KUR’AN-I KERIM’DE EN SIK GEÇEN 500 KELIME (Dilimizde olmayan 275 kelime)
(Kuran Kelimelerininin %80’i) Konularına Göre Kelimeler Temel Dilbilgisi Notları Örnek Ayet Çözümlemeleri www.ilimtalibi.com info@ilimtalibi.com
Kur’an-ı Kerim’de En Sık Geçen 500 Kelime Dilimizde olmayan 275 kelime (Kuran Kelimelerininin %80’i) Rahmân ve Rahîm Allah'ın (cc) adıyla
ِكِتاب اَنْ زلْناه ا ِ َار ٌك لِيَدَّبَّروا ٰايَاتِه َولَِيتَ َذ َّكر اُولُوا ْاْلَلْب اب ب م ك ي ل َ َ ُ ََ ٌ َ ْ َ ُ َ َ ُ Övgü yalnızca Allah’a (cc) aittir. Barış ile esenlik Hz. Muhammed (S.A.V.) üzerine olsun. Cenabı Hak şöyle buyurmaktadır: "Bu Kur'an, âyetlerini düşünsünler ve akıl sahipleri öğüt alsınlar diye sana indirdiğimiz mübarek bir kitaptır. [38:29]." Eğer anlamazsak, ayetler üzerinde nasıl düşünebiliriz! Sevgili peygamberimiz (Sav) Kuran’ın önemine şöyle işaret eder: “Sizin en hayırlınız, Kur’an’ı öğrenen ve öğretendir.” (Buharî, Fedâilu’l-Kur’an, 21) Kuran’da yaklaşık 2000 farklı kelime bulunurken, hepimizin fark ettiği üzere çoğu kelimelerin çok sık tekrar etmesinden dolayı, toplamda 77800 kelime yer almaktadır. Bu kitapçık Kuran’da en sık tekrar eden yaklaşık 500 kelimeyi içermekte olup bu kelimeler tekrarlarıyla beraber (64282 toplam kelime) Kuran’ın %82.6’sını meydana getirmektedir. Bizlerin çok önemli bir avantajı ise zaten bu kelimelerin pek çoğunu (ilim, melek, tefekkür, inkar, vb.) dilimizde kullanıyor olmamızdır. Bu kitapçıkta Kuran kelimelerinin %80’ini oluşturan yaklaşık 500 kelimenin yaklaşık 225 tanesi; Kuran kelimelerinin %70’ini oluşturan yaklaşık 425 kelimenin ise yaklaşık 190 tanesi zaten dilimizde mevcuttur. Dolayısıyla net olarak 70% seviyesine ulaşmak için 235 kelime, 80% seviyesine ulaşmak için ise 275 kelime öğrenmek yetecektir. Bu kelimeleri az bir gayret sarfederek inşaAllah öğrenmek suretiyle ve arapça dilbilgisine dair birkaç önemli kuralı öğrenerek okuduğumuz bir sayfanın 80 %’ı hakkında fikir sahibi olmak mümkün olur. Elbette anadili arapça olan insanların dahi ayetlerdeki her inceliği ve anlam zenginliğini anlamaları mümkün değildir. Ancak şu da bir gerçektir ki zamanla Kuran’da geçen kelimeleri ve dilbilgisini öğrendikçe, bunun yanında tefsir kaynaklarından mümkün mertebe istifade edildikçe inşaAllah Kuran-ı Kerim’den istifade nispeti o derece artacaktır. Aynı kelime hazinesinin hadis-i şeriflerde de geçtiğini düşünürsek bu kelimeleri öğrenmenin bir faydası daha anlaşılır. Bu aşamadan sonra isteyenler zaman içerisinde geri kalan Kuran kelimelerini de çalışarak ve diğer kaynaklardan istifade ederek Cenabı Hakk’ın bizlere yol göstermek için indirdiği mukaddes kitabı daha iyi anlamaya gayret edebilirler. Başarı Allah-u Teala’dandır.
Bu çalışma aşağıda listelenen arapça kaynaklardan yararlanılarak önce ingilizce dilinde hazırlanmış, daha sonra türkçeye de çevrilmiştir. Biz önceki çalışmalardan yararlanıp gerekli düzeltme ve eklemeleri yaparak bu çalışmayı geliştirmeye gayret ettik. Kitapçıkta çalışmayı kolaylaştırmak için önce isimler konularına göre (sayfa 1-14), ardından fiiller türlerine göre (sayfa 15-33), her sayfa içinde ise mümkün mertebe arapça alfabetik olarak dizilmiştir. Kelime kısmının sonunda arapça bilmeyenler için giriş mahiyetinde, önemli dilbilgisi bilgilerini ve öğrenilen kelime ve dilbilgisi konularını uygulama açısından bazı örnek ayet çözümlemelerini içeren bir kısım da ayrıca hazırlanmıştır. Bu çalışmanın hazırlanmasında istifade edilen ya da benzer şekilde hazırlanmış bir kısım kaynaklar şunlardır:
محمد حسين أبو الفتوح- قائمة معجمية بألفاظ القرآن الكريم ودرجات تكرارها علي حممد سالم- املفردات القرأنية حممد زكي حممد خضر- معجم كلمات القرآن الكرمي Kuran Kerim Lügatı- Timaş Yayınları www.understandquran.com http://www.al-mishkat.com/words/index.htm
Lütfen eksiklerimizi, tavsiye ve önerilerinizi ileterek bu ve başka çalışmaların gelişmesine siz de ortak olun. Sevgili Peygamberimiz’in (Sav) “Hayra yol gösteren, hayrı yapan gibidir” (Tirmizi, İlm 14) hadis-i şerifini hatırlayarak bu çalışmaların yayılmasına siz de yardımcı olun inşallah. Bu tür çalışmaların kolay anlaşılır, ücretsiz temin edilebilir, rahatlıkla erişilebilir ve pratik olması, herkese hitap etmesi büyük önem arz eder. Cenabı Hak yüce kitabını en iyi şekilde öğrenmeyi, öğretmeyi ve yaşamayı hepimize nasip etsin. Zaman içinde benzeri çalışmaları www.ilimtalibi.com adresinden takip edebilir, konu ile ilgili benzer web sitelerinin ve başka kaynakların (kitap vb) linklerini bulabilirsiniz. email: info@ilimtalibi.com
YOL HARİTASI 1) Kelimeler kısmını çalışın. 2) Dilbilgisi ve ayet çözümlemeleri kısmını çalışın. 3) Kelimeler kısmını tekrar edin.
4) Vakti müsait olanlar bir hafta müstakil çalışmayla, olmayanlar ise haftaiçi günde bir saat haftasonları birkaç saat ayırarak bir ay çalışmayla yukarıdaki aşamaları tamamlayıp inşaAllah okuduğunuzun 80%’ini anlayacak seviyeye gelmeyi hedefleyin. Daha sonra: 5) Namaz sürelerini (Fatiha, İhlas, vb) kelime anlamlı bir Kuran-ı Kerim’den faydalanarak çalışın. (Sürede geçen kelimeleri öğrenip ayet çözümlemelerini yaparak) 6) Ayet-el Kürsiyi (Bakara 255) aynı metodla çalışın. 7) Yasin süresini kelime anlamlı bir Kuran-ı Kerim’den faydalanarak çalışın. (Sürede geçen kelimeleri öğrenip ayet çözümlemelerini yaparak) 8) Mülk süresini aynı metodla çalışın. 9) Zümer ve Rum sürelerini aynı metodla çalışın. 10) Her gün kelime anlamlı bir Kuran-ı Kerim’den düzenli olarak en az 2 sayfa, not alarak ve ayetlerin dilbilgisine dikkat ederek okuyun. 11) Tefsir kaynaklarına müracat ederek okuduğunuz sürelerin inceliklerini, anlam zenginliklerini, ayetlerin iniş sebeplerini, vs. öğrenmeye çalışın. www.ilimtalibi.com sayfasında yer alan tefsir, hadis, siyer, vb. konularında kaynak ve linkleri inceleyin. 12) Websiteyi ziyaret ederek yeni çalışma ve kaynakları takip edin. 13) Dostlarınızı, yakınlarınızı, çevrenizdeki insanları bu çalışmalardan haberdar ederek siz de bu çalışmalara ortak olun. Kolaylık açısından bahsi geçen süreler için o sürede geçen kelimelerin anlamlarıyla beraber listesi (o süreye özel bir sözlük) www.ilimtalibi.com adresine ileride eklenebilir.
Bu çalışmanın dilbilgisi ve ayet çözümlemeleri kısımlarına eklemeler yapıldıkça websayfasında bu eklemeler ve çalışmanın son hali yayınlanmaktadır. Öğrendiğiniz kelimelerden tam istifade edebilmek için çok önemli olan bu dilbilgisi notlarını değerlendirmek için siteyi ve sitedeki kitapçığın son halini mutlaka takip edin.
1
Bu, şu...! erkek bu İşte bu
erkek
bu
kadın
İşte bu
kadın
bunlar
erkek/kadın
şunlar
erkek/kadın
kendisi, o ki
erkek
kendisi, o ki
kadın
Onlar ki
erkek
bunlar
)çoğul (
şunlar
)çoğul (
o ki
)çoğul (
Toplam kelime (ilk 6 sayfada): 32263
Hayır, Hayır!!!
ه َذا ا ِ ك ل َ ذ ٍهذه ِ ْك َ تِل
هؤَْلء ُ ِك َ ِاُولئ الَّ ِذي الَّتِي
ِ َّ ين َ الذ ِهذه ِ ْك َ تِل الَّتِي
ilah yoktur Ancak Allah (cc) vardır asla olumsuzluk ön eki (gelecek zmn) olumsuzluk ön eki (geçmiş zmn) olumsuzluk ön eki (şimdiki zmn) olumsuzluk (isim cümlesinde yükleme olumsuzluk anlamı veren kelime)
evet, gerçekten başka ...den başka, ...den daha az ancak, aksi halde evet Yüzde (ilk 6 sayfada) : 41.5
َْل إِ َله إَِّْل اهلل َك اّل لَ ْن لَ ْم َما
ت ْ س (لَْي َس َ لَْي
) kadın بَلَى
غَ ْير ُدو َن إَِّْل نَ َع ْم
2
Kimin? …nun, onun
erkek
…lerin, onların
erkek
…in, senin
erkek
…niz, sizin
erkek
…im, benim …mız, bizim
erkek/kadın
…i, onun
kadın
…ları, onların
kadın
…in, senin
kadın
…leri, o ikisinin
çift
…leri, ikinizin
çift
Toplam kelime (ilk 6 sayfada): 32263
Kim?
ه... ه ْم... ُ ك... َ
ُك ْم... ي... ْ نَا... ها... َ
ه َّن... ُ ِ ك... ه َما... ُ
ُك َما...
O (erkek)
erkek
onlar
erkek
sen
erkek
siz
erkek
ben
erkek/kadın
Biz
erkek/kadın
O (hanım)
kadın
onlar
kadın
sen
kadın
o ikisi
çift
siz ikiniz
çift
Yüzde (ilk 6 sayfada) : 41.5
ُه َو ُه ْم ت َ ْأَن
أَنْ تُم أَنَا نَ ْح ُن ِه َي ُه َّن ِ ْأَن ت ُه َما
أَنْ تُ َما
3
Nerede? üstünde, üzerinde altında, altı önünde, karşısında arka, geri, sonraki önünde arkasında sağında; yemin solunda arasında etrafında nerede olursa nerede olursa Toplam kelime (ilk 6 sayfada): 32263
Sorular?
