcji nowoczesnych tramwajów przez nieobecnà na TRAKO fabryk´ Solaris z podpoznaƒskiego Bolechowa, to Poznaƒ roÊnie na krajowego, a mo˝e nawet i mi´dzynarodowego potentata w produkcji taboru tramwajowego. Na TRAKO nie mog∏o zabraknàç oferty bardzo dynamicznie wchodzàcego na rynek tramwajowy w Polsce producenta taboru kolejowego z Bydgoszczy. Fabryka PESA oprócz oferty na znane ju˝ szeroko (m.in. z berliƒskich targów Inotrans) trzycz∏onowe tramwaje je˝d˝àce od roku w Elblàgu, zaprezentowa∏a ofert´ na pi´ciocz∏onowe tramwaje kursujàce od kilku tygodni po Warszawie. Nale˝y dodaç, ˝e podobne, pi´ciocz∏onowe tramwaje z Pesy zamówi∏y ju˝ ¸ódê i Bydgoszcz. Zdobycie pierwszego przyczó∏ka we Wroc∏awiu sk∏oni∏o do walki równie˝ o polski rynek czeskiego producenta

ˇkoda”. Zaprezentowano ofert´ nie tyl„S ko na tramwaje dostarczone do Wroc∏awia, ale tak˝e inne odmiany kursujàce m.in. w Pradze i innych miastach Europy. OczywiÊcie nie zabrak∏o tradycyjnych, wielkich producentów tramwajów: Bombardier, Stadler, Alstom. Warto podkreÊliç, ˝e ten ostatni zapowiedzia∏ wznowienie produkcji tramwajów w nale˝àcej do niego fabryce w Chorzowie – dawniej „Konstal”. Podsumowujàc, widaç ogromne o˝ywienie ofert taboru tramwajowego, w tym w du˝ej cz´Êci produkowanego w Polsce. Niewàtpliwie wp∏yw na to maja pojawiajàce si´ mo˝liwoÊci wspó∏finansowania zakupów tramwajów przez fundusze unijne, a tak˝e wr´cz dramatyczne zestarzenie si´ od wielu lat nie odnawianego taboru tramwajowego w Polsce. W niektórych miastach sytuacja pod tym wzgl´dem jest ju˝ tak z∏a, ˝e bez radykalnych zakupów znacznej liczby taboru, utrzymanie trakcji tramwajowej w obecnych rozmiarach (nie mówiàc ju˝ o jakimkolwiek rozwoju) b´dzie po prostu niemo˝liwe.

Czy tak wielka ró˝norodnoÊç oferty nie sprawi, ˝e praktycznie w ka˝dym mieÊcie w Polsce eksploatowane b´dà inne tramwaje i jakie b´dà tego skutki – czas poka˝e. Mariusz SZA¸KOWSKI

Nie jest im trudno – mimo, ˝e wo˝à pasa˝erów po lewej stronie, czyli…

Nasi w Anglii ie jest tajemnicà, ˝e wielu naszych kolegów kierowców wyjecha∏o do pracy w Anglii. Ró˝nie im si´ tam uk∏ada, ale wielu z nich z pracy jest zadowolonych. Jednym z nich jest Zygmunt Malinowski pracujàcy kiedyÊ na Woli Duchackiej, a obecnie w Anglii w firmie przewozowej Arriva. – Nie jest trudno tam pracowaç – mówi Zygmunt Malinowski – trzeba byç zdyscyplinowanym, punktualnym, odpowiednio umundurowanym, trzeba sprzedawaç i kontrolowaç bilety, do pasa˝era trzeba odnosiç si´ w∏aÊciwe. A autobusy takie same a mo˝e gorsze ni˝ u nas. Kierowcy przez ca∏y czas pracy sà oceniani – przez pasa˝erów, nadzór na mieÊcie i prze∏o˝onych. Ocenie podlegajà wszystkie elementy pracy i zachowania kierowcy: technika jazdy, przestrzeganie przepisów drogowych oraz wewn´trznych przepisów Arriva wed∏ug specjalnego formularza oceny. Po zakoƒczeniu ka˝dego miesiàca wykonuje si´ zbiorcze oceny i klasyfikuje si´ kierowców do odpowiednich grup. Kilku najlepszych otrzymuje stosowne certyfikaty (po∏àczone z pewnà gratyfikacjà finansowà) a najgorsi w ocenie muszà staraç si´ o popraw´ wyników. Zygmunt Malinowski nale˝y do tej pierwszej grupy co dowodzi pokazany certyfikat. Nie pierwszy zresztà i z pewnoÊcià nie ostatni. Gratulujemy. Marian LESIAK

DZIA¸

PRZEWOŹNIK KRAKOWSKI, NR 4/26 R. 2007 byli mechanicy. Zadania, jakie zosta∏y dla nich przygotowane sk∏ada∏y si´ z usuwa-

nia usterek, które cz´sto zdarzajà si´ podczas ich normalnego dnia pracy. W kon-

kursie mieli okazj´ m.in. wymieniç spalone ˝arówki w reflektorach autobusów.

