Krizde Yönetim Krizde Chck - Up ve Krizden Çıkış Yolları

Krizde Yönetim Krizde Check-Up ve Krizden Çıkış Yolları

M. Kemal GÜLTEKİN

2002

Krizde Yönetim Krizde Check-Up ve Krizden Çıkış Yolları

M. KEMAL GÜLTEKİN

© Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları ALP YAYINEVİ'ne aittir. Belirtilen kurumun izni alınmadan 5846 ve 2936 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasası Hükümleri gereğince Kitabın tümü ya da bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi yöntemiyle çoğaltılamaz, alıntı yapılamaz, kopya edilemez, resim, şekil, şema, grafik vb. ler yazarın ve yayınevinin izni olmadan kullanılamaz.

Birinci Basım, Mayıs 2002, ALP Yayınevi

Yayınevi ile iletişim Alp Yayınevi Kitapçılar Çarşısı Güngörler İş Merkezi, İnkılap Sk. 2/52 06420 Kızılay-Ankara Tel: (0. 312) 432 39 30 – 431 90 79 • Faks: (0 312) 431 88 59 e-mail: alpkitap70@hotmail. com

Kaynakรงa dahil 100 sayfa, 13, 5 x 19, 5 cm

ISBN 975-6674-XXXXXXXX

Dar günlerimin dostluğunda aileme, dar günlerimin ailesi dostlarıma, adanmışım.

ÖNSÖZ Kriz yaşam sözlüğümüze en azından son iki yılda iyice yerleşti, düne kadar belki hiç farkında olmadığımız şeyleri konuşur olduk.Dün farklı bir illüzyon içinde yaşıyorduk, böyle günleri hiç düşlemiyorduk.

Gözlerimiz görmez olmuştu, sırça saraylarımız yıkıldı.Düne kadar yaşamadıklarımızı yaşar olduk.Ne oldu da böyle olduk ?Kendimizi hiç böyle hissetmemiştik.Hiç böyle umutsuz olmamıştık.Nereden çıktı bu kriz?

Aslında evrensel bir varoluşun temelinde kriz var, durgun akıp giden zamanın kendisinde bile kriz var, insanın kendisinde hep kriz var. İnsan varlığın en fazla didişme alanına sahip olan değil midir ki onun yaşadığı çevre kriz çemberinde olmasın.

Konumuz iş dünyası ve onun içindeki organizasyonların kriz ortamında karşılaştıkları durumlar ve bu durumlar karşısında geliştirebilecekleri davranış ve tutumlar olacak.Çünkü iş dünyası içinde var olmuş insanlar olarak herşeyin merkezini burada görüyoruz.İş dünyasında meydana gelen değişiklikler yaşamımızı şiddetli ölçüde etkiliyor.Organizasyonların başarısı, başarısızlığı,yönetim becerileri yaşamımızı şiddetli ölçüde etkiliyor.

Yönetimi başarıyla uygulayabilmenin ilk adımları organizasyonun iç dinamiğini ve çevre koşullarını bir arada tanımaktan geçiyor. Kendimizi tanımıyorsak güçlerimizi ve güçsüzlüğümüzü tanımıyorsak, çevremizi algılayamamışsak bir yere yönlenmemiz

tesadüflere bağlı. Bu amaçla, 1998 yılından beri geliştirdiğim ve farklı iş kollarında uygulama fırsatı bulduğum Kurumsal İş Analizi (Check- Up) ile organizasyonlara iç güçlerinden ve güçsüzlüklerinden yola çıkacakları , kendi çevre koşullarına özgü bir stratejik değişim ve kurumsal yeniden yapılanmanın yol haritasını sunmayı amaçlıyorum. Şüphesiz her canlı organizma kendi yolunu kendi çevresinden aldığı etkileri iç dinamiğinde içseleştirerek yolunu bulacak.Herkese uyan hazır bir reçete yok.Yönetim bilimsel değildir.Yönetim bilimsel teknikler, bilimsel araçlar kullanır. Herkes kendi bünyesine uyan ilacını , kendi yaşam hedeflerine amaçlarına uyan ilacını kendi geliştirecek, diğerlerinin hastalıklarını ve tedavi yöntemlerini tanıyarak.

Kitabın birinci bölümünde; Kriden ne anlıyoruz? sorusunun yanıtı aramaya çalıştım.İkinci bölümünde özgün bir model olarak Kriz Durumlarında Check – up yapmanın metodları.Üçüncü bölümde ise Krizden Çıkış yollarının doğrudan uygulama modeli yer alıyor.

Tartışabilmek umuduyla deneyimlerinizi, uygulama örneklerinizi ve eleştirilerinizi bekliyorum. mkgultekin@hotmail. com mkemal@marketweb. net. tr

İÇİNDEKİLER: ÖNSÖZ BİRİNCİ BÖLÜM : KRİZDE YÖNETİM BİR HİKAYE ........................................................................

KRİZ NEDİR? .......................................................................

KRİZİN FAKTÖRLERİ........................................................

KRİZİN NEDENLERİ ..........................................................

KRİZİN SİNYALLERİ .........................................................

KRİZ ANI..............................................................................

YENİ BİR SÜREÇ KRİZ KARAKTERİSTİĞİ ...................

ZİNCİRLEME GİDİŞ ...........................................................

KRİZDEN ÇIKARTILACAK DERSLER ............................

KRİZ YÖNETİMİNİN AŞAMALARI .................................

KRİZ ORTAMINDA İŞLETME YÖNETİMİ......................

DEĞİŞİM ..............................................................................

DEĞİŞİMİ BAŞARMAK ....................................................

BÖLÜM İKİ : KRİZDE CHECK- UP KURUMSAL İŞ ANALİZİ ...................................................

KARAR ALMA SÜREÇLERİ .............................................

BAKIŞ AÇISI – GÖRÜŞ UZAKLIĞI ..................................

SÜRDÜRÜLEBİLİR REKABET .........................................

PAZARLAMA ETKİNLİĞİ .................................................

PAZARLAMA STRATEJİSİ................................................

STRATEJİK DEĞİŞİM ........................................................

UYUMLU ŞİRKET ..............................................................

BÖLÜM ÜÇ : KRİZDEN ÇIKIŞ YOLLARI KRİZDEN ÇIKIŞ YOLLARI...................................................................

UYGULAMA MODELİ ......................................................

TABLOLAR – EKLER ..........................................................................

SONSÖZ ...............................................................................

KAYNAKÇA .......................................................................................... ..

YAZAR HAKKINDA ...........................................................

TEŞEKKÜR EDERİM.

Öğretmenlerime, Birlikte olma arkadaşlarıma,

fırsatı

bulduğum

çalışma

Kitabın basımını gerçekleştiren Alp Yayınevi sahipleri ; Sait Ulutaş’a Sadık Toker ve Hüseyin Toker’e , Katkılarını, desteklerini esirgemeyecek okuyucularıma, sonsuz teşekkürler.

ve

eleştirilerini

BİR HİKAYE

Bir köyde, yaşlı bir adam varmış, çok fakir. Ama, Kral bile onu kıskanırmış. Öyle dillere destan bir beyaz atı varmış ki... Kral, at için ihtiyara nerdeyse hazinesinin tamamını teklif etmiş ama, adam satmaya yanaşmamış..

“Bu at, bir at değil benim için.. Bir dost.. İnsan dostunu satar mı?” dermiş hep...

Bir sabah kalkmışlar ki, at yok.. Köylü ihtiyarın başına toplanmış..

“Seni ihtiyar bunak.. Bu atı sana bırakmayacakları, çalacakları belliydi. Krala satsaydın, ömrünün sonuna kadar beyler gibi yaşardın. Şimdi ne paran var, ne de atın” demişler.. İhtiyar “Karar vermek için acele etmeyin” demiş..

Sadece ‘At kayıp’ deyin. Çünkü gerçek bu.. Ondan ötesi sizin yorumunuz ve verdiğiniz karar. Atımın kaybolması, bir talihsizlik mi, yoksa bir şans mı, bunu henüz bilmiyoruz. Çünkü bu olay henüz bir başlangıç.

Arkasının nasıl geleceğini kimse bilemez.. ” Köylüler ihtiyar bunağa kahkahalarla gülmüşler.

Ama aradan 15 gün geçmeden, at bir gece ansızın dönmüş.. Meğer çalınmamış, dağlara gitmiş kendi kendine.. Dönerken de, vadideki 12 vahşi atı peşine takıp getirmiş.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

17

Krizden Çıkış Yolları

Köylüler, ihtiyar adamın etrafına toplanıp özür dilemişler..

“Babalık” demişler.. “Sen haklı çıktın.. Atının kaybolması bir talihsizlik değil adeta bir devlet kuşu oldu senin için.. Simdi bir at sürün var.. ” “Karar vermek için gene acele ediyorsunuz” demiş ihtiyar.. Sadece atın geri döndüğünü söyleyin.

Bilinen gerçek sadece bu. Ondan ötesinin ne getireceğini henüz bilmiyoruz. Bu daha başlangıç..

Birinci cümlenin birinci kelimesini okur okumaz, kitap hakkında nasıl fikir yürütebilirsiniz?.. ” Köylüler bu defa ihtiyarla açıkça dalga geçmemişler ama, içlerinden”Bu herif sahiden gerzek” diye geçirmişler..

Bir hafta geçmeden, vahşi atları terbiye etmeye çalışan ihtiyarın tek oğlu attan düşmüş ve ayağını kırmış. Evin geçimini temin eden oğul, şimdi uzun zaman yatakta kalacakmış. Köylüler gene gelmişler ihtiyara..

“Bir kez daha haklı çıktın” demişler. “Bu atlar yüzünden tek oğlun bacağını uzun süre kullanamayacak.

Oysa sana bakacak başkası da yok.. Şimdi eskisinden daha fakir, daha zavallı olacaksın” demişler.. ihtiyar “Siz, erken karar verme hastalığına tutulmuşsunuz” diye cevap vermiş.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

18

Krizden Çıkış Yolları

“O kadar acele etmeyin. Oğlum bacağını kırdı.

Gerçek bu.. Ötesi sizin verdiğiniz karar.. Ama acaba ne kadar doğru.. Hayat böyle küçük parçalar halinde gelir ve ondan sonra neler olacağı size asla bildirilmez.”

Birkaç hafta sonra, ülke, büyük bir savaşa girmek zorunda kalmış. Kral son bir ümitle eli silah tutan bütün gençleri askere çağırmış. Köye gelen görevliler, ihtiyarın kırık bacaklı oğlu dışında bütün gençleri askere almışlar. Köyü matem sarmış. Çünkü savasın kazanılmasına imkan yokmuş, giden gençlerin ya öleceğini ya da esir düşüp köle olarak satılacağını herkes biliyormuş.

Köylüler, gene ihtiyara gelmişler..

“Gene haklı olduğun kanıtlandı” demişler.

“Oğlunun bacağı kırık, ama hiç değilse yanında.

Oysa bizimkiler belki asla köye dönemeyecekler.

Oğlunun bacağının kırılması, talihsizlik değil, Şansmış meğer.. ” “Siz erken karar vermeye devam edin” demiş, ihtiyar.. Oysa ne olacağını kimseler bilemez. Bilinen bir tek gerçek var. Benim oğlum yanımda, sizinkiler askerde.. Ama bunların hangisinin talih, hangisinin şanssızlık olduğunu sadece Tanrı biliyor. ” Lao Tzu, öyküsünü şu nasihatla tamamlamış :

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

19

Krizden Çıkış Yolları

“Acele karar vermeyin. O zaman sizin de herkesten farkınız kalmaz.

Hayatın küçük bir parçasına bakıp tamamı hakkında karar vermekten kaçının.

Karar aklın durması halidir. Akıl, insanı daima karara zorlar ve gezi asla sona ermez.

Bir yol biterken, bir yenisi başlar. Bir kapı kapanırken, bir başkası açılır.

Bir hedefe ulaşırsınız ve daha yüksek bir hedefin hemen oracıkta olduğunu görürsünüz. ” Bilinmezlik ve belirsizlik gelecek yüzyıllarda insanlığın en büyük engeli ve fırsatı olacağını sanıyorum. Ülkemiz ekonomik ve sosyal koşulları da bugünlerde belirsizlik ve bilinmezlik harmanında savrulup duruyor. Geleceğin belirsizliği ve bilinmezliği de üstümüzde ağır bir baskı oluşturuyor.Bugünlerde yapılan kısıtlı araştırmalardan da geleceğinin kaybetmiş bir toplum görüntüsü ortaya çıkıyor. Doksanlı yıllarla, bir kutup içindeki pekçok sistemin devletin yerle bir olduğunu gördük, Dünya değişiyor dendi, yepyeni bir Dünya yaratılıyor, Dünya yeniden yapılanıyor, sonsuz özgürlükler çağındayız .

Ruh halimizle ölçüde.Sovyetlerin imparatorluğun gördük?Yılgınlık

benziyoruz yakın komşumuza bir yıkılış günlerinde, koskoca bir yıkılışını seyrederken ne ve bıkkınlık.Düşlerinin yorgunu

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

20

Krizden Çıkış Yolları

kocaman bir ülke, liderlerinin kocaman düşlerinin yorgunu kocaman bir ülkenin halkı.

Bizim de düşlerimiz kayboluyor mu? Geleceği yaratma düşlerimizi mi yitirdik yoksa? Yoksa düşlerimizi yok edip başkalarının düşlerini görmeye , kabuslarını tekrarlamaya mı zorlanıyoruz?

Değerlerimizi ayaklar altına alıp dostlarımızı satmayı erdem mi sayacağız?

Hiç bir hedefe ulaşamamış bir toplum olma özelliğimizden dolayı mı? Bir sonraki hedefimizin yani geleceğimizin resmini çizemiyoruz? Biz hedefler çizmiş topraklardayız, ama o hedeflerinden uzaklaşmış bir toplumuz.bu nedenle geleceğimiz bize belirsiz başkalarının kaderine terk edilmiş gibi geliyor.Başarı kriterlerini kaybetmiş , başarma ihtiyacını kaybetmiş bir toplum özelliği kazandık.Bu nedenle hedefsiz ve amaçsız yürüyoruz.Bir yolun bir kaç kilometresini dahi yürüyemedik ki ,yeni bir yolun heyecanını duyabilelim.Bu nedenle karamsarlık bütün hücrelerimizi sarıyor.Bizim olmayan bir yolda yürüyünce yolun sonu nereye çıkar? Yolun sonunda ne var? Yolun sonuna en azından benim senin yaşam kısıtında görebileceğimiz yolun sonuna ulaştığında ne bulacaksın?Bilemediğimizden pusulasını kaybetmiş, pusulası kaybettirilmiş bir toplum olduk.Haydi arayalım.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

21

Krizden Çıkış Yolları

Nasıl karar vereceğiz?

Bir karar , birkaç karar , toplam bir karar vermeliyiz.Bugünün küçük bir parçasına bakarak bütün bir yaşamımız üzerine karar verebilir miyiz? Bütün hayatımızın küçük bir parçası bugün kü hayatımıza bakarak tüm hayatımız üzerine bir karar verebilir miyiz? Şu hayatımız üzerinde derin izler bırakan, bizi bir yılda, iki yılda yerin dibine sokan,ülkemize bir yılda Orta Avrupada 15 – 20 Milyon nufuslu bir ülkenin yıllık toplam kazancı oranında kayıplara uğratan ve uğratmaya devam eden ekonomik ve sosyal gelişmeler altında nasıl karar vereceğiz?

Neye karar vereceğiz?

Nasıl yaşayacağımıza karar vereceğiz? Bundan böyle nasıl yaşayacağız? Köpük bir ekonomik bir düzende mi yaşayacağız? Başkalarınca yaratılan köpüklerin illüzyonlarıyla beslenen , sanal görüntülere kendimizi kaptırıp, bize ait olamayan, bizi ve tüm insan kimliğini yok eden, yaşanabilir bir dünya bırakmayan KÜRESEL KÖPÜK KRALİYET’in esaretinde mi yaşayacağız?

Yoksa?

Nereye yönleneceğiz?

Başka yaşam biçimleri yaratmaya.kendi kimliğimize özgü yaşam biçimleri, kendi çevremize uyumlu kültürlerde kendi yaşam biçimlerimize yönlenmeyelim mi?.

Niçin karar vermeliyiz?

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

22

Krizden Çıkış Yolları

Yaşam akıp gidiyor, biz bakmaktayız.Bakalım ne olacak beklentisi içinde , elleirmiz kavuşturmuş bakıyoruz.Karar vermeden de bir yaşam sürüdürüyoruz, yaşam bize bağlı akmıyor ki, onun kendi bir devinimi var.Biz ona en azından kendi yaşamımıza bir kuvvet uygulayarak yönünü değiştirebiliriz.Biz işe kendi yaşamsal çevremizden başlarsak, bu kuvvet denen şey çeker birbirini , potansiyel güç olarak çeker, hayat o patansiyelini kinetiğe dönüştürecek enerjiyi o zaman bulur.

Bu krizden nasıl çıkacağız?