فَ ْو َق ت َ تَ ْح
ْي يَ َد ْي َ ْ َ ب،بَ ْي َن أَيَ َدي ْف َ َخل ام َ أ ََم َوَراء ) çğl يَ ِم ْين (أ َْْيَان ) çğlِش َمال ( ََشَائِل
بَ ْي َن َح ْو َل
ث ُ َح ْي أيْ نَ َما
ne?, o şey ki kim?, kimse ne zaman? nerede? nasıl? Kaç, ne kadar? hangi? nereden ?, nasıl? …mi? ne? niçin? aksi halde Yüzde (ilk 6 sayfada) : 41.5
َما
َم ْن َمتى
أَيْ َن ف َ َك ْي َك ْم َي ُّ أ أَناى
َهل،َأ
َما َذا لِ َماذَا،لِ َم لَ ْو َْل
4
Çeşitli …in sahibi
ِذي، َذا،ذُو
ذَات أ ُْولِي،ْأ ُْولُوا
…in sahibi … sahipleri
أ ْهل
Ehl, yakınlar
آل
aile
أََْل نِ ْع َم ِب س ئ ْ َ
dikkat edin;yapmaz mısınız? ne güzel ne kötü
ِ س َما َ ب ْئ
ne kötü
Ne Zaman?, … Önce, ilk sonra zaman, dönem ne zaman
geçmiş ( )zmn
ne zaman
gelecek ( )zmn
o zaman, sonra ve (sıra manalı), öyleyse
bilakis
yakın, ile, birlikte olmaz….ancak…., sadece
mesel kimden Toplam kelime (ilk 6 sayfada): 32263
َمثَل (أ َْمثَال ِ ِ )م ْن+ َ م َّم ْن (م ْن
çoğul
olmaz….ancak…., sadece olmasın diye Yüzde (ilk 6 sayfada) : 41.5
قَ ْب َل بَ ْعد ِحين إِ ْذ إِ َذا ثُ َّم
ف َ بَل ، لَدى،ِع ْن َد
لَ ُد ْن إِ ْن … إَِّْل َما… إَِّْل
)ل+ َ أََّْل (أَ ْن
5
Edatlar + … َما ne ile; çünkü ne hakkında ki içinde gibi, -e benzer ne için
..den, ..den dolayı, ne den ise, -e gelince eğer; ya… / ya da şu doğrusu, aslında sözde ne zaman ... ise, her ... -diğinde Toplam kelime (ilk 6 sayfada): 32263
بِ َما
َع َّما ِ يما َف َك َما لِ َما ِم َّما أ ََّما إِ َّما
أَنَّ َما إِنَّ َما
َكاَنَّ َما ُكلَّ َما
Edatlar ile …den içinde Gibi (kelime başında) için (kelime başında) den e doğru, içine
hatta üst, üzerinde beraber ve Yüzde (ilk 6 sayfada) : 41.5
ِ ب َع ْن فِي
َك ِل ِم ْن إِلَى
َحتَّى
َعلَى َم َع َو
6
Fiiller için önek, … geçmiş zamanla bazen, geniş zamanla elbette
…ecek (yakın gelecek) …ecek (uzak gelecek) elbette elbette Elbette (kelime başında) emir ön eki Harf-i tarif (önüne geldiği ismi belirli bir isim yapar) veya? veya bazı herkes; tümü Toplam kelime (ilk 6 sayfada): 32263
İnna …
)فعل+( قَ ْد )فعل+( س َ
)فعل+( ف َ َس ْو
َّ فعل+َل ن+
)فعل+( لََق ْد
َل )ِل (أ َْمر ْ ال
اَ ْم اَ ْو بَ ْعض
ُك ُّل
andolsun ki, gerçekten muhakkak sözde; -miş gibi, -cesine ancak, fakat umulur ki …meyi (fiilin önüne gelir, mastar yapar) eğer, şayet yalnız; sadece umulur ki her ne zaman eğer, şayet Ey! Yüzde (ilk 6 sayfada) : 41.5
إِ َّن َّ أ َن َّ َكأ َن ِ ( لك َّن ِ )لك ْن لَ َع َّل أَ ْن إِ ْن إِيَّا
سى َ َع
لَ َّما
لَ ْو يَاأَيُّ َها،يَا
7
Bazı nitelikler (ALLAH (cc) ve diğer) Haberdar
Rabb Merhamet sahibi Sağlık, esenlik/ Esenlik veren işiten Şükreden (kul) / Şükre karşılık çok mükafat veren (esma-i hüsnadan) Üstün, kuvvetli
affeden Kudret sahibi, gücü yeten uyarıcı yardımcı vekil Toplam kelime (bu sayfada):
َخبِير
ب َر ا َر ْحمن َس َّلم َس ِميع َش ُكور َع ِزيز غَ ُفور قَ ِدير
نَ ِذير ِ َن صير َوكِيل
45
970
57
42
47
24
99
91
45
44
24
24
1977
)ُول َ أ ََّول (أ ِ son )آخر (آ ِخَرة [ diğer ( [آخر (أُ ْخَرى َ emin أ َِمين ِب Gören صير َ uzak بَِعيد Tövbeleri kabul تَ َّواب eden Gözetici, koruyucu َح ِفيظ Hikmet ve hüküm َح ِكيم sahibi Yumuşak davranan, َحلِيم hoşgörülü Övülen, övgüye َح ِميد layık samimi (arkadaş); َح ِميم kaynayan su ilk, başlangıç
Şimdiye kadarki yüzde:
82
40
65
14
53
25
11
26
97
15
17
20
44,03
8
ِ اسم تَ ْف Üstün isimlerضيل daha şiddetli daha yüksek daha alim, daha iyi bilen daha yakın daha büyük Daha çok, en çok daha güzel daha doğru; daha layık Edna, daha düşük daha zalim daha iyi rehber daha iyi, evla Toplam kelime (bu sayfada):
أَ َش اد أَ ْعلَى
أَ ْعلَم أَق َْرب
أَ ْكبَر أَ ْكثَر سن ْأ َ َح َح اق َأ أَ ْدنَى أَظْلَم
أَ ْه َدى أ َْولَى
Bazı nitelikler … 31
şiddetli
11
yüce
49
alim
19
yakın, yakında
23
büyük
80
çok
36
hızlı
10
merhametli, bağışlayıcı
12
Azim, Çok ulu, büyük
16
az
7
şerefli
11
latif; lütufkar
1078
َش ِديد َعلِ اي َعلِيم قَ ِريب )َكبِير ( َكبِ َرية )َكثِير ( َكثِ َرية َس ِريع َرِحيم َع ِظيم
)قَلِيل (قَلِيلَة َك ِريم لَ ِطيف Şimdiye kadarki Yüzde:
52
11
162
26
44
74
10
182
107
71
27
7
45,42
9
Resûller ve …
)çoğul (رسل
Resûl
Nebî Nebîler
إِبْ َر ِاهيم إِ ْس َحاق وسف ُ ُي صالِح َ
şeytan, iblis
Allah (cc)’ın işaretleri…
ََم ْرَمي (çoğul
firavun Ad kavmi Semûd kavmi Toplam kelime (bu sayfada):
ُ ُ َر ُسول نَبِ اي أَنْبِيَاء، نَبِيِّْي،نَبِيُّون نُوح آدم َ ِ لُوط إِ ْْس اعيل َ )يَ ْع ُقوب(إِ ْسَرائِيل ُهود ُش َعْيب ِ موسى ابن ى يس ع َ ُ ُ َ ِ َشيطَان ( َشي اطْي ْ َ فِ ْر َع ْون َعاد ثَ ُمود
332
ayet, işaret
75
şahit, delil Kur'an-ı Kerim
137
davar, sığırlar
56
dağ
86
deniz
30
güneş
195
ay
88
gece
74
gün
24
yeryüzü, yer
26
gök
2729
)آيَة (آ يَات )بَيِّ نَة (بَيِّ نَات قُ ْرآن
أنْ َعام
ِ جب ل )(جبَال ََ بَ ْحر
َش ْمس قَ َمر
لَْيل نَ َهار أ َْرض َس َماء َْسَاوات Şimdiye kadarki Yüzde:
382
71
70
32
39
38
33
33
80
57
461
310
48,9
10
Son gün, …
arkadaş, yoldaş akibet, son azap, cefa ceza Kıyamet mülâkat, görüşme sabit, belirli ateş nehir; ırmak yuh olsun, yazıklar olsun gün O gün Toplam kelime (bu sayfada):
ِ )َص َحاب ْ صاحب(أ َ َعاقِبَة َع َذاب ِع َقاب قِيَ َامة لَِقاء
س َّمى َ ُم
نَار )نَ َهر (أَنْ َهار َويْل )يَ ْوم (أَيَّام يَ ْوَمئِ ٍذ
94
ebediyen
32
Ücret, ödül
322
Ecel
20
Ahiret
70
elem, acı, üzücü
24
Sevap
21
Cehennem ateşi
145
Karşılık; ceza ya da mükafat (2 anlamlı)
54
Cennet
40
Cehennem
393
hesap
70
saat
2048
أَبَ ًدا
)ُجور ْأ ُ َجر (أ َجل َأ ْاْل ِخ َرة أَلِيم ثَ َواب َج ِحيم َج َزاء
)َجنَّة ( َجنَّات َج َهنَّم ِ ساب ح َ اعة َ َس
Şimdiye kadarki Yüzde:
28
105
52
115
72
13
26
42
147
77
39
47
51,6
11
Din, … husus, konu/ emir takva gerçek, hakikat; düzgün batıl, hakikat dışı hikmet hamd din zekat Şehid / şahid namaz, dua apaçık Nur Toplam kelime (bu sayfada):
İman, …
)أ َْمر (أ َُمور تَ ْق َوى
َح اق ِب اطل َ ِح ْك َمة
َح ْمد ِدين
َزَكاة )َش ِهيد ( ُش َه َداء
ص َّلة َ ُمبِين نُور
13
Eşi, benzeri olmayan; Tek
17
ilah, tanrı
247
şerik, ortak
26
şahitlik
20
arş
43
ahd, söz
92
Ğayb; görülmemiş
32
kitap
56
kelime
83
melek
119
misak, anlaşma
43
Eşi, benzeri olmayan
1557
)َحد (إِ ْح َدى َأ )إِله ( ِآِلَة )َش ِريك ( ُشَرَكاء ادة َ َش َه َع ْرش َع ْهد
غَ ْيب )كِتَاب ( ُكتُب َكلِ َمة )َملَك ( َم َالئِ َكة ِميثَاق ِو ِ احد (و )اح َدة َ َ
Şimdiye kadarki Yüzde:
85
34
40
26
26
29
49
261
42
88
25
61
53,6
12
Fiiller, … Ameller, işler iyilik kötülük Hayr; iyilik, güzel şer; kötü, fena, zararlı günah günah, suç günah haram isim hadis; söz iyi, temiz, hoş Toplam kelime (bu sayfada):
İyi dilekler, … çoğul
أَ ْع َمال
)سنَة ( َح َسنَات َ َح
)َسيِّئَة ( َسيِّئَات
َخ ْير َش ار إِثْم
)َذنْب (ذُنُوب
ُجنَاح َح َرام )اِ ْسم (أ َْْسَاء ِ )َح ِاديث َ َحديث(أ
)طَيِّبَة (طَيِّبَات
41
nimetler
31
sultan; otorite, hüküm/ güç
68
fazilet; inayet
186
su
29
mülkiyet, sahiplik
35
Nimet, İhsan
37
hepsi
25
öyleyse
26
zarar, sakınca
27
tamamı
23
Benzer; eşit
30
fırka, grup
1064
çoğul
آْلء َ
ُسلْطَان ضل ْ َف
َماء
ُملْك نِ ْع َمة َج َم ِعين ْ أ،َج َم ُعون ْأ إِذَن بَأْس َج ِميع َس َواء فَ ِريق
Şimdiye kadarki Yüzde:
34
37
84
63
48
37
26
39
25
53
27
33
54,9
13
Yakınlar, … anne
baba eş adam kadın veled, çocuk baba
Karakter (vücut parçaları…)
)أ ٌُّم (أ َُّم َهات ِ أَب،أَب )ت (آبَاء َ )َزْوج (أ َْزَواج )َر ُجل ( ِر َجال )اِ ْم َرأَة (نِ َساء )َولَد (أ َْوَلد )َوالِد ( َوالِ َديْن
ذُ ِّريَّة اِبْن
Zürriyet, soy oğul, çocuk oğullar, çocuklar kardeş kardeşler Toplam kelime (bu sayfada):
أَبْ نَاء،بَنُون ) أ َِخي،أخ (أ َُخو إِ ْخ َوان çoğul
35
yüz
117
göz
76
Görme
57
ağızlar
83
lisan, dil
56
kalp
20
göğüs
32
el
41
ayak
22
nefis
67
ruh
22
kuvvet
1482
)( ُو ُجوه )(أ َْع ُْي çoğul
وجه ْ
َع ْين
صار َ ْأَب
أفْ َواه )لِ َسان (أَلْ ِسنَة )قَ لْب (قُلُوب )(ص ُدور َ ُ ص ْدر )يَد (أَيْ ِدي )ِر ْج ٌل (أ َْر ُجل )نَ ْفس (أَنْ ُفس ُروح çoğul
قُ َّوة
Şimdiye kadarki Yüzde:
72
47
38
21
25
132
44
118
15
293
21
28
56,8
14
Dünya, … ev
oturulan yer, yurt Dünya Yol Sırat Alem imtihan/ eziyet, işkence/ bela, musibet kasaba mal, varlık Dünyalık, faydalanılan şeyler/ faydalanma mescid; cami
mekân
Toplam kelime (bu sayfada):
)بَ ْيت (بُيُوت )َدار ( ِديَار
ُدنْ يَا )َسبِيل ( ُسبُل ِ ص َراط )َعالَم ( َعالَ ِمْي فِ ْت نَة
)قَ ْريَة (قَُرى )َمال (أ َْم َوال
َمتَاع )َم ْس ِجد ( َم َس ِاجد )َم َكان ( َم َكانَة
İnsanlar, … 64
ümmet; millet
48
kavim
115
insan
176
insanlar
46
erkek
73
kadın
34
kul, esir, köle
57
düşman
86
kafirler
34
suçlu
28
Önde gelenler
32
dost
1950
)أ َُّمة (أ َُمم
قَ ْوم ِا سان ن ْ َ نَاس )ذَ َكر (ذُ ُكور )أُنْ ثَى (إِنَاث )َع ْبد ( ِعبَاد )َع ُد او (أ َْع َداء ُك َّفار ُم ْج ِرم َم ََل
)َولِ اي (أ َْولِيَاء
Şimdiye kadarki Yüzde:
64
383
65
248
16
30
126
44
21
52
22
86
59,3
Fiil tablolarında format
Mastar hali
فِ ْعل
Yapmak
Fiili Emir Şimdiki Geçmiş yapan kipi zaman zaman
ِ َاِفْ عل ف اعل َْ yapan
yap
يَ ْف َع ُل
yapıyor
فَ َع َل
yapmak
Fiillerin çekimleri üçüncü tekil şahısa göre yapılmıştır.