Zawody w Nowej Hucie

… i precyzyjne parkowanie

20 wrzeÊnia zawody przenios∏y si´ do zajezdni tramwajowej w Nowej Hucie. Tym razem swoimi umiej´tnoÊciami mogli si´ wykazaç motorniczowie i elektromechanicy. Podobnie jak w P∏aszowie wszyscy najpierw rozwiàzywali test sk∏adajàcy si´ z 15 pytaƒ sprawdzajàcy wiedz´ z zakresu przepisów ruchu drogowego. Po nim rozpocz´∏a si´ cz´Êç praktyczna konkursu. Motorniczowie wsiadali to tramwajów, ˝eby precyzyjnie zatrzymaç si´ przed znakiem stopu, nie dalej jak 20 cm, jechaç utrzymujàc sta∏à pr´dkoÊç 25 km na godz. mimo zas∏oni´tego pr´dkoÊciomierza oraz tak jak poprzedniego dnia kierowcy precyzyjnie zatrzymaç si´ na przystanku (drugie drzwi pierwszego wagonu musia∏y znajdowaç si´ na wysokoÊci s∏upka przystankowego). Elektromechanicy natomiast Êcigali si´ w wymianie spalonych ˝arówek, naprawie uszkodzonych wycieraczek czy pantografów. Marek GANCARCZYK

Wyniki konkursu Bezpieczna Jazda Komunikacjà Miejskà w 2007 roku: Konkurencja S∏u˝b Nadzoru Ruchu „Sprawna likwidacja zdarzeƒ komunikacyjnych” 1. Biliƒski Leszek 2. Szczepanik W∏odzimierz 3. Or∏owski Miros∏aw

Konkurencja indywidualna mechaników 1. Malik Marcin (TP) 2. Âlusarczyk Mieczys∏aw (TP) 3. Mucha Tomasz (TB) Konkurencja indywidualna motorniczych

Konkurencja dru˝ynowa kierowców 1. Dru˝yna Dzia∏u Zarzàdzania Ruchem (PR) 2. Dru˝yna Zajezdni Autobusowej Wola Duchacka (PW) 3. Dru˝yna Zajezdni Autobusowej P∏aszów (PP)

1. Piotr Chmielarski (PT) 2. Artur Bochenek (PH) 3. Piotr Jurczyk (PH) Konkurencja indywidualna elektromechaników

Konkurencja dru˝ynowa mechaników 1. Dru˝yna Stacji Obs∏ugi Autobusów P∏aszów (TP) 2. Dru˝yna Stacji Obs∏ugi Autobusów Wola Suchacka (TW) 3. Dru˝yna Stacji Obs∏ugi Autobusów Bieƒczyce (TB)

1. Marek Kamiƒski (TH) 2. Mieczys∏aw Mizera (OT) 3. Artur Gorajczyk (TH)

Konkurencja indywidualna kierowców

Konkurencja dru˝ynowa motorniczych i elektromechaników

1. Wróbel Piotr (PW) 2. Trojaƒski Piotr (PP) 3. Radomski Marek (PW)

Pierwsze miejsce – zarówno w rywalizacji motorniczych jak i elektromechaników zaj´∏a Stacja Obs∏ugi Tramwajów Nowa Huta.

Z WIZYTÑ W PORTUGALII

PRZEWOŹNIK KRAKOWSKI, NR 4/26 R. 2007

Podobni do Krakowa O tym jak podró˝uje si´ po Lizbonie komunikacjà miejskà – pisze Marian Lesiak

dziwiajàce jest, ˝e sà to autobusy niskowejÊciowe to znaczy posiadajàce powierzchni´ pod∏ogi za drugimi drzwiami na znacznie wy˝szym poziomie ni˝ powierzchnia przy pierwszych i drugich drzwiach. 90%

arris to firma komunikacyjna w Lizbonie. Lizbona – stolica Portugalii jest po∏o˝ona na malowniczych siedmiu wzgórzach nad rzekà Tag oraz Atlantykiem. Liczbà mieszkaƒców przypomina Kraków (oko∏o 800 000 mieszkaƒców w mieÊcie i 2 miliony w aglomeracji). Lizbona posiada cztery linie metra oraz komunikacj´ wodnà czemu nie mo˝na si´ specjalnie dziwiç gdy˝ po∏o˝enie nad wielkà rzekà zmusza do jej wykorzystania. Najbardziej jednak interesowa∏a mnie komunikacja tramwajowa oraz autobusowa. Komunikacja tramwajowa to 5 linii i 55 wagonów tramwajowych. 10 wagonów to tramwaje Siemensa zakupione w latach 90-tych. 45 tramwajów to prawie stuletnie wagony z których korzystajà zarówno turyÊci jak i mieszkaƒcy. Wagony te poruszajà si´ po wzgórzach – dosyç stromych – oraz po wàskich uliczkach Lizbony. T´ komunikacj´ uzupe∏nia kilka linii szynowych kolejek linowych (takich jak u nas na przyk∏ad na Guba∏ówk´) które tak˝e bardzo starymi wagonikami przewo˝à pasa˝erów na bardzo strome wzniesienia Lizbony. Komunikacja autobusowa to 758 autobusów w inwentarzu (do ruchu oddawanych jest 690 autobusów) w tym 40 autobusów midi i 90 autobusów przegubowych.

autobusów wyposa˝onych jest w klimatyzacje wn´trza – pami´taç nale˝y jednak w jakiej strefie klimatycznej po∏o˝ona jest Lizbona. Pojazdy nie posiadajà monitoringu wn´trza.

Sà to autobusy modeli Volvo, MAN i Mercedes, jednak w wi´kszoÊci produkowane w Portugalii przez firm´ Marco Polo. Za-