Bu krizin faturasını kimler ödedi?Elbette halk ödedi, toplumsal her kaybın faturasını halk öder , kazancın getirisini de sömürgenler alır.Ama bu krizde herkes bir fatura ödedi.En azından herkesin alışkanlıkları yaşam tarzlarında bir alt üstlük oldu.Oldu da kimilerine göre 50 Milyar Amerikan Doları kimilerine göre 100 Milyar Amerikan doları uçtu gitti.Nereye kimse bilmiyor.İtibarını kaybedenler , bankalarını kaybedenler, bir bir geri alıyorlar kaybettiklerini , onların kaybettiklerini yerine koyma şansları var.Halkın kaybettiklerini yerine koyma şansı olmadığı gibi yaşamını asgari standartta sürüdürme şansı kayboldu.Herkesin alışkanlıkları taşıdığı yükler oranında değişti.Az yük taşıyanın alışkanlığı daha az yükü çok olanın alışkanlıkları daha çok.Nasıl çıkacağız bu durumdan?

Kaybettiklerimizi yerine koyarak.Ozaman eski durumumuza geri dönmüş Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

23

Krizden Çıkış Yolları

oluruz.Kaybettiklerimizi yerine koyduğumuzda eski durumuzdan bir farkımız olmayacak ki.Kaybettiklerimizi yerine koyma şansımız yoksa.Bize kaybettiren alışkanlıklarımızı değiştirerek, yeni bir biçimde üretkenlik kazanarak.Önce alışkanlıklarımız yaşam tarzımız, tercihlerimiz, önceliklerimizi gözden geçirerek, bize hiç bir değer yaratmayan bizi yok edenleri eleyerek.Yeni bir üretkenlikte , yaşamı yeniden değerleyerek, çevremizi yeniden değerleyerek, tercihlerimizi yeniden değerleyerek,hedeflerimizi ve amaçlarımızı yeniden değerleyerek bu sosyal çöküntüden çıkabiliriz.En azından bir yoldur denemeye değer.

Bir kaosta mı yaşıyoruz?

Yaşam akıp gidiyor hızla.Her yanımıza , her hücremize evrenin her hücresine doğru bir akın,bir virüs gibi yayılarak yok edici, baş döndürücü bir kaosta.İletişim teknolojilerindeki gelişim, başdöndürücü hızla, sanal bir alemde bütün hücrelerimize doğru akıp gidiyor.Modern Dünya iletişim devrimi yaşarken açlık , yoksulluk artıyor, savaş durumları sürüyor, su kaynakları tükeniyor, ormanlar yok oluyor, eğitimsizlik artıyor.Evrenin köşesi bilfiil zaptedilmiş, bütün kaleleri fethedilmiş sanıyor insan.Bütün insanlık alemi teslim olmuş gibi küresel krallara, başlar önde yerden kalkmıyor.Dünya ilerliyor, insanın kimliğini , kültürünü yok ederek ,yaşadığı çevreyi yok ederek, suyu toprağı yok ederek , ilerliyor.Nereye?Kaosa mı?

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

24

Krizden Çıkış Yolları

Kriz de miyiz?

Sorunun yanıtını; küresel kaosta ülkemiz ve çevresi ölçeğinde aramaya çalışacağız.İşin küresel boyutuna değinerek, bizim sorumluluk alamızda küresel kaosların yansıması olarak krizin anlamını arayacağız.Etki alanımızdan bakarak.Kendimizden içimizden bakarak, kurumsal boyutta kendi içimizden bakarak , yaşadıklarımızın anlamını bulmaya çalışacağız. ...yükler var ,omuzlarda

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

25

Krizden Çıkış Yolları

KRİZ NEDİR?

Türk Dil Kurumunun 1983 yılı sözlüğüne göre Fransızcadan geliyor, kriz ; bunalım demek, bir toplumun veya bir kuruluşun ya da bir kimsenin yaşamında görülen güç dönem.

Kriz geçirmek: Bir organizmada birdenbire fizyolojik bir değişiklik olması. Bunalım içinde olmak.

Bunalım.

1. Doğal bir süreçte birdenbire oluşan aykırılık, bunluk, buhran, kriz.

2. Tehlikeli sonuç doğurabilecek gerginlik, buhran 3. Hekimlikte. Bir hastalıkta iyileşme ya da ölümle sonuçlanan, birdenbire olan fizyolojik değişiklik, kriz.

4. Ticari. Çoğunluğa ilişkin satın alma gücünün durması, satış değerlerinin düşmesi, çalışma gücünün azalması gibi nedenlerle ortaya çıkan ticari durum, kriz.

5. Ruhsal yönden sonucu tehlikeli olabilecek durum.

Tıp sözlüğü Pars Tuğlacı 1987 basımı Hastalığın dönüm noktası, hastanın iyileşeceği veya öleceğinin belli olduğu an, kriz (Düzelmeyi göstermek üzere yüksek ateşin aniden düşmesi, öleceğini Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

26

Krizden Çıkış Yolları

göstermek üzere hastanın birdenbire komaya girmesi gibi) 2. Aniden gelişen şiddetli belirtilerle karaterize nöbet, hastalık nöbeti.

Redhouse İngilizce –Türkçe sözlük 1980 basımı Crisis: isim; kriz; dönüm noktası, ekonomik veya toplumsal buhran; tıp dilinde ; kriz, nöbet.

1983 den beri sözcük ve kavram dünyamızda da önemli gelişmeler olmakta.Türk Di Kurumu’nun 83 baskısı Türkçe Sözlüğünde kriz sözcüğünü yalnızca yukardaki tanımla verirken 1998 baskısı daha bir farklı: Kriz.isim.Fransızca.crise.1.Bunalım, buhran:Kalp krizi ”krizler sıkıştırdığı zaman özel kliniklerde yatmaya gidiyordu.”Ç.Altan.”Öğleye doğru bütün kriz geçmişti.” S.F.Abasıyanık.

2.mecazi.Bir toplumun, bir kuruluşun veya bir kimsenin yaşamında görülen güç dönem, bunalım, buhran: “Krizin ne kadar sürdüğünü bilmiyorum.”F.R.ATAY. Kriz masası .isim.Aniden ortaya çıkan bir afeti geçiştirmek için yetkililerden ve uzmanlardan oluşan kurul.

Kriz yöneticisi.isim.Zorda olan işletmeye belirli bir sürede yardım ederek sorun çözmede tecrübeli kimse.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

27

Krizden Çıkış Yolları

Kriz yönetimi.isim.İşletmelerde hatalı üretim, hammadde, kalite düşüklüğü, pazarlama vb. Sebeplerle ortaya çıkan sorunlu dönemde iş başına getirilen yöneticilerin davranışı.

Bakınız 83 ‘den 98’e onbeş yılda kriz sözcüğüne üç yeni tanım eklemişiz, kriz masası, kriz yöneticisi, kriz yönetimi.Herhalde bugün yeni bir basıkısı yapılsa daha neler kazanacak Türkçemiz.

Krize elimin altında bulunan sözlüklerden bir anlam bulmaya çalıştıysam da bugünümüzü tatmin edecek bir tanım bulamadım. Belki de 15 yıl öncesi basılan sözlüklerde bugünün çok gerisinde kalmışlar.

Yinede çıkarabildiğimiz sonuç : kriz Tükçemize Fransızca’dan girmiş, bizde karşılığı bunalım, bunluk, sıkıntı olarak var. Arapça buhran sözcüğü , krizi tam olarak karşılıyor.

Kriz:, bunalım, buhran; Bir dönüm noktası : Daha önce yaşadıklarımız, yaşadıklarımızla biriltirdiğimiz, alışkanlıklarımız , tercihlerimiz, endişelerimiz, beklentilerimiz, hedeflerlerimiz ve amaçlarımız içn bir dönüm noktası.Bu dönüm noktasında herbiri yeniden sorgulanır yeni durumun kriterleri (ölçütleri , kıstaslarıyla) değerlenir.Daha önceden edinilmiş , o ana kadar edinilmiş kıstasların ve ölçütlerin bir dönüm noktası, dönüşüm anı.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

28

Krizden Çıkış Yolları

Yaşanan güç bir dönem: İşte bu dönem güç bir dönemdir.Ölçütlerimizin değerlerini kaybettiği bir dönemdir.Alışkanlıklarımızın, tercihlerimizin, bakış açımızın, değerlerimizin,hedeflerimizin, amaçlarımızın, değerlerini kaybettiği bir dönemdir.Bu dönemin baskısı kendimizi derinlemesine sorgulamaya yönlendirir.Eski durumumuzun var olma nedenlerni açığa çıkartamazsak , yeni durumun değerlerine geçiş sağlayamayız.Bir de eski durumumuz içselleştirilmeden , özümlenmeden , dışardan alınan kopya bir model olarak , günün modası olarak organizmanıza yama edilmişse, herşeyiniz kendi içinden yırtılır gider.Bu güç dönemin yarattığı ağır durum eski yapınızın hiç bir anlamı olmadığı sonucuna vardırmamalı.Yeni durumun gereklerine göre yeni tutumlar ve davranışlar geliştirebilmek için,yeni dönemim kriterlerini (ölçütlerini) içselleştirmeye özümlemeye girişmelisiniz.

Doğal bir süreçte birdenbire oluşan aykırılık: O ana kadar doğal olarak akıp giden şeyler birdenbire kopuşmuştur.Daha önce doğal sayılan bütün aktiviteler kendi doğallıklarına aykırı ilerlemektedir.Doğal süreç yeni bir doğal sürece doğru akmaktadır.Süreç nereye doğru akıyor?

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

29

Krizden Çıkış Yolları

Tehlikeli sonuç doğurabilecek gerginlik: Doğal süreçteki bu kopuşma her kopuşma öncesi gibi gerinliklerin son noktaya geldiği andır.Bütün kuvvetler doğal olarak birarada bulunurkenki dengesinden ayrılarak yeni bir çekim gücünün etkisiyle hareket etmek isterler.Gerginlik anında kuvvetlerin , değerlerin, kaynakların ,ayrı ayrı bir tarafalara gitmasini önleyecek olan sizin kararlılığınız.Yeni duruma özgü oluşturacağınız çekim alanınızdır.Bütün kararsız unsurları bir araya toplayıp yeni bir yörüngeye oturtacak olan,bu yörünge ,çekim alanını, sizin liderlik enerjinizle , çekirdek değerlerinizden aldığınız enerjinin etrafında kümelenir.

Hastalıkta iyileşme ya da ölümle sonuçlanan, birdenbire olan fizyolojik değişiklik: Ya yaşamı yeniden kazanıp,yeneceğiz hastalığı, ya da kaybedip yeni durumun şeklini alacağız.Bazan bu yeni durum eski hastalıkla yaşadığımız durumdan daha olumlu bir durumda bize sunabilir.Bu evre bizim bir ölüm kalım evresi mi? Yoksa , organizmamızı yok eden, yaşamımıza bir süre sonra sona erdirecek, hastalıklarımız, eğilimlerimiz, alışkanlıklarımızın mı?

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

30

Krizden Çıkış Yolları

Bu ölüm kalım evresinden çıkış yeni bir durumun gerekleriyle uyumlulaşarak olacaktır.

Ticari bunalım: Ticari dünya birbiriyle çok ilintili ilişkiler ağı içinde örülü olduğundan bir tek işletme de dahi olsa yaşanan kriz bütün ticari ağ üzerinde etkileşim yaratmaktadır.Bu etkileşim bütün topluma doğru yayılmaktadır.

Ruhsal bunalım: İnsan varlığının, özünden kopuşması.Duygularını ,canlılığını kaybederek, bedenin hayat gücünü , etkinliğini kaybetmesi.Yaşamın ilkelerinin kaybedilmesi , olarak algılıyorum Peki nedir Kriz ya da ne değildir?

Yangın kriz değil midir? Sel, deprem, fırtına, çocuğunuzun alışverişte kaybolması, paranızın çalınması, balinaların karaya vurması, uçak kaçırılması, kıta sahanlığı sorunu, seçimlerin yapılamaması, elektrik kesintisi,paranın değer kaybetmesi vesaire.... vesaire.....

Hepsi kriz durumudur değil mi?İnternetten basitçe bir arayışa girdiğinizde karşınıza pek çok kriz yönetim merkezi çıkacaktır.Pek çoğu da batı merkezli.Neredeyse karşılaşılabilecek her kriz durumu için kriz yönetim Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

31

Krizden Çıkış Yolları

merkezleri var Batı Dünyasında.Bizde yaşanan son depremler sonrası yenice bir merkez kuruldu.O da doğal afetler karşısında acil kurtarma ve acil yardım temelli.Bu da önemli bir gelişmedir yerinde organize edilebilirse.

Kriz bir karşıtlıktan doğmaktadır. Birbirine karşı duran şeylerde birbiriyle çelişen, çelişki içinde olan şeylerdir. Karşıt olan şeylerin birbiriyle çelişmesi de doğal bir süreçtir.

Bu sürecin kendisi , bir arda olma hali halinde de olsa bir doğal denge durumundadır.

çelişki

Bu doğal süreçte aniden önceden işaretleri olan bir aykırılık doğmakta ise kriz doğuyor demektir. Demek ki daha önce doğal süreçlerinde yaşadıkları çelişki birliği bozuluyor, kritik ( endişe verici – tehlikeli – fırsatlar ve tehditler yaratan) bir an doğuyor, kriz oluşuyor. Her doğum gibi ; krizin doğal doğum sürecine doğal olmayan bir müdahale iyileşme ya da ölümle sonuçlanabiliyor.

Ve yeni bir durum ortaya çıkıyor kendi içinde kendi doğal çelişkisini taşıyan yeni bir şekil . Çelişkiler doğal sürecine giriyor, öncesinde yaşanan kriz anı sona ererken yeni çelişik bir doğal ortam doğmuş bulunuyor.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

32

Krizden Çıkış Yolları

Kriz nedir?Sorusuna bulabildiğim yanıt ;kriz karşıtlar birliğinin denge konumunu kaybetmesidir diyeceğim.

Yoksulluk krizi, enflasyon krizi, siyasi kriz, savaş krizi, ekonomik, yangın, deprem, sel, diğer doğal felaketler gibi sosyal krizlerin yanı sıra kişilerin sağlık dengelerinin bozulmasıyla ortaya çıkan krizler, çevre dengesinin bozulmasıyla ortaya çıkan krizler, toplumsal dengenin bozulmasıyla ortaya çıkan krizler, coğrafi, tarihi, kişisel, toplumsal, sosyal, çevresel boyutta olmaktadır.

Her kriz hangi alanda olursa olsun; coğrafi, tarihi, kişisel, sosyal ve çevre boyutunda etki yaratmaktadır.

Bu etki zincirleme bir gidişle lokal bir alanda değil küresel boyutta etki yaratmaktadır.

Burada konumuz yaşadığımız günlerin ışığında ülkemizdeki krizin kurumsal etki boyutunu ele almak olacaktır. İster kişisel, ister toplumsal, istersek kurumsal ya da çevresel olsun bulunduğumuz doğal ortamda bir denge var. Bu dengeyi kuvvetler birbirlerine karşı bir bileşke halinde korumaktadır. Burasına kritik nokta diyeceğiz.

Kritik nokta bir anlık olabildiği gibi bir saatlik de olabilmekte doğal durumun ömrü boyunca da sürebilmektedir.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

33

Krizden Çıkış Yolları

İşte bu kritik nokta fırsatların tehditlerin gelişmenin yeniden yapılanmanın ve yeniden şekillenmenin , değişimin bileşkesidir.

Biz ve bizi çevreleyen her şey kritik bir denge konumundadır. Bakışımızı bu dengeyi sağlayan kuvvetlere çevirmeliyiz ki kritik noktayı kavrayabilelim.

Fırsatları tehditleri gelişme yönünü değişimi kavrayabilelim. Ülkedeki enflasyon oranı kritik noktayı, kritik durumu ortaya koyuyorsa, enflasyon oranını dengeleyen kuvvetlere bakacağız. Kuvvetler ülkenin gelirleri ile giderlerinin oluşturduğu kritik dengedir. Enflasyon krizi bu dengenin bozulması ise Pahalılık, işsizlik, ithalat / ihracat oranı, paranın değer kaybetmesi enflansyon krizinin oluşturduğu kriz durumudur. Sonuçlarıyla birlikte hepsi ülkenin ekonomik – sosyal dengesi içinde oluşur. İşletmelerin ise temel kritik kuvvetlerden aldığını varsayılıyor..

noktalarını

şu

Yönetim: Karar alma güçlüğü içerisinde, geleceğe bakış açısını kaybetmiş , temel değerlerinin yitirmiş, içeriye ve dışarıya güven vermeyen, amaçlarından uzaklaşmış, hedefleri belirsiz , ölçü koyamayan, direncini yitirmiş, başarı ölçütü olmayan, bir iş başarma güdüsü olmayan yönetimler kriz durumunun yaratılmasında baş aktörlerdir.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

34

Krizden Çıkış Yolları

Finansal kritik durum :Ölçütleri , nakit akış dengesidir, karlılıktır, maliyetlerdir, sermaye kazanç oranıdır, bir hissenin değeridir. Bunlardan birinde doğal olmayan bir dengesizlik ortaya çıkıyorsa, firma değerinizi kaybediyorsanız, kriz, finansal kriz durumu ortaya çıkıyor demektir. Üretim (mal - hizmet ve bilgi): Ürettiğiniz malhizmet ve bilginin pazarda , müşteri yanındaki değerinde bir azalma ya da aşırı bir yükselme farklı bir gelişme ortaya çıkıyorsa kriz durumu gelişiyor demektir. Daha önceki birim zamanda hedefleneni birim zaman da üretemiyorsanız, teknolojide, işgücü verimliliğinde düşme yaşanıyorsa veya beklenenin üstünde bir artış oluyorsa, üretim krizi doğuyor demektir.