Fiiller kök kısmında bulunan harf sayısı ve bu harflerin illet harfi (ى ayrılmıştır.
) ا وiçerip içermemesine göre gruplara
15
فِعل ثالثي ُُمََّرد َف َت َح 105
29
65
346
40
35
28
49
131
27
42
60,5
َي ْف َتح
فَ َع َل * يَ ْف َع ُل فَ تَ َح * يَ ْفتَ ُح ث ث يَ ْب َع ُ بَ َع َ َج َع َل * يَ ْج َع ُل َج َم َع يَ ْج َم ُع ب ب يَ ْذ َه ُ ذَ َه َ َرفَ َع َس َح َر
صلَ َح َ لَ َع َن نَ َف َع
يَ ْرفَ ُع يَ ْس َح ُر صلَ ُح يَ ْ يَل َْع ُن يَ ْن َف ُع
Şimdiye kadarki Yüzde:
اِفْ َع ْل اِفْ تَ ْح ث اِبْ َع ْ اِ ْج َع ْل اِ ْج َم ْع ِ ب ا ْذ َه ْ اِ ْرفَ ْع اِ ْس َح ْر اِ صلَ ْح ْ اِل َْع ْن اِنْ َف ْع
فَ ِ اعل فِ ْعل فَاتِح فَ ْتح بِ اعث بَ ْعث َ جِ اعل َج ْعل َ َج ِامع َج ْمع ذَ ِ اهب ِذ َهاب َرافِع َرفْع سِ احر ِس ْحر َ صلَ َحة صالِح َم ْ َ َْل ِعن لَ ْعن نَافِع نَ ْفع 897
yapmak açmak; zafer kazanmak diriltmek yapmak, kurmak toplamak gitmek kaldırmak Sihir yapmak Doğru olmak, salih olmak lanet etmek fayda vermek Toplam kelime (bu sayfada):
16
ص ُر ص َر َي ْن ُ فِعل ثالثي ُم َجرَّد َن َ
فَ َع َل *
92
49
43
43
80
61
83
248
78
163
122
61,86
ص َر * نَ َ
بلَ َغ تَ َر َك
ش َر َح َ َح َك َم ج َخ َر َ َخلَ َد َخلَ َق
َد َخ َل ذَ َك َر * َرَز َق
Şimdiye kadarki Yüzde:
يَ ْف ُع ُل
ص ُر يَ ْن ُ يَ ْب لُ ُغ يَ ْت ُر ُك ش ُر يَ ْح ُ يَ ْح ُك ُم ج يَ ْخ ُر ُ يَ ْخلُ ُد يَ ْخلُ ُق
يَ ْد ُخ ُل يَ ْذ ُك ُر يَ ْرُز ُق
اُفْ ُع ْل
فَ ِ اعل فِ ْعل
اُنْصر نَ ِ صر اصر نَ ْ ُْ اُبْ لُ ْغ بَالِغ بُلُوغ اُتْ ُر ْك تَا ِرك تَ ْرك شر ح ِ اشر َح ْشر اُ ْح ُ ْ َ اُ ْح ُك ْم َحاكِم ُح ْكم
اُ ْخ ُر ْج َخارِج ُخ ُروج اُ ْخلُ ْد َخالِد ُخلُود اُ ْخلُ ْق َخالِق َخلْق اُ ْد ُخ ْل َدا ِخل ُد ُخول اُذْ ُك ْر ذَاكِر ِذ ْكر اُ ْرُز ْق َرا ِزق ِر ْزق 1062
Yardım etmek Vasıl olmak, erişmek terk etmek toplamak Hüküm vermek çıkmak Ebedi olmak hiçbirşey yokken yaratmak girmek, Hatırlamak / anmak Rızk vermek Toplam kelime (bu sayfada):
17
ص ُر ص َر َي ْن ُ فِعل ثالثي ُم َجرَّد َن َ 49
29
63
89
143
54
93
23
56
461
43
95
63,4
َس َج َد َش َع َر َش َك َر ص َد َق َ
َعبَ َد * س َق فَ َ
قَ تَ َل قَ َع َد ب َكتَ َ َك َف َر * َم َك َر نَظََر
Şimdiye kadarki Yüzde:
يَ ْس ُج ُد يَ ْش ُع ُر
اُ ْس ُج ْد اُ ْش ُع ْر
اُ ْش ُك ْر ص ُد ْق اُ ْ اُ ْعبُ ْد س ْق اُفْ ُ
يَ ْش ُك ُر ص ُد ُق يَ ْ يَ ْعبُ ُد س ُق يَ ْف ُ يَ ْقتُ ُل اُقْتُ ْل ْع ْد يَ ْق ُع ُد اُق ُ ب ب اُ ْكتُ ْ يَ ْكتُ ُ يَ ْك ُف ُر اُ ْك ُف ْر يَ ْم ُك ُر اُ ْم ُك ْر يَ ْنظُُر اُنْظُْر
سِ اجد ُس ُجود َ َش ِ اعر ُش ُعور َشاكِر ُش ْكر صِ ادق ِ ص ْدق َ ادة َعابِد ِعبَ َ اسق فِ فَ ِ سوق ف ق، س ُ ْ ُ قَاتِل قَ ْتل قَ ِ اعد قُ ُعود َكاتِب كِتَابَة َكافِر ُك ْفر َماكِر َم ْكر نَ ِ اظر نَظَر 1198
Secde etmek Şuur; algılamak Şükür etmek doğru olmak, doğruyu söylemek İbadet ve kulluk etmek Açıkça günah işlemek, isyankarlık yapmak Öldürmek oturmak yazmak Inkar etmek hile yapmak, tuzak kurmak Bakmak / beklemek Toplam kelime (bu sayfada):
18
ض ِرب ُ ب َي ْ ض َر َ فِعل ثالثي ُم َجرَّد َ
58
50
94
266
59
49
95
47
76
62
49
64,57
فَ َع َل ب* َ ض َر َ َح َم َل صبَ َر َ ظَلَ َم * ف َع َر َ َع َق َل
غَ َف َر قَ َد َر ب َك َذ َ ب سَ َك َ
ك َملَ َ
Şimdiye kadarki Yüzde:
يَ ْفعِ ُل ب يَ ْ ض ِر ُ يَ ْح ِم ُل صبِ ُر يَ ْ يَظْلِ ُم ف يَ ْع ِر ُ يَ ْع ِق ُل يَ ْغ ِف ُر يَ ْق ِد ُر ِ ب يَ ْكذ ُ ِ ب يَ ْكس ُ ك يَ ْملِ ُ
اِفْعِ ْل ب اِ ْ ض ِر ْ اِ ْح ِم ْل ِ صبِ ْر اْ اِظْلِ ْم ف اِ ْع ِر ْ اِ ْع ِق ْل اِ ْغ ِف ْر اِق ِْد ْر ِ ب ا ْك ِذ ْ ِ ِ ب ا ْكس ْ ك اِ ْملِ ْ
فَ ِ اعل ضا ِرب َ َح ِامل صابِر َ ظَالِم
فِ ْعل
ض ْرب َ
َح ْمل
ص ْبر َ ظُلْم َعا ِرف َم ْع ِرفَة َعاقِل َع ْقل غَافِر َم ْغ ِف َرة قَ ِ ادر قَ ْدر،قُ ْد َرة َك ِ اذب َك ِذب
َك ِ اسب َك ْسب َمالِك ِملْك 905
Vurmak/ misal getirmek/ sefere çıkmak Taşımak Sabır etmek Zulüm etmek Tanımak, bilmek Anlamak Mağfiret etmek, affetmek Gücü yetmek/ daraltmak / kadrini bilmek yalan söylemek kazanmak; kazandırmak sahip olmak Toplam kelime (bu sayfada):
19
سم َِع َي ْس َم ُع فِعل ثالثي ُم َجرَّد َ
فَعِ َل َس ِم َع* َح ِز َن ِ ب َحس َ ظ َح ِف َ َخ ِس َر َرِح َم َش ِه َد َعلِ َم* َع ِم َل* َك ِرهَ صَر بَ ُ
100
30
46
27
51
148
66
518
318
25
13
66,29
Şimdiye kadarki Yüzde:
يَ ْف َع ُل اِفْ َع ْل يَ ْس َم ُع اِ ْس َم ْع يَ ْح َز ُن اِ ْح َز ْن يحسب اِ ب س ح َْ َ ُ ْ َ ْ ظ ظ اِ ْح َف ْ يَ ْح َف ُ ي ْخسر اِ س ْر خ ْ َ َُ َ يَ ْر َح ُم اِ ْر َح ْم يَ ْش َه ُد اِ ْش َه ْد يَ ْعلَ ُم اِ ْعلَ ْم يَ ْع َم ُل اِ ْع َم ْل يَ ْك َرهُ اِ ْك َرْه ص ْر صُر اُبْ ُ يَْب ُ
فَ ِ اعل َس ِامع َحا ِزن حِ اسب َ َحافِظ َخ ِ اسر رِ احم َ َش ِ اهد َعالِم َع ِامل َكا ِره بِ صري َ 1342
فِ ْعل
اعة َس َم َ ُح ْزن َح ْسب ِح ْفظ ُخ ْسر َر ْح َمة
َش ُهود ِعلْم َع َمل ُك ْره
صر بَ َ
duymak üzülmek ;göz önüne almak hesap etmek muhafaza, koruma Hüsrana uğramak Acımak, merhamet etmek şahitlik etmek bilmek yapmak hoşlanmamak izlemek; görmek Toplam kelime (bu sayfada):
20
ضا َعف فِعل ثالثي ُُمََّرد ُم َ
83
45
39
31
113
68
17
24
17
58
18
67
فَ َّل َح َّي
يَ َف ُّل ،يَِف ُّل يَ ْحيَا
يَ ُر ُّد َر َّد ص ُّد ص َّد يَ ُ َ ض ُّر ض َّر يَ ُ َ ض َّل * ي ِ ض ُّل َ َ ظَ َّن * يَظُ ُّن يَ ُع ُّد َع َّد يَِغ ُّر غَ َّر يَ ُم ُّد َم َّد س س يَ َم ُّ َم َّ يَ َو ُّد َو َّد Şimdiye kadarki Yüzde:
اِفْلِل،اُفْ لُل فَال فَل َح اي َحيَاة اِ ْح َي َرا اد َر اد اُ ْر ُد ْد ص اد ص ُد ْد اُ ْ صا اد َ َ ض ار ض ُر ْر اُ ْ ار َ َ ضا ض َّلل ضلِ ْل ضا اِ ْ ض َّللَةَ ، ال َ َ ظَا ان ظَ ان اُظْنُ ْن َعا اد َع اد اُ ْع ُد ْد اِ ِ ار غُ ُرور غ ر ر غ ْ َ ْ ا َما اد َم اد اُ ْم ُد ْد اِ س م اس م س س م ْ َ ْ َ ا َ ا َوا اد ُو اد اِ ْو َد ْد 513
Kökün son iki harfi aynı
yaşamak geri vermek Yoldan saptırmak zarar vermek Yoldan sapmak ;Zannetmek inanmak saymak aldatmak yaymak, genişletmek dokunmak, temas etmek sevmek, arzulamak Toplam kelime (bu sayfada):
21
Kökün ilk harfi وveya ي
Bırakmak (ilgilenmemek, alakayı kesmek) koymak, kurmak başına gelmek vermek, nasip etmek bulmak miras almak yüklediğini taşımak tanımlamak vâât etmek, söz vermek korumak, kurtarmak sarmak, geniş olmak Toplam kelime (bu sayfada):
َو ْعل َو ْذر
ضع ْ ُو
َوقُوع
َو ْهب ُو ُجود َوَراثَة ِوْزر
صف ْ َو َو ْعد ِوقَايَة
َس َعة
فِعل ثالثي ُم َجرَّد ِم َثال
ِ ِعل و، يعِل عل،ي عل اعل َو َع َل َ ْ ْ َ ُ َ ُ ََ َو ِاذر َذ ْر يَ َذ ُر َو َذ َر ِ و اضع ض ْع ض ُع َ َض َع ي َ َ َو َ َواقِع قَ ْع يَ َق ُع َوقَ َع ِو اهب ب ب ْ َه َ ُ ب يَ َه َ َو َه ِو اجد ِج ْد َو َج َد * يَ ِج ُد َ َوا ِرث ث ث ْ ِر ُ ث يَ ِر َ َوِر َوا ِزر ِز ْر يَ ِزُر َوَزَر ِ ف و ِ ِف ي اصف ف ْ ص ُ ص َ َو َ َ ص َ ِو اعد ِع ْد َو َع َد * يَِع ُد َ َواق ِق يَِقي َوقَى ِ و ِسع ي وسع اِيسع و اسع َْْ ُ َ َْ َ َ َ 437
Şimdiye kadarki Yüzde:
45
22
20
23
107
19
19
14
124
19
25
67,5
22
Kökün ikinci harfi وveya ي
