departamento de
4ﾂｺ E.S.O. PDC I.E.S.
SALVATERRA
DE MIﾃ前
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
DE MIÑO
A.INTRODUCIÓN Enténdese por instalación eléctrica todo conxunto de aparatos e de circuítos asociados en previsión dun fin particular: produción, conversión, transformación, transmisión, distribución ou utilización da enerxía eléctrica. As instalacións eléctricas regúlanse polo Regulamento Electrotécnico para Baixa Tensión (REBT) e as súas instrucións técnicas complementarias (ITC).REAL DECRETO 842/2002 O Regulamento ten por obxecto establecer as condiciones técnicas e garantías que deben reunir as instalacións eléctricas conectadas a unha fonte de subministración nos límites de baixa tensión, coa finalidade de: a) Preservar a seguridade das persoas e os bens b) Asegurar o normal funcionamento de ditas instalacións e previr as perturbacións noutras instalacións e servizos. c) Contribuír á fiabilidade técnica e á eficiencia económica das instalacións. O presente Regulamento aplicarase ás instalacións que distribúa a enerxía eléctrica, ás xeradoras de electricidade para consumo propio e ás receptoras, nos seguintes límites de tensións nominais: a) Corrente alterna: igual ou inferior a 1.000 voltios. b) Corrente continua: igual ou inferior a 1.500 voltios.
Tipos de Corrente En temas anteriores estudouse que existen dous tipos de correntes eléctricas:
Corrente continua. É o tipo de corrente producida por xeradores tales como pilas, baterías e dinamos. A corrente continua non cambia de valor nin de sentido ao longo do tempo, e sempre segue a mesma dirección.
Corrente alterna. A electricidade que se produce nas centrais eléctricas, e que chega aos enchufes dos nosos fogares, é corrente alterna. Este tipo de corrente cambia periodicamente de intensidade e de sentido ao longo do tempo. En todas as redes eléctricas óptase por producir e distribuír a electricidade en forma de corrente alterna, xa que presenta importantes vantaxes sobre a corrente continua:
Os xeradores de corrente alterna son máis sinxelos, máis baratos, e necesitan de menos mantemento que os de corrente continua. Por iso, a electricidade xerada nas centrais eléctricas é alterna. O transporte da corrente alterna é máis eficiente. A corrente alterna pódese transformar (elevar a tensións moi altas mediante transformadores). Transmitir a electricidade a elevadas tensións permite minimizar as perdas de enerxía eléctrica
~2~
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
DE MIÑO
durante o seu transporte. Pola contra, a corrente continua carece desta calidade de transformación, e o seu transporte está suxeito a elevadísimas perdas.
A maioría de motores en industrias, edificios, etc. funcionan con corrente alterna. Estes motores de alterna máis eficientes, robustos e sinxelos que os de corrente continua.
Corrente alterna monofásica. A corrente alterna que chega aos nosos fogares é monofásica. En corrente monofásica existe un único sinal de corrente, que se transmite polo cable de fase (R, cor marrón) e retorna polo cable de neutro que pecha o circuíto (N, cor azul). O sistema monofásico usa unha tensión de 230V entre fase e neutro.
Corrente alterna trifásica. A corrente trifásica é un sistema de tres correntes alternas axustadas (as 3 correntes prodúcense simultaneamente nun mesmo xerador). Cada unha destas correntes (fases) transpórtase por un condutor de fase (3 cables: R, S e T, con cores marrón, negro e gris), e engádese un condutor para o retorno común das tres fases, que serve para pechar os 3 circuítos (condutor neutro N, cor azul). Pero ¿ por que existe a corrente alterna trifásica? a) O sistema de produción e transporte de enerxía en forma trifásica está universalmente adoptado en todas as redes eléctricas, debido a que permite que os cables condutores sexan de menor sección (grosor), e xa que logo que as redes eléctricas sexan moito menos custosas. b) A corrente alterna trifásica permite o funcionamento de motores eléctricos trifásicos, amplamente utilizados na industria porque son moi simples, duradeiros e económicos.
~3~
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
DE MIÑO
B. REDE DE TRANSPORTE E DISTRIBUCIÓN DE ENERXÍA Como se sabe de cursos anteriores, a enerxía eléctrica prodúcese nas centrais eléctricas (térmicas, nucleares, eólicas, hidráulicas, etc.). A electricidade non se pode almacenar, polo que unha vez xerada hai que transportala aos núcleos de consumo (que adoitan situarse afastados do lugar de produción). A electricidade transpótase mediante as redes de transporte e distribución eléctricas.