Pazarlama ; Marka değerinizde azalma, ürününüzün değerinde müşteri açısından azalma, ürün – hizmet ve bilginiz pazarda bir değer bulamıyorsa, pazarla iletişiminiz kayboluyorsa, artık marka ve ürün değeriniz pazarda kabul görmüyorsa, satış kanallarınız tıkanıyorsa, pazarlama kriz durumu doğuyor. İnsan Varlığı: İşyerinizdeki insanınız motivasyonunu kaybediyorsa, performansının değerlendirilmediğine inanıyorsa, sizinle çalışmaktan artık mutlu değilse, insan varlığınızın nitelikleri ve yetenekleri verimlilik sağlayamıyorsa, üretkenlik

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

35

Krizden Çıkış Yolları

düşüyorsa, insanınız düş gücünü, tasarım gücünü yitiriyorsa ; İnsan varlığınız kriz durumundadır.

Teknoloji : mevcut teknolojinin verimsizleşmesi ya da mevcut teknolojinin kullanılamamasıyla ortaya çıkan verimsizlik teknoloji kriz durumudur.

Satın alma:Tedarik kanallarınız işlemiyor, tedarikçiniz sürekli koşullarını oynatıyorsa, tedarik ettiğiniz ürün ve hizmetlerin kalitesi düşüyorsa, satınalma kriz durumu doğuyor.

Lojistik: Destekleriniz zamanında gerçekleşemiyorsa, stok seviyenizde düzensiz değişkenlikler yaşanıyorsa , lojistik kriz durumu doğuyor.

Kriz durumu doğuyor.

Kriz durumu yangının başlangıç halidir,doğum anıdır, yangın bir köşeden başlamış söndürecek aracınıza, ekipmanınıza, insanınıza, ve suyunuza ulaşamama hali.Bu kaynakların kıt olaması veya bolluğuna bağlı değildir.Kaynaklara ulaşamama , kaynakları hemen kullanamama ve sonuç alamamak, kriz durumunun temel özellliğidir. Kısacası cinnet hali ile kurtuluş arasındaki çizgidesiniz demektir. Cinnet geçirip yanacak mıyız, boğulacak mıyız?Atlayıp yeni bir konuma kurtulacak mıyız?Yeni bir konuma atlamadan önceki halin diğer bir temel özelliği ilk hareket ne olacak ? İlk hareketi kim ve kimler yapacak?.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

36

Krizden Çıkış Yolları

Bu temel kritik noktalar kurumsal olarak endişe verici , tehlikeli, tehdit oluşturan, fırsat yaratacak risk alanlarımızdır.Kriz durumları bu risk alanlarından baş verir.Bu risk alanları da işletmeden işletmeye kurumdan kuruma farklı olacaktır.Temel kritik alanlar – kullanılacak ilk kaynaklar - kullanacak kişiler – eylem planını belirleyecek bir tablo oluşturmakta işimizi kolaylaştıracaktır.

Kriz dedik ki bir çelişki durumunda yaşanan kopuşmadır. Yaşamımız ister kurumsal iste kişisel olsun çelişki halinin varlığından oluştuğuna göre; yaşamda kritik noktalar hiç kaybolmayacak kritik noktalardan kriz durumu doğuyorsa kriz bir sonuç olamaz kriz hele yaşadığımız yüzyılda artık bir süreçtir. Kriz bir sonuç değil bir süreçtir o halde.

Uyanık olursak bu süreçte gelişim yönümüzü, değişim yönümüz bulur fırsata çeviririz.

Kritik noktalarını bilince çıkartmış, ülkeler, kişiler, kurumlar, belirsizleşen durumları kontrol altına alarak gelişiyorlar ve değişiyorlar.Yaygın kanımız bugünlerde geçer diyoruz hep. “ İt kışı geçirmesine geçirirmiş ama, gel bir de postuna sor.”

Anonim

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

37

Krizden Çıkış Yolları

KRİZ DURUM TESBİT TABLOSU Kritik Alanlar YÖNETİM

İlk Kullanılanak Ekipl Kaynaklar er

Eyle m

Sonu çlar

Karar Alma Güçlüğü, Bakış Açısının Yitirilmesi Temel Değerlerin Kaybolması Güven Kaybı Hedeflerin Belirsizliği Ölçüt Koyamama Başarı Kriterlerinin Yokluğu

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

38

Krizden Çıkış Yolları

KRİZ DURUM TESBİT TABLOSU Kritik Alanlar

FİNANS

İlk Eylem Sonuçlar Kullanılanak Ekipler Kaynaklar

Nakit Akış Dengesizliği Karlılığın kaybolması Maliyetlerdeki artış Gelir Gider dengesizliği Alternatif kazançların yüksek getirisi Sermaye kazanç oranında düşüş Hisse değerinin düşmesi

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

39

Krizden Çıkış Yolları

KRİZ DURUM TESBİT TABLOSU Kritik Alanlar ÜRETİM

İlk Eylem Sonuçlar Kullanılanak Ekipler Kaynaklar

Müşteri şikayetlerinde artış Fire oranlarının artması Verimliliğin düşmesi Hizmet desteğinin kopması Bilgi akışının kopması

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

40

Krizden Çıkış Yolları

KRİZ DURUM TESBİT TABLOSU Kritik Alanlar

PAZARLAMA

İlk Kullanılana k Kaynaklar

Eylem Ekiple r

Marka değerinin erimesi Müşteri ilişkilerind e erime Pazar iletişimini n yitirilmesi Satış kanalların da tıkanma Reklamın etkisini yitirmesi

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

41

Krizden Çıkış Yolları

S o n u ç l a r

KRİZ DURUM TESBİT TABLOSU Kritik Alanlar

İNSAN VARLIĞ I

İlk Kullanılana Ekiple k r Kaynaklar

Eyle m

Motivasyon Kaybı Yönetime güvensizlik Performans kaybı Yeteneklerin ve becerilerin kullanılamaması Katılımın ve paylaşımın sağlanamayışı Ortamın mutsuzluğu

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

42

Krizden Çıkış Yolları

Son uçla r

KRİZ DURUM TESBİT TABLOSU Kritik Alanlar

İlk Eylem Sonu Kullanılanak Ekipler Kaynaklar

SATINALMA Tedarikçilerin kaybı Fiyatlardaki iniş çıkışlar Tedarik ürünlerin kalitesinde düşüş Hizmet kalitesinde düşüş LOJİSTİK

Desteklerin sağlanaması

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

43

Krizden Çıkış Yolları

KRİZ DURUM TESBİT TABLOSU Kritik Alanlar

TEKNOLO Jİ

İlk Kullanılana Ekiple k r Kaynaklar

Eyle m

Mevcut teknolojinin kullanılamama sı Teknolojinin Yenilenememe si Teknoloji ile Pazar uyumsuzluğu Hizmet ve enformasyon bütünlüğü olmayışı

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

44

Krizden Çıkış Yolları

So nu çl ar

KRİZ DURUM TESBİT TABLOSU Kritik Alanlar LOJİSTİK

İlk Eylem Sonuçlar Kullanılanak Ekipler Kaynaklar

Desteklerin zamanında sağlanaması Stok seviyesindeki dalgalanma Düzensiz sevkiyat

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

45

Krizden Çıkış Yolları

KRİZİN FAKTÖRLERİ

Kendimize, işletmemize veya herhangi bir organizasyona ait kriz yönetiminde ilk bakmamız gereken, kendimize sormamız gereken ilk soru şu olamalı: Hangi olaylar tüm organizasyonumuzu etkileyebilecek bir potansiyele sahiptir?

Hangi olaylar?Önceki sayfalarda verilen tablolar yardımıyla hangi gelişmelerin sonuçları tüm organizasyonumuzu etkileyecek bir güce sahiptir?

Yönetim sorunlarımız mı?

Finansal hareketler mi?

Satışların azalması mı? Ödemelerin gecikmesi mi? İnsanımızın performansının düşmesi mi?

Motivasyonun kaybolması mı?

Yönetimin geleceği görememesi mi? İç çevre etkisi: İçinde bulunduğumuz işletim sistemi açısından baktığımızda;

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

46

Krizden Çıkış Yolları

Hangi faktörler işletim sistemimizi geniş ölçüde etkileyebilir?

Hangi faktörler sistemimizi geniş ölçüde etkiliyor?

Hangi faktörler etkileyecektir?

sistemimizi

geniş

ölçüde

Bugünün ve yarının öncelikleri ne olacaktır?Ve hangi faktörler sistemimizde lokal yangınlar yaratmaktadır? Lokal yangınları sistemimizi yapımızı geniş ölçüde etkilemeden söndürebilir miyiz? İçinde yaşadığımız günlerde ilk akla gelen soru Büyük finansal maliyetlerdir. Krizin tüm boyutunu ölçmeden yine ilk akla gelen çözüm finansal maliyetlerin düşürülmesi önerilmektedir. Finansal maliyetler yalnızca kriz dönemlerinde mi düşürülmelidir?Ya da yalnızca kriz dönemlerin de mi akla gelmelidir?Finansal maliyetler bir işletmenin, kurumun sürekli olarak bir yaşam süreci içinde olması gereken yerde tutması gereken bir faktör değil midir?Yoksa finansal maliyetlerin yüksekliği bizi besleyen bir durum muydu?

Dış Çevre etkisi: Krizin ortaya çıkması, kritik bir durumdaki kopuşma bizim dışımızdaki çevreden mi geliyor? Kendi kontrolümüz altında olmayan çevresel faktörler; ülke ekonomisindeki makro dengeler, sektörel bir kritik durum, uluslararası sermaye hareketleri, doğal afetler,

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

47

Krizden Çıkış Yolları

ve diğer çevrenin kritik durumunda bir denge değişimi yaşanıyorsa, bu durumun bizim organizasyonumuz üzerindeki etkisi nedir?Bizi makro ekonomik dengeler, veya enerji krizi, kargo fiyatlarındaki artış, sel felaketi, deprem, siyasal krizin bizim üzerimizdeki etkisi.

Ne olabilir?

Ne oldu?

Ne olacak?

Psikolojik etki: Her kopma noktasının bir direnci var. İçten bizim organizasyonumuzdan gelen direnç ve dış dünyamızın, çevre etkisinin yarattığı direnç var. Bu dirence bu kritik noktaya gerek içeriden gerek se çevreden gelen psikolojik bir tepkimiz doğal olarak doğmaktadır. Ateş düştüğü yeri yaktığı gibi çevreyi de tehdit altında tutmaktadır İnsan bu kopma noktasının bilincindeyse elinden giden ile, elinden gidebilecek olanın da farkına kolayca varıyor. Burada psikolojik bir tepki geliştiriyoruz.

Kolayca kabullenme, iç yıkım, aşırı tepki, karamsarlık, gibi tepkiler.

Psikolojik etkinin yaygınlaşması da yeniden toparlanmayı engelliyor. Dikkatimizi bir noktada toparlayamıyorz, kolayca dağılıyoruz, her şey batıyor.

Günlük aktivitemiz değişiyor.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

48

Krizden Çıkış Yolları

Kaybettiklerimizin hemen tesbitini yapmalıyız Neler kaybettik?

Neleri geri kazanabiliriz?

Neleri koruyabiliriz?

Savaşı önce psikolojik yanıyla kazanmalıyız. Kriz öncesi psikolojik bir hazırlığı, eğitimle kazanmalıyız, tatbikatlaar yapmalıyız. Depremden belki bir şeyler öğrendik sanıyorum. İlkokullarda bile tatbikatlar yapıyoruz, çocuklar deprem alarmıyla masaların sıraların altına girmeyi öğreniyorlar.

Kriz anında ilerde de işleyeceğiz. İlk yapılacak otoriteyi ele almak olmalı. Ve kimin otoriteyi ele alacağı yedeğiyle birlikte önceden bilinmeli. Otorite kimdeyse soğukkanlı biçimde hemen kurtarma operasyonunu yürürlüğe koyacak saniye geçirmeksizin bu noktada tartışmaya yer yok, en çabuk adımları atacaksın. Ortamın bütün yükünü üzerine alıp durumu yatıştıracak. Olumsuz bütün tepkileri yok edecek umutla içinde bulunduğun durumdan elbirliğiyle çıkacak. El birliği güçbirliği insanların olumsuz etkilenmelerine fırsat vermeden ayakta kalanlar el birliğine güçbirliğine yöneltebilirsen insanlar olumsuzluğun şokunu daha kolay atlatacaklardır. En olumluları en öne koy.

Korkudan korkma, korkunun insanları itici gücünü olumlu kullan ama kısa sürede kullan. Korkuyu yayma.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

49

Krizden Çıkış Yolları

Kısa sürede korkuyu kullan ve umutla çık bu durumdan.

Korku umutsuzluğa dönüşmesin.

Kriz durumunun geçmesiyle yeni denge durumunun oluşmasıyla. Kriz öncesine dönmeden, krizden kaybettiklerini hesaplayarak, kaybetmediğin değerlere varlıklara sıkıca bütün organizasyonun sarılmasını sağlamalıyız. Bütün organizasyonu bir arada tutarak ileriye atılmalı, organizasyonu yeniden yapılandırmaya yöneltmeliyiz. psikolojik ortamı yeniden yapılanma üzerine yoğunlaştırmalı olumlu bir ortam yaratmaya çabalamalıyız ki yaraları tamir edebilelim.

Operasyonlarda yaratan kayıplar:

kayıplar,

zincirleme

etki

Her işletme ve kurum mevcut kaynaklarının teknolojinin yardımıyla ve teknolojisine eklediği metod yordamıyla insan gücüyle organizasyonel bir yapı içinde çıktılar elde ettği operasyonel bir mal, hizmet ve bilgi üretim süreci içindedir.

Bu süreçte, operasyonel süreçte mevcut kaynakların kullanımından doğam bir kayıp da vardır.

Kaynaklarımızdan kaybettiklerimiz ile elde ettğimiz sonuçlar çıktılar arasında bir denge bulunmaktadır. Bu dengemizde kaynaklarımızı tüketiyoruz elde ettiğimiz çıktılar da bu tüketimi karşılamıyorsa oerasyonel verimsizlik, operasyonel kayıplar vardır. İçteki krizin

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

50

Krizden Çıkış Yolları

başlangıcını gerekir.

burada

operasyonumuzda

aramamız

Kayıplar nereden gelmektedir?

Teknoloji faktörü: Kullandığımız teknolojiden mi?Teknolojimiz ve bu teknılojiyi kullanma metodlarımızda bir verimsizlik mi var?Ölçmeden bilemeyiz ölçmeliyiz. Teknolojimiz ile toplam çabamız arasında bir uyumsuzluk mu var?Teknolojimiz ile toplam çabamızı uyumlulaştıracak en uygun teknolojiye yönelmeliyiz. Her zaman ileri teknoloji en iyi teknoloji olmayabilir. Yüksek teknoloji kullanıyoruz diyerek tüm bir organizasyonu verimsizleştirebiliriz. Teknoloji metodumuzun pazardaki değeri nedir?Rekabet üstünlüğü yaratabiliyor mu?en azından sürüdürülebilir bir rekabet ortamı sağlıyor mu?Sorgulamalıyız. İnsan faktörü: En temel varlığımız. Her şeyin katalizörü var olma nedenimiz. Ürün, hizmet ve bilgi üretimmiizdeki katkısı çabası artıyor mu, azalıyor mu?İnsanımız operasyonumuzun en orta yerinde teknoloji ve metodumuzla uyumlu bir birliktelik yaratabiliyor mu?İnsanımızın bütünsel çabası emeği deneyimi katılımı operasyonumuza olumlu bir katkı sağlıyor mu?

Organizasyonel Yapı: Organizasyonel yapımız insanımızla teknolojimizle metodumuzla uyumlu olarak düzenlenmiş mi?Organizasyonel yapımız işi kolayaştırıyor mu, zorlaştırıyor mu?

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

51

Krizden Çıkış Yolları

Operasyonumuzda bir zincirin kopması teknolojinin ve onu kullanma metodunun kopması verimsizleşmesi, insanımızı da temelden etkileyecektir. İnsanımızın yarattığı çabasından tatmin olmaması organizasyonumuzu verimsizleştirecektir. İnsanımızın verimsizkiği de toplam çıktılarımızı olumsuz etkileyerek dış dünyamıza, pazarımıza olumsuz yansıyacaktır.

Kültür: Bu zincirleme etki yaratan faktörler işletme ve kurum kültürümüzün oluşumunu da olumsuzlaştırıyor. Operasyonumuz içindeki tüm varlıklar, kaynaklar zincirleme bir etki ile doğrudan kültürümüz altüst edecektir. Var olma nedenlerimizi ortadan kaldırarak kendi kendini yok eden bir yapıya dönüşeceğiz demektir.

Yönetim Felsefesi: İşletme ve kurumların en küçük organizasyonlarda dahi çimento rolünü üstlenecek yönetim felsefesidir. Kriz sürecinde bizi doğru limana ulaştıracak olan faktör doğrudan doğruya yönetim felsefesi olacaktır.

Yönetimin ; kendisini var eden nedenleri ortadan kaldırmadan, geleceğe bakış açısını kaybetmeden, kararlılığını yitirmeden, sabırla, sebatla, metodla, durumuz sakin kabullenerek gidilecek rotayı çizmesi, ve dümenden ayrılmaması ile fırtınaya karşı konulamaz ama doğru bir limana ulaşılabilir.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

52

Krizden Çıkış Yolları

Krizler aniden mi ortaya çıkıyor?