Tevbe etmek, pişman olmak / tevbeyi kabul etmek tadına bakmak başarmak; zafer kazanmak söylemek ayağa kalkmak olmak ölmek korkmak Neredeyse, az kalsın Hile yapmak/ hilelerini boşa çıkarmak artmak Toplam kelime (bu sayfada):
فِعل ثالثي ُم َجرَّد أَ ْج َوف
يُفُو ُل فُلْ فَ ِائل فَ ْول
تَائِب تَ ْوبَة َذائِق َذ ْوق فَائِز فُ ْوز قَائِل قَ ْول قَ ْوَمة،قَائِم قِيَام َكائِن َك ْون َمائِت َم ْوت َخائِف َخ ْوف َكائِد َك ْود َكائِد َك ْيد ادة َ َِزي
َزائِد
3590
ال َ َف
ب ُ ُيَت ْ ُوب ت
اب َ َت
ذُ ْق فُ ْز
َذا َق از َ َف
قُ ْل قُ ْم ُك ْن ت ْ ُم ف ْ ِخ كِ ْد كِ ْد ِز ْد
يَ ُذو ُق وز ُ يَ ُف ول ُ يَ ُق وم ُ يَ ُق
يَ ُكو ُن وت ُ يَ ُم
اف ُ يَ َخ اد ُ يَ َك يَ ِكي ُد يَ ِزي ُد
* ال َ َق
ام َ َق * َكا َن ات َ َم اف َ َخ اد َ َك
72
42
26
1719
55
1361
93
112
24
اد َ َك
35
* اد َ َز
51
Şimdiye kadarki Yüzde:
72,13
23
Kökün son iki harfi وveya ي okumak Dua etmek affetmek Zulmetmek, haddi aşmak / istemek, aramak akmak karşılığını vermek, ceza ya da mükafat vermek hüküm vermek Yeterli olmak Doğru yola (hidayete) erdirmek Korkmak, sakınmak Razı olmak unutmak Toplam kelime (bu sayfada):
ٍ َت ال تَِّل َوة َد ٍاع ُد َعاء ٍ َع اف َع ْفو بَ ْغى
بَ ٍاغ
َجا ٍر َج َريَان َجا ٍز َج َزاء ٍ َق ضاء َ َاض ق ٍ َك اف كِ َفايَة ٍ َه اد َه ْدى ٍ َخ اش َخ ِشيَّة ٍ َر ض َوان ْ اض ِر ٍ َن اس نِ ْسيَان 891
اُتْ ُل ع ُ اُ ْد ف ُ اُ ْع اِبْ ِغ اِ ْج ِر اِ ْج ِز ِ اِق ْض ِ اِ ْك ف اِ ْه ِد ِ ش َ ا ْخ ِا ض ر َ ْ ِا س ن ْ َ
فِعل ثالثي ُم َجرَّد َناقِص
يَ ْت لُو يَ ْد ُعو
يَ ْع ُفو يَ ْب ِغي يَ ْج ِري
يَ ْج ِزي ِ ي ْق ضي َ يَ ْك ِفي يَ ْه ِدي شى َ يَ ْخ ضى َ يَ ْر سى َ يَ ْن
تََّل * َد َعا َع َفا
61
197
30
بَغَى
29
َج َرى
60
َج َزى
ضى َ َق َك َفى
* َه َدى *َخ ِش َي ِر ض َي َ نَ ِس َي
Şimdiye kadarki Yüzde:
116
62
32
163
48
57
36
73,28
24
فِعل ثالثي ُم َجرَّد َم ْه ُموز 119
17
142
101
232
25
13
269
263
277
39
236
75,51
َل َسأ َ قَ َرأَ َخ َذ أَ أَ َك َل
أ ََم َر * أ َِم َن أَبَى
َرأَى *
أَتَى *
اء * َش َ َساءَ َجاءَ
Şimdiye kadarki Yüzde:
Kökün son üç harfinin herhangi birinde hemze
َل َس ْل اِ ْسئَ ْل َسائِل ُس َؤال يَ ْسأ ُ ي ْقرأُ اِ قَا ِرئ قِ ْ اءة ر أ ْر ق ََ َ ََ ِ آخذ أَ ْخذ يَأْ ُخ ُذ ُخ ْذ آكِل أَ ْكل يَأْ ُك ُل ُك ْل ِ آمر أ َْمر يَأْ ُم ُر ُم ْر ِ آمن أ َْمن يَأ ََم ُن ائْ َم ْن يأْبى اِ ٍ آب اِبَاء ب ئ ْ ََ َ ٍ ي يَ َرى َر َراء َرأْ ٌ ٍ يأْتِي اِئْ ِ آت اِتْ يَان ت َ شاءُ َشأْ َش ٍاء َم ِشيئَة يَ َ َسا ِوئ َس ْوء سوءُ ُس ْؤ يَ ُ َج ٍاء َم ِجيء يَ ِجيءُ ِج ْئ 1733
sormak okumak almak; yakalamak yemek Emretmek emin olmak yanaşmamak görmek gelmek İstemek kötü, fena olmak gelmek Toplam kelime (bu sayfada):
25
فِعل ثالثي َم ِزيد فِيه فَ َّع َل 33
48
35
26
48
26
31
49
42
27
198
76,23
فَ َّع َل* بَ َّد َل
بَ َّ ش َر بَيَّ َن َزيَّ َن َسبَّ َح َس َّخ َر
ص َّد َق َ ب َع َّذ َ َعلَّ َم * قَ َّد َم ب* َك َّذ َ
Şimdiye kadarki Yüzde:
ّ varsa
ُم َف ِّعل
يُ َف ِّع ُل فَ ِّعل ِّل بَد ْ ِّل ُمبَدِّل يُبَد ُ ش ْر ُمبَ ِّ ش ُر بَ ِّ يُبَ ِّ شر يُبَ يِّ ُن بَيِّ ْن ُمبَ يِّن يُ َزيِّ ُن َزيِّ ْن ُم َزيِّن سبِّ ُح يُ َ ِّر سخ ُ يُ َ ص ِّد ُق يُ َ ب يُ َع ِّذ ُ يُ َعلِّ ُم
َسبِّ ْح َسخ ِّْر
سبِّح ُم َ سخِّر ُم َ
صدِّق صد ْ ِّق ُم َ َ ب ُم َع ِّذب َع ِّذ ْ َعلِّ ْم ُم َعلِّم
ِّم ُم َقدِّم ِّم قَد ْ يُ َقد ُ ب ُم َك ِّذب ب َك ِّذ ْ يُ َك ِّذ ُ 563
تَ ْفعِْيل تَ ْب ِديْل تَ ْب ِش ْير تَ ْبيِيْن تَ ْزيِين تَ ْسبِْيح تَ ْس ِخير ص ِديْق تَ ْ تَ ْع ِذيْب تَ ْعلِ ْيم تَ ْق ِديْم تَ ْك ِذيْب
Kökün 2. Harfinin üstünde
değiştirmek müjdelemek )Açıklamak (beyan süslemek; güzel )göstermek (zinet tesbih etmek Hizmetine vermek tasdik etmek azab etmek öğretmek Önceden yapmak, hazırlamak yalanlamak Toplam kelime (bu sayfada):
26
Kökün 2. Harfinin üstünde kökte ilave elif harfi varsa Haber vermek indirmek kurtarmak Çevirmek/ yönelmek/ dönüp kaçmak/ idaresine vermek
Güç sarfetmek, gayret etmek dövüşmek Çağırmak (nidâ) Münafıklık (iki yüzlülük) yapmak hicret etmek Toplam kelime (bu sayfada):
ّ varsa ya da
ُمنَبِّ ْئ تَ ْنبِئَة ُمنَ ِّزل تَ ْن ِزيْل ُمنَ ِّجي تَ ْن ِجيَة ُم َولِّي تَ ْولِيَة ِ اعلَة َ ُم َفاعل ُم َف ِ اه َدة َ ُم َجاهد ُم َج ُم َقاتِل ُم َقاتَلَة ٍ َمن اد نِ َداء ُ ُمنَافِق ُمنَافَ َقة ِ اج َرة َ ُم َهاجر ُم َه 396
يُنَبِّ ُئ نَبِّ ْئ يُنَ ِّز ُل نَ ِّز ْل يُنَ ِّجي نَ ِّج يُ َولِّي َو ِّل ِ َاعل ف ِ ي َف اع ْل ُ ُ ِ اه ُد ج ِ يج اه ْد َ َُ يُ َقاتِ ُل قَاتِ ْل ِ َادي ن ِ َي ن اد ُ يُنَافِ ُق نَافِ ْق ِ اجر َه ِ اج ْر ُ يُ َه
اع َل َ َ ف، فِعل ثالثي َم ِزيد فِيه فَ َّع َل
َنَبَّأ *نَ َّز َل نَ َّجى َولَّى
اع َل َ َف *اه َد َ َج قَاتَ َل *ادى َ َن نَافَ َق اج َر َ َه
Şimdiye kadarki Yüzde:
46
79
39
45
31
54
44
34
24
76,74
27
فِعل ثالثي َم ِزيد فِيه أَفْ َع َل
أَفْ َع َل*
36
72
108
45
33
135
23
72
120
34
40
77,66
ص َر أَبْ َ س َن أْ َح َ ج* أَ ْخ َر َ أَ ْد َخ َل أ َْر َج َع أ َْر َس َل
ف َس َر َ أْ َسلَ َم* أْ
أَ ْش َر َك* َصبَ َح أْ َصلَ َح أْ
Şimdiye kadarki Yüzde:
Kökün başında ilave hemze varsa
يُ ْفعِ ُل ي ْب ِ ص ُر ُ يُ ْح ِس ُن ج يُ ْخ ِر ُ يُ ْد ِخ ُل يُ ْرِج ُع يُ ْر ِس ُل ف يُ ْس ِر ُ يُ ْسلِ ُم يُ ْش ِر ُك يُ ْ ِ ح صب ُ صلِ ُح يُ ْ
أَفْعِ ْل ُم ْفعِل إِفْ َعال ِ ِ صار أَبْص ْر ُم ْبصر إِبْ َ َح ِس ْن ُم ْح ِسن إِ سان ح ْ أْ َ أَ ْخ ِر ْج ُم ْخ ِرج إِ ْخ َراج أَ ْد ِخ ْل ُم ْد ِخل إِ ْد َخال أ َْرِج ْع ُم ْرِجع إِ ْر َجاع أ َْر ِس ْل ُم ْر ِسل إِ ْر َسال ف ُم ْس ِرف إِ ْس َراف اَ ْس ِر ْ َسلِ ْم ُم ْسلِم إِ ْس َّلم أْ أَ ْش ِر ْك ُم ْش ِرك إِ ْش َراك صبَاح َصبِ ْح ُم ْ صبِح إِ ْ أْ أَصلِح م ْ ِ ص َّلح صلح إِ ْ ْ ْ ُ 718
görmek; izlemek )iyilik etmek (ihsan çıkarmak girdirmek döndürmek göndermek israf etmek )Teslim olmak (islam )Ortak koşmak (şirk olmak Islah etmek, ara bulmak Toplam kelime (bu sayfada):
28
فِعل ثالثي َم ِزيد فِيه أَفْ َع َل 53
21
36
40
16
70
190
22
17
69
25
58
78,46
ض أَ ْع َر َ أَ ْغ َر َق س َد أَفْ َ
أَفْ لَ َح ت أَنْ بَ َ أَنْ َذ َر
أَنْ َز َل *
شأَ أَنْ َ أَنْ َع َم أَنْ َف َق
أَنْ َك َر ك أَ ْهلَ َ
Şimdiye kadarki Yüzde:
Kökün başında ilave hemze varsa
ض يُ ْع ِر ُ يُ ْغ ِر ُق يُ ْف ِس ُد يُ ْفلِ ُح ت يُ ْنبِ ُ يُ ْن ِذ ُر يُ ْن ِز ُل يُ ْن ِش ُئ يُ ْن ِع ُم يُنْ ِف ُق يُ ْن ِك ُر ك يُ ْهلِ ُ
ض أَ ْع ِر ْ أَ ْغ ِر ْق أَفْ ِس ْد
أَفْلِ ْح ت أَنْبِ ْ أَنْ ِذ ْر أَنْ ِز ْل أَنْ ِش ْئ أَنْ ِع ْم أَنِْف ْق أَنْ ِك ْر ك أَ ْهلِ ْ
ُم ْع ِرض ُم ْغ ِرق ُم ْف ِسد ُم ْفلِح ُم ْنبِت ُم ْن ِذر ُم ْن ِزل ُم ْن ِشئ ُم ْن ِعم ُمنْ ِفق ُم ْن ِكر ُم ْهلِك 617
إِ ْع َراض إِ ْغ َراق ِ ساد إفْ َ إِفْ َّلح إِنْبِات إِنْ َذار إِنْ َزال شاء إِنْ َ إِنْ َعام
إِنْ َفاق إِنْ َكار
إِ ْه َّلك
Yüz çevirmek boğmak ifsad etmek, bozmak kurtulmak büyümesine neden )olmak (nebat Uyarmak )indirmek (inzal Meydana getirmek )(inşâ nimet vermek harcamak inkar etmek helak etmek, yok etmek Toplam kelime (bu sayfada):
29
فِعل ثالثي َم ِزيد فِيه أَفْ َع َل 17
64
21
18
68
20
22
139
65
74
67
21
79,22