~4~
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
DE MIÑO
Na súa viaxe dende a produción ata o consumo, a electricidade pasa por diferentes elementos que definimos a continuación:
1) Centrais eléctricas. As centrais producen a enerxía eléctrica en forma de corrente alterna. A corrente xerada presenta unha intensidade de corrente altísima, pero cun voltaxe baixo (15-20 kV). As correntes moi altas sofren de importantes perdas de enerxía nos cables condutores en forma de calor (efecto Joule), o que supoñería unha gran perda de enerxía durante o transporte.
2) Transformadores elevadores. O transformador preto da central eléctrica eleva a voltaxe da enerxía eléctrica alterna de 20 kV a 420 kV. Dado que a potencia eléctrica vén dada polo produto da tensión pola intensidade, mediante un transformador pódese elevar a voltaxe ata altos valores (alta tensión), diminuíndo en igual proporción a intensidade de corrente. Con iso, a mesma potencia pode ser distribuída a longas distancias con baixas intensidades de corrente e, xa que logo, con baixas perdas por causa do efecto Joule.
~5~
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
DE MIÑO
3) Rede de transporte de alta tensión. É a rede que transporta a corrente a 420 kV desde estacións transformadoras das centrais ás subestacións de transformación na contorna das zonas de consumo. A rede de transporte de alta tensión emprega liñas aéreas, constituídas polos seguintes elementos: · Apoios: estruturas metálicas que soportan os cables condutores (son as torres de alta tensión). · Condutores: cables de cobre ou aluminio polos que se transmite a electricidade a 420 kV. · Illadores: elementos que illan electricamente os cables dos apoios metálicos.
4) Transformadores redutores. Reducen a voltaxe da electricidade para distribuír a enerxía eléctrica ás zonas de consumo (cidades, industrias, etc.). Segundo a redución da voltaxe, pódense distinguir diferentes subestacións: · Subestacións de transformación: realizan a primeira redución de tensión de 420 kV a 132 kV.
~6~
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
DE MIÑO
· Estacións de transformación: reducen a tensión de 132 kV a 20 kV para pasar ás redes de distribución de media tensión. · Centros ou casetas de transformación: operan a transformación final a baixa tensión, de 20 kV a trifásica (400V - 230V).
~7~
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
DE MIÑO
5) Redes de distribución. Trátase das redes de transporte da enerxía eléctrica unha vez transformada a media ou baixa tensión. a) Rede de distribución media tensión: redes que parten das estacións de transformación, transportando a enerxía eléctrica a unha tensión de 20 kV (redes sen o perigo da alta tensión, pero cunha tensión aínda elevada para limitar as perdas nas liñas). b) Rede de distribución de baixa tensión: redes que parten dos centros de transformación e percorren a cidade ata chegar ao usuario doméstico final cunha tensión de 400 V ? 230 V. Constrúense con postes, condutores soterrados ou cableado aéreo por fachada.
6) Centros de consumo. Son os receptores onde se utiliza a enerxía eléctrica, punto final da rede de transporte e distribución. Posibles centros de consumo:
Industria pesada (20 kV 33 kV). Transporte: ferrocarril e metro (15 kV 25 kV). Industria lixeira e comercios (400 V trifásica). Uso doméstico (230 V monofásica).
~8~
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
DE MIÑO
C. INSTALACIÓNS DE ENLACE A Instalación de Enlace é a instalación que une as redes de distribución en Baixa Tensión da compañía subministradora coas instalacións interiores dos consumidores. Está composta das seguintes partes:
1. 2. 3. 4. 5. 6.
Liña de acometida.(LA) Caixa xeral de protección.(CXP) Liña repartidora.(LR) Centralización de contadores.(CC) Derivacións individuais.(DI) Interruptor de control de potencia.(ICP)
~9~
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
~ 10 ~
DE MIÑO
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
Tipos de Instalacións de enlace:
LENDA DOS ESQUEMAS 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.