Aynı sebeplerle defalarca ortaya çıkıyor.

Her organizasyon yaşamında en az bir büyük krize yakalanıyor.

Ne zaman, nasıl, niçin ve hangi krizler meydana gelecek?

Hiç kimse bütün krizleri önleyemez ama, krize hazırlıklı organizasyonlar, hazır olamayanlardan daha hızlı olarak kaybettiklerinin üçte ikisini geri alabiliyor.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

53

Krizden Çıkış Yolları

ORGANİZASYONUMUZU ETKİLEYEN FAKTÖRLER şimd i etki n iç çevr e

dış çevr e

ilk kurtarıl acak

yakında

alınacak

etkinleşece k

önlemle r

gelecekt e etkili

Fina nsa mali yetle r

Kaynakl Verimsizlik Kayıp arın alanların etkin elenmesi kullanım ı

Rekabett e kayıplar

Para nın değe r kayb ı

Hükümetin değişmesi

Seçim

Kor uyuc u önle m iletiş im

psik oloj ik etki

Pani k, aşırı tepki

Neleri kaybetti k?

Kabullenm e

Neleri koruyabi liriz?

Karamsa rlık, iç yıkım, umutsuzl uk

Nele ri geri kaza nabil iriz?

zinc irle

Yön etim

Liderlik

İnsan varlığı

Katkı

Kültür

Daya nışm

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

54

Krizden Çıkış Yolları

me etki

kriz peri yod u

felse fesi

Aydınla nma

Çekirdek yetenekleri miz

çaba Var olma paylaşım nedenleri miz

Anid en ortay a çıka nlar

Acil durum planı uygula

Aynı sebeplerle tekrarlanlar

Kriz yönetim planı geliştir

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

55

a

Daha Sık önce hiç Chek karşılaşm - up adığımız krizler

Krizden Çıkış Yolları

KRİZİN NEDENLERİ

Hepimizin dilinde, kriz içindeyiz, ne zamandan beri diye sorsak pek çoğumuz kendimi bildim bileli diyecektir. Hepbirlikte bu krizin nedenlerinin araştırıyoruz sorguluyoruz; Son yaşadığımız kriz açısından bakarsak, ”Ekonomik Gelişim Proğramına “göre son 10 yıldır; 1990-1999 döneminde ekonomide oluşan temel sorunlar: Sürdürülemez bir iç borç dinamiği ve başta kamu bankaları olmak üzere mali sistemdeki sağlıksız yapının ve diğer yapısal sorunların kalıcı bir çözüme kavuşturulamamış olmasıdır.

Borç faiz kısır döngüsü Sürdürülemez borç stoğu Kamu geliri ve harcamalarında kalıcı bir iyileşmenin sağlanması şarttır; Bütçe dışı fonlar, döner sermayeler, mahalli idarelerin kontrol dışı harcamalarındaki artışın görev zararı altında kamu bankalarınca şeffaf olmayan bir şekilde karşılanması Kamu bozulması

maliyesindeki

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

bütünlük

56

ve

disiplinin

Krizden Çıkış Yolları

Kamuda yüksek maliyet ve verimsizlik İhtiyacı karşılamayan destekleme politikaları Vergi tabanının dar olması 1990 yılında toplanan 100 liralık vergi gelirinin 32 lirası faiz ödemek için kullanılırken 1999 yılında bu rakam 72 liraya yükselmiştir.

Bankalar üreticiyi destekleyememiştir.

ve

reel

sektörü

İşte yaşadığımız krizin nedenleri belki de tarihimizde ilk defa Devletin yetkili ağzından kendi algılama biçimi içinde apaçık ortaya konuyor. Başka nedenleri de mutlaka vardır, araştırılmalıdır ama paylaşılsın paylaşılmasın bir durum net bir biçimde kamuoyu önünde açıkça üstünü örtmeden ortaya konulması bundan sonraki kriz süreçleri açısından sevindiricidir.

Yangının nedeni nedir? Yanıcı maddelerle yakıcı maddeler araşında bir çelişki dengesi var. Bu denge yanıcı maddelerin lehine yakıcı maddelerin aleyhine ise yangın durumu oluşmuyor, ama kritik noktada çelişki içinde bir dengede varlığını sürdürüyor. Dengenin yakıcı maddelerin lehine bozulması yangın durumunu ortaya çıkartıyorsa. Yangının nedeni nedir?Yanıcı ve yakıcıların dışarıdan bir etki ile içerdeki çelişki dengesinin bozan iç ve dış dinamiklerdir.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

57

Krizden Çıkış Yolları

Daha önce statik durağan bir durumda iken her şeyin kendi içinde bir çelişkisi var bu durmuyor, dışarıdan etkilerin de bir arara gelmesiyle kritik durum yeni bir sürece giriyor. İşletmelerde ise her işlev belli başlı kritik noktaları oluşturur. Finansal kritik noktalar, satış ve pazarlama kritik noktası, insan kaynakları, satın alma v. s.

Yangın başlayınca, yangınla uyanınca, sel duvarı aşıp boğazımıza kadar su dolunca krizin nedenlerini açığa çıkarmanın pek bir yararı kalmıyor. Krizin başlangıcında iken kritik noktalarımızı açığa çıkartmalıyız. Ya da krizin ilk şoku atlatılınca kritik noktalarımızı yeniden gözden geçirirsek krizin nedenlerini sorgulamanın yararı olabilir. Ülke deki krizin nedenleri diye bakacak olursak; 15 Nisan tarihinde bütün gazetelerde “ Türkiyenin Güçlü Ekonomiye Geçiş Proğramı” tam metin olarak verildi. Proğramın ayrıntıları ekonomistlerce tartışılıp duruyor, ülkemizde ne çok ekonomist var mış da haberimiz yok imiş, 1999 yılında Mustafa Denizli’nin de katıldığı bir toplantıda kendisine şu tesbiti yapmıştım ve bunu sormuştum “ Türkiyemizde şanslı iki kişiden birisiniz Millli takım antrenörüsünüz, bizde kendini Milli takım antrenörü gören 65 milyon yardımcınız var, işiniz bu açıdan çok kolay ve çok zor, bir diğer şanslı

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

58

Krizden Çıkış Yolları

kişi de Cumhurbaşkanımız, yine Türkiye de 65 milyon Cumhurbaşkanı adayı var ki, her konuşmasına “ ben olsam bak ne yapardım” la başlayan.

Bu yazıların yazıldığı günlerde yine benzer bir kriz kampanya başlatıldı bir gazetede “ ben olsam ne yapardım” Bu proğramda “güçlü Ekonomiye geçiş proğramında” ben olsam bak ne yapardım serzenişine yer vermeyecek ölçüde en azından makro ekonomik boyutta durum olabildiğince açık gözler önüne serildi.

Proğram kendi mantığı içinde şu durumları tesbit ediyor: 2000 yılı enflasyonla mücadele proğramı ve gelişmeler: para politikası yabancı kaynak girişine bağlı bir çerçeveye oturtulmuş kamusal açıkların kapatılmasında yoluyla önemli adımlar atılmış

özelleştirme

TL’nin değer kazanmasıyla iç ve dış piyasalarda sürdürülemez bir kur sistemi açığa çıkmış kamu işletmeleriyle ilgili tıkanmalar dış kaynak girişini azaltmış Kasım öncesi yabancı yatırımcıların proğramın sürdürülebilirliği üzerindeki endişeleri artmış

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

59

Krizden Çıkış Yolları

Yabancı bankaların ülkeyi terketme zorunluğu karşısında Merkez bankası 6 milyar dolar döviz satışında bulunmuş Krizin daha da derinleşmesini önlemek için standby anlaşmasıyla IMF’den 7, 5 ek rezerv sağlanmış Merkez Bankasının döviz rezervleri artmış ancak Fona devredilen bankaların yüküyle birlikte Kamu bankalarının mali yapıları iyice bozulmuş Şubat ayında hazine ihalesi öncesi olumsuz gelişmeler proğrama olan güvenin tamamen kaybolmasına neden olmuş 19 şubatta bir gün valörlü döviz talebi 7. 6 milyar dolar olmuştur.

Merkez Bankası dövizi dalgalanmaya bırakmış, faizler gerilemiş Dövizin dalgalanması reel sektörü olumsuz etkilemiş, reel kesimin kredi imkanını ortadan kaldırmış, geri ödemelerde önemli sıkıntı yaşanmıştır.

HEDEF VE AMAÇLAR: Güçlü ekonomiye geçiş proğramı hedef ve amaçlar: Eski düzene dönmek artık mümkün değildir Öngörülen hedeflere ulaşması ; kesin bir siyasi taahhüdü ve desteği içermektedir.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

60

Krizden Çıkış Yolları

Kamuda şeffaflık ve hesap verilebilirliğin sağlanması, rasyonel ( akılcı) olmayan müdahalelerin bir daha geri dönüş olmayacak şekilde önlenmesi, iyi yönetimin güçlendirilmesi ve yolsuzlukla mücadelenin önlenmesi hedeflenmektedir.

Katlanılan fedakarlıkların boşa gitmesinin önlenmesi ve piyasalarda güven ortamının yeniden sağlanması amaçlanmaktadır.

Temel ilkeler: Enflasyonla mücadeleyi kesintisiz ve kararlı bir biçimde sürdürmeyi Bankacılık kesimi ile reel sektör arsında sağlıklı bir ilişki kurmayı Kamu finansman dengesini bir bozulmayacak bir biçimde sürdürmeyi

daha

Toplumsal uzlaşmaya dayalı fedakarlığın tüm kesimlerce adil bir biçimde paylaşılmasını öngören ve enflasyon hedefiyle uyumlu gelirler politikasını sürdürmeyi Etkinlik, esneklik, şeffaflık ile sağlayacak yapısal unsurların yasal alt yapısını oluşturmayı hedef seçmiştir.

Nihai Amacımız: sürdürülebilir bir gelişme ortamını sağlayacak kaynak kullanma verimliliğini artırmak

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

61

Krizden Çıkış Yolları

dışa açık piyasa koşullarında rekabet gücümüzü geliştirmek ekonomide büyümeyi, yatırım ve istihdamı artırarak halkımızın geleceğe umutla bakmasını ve refah düzeyini kalıcı bir biçimde yükseltmek Yapısal ve Yasal Düzenlemeler: Mali sektörün yeniden yapılandırılması Devlette şeffaflığın artırılması finansmanının güçlendirilmesi

ve

kamu

Kamu bankaları Tsmf Bünyesindeki bankalar Özel Bankalar Görev zararları ile ilgili düzenlemeler Boçlanma yasası Kamulaştırma Yasası Kamu ihale yasası Bütçe dışı fonların kapatılması Ekonomide rekabetin ve etkinliğin artırılması Sosyal dayanışmanın güçlendirilmesi Şeker kanunu Tütün kanunu Doğalgaz kanunu

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

62

Krizden Çıkış Yolları

Türk Telekom’un özeleştirilmesi Sivil Havacılık Kanunu Sosyal Dayanışmayı Güçlendiren Düzenlemeler İş Güvencesi yasası Ekonomik ve sosyal Konsey Yasası Reel Ekonomiye Yönelik önlemler Eximbank kredi imkanları artırılacak İhracatta kdv ödemeleri hızlandırılacak Bürokratik işlemler azaltılacak Doğrudan yabancı sermaye girişi için uluslararası tahkim ile ilgili kanun çıkarılacak, doğrudan yatırımın önündeki idari ve bürokratik engelleri ortadan kaldıracak bir eylem çalışması başlatılacak Esnaf, sanatkar, kobiler ve tarım kesiminin krizden asgari seviyede etkilenmeleri için ek ödenek 400 trilyon TL bütçeye konulmuştur. Ülke deki krizin nedenleri diye bakacak olursak; 15 Nisan 2001 tarihinde hepimizin yakından takip ettiği bir proğram, Türkiye’nin güçlü ekonomiye geçiş proğramı açıklandı. Belki daha pek çok proğram da açıklanacak. Bu proğram da yeterli olmayacak.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

63

Krizden Çıkış Yolları

Bugünlere nasıl geldik?Sorusunun yanıtını aramaya geçmişimizin neredesinden başlamalı dersek bu tartışmayı bitmeyecek. Ben yaklaşık bir yıl öncesinden başlayarak kriz öncesini nasıl algıladık, bugünkü davranış biçimimiz sorusuyla daha çok ilgileniyorum.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

64

Krizden Çıkış Yolları

TÜRKİYE’DE EKONOMİK YAŞAM

4 Temmuz 2000 tarihinde AC Nielsen Zet Araştırma Grubunun yaptığı araştırmanın değerlendirmesi gazetelerde yer aldı. Finansal Forum gazetesindeki tabloya bakalım.

Gruplar Nüfus Hane içindeki sayısı payı %

A B C C2 D E

4,5 10,3 16,9 13,8 36,6 17,8

Kaç Kişi Yaşıyor?

Yılda Ne kadar Harcıyor?

(USD)

588.000 2.790.000 62.750 1.277.200 6.386.000 27.250 2.095.600 10.478.000 9.350 1.711.200 8.556.000 7.650 4.538.400 22.692.000 4.950 2.207.200 11.036.000 3.200

Ayda Ne kadar Harcıyor (USD) 5.200 2.700 780 637 412 266

Temmuz 2000 ‘de Nüfusumuzun 11 milyonu 160 milyon lira , nüfusumuzun 22 milyonu 250 milyon lira, nufusumuzun 8, 5 milyonu 382 milyon lira ,

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

65

Krizden Çıkış Yolları

nufusumuzun 9, 3 milyonu 470 milyon lira harcama yapıyor.

Kısacası nüfusumuzun 52 milyon kişisi 500 milyonun altında bir aylık gelir elde ediyor.

Nufusun 2 milyon 790 bin kişisi de ayda 3 milyar 120 bin lira harcıyor. Amarikan Dolarını 600 bin lira alırsak.

Araştırmanın daha ayrıntıları elimde yok. Ortalama bir aile 5 kişi olarak ortalama veriyor. Bu gruplarda kaç kişi çalışıyor hane başına gelir nedir bilemiyoruz. Eğitim ve meslek dağılımını bilemiyoruz.

Seçin bakalım şu anda pramidin neresindesiniz? Ne kadar aylık harcamanız, ağız tadıyla ne kadar harcıyorsunuz, nereye harcıyorsunuz? Ne kadar parayı harcamayı arzuluyorsunuz?

Pramidin hangi basamağında yer alabilirsin ki?

Daha fazla para mı ne için ? Daha fazla eğitim harcaması, daha fazla kültür harcaması, daha fazla eğlence, daha fazla sağlık, daha fazla tasarruf, daha daha daha...........

Diyelim aylık 1200 Amerikan Dolarlık hane harcaması olan üç kişilik bir ailen var? Ailede iki kişi çalışıyor.

Senin gibi bu toplum da kaç kişi var sekiz milyon beşyüz bin kişi diyelim. Senden daha düşük gelir düzeyine sahip de 32 milyon kişi var.

Haydi bakalım nedir kariyer hedefin aylık gelirini 3000 Amerikan Dolarına çıkartmak mı?

Yoksa daha fazla yaşamsal seçeneğe sahip olmak mı?Yani daha fazla özgürlük. Yemek yerken daha fazla

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

66

Krizden Çıkış Yolları

seçeneğin olacak, uyurken daha fazla seçeneğin olacak, daha fazla gezme seçeneğin olacak, daha fazla giyme seçeneğin olacak, herşeyde daha fazla şeyi seçebileceksin. Daha özgür, daha, daha„ „ Kuşun kafesini ne kadar geniş tutarsan özgürlüğünü o kadar kısıtlamış olursunuz iş kuşun dar alanda yapabildikleridir. “ (Gecenin Melon Şapkası radyo proğramı yapımcısı Best FM) „Devlet Planlama Teşkilatı verileri ışığında 8. Beş Yıllık Kalkınma Planına göre; 250 Milyar Dolarlık ulusal gelirin 142 milyar Dolarlık bölümüne 13 milyon kişi sahip olurken, geriye kalan 118 milyar dolar ise 52 milyon kişi tarafından paylaşılıyor. Kısacası yoksullar daha da yoksullaşırken zenginlerin daha da zenginşleştiği anlamına gelen DPT’nin bu tespitlerine göre, ülke nüfusunun 13 milyonu 142 milyar doları paylaşırken, en alttaki giderek yoksullaşan 13 milyon kişi 10 milyar doları ancak paylaşıyor. Nufusun % 8’i 5 milyon 220 bin kişi açlık sınırında iken temel gereksinmeler yaklaşımına göre her an yoksulluk riski altında bulunan nufusun % 24 ‚ü yani 15 milyon kişi.

Birleşmiş Milletlerin geliştirdiği insani gelişmişlik endeksine göre dünya sıralamasında 1995 yılında 69 uncu iken, 1999 yılında 86’ıncı sıraya gerileyen Türkiye. “

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

67

Krizden Çıkış Yolları

18 Temmuz 2000 Finansal Forum Gazetesi.

Tuzağın bir başka boyutu: Devlet İstatistik Enstitüsü verileri diyorki son 15 yılda Türkiye nüfusu %29. 8 artarken, gerçek usulde vergilendirilen mükellef sayısındaki artış % 1 de kaldı. Aynı dönemde Gayri Safi milli Hasıla 66. 9 milyar dolardan 2000 yılı hedef olarak 218 milyar dolara çıktı. Neler oluyor dersiniz?