أَتَ َّم ب َح َّ أَ َح َّل أَ
َس َّر أَ َض َّل* أَ َع َّد أَ أَ َذا َق اد * أ ََر َ
اب َص َ أَ اع أَطَ َ ام أَقَ َ ات أ ََم َ
Şimdiye kadarki Yüzde:
Kökün başında ilave hemze varsa
يُتِ ُّم أَتْ ِم ْم ب يُ ِح ُّ ب أْ َحبِ ْ ِ َحلِ ْل يُح ُّل أ ْ ِ َس ِر ْر يُس ُّر أ ْ يِ ضلِ ْل ض ُّل أَ ْ ُ يُِع ُّد أَ ْع ِد ْد يق أ َِذ ْق يُ ِذ ُ يُ ِري ُد أَ ِر ْد ِ ِ ب يب أَص ْ يُص ُ ي ِطيع أ ِ َط ْع ُ ُ يِ يم أَقِ ْم ق ُ ُ ت يت أ َِم ْ يُ ِم ُ
ُمتِ ام إِتْ َمام ِ ب إِ ْحبَاب ُمح ا ُم ِح ال إِ ْح َّلل ُم ِس ار إِ ْس َرار مِ ض َّلل ض ال إِ ْ ُ ُم ِع اد إِ ْع َداد ُم ِذيق إِ َذاقَة ادة ُم ِريد إِ َر َ ِ صابَة ُمصيب إِ َ اعة ُم ِطيع إِطَ َ ُم ِقيم إِقَ َامة ُم ِميت إِ َماتَة 596
tamamlamak sevmek helal ve mübah kılmak / konaklatmak gizlemek Doğru yoldan saptırmak hazırlamak tattırmak istemek başına getirmek )(isabet itaat etmek Yerleşmek / güzelce yapmak, dosdoğru )kılmak (namaz öldürmek Toplam kelime (bu sayfada):
30
فِعل ثالثي َم ِزيد فِيه أَفْ َع َل 53
18
44
41
71
23
72
18
782
274
16
81
َحيَا أْ أَ ْخ َفى أ ََرى * أَ ْغنَى أَلْ َقى أَنْ َجى
أ َْو َحى
أ َْوفَى آم َن * َ
آ تَى * آ َذى
Şimdiye kadarki Yüzde:
Kökün başında ilave hemze varsa
يُ ْحيِي يُ ْخ ِفي يُ ِري يُ ْغنِي يِ لقي ُ يُ ْن ِجي ي ِ وحي ُ يُوفِي يُ ْؤِم ُن يُ ْؤتِي يُ ْؤِذي
َح ِي ُم ْح ٍي إِ ْحيَاء أْ ف ُم ْخ ٍ أَ ْخ ِ ف إِ ْخ َفاء اء ة أَ ِر ُم ٍر إِ َر َ أَ ْغ ِن ُم ْغ ٍن إِ ْغنَاء أَل ِْق ُم ٍ لق إِل َقاء أَنْ ِج ُم ْن ٍج إِنْ َجاء أ َْو ِح أَو ِ ف ْ ِ آم ْن ِ آت ِ آذ
يحاء ُم ٍ وح إِ َ م ٍ وف إِي َفاء ُ ِ يمان ُم ْؤمن إِ َ ُم ْؤتِي إِيتَاء ُم ْؤِذي إِي َذاء 1412
diriltmek gizlemek göstermek zenginleştirmek atmak / bırakmak, salmak kurtarmak vahyetmek yapmak, yerine getirmek inanmak vermek eza vermek, üzmek Toplam kelime (bu sayfada):
31
اع َل فِعل ثالثي َم ِزيد فِيه تَ َف َّع َل ،تَ َف َ 17
51
44
18
17
79
25
9
9
81,38
تَ َف َّع َل* تَ َف َّك َر تَ َذ َّك َر* تَ َوَّك َل
تَ بَ يَّ َن ص تَ َربَّ َ تَ َولَّى * تَ َوفَّى اع َل تَ َف َ ار َك تَ بَ َ اء َل سَ تَ َ
Şimdiye kadarki Yüzde:
يَتَ َف َّع ُل يَتَ َف َّك ُر
يَتَ َذ َّك ُر يَتَ َوَّك ُل يَتَبَ يَّ ُن ص يَتَ َربَّ ُ يَتَ َولَّى يَتَ َوفَّى اع ُل يَتَ َف َ ار ُك يَتَبَ َ
ve ّ varsa ya daت Kökte ilave ve elif varsaت İlave
تَ َف َّع ْل ُمتَ َف ِّعل تَ َف ُّعل تَ َف َّك ْر ُمتَ َف ِّكر تَ َف ُّكر تَ َذ َّك ْر ُمتَ َذ ِّكر تَ َذ ُّكر تَ َوَّك ْل ُمتَ َوِّكل تَ َوُّكل تَ بَ يَّ ْن ص تَ َربَّ ْ تَ َو َّل تَ َو َّ ف
اع ْل تَ َف َ ار ْك تَ بَ َ اء ْل سَ سَ اء ُل تَ َ يَتَ َ
ُمتَبَ يِّن تَ بَ يُّن ُمتَ َربِّص تَ َربُّص ُمتَ َول تَ َول ُمتَ َوف تَ َوف ِ اع ْل ُمتَ َفاعل تَ َف ُ ارك ُمتَبَا ِرك تَ بَ ُ مت ِ ساءُل ساءل تَ َ َُ َ 269
)düşünmek (tefekkür hatırlamak; öğüt almak tevekkül etmek, güvenmek belirmek beklemek Yüz çevirmek/ dostluk kurmak Ruhunu kabzetmek
mübarek olmak Birbirlerine sormak Toplam kelime (bu sayfada):
32
فِعل ثالثي َم ِزيد فِيه اِفْ تَ َع َل،اِنْ َف َع َل 52
140
128
215
59
61
48
20
16
82,33
اِفْ تَ َع َل* ِ ف ا ْختَ لَ َ اِتَّ بَ َع * اِتَّ َخ َذ اِتَّ َقى
اِفْ تَ َرى اِ ْهتَ َدى* اِبْ تَ غَى اِنْ َف َع َل اِ ب ل ق ن َ َ ْ َ اِنْ تَ َهى
Şimdiye kadarki Yüzde:
يَ ْفتَعِ ُل ف يَ ْختَلِ ُ يَتَّبِ ُع يت ِ َّخ ُذ َ يَت َِّقي يَ ْفتَ ِري يَ ْهتَ ِدي يَ ْبتَ ِغي يَْن َفعِ ُل ي ْن َقلِ ب َ ُ يَ ْنتَ ِهي
اِفْ تَعِ ْل ف اِ ْختَلِ ْ اِتَّبِ ْع اِتَّ ِخ ْذ اِتَّ ِق اِفْ تَ ِر اِ ْهتَ ِد اِبْ تَ ِغ اِنْ َفعِ ْل ِ ِ ب انْ َقل ْ اِنْ تَ ِه
ُم ْفتَعِل ُم ْختَلِف ُمتَّبِع مت ِ َّخذ ُ ُمت ٍ َّق ُم ْفتَ ٍر ُم ْهتَ ٍد ُم ْبتَ ٍغ ُمْن َفعِل ُم ْن َقلِب ُم ْنتَ ٍه 739
اِفْتِ َعال اِ ْختِ َّلف اِتِّ بَاع اِتِّ َخاذ اِتِّ َقاء اِفْتَِراء اِ ْهتِ َداء اِبْتِغَاء اِنِْف َعال اِنِْق َّلب اِنْتِ َهاء
varsa ya daت İlave elif ve varsaن veإ İlave
Ayrılığa düşmek uymak edinmek korunmak; sakınmak iftira etmek doğru yolu bulmak talep etmek; aramak
değişmek sona ermek Toplam kelime (bu sayfada):
33
ِ ِ ِ ْع َّل ،اِ ْستَ ْف َعل فعل ثالثي َم ِزيد فيه اف َ
3
3
20
42
48
23
28
42
47
82,66
اِفْ َع َّل اِ ْس َو َّد ض اِبْ يَ َّ اِ ْستَ ْف َع َل* اِ ْستَ ْع َج َل اِ ْستَ ْغ َف َر* اِ ْستَ ْكبَ َر اِ ْستَ ْه َزأَ ِ اب ا ْستَ َج َ ِ اع ا ْستَطَ َ ِ ام ا ْستَ َق َ
Şimdiye kadarki Yüzde:
يَ ْف َع ُّل يَ ْس َو ُّد
ض يَ ْب يَ ُّ يَ ْستَ ْفعِ ُل يَ ْستَ ْع ِج ُل يَ ْستَ ْغ ِف ُر يَ ْستَ ْكبِ ُر ئ يَ ْستَ ْه ِز ُ يَ ْستَ ِجيب ِ يع يَ ْستَط ُ يستَ ِ يم ق َْ ُ
اِفْ َع َّل اِ ْس َو َّد ض اِبْ يَ َّ اِ ْستَ ْفعِ ْل اِ ْستَ ْع ِج ْل اِ ْستَ ْغ ِف ْر اِ ْستَ ْكبِ ْر اِ ْستَ ْه ِز ْئ ِ ِ ب ا ْستَج ْ اِ ْستَ ِط ْع اِ ْستَ ِق ْم
ُم ْف َعل
ُم ْس َود
ُم ْب يَض ُم ْستَ ْفعِل ُم ْستَ ْع ِجل ُم ْستَ ْغ ِفر ُم ْستَ ْكبِر ُم ْستَ ْه ِزئ ُم ْستَ ِجيب ُم ْستَ ِطيع ُم ْستَ ِقيم 256
اِفْعِ َالل اِ ْس ِو َداد ِ ضاض ابْيِ َ اِ ْستِ ْف َعال اِ ْستِ ْع َجال اِ ْستِ ْغ َفار اِ ْستِ ْكبَار اِ ْستِ ْه َزاء اِ ْستِ َجابَة ِ اعة ا ْستِطَ َ اِ ْستِ َق َامة
varsa ya daل İlave elif ve varsaاست İlave
kararmak beyazlamak
acele etmek )af dilemek (istiğfar kibirlenmek, büyüklenmek )alay etmek (istihzâ kabul etmek; cevap vermek güç yetirmek, …ebilmek Yönelmek )(istikamet Toplam kelime (bu sayfada):
34
صلَةُ ا ْلفِ ْعل ِ + فِعل
Fiile edat geldiğinde anlamını değiştirir
darbe, vuruş misal verdi affetmek affetmek, bağışlamak hükmetti arasında hükmetti
ب َ َ ض َر ب َمثًَّل َ َ ض َر َع َفا َع َفا َع ْن ضى َ َق
ضى بَيْ َن َ َق
geldi getirmek aramak, istemek zulmetmek tevbe etti tevbeyi kabul etti gelmek
koymak; koyuldu kaldırmak döndü; döndürdü …e döndü …den döndü
ض َع َ َو ض َع َع ْن َ َو َولَّى َولَّى إِلَى َولَّى َع ْن
getirmek gitmek götürmek uzaklaşmak memnun oldu ...den memnun
أَتَى ِ أَتَى ب
بَغَى بَغَى َعلَى
اب إِلَى َ َت،اب َ َت اب َعلَى َ َت
اء َ َج ِ اء ب َ َج ب َ َذ َه ِ ب ب َ َذ َه
ب َع ْن َ َذ َه ِر ض َي َ ِر ض َي َع ْن َ
DİLBİLGİSİ Dilbilgisi kısmında ayetleri anlamamızda gerekli olan en önemli kuralları öğrenmeye çalışacağız. İsim ve fiil cümleleri, fiil çekimleri, isim çekimleri ve cümle kuruluşlarıyla ilgili bir takım püf noktaları gözden geçireceğiz. Amacımız ayetleri anlamak için gerekli bilgileri dilbilgisinin detaylarına boğulmadan, gerekmedikçe teknik terim isimleri kullanmadan, pratik ve anlaşılır bir biçimde inşallah kavramak. ZAMİR, EDAT VE ZARFLAR: Zamirleri kelimeler kısmında 1. sayfada (işaret zamirleri) ve 2. sayfada (kişi zamirleri) görmüştük. Edatlar ve zarflar (yer zarfı, soru zarfı, vs.) ise 3, 4, 5 ve 6. sayfalarda geçmişti. Hatırlamak için bu sayfaları gözden geçirmenizde fayda var. Şimdi Kuran’dan örnekler üzerinde bunları inceleyelim:
َربَّ ُك ْمkelimesi ب ( َر اrab) ve ( ُك ْمsizin) kelimelerinden oluşuyor. “Sizin rabbiniz” anlamına geliyor. Arapçada zamirin ismin sonuna ek olarak geldiğine dikkat edin.