REDE DE DISTRIBUCIÓN. ACOMETIDA CAIXA XERAL DE PROTECCIÓN LIÑA XERAL DE ALIMENTACIÓN INTERRUPTOR XERAL DE MANOBRA CAIXA DE DERIVACIÓN EMPRAZAMENTO DE CONTADORES DERIVACIÓN INDIVIDUAL FUSIBLE DE SEGURIDADE CONTADOR CAIXA PARA INTERRUPTOR DE CONTROL DE POTENCIA DISPOSITIVOS XERAIS DE MANDO E PROTECCIÓN INSTALACIÓN INTERIOR
~ 11 ~
DE MIÑO
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
~ 12 ~
DE MIÑO
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
DE MIÑO
1) Liña de acometida (LA) É a liña que conecta a rede de distribución de electricidade da compañía eléctrica coa Caixa Xeral de Protección. As acometidas realízanse de forma aérea ou subterránea, dependendo da rede de distribución á cal se conecta. É unha liña propiedade da compañía eléctrica, e componse de 3 cables condutores de fase e o cable do neutro (trifásica). Atendendo ao seu trazado, ao sistema de instalación y a as carácter da rede, as acometidas poden ser
TIPO Aéreas Subterráneas Mixtas
SISTEMA DE INSTALACI?N Pousada sobre fachada Tensada sobre poste Con entrada e saída (ITC-BT-07) En derivación Aero- Subterráneas (ITC-BT-07)
~ 13 ~
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
~ 14 ~
DE MIÑO
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
~ 15 ~
DE MIÑO
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
DE MIÑO
2) Caixa Xeral de Protección (CXP) A Caixa Xeral de Protección (CXP) aloxa os elementos de protección para a posterior liña repartidora. No seu interior hai tres fusibles (un por cada condutor de fase) que protexen contra posibles curtocircuítos. A CXP tende a localizarse na fachada, ou outros lugares comúns do edificio de fácil acceso. O tipo de caixa ven fixado pola compañía distribuidora. É precintable e cun grao de protección mecánica e ó lume acorde coa normativa e o lugar no que se instala. O fusible é un elemento de protección que se conecta ao condutor de fase. Está formado por un arame metálico dun determinado grosor, que se funde cando circula ao seu través unha corrente maior da súa corrente nominal máxima.
~ 16 ~
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
DE MIÑO
3) Liña Repartidora ou Liña Xeral de Alimentación (LXA) A Liña Repartidora ou Liña Xeral de Alimentación (LXA) conecta a CXP co cuarto destinado a conter a centralización de contadores. Inclúe os tres cables de fase (trifásica), o cable de neutro e o cable de protección (toma de terra). Depende en grande medida da situación e características dos contadores. Se os contadores están situados de forma concentrada nun só local, a liña repartidora remata nun embarrado ou nuns bornes. Deste embarrado parten as conexións ós fusibles de seguridade de cada Derivación Individual. Se os contadores están instalados de forma individual (ou concentrados por puntos), colócanse caixas de derivación, onde se poden aloxar tamén fusibles de seguridade. Á liña repartidora vertical denomínaselle columna montante. As liñas xerais de alimentación poden realizarse con: Condutores illados no interior de tubos encaixados. Condutores illados no interior de tubos en montaxe superficial. Condutores illados no interior de canles protectoras, cuxa tapa só se poida abrir mediante a axuda dun útil. Condutores illados no interior de condutos pechados de obra de fábrica, proxectados e constituídos ao efecto. Canalización Soterrada
~ 17 ~
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
DE MIÑO
4) Centralización de Contadores (CC) O contador é un elemento encargado de medir e rexistrar o consumo de enerxía eléctrica do abonado. Hai un contador por usuario ou vivenda, pero nun edificio todos os contadores están localizados nun espazo común (armario, recinto, habitación) denominado centralización de contadores. No caso de existir un só abonado conectaranse se forma individual. A centralización de contadores está formada polas seguintes unidades funcionais: 1) Interruptor xeral de manobra: interruptor para desconectar a centralización completa. Actúa cortando a corrente na Liña Repartidora que chega á concentración de contadores. 2) Unidade de embarrado xeral e fusibles de seguridade: son catro varras metálicas que se conectan aos catro condutores da Liña Repartidora (3 fases e neutro). Do embarrado saen os cables eléctricos cara a cada contador. Engaden fusibles de seguridade. 3) Unidade de medida: contén os contadores para controlar o consumo eléctrico de cada usuario, ademais de dispositivos de mando e interruptores horarios. 4) Derivacións Individuais e embarrado de protección: As liñas eléctricas que saen de cada contador e chegan ao domicilio do usuario chámanse Derivacións Individuais. O embarrado de protección é un conxunto de barras metálicas unidas a terra onde irán conectados os cables de terra de cada Derivación Individual. O abonado doméstico require o subministro en monofásica (1 fase neutro), con todo a Liña Repartidora chega á centralización en trifásica (3 fases neutro). Na unidade de embarrado é onde se realiza a conversión de trifásica a monofásica. O subministro aos fogares repártese entre as 3 fases: cada fogar conéctase a unha das fases, de forma que as cargas de cada unha delas queden o máis igualadas (equilibradas) posible.
~ 18 ~
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
DE MIÑO
No caso de subministro a un só usuario (vivendas unifamiliares), a Caixa Xeral de Protección (CXP) e o equipo de medida de consumo eléctrico (contador) intégranse nun elemento común chamado Caixa de Protección e Medida (CPM), que engloba o contador e os fusibles de protección nun só elemento. Nestes casos a liña repartidora, que enlazaba a CXP e a centralización, desaparece. (De feito pódese empregar CPM ata un certo número de contadores)
~ 19 ~
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
DE MIÑO
5) Derivacións Individuais (DI) As derivacións individuais saen do contador de cada abonado e levan a enerxía eléctrica ao Interruptor de Control de Potencia, instalado no interior da vivenda. Cada derivación individual está formada por un condutor de fase, un condutor neutro e outro de protección (terra). Xa que logo, o subministro final aos abonados realízase en monofásica.