Bugünkü yaşadıklarımız kriz olarak önümüze çıkan gelir dağılımının bozulması mı?Birilerinin aleyhine denge konumu bozulurken birilerinin lehine denge konumu mu değişiyordu da görmedik mi?

2001 yılında Gayri Safi Milli Hasılamız 144 Milyar Dolara geriledi.Ülke bir yılda Çek Cumhuriyeti, Macaristan gibi ülkelerin GSMH’si kadar kayba uğradı.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

68

Krizden Çıkış Yolları

KRİZİN SİNYALLERİ Yangın sinyalini dumanla alırız, eğer önceden erken uyarı sistemimiz varsa alarm dervreye girer, yangın kurtarma faaliyetleri başlar. Sel sızıntıyla başlar. Her kritik durum denge konumunu kaybederken karşıtlık halinde bulunduğu kendi çelişkisiyle bir reaksiyona girerek bozulan karşıtlığın sinyallerini açığa çıkartır.

Aynı tarihlerde Aylık Power dergisinin ekinde bir reklam; “Türkiye Enflasyonu Yeniyor“ Kampanyaya katılın HYPERLINK "http://www.enflasyonsuz.com" www. enflasyonsuz. com adresine siz de sözünüzü söyleyin deniliyor. Sözsüz olmaz mutlaka bir söz söyleyeceksin senin uzmanlığın olsun olmasın bir söz de sen söyle zorla bakalım ne çıkacak.

Kampanya Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Türkiye İhracatcılar Meclisi tarafından yürütülüyor.

Mesajların yalnızca resimleri var tanıyabildiklerim Söylenen sözlere bakalım; „Vatandaş bu enflasyonu yenecek“ diyor Aykut Oray. „Enflasyondan kurtulmadan çağdaşlaşmak mümkün değil“ Bülent Eczacıbaşı „Tük-İŞ enflasyonla mücadelenin yanında olacaktır“ Bayram Meral „Tüketicilerin bizi destekleyeceğine inanıyor, enflasyonsuz günler diliyoruz. “ Kişiyi tanıyamadım

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

69

Krizden Çıkış Yolları

resiminden „Gelin bu kez galip çıkalım bu kez kararlı olalım“ Güneri Civaoğlu „Enflasyon çok fenadır“ Müjdat Gezen „Çalışan ve çalıştıranımızla beraberlik içinde enflasyonun başını ezmeye mecburuz“Kişiyi tanıyamadım. „ Enflasyonla mücadele bir takım oyunu gerektirir. Milli takım bu oyunla başarıya ulaştı. “ Mustafa Denizli „Enflasyonşla mücadele ettiğimiz sürece tarımın tekrar canlanması mukadderdir. “ Tanıyamadım „Bunu başaracağız Türkiye enflasyon ayıbından kurtulacak“ bilmiyorum „Gelin şu mereti yenelim finalde rahat edelim“ Erman Toroğlu „ En iyi çözüm onu terk etmek sanırım“ Duygu Asena „Kendimiz ve çocuklarımız için bu savaşı kazanmaya mecburuz“ tanımıyorum „Gelin toprakları bereketli kılalım, ürünleri artıralım, enflasyonu düşürelim“ Hayrettin Karaca „Enflasyonun azalmasıyla ihracatımız hakettiği yere gelecek“ bilmiyorum „Ülkenin önünü tıkayan enflasyonu yenmek için tarihi bir şans yakaladık. “ Mustafa Koç „Enflasyona karşı güçlü bir baskı grubu oluşturmalıyız. “ Bilmiyorum. „ Ülkemizi Avrupa Birliği ile bütünleştirebilecek hale getirebilmek için“ tanımıyorum.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

70

Krizden Çıkış Yolları

„Ülkemizin başarılı olacağına inancımız sonsuzdur. “ Tanımıyorum. „İlk defa Türkiye bu kadar çok inanıyor. Tanımıyorum. „Dünyaya Türk Malını öğreten ihracatçılar olarak enflasyonu yeneceğimize inanıyoruz. “ Tanımıyorum. „Benim dedem enflasyonla mücadele ederken şehit düştü enflasyonla mücadele edin. “ Tanımıyorum. „Elele verelim bu defa başaracağız. “ Sakıp Sabancı „Enflasyon kaderimiz değildir artık yeter. “ tanımıyorum “ Bu proğramın ayakları sağlam. ” Tanımıyorum. “ Enflasyon biziz biraz bizim düşüncemizle de büyüyen bir şey. Bu düşünceyi ortadan kaldıralım. ”Yılmaz Erdoğan “Enflasyon canavarını elbirliği ile yeneceğiz “ Yaşar Nuri Öztürk “ İkinci bahara bırakmayalım” Türkan Şoray “Evvela bundan kurtulacağımıza inanın ve aldığınıza sattığınıza dikkat edin. ” Süleyman Demirel “Halkın gücüne, yani kendi gücümüze inanalım. ” Zülfü Livaneli Şimdi bu beylerin ve hanımların tanımından ben şunu anlıyorum ; Birincisi bu bir kampanya, bizden de buna katılamız isteniyor, Türkiye enflasyonu yeniyor sen de bir sözle katıl, Bir söz de biz söyleyelim diyerek aşağıdaki e maili

HYPERLINK "http://www.enflasyonsuz.com" www. enflasyonsuz. com adresine gönderdim.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

71

Krizden Çıkış Yolları

Lütfen aşağıdaki metni bağıra çağıra yüksek bir yere çıkarak okuyun, size de tanıdık gelecek.

“Bu enflasyonu vatandaş yenecek, enflasyondan kurtulmadan çağdaşlaşmak mümkün değil, sendikalar enflasyonla mücadelenin yanında olacak, tüketicilerin bizi destekleyeceğine inanıyor, enflasyonsuz günler diliyoruz, gelin bu kez galip çıkalım bu kez kararlı olalım, enflasyon çok fenadır, çalışan ve çalıştıranımızla beraberlik içinde enflasyonun başını ezmeye mecburuz, enflasyonla mücadele bir takım oyunu gerektirir. Milli takım bu oyunla başarıya ulaştı, enflasyonla mücadele ettiğimiz sürece tarımın tekrar canlanması mukadderdir, bunu başaracağız Türkiye enflasyon ayıbından kurtulacak, gelin şu mereti yenelim finalde rahat edelim, en iyi çözüm onu terk etmek sanırım, kendimiz ve çocuklarımız için bu savaşı kazanmaya mecburuz, gelin toprakları bereketli kılalım, ürünleri artıralım, enflasyonu düşürelim, enflasyonun azalmasıyla ihracatımız hak ettiği yere gelecek, ülkenin önünü tıkayan enflasyonu yenmek için tarihi bir şans yakaladık, enflasyona karşı güçlü bir baskı grubu oluşturmalıyız, ülkemizi Avrupa Birliği ile bütünleştirebilecek hale getirebilmek için, ülkemizin başarılı olacağına inancımız sonsuzdur, ilk defa Türkiye bu kadar çok inanıyor, dünyaya Türk Malını öğreten ihracatçılar olarak enflasyonu yeneceğimize inanıyoruz, benim dedem enflasyonla mücadele ederken şehit düştü enflasyonla mücadele edin, el ele Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

72

Krizden Çıkış Yolları

verelim bu defa başaracağız, enflasyon kaderimiz değildir artık yeter, bu proğramın ayakları sağlam, enflasyon biziz biraz bizim düşüncemizle de büyüyen bir şey. Bu düşünceyi ortadan kaldıralım, enflasyon canavarını elbirliği ile yeneceğiz, ikinci bahara bırakmayalım, evvela bundan kurtulacağımıza inanın ve aldığınıza sattığınıza dikkat edin, halkın gücüne, yani kendi gücümüze inanalım. ” Böyle bir site var www. enflasyonsuz. com ve şaşırırsınız bir de toplumsal mutabakat belgesi imzalamak için yer de var. Ben bu işleri bir yerlerden hatırlıyorum ama; ağlar mısın güler misin acınacak halimize?

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

73

Krizden Çıkış Yolları

ENFLASYONA KARŞI TOPLUMSAL MUTABAKAT BELGESİ

Türkiye’nin ekonomik ve sosyal kalkınmasını yüksek enflasyon ortamında devam ettiremeyeceği gerçeği ortaya çıkmıştır.

Toplumun tüm kesimleri için, refah seviyesinin yükselmesinin önkoşulu, enflasyondan kurtulmaktır.

Enflasyonla mücadeleye milletimizin sahip çıkması ve denetlemesi, enflasyonun düşüşünü hızlandıracaktır.

Enflasyonu ortadan kaldırma mücadelesinin yürütülmesi ve denetlenmesinde devlet, başta işçi, işveren kuruluşları ve meslek odaları olmak üzere, tüm sivil toplum örgütleri, medya, üniversiteler, ve bunların hepsini kapsayan MİLLET olarak bizler, üzerimize düşen görev, sorumluluk ve hakların bilincindeyiz.

Devlet, döviz, para ve bütçe uygulamalarını, şeffaflık ve disiplin altında yürütmenin yanısıra, enflasyonu yenmenin ve kalkınmanın gereği olan yapısal reformlarda,

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

74

Krizden Çıkış Yolları

sosyal adalet ilkelerini gözetmeyi, toplumun değişik kesimlerinden gelen uyarı ve önerilere duyarlı olmayı görev bilir.

Tüm sivil toplum örgütleri, medya, üniversiteler ve yurttaş olarak bizler, devletin enflasyonla mücadele ve yapısal reformlardaki uygulamalarını, ekonomideki, fiyatlar başta olmak üzere tüm gelişmeleri izlemeyi ve yasalar çerçevesinde denetlemeyi görev biliriz.

Biz aşağıda imzası bulunanlar, Bu mutabakatın gereğini her koşulda hayata geçirme Azim ve kararlılığındayız. ” Bu azim ve kararlılığın ne kadar sürdüğünü hep birlikte gördük. Bundan sonrasına bakalım.

Doğru sinyalleri almış mıyız dersiniz?

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

75

Krizden Çıkış Yolları

KRİZ ANI

Elimiz ayağımız birbirine dolaşır. Daha önce uslu uslu duran herşey birden bire harekete geçer. Su lazım su bulunmaz, şu duvarın önüne bir kum torbası bulsak da koysak mı acaba? Bir yerden bir kepçe bulmalı...

Telefon çalışıyor mu? Ambulans nerden isteyelim?

Herşey toz duman.

Bu alt üstlükte kahramanlar korkak, korkaklar kahramanlaşı verir. Sahte liderliğin test olduğu, harman yeridir. Sapla samanınbirbirinden ayrıldığı kritik an kriz anı Bu anda adanmış bir ekip gerek. Gönüllü bir ekip yaşamı hiçe sayacak cesarette bir ekip liderliği. Kriz Yönetim Ekibi. Bu anda bütün tartışmaları bitirmeli.

Kısa durum değerlendirmeleri yaparak ilerlemeli bu adanmış ekip. Yönetim sorumluluğunu üzerine alacak ateşe gövdesini koyacak insan asaleti ateşin karşısında ellerini ısıttırmaz, tüm benliğinle dalacak kriz cehenneminin ta orta yerine senin yerin ateşin orta yeri olacak.

Kriz Yönetim Ekibinin Özelliği:Kriz Yönetim Ekibini yönlendirecek ,kaynakları yönlendirecek ve içinde bulunan durumdan kurtulmayı sağlayacak Ekip farklı bir liderlik anlayışı gerektirir.Durgun dönemlerin liderlik anlayışından farklı bir liderlik anlayışı Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

76

Krizden Çıkış Yolları

geliştirilmelidir.Şu an içinde bulunan durum zaten bir önceki yönetim felsefesinin eseridir.Burada daha ince eleyip sık dokumamız gerekir.Bilinen daha önceki yönetim yapımızın belki dışında krizi durumunun gereklerine uygun bir liderlik enerjisi yaratılmalıdır.

Kriz Liderinin özelliği:Kriz Durumlarında liderliğin diğer özellikleri yanısıra şu özellikler öne çıkıyor: Etrafında bir etki alanı yaratıyor bir çekim gücü var.

Onunla düşünü gerçekleştireceğine inanıyorsun.Mesleki gelişimin doruklarında.En ufak bir ayrıntıdan fark yaratıyor.Dürüst.Kendini motive eden.Yaptığına inanan.İnsanları seven.İnsan ruhunu tanıyan.İnsanlarla birebir ilgili.Ekip yönetme becerisi yüksek.Hedeflere meydan okuyan.Entellektüel enerjisi yüksek.Her an hazır ve cesur.

Kriz Yönetim ekibi eylem Planı: Durum değerlendirmesi: En kısa sürede başlangıç durumu değerlendirilecek.İş bölümü yapılarak bütn organizasyon tek bir merkezi otoritede toplanacak.İş bölümü yapılan birimler arasında sürekli iletişim ağı oluşturulacak.İletişim ağı dış dünyayıda kapsayacak.Bütün bürokrasi ilk aşamanın atlatılmasına kadar basitleştirilecek.

Krizin boyutu:Boyutu ölçeceğiz.İç ve dış boyutu ölçeceğiz Yönetim ekibine raporlanacak.Ne kadar alan

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

77

Krizden Çıkış Yolları

yanıyor, ne kadar alan sel altında. Sosyal ve Ekonomik boyutu nedir?Krizin çevresel boyutu nedir?Ne kadar alanı ölçebiliyorsak ilk anda ölçeceğiz. Kriz faktörlerinde incelediğimiz tabloların yardımıyla işletim sistemimizin ana fonksiyonları bu yeni durumdan hangi hasarları aldı?

Birincil Eylem.: En yaşamsal olanı, canlı en küçük hücreyi dahi hepsini bir araya getirmeli. Önce canlılar, yaralıları kontrol altına alabilmeli.En yaşamsal kuvvetlerimiz nelerdir? İnsan ?

Makina?Teknoloji?Stoklarımız?

Siparişlerimiz?

Alacaklarımız? Boçlarımız? Yarı mamül malzeme? Her birini önce ateşten kurtarın ve kurtardığınız her kuvveti yeniden işin içine katıp diğer kayıp alanların kurtarılmasına dahil edin. İkincil Eylem:Gövdemiz,çekirdek değerimiz, çekirdek yeteneklerimiz, öz varlığımız.Dallar bu değerlerle beslenen diğer alanlarımız.Önce gövdeyi, temel değerlerinizi koruyun, dalları kurtarmaya girişmeyin.

Gövdeyi dallardan ayırın, gövdeye dokunmadan krizin etkilediği dalları hemen kopartın.Kopartılacak dallar karlılığı düşük müşteriler, düzensiz tahsilatlar, faizi yüksek borçlar,kısa dönem getirisi olmayan yatırımlar.Kopartılacak dallar katma değeri, etkin katma değeri olamayan faaliyetlerdir.Faaliyetleri kopartın.Krizin etki alanını daraltın. Gövdeye doğru çekilin. Yeniden durum

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

78

Krizden Çıkış Yolları

değerlendirilerek birinci ve ikinci eylemlerin sonuçlarını ölçerek yeni stratejiler , yeniden yapılanmanın ve değişimin stratejilerini kurmak gerekiyor.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

79

Krizden Çıkış Yolları

KRİZ YÖNETİM EKİBİ EYLEM PLANI DURUM DEĞERLENDİRMESİ

Liderlik

İç ve dış

Katılımın

İş bölümü

İletişim ağı

Artırılması

KRİZ BOYUTU

İç boyutu

Dış boyut

Ölç

Etkileyen güçler

Dayanışma ve

Ana işlevlerin hasarı BİRİNCİL EYLEM

İKİNCİL EYLEM

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

En yaşamsal kuvvetlerin durumu Öz varlığın canlandırılması

80

Paylaşımın Artırılması

Önceliklerin Dış yardım belirlenmesi yedek güçlerin çağrılması Etkin olmayan alanların elenmesi

İşbirliği geliştirmek

Krizden Çıkış Yolları

YENİ BİR SÜREÇ KRİZ KARAKTERİSTİĞİ

Kriz anı enformasyonun, bilgi akışının kesildiği, kafaların karıştığı andır, kriz sırasında karşımıza çıkan durum şudur;Yeterli enformasyon yoktur.Herşey birbirine zıt gelişmektedir.Bu durum hertürlü yoruma açıktır.Kriz Yönetim Ekibi bu anda enformasyon akışını ele geçirmelidir.İç dünyamızla ve dış dünyamızla karşılıklı iletişim ağının kontrolünü elde etmelidir.

Enformasyon her zaman ulaşılabilir olmalı, içimizdeki insanlar ve dış çevremiz kriz durumunda neler olup bitiyor daha fazla bilmek istiyor.Bilgi akışının kesilmesi yılgınlığı, korkuyu, telaşı artıracaktır.Önüne geçmeli Kriz anında daima aykırılıklar var,birini yaparken diğeri bozuluyor,bir işi tamamladım derken başka bir iş hemen yanında duruyor olacak, tamamlanmamış işler yumağı durmadan büyüyor.

Zaman hızla akıyor ve o zaman size ait değil.Her kaybedilen an , kaybedilen kaynak, yapıda büyük gedikler açıyor.