40 autobusów zasilanych jest CNG i tankowane sà na zewn´trznej stacji nape∏niania; firma Carris na razie nie zamie-

rza zwi´kszaç iloÊci tych autobusów ze wzgl´du na wi´ksze koszty eksploatacji oraz k∏opoty zwiàzane z eksploatacjà. Autobusy sà w∏asnoÊcià firmy Carris i kupowane sà przez firm´ w drodze przetargów. Kupowane sà wy∏àcznie nowe autobusy. Zaskoczony zosta∏em informacjà, ˝e niedawno wszystkie warsztaty naprawiajàce i obs∏ugujàce pojazdy (obs∏ugi techniczne oraz codzienne – mycie i sprzàtanie) zosta∏y wydzielone z firmy Carris przez utworzenie spó∏ek-córek. Ze wzgl´du na krótki okres istnienia tej organizacji

nie mo˝na wyciàgnàç jeszcze rzetelnych wniosków. Nale˝y jednak przyznaç, ˝e warsztaty sà ∏adne, dosyç nowoczeÊnie wyposa˝one i du˝e. Byç mo˝e wielkoÊç zaplecza by∏a jednym z czynników tego radykalnego outsourcingu. Carris posiada tak˝e muzeum pokazujàce przesz∏oÊç firmy; firma tak˝e w∏asnymi Êrodkami odbudowuje pojazdy, które majà staç si´ eksponatami muzealnymi. Bilet jednorazowy kosztuje 1,2 euro a bilety sprzedawane sà tak˝e przez kierowców i sà dro˝sze o 0,10 euro. W automaty do sprzeda˝y biletów wyposa˝one sà wy∏àcznie nowoczesne tramwaje. Firma Carris istnieje od 135 lat i jest monopolistà komunikacyjnym w Lizbonie. Obcy przewoênicy pojawiajàcy si´ w mieÊcie dowo˝à pasa˝erów z okolicznych miejscowoÊci. W Lizbonie nie ma ˝adnego zarzàdu komunikacji, firma w konsultacji z w∏adzami miasta dokonuje ewentualnych zmian w systemie komunikacyjnym, sama tak˝e tworzy rozk∏ady jazdy. Carris jest firmà paƒstwowà i dochody firmy ze sprzeda˝y biletów i inne dochody, dofinansowane sà w wysokoÊci 37% przez Paƒstwo. Jak widaç wiele jest podobieƒstw do krakowskiej komunikacji ale sàdz´, ˝e gdyby do Lizbony pos∏aç kilku krakowskich ekspertów komunikacyjnych wywodzàcych si´ z kr´gów Urz´du Miasta – niewàtpliwie ta lizboƒska sielanka skoƒczy∏aby si´ szybko. Marian LESIAK

WYDARZENIA

PRZEWOŹNIK KRAKOWSKI, NR 4/26 R. 2007

Zabytki sà potrzebne Co si´ dzieje z naszymi autobusami komunikacji miejskiej przekazanymi do Muzeum In˝ynierii Miejskiej jako eksponaty historyczne? latach 90 w MPK eksploatowanych by∏o kilkanaÊcie typów autobusów produkcji krajowej i zagranicznej. By∏ to okres gdy rozpoczynano realizacj´ nowej strategii taborowej zmierzajàcej do unowoczeÊnienia i unifikacji autobusów miejskich. Pojawi∏y si´ pierwsze autobusy u˝ywane z dawnego obszaru dewizowego: MAN, SCANIA. W tym czasie utworzone zosta∏o na bazie potencja∏u i zasobów MPK Muzeum In˝ynierii Miejskiej w Krakowie. Dlatego te˝, majàc na uwadze zachowanie dla historii komunikacji oryginalnych eksponatów, ostatnie kasowane autobusy wybranego typu by∏y przekazywane do muzeum. W ciàgu kilku lat do muzeum trafi∏y: w dniu 17.05.1993 r. MAN SL 200 numer inw. 16604 wyprodu-

kowany w roku 1976, w dniu 19.02.1996 r. SCANIA CR111 nr inw. 47740 wyprodukowany w roku 1978, w dniu 29.11.2000 IKARUS 260 numer inw. PB118 wyprodukowany w roku 1985 i w dniu 16.05.2001 JELCZ M-11 numer inw. BC 191 wyprodukowany w roku 1987. Autobusy zosta∏y wybrane jako najlepsze z wycofywanych pojazdów, by∏y sprawne technicznie, kompletne, wymaga∏y jedynie wykonania zabiegów konserwacyjnych. Przekazane autobusy, jako eksponaty muzealne nie zosta∏y obj´te opiekà muzealnà na jakà zas∏ugiwa∏y. Zosta∏y postawio-

ne w miejscach nie kolidujàcych z bie˝àcà dzia∏alnoÊcià muzeum i pozostawione w oczekiwaniu na renowacj´ konserwatorskà. Pozosta∏y zapomniane, sta∏y si´ niedost´pne dla szerszej publicznoÊci. Prawdà jest, ˝e utrzymanie konserwatorskie czte-

rech autobusów wymaga nak∏adów finansowych, ale sà one niezb´dne w ka˝dej dzia∏al-

noÊci muzealnej. Restauracjà autobusów znajdujàcych si´ w muzeum zainteresowani byli równie˝ prywatni sponsorzy, ale musieli si´ wycofaç z niewiadomych przyczyn. D∏ugie oczekiwanie autobusów na renowacj´ wp∏yn´∏o na rozwój ognisk korozji i fizycznà degradacj´ pojazdów. Jedynie Scania, która wykonana jest z aluminium opiera si´ skutecznie korozji. Po kilkuletnich oczekiwaniach na napraw´, w Muzeum In˝ynierii Miejskiej zrobi∏o si´ ciasno i koniecznie nale˝a∏o przemieÊciç autobusy w inne miejsce, z dala od dost´pu obserwatorów zewn´trznych. Dzi´ki staraniom Dyrektora Muzeum autobusy znalaz∏y najlepsze miejsce jakie mog∏y mieç – hal´ dawnej zajezdni autobusowej w Czy˝ynach, która niszcza∏a od prawie dziesi´ciu lat. Przed przeprowadzkà autobusów na nowe miejsce gara˝owania okaza∏o si´, ˝e zosta∏y one „rozszabrowane” z elementów ozdobnych, listew aluminiowych, szyb, wszystkiego co stanowi∏o jakàÊ wartoÊç u˝ytkowà lub mo˝na by∏o sprzedaç jako z∏om. Takie autobusy by∏y transportowane przez ca∏e miasto z ulicy Âw. Wawrzyƒca do Czy˝yn wzbudzajàc du˝e zainteresowanie mieszkaƒców Krakowa. Wraz z up∏ywajàcym czasem odnowa autobusów jako obiektów muzealnych b´dzie coraz trudniejsza i dro˝sza, a w koƒcu niemo˝liwa z powodu braku oryginalnych cz´Êci. Dobrze si´ z∏o˝y∏o, ˝e autobusy znalaz∏y dla siebie miejsce, ale z tej przeprowadzki widaç, ˝e jako obiekty ekspozycji nie b´dà mog∏y byç d∏ugo pokazywane. Mo˝e si´ okazaç, ˝e teraz schowane w hali postojowej pozostanà zapomniane do czasu ich fizycznej likwidacji, bo za kilka lat nie b´dzie ju˝ co restaurowaç. A mo˝e nie wypada ale chyba nale˝y przypomnieç, ˝e (cytat ze strony WWW) „Muzeum In˝ynierii Miejskiej, za∏o˝one przez Gmin´ Miasta Krakowa w 1998 roku, gromadzi obiekty ilustrujàce rozwój komunikacji miejskiej, elektrowni, gazownictwa, gospodarki komunalnej oraz zabytki z obszaru historii techniki”.