~ 20 ~
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
DE MIÑO
6) Interruptor de Control de Potencia (ICP). O Interruptor de Control de Potencia (tamén chamado ICP ou limitador) é un interruptor que instala a compañía eléctrica. Serve para limitar o consumo de enerxía do cliente á potencia que se contratou. Conéctase aos condutores que chegan da Derivación Individual, de forma que si a potencia consumida polos aparellos eléctricos conectados na vivenda é superior á contratada, interrompe o subministro. O ICP adoita situarse preto do Cadro Xeral de Mando e Protección, xa no interior da vivenda, nun compartimento independente e precintado (para evitar a súa manipulación). Ten un funcionamento magnetotérmico, e están calibrados en función da circulación dunha intensidade nominal concreta. Ó superar esta intensidade (e polo tanto a potencia permitida), desconéctanse os seus bornes interiores de contacto e péchase o circuíto eléctrico, (corta toda circulación eléctrica no interior da vivenda). Un interruptor magnetotérmico ofrece unha dobre protección: 1) Protección térmica: lámina bimetálica que se deforma ante unha sobrecarga. A deformación da lámina actúa no contacto do interruptor e desconecta o circuíto. 2) Protección magnética: baséase nunha bobina que, ao ser atravesada por unha corrente de curtocircuíto, atrae unha peza metálica que produce a apertura dos contactos do interruptor, desconectando o circuíto.
~ 21 ~
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
~ 22 ~
DE MIÑO
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
D.
DE MIÑO
CADRO DE MANDO E PROTECCIÓN DA VIVENDA
O subministro monofásico á vivenda chega desde a Derivación Individual ao Cadro Xeral de Mando e Protección (CGMP), inicio da instalación eléctrica interior da vivenda. Do CGMP parten os circuítos independentes que configuran a instalación interior (alumado, tomas de corrente xenéricas, tomas de cociña e forno, tomas de lavadora e lavalouzas, e tomas dos cuartos de baño). Sitúase na entrada da vivenda, e aloxa todos os dispositivos de seguridade e protección da instalación interior da vivenda: Interruptor Xeral Automático (IXA). Interruptor Diferencial (ID). Pequenos Interruptores Automáticos (PIAs).
~ 23 ~
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
~ 24 ~
DE MIÑO
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
DE MIÑO
1) Interruptor Xeral Automático (IXA). É un interruptor magnetotérmico encargado de protexer fronte sobrecargas ou curtocircuítos a instalación interior da vivenda ao completo. O Interruptor Xeral (IXA) corta a corrente de forma automática cando se detecta un gran aumento na intensidade de corrente circulante. O IXA tamén permite a súa activación de forma manual, en caso de reparacións, ausencias prolongadas, etc.
2) Interruptor diferencial (ID). Trátase dun interruptor de protección dos usuarios da instalación fronte posibles contactos accidentais con aparellos eléctricos metálicos cargados con tensión, debido a unha fuga de corrente na instalación. Cando existe unha corrente de fugas ou de defecto no circuíto, a corrente de saída (Is) é menor ca de entrada (le). Esta diferenza (Id = Ie - Is) é a que fai que o dispositivo funcione. O seu obxectivo principal é o de protexer as persoas que poidan estar en contacto coa instalación, xa que evitan que as correntes de derivación a terra produzan perigo. Nunha instalación, en condicións de funcionamento normal, a intensidade de entrada é igual á intensidade de saída. Se facemos pasa-la corrente de entrada e a corrente de saída por dúas bobinas enroladas en sentido contrario a unha da outra, sobre un núcleo toroidal, crean uns fluxos que se anulan reciprocamente ó ser iguais e contrarios. Cando na instalación se produce unha corrente de defecto, a corrente de entrada non é igual á de saída. Desta maneira, obtense un fluxo resultante que actúa sobre unha pequena bobina que desconecta o circuíto.
~ 25 ~
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
3) Pequenos Interruptores Automáticos (PIAs). Os PIAs son interruptores automáticos magnetotérmicos cuxa función é protexer cada un dos circuítos independentes da instalación interior da vivenda, fronte posibles fallos na instalación: Sobrecargas: un exceso de consumo eléctrico nunha vivenda pode provocar que a intensidade de corrente circulante se faga maior que a intensidade de corrente máxima que soportan os condutores do circuíto independente. Curtocircuítos: sobreintensidades provocadas por contacto directo accidental entre fase e neutro (debido ao deterioro nos illantes dos cables, presenza de auga, etc.). No CGMP instálase un PIA por circuíto independente da vivenda, que protexerá de forma individual o circuíto independente que ten conectado.