َعلَْي ِه ْمkelimesi ( َعلَىüzerinde) ve ( ُه ْمonlar) kelimelerinin birleşmesi ile oluşmuş. “Onların üzerine/ üzerinde” anlamına geliyor. Dikkat edilirse Türkçenin aksine kelime sırası önce zarf (üzerinde), sonra zamir (onların) şeklinde.
ِك َ َق ْبلkelimesi “senden önce” anlamına geliyor. Bu kelimenin hangi iki kelimeden oluştuğunu ve kelime listemizin kaçıncı sayfalarında yer aldığını siz bulun.
“ فٖ ي ِهonun içinde”, لَ ُه ْم
“onlar için”
İSİMLERDE TEKİL/ ÇOĞUL VE ERKEK/ DİŞİ: Türkçe’nin aksine arapçada çoğul yapmak kelime sonuna –ler, -lar eki eklemek gibi bir yolla değil de belli kalıplar dahilinde yapılır. Aşağıdaki bazı çoğul örnekleri verilmiştir. Kelime çoğulları, kelime listesinde parantez içinde gösterilmişti. Ayrıca, arapçada her isim ya erkek ya da dişi kabul edilir. Gerçek ya da mecazi anlamda olabilen erkek/ dişi ayrımı, bu isimlerle bağlantılı olarak fiil çekimleri ve zamir seçiminde etkili olur. Bazı örnekler aşağıda sunulmaktadır. Kelimelerin çoğul şekillerinin hangi kalıplarla elde edildiği zamanla öğrenilir.
َر ُسولelçi (erkek) ُر ُسلelçiler َْسَاءgök (dişi), َْسَاواتgökler َجنَّةcennet (dişi), َجنَّاتcennetler
İSİM TAMLAMASI: Arapçada isim tamlamasında Türkçe’ye göre tamlayan, tamlanan sırasının ters olduğunu fark edeceksiniz.
ين َ ٖ“ َرب ْال َعالَمAlemlerin rabbi” örneğinde olduğu gibi, tamlamaya anlam verirken Türkçe’ye göre tersten okuyoruz.
ين ٖ “ َمالِكِ َي ْو ِمDin gününün sahibi” birleşik tamlama örneğinde “din günü” ِ الد tamlaması “sahibi” kelimesiyle birleşiyor. Yine kelime sırasını fark ediyoruz. َ الص َرbu tamlamayı da siz inceleyin. اط ْالمُسْ َتقٖ ي َم SIFAT TAMLAMASI: Sıfat tamlamasında da, Arapçada Türkçe’ye göre tamlayan, tamlanan sırasının ters olduğunu (önce isim, sonra sıfat geldiğini) fark edeceksiniz.
“ اَجْ ر َع ٖظيمBüyük mükafat” , “ َقبُول َح َسنgüzel bir kabul” ُ “ َكلِ َمRabbinin güzel sözü” bu yapıda hem bir isim tamlamasının ك ْالحُ سْ ٰنى َ ت َرب “Rabbi’nin sözü” hem de sıfat tamlamasının “güzel sözü” içiçe olduğunu görüyoruz. İSİM CÜMLESİ: Cümle anlamlı bir kelime topluluğudur. Bir iş veya oluştan bahsedip bahsetmemesine göre isim ve fiil cümlesi olarak ikiye ayrılır. Aşağıdaki örnekleri incelerken isim cümlesinin kuruluşuna dikkat edin. İsim cümlesinde çoğunlukla özne önce, yüklem sonra gelir.
ين َ ِٖل َرب ْال َعالَم ِ ٰ ِ “ اَ ْل َح ْم ُدHamd (övgü) alemlerin Rabbi olan Allah (cc) içindir” ك ْاْلَ ْك َر ُم َ “ َو َر ُّبVe Rabbi’n ikram sahibidir” ْب فٖ ي ِه َ ك ْال ِك َتابُ َْل َري َ ِ“ ٰذلBu kitap ki içinde şüphe yoktur” َوه َُو َع ٰلى ُكل َشیْ ء َق ٖدير
“O, her şeye hakkıyla gücü yetendir. “
ٰ ُ ك م َِن ْاْل ولى َ َ“ َولَ ْ ْٰلخ َِرةُ َخيْر لMuhakkak ahiret senin için dünyadan daha hayırlıdır” (Ahiret kelimesinin başındaki “le” öneki “muhakkak” anlamındadır.) FİİL CÜMLESİ: Aşağıdaki fiil cümlesi örneklerini inceleyerek cümle kuruluşlarına, özneyüklem-nesne sıralarına dikkat edin ve Türkçe’yle karşılaştırın. Türkçe’yle en önemli fark dilimizde yüklem cümle sonuna gelirken, arapçada yüklem önce nesne ise genellikle sonra gelir. Aşağıdaki cümlelerde yüklem kırmızı ile işaretlenmiştir.
“ ِا َّنا اَ ْن َز ْل َناهُ فٖ ى َل ْيلَ ِة ْال َق ْد ِرMuhakkak biz onu (Kuran’ı) Kadir gecesinde indirdik” “ قُ ْل ه َُو للاُ اَ َحدDe ki O Allah’tır, bir tektir” َ “ َخلَ َق ْال َم ْوÖlümü ve hayatı yaratmıştır” ت َو ْال َح ٰيو َة يح َ ص ٖاب َ َولَ َق ْد َز َّي َّنا ال َّس َما َء ال ُّد ْن َيا ِب َم
“Andolsun biz, en yakın göğü kandillerle
donattık”
CÜMLECİK (İsim/ Sıfat/ İlgi): Cümlecikler cümle yapısında çok önemli olan bir kısım olup özellikle uzun ayetlerin çözümlenmesinde bu konunun iyice anlaşılmasının büyük önemi vardır. Özetle Türkçe’de “o şey ki, o kimse ki” anlamına gelen
َما
(cansız varlıklar için),
ْ( َمنcanlı varlıklar için), ( الَّذٖ ىcanlı / cansız erkek), ( الَّتٖ ىcanlı /cansız bayan), ين َ ٖالَّذ
(çoğul) kelimeleri ile kurulan cümle kısımlarıdır. Dikkat edilirse “o şey ki bilmiyor” yerine “bilmediği şey”, “ o insan ki geliyor” yerine “gelen insan” gibi ifadeler kullanırız. Arapça cümleleri ifade ederken de aynı şekilde önce “o şey ki, o kimse ki” ifadeleriyle anlamı kavrayıp daha sonra Türkçe’deki gibi daha uygun ifadelerle cümle toplanır. Aşağıdaki örneklerde cümlecikle kırmızıyla işaretlenmiştir.
ان َما لَ ْم َيعْ لَ ْم َ اْل ْن َس ِ ْ “ َعلَّ َمinsana o şeyi öğretti ki bilmiyordu” yani “insana bilmediği şeyi öğretti”
ك الَّذٖ ى َخ َل َق َ “ ِا ْق َر ْا ِباسْ ِم َربRabbinin ismiyle oku ki O yarattı” yani “Yaratan Rabbi’nin ismiyle oku”
ت ِ ين ٰا َم ُنوا َو َع ِملُوا الصَّال َِحا َ ٖ“ الَّذOnlar ki inanırlar ve iyi işler yaparlar” yani “inanan ve iyi iş yapanlar”
ون َ “ ٰهذِهٖ َج َه َّن ُم الَّتٖ ى ُك ْن ُت ْم ُتو َع ُدBu cehennem ki siz onunla vaad olunuyordunuz” yani “size vaad olunan (söz verilen) cehennem budur”
“ اَ َْل َيعْ لَ ُم َمنْ َخلَ َقBilmez mi ki yaratmıştır?” yani “Yaratan hiç bilmez mi?” ‘ َماNIN ÜÇ FARKLI KULLANIMI َما
kelimesi “nedir?”, “değildir” yahut “o şey ki” anlamlarından biriyle kullanılır. Şimdi bu üç farklı kullanım şekillerini sırasıyla inceleyelim: 1) Soru edatı olarak “Nedir?” anlamıyla:
ون َ ُ“ َف َما َخ ْط ُب ُك ْم اَ ُّي َها ْالمُرْ َسلAsıl işiniz nedir ey elçiler?” 2) Olumsuzluk eki olarak “değildir” anlamıyla:
“ َقالُوا َما اَ ْن ُت ْم ا َِّْل َب َشر م ِْثلُ َناDediler ki siz bizim gibi insandan başka bir şey değilsiniz”
ُ“ َو َما َعلَ ْي َنا ِا َّْل ْال َب َْل ُغ ْالم ُٖبينBize düşen açık bir tebliğden başka bir şey değildir” ين َ “ َو َما للاُ ي ُٖري ُد ُظ ْلمًا ل ِْل َعالَ ٖمAllah (cc), âlemlere hiç zulüm etmek istemez.” 3) Cümlecik kuruluşunda “o şey ki” anlamıyla:
“ نَ ْح ُن اَ ْعلَ ُم بِ َما يَ ُقولُو َنBiz onların dedikleri şeyi biliyoruz”
FİİL ÇEKİMİ: Fiillerin şahıslara (biz, siz, onlar gibi) ve zamana (geçmiş zaman, şimdiki zaman) göre çekiminin aşağıdaki iki tabloda gösterildiği şekliyle ana hatlarıyla bilinmesi gerekir. Fiil çekim tablolarında dikkat edilirse, geçmiş zaman için fiil kökünün sonuna, şimdiki zaman için ise fiilin başına yapılan değişikliklerle istenen çekim elde edilir. Mazi َ ْصر çekiminde sona gelen ek çoğu zaman ilgili kişi zamirini anımsatır. Mesela, ت َ “ َنsen
َ “ أَ ْنsen” zamirinin son kısımları benzerdir. Bu tablolarda özellikle yardım ettin” ile ت renkli işaretli hücrelerde yer alan çekimler Kuran’da çok daha sık geçtiği için öncelikle bunların çok iyi öğrenilmesi gerekir. Diğer çekimler çok nadir geçtiğinden onlar için ihtiyaç oldukça tabloya bakılabilir. Aslında ezbere bildiğimiz namaz sürelerinde geçen fiillerin çekimlerine dikkat edilse çok daha rahat bir şekilde bu konu öğrenilebilir. Mesela Fatiha süresinde geçen “ َنعْ ُب ُدbiz kulluk ederiz” (şimdiki/ geniş zaman, biz zamiri) fiili َ ْ“ اَ ْن َعمsen nimet verdin” (geçmiş zaman, sen zamiri) yahut yine Fatiha süresinde geçen ت fiili zaten her gün namazlarda 40 defa geçmekte olup biraz dikkat ile dilbilgisi yönüyle de rahatlıkla kavranabilir.