Genel olarak olaylar , durumlar ve akıp giden zaman üzerinde kontrol kaybı olur.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

81

Krizden Çıkış Yolları

Dış güvenlik sorunu vardır, dış dünyaya duyulan güven sarsılmakta, dış dünyanın güveni kaybedilince, iç güven de sasılmakta.İçerde yoğun bir korku oluşnaktadır.

Sonuçta mentaliteler kuşatılmıştır.Akıl durma noktasına gelmiştir.Özellikle siz hazırlıksınızdır.Hele daha önce böyle durumlara karşı bir kültürünüz yoksa.

Bu durum Krim Yönetim Liderliğinin doğuş anıdır.Liderlik bu anda öne çıkar,yolu aydınlatır, kaynak yaratır,yönü çizer.

Liderlik Kriz Yönetim Ekibiyle birlikte Kriz anının şaşkınlığını üzerimizden atınca hemen bir durum değerlendirmesi yapmalı.Öz gücümüzden çekirdek değerlerimizden neler kaybettik. Özgüçlerin ve yedek güçlerin durumu nedir?Krizden ne kadar etkilendik?Ne ler zarar gördü?Bozulan dengemiz, yeni durumda kuvvetlerin denge durumu nedir?Kriz sonrası devam eden artçı sarsıntılar olacaktır. Sinyaller ne yönde.

Hangi becerileri elde ettik?Bundan sonraki dalgalara hazırlıklı olabilmek için: Hangi alanlarda korunma tedbirleri geliştirmeliyiz? Önceden görüş yeteneğimizi nasıl geliştirebilirz? Önleyici tedbirlerimiz neler olacak?

Olası risk alanlarında ortaya çıkacak durumları nasıl etkisizleştirebilirz?

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

82

Krizden Çıkış Yolları

Yeni bir durum doğmaktadır. Yeni durumu nasıl kendi bünyemize uyarlayacağız?

Aşamaları özetleyecek olursak :korunma, önleyici tedbir, etkisizleştirme ve yeni duruma hazırlıktır.

KRİZ KARAKTERİSTİĞİ YÖNETİM

LİDERLİK

Korunma

Öngörü

Önleyici tedbirler

Etkisizleştirm e

Yeni

Eylem planı

Cesaretle uygulama

Açıkca duruca

Durumlara hazırlık

ileriye Bakış KRİZ YÖNETİM

Hangi alanlarda

EKİBİ İÇ BÜNYEMİ Z

Hangi becerilere sahibiz

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

Bozulan iç dengemi z

Öz güçlerin Yeni ortaya kaybı Çıkacak Risk alanları

Hangi Hangi beceriler yanlarımızdan i Arınmalıyız Geliştir meliyiz

83

Yeni durumlara Hazırlık Nasıl?

Krizden Çıkış Yolları

ZİNCİRLEME GİDİŞ

Ortamın sıcaklığı artmıştır ve ortamın sıcaklığından yanıcı ve yakıcı nesneler yanma durumundadır hala.Herşey yerle bir olmuştur.Yanma durumundaki nesneler birbirini ve çevreyi tetikleyerek yanma durumunu sürdürmek isteğiye zincirleme bir etki yaratmaktadır.Zinciri halkaları nereye uzanıyor?

Göremiyoruz.Henüz farkında değiliz. Krizin insan ve çevreyi etkileyen boyutu nereye uzanıyor? Yan etkiler nerelerde görülebilir? Kriz yönetim ekibi durum tesbiti yapmalı. Yan etkileri görülecek, zimcirleme etki yaratacak alanlarda önleyici tedbirler geliştirilmeli uygulamaya konmalı,yanetkiler etkisizleştirilmelidir.

Kaynakların kullanılabilir durumdageriye ne kaldıysa bir araya getirmeli. Hangi kaynaklarla günlük yaşamınızı sürdürebileceğiniz kaynakları belirleyin?Zarar tesbiti yapıp, yerine konabilecekleri yenileyin.Var olanı en ekonomik nasıl kullanırsınız ona bakın. Kaynakları adil zayıflara öncelikle dağıtın.

Kaynaklarınızın en irilerini işletim sisteminizin en zayıf halkası etrafında kümelendirin. Kim neye dayanabilir durumdadır ona bakın.

Hasarın zincirleme etki yaratacağı alanlarda alt müdahale ekibi önleyici tedbirleri uygulamaya geçirmeli.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

84

Krizden Çıkış Yolları

Hasan Denizkurdu Adalet eski Bakanı Mayıs 2001 “Türkiye’ de yolsuzluk Rihter ölçeğinde bir deprem yaratmaktadır. ” diyor İşletmelerin, kurumların durum değerlendirmesi yaparken cevaplayacağı şu sorulara karşılık aramalıdır; Krizlerin sayısında artma mı var? İşletmenin yaşam süresince ne kadar sıklıkla kriz durumuyla karşı karşıya geliyoruz?

Hangi sektörler, hangi işletmeler kriz durumundan öncelikle etkileniyor?

Kriz durumunun yeni endüstrilere, yeni işkollarına etkisi nedir?

Hangi endüstriler ve işkolları kaybolmaktadır?

Hangi işkollarında işbirliği gerekliliği artmaktadır?

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

85

Krizden Çıkış Yolları

KRİZ YÖNETİMİNİN AŞAMALARI

Kriz Öncesi: Yakın çevremizde, içinde bulunduğumuz endüstride, ülke ve çevresi boyutunda krizin çeşitlerini analiz etmek benzer durumları ve benzer sonuçları ölçmek yönetimin ilk sorumluluğu olmalıdır.

Yaşanan kriz durumlarındaki aşamaları gözden geçirmek ikinci sorumluluğumuz olmalı,yaşanan krizlerin sinyalleri, başlangıcı, gelişimi , sonuçları ve etkileri ne olmuş?

Yaşanan durumların bizim işletim sistemimiz ile,sistemik, sistemle ilgili olan yanı nedir?Sistemimizi gözden geçirmek.Metodlarımızı,iş yapma biçimimizi, anlayışımızı, bakış açımızı, gelişim çizgimizi, liderlik vizyonumuzu gözden geçirmeliyiz üçüncü aşamada. Üçüncü aşama sonrasında içerden ve dışardan oluşan Risk alanları artık belirginleşmeye başlayacaktır.Hangi alanlar risk yaratıyor belirlemek dördüncü aşamadır.Bu amaçla Kriz durumlarının öncesinde ve sonrasında kullanılacak bir gözden geçirme , kurumsal iş analizi (check-up) kitabın ikinci ve üçüncü bölümlerinde ayrıntılandırılıyor.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

86

Krizden Çıkış Yolları

Bu yöntemler dıştan ve içten gelen tehditlerin fırsatların endişelerin kuvvetli ve zayıf yanlarını belirlemek, gelişim yönünü açığa çıkarmayı sağlayacaktır.

Metodumuz , içselleştirdiğimiz metodumuz , kendi metodumuzu uygulamada göstereceğimiz sabır ve kararlılık; Krize durumlarına karşı tepki geliştirerek krizin peşinden bakmak, karşısında ağlamak yerine, önüne geçmemizi ,öncü davranmamızı, kolaylaştıracaktır.

Kriz anında ; Kaynakları tüm güçleriyle harekete geçirmek, Ön muayene belirlemek,

yaparak

kurtarılacak

yanları

Kayıpları belirlemek, Kayıpları yeniden kazanmak için eylem planı geliştirmek, Aktif bir rol üstlenmek Kriz sonrasında ; Kriz sonrası krumsal iş analizi yine baştan aşağı check- up yaparak mevcut durumu belirlemek, mevcut güçler dengesini belirlemek, Artık geçmiş hataları tekrarlamamalı.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

87

Krizden Çıkış Yolları

Organizasyonumuzun kültürüne dönüştürebilmeli

öğrendiklerini,

kurum

Karşılıklı etki yaratmak içinde bulunduğumuz çevre ile sürekli iletişim içinde olarak.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

88

Krizden Çıkış Yolları

KRİZ YÖNETİMİNİN AŞAMALARI BİRİNCİ AŞAMA

İKİNCİ AŞAMA

ÜÇÜNCÜ AŞAMA

DÖRDÜ NCÜ AŞAMA

KRİZ ÖNCESİ

Kriz çeşitlerinin

Sinyalller

Sistemik

Başlangıcı

Yanı

Analizi

Gelişimi

İşyapma biçimimiz

Sonuçları etkileri KRİZ ANI

Kaynakları n Tümünü

Ön muayene Kurtarılacak alanlar

Check-up Kayıpların belirlenme si

Check-up

SONRA SI

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

Yeniden kazanmak için Eylem planı

Harekete geçir KRİZ

Risk alanlarını n belirlenm esi

Hatalardan organizasyon un öğrendikleri

89

Kültürel dönüşüm

Çevre ile karşılıklı etki yaratmak

Krizden Çıkış Yolları

KRİZ ORTAMINDA İŞLETME YÖNETİMİ Yaşadığımız yüzyılda en azından bizim görebileceğimiz ufukta küresel kriz bir sonuç değil, bundan böyle içinde yaşayacağımız bir süreçtir. Bu süreç tüm işletmelerin, kurumların ve kişilerin yaşamında etkili olacaktır, kriz bugün var yarın yok, üç ay sonra geçecek değildir. Kriz ortamlarında nasıl var olacağız, kriz ortamında yaşamımızı nasıl sürdüreceğiz buna bakmalıyız. çünkü küresel sermaye gelişmekte olan ülkelerin ekonomilerini saldırıya tutmakta, fırtınaya tutmakta, kürenin kuzeyi zenginleşirken yerkürenin güneyi de yoksullaşmaktadır. Üzerinde ortak bir akıl üretmemiz gereken soru ülkemiz bu ortama nasıl geldi? Ülkede yaşanan Kriz sonrasında aklı başında herkesin üzerinde hem fikir olduğu tesbitler; Ülkemiz bu ortama nasıl geldi? Ülkeyi gelişmiş ülkelerin hegomanyasında şekillendiren IMF/Dünya Bankası dayatmacılığına dur diyemeyen, yıllardır geleceği göremeyen, uluslaraşırı spekülatif sermayenin etkilerine kapılarını sonuna kadar açan teslimiyetçi politikalarla, ülkemiz kaynaklarını etkin kullanmayarak heba eden politikalarla.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

90

Krizden Çıkış Yolları

Üretimi – hizmet ve bilgiyle yoğurmayan günü kurtarma politikalarıyla, kamudan saçılan, devlet üzerinden sağlanan rant ve soygun düzenine önayak olan politikalarla, pahalı devlet yönetimiyle, kamu maliyesinde gelir ve gider dengesi koparılarak, iç borç konsolidasyonu dayatır duruma geldiği günlerde borçlanmayı sürdürerek mali sistemi kurtarma pahasına ülke geleceği feda ederek.

Ekonomi dengesizlik 1998 yılına Rusya ve Uzakdoğu kriziyle yabancı spekülatif sermayenin çıkışıyla derinleşmiş.1999 sonunda 3 yıllık ımf Standby anlaşmasıyla sonuçlanmıştı.Bu arada proğrama uygun yapısal dönüşüm ve hukuki dönüşüm unutuldu.

1990 sonrası piyasa ekonomisi tüm dünyada vazgeçilmez ekonomik sistemmiş gibi mentaliteler kuşatıldı.Piyasa ekonomisi gelişmekte olan ülkeler için değil Dünya ekonomisi için, “Küresel Krallıklar” için geçerliydi. (bu kavram Oktay Sinanoğlu tarafından kullanılmıştır) Dünya ekonomisinde açığa çıkan durum ve ülkemizde de sıkça tekrarlanan kavramlar da şunlar oldu;globalizasyon – küreselleşme, serbest dış ticaret, gümrüklerin aşağıya çekilmesi, özelleştirme, çok uluslu şirket yatırımlarının teşviki, kontrolsüz sermaye hareketleri, döviz kurlarının serbest bırakılması, doğal kaynakların uluslar arası kullanıma açılması.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

91

Krizden Çıkış Yolları

Bugün açığa çıkan sonuç ise globalleşme gelişmekte olan ülkeler yerine dünyanın gelişmiş ekonomilerinin işine yarıyor.

Bizde neye yaradı aynen diğer benzer ülkelerde olduğu gibi ; İç ve dış borçlar birikmiş, kamu maliyesi denetim dışına çıkmış, Ekonomik sistemin yasal dayanakları yerine oturmamış, Siyasetle kayıtdışı/rant ekonomisi iç içe girmiş İşte Türkiye Bu ortamda işletmeler kurumlar nasıl bir yönetim tarzı izleyebilir?

Konfüçyus “ seni bu ülkenin başına geçirsek ilk ne yaparsın? diye sorduklarında... “ en önce ortak dili sabit kılarım” demiş Ortak dil, ortak akıl, ulusal bir seferberlik ortamında kişi, kurum ve kuruluşların ortak bir enerji etrafında birleşmesidir, geleceğe birlikte bakış yolarını aramasıdır. Geleceğe bakış dünya ekonomisinde var olma mücadelesinde özellikle Küçük ve Orta ölçekli işletmeler “global düşün – global davran “ , masalı yerine “yerel düşünüp – global davranmayı” ülkesi için düşünüp dünya ölçeğinde davranmayı seçerek, önce ülke ekonomisinde var olarak, devamında dünya ölçeğinde gelişerek, yerel gelişmeyi gözardı etmeksizin gelişmelerini sürdürmeyi hedeflemeliler.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

92

Krizden Çıkış Yolları

Yerel düşünmek için : Ülkenin elde ettiği sonuçlarda “ bizim sorumluluğumuz nedir? bizim işletmelerimizin sorumluluğu nedir? Ülkemizin elde edeceği sonuçlarda “ bizim sorumluluğumuz ne olacaktır?” “işletmelerimizin sorumluluğu ne olacaktır? açısından bakabilmeliyiz.

Bölgesel ve yöresel alanların yapılarına özelliklerine uygun gelişme modeli üreterek, kendi kimliğimizle, sermaye yetersizliğini – kapasite yetersizliğini – nitelikli işgücü yetersizliğini –iş mekanı yetersizliğini – iş yetersizlilerini birleşerek, bir proje ,bir model etrafında birleşerek, var olabilmek için bir bütün olmak gerekiyor.

Kendine güvenerek, kurtarıcı beklemeden, üretimini hizmetle ve bilgi teknolojileriyle birleştirerek, yorgunluğu ve yılgınlığa düşmeden.

Ekonominin belirsizleştiği ortamlarda , kriz ortamlarında önce çekirdek yeteneklerimize bakmalıyız bizi üretime yönlendiren temel var olma nedenlerimize bakarak, inceleyerek Etkin katma değer yaratmayan faaliyetlerimizi elemeliyiz. Üretimde, üretim prosesimizde, üretim teknolimizde, üretim maliyetimizde katma değer

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

93

Krizden Çıkış Yolları

yaratmayan, ekonomik değer yaratmayan alanlarımızı temizlemeliyiz, toplam kaliteyi ön planda tutarak.

Finansal yükümüzü hafiletmek, kendi kaynaklarımıza dönmekten, aşırı değerlenmiş sabit yatırımlarımızı ekonomik hale dönüştürmekten, atıl kaynaklarımızı aktif hale dönüştürebilmekten geçiyor.Mevcut ortamda nakit akışı yok oldu, karlılık yok oldu, satın almamızı yeniden yapılandırmalıyız en ekonomik satın almayı maliyet analizi mantığı içinde çözmeliyiz.

Dünya ölçeğinde davranabilmek için: Pazarda yeni arayışlar içerisinde olup, yeni pazarları birlikte aramalıyız, müşterilerimizi de kendi durumumuzu anlatarak yeni yollar bulmalıyız, sektörel gidişatımıza sektör üyeleri ile birlikteliği kuvvetlendirerek gidişatı etkilemenin yollarını aramalıyız.

Organizasyonumuzu etkinleştirmek için işletme organizasyonumuz içindeki niteliği eğitimle artırmalıyız. ortamın getirdiklerini kavramalarına yardımcı olarak, ortamın getirilerini zorluklarını paylaşmalıyız, dayanışmayı artırmalıyız..

Bütün sorumluluğu, yönetim sorumluluğunu üzerimize alıp, işletmemizin karar alma süreçlerine katılımı artırmalı, iç iletişimimizi artırmalıyız. gelecek

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

94

Krizden Çıkış Yolları

günler pazarlıkların müzakerelerin yoğunlaştığı dönemler olacak bu konuda kendimizi geliştirmeliyiz.

Davranışlarımızda aldığımız kararların bugünkü duruma etkisini ön planda tutarken gelecekte nasıl var olacağımızı da unutmadan, bölgemize sektörümüze ülkemizin geleceğine bakış açımızı daaa kuvvetlendirmeli geliştirmeliyiz. Üst organizasyonlarımızla işbirliği içinde, ortak ses yaratmalı kamuoyu yaratarak, bölgesel, sektörel, güçbirliklerini ön plana almalıyız.

Geleceğimizi var olalabilmemizi; kapasiteyi, elemanı, teknolojiyi, bilgiyi ortak kulnamanın yoluyla ortak üretim- hizmet- bilgi paylaşım projeleri üretirsek bizlerin kontrolünde şekillenecek.

Bilgi iletişimine sektörel ve bölgesel anlamda önem vererek, ekonomik ve sosyal gelişmeleri yakından takiple, dış dünyamıza kendimizi anlatmanın yasal yollaarını zorlayarak, işbirliğine ve güçbirliğine verdiğimiz önemle, ortak bölgesel kalkınma modelleri örnekleri vermeye yönelim içinde olmalıyız.