~ 26 ~
DE MIÑO
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
DE MIÑO
E. INSTALACIÓN INTERIOR DA VIVENDA. A instalación interior da vivenda comprende os distintos circuítos independentes do fogar, que parten dos PIAs do Cadro Xeral de Mando e Protección.
1) Circuítos Independentes Da Vivenda. Os circuítos independentes da vivenda son o conxunto de circuítos eléctricos que configuran a instalación eléctrica interior da vivenda, e que alimentan os distintos receptores instalados (puntos de luz, e tomas de corrente (enchufes)). Nas vivendas máis habituais adoita haber 5 circuítos independentes:
C1 circuíto destinado a alimentar todos os puntos de luz da vivenda.
C2 circuíto destinado a alimentar tomas de corrente de uso xeral e do frigorífico. C3 circuíto destinado a alimentar tomas de corrente de cociña e forno.
C4 Circuíto de tomas de corrente da lavadora, lavalouzas e quentador (termo eléctrico). C5 Circuíto de tomas de corrente dos baños, e tomas auxiliares de cociña.
~ 27 ~
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
DE MIÑO
Cada un destes circuítos vén protexido de forma individual polo seu correspondente PIA. Ademais, e como mecanismo de seguridade adicional, o IXA protexe de forma xeral o conxunto dos circuítos da vivenda.
2) Cableado da Instalación Eléctrica Interior. Todos os circuítos independentes da vivenda aliméntanse mediante dous condutores (fase e neutro), que transportan unha corrente alterna monofásica a baixa tensión (230V). A eles engádeselles o condutor de conexión á rede de terra do edificio. Estes condutores son de cobre cun illamento de plástico. Condutor de fase: É o condutor activo que leva a corrente desde o cadro eléctrico aos distintos puntos de luz e tomas de corrente da instalación. A cor do seu illamento pode
~ 28 ~
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
DE MIÑO
ser marrón, negro ou gris (cores das liñas R, S e T de trifásica); inda que deberan ser sempre de cor marrón, correspondente á fase R de trifásica. Condutor neutro: é o condutor de retorno que pecha o circuíto, permitindo a volta da corrente desde os puntos de luz e tomas de corrente. A cor do seu illamento é sempre azul. Condutor de terra: condutor que normalmente non leva corrente si o circuíto funciona ben. Está conectado á rede de terra do edificio, e serve para desaloxar posibles fugas ou derivacións de corrente cara aos eléctrodos de terra. O seu illamento presenta cor amarela e verde.
Os condutores de cada circuíto independente parten do seu correspondente PIA no cadro eléctrico, e percorren a vivenda aloxados no interior tubos corrugados de PVC encaixados na parede. (nunha instalación empotrada). Tamén poden existir instalacións vistas, inda que non son moi habituais en vivendas, onde os tubos de protección de PVC ríxidos discorren fixados a paredes e teitos. Son vistas tamén (de superficie) as caixas de derivación, mecanismos, lámpadas, …
Esquema dunha instalación empotrada e distancias de colocación dos elementos da instalación eléctrica
~ 29 ~
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
~ 30 ~
DE MIÑO
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
DE MIÑO
Ao longo do percorrido, a alimentación de cada receptor (puntos de luz e tomas de corrente) realízase por derivación dos condutores principais do circuíto independente, en caixas de rexistro. As caixas de rexistro (caixas de derivación) son caixas de plástico onde se realizan conexións e empalmes dos cables eléctricos. Para que o empalme se faga correctamente, débense utilizar regretas ou clemas de conexión.
A sección (grosor) dos cables condutores depende de cada circuíto. Como se ve na imaxe, o circuíto independente C1 destinado a iluminación require de cables de sección 1,5 mm2, mentres que o circuíto independente C3 que alimenta tómalas de cociña e forno require de condutores de sección 6 mm2. A sección dos condutores elíxese en función da intensidade de corrente a transportar: a máis intensidade, maior é a sección do cable.
~ 31 ~
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
DE MIÑO
3) Representación das Instalacións Eléctricas Para representar a instalación eléctrica nunha vivenda, pódense usar 3 tipos de esquemas:
Esquema topográfico: representación en perspectiva da instalación. Esquema multifilar: representan mediante liñas todos os condutores que interveñen no circuíto a mostrar. Esquema unifilar: representa o circuíto mediante unha soa liña na que se mostran con barras cruzadas o número de condutores que a compoñen. Utiliza unha simboloxía propia.