WYDARZENIA 2007 W MPK S.A. r 18.10.2007, godz. 17:54-20:22 – pod tramwaj linii 19 jadàcy ul. Pawià w stron´ Borku Fa∏´ckiego wpad∏a kobieta. Ponios∏a Êmierç na miejscu. Tramwaje zosta∏y skierowane na trasy objazdowe: – od Dworca Towarowego przez ul. D∏ugà i Basztowà (linie 12, 19, 34), – od ul. Basztowej przez D∏ugà i Dworzec Towarowy (linia 12), – od Dworca G∏ównego przez ul. Basztowà, D∏uga i Dworzec Towarowy (linie 19, 34). r 25.10.2007, godz. 13:50–14:10 – ul. Lubicz (k∏adka) w stron´ ronda Mogilskiego. Tir nie móg∏ przejechaç pod wiaduktem. Tramwaje zosta∏y skierowane na trasy objazdowe: – od Dworca G∏ównego do Poczty G∏ównej, ul. StarowiÊlnà i al. Pokoju (linie 5, 15, 4). r 07.11.2007, godz. 19:03-20:58 – Ma∏a P´tla Wzgórza Krzes∏awickie. Z∏amany pantograf w tramwaju i uszkodzenie sieci. Tramwaje l. 1, 4, 5, kierowane sà na tras´ objazdowà do Walcowni. r 15.11.2007, du˝e opady Êniegu, linie autobusowe skrócone: – l. 145 do Zbydniowic, – l. 409 do Przegorza∏, – l. 235 do Sidzina Las, – l. 101 do Soboniowic, – l. 107 do Kokocic, – l. 134 do Baby Jagi, – l. 250 do Agromy, – l. 285 do Mogilan, – l. 248 do Bolechowic, – l. 102 do Che∏mskiej, – l. 257 do Micha∏owic, – l. 229 do Kaszowa, – l. 267 do Micha∏owic, – l. 207 do Rozjazdu w Zielonkach, – l. 218 do Burowa. r 20.11.2007, 6:25 – Kierowca autobusu linii 277 kursujàcego do Iwanowic, aby uniknàç zderzenia czo∏owego wjecha∏ do rowu w Kozierowie. r 20.11.2007, 9:00-11:50, wy∏àczony ruch tramwajowy na ulicach: Franciszkaƒska, Stradomska, Gertrudy, z powodu nagrywania zdj´ç do filmu Jan Pawe∏ II – Âwiadectwo. Wojciech WÓJTOWICZ

Ryszard WRÓBEL

HISTORYCZNY TABOR

PRZEWOŹNIK KRAKOWSKI, NR 4/26 R. 2007

Biuro Infrastruktury Miasta Kolejna zmiana organizacyjna w magistracie strukturze miejskich jednostek, majàcych dla funkcjonowania naszej spó∏ki istotne znaczenie, zosta∏a dokonana kolejna zmiana. Po likwidacji Krakowskiego Zarzàdu Dróg oraz Zarzàdu Transportu Publicznego i utworzeniu w ich miejsce Zarzàdu Dróg i Transportu, a tak˝e przej´ciu przez t´ jednostk´ zadaƒ likwidowanych jednostek, przysz∏a kolej na Wydzia∏ Gospodarki Komunalnej i Ochrony Ârodowiska. W miejsce likwidowanego Wydzia∏u Gospodarki Komunalnej i Ochrony Ârodowiska Prezydent Miasta Krakowa swoim zarzàdzeniem z dnia 17 sierpnia 2007 r. powo∏a∏ Biuro Infrastruktury Miasta i okreÊli∏ szczegó∏owy zakres dzia∏ania oraz podzia∏ na wewn´trzne komórki organizacyjne tego Biura. Wi´kszoÊç dotychczasowych zadaƒ WGKiOÂ z zakresu bie˝àcych zagadnieƒ dotyczàcych dróg i transportu przej´∏y odpowiednio Krakowski Zarzàd Komunalny i Zarzàd Dróg i Transportu. Niemniej przedstawiciele Biura Infrastruktury Miasta mogà byç zapraszani przez ww. jednostki w sprawach wymagajàcych szerszej konsultacji w sprawach dotyczàcych powy˝szych zagadnieƒ.