Kriz sürecinde etkin yönetimi için: Durumu değerlendirin,

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

95

Krizden Çıkış Yolları

Krizin işletmeniz ve sektörünüz üzerindeki boyutunu ölçün. İşletme faaliyetlerine sıfır tabanla yaklaşın bugün bu işe başlarsan nasıl başlardım mantığıyla yaklaşın, Sıkı para politikası kaçınılmaz bir zorunluluk, Herkese durumu kavratmalıyız, çalışanımıza ,müşterimize, tedarikçimize, Budanacak dokunmayın,

dalları

oluşturun,

gövdeye

Bilgi akışını hızlandırın, Herşeye rağmen uzun vadeli düşünün, Her detayı inceleyin.

Karşı karşıya olduğumuz en çetin sorunlar, geçmişte elde ettiğimiz başarı sandığımız olayların sonuçlarından doğmaktadır.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

96

Krizden Çıkış Yolları

İŞLETME KRİZ YÖNETİM MODELİ Çekirdek

Yönetim

Gelecek

Üst

Uzmanlık

Felsefesi

Yönelimi

Organizasyon ile

Karar alma süreçleri, iç iletişim, müzakereler, pazarlıklar

Kapasite, eleman, teknoloji , bilgi paylaşımı artacak

Sektörel ve bölgesel bilgi iletişimi

Kısa dönem etki yaratacak fonksiyonlara odaklanma

Ortak satın alma, takas, kiralama, bilgi ağı

Ekonomik ve sosyal gelişmelere katılım

Uzun dönemli konumlanma sektör bölge ülke

İş ortaklıkları, teknoloji, metod geliştirme, eğitim

Dış dünyaya kendimiz anlatmanın yolları

İşbirliği güçbirliği olanakları

İç ve dış pazarda nokta hedefler

İşbirliği güçbirliği

Katma değer Eylemler yaratmayan alanların elenmesi Kararlar

Üretim Proses Teknoloji Maliyet Satın alma Tedarik zinciri Maliyet

Pazarlama Müşteri değeri

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

97

Krizden Çıkış Yolları

BİR BAŞKA HİKAYE

Amasya’nın bir köyüne arkadaşım Ahmet Bayram hasat zamanı ziyarete gitmişti, o aktardı.

Köy kahvesinde yaşlılar gençler sohbet ediyorlar, herzamanki gibi yaşlılar gençlerin ahlaki olarak iyi yetişmediğinden, ahlaki değerlerinin yok olduğundan bahsediyorlar. Gençler de dünyanın artık değiştiğinden yaşlıların da bunu anlamadığından dem vuruyorlar.

Sohbet edenleri biraz uzaktan izleyip pek söze karışmayan daha yaşlıca bir Amca var, bakıyorki tartışmanın bir yere varacağı yok, söze karışıyor. “ Gençler diyor size bir sorum var” diyor. Herkes Amca’ya yarı dikkatle bakıyor.

“Sor bakalım Amca “ diyorlar, gülüşerek.

“Elma dalından ne zaman yere düşer? Bilin bakayım” diyor.

Biri atılıyor ” Taş atarsam düşer yahu Amca”diyor.

Diğeri “Sallarsam” diyor, bir diğeri “Çürüyünce. ”diyor.

Hiç bir cevap Amca’yı tatmin etmiyor.

“Bakın hele bakın, bu kafayla siz bilemeyeceksiniz, bari yormayayım sizi “diyor Amca

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

98

Krizden Çıkış Yolları

“ Kurt çekirdeğe ulaşınca elma dalından düşer, a kuzularım, kurt çekirdeğe ulaşınca düşer, yaaa. ”

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

99

Krizden Çıkış Yolları

DEĞİŞİM Son yıllarda ve kriz dönemlerinde sıkça duyduğumuz iki kavram var , bir reçete olarak sunuluyor; birincisi değişim ikincisi de yeniden yapılanma . İş dünyası açısından Değişim kavramının temelinde ne var?Rekabetteki öldürücü gelişmeler ve iletişim hızı.

Rekabet yeni bir boyut kazandı : iletişim devriminin etkisiyle rekabetin büyüklük esasına göre değil hız esasına göre şekillendiği bir dünya düzeni açığa çıktı.Bilgi ve sermaye kaynakları iletişim hızının etkisiyle bütün organizasyonların içine akıyor, istesek de istemesek de.Algılama biçimizi ve dünyayı kavrama biçimizi sanal bir alemin oksayanuslarında yüzdürmekte. İletişim teknolojilerini kullanma becerisi her türlü mal ve hizmetin ön koşulu haline geldi.Hız ve köpük imaj üzerine kurulu sermayenin sınır tanımaksızın her yere sızmasıyla ortaya tek bir piyasanın ortaya çıkması.Ulusal pazarların yok edilerek ulusötesi bir piyasanın doğmasıyla, Uluslararası iş ve siyaset

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

100

Krizden Çıkış Yolları

dünyasını meşgul eden üzerinde metotlar ürettiren konu ; DEĞİŞİM. Batı Avrupa ve Amerika pazarlarında temellenmiş işletmelerin ve devletlerin bugünkü birinci gündem maddesi değişim ve değişim metodları oluyor.Değişim ve yeniden yapılanma reçeteleriyle dayatılan kendilerinin değişimi değildir.Kendi krallıklarının devamı ve yaygınlaştırılması açısından değişik coğrafyalara dayatılan ,açıktan zor kullanma zorlaşınca üstü cilalı güçle , seni kendilerine uyumlulaştırma senaryolarıdır.

Doğunun en etkili, dünya pazarlarını tehdit eden fırsatlar yaratan Japon işletmeleri değişimin gerekliliğini, geleceğe ilişkin stratejilerin bugünden belirlenmesinin önemini çok önceden keşfettiler.

Fortune dergisinin üst düzey yöneticilerinden birisi TUSİAD toplantısında dinleyecileri gülümseten bir söz söylemişti:”Japon Matsushita şirketinin 250 yıllık BİR STRATEJİK PLANI VARMIŞ,

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

101

Krizden Çıkış Yolları

Daha çok Nasyonal, Panasonıc gibi ürün markalarıyla tanıdığımız, yıllık cirosu 50 milyar doları aşan bir elektronik imalatçısı.Ancak,bir çok sözümona egemen devletin 5 -10 yıllık planlar bile yapmadıkları bir dönemde, iki buçuk yüzyıllık bir plana sahip olmak sadece sembolik olsa bile dehşet verici .

Bu güne nereden, hangi Pazar koşullarından geldik?

Satıcı pazarının hakim olduğu, aynı pazarda rekabetin henüz yoğunlaşmadığı, üretimin henüz toplam kaliteyi yakalayamadığı, ne üretirsen üret satılır mantığının hakim olduğu, müşteri tercihinin bile söz konusu olamadığı ve sonuçta yaptığın her faaliyetinde eksikliğin aranmadığı kesin haklılık payının çıkartıldığı bir Pazar.

Bu Pazar birden bire “Duvarların Yıkılmasıyla” önünde uçsuz bucaksız yeni pazarlar (Doğu Avrupa, Rusya, Türki Cumhuriyetler,Çin,Uzakdoğu) açılınca neye uğradığını şaşırdı.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

102

Krizden Çıkış Yolları

Çünkü bugüne kadar, yapılanmasında hiyerarşi var,alttan yukarıya ses gitmez, yukarıdan aşağıya ses gelmez, bilgi yalnızca yönetenler içindir, yönetilen yalnızca yönetenin verdiği bilgilere inanmalı, yalnızca kendisinden isteneni yapmalı, zamanımız çok zamanı gelince sen de sana gerekeni öğreneceksin, sen yalnızca senden isteneni yap, seni kovalayan yok her şey yavaş yavaş olgunlaşır, fazlaca araştırmayla uğraşma, kaliteyi biz belirleriz, masraf yaratma, bu halka ne sunarsan satarız.

Bugünkü pazara artık satıcı pazarı yerine “alıcı pazarı” deniyor, Pazara alıcı hakim.Bir önceki yılın moda deyimi “ müşteri tatmini iken bir sonraki yıl bu terim yeteresiz kaldı yerine “koşulsuz müşteri mutluluğu” denilmeye başlandı, sonraki yılın favorisi ise “ müşteri beklentilerinin aşılması” deyimi oldu. Elbette bunları moda deyimler moda terimler olarak alıp ağzında sakızlaştıran işletmelerin başarılı olmaları imkansız.Her terimi bir yöntem olarak benimseyip, özümleyen, temel değerlerine uygun, çevresiyle uyumlu davranış yöntemlerini araştıran işletmeler daha başarılı oluyor.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

103

Krizden Çıkış Yolları

Yapılanmada organizasyonda hiyerarşi çöküyor, otoriter kaleler yıkılır, bilgiyi kimse tekeline alamaz, iletişim teknolojisi tüm engelleri aşar, organizasyonlar şeffaf bir görünüm kazanır, kapılar duvarlar yıkılır, herkes herkesin ne yaptığını bilir, sıkı denetim yerine kendi kendine denetim , kimsenin bilgi akışını hayalini denetleyemezsin. Öğrenmede ve öğretmede hızlı olan daha iyi ürün ve teknolojiyi daha erken yakalamayı sağlar. İletişimde hızlı olan, hataları daha erken görür, eleştiri ve öz eleştiri işler, hatalar bilince çıkar.

Sevkiyatta hızlı olan, erken gelen baş koltuğa oturur.

Herkesin düzenli iletişim zarureti kurum içi kurum dışı iletişim imajını oluşturur.

Değişim , değişimin zamanı gelmeden, kurt çekirdeğe ulaşmadan, kendi kimliğinle uyumlu değişmektir.

Değişimin zamanı gelince kendisini zamanı yakalamayı zorlayanlar çoktan zamanın gerisinde kalmışlardır.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

104

Krizden Çıkış Yolları

DEĞİŞİMİ BAŞARMAK Başarmayı hepimiz istiyor muyuz ?Başarmaya karşı hiçbir istek duymadan,olanı biteni seyretmek , hep kendi kendimiz eleştirerek birbirimizin kafasını yarıyoruz, kendi kendimize eziyet etmeyi çok seviyoruz.Ya da kendimizi bir birimize överek yaşıyoruz, sen ben pohpohla ben seni, ne kadar güzel değil mi?

Nasıl başaracağız? Başarıyı tanımlayarak başaracağız.Başarının kriterlerini – ölçütlerini koyarak başaracağız.Neyi başarmaya ihtiyacımız var? Neyi başarmalıyız? Sorularına anlamlı karşılılar bularak.

Kendi kuramımız kendi modelimiz olmayınca moda kavramlara hepimiz kolayca kapılıyoruz.Kavramları içselleştirmeden- özümlemeden hemen bir şablon olarak alıp uygulamaya koyan pek çok işletme ve kurum hatta devlet yönetimleriyle karşı karşıyayız.

Her Değişim modeli başarı getirir mi?Yönetim biçimimizi ve organizasyon yapımızı yaygın bilinen

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

105

Krizden Çıkış Yolları

modellere uydurmaya çalışıyoruz.Kalite belgelendirme çalışmaları ise bugün başlı başına bir komedi ülkemizde.İki ayda anahtar teslimi işler yapılıyor.

Bütün bu çalışmaların öncelikli hedefi çevreye uyum sağlamak , yeniliklere uyum sağlamak olmalı , kendi çekirdek değerlerinden kopmadan.Kendinle uyumsuz çevreyle uyumsuz bir değişim modelinin başarıya ulaşma şansı,başkalarının şanssızlıklarına bağlı olacaktır.Başkalarını kopya etmenin ötesine geçemeyecektir.Başkalarıyla atnı kulvarda aynı mesafeyi koşmak isteyenler ile kendi stratejisini kurarak stratejik bir değişimi başarma ihtiyacında olanlar buran yollarını ayıracaktır.

Değişim işletmeler – kurumlar açısından bir proje yönetim disiplini içinde ele alınmalıdır.Yönetimin kararlılığı – uzak yakın aralığından bakış açısı – kaynakların varlığı – aydınlatılmış bir yol temel alınmalıdır.Yönetim ve bütün ekip değişimin belirli aşamalar içeren bir süreç olduğunu unutmamalıdır.Bu süreç her zaman aynı tempoda işlemeyecektir.Zaman zaman kesintiye uğrayabilir, içerden ve dışardan gelen Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

106

Krizden Çıkış Yolları

dirençler hep olacaktır.Yönetim geleceğe bakış açısıyla geliştirdiği kaynakları , kararlılıkla , aydınlık bir önderlikle sürdürse engelleri aşmak kolaylaşacaktır.Ve engeller hep içerdedir.İçerdeki engeller aşılmadan , iç katılım ve paylaşım gerçekleşmeden başarılamaz.

Değişim belirli aşamalar içeren bir zaman dilimi gerektiriyor,aşamalar feda edildiğinde hızlı yol alındığı sanılıyor,fakat tatmin edici sonuç alınamıyor,aşamaların herhangi birinde yapılan kritik bir hata ölümcül olabiliyor.

Bugüne kadar çalışma arkadaşlarımla birlikte uyguladığımız projelerde karşılaştığımız ortak durumlar şu oldu: Yönetim projenin başında gösterdiği kararlılığı sonradan bırakıveriyor.Çünkü iç direnç artıyor, günlük işlerin baskısıyla dış direnç artıyor, projeyi kendi haline bırakıveriyor.Bu durumda da yeniden ekibi canlandırmak zaman alıyor.Böylesi durumlara karşı geliştirilecek eylem kurumları büyük değişimlere zorlamak yerşne küçük küçük adımlarla değiştirmek daha doğru olacaktır.İçerden değişime ve yeniden yapılanmaya destek bulmak pek kolay değil, metod Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

107

Krizden Çıkış Yolları

değişikliklerini , yöntem değişikliklerini bir kişisel gelişim fırsatı olark algılayamıyoruz.Dışardan alınan desteklerin bütçesine çok takılıyoruz.Değişim ve Yeniden Yapılanma alanlarında çalışan profesyonel kişiler ve kurumlar da işin başında yönetimin geçekten değişme kararlılığındaki içtenliği ölçemiyorlar.Bizde genelde şu var yatağa düşmeden doktor çağırmıyoruz, elimizin altında en kolayda hangi ilaç varsa ona yöneliyoruz.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

108

Krizden Çıkış Yolları

BÖLÜM İKİ :

KRİZDE CHECK-UP KURUMSAL İŞ ANALİZİ

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

109

Krizden Çıkış Yolları

CHECK –UP KURUMSAL İŞ ANALİZİ Kriz yönetiminde işaret etiğim gibi Kriz durumu öncesinde ve sonrasında uygulanacak check-up, Kurumsal iş analizi metodudur.Yönetimin liderliğinde ve dışardan da alınacak destekle ilk iş Proje Yönetim ekibinin oluşturulması olacaktır.Check –up ve kurumsal iş analizi kavramları zaman zaman birbirinin yerini alsa da aynı metodu çerçevelemektedir.İşletme ve kurum kavramları da zaman zaman birbirinin yerine kullanılmıştır.

Birinci aşaması:Stratejik Değişim ve Yeniden Yapılanma Projesini gerçekleştircek uygulama hedefini ve gelişim yönünü belirleyebilmek amacıyla ; Proje Yönetim Ekibi, Kurumu pazarlama merceğinden iş süreçlerin analizi ile başlar.Bu aşamada yönetimden başlayarak tüm yönetici ekibe ekte sunulan check-up soru formu yardımıyla değerlendirme yapılır.Soru formunda yer alan Çalışan soru formu da tüm çalışanlara uyuglanır.Proje Yönetim Ekibi analiz sonucunda elde ettiği verilerle iş süreçlerin kritik noktalarını belirler.Sorgulamada ele alınan işlevlerin sistemde olup olmadığına , uygulanması , kayıt altına alma biçimi ve farkındalık açısından işlevlerin kritik bir durum yaratıp yaratmadığı değerlendirilmelidir. Ek 1-2 Check –up soru formu

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

110

Krizden Çıkış Yolları

İkinci aşama: Kritik noktaların öncelikle Proje Yönetim ekibi içerisinde özümlenir.Proje ekibi bu kritik noktaların hangi gelişim araçlarıyla geliştirileceği, hangi desteklerin alınacağı ve hangi sonuçların alınacağını hedefler.Kritik Noktaların yoğunluğuna göre ekip, süreçlerde gerçekleştirilecek değişimi alt projelere bölerek uygulama zaman planını yapar.Gelişim ve destek araçlarını belirler. Üçüncü aşama: Gelişim ve destek araçlarıyla uygulama modeli belirlenerek, uygulama sonucu elde edilen çıktıların önceki durumla karşılaştırılması aşamasıdır. Elde edilen sonuçlarla yeniden süreçler analiz edilerek yeni kritik noktalar belilenerek gelişim ve değişim döngüsü sürdürülür.