~ 32 ~
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
DE MIÑO
O sistema de representación máis empregado é o esquema unifilar, por ser o máis sinxelo e simplificar o debuxo de instalacións eléctricas sobre planos de vivendas. No seguinte exemplo tense o plano dunha vivenda coa súa correspondente instalación eléctrica:
Para a representación de instalacións en vivendas mediante esquemas unifilares utilízanse unha serie de símbolos normalizados. Os máis habituais móstranse na seguinte táboa:
O Esquema Unifilar xeral da instalación, tamén denominado Diagrama Unifilar do cadro de protección e mando da instalación dunha vivenda, representa os distintos elementos necesarios para protección de circuítos e usuarios. Para un grao de electrificación xeral teriamos:
Un interruptor xeral automático (IXA), cun poder de corte de 40 A. Un interruptor diferencial cunha sensibilidade de 30 mA.
~ 33 ~
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
DE MIÑO
Cinco pequenos interruptores automáticos (PIA), un para cada un dos circuítos independentes: un cun poder de corte de 10 A para o circuíto de alumado dous de 16 A, un para o circuíto de uso xeral e outro para o baño e da cociña uno de 20 A para o circuíto de lavadora, lavalouzas e termo un de 25 A para o circuíto de cociña e forno.
4) Circuítos Básicos da Vivenda. No seguinte punto revisaranse as montaxes eléctricas máis comúns nunha vivenda: Punto de luz simple con interruptor. Instalación dun punto de luz que se acende e apaga cun interruptor.
~ 34 ~
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
DE MIÑO
Timbre con pulsador. Instalación dun timbre actuado por un pulsador (típico de recibidores de vivendas)
Punto de luz con 2 interruptores conmutados. Trátase dun punto de luz, que se pode acender e apagar desde dúas posicióins indistintamente. É un circuíto típico nos corredores das vivendas, dormitorios, etc.
~ 35 ~
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
DE MIÑO
Punto de luz con conmutada de cruzamento. O circuíto consiste nun punto de luz que se pode acender e apagar indistintamente desde 3 puntos en localizacións diferentes. Para montar este circuíto, fai falla un conmutador de cruzamento.
Tomas de corrente. Instalación eléctrica para alimentar tomas de corrente, ás cales poderase enchufar calquera aparello eléctrico.
~ 36 ~
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
DE MIÑO
F. GRAOS DE ELECTRIFICACIÓN DA VIVENDA. O grado de electrificación dunha vivenda fai referencia á carga eléctrica que deberá soportar a instalación eléctrica de devandita vivenda. Por exemplo, a carga eléctrica que terá que soportar a instalación eléctrica dunha casa de 200 m2 será moito maior que a que se ha de soportar nun estudo de 50 m2 (menos habitacións, menos puntos de luz, menos enchufes, menos aparellos eléctricos, etc.). Segundo o tipo de vivenda defínense 2 grados de electrificación distintos. Cada grado de electrificación identifica a potencia mínima que a instalación debe soportar a 230V, así como os circuítos independentes cos que a instalación debe contar: 1.
Grao de electrificación básico e elevado. (ITC-BT25)
Grao de electrificación: Básico Potencia instalada: Non inferior a 5.750W a 230 V Alcance da electrificación: Debe cubrir necesidades primarias sen necesidade de obra posterior Circuítos independentes que ha de incorporar: C1 C2 C3 C4 C5 -
circuíto de distribución interna, destinado a alimentar os puntos de iluminación. circuíto de distribución interna, destinado a tomas de corrente de uso xeral e frigorífico. circuíto de distribución interna, destinado a alimentar a cociña e forno. circuíto de distribución interna, destinado a alimentar a lavadora, lavalouzas e o termo eléctrico. circuíto de distribución interna, destinado a alimentar tomas de corrente dos cuartos de baño, así como as bases auxiliares da cociña.
Grao de electrificación: Potencia instalada: Alcance da electrificación:
Elevado Non inferior a 9.200W a 230V Debe cubrir as necesidades da electrificación básica e ademais: - Vivendas que requiran algún/s dos seguintes circuítos adicionais: C8, C9,C10 ó C11 - Vivendas cunha superficie útil superior a 160 m2. Circuítos independentes que ha de incorporar: Ademais dos circuítos da electrificación básica, adicionalmente pode incorporar algún/s dos seguintes circuítos: C6 C7 C8 C9 C10 C11 C12 -
circuíto adicional do tipo C1, por cada 30 puntos de luz. circuíto adicional do tipo C2, por cada 20 tomas de corrente de uso xeral ou se a superficie útil da vivenda é maior de 160 m2. circuíto de distribución interna, destinado á instalación de calefacción eléctrica, cando existe previsión desta. circuíto de distribución interna, destinado á instalación de aire acondicionado, cando existe previsión deste. circuíto de distribución interna, destinado á instalación dunha secadora independente. circuíto de distribución interna, destinado á alimentación do sistema de automatización, xestión técnica da enerxía e de seguridade, cando exista previsión desta. circuítos adicionais de calquera dos tipos C3 ou C4, cando se prevexan, ou circuíto adicional do tipo C5, cando o seu número de tomas de corrente exceda de 6.