Biuro Infrastruktury Miasta zajmuje si´ sprawami planowania rozwoju systemu transportowego i infrastruktury Miasta w szczególnoÊci poprzez tworzenie polityki, okreÊlenie strategicznych kierunków rozwoju Miasta oraz tworzenie wieloletnich planów i programów rozwoju. A wi´c zadania tej jednostki dotyczà spraw d∏ugoterminowych (powy˝ej 3 lat). Siedziba Biura mieÊci si´ na osiedlu Zgody 2. Jego dyrektorem jest Pani Józefa K´sek. W strukturze Biura mo˝na wyró˝niç: 1. Stanowisko Organizacyjno-Bud˝etowe, które zajmuje si´ organizacjà i koordynacjà pracy Biura, realizacjà procedur zamówieƒ publicznych dla zadaƒ realizowanych przez Biuro oraz prowadzeniem spraw bud˝etowych. 2. Referat Planowania Rozwoju Systemu Transportowego i Infrastruktury Komunalnej Miasta, który zajmuje si´ tworzeniem polityki rozwoju systemu transportu i infrastruktury komunalnej, udzia∏em w okreÊlaniu strategicznych kierunków rozwoju Miasta oraz tworzeniem wieloletnich planów i programów, rozwojem oraz monitorowaniem rozwoju systemu transportu i infrastruktury komunal-

Przepracowali dla Miejskiego Przedsi´biorstwa Komunikacyjnego 20, 30 a nawet 45 lat. Za trud i poÊwi´cenie zas∏ugujà na uznanie i szacunek

Ca∏e ˝ycie z MPK rze∏om listopada i grudnia by∏ czasem podzi´kowania dla tych pracowników naszego przedsi´biorstwa, którzy przepracowali w nim

najd∏u˝ej. Trudno nie doceniaç osób, którzy ca∏e swoje doros∏e ˝ycie sp´dzili w∏aÊnie w MPK. Gdy rozmawia∏em z jubilatami zatrudnionymi ju˝ od 45 czy 40 lat

nej poprzez analiz´ i ocen´ wskaêników ich funkcjonowania, udzia∏em w opracowywaniu strategii rozwoju województwa w zakresie infrastruktury komunalnej, drogowej oraz transportu zbiorowego 3. Stanowisko Przedsi´wzi´ç Rozwojowych i Badawczych, które zajmuje si´ monitorowaniem kierunków polityki UE i Paƒstwa w celu stworzenia sprzyjajàcych warunków dla realizacji polityki Miasta oraz wprowadzania innowacji w systemie transportowym i infrastrukturze komunalnej, analizà trendów Êwiatowych w rozwoju, a tak˝e inicjowaniem, wspieraniem i koordynowaniem dzia∏aƒ innowacyjnych s∏u˝àcych rozwojowi gospodarki komunalnej i systemu transportu, koordynacjà dzia∏aƒ w zakresie realizacji projektu unijnego CARAVEL/CIVITAS II oraz poszukiwaniem nowych programów badawczych w zakresie infrastruktury miejskiej i transportu zbiorowego. Takie rozdzielenie zagadnieƒ pomi´dzy miejskie jednostki jak i precyzyjne okreÊlenie ich kompetencji u∏atwi zarówno wspó∏prac´ pomi´dzy nimi jak równie˝ umo˝liwi i u∏atwi miejskim Spó∏kom, w tym naszej, przekazywanie odpowiednim jednostkom stosownych materia∏ów, bez potrzeby ich dublowania, oraz prowadzenie z w∏aÊciwymi jednostkami uzgodnieƒ i konsultacji w zakresie realizowanych przez siebie zagadnieƒ. Anna ROBAK i pyta∏em, co sprawi∏o, ˝e tu wytrwali, ˝e nie poszukali zaj´cia w innej firmie, od wszystkich us∏ysza∏em jedno: nie odszed∏em, bo lubi´ to, czym si´ zajmuj´. Ta odpowiedê jest chyba najlepszym wyjaÊnieniem, tak d∏ugich sta˝ów pracy w MPK. Gratulujàc wszystkim jubilatom, ˝ycz´ wszystkim, w∏aÊnie tego, aby robili to, co lubià. Marek GANCARCZYK Lista wszystkich jubilatów na stronie 25.

To najd∏u˝ej pracujàce osoby w MPK – Stanis∏aw LeÊniak (z lewej), mistrz stacji obs∏ugi tramwajów Nowa Huta, Edward KoÊcieƒ – inspektor nadzoru ruchu. Obaj przepracowali po 45 lat

DZIA¸

PRZEWOŹNIK KRAKOWSKI, NR 4/26 R. 2007

Ca∏e ˝ycie z MPK – lista jubilatów Pracownicy Administracyjni LATA PRACY W MPK S.A. NAZWISKO I IMI¢ 40 35

30 25

Korajada Zygmunt Kostrz Wac∏aw Krupowska Maria Nawrot Marek Uran Zdzis∏aw Kusper Danuta Matyja Maria Gàdek Krzysztof Kasperczyk Halina Korzonek Janusz Krupa Ma∏gorzata Lesiak Marian Mitis Jan Nowak Bogus∏aw Ochniowski Jan Wójtowicz Leszek Zawadzki Jan ˚akiewicz Henryk Adamczyk Stanis∏awa Baliga Krystyna Belczyk Teresa Bryniak Irena D´bski Witold Dyrkacz Grzegorz Fiut Tadeusz Gàdek Zofia Kania Izabela Kawiƒski Zbigniew Konopelska Anna Ostafin Barbara Ostafin Maria Rudowski Artur Stoksik Przemys∏aw Stysia∏-Lasko El˝bieta Waligórski Bogus∏aw

Pracownicy Stacji Obs∏ugi Autobusów Bieƒczyce i Zajezdni Autobusowej Bieƒczyce LATA PRACY MPK S.A. NAZWISKO I IMI¢