Çoğul
صرُوا َ َن صرْ َن َ َن صرْ ُت ْم َ َن َّصرْ ُتن َ َن صرْ َنا َ َن
İki kişi
Tekil
ص َرا ص َر َ َن َ َن ْ ص َر ص َر َتا َ ت َن َ َن َ ْصر صرْ ُت َما َ ت َن َ َن صرْ ُت َما ِ ْصر َ ت َن َ َن ُ ْصر ت َ َن
Bazı Örnekler:
Geçmiş Zaman 3. şahıs (erkek) 3. şahıs (bayan) 2. şahıs (erkek) 2. şahıs (bayan) 1. şahıs
َر َز ْق َنا ُه ْم
Çoğul
ُون َ َيسْ َمع َيسْ َمعْ َن ُون َ َتسْ َمع َتسْ َمعْ َن َنسْ َم ُع
İki kişi
Tekil
ان ِ َيسْ َم ُع َيسْ َم َع ان ِ َتسْ َم ُع َتسْ َم َع ان ِ َتسْ َم ُع َتسْ َم َع ان َ َتسْ َمع ِ ِين َتسْ َم َع أَسْ َم ُع
Şimdiki Zaman 3. şahıs (erkek) 3. şahıs (bayan) 2. şahıs (erkek) 2. şahıs (bayan) 1. şahıs
biz onları rızıklandırdık Fiilin sonuna gelen ekler
kimin kimleri rızıklandırdığını açıklıyor.
اَ ْن َز ْل َنا ُه
biz onu indirdik (Kadir süresi),
اك َ اَعْ َط ْي َن
biz sana verdik (Kevser
süresi)
ون َ ي ُْؤ ِم ُنonlar inanırlar, ُون الص َّٰلو َة َ ُيقٖ يمonlar namazı kılarlar َقالُوا ٰا َم َّنا
onlar dediler ki biz iman ettik
MEÇHUL (EDİLGEN) FİİL: Edilgen çatısında fiilin ilk harfinin harekesi ötre yapılır.
ْك َ ا ُ ْن ِز َل ِالَيsana indirildi ُون َ َو ِالَ ْي ِه ُترْ َجعO’na döndürüleceksiniz ِا َّنا َف َتحْ َناBiz açtık (etken çatı) iken ت ال َّس َما ُء ِ َوفُت َِح
ve gökyüzü açıldı (edilgen çatı). Karşılaştırma için fiilin her iki örnekte ilk harfinin harekesine dikkat edin. EMİR KİPİ: Aşağidaki örnekleri inceleyin. Emir kipinde fiilin son harfinin cezm olduğuna dikkat edin.
ك الَّذٖ ى َخ َل َق َ ِا ْق َر ْا ِباسْ ِم َرب قُ ْل ه َُو ٰللاُ اَ َحد
“Yaratan Rabbi’nin adıyla oku”
“De ki O Allah’tır, bir tektir”
ك َواسْ َت ْغ ِفرْ ُه َ َف َسبحْ ِب َح ْم ِد َربRabbine hamd ederek tespihte bulun ve O’ndan bağışlama dile (Nasr süresi)
Kelime listesinin fiiller bölümünde her fiil için geçmiş zaman, şimdiki zaman, emir kipi şekilleri gösterilmişti. Kelimeleri çalışırken bu şekillere de muhakkak dikkat edin.
Aşağıdaki tabloda bir fiilin başına gelen ön ekler yoluyla kazandığı değişik anlamlar özet biçimde gösterilmiştir. Bu önekler kelime listesinin 1, 5 ve 6. sayfalarında geçmişti. Bu tablonun çok iyi bir şekilde öğrenilmesi gerekmektedir.
ÇEŞİTLİ FİİL ÇEKİMLERİ VE ÖNEKLER ص َر َ ما َن
Yardım etmedi
لَنْ َيسْ َم َع
Duymayacak
ُنصِ َر
Yardım edildi
ْلَ ْم َيسْ َمع
Duymadı
ْل َيسْ َم ُع
Duymuyor
ان َيسْ َم ُع َ َك
Duyuyordu
يُسْ َم ُع
Duyuluyor
َّلَ َيسْ َم َعن
Kesinlikle duyacak
َس َيسْ َم ُع
Duyacak (yakında)
ْلِ َيسْ َمع
Duysun
ف َيسْ َم ُع َ َس ْو
Duyacak
ِْاسْ َمع
duy
لَ ْم َيل ِْد َولَ ْم يُولَ ْد
“O’ndan çocuk olmamıştır (Kimsenin babası değildir). Kendisi de
doğmamıştır” (İhlas süresi)
ٰ ْك َف َتر ضى َ يك َر ُّب َ ف يُعْ ٖط َ ( َولَ َس ْوEy Peygamber) Şüphesiz, Rabbin sana verecek ve sen de hoşnut olacaksın. (Duha süresi)
يل ِ ك ِباَصْ َحا َ ْف َف َع َل َر ُّب َ اَلَ ْم َت َر َكيRabbinin, fil sahiplerine ne yaptığını ِ ٖب ْالف görmedin mi? (Fil süresi)
َ اَ َراَي ين ٖ ب ِب ُ ْت الَّذٖ ى ُي َك ِّذ ِ الد
Gördün mü, o hesap ve ceza gününü yalanlayanı!
للا َو ْال َف ْت ُح ِ ِا َذا َجا َء َنصْ ُر
Allah’ın yardımı ve fetih (Mekke’nin fethi) geldiğinde
(Maun süresi)
(Nasr süresi)
Aşağıdaki tabloda ise bir fiil kökünden türetilen çeşitli isim türleri gösterilmektedir.
BİR FİİLDEN TÜRETİLEN ÇEŞİTLİ İSİM ŞEKİLLERİ َعالِم
Bilen
َفاعِ ل
Yapan
َعْلَّ َمة
Çok bilen
َفعَّالَة
Çok yapan
َمعْ لُوم
bilinen
َم ْفعُول
yapılan
َعلِيم أَعْ لَم
Herşeyi bilen En iyi bilen
َفعِيل أَ ْف َعل
Herşeyi yapan En iyi yapan
ب َوال َّش َهادَ ِة ِ َعالِ ُم ْال َغ ْي
Gaybı da (görünmeyeni de), görünen âlemi de bilendir
ين َ َٖوه َُو اَعْ لَ ُم ِب ْال ُم ْه َتد
O, doğru yolda olanları da en iyi bilendir. (Nahl süresi
(Haşr süresi)
125)
Günlük namazlarda 40 defa okunan Fatiha süresinde neredeyse yukarıda işlenen tüm dilbilgisi konuları uygulama alanı buluyor. Okuduğunuz dilbilgisi konularının zihninize yerleşmesi ve pekişmesi için siz de Fatiha süresi başta olmak üzere diğer bildiğiniz namaz sürelerini bir de dilbilgisi yönüyle dikkatlice inceleyerek, kelime ve cümle yapılarını yukarıdaki bilgiler ışığında değerlendirin.
AYET ÇÖZÜMLEMELERİ ك الَّ ٖذى َخلَ َق َ ِا ْق َر ْا ِباسْ ِم َرب
1)
Yaratan Rabbinin adıyla oku! (Alak, 1)
الَّذٖ ى
َخلَ َق yarattı
O ki
yaratan
ك َ َرب
rabbin
ِا ْق َر ْا ِباسْ ِم ismi ile oku
Rabbinin ismi ile
Görüldüğü gibi, ayette geçen tüm kelimeleri öğrenmiştik
Yaratan Rabbinin ismiyle
2)
َولَ َق ْد َيسَّرْ َنا ْالقُرْ ٰا َن ِللذ ْك ِر َف َه ْل ِمنْ ُم َّد ِكر Andolsun biz, Kur’an’ı düşünüp öğüt almak için kolaylaştırdık. Var mı düşünüp öğüt alan? (Kamer, 17)
َيسَّرْ َنا
fiili biz kolaylaştırdık demektir. Fiil kökünün sonuna gelen yerine kullanıldığını çekim tablosunda görmüştük.
َناekinin biz zamiri
َيسَّرْ َنا ْالقُرْ ٰا َنnesne olan “Kuran” kelimesi yüklemin ardından gelerek “Kuran’ı kolaylaştırdık” anlamı vermektedir.
لِلذ ْك ِرzikir (düşünmek, öğüt almak) kelimesinin başına gelen ِلöneki “öğüt almak için” anlamı veriyor. Buraya kadarki cümle “andolsun biz Kuran’ı düşünüp öğüt almak için kolaylaştırdık” anlamındadır.
َه ْلkelimesi soru edatı olup –mi? anlamında kullanılmış.
ُم َّدكِرkelimesi aslında zikir kökünden geliyor ancak müzzekir olacakken müddekir olarak ses değişikliğine uğramış. Dolayısıyla anlamı “zikir eden” yani düşünüp öğüt alan demek. Cümlenin bu ikinci kısmının anlamı da “düşünüp öğüt alan var mı?” şeklindedir.
3)
ارك لِ َي َّد َّبرُوا ٰا َيا ِته َولِ َي َت َذ َّك َر اُولُوا َ ك ُم َب َ ِك َتاب اَ ْن َز ْل َناهُ ِالَ ْي ب ِ ْاْلَ ْل َبا "Bu Kur'an, âyetlerini düşünsünler ve akıl sahipleri öğüt alsınlar diye sana indirdiğimiz mübarek bir kitaptır. (Sad, 29)
ِك َتاب
kitap
ُه
َنا
اَ ْن َز ْل
onu
َك
ِا َل ْي
senin
üzerine
biz indirdik
ارك َ ُم َبmübarek ِل َيدَّ َّب ُروا
düşünüyorlar için
ه
ت ِ ٰا َيا
onun
ayetleri
َي َت َذ َّك َر
ِل
َو
اُولُوا
öğüt alıyorlar
sahipleri
ب ِ ْاْلَ ْل َباtemiz akıl
için ve
4)
ت َعلَْي ِه ْم بِ َجبَّا ٍر فَ َذ ِّك ْر بِالْ ُق ْرٰا ِن َ ْنَ ْح ُن اَ ْعلَ ُم بِ َما يَ ُقولُو َن َوَما اَن
اف َو ٖعي ِد ُ َم ْن يَ َخ
Biz onların ne dediklerini çok iyi biliyoruz. Sen, onlara karşı bir zorba değilsin. O hâlde sen, benim uyarımdan korkan kimselere Kur’an ile öğüt ver. (Kaf, 45)
بِ َجبَّا ٍر فَ َذ ِّك ْر بِالْ ُق ْرٰا ِن
zorba Öyleyse öğüt ver Kuran ile
َم ْن
Kim (o kimseyi ki)
اف ُ يَ َخ َو ٖعي ِد
Korkar
Yani uyarımdan korkan kimseyi
uyarı
نَ ْح ُن اَ ْعلَ ُم بِ َما يَ ُقولُو َن ت َعلَْي ِه ْم بِ َجبَّا ٍر َ َْوَما اَن اف ُ فَ َذ ِّك ْر بِالْ ُق ْرٰا ِن َم ْن يَ َخ
َو ٖعي ِد
نَ ْح ُن اَ ْعلَ ُم بِ َما
يَ ُقولُو َن َوَما
ت َ ْاَن َعلَْي ِه ْم
biz biliyoruz
Yani O şeyi ile ki diyorlar
Yani dediklerini
ne dediklerini biliyoruz
Ve değildir
Yani sen Onlar üzerinde
ve sen onlar üzerinde değilsin
Biz onların ne dediklerini çok iyi biliyoruz Sen, onlara karşı bir zorba değilsin O hâlde sen, benim uyarımdan korkan kimselere Kur’an ile öğüt ver.