NOTA: O grao de electrificación calcúlase sumando as potencias de todos os elementos receptores que dispón a vivenda, e aplicando unha redución dun 40% (xa que non se van a utilizar todos os aparellos eléctricos simultaneamente).
~ 37 ~
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
Características eléctricas dos circuítos interiores nas vivendas Circuíto de utilización
Potencia prevista por toma (W)
Factor de simultaneidade
200
0,75
0,5
C2 Tomas de uso xeral
3.450
0,2
C3 Cociña e forno
5.400
0,5
C1 Iluminación
Fs
Factor de utilización
Tipo de (7) toma
.
Interruptor Automático (A)
Máximo nº de puntos de utilización ou tomas por circuíto
Condutores sección mínima 2 (5) (mm )
Tubo ou conduto diámetro externo (3) mm
(9)
10
30
1,5
16
0,25
Base 16 A 2p+T
16
20
2,5
20
0,75
Base 25 A 2p+T
25
2
6
25
20
3
4(6)
20
Fu
Punto de luz
C4 Lavadora, lavalouzas e termo eléctrico
3.450
0,66
0,75
Base 16 A 2p+T Combinadas con fusibles ou interruptores automáticos de 16 A (8).
C5 Baño, cuarto de cociña
3.450
0,4
0,5
Base 16 A 2p+T
16
6
2,5
20
(2)
---
---
---
25
---
6
25
(2)
---
---
---
25
---
6
25
3.450
1
0,75
Base 16 A 2p+T
16
1
2,5
20
(4)
---
---
---
10
---
1,5
16
C6 Calefacción C9 Aire acondicionado C10 Secadora C11 Automatización
DE MIÑO
(1)
(1)
A tensión considerada é de 230 V entre fase e neutro. A potencia máxima permisible por circuíto será de 5.750 W. (3) Diámetros externos segundo ITC-BT 19. (4) A potencia máxima permisible por circuíto será de 2.300 W. (5) Este valor corresponde a unha instalación de dous condutores e terra con illamento de PVC baixo tubo encaixado en obra. Outras seccións poden ser requiridas para outros tipos de cable ou condicións de instalación. (6) Neste circuíto exclusivamente, cada toma individual pode conectarse mediante un condutor de sección 2,5 mm2 que parta dunha caixa de derivación do circuíto de 4 mm2. (7) ) As bases de toma de corrente de 16 A 2p +T serán fixas do tipo indicado na figura C2a e as de 25 A 2p + T do tipo indicado na figura ESB 25-5A, ambas as da norma UNE 20315. (8) Os fusibles ou interruptores automáticos non son necesarios se se dispón de circuítos independentes para cada aparello, con interruptor automático de 16 A en cada circuíto, o desdobramento do circuíto con este fin non suporá o paso a electrificación elevada nin a necesidade de dispor dun diferencial adicional. (9) O punto de luz incluirá condutor de protección. (2)
~ 38 ~
departamento de
4º E.S.O. PDC
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
I.E.S. SALVATERRA
DE MIÑO
Puntos de utilización. Estancia
Circuíto
Mecanismo
nº mínimo
Acceso
C1
Pulsador timbre
1
C1
Punto de luz Interruptor de 10 A
1 1
C2
Base 16 A 2p + T
1
Vestíbulo
Sala de estar ou Salón
Dormitorios
Baños
Corredores ou distribuidores
Cociña
Terrazas e vestidores Garaxes unifamiliares e outros
1 1
Superficie / Lonxitude
------2
2
C1
Punto de luz Interruptor de 10 A
C2
Base 16 A 2p + T
C8
Toma de calefacción
1
Até 10 m (dous se >S 10 m )
C9
Toma de aire acondicionado
1
Até 10 m (dous se >S 10 m )
C1
Punto de luz Interruptor de 10 A
1 1
Até 10 m (dous se >S 10 m ) un por cada punto de luz
C2
Base 16 A 2p + T
C8
Toma de calefacción
1
---
C9
Toma de aire acondicionado
1
---
C1
Punto de luz Interruptor de 10 A
1 1
---
C5
Base 16 A 2p + T
1
---
C8
Toma de calefacción
1
---
C1
Punto de luz Interruptor / Conmutador de 10 A
1 1
Un cada 5 m de lonxitude Uno en cada caso
C2
Base 16 A 2p + T
1
Até 5 m (dous se L > 5 m )
C8
Toma de calefacción
1
(1)
3
(1)
3
Até 10 m (dous se >S 10 m ) un por cada punto de luz 2
Unha por cada 6 m , redondeado ao enteiro superior 2
2
2
2
2
2
2
Unha por cada 6 m , redondeado ao enteiro superior
--2
2
C1
Punto de luz Interruptor de 10 A
1 1
Até 10 m (dous se >S 10 m ) un por cada punto de luz
C2
Base 16 A 2p + T
2
Extractor e frigorífico
C3
Base 25 A 2p + T
1
Cociña/forno
C4
Base 16 A 2p + T
3
Lavadora, lavalouzas e termo
C5
Base 16 A 2p + T
(2)
C8
Toma de calefacción
1
C10
Base 16 A 2p + T
1
3
Encima do plano de traballo --Secadora 2
2
2
2
2
2
C1
Punto de luz Interruptor de 10 A
1 1
Até 10 m (dous se >S 10 m ) un por cada punto de luz
C1
Punto de luz Interruptor de 10 A
1 1
Até 10 m (dous se >S 10 m ) un por cada punto de luz
C2
Base 16 A 2p + T
2
Até 10 m (dous se >S 10 m )
(1
) Onde se prevexa a instalación dunha toma para o receptor de TV, a base correspondente deberá ser múltiple, e neste caso considerarase como unha soa base aos efectos do número de puntos de utilización. (2) Colocaranse fóra do volume delimitado polos planos verticais situados a 0,5m do fregadero e da encimera de cocción ou cociña.