40 35 30

Jeleƒ Stanis∏aw Zabiegaj Jerzy Luty Julian Nocoƒ Leszek Wróbel Józef Ga∏àzkiewicz Aleksander Alowski Edward Gadzina Jan Pajàk Józef Âwi´tek Adam Turek Adam Wo˝ny Józef Dàbrowski Zbigniew K´pa Jacek Liszkowicz Andrzej Micha∏owski Krzysztof Szefler Les∏aw Zawierucha Leszek CieÊla Grzegorz Ga˝dzicki Jacek Hauptman Ryszard Janusz Stanis∏aw Kik Zbigniew Kwinta Zbigniew Lewicki Zbigniew Mucha Tomasz Nowak Leszek Piekarczyk Jadwiga Podsiad∏o Ryszard Sermet Barbara Sku∏a Leszek Szarek Jan Wiàzek Marek Wierzba Anna

Pracownicy Stacji Obs∏ugi Autobusów Wola Duchacka i Zajezdni Autobusowej Wola Duchacka LATA PRACY MPK S.A. NAZWISKO I IMI¢

40 35 30

Skiba Jan Suder Miros∏aw W∏adyniak Marek Budek Krzysztof

Budek Stanis∏aw Chachlica Bogdan Dudziak Jan Giba∏a Stanis∏aw Grabowski Marek Grzesiak Marek K´dzierski Andrzej Kozio∏ Marian Krupa Andrzej Lubowiecki Józef Mrzyg∏ód Wies∏aw Nowak Bronis∏aw Walo Marek ˚elazny Andrzej Bielski Krzysztof Boczkowski Stanis∏aw Brzoskwinia Ma∏gorzata Czech Andrzej D´bosz Roman Hapek Stefan Kalemba Tadeusz Korta Stanis∏aw Kowalski Wac∏aw Kozendra Ryszard Król Tadeusz Lampa Dariusz ¸ukasik Wac∏aw Parzelski Robert Pawlina Roman Rybarczyk Andrzej Suska Lucyna Âmia∏ek Tadeusz Woszczyna Zbigniew Wywia∏ Zbigniew Zió∏ko Andrzej Brzeszcz S∏awomir Dajda Krzysztof Dziewoƒski Grzegorz Gardynik Andrzej Gobiecki Krzysztof Górowski Bogdan Iwaƒski Piotr Jamróz Anna Janas Waldemar Jurczak Stefan Kremer Jerzy Nicpoƒ Bogdan Radwaƒski Zbigniew Strojny Waldemar Tràbka Grzegorz

Szczepaƒski Andrzej Szklarczyk Marek Zakrzewska Czes∏awa Zawadzka Maria

Pracownicy Stacji Obs∏ugi Tramwajów Podgórze i Stacji Obs∏ugi i Remontów oraz Zajezdni Tramwajowej Podgórze LATA PRACY MPK S.A. NAZWISKO I IMI¢

35 30

Pracownicy Stacji Obs∏ugi Autobusów P∏aszów i Zajezdni Autobusowej P∏aszów LATA PRACY MPK S.A. NAZWISKO I IMI¢

40 35

Pracownicy Stacji Obs∏ugi Tramwajów Nowa Huta i Zajezdni Tramwajowej Nowa Huta

LATA PRACY MPK S.A. NAZWISKO I IMI¢

45 35 30

LeÊniak Stanis∏aw Klimkowski Wies∏aw Madej Antoni Szumniak Jacek Firka Robert Hajduk Krzysztof Jaglarz Adam Knapik Antoni Kuciel Andrzej Smosna Jan Bro˝ek Stanis∏awa Jania W∏adys∏aw Kucharczyk Waldemar Lachowicz Ryszard PabiÊ Andrzej Pajor Wanda Pamu∏a Zofia S∏owikowski Witold Szynal Franciszka Warmuz Halina Wrona Mariusz Biliƒski Miros∏aw Dubiel Teresa Gluzicki Bogus∏aw Gorajczyk Artur K∏usek Andrzej Korcala Ma∏gorzata Kulon El˝bieta Kwartnik Tadeusz Màdry Andrzej Mech Piotr Piskorz Kazimiera So∏tys Krzysztof

Ska∏a Andrzej Skoczy∏as Wac∏aw Domaga∏a Zbigniew Dziurdzia Krzysztof Jamrozik Marek Ko∏odziej Zdzis∏aw Koza Jan Marczyk Jan Mizera Mieczys∏aw Raszkiewicz Marian Stachak Józef Chodorowicz Mieczys∏aw Dàbrowski Pawe∏ Dudzik Józef Dziedzic Tadeusz Habera Robert K´sek Jacek Ko∏os Jacek Migas Ma∏gorzata Ociepa Jan P∏atek Kazimierz Sikora Józef Siudak Andrzej Tomana Janusz Wodniczka Artur Wolski Krzysztof Bigaj Marek Bubka Mariusz Gieras S∏awomir Hajski Stanis∏aw Nawara Jacek Staszczyk Jacek Zapalski Tomasz

BaÊ Jan Mieszaniec Bogdan Ro˝kiewicz Janusz åwiklik Wies∏aw G∏uchowski Micha∏ Jag∏a Zbigniew Kawaler Marek Kleszcz Mieczys∏aw Pieczara W∏odzimierz Wierzbicki Leszek Adamek Andrzej Dubiel Jerzy Ksià˝ek Krzysztof Marzec Krzysztof Opaliƒski Artur Janik Andrzej Kaczor Stanis∏aw Ledêwoƒ Jacek Nowak Lucyna Paƒczyk Pawe∏ Sitko Jacek Smarzyƒski Roman Szumny Marian Walczak Edward

Pracownicy Oddzia∏u Zarzàdzania Ruchem LATA PRACY MPK S.A. NAZWISKO I IMI¢

45 40 35 25 20

KoÊcieƒ Edward Ostafin Tadeusz Kwiatkowski Ryszard Flank Krzysztof ¸ach Roman Czwarkiel Jerzy Micha∏owski Janusz Paƒczyk Robert Przetoki S∏awomir Rudek Jacek Warcho∏ Janusz