Tahlil: Görüldüğü gibi ayet-i kerime üç kısımdan oluşuyor. İlk cümle bir fiil cümlesi, ikincisi isim cümlesi, üçüncüsü fiil cümlesi. Aşağıda hatırlanması gereken çok önemli üç hususa işaret edilmekte:
Dikkat edilirse ilk cümlede özne-yüklem-nesne sırası izlenmiştir.
Yine dikkat edilirse 1. ve 3. cümlelerde altı çizili kısımlar
َما
ve
َم ْن
edatları ile
kurulmuş, cümlede nesne görevi gören cümleciklerdir. Burada bu iki edat “ne” ve “kim” anlamlarıyla soru sormaktan ziyade, “o şey ki” ve “o kimseler ki” anlamlarıyla kullanılıyorlar.
Son olarak dikkat edilirse, 2. cümlede geçen
َما
edatı “değildir” anlamıyla
olumsuzluk ifade etmek için kullanılmıştır. Hatırlanacağı üzere,
َما
edatının asıl
anlamı “nedir?” demektir. Dolayısıyla bu örnek ayet-i kerimede gayet açık bir şekilde görüldüğü üzere,
َما
edatının Kuran-ı Kerim’de herhangi bir ayette bahsi
geçen üç anlamından (“nedir?”, “değildir” yahut “o şey ki”) hangisi ile kullanıldığı anlamak için cümlenin geri kalanına bakmamız gerekmekte.
5)
ين َ ِٖانَّ ٰهـ َذا ْالقُرْ ٰا َن َيه ْٖدى ِللَّتٖ ى ِه َى اَ ْق َو ُم َو ُي َبش ُر ْالم ُْؤمِن ت اَنَّ لَ ُه ْم اَجْ رً ا َك ٖبيرً ا ِ ون الصَّالِ َحا َ ُ ين َيعْ َمل َ الَّ ٖذ Gerçekten bu Kur’an en doğru olan yola götürür ve iyi işler yapan mü’minler için büyük bir mükâfat olduğunu müjdeler. (İsra, 9) Bu uzun ayeti 2 kısımda inceleyebiliriz.
ِى اَ ْق َو ُم َ ه
O (hidayet) en doğrudur
ِل لَّتٖ ى
Öylesi içinki (Öyle bir hidayete ki)
َيهْدٖ ى
Hidayete erdirir
اِنَّ ٰهـ َذا ْالقُرْ ٰا َن
Muhakkak bu Kuran
En doğru yola (hidayete)
Gerçekten bu Kur’an en doğru olan yola götürür
اَنَّ لَ ُه ْم اَجْ رً ا َك ٖبيرً ا
Onlar için büyük bir ecir (mükafat) vardır
ت ِ ون الصَّال َِحا َ َُيعْ َمل
Salih (iyi) işler yaparlar
ين َ ين الَّ ٖذ َ ْٖالم ُْؤمِن O inananları ki
َُو ُي َبشر
Ve müjdeler
Iyi işler yapan müminleri
ve iyi işler yapan mü’minler için büyük bir mükâfat olduğunu müjdeler.
6)
ين َو َْل َ َٖو ُن َنز ُل ِم َن ْالقُرْ ٰا ِن َما ه َُو ِش َفاء َو َرحْ َمة لِ ْلم ُْؤمِن َّ َي ٖزي ُد ين ِا َّْل َخ َسارً ا َ ٖالظالِم Biz Kur’an’dan, mü’minler için şifa ve rahmet olacak şeyler indiriyoruz. Zalimlerin ise Kur’an, ancak zararını artırır. (İsra, 82)
ين َ ٖ َو ُن َنز ُل ِم َن ْالقُرْ ٰا ِن َما ه َُو شِ َفاء َو َرحْ َمة ل ِْلم ُْؤمِنAyeti kerimenin bu ilk kısmında en önemli husus ما َ edatının 4. örneğimizin tahlilinde
açıklandığı şekilde, burada 3 anlamından (“nedir?”, “değildir” yahut “o şey ki”) hangisi ile kullanıldığını tespit etmek. Ayetin bu kısmına baktığımızda “o şey ki” anlamının kullanıldığı (“o şey ki müminler için şifa ve rahmettir” = “müminler için şifa ve rahmet olan şey”) rahatça anlaşılıyor.
َّ َو َْل َي ٖزي ُدBu kısımda ise Kuran’da çok sık rastlanan ين ا َِّْل َخ َسارً ا َ ٖالظالِم bir kalıp karşımızda. َْلَ ا َِّْلşeklindeki bu yapı “değildir.. ancak” anlamına gelmekte(Kelime-i şehadette olduğu gibi). Bu kısmın anlamı, o halde, “zalimlerin ise artırmaz ancak zararını” yani tekrar düzenlersek “zalimlerin ise zararını artırır” şeklinde olmaktadır.
7)
اب ِت ْب َيا ًنا لِ ُكل َشیْ ء َوه ًُدى َو َرحْ َم ًة َ ك ْال ِك َت َ َو َن َّز ْل َنا َعلَ ْي ين َ َو ُب ْش ٰرى لِ ْلمُسْ لِ ٖم Sana bu kitabı; her şey için bir açıklama, doğru yolu gösteren bir rehber, bir rahmet ve müslümanlar için bir müjde olarak indirdik. (Nahl, 89)
Bu ayet-i kerime uzun olmasına rağmen cümle yapısı oldukça basit.
اب َ ك ْال ِك َت َ َو َن َّز ْل َنا َعلَ ْي
asıl cümleyi oluşturan bu kısımda “kitabı sana biz indirdik” anlamını kolayca görebiliyoruz. Sonra gelen kısımda Kuran’ın 4 özelliği sıralanmakta.
ِت ْب َيا ًنا لِ ُكل َشیْ ء
açıklama anlamına gelen “tibyan” kelimesinin aslında “beyan” kelimesi ile aynı kökten geldiğine dikkat ediniz. Bu ilk özellik Kuran-ı Kerim’in “her şey için bir açıklama” olduğunu belirtiyor. Ardından gelen 3 özellik ile de hidayet, rahmet ve müslümanlar için bir müjde olduğu bildiriliyor.
8)
ث ِك َتابًا ُم َت َش ِابهًا َم َثا ِن َى َت ْق َش ِعرُّ ِم ْن ُه ِ َ ٰللا ُ َن َّز َل اَحْ َس َن ْال َح ٖدي ين َي ْخ َش ْو َن َر َّب ُه ْم ُث َّم َتلٖ ينُ جُلُو ُد ُه ْم َوقُلُو ُب ُه ْم ِا ٰلى َ جُلُو ُد الَّ ٖذ ٰ ٰ للا َيه ْٖدى ِبهٖ َمنْ َي َشا ُء َو َمنْ يُضْ لِ ِل ِ ك ُهدَى َ ِللا ٰذل ِ ِذ ْك ِر ٰللا ُ َف َما لَ ُه ِمنْ َهاد Allah, sözün en güzelini; âyetleri, (güzellikte) birbirine benzeyen ve (hükümleri, öğütleri, kıssaları) tekrarlanan bir kitap olarak indirmiştir. Rablerinden korkanların derileri (vücutları) ondan dolayı gerginleşir. Sonra derileri de (vücutları da) kalpleri de Allah’ın zikrine karşı yumuşar. İşte bu Kur’an Allah’ın hidayet rehberidir. Onunla dilediğini doğru yola iletir. Allah, kimi saptırırsa artık onun için hiçbir yol gösterici yoktur. (Zümer, 23)
Bu son ayeti siz çözümlemeyi deneyin. Ayet, yukarıdaki örneklerdekine benzer şekilde birkaç kısımdan oluşuyor. Önce bu kısımlara ayeti bölüp sonra tek tek kelimelerin anlamlarını inceleyip cümle kuruluşlarının nasıl yapıldığına dikkat edin.
YOL HARİTASI 1) Kelimeler kısmını çalışın. 2) Dilbilgisi ve ayet çözümlemeleri kısmını çalışın. 3) Kelimeler kısmını tekrar edin. 4) Vakti müsait olanlar bir hafta müstakil çalışmayla, olmayanlar ise haftaiçi günde bir saat haftasonları birkaç saat ayırarak bir ay çalışmayla yukarıdaki aşamaları tamamlayıp inşaAllah okuduğunuzun 80%’ini anlayacak seviyeye gelmeyi hedefleyin. Daha sonra: 5) Namaz sürelerini (Fatiha, İhlas, vb.) kelime anlamlı bir Kuran-ı Kerim’den faydalanarak çalışın. (Sürede geçen kelimeleri öğrenip ayet çözümlemelerini yaparak) 6) Ayet-el Kürsiyi (Bakara 255) aynı metodla çalışın. 7) Yasin süresini kelime anlamlı bir Kuran-ı Kerim’den faydalanarak çalışın. (Sürede geçen kelimeleri öğrenip ayet çözümlemelerini yaparak) 8) Mülk süresini aynı metodla çalışın. 9) Zümer ve Rum sürelerini aynı metodla çalışın. 10) Her gün kelime anlamlı bir Kuran-ı Kerim’den düzenli olarak en az 2 sayfa, not alarak ve ayetlerin dilbilgisine dikkat ederek okuyun. 11) Tefsir kaynaklarına müracat ederek okuduğunuz sürelerin inceliklerini, anlam zenginliklerini, ayetlerin iniş sebeplerini, vs. öğrenmeye çalışın. 12) Websiteyi ziyaret ederek yeni çalışma ve kaynakları takip edin. 13) Dostlarınızı, yakınlarınızı, çevrenizdeki insanları bu çalışmalardan haberdar ederek siz de bu çalışmalara ortak olun. Kolaylık açısından bahsi geçen süreler için o sürede geçen kelimelerin anlamlarıyla beraber listesi (o süreye özel bir sözlük) www.ilimtalibi.com adresine ileride eklenebilir.
Bu çalışmanın dilbilgisi ve ayet çözümlemeleri kısımlarına eklemeler yapıldıkça websayfasında bu eklemeler ve çalışmanın son hali yayınlanmaktadır. Öğrendiğiniz kelimelerden tam istifade edebilmek için çok önemli olan bu dilbilgisi notlarını değerlendirmek için siteyi ve sitedeki kitapçığın son halini mutlaka takip edin.
Kuran’ı Anlayalım Kuranı Kerim anlaşılsın diye indirilmiştir. "Bu Kur'an, âyetlerini düşünsünler ve akıl sahipleri öğüt alsınlar diye sana indirdiğimiz mübarek bir kitaptır. [Sad:29]." Kuran-ı Kerim’i okumayı öğrenmek ne kadar önemli ise, okuduğumuzu anlamak çok daha önemlidir. Bu çalışmanın amacı hiç bir arapça altyapısı olmayan ancak Kuran’ı anlama yolunda bir adım atmak isteyen herkesin, anlaşılır, pratik ve öz bir şekilde, bir altyapı kazanmalarına vesile olmaktır. Bu amaçla Kuran’da en sık geçen ve tekrarlarıyla Kuran’daki toplam kelimelerin 80%’ini oluşturan 500 kelime konularına göre düzenlenerek sunulmuş, ardından temel dilbilgisi kurallarıyla kelime ve cümle yapıları incelenerek örnek ayetler üzerinden bu kelime ve dilbilgisi bilgileri uygulamaya konulmuştur. Günde birkaç saat düzenli bir çalışmayla bir ay gibi bir sürede inşallah tamamlanması mümkün olabilecek bir gayret sonucu okuduğumuz yüce kitaptan çok daha farklı bir istifade imkanı doğabilir. Cenabı Hak’tan bize kitabını hakkıyla anlamayı, öğrenmeyi ve öğretmeyi nasip etmesini dileriz.
Kuran Kelimelerininin %80’i