~ 39 ~
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
~ 40 ~
DE MIÑO
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
~ 41 ~
DE MIÑO
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
~ 42 ~
DE MIÑO
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
2. Esquemas Unifilares Grao de Electrificación Básico
Grao de Electrificación Básico con C4 desdoblado
~ 43 ~
DE MIÑO
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
Grao de Electrificación Elevado
~ 44 ~
DE MIÑO
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
DE MIÑO
3. PRESCRIPCIÓNS DE CONFORT REGLAMENTARIAS E RECOMENDADAS (ITC-BT25) A instrución ten como obxectivo fixar os puntos de utilización mínimos que debe ter a instalación dunha vivenda, desde un punto de vista de seguridade eléctrica. Con todo, o incremento da utilización da enerxía eléctrica nas vivendas aconsella que no deseño da instalación se teñan en conta as posibles necesidades particulares do usuario e as súas limitacións (debido á idade, discapacidade, etc.), así como as súas futuras demandas. Por isto recoméndase:
Deseñar a instalación cunha suficiente previsión (instalación de condutos baleiros, reservar espazo no cadro de distribución para futuros dispositivos, etc.) que permita unha futura ampliación sen necesidade de facer obras. Prever un número de tomas de puntos de iluminación, tomas de corrente de usos xerais ou en baño e auxiliares de cociña superior aos indicados na táboa desta ITC-BT, deste xeito ademais de ter unha instalación acorde á necesidade do usuario, mellórase a seguridade da instalación ao reducir o uso de conectores multivía ou prolongadores e evitar a realización de futuras modificacións da instalación por persoal non cualificado. Non intentar un aforro ficticio apurando ao máximo as tomas por circuíto para reducir o número de circuítos. Incrementar os circuítos e pasar ao grado de electrificación elevado non ten obrigatoriamente consecuencias prácticas de cambio de potencia contratada á Compañía Suministradora, obtense maior confort pero non maior consumo. En vivendas con máis dunha altura, por exemplo unifamiliares ou dúplex, situarase un cadro xeral de mando e protección en cada planta de maneira que os circuítos de cada planta estean protexidos no cadro situado na súa planta.
As seguintes táboas, resumen os puntos de utilización mínimos, así como os recomendados para garantir o adecuado confort da instalación. 1. Electrificación do acceso á vivenda
~ 45 ~
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
2. Electrificación de vestíbulo
3. Electrificación da sala de estar ou salón
~ 46 ~
DE MIÑO
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
4. Electrificación do dormitorio
5. Electrificación da cociña
6. Electrificación do baño-aseo
~ 47 ~
DE MIÑO
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
DE MIÑO
7. Electrificación do pasillo
8. Electrificación da terraza ou xardín
No caso de que unha vivenda dispoña de xardín, a instalación eléctrica de leste debe de ser un circuíto independente do resto da vivenda. As bases exteriores destinadas a alimentar aparellos fixos ou móbiles deberán estar protexidas por un diferencial independente do dos circuítos interiores, de 30mA . As bases, interruptores e luminarias instaladas no xardín, deberán ter un grado IP44.
~ 48 ~
departamento de
INSTALACIÓNS ELÉCTRICAS NA VIVENDA
4º E.S.O. PDC I.E.S. SALVATERRA
9. Electrificación dun garaxe unifamiliar
~ 49 ~
DE MIÑO