HISTORIA

PRZEWOŹNIK KRAKOWSKI, NR 4/26 R. 2007

Zakoƒczy∏ si´ drugi przetarg na obs∏ug´ trzech linii autobusowych w Krakowie

Izraelski kapita∏ wkracza do Krakowa? P rzypomnijmy, ˝e na skutek protestów potencjalnych oferentów, pierwszy przetarg og∏oszony w po∏owie wakacji zosta∏ w sierpniu uniewa˝niony. We wrzeÊniu og∏oszono drugi przetarg na obs∏ug´ 3 linii autobusowych w Krakowie. Organizator przetargu (Zarzàd Dróg i Transportu) w wielkiej tajemnicy utrzymywa∏, które to b´dà linie – byç mo˝e po to, ˝eby nie straszyç mieszkaƒców podwawelskiego grodu. Wiadomo tylko, ˝e jedna z tych linii ma byç obs∏ugiwana autobusami przegubowymi a dwie pozosta∏e autobusami standardowymi. Otwarcie ofert nastàpi∏o na poczàtku listopada i przez ca∏y miesiàc jedynà oficjalnà wiadomoÊcià by∏o to, ˝e wp∏yn´∏a tylko jedna

w miejskim transporcie publicznym w Krakowie. Autobusy firmy „Mobilis” aktualnie obs∏ugujà niektóre miejskie linie autobusowe w Warszawie. Wed∏ug informacji ze strony internetowej „Mobilisa” (stan na 1.12 br.), firma obs∏uguje swoimi Solarisami równie˝ miejskà komunikacje autobusowà w Bydgoszczy, choç z innych êróde∏ wiadomo, ˝e umowa z miastem nie zosta∏a jeszcze podpisana, wi´c autobusy jeszcze nie kursujà a wyniki przetargu sà oprotestowane. Poza tym wg tej˝e strony internetowej, „Mobilis” obs∏uguje kilka linii dla klientów centrów handlowych i przewozy pracownicze w okolicach Warszawy.

Adres zarzàdu firmy „Mobilis”: MoÊciska 4a 05-080 Izabelin Wed∏ug strony internetowej www.egged.co.il w∏aÊciciel 90% akcji „Mobilisa” – firma Egged obs∏uguje oko∏o 60% publicznych przewozów autobusowych w Izraelu. Tyle ogólnych danych dost´pnych w publicznych êród∏ach informacji. Byç mo˝e w chwili, gdy ten numer „Przewoênika Krakowskiego” trafi do czytelników, b´dà znane ju˝ oficjalne informacje o wynikach przetargu, zakresie przewozów realizowanych przez firm´ „Mobilis”, a tak˝e dane na temat jej krakowskiego przedstawicielstwa, bazy dla obs∏ugi po-

oferta z∏o˝ona przez firm´ „Mobilis” z siedzibà w Izabelinie pod Warszawà. I chocia˝ a˝ do chwili oddania do druku tego numeru Przewoênika, ZDiT nie poda∏ oficjalnych wyników, co oznacza ˝e oficjalnie oferta nie zosta∏a jeszcze przyj´ta, to jednak firma „Mobilis” na swojej stronie internetowej chwali si´ ju˝ wygraniem tego przetargu. Korzystajàc wi´c z dobrodziejstw nowoczesnej techniki przekazu wiadomoÊci, a szczególnie Internetu, spróbujmy nieco przybli˝yç czytelnikom, na razie jedynie potencjalnego, drugiego przewoênika

Tyle wiemy o dzia∏alnoÊci przewozowej, a co wiadomo na temat samej firmy? 90% udzia∏ów „Mobilisa” posiada firma Egged Holding Limited z siedzibà w Izraelu. Trzyosobowy zarzàd firmy „Mobilis” tworzà: Prezes – Pan Eugeniusz Szymonik Wiceprezes – Pan Marian Hess (by∏y prezes PKS Kraków) Wiceprezes – Pan Gal Hershkovith Pi´cioosobowà rad´ nadzorczà firmy tworzà nast´pujàce osoby: Feldman Arie, Furman Natan, Chachkes Yosef, Szymonik Tomasz i Davda Avraham.

jazdów oraz tego, jakimi konkretnie autobusami ma zamiar realizowaç swoje us∏ugi na terenie Krakowa. Wed∏ug zapowiedzi ZDiT, nowy przewoênik ma zaczàç Êwiadczyç swoje us∏ugi w Krakowie ju˝ na wiosn´, wi´c mo˝na mieç nadziej´, ˝e w miar´ up∏ywu czasu ubywaç b´dzie niewiadomych, które zast´powane b´dà, przez konkretne, przekazywane do publicznej wiadomoÊci informacje.

Redakcja „Przewoênika” krakowskiego

KONKURS

PRZEWOŹNIK KRAKOWSKI, NR 4/26 R. 2007

Krótki etosik o krakowskiej komunikacji municypalnej Zapowiada∏ si´ naprawd´ pi´kny dzieƒ. Promienie porannego s∏oƒca odbija∏y si´ w kroplach rosy migoczàc na czubkach zielonego igliwia drzew parkowych. Napawa∏am si´ tà, jak˝e mi∏à i spokojnà, a jednoczeÊnie tak nietypowà dla miasta, atmosferà Êwie˝oÊci poranka. Wdychajàc g∏´boko nasycone wilgocià nocy i zapachem porannej trawy powietrze sz∏am powolnym krokiem w kierunku zajezdni. Nawet ona tego uroczego dnia wyglàda∏a jakby lepiej ni˝ zwykle, jakby lekko przymglone jeszcze s∏oƒce zaciera∏o tà rys´ braku estetyki, jaka pojawia si´ zwykle w Twojej g∏owie ilekroç widzisz odrapanà farb´ na budynku czy dziwaczny napis zwany przez jego wykonawc´-graficiarza „sztukà”. I mniejsza o to, czy zastanawiasz si´ czy sztukà to jest, czy mo˝e si´ po prostu nie znasz, nie widzisz pi´kna tam, gdzie inni je dostrzegajà, wiesz jedno- patrzenie na taka osobliwoÊç na murze przyjemnoÊci Ci nie sprawia. Dochodzisz do wniosku, ze jesteÊ jednak zbyt konserwatywny i zamykasz si´ w kanonie klasycyzmu. JeÊli o sztuk´ chodzi oczywiÊcie. Moje, jak˝e g∏´bokie przemyÊlenia, przerwa∏ skrzekliwy glos pani z okienka, do którego podesz∏am by kupiç bilet. „Nie, dziÊ nawet ona nie zepsuje mi humoru” – pomyÊla∏am –„Mi∏ego dnia pani ˝ycz´” – powiedzia∏am na odchodne i lekko unios∏am kàciki moich ust w pó∏uÊmiechu widzàc jej zdziwionà ˝yczliwym zachowaniem min´. Niebieski ikarus mia∏ odjazd za 5 minut. Zaj´∏am ulubione miejsce – pod oknem po prawej stronie. Nie z samego przodu, o nie… tam w zwyczaju majà pchaç si´ starsze damy potràcajàc jedna drugà i mierzàc wszystkich siedzàcych poni˝ej czterdziestki wzrokiem mówiàcym „jeszcze pani siedzi”? Jaka ta m∏odzie˝ niewychowana…”. Moje miejsce by∏o wiec gdzieÊ w po∏owie, za daleko dla podstarza∏ych paniuÊ, ale za blisko dla osiedlowej „m∏odzie˝y poszukujàcej sensu ˝ycia i podejmujàcej w tym ˝yciu nie zawsze trafne decyzje” zwanej przez tà pierwszà grup´, potocznie i pejoratywnie ca∏kowicie „chuliganerià”. Na wszelki wypadek wola∏am jednak nie siadaç ca∏kiem z tylu. A nu˝ starsze panie maja racje? Dobrze, ze mia∏am tak blisko na p´tl´ autobusowà – mog∏am codziennie siadaç tam, gdzie chcia∏am, nie by∏o t∏oku, który tworzy∏ si´ ju˝ po paru przystankach. I dziÊ by∏o nie inaczej. Min´liÊmy dotychczas mo˝e pi´ç, mo˝e z szeÊç przystanków a ludzi by∏o coraz wićej i wićej. Rozprzestrzeniali si´ po ca∏ym pojeêdzie, siadajàc, chwytajàc si´ najdogodniejszych, wed∏ug ich mniemania porćzy i otwierajàc okna. Jak zwykle znudzona krótkà obserwacja podró˝nych wyciàgn´∏am ksià˝k´ i zatopi∏am si´ w niej ca∏kowicie, co przychodzi mi z ∏atwoÊcià ilekroç trafiam na naprawd´ dobra powieÊç. Z literackiego Êwiata wyrwa∏o mnie pytanie kogoÊ siedzàcego obok. Troch´ zniecierpliwiona pytaniem o jakàÊ zupe∏nie nieznanà mi ulic´ ju˝ mia∏am odburknàç, ˝e nie mam pojćia, gdzie ona si´ znajduje a tym bardziej, jak naj∏atwiej na nià dotrzeç, ale spostrzeg∏szy cudownie ∏agodne spojrzenie zielonych oczu mojego rozmówcy przypomnia∏am sobie, ze mam przecie˝ przy sobie map´… Nosi∏am jà zwykle przy sobie, b´dàc Êwiadoma mojego braku orientacji przestrzennej, no i mo˝e, dlatego, ˝e mia∏am doÊç gubienia si´ w swoim w∏asnym mieÊcie. Ch∏opak wyglàda∏ na zaskoczonego, ale pozytywnie oczywiÊcie, gdy˝, jak ju˝ uda∏o nam si´ wspólnie znaleêç zagadkowà ulic´ na mapie, nawiàzaliÊmy mi∏à konwersacj´. Par´ spojrzeƒ, wymiana myÊli, lekki uÊmiech – to wszystko sprawi∏o, ˝e zapomnieliÊmy nawet o grzecznoÊci, gdy stan´∏y nad nami wspominane wczeÊniej panie, dla których nie by∏o ju˝ miejsca z przodu. Spaleni ze wstydu, gdy któraÊ nam w koƒcu g∏oÊno zwróci∏a uwag´, wstaliÊmy nerwowo, a po kilku chwilach wysiedliÊmy na tym samym przystanku. Mia∏am doprawdy tego dnia przeczucie, ˝e zdarzy si´ coÊ niezwyk∏ego. OczywiÊcie, spotkanie z nieznajomym nie zakoƒczy∏o si´ tylko na krótkiej konwersacji w miejskim autobusie. Teraz, gdy patrz´ w zielone oczy mojego m´˝a, nawet troch´ ˝a∏uj´, ˝e mam ju˝ w∏asny samochód i myÊlami tylko mog´ wróciç do atmosfery starych ikarusow sprzed lat.

Kate Wanda kraków To opowiadanie zwyci´˝y∏o w konkursie zorganizowanym wspólnie przez MPK S.A. w Krakowie i portal internetowy komunikacja.krakow.pl. Publikacja jest jednà z nagród dla autora. Pasa˝erowie komunikacji miejskiej nades∏ali 14 opowiadaƒ.

4 (26) 2007

paŸdziernik - grudzieñ

¿yczy Zarz¹d MPK S.A. w Krakowie oraz zespó³ redakcyjny „PrzewoŸnika”