Kurumsal İş Analizini gerçekleştirebilmek için ele alınan süreçler: KARAR ALMA SÜREÇLERİ BAKIŞ AÇISI GÖRÜŞ UZAKLIĞI SÜRDÜRÜLEBİLİR REKABET PAZARLAMA ETKİNLİĞİ PAZARLAMA STRATEJİSİ STRATEJİK DEĞİŞİM Ekte her sürecin soru analizi formunu ve uygulama modeli akış şemasını bulacaksınız.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

111

Krizden Çıkış Yolları

KARAR ALMA SÜREÇLERİ KARAR ALMA SÜRECİ; Bugün içinde bulunduğumuz durum gelecekte işletmeleri ve kurumları nasıl yaşatacağımıza ilişkin önemli ip uçları veriyor. Gelecekte kurumların ömürleri üzerinde en fazla etki yaratacak olan şey o kurumun kendisini çevreleyen bilgi kaynaklarına hakim olmasıyla doğrusal bir orantı izleyecek. Bilgi kaynakları üzerinde etki sağlayan, bilgiyi kendi içine alıp bilgiyi üreten kişiler ve kurumlar gücü eline alıp daha fazla zenginlik yaratacak.

Geçmiş uygarlıklarda hammadde kaynaklarını kontrol altında tutanlar, hammade kaynaklarının geçiş yollarını kontrol altında tutanlar güc ve kudret sahibi olarak diğer uygarlıklara hakimiyet sağlamışsa,yakın gelecek enerji kaynaklarının ,bilgi kaynaklarının, iletişim geçiş yollarına hakim olanların ellerinde olacak. İşletme ve kurumlar açısından en azından kendisini çevreleyen bilgi kaynakları üzerinde hakimiyeti olmadan işletmenin geleceğine ilişkin bir politika oluşturmak imkansızlaşacaktır.

Süreç Analizi: Kurumun VERİ TOPLAMA – VERİ SAKLAMA – VERİ İLETİŞİMİ – VERİ DEĞERLENDİRME süreçleri analiz edilir. Şu soruların karşılığı aranır?

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

112

Krizden Çıkış Yolları

veri toplama: Hangi veriler toplanıyor?

Veriler hangi metodlarla toplanıyor?

Verileri kim ve kimler topluyor?

Nasıl duyuyoruz?

Nasıl koku alıyoruz?

Nasıl besleniyoruz? İstihbarat kaynaklarımız nelerdir? veri saklama: Verileri nasıl paylaşıyoruz?

Verileri nasıl biriktiriyoruz? veri iletişimi: Toplantı etkinliklerimiz ve kayıtları.

Toplantı takvimimiz.

Toplantı yönetimi ve sonuçların değerlendirilmesi açısından durumumuz.En fazla enerji kaybettiren alanlardan birisi toplantılardır.Gerek proje uygulamalarında gerekse diğer çalışmalarınızda kullanılmak üzere bir toplantı değerlendirme notları formunu kullanımıza sunuyorum.Uygulanabilirse çok yararlı olacağı görülecektir.Ek –3 Topantı Değerlendirme Formu veri değerlendirme:

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

113

Krizden Çıkış Yolları

Organizasyonumuzun sorun çözme tekniği nedir?

Bu amaçla işletmemiz ve kurumumuz açısından aşağıdaki soruların yanıtını bulabilmeliyiz; 

İşletmede hangi veriler toplanıyor?



Veriler hangi metodlarla toplanıyor?



Veriler biriktiriliyor mu?



Veriler nasıl paylaşılıyor?



Raporlama yöntemleriniz neler?



Hangi iletişim formlarını kullanıyorsunuz?



Veriler belirli periyodlarla kim ve kimler tarafından değerlendiriliyor ?



Değerlendirme yönteminiz?



Toplantı kültürünüz?



Toplantı takvimi



toplantı yöntemi



toplantı sonuçları takibi



toplantı kayıtları



Sorun çözmede kullandığınız teknikler?

Check – up sonuçları: Proje ekibi süreç analizinden kritik noktaları belirleyecektir.

Kritik noktaların belirlenmesi geliştirlmesi gereken yönlerimiz ve desteklenmesi gereken yönlerimiz olacaktır. Karar Alma

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

114

Krizden Çıkış Yolları

Süreçlerinde açığa çıkacak olası kritik noktalar :katılım, paylaşım, belirsiz iş ortamı, dayatma, bütünsellik, yönetime güven ve bilgi akışı olacaktır.

Gelişim ve Destek Araçları:Kritik noktaların destek ve gelişim araçları proje ekibince belirlenerek uygulamaya konulacaktır. Kritik noktalarda önerdiğim gelişim araçları: Raporlama, iletişim form ve formatları, arşivleme, evrak kayıt, bilgi siztemleri ve toplantı kültürünün yaratılması olacaktır.

Gelişim araçlarının işletme içinde özümlenebilmesi için önerdiğim eğitim destekleri :Fark yaratan yönetici eğitimi, zaman yönetimi, etkili sunuş teknikleri, toplantı sanatı, iş planı nasıl hazırlanır, Liderlik, Problem Çözme teknikleri, konularında eğitimlerle güçlendirilmelidir. Çıktılar:Karar Alma Süreçlerinin iyileştirilmesi yolunda iş planı yapan Proje Ekibi proje çıktıları olarak ; İletişim Akış Diyagramı, İletişim form ve Formatları, Zaman Karar Tabanı, Toplantı Takvimini hedef yapmalıdır.

BAKIŞ AÇISI – GÖRÜŞ UZAKLIĞI

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

115

Krizden Çıkış Yolları

BAKIŞ AÇISI - GÖRÜŞ UZAKLIĞI: Görüş mesafesi işletme yönetiminin ve çalışanlarının geleceğe, işletmenin geleceğine sektörün geleceğine ve ekonominin geleceğine ilişkin sezgilerini ve öngörülerini içerir. bu bakış açısıyla gelecekte yer almak istenilen işletme konumu hakkında gelecekte var olmak istenilen resim hakkında tüm işletmenin net bir eylem planı geliştirmesine olanak sağlar.

Süreç Analizi: Bakış açımızı ve görüş uzaklığımızı netleştirebilmek için ;Sektörel Araştırma sonuçları, Kurumsal Gelişim Yönü hakkında benimsenmiş yaklaşımlar, Gelecekte yaratabileceğimiz resim üzerine yoğunlaşmış amaçlar, Strateji oluşumuna ilişkin yaklaşımlar analiz edilir. Şu soruların karşılığı aranır; 

Sektörün geleceği hakkındaki düşünceler?

Sektörün gelişim yönü?



Bizim gelişim yönümüz?



Gelecekte kendinizi konumladığınız yer?

Gelecekteki fiziki ortamınız?

Pazardaki yeriniz?

Organizasyonel yapınız?

Bölgenin ve ülkenin geleceğine ilişkin benimsenmiş görüşler?

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

116

Krizden Çıkış Yolları

Check-up Sonuçları:Bu sorulardan açığa çıkacak olası kritik noklar; belirsizlik, sektörel geleceğe, kurumsal geleceğe ilişkin veri yetersizliği, verimsiz rekabet, karmaşa, bütünsel yaklaşım eksikliği, yılgınlık, yöntem bulunamayışı, yönteme olan saygının kaybı.

Gelişim ve destek araçları: Sonuçları algılayan proje ekibi değişim ve yeniden yapılanmanın adımlarını atmak adına belirleyebileceği gelişim araçları;Pazar araştırma, Sektörel araştırma, Rekabetle kıyaslama, Mekansal değişiklik alternatifleri, Büyüme ve küçülme eğilimlerinin senaryolaştırılması, Geleceğin pazarlarında konumlama, Kurumsal düş gücü, Vizyon yaratma, Gelecekteki örgütsel yapının tasarlanması, İşletme teorisi temellerinin aydınlatılması, stratejik planlama modelleeri, olacaktır.

Gelişim araçlarının içselleştirilmesi, özümlenmesi için gerekn eğitim modelleri olarak; İşletme miyoplukları, Pazar ekonomisinin geleşeceği, Yöneticilikte yeni roller, Düşünce geliştirme metodları, Ekip çalışması – takım oyunu, konulu eğitimleri öneriyorum. Çıktılar:Sektörel Değerlendirme Raporu, Rekabet Analiz Raporu, Pazar Analiz Raporu olmalıdır.

SÜRDÜRÜLEBİLİR REKABET

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

117

Krizden Çıkış Yolları

SÜRDÜRÜLEBİLİR REKABET: Yok edici rekabet ortamındayız. rekabette fark yaratmadan sürüdülebilir bir işletme ömrü gözükmüyor. rekbette ayıredici bir ve birkaç özelliğimizi bulmalıyız.

Süreç Analizi:Sürdürülebilir Rekabet Ortamı çalışması yapan proje ekibi ; Rekabet ortamını, Ürün ve Hizmet düzeyini, Müşteri Profilini, Rekabet İlişki Yönetimini analiz etmelidir.

Rekabet Ortamı: Analizinde şu soruların karşılığı aranmalıdır; 

İçinde bulunduğumuz sektörün lideri kim? Ürün lideri kim?



Hizmet lideri kim?

Bugünkü rekabet ortamımız?

Bu günkü rekabet avantajlarımız?

Bugünkü müşteri avantajımız?



Gelecekteki Müşteri Avantajlarımız?

Sektör ne oranda büyüyor işletmemiz ne oranda büyüyor?

Müşteri Profili;



Müşteri tatmini nasıl ölçüyoruz?

Müşteri profilimiz?

Müşterilerimizin bizden beklentileri?

Müşterilerimiz ile diyalog yöntemimiz?

Bugünkü müşterinin davranışları?

Gelecekteki müşterinin davranışları?

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

118

Krizden Çıkış Yolları

Gelecekteki rekabet ortamımız?

Gelecekteki rekabet avantajımız?

Gelecekteki müşteri avantajlarımız?

Sektörünüz ile etkileşen diğer sektörlerin gelişimi ne yönde?

Bugünkü rakiplerimiz?

Gelecekteki rakiplerimiz? Ürün ve Hizmet Alanında; 

Rekabetteki ürün ve hizmet eksikliğimiz?

Rekabette kıyaslama yöntemlerimiz?

Rekabet Yönetiminde:



Pazar payımızı nasıl ölçüyoruz?

Kendimizi nasıl farklılaştırabiliriz?

Rakiplerden daha iyi yapacağımız rakiplerden daha farklı yapacağımız neler var?

Check- Up Sonuçları:Açığa çıkacak pek çok kritik noktalardan bazıları; Rekabette üstünlük kurulamayışı, Strateji yokluğu, Esnek davranış geliştirilememesi, ürün ve hizmet düzeyinin düşüklüğü, Pazar bilgileri eksikliği, İletişim ve paylaşım sorunları, liderliğin eksikliği, marka ve ürün konumlama hataları, müşteri tatmin düzeyinin bilinmemesi, olacaktır.

Gelişim Araçları :

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

119

Krizden Çıkış Yolları

Proje çalışma ekibi şu gelişim araçlarında yoğunlaşmalıdır; Pazar payı hedefleri, ürün ve hizmet düzeyi gelişim hedefleri, müşteri avantajı yaratma yolları, rekabet avantajı yaratma yolları, ürün ve hizmet karlılık düzeyinin hedeflenmesi, müşteri veri tabanı yaratılması, müşteri diyaloğu geliştirme yöntemleri, rekabet farklılıklarını belirleme, rekabet ilişki düzeyinin belirlenmesi, rekabet kıyaslama kriterlerinin belirlenmesi, Pazar analizleri Destek Araçları olarak; Rekabet yönetimi, Pazarlamanın yeni yüzü, Günümüz Pazarlarında Rekabet, Stratejik Pazarlama, konularındaki eğitimlerle desteklenmelidir. Çıktılar: Çalışma ekibinin elde edeceği sonuçlar; Müşteri veri tabanı, Müşteri Memnuniyeti Ölçme Anketleri, Rekabet İstihbarat formları olamalıdır.

PAZARLAMA ETKİNLİĞİ PAZARLAMA ETKİNLİĞİ :

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

120

Krizden Çıkış Yolları

Pazarlama etkinliğini, Proje Ekibi üç ana başlıklarda ele almalı; Pazarlama Verimliliği, Reklam /Tanıtım ve Halkla İlişkiler, Pazarlama Stratejisi, Pazarlama Verimliliği : Süreç Analizi:İş Süreçleri, Motivasyon, Başarı kriterleri, Hedef ve Hedef Gerçekleştirme Oranları analiz edilmeli. Şu sorulara karşılık aranmalıdır; 

İş süreçlerinde hangi faaliyetlerimizin kurumumuza sağladığı ekonomik değeri var?



Hangi faaliyetlerimizde kayıplar yaşanıyor?



Elde ettiğimiz sonuçlar kurumumuz üzerinde hangi oaranda etkili olmaktadır?



Bugün etkin sonuçlar elde ettiğimiz alanların gelecekteki değeri nedir?



Örgütümüzün nelerdir?



Elde ettiğimiz sonuçları içimizde nasıl paylaşıyoruz?



Başarı kriterlerimiz nelerdir?



Kendimizi ne ile ölçüyoruz?



Satış bütçesi gerçekleşme analizlerimiz neye işaret ediyor?

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

motivasyon

121

kaynakları

Krizden Çıkış Yolları



Yapılmış Pazar araştırmaları, rakip ürün analizi, satış koşulları, ürün karlılık analizleri neye işaret ediyor?

Check- up Sonuçları: Olası elde edeceğimiz kritik noktalar; Kendi kendimizi kontrol edemeyişimiz, başarı kriterlerinin belirsizliği, iç iletişim eksikliği, gelecek verilerinin olmayışı, insanımıza yatırım yapmamamız, müşteri değerinin tanınamaması, hedefsizlik. Sonuçların açığa çıkmasıyla gelişecek uygulama modelinde kullanılacak Gelişim Araçları : İş Analizleri, İş Tanımları, Performans Yönetim modeli, İç iletişim akışı, Bütçeleme, hedeflenme, Müşteri Analizleri, Destek Araçları: Önerilen eğitim konuları, Satışda destekler, satış yönetimi, satış temsilcisi profesyonel gelişim proğramı, performans yönetimi, liderlik, takım yönetimi. Çıktılar:Görev yetki ve sorumlulukların tanımı, Performans değerleme formları, Satış Performans Hedef diyagramı, Dağıtım kanalları sözleşmeler, satış bütçesi, Dağıtım kanalları performans formu, REKLAM İLİŞKİLER:

/

TANITIM

VE

HALKLA

Süreç Analizi:Geçmiş Dönem Etkinlikleri, Reklam tanıtım ve Halkla lişkiler Politikası, Bütünsel Pazarlama Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

122

Krizden Çıkış Yolları

iletişimi, Hedef ve gerçekleştirme oranları anaiz edilerek 

Şu soruların karşılığı aranır;



Reklam ve tanıtım politikamız?

Bugüne kadarki reklam faaliyetimiz?

Sektörün reklam giderleri?

Kurumsal kimlik ?

Satış noktaları ve satış kanallarına kurum kimliğinin yansıtılması?

Halkla ilişkiler politikamız?

Mevcut faaliyetler?

Sektörümüzde halkla ilişkiler çalışmlarının etkileri? İşletmenin topluma yakınlığı?

Lobi faaliyetleri?

Medya kimliği?

Sosyal yatırımlarımız?

Takip edilen yayınlar?

Katınılan organizasyonlar?

Yaratılan haberler?

Takip edilen haberler?



Yeni tanıtım mecralarının etkisi?



Elektronik ticaretin etkisi?



Müşteri davranışlarındaki değişiklikler?

Check- Up Sonuçları:Olası açığa çıkacak kritik

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

123

Krizden Çıkış Yolları

noktalar; reklam ve tanıtım faaliyetlerinin etkisine güvensizlik, tanıtım bütçesinin etkisizliği, yapılan faaliyetlerde geri besleme sağlanamaması, hedef gerçekleşmenin takip edilmemesi, başarı kriterlerinin belirsizliği.

Gelişim ve Destek Araçları:Proje Ekibinin hedefleneceği alanlar ;Reklam ve halkla ilişkiler faaliyetlerinin müşteri üzerindeki etkinliğinin ölçümü, Bütçeleme, Kurumsal kimlik çalışması, Lobicilik faaliyetlrinin tanımlanması, sosyal yatırım alanlarının belirlenmesi, haber takip alanlarının belirelenmesi, sektörel takip alanlarının belirlenmesi, rakip takip yöntemlerinin belirlenmesi. Çıktılar: Etkinlik ölçüm kriterleri formu, Reklam ve tanıtım bütçesi, Halkla İlişkiler Politikası, Kurumsal Kimlik Tasarımı,

PAZARLAMA STRATEJİSİ: Süreç Analizi:Pazar Örgütlenmesi, Pazar –Satış Analizleri, Pazarlama Stratejisini Oluşumu, Hedef

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

124

Krizden Çıkış Yolları

Gerçekleşme Oranları süreçleri analiz edilmeli. Şu sorulara karşılık aranmalıdır; 

Pazarlama Mevcut pazarlama stratejimiz nedir?

Mevcur pazarlama kanallarımız üzerindeki etkimiz?

Yapılan pazar araştırma çalışmaları?

Rakip ürün analizi?

Rakip satış koşulları analizi?

Satış bütçesi gerçekleşme analizleri?

Lojistiğimizin rekabetle karşılaştırılması?

Depolama / stok / taşıma/ Pazarlama örgütlenmemiz?

Mevcur ar-ge çalışmalarımız?

Yeni ürün araştırma/ yeni teknoloji olanakları Satış sonrası hizmetlerimiz?

Müşteri bilgi bankamız?

Müşteriden öğrenme yeteneğimiz?

Marka konumlama? Ürün konumlama? Ürün karlılık analizimiz?

Satış kanalları hedefleri ve performanslarını nasıl değerlendiriyoruz?

Check-up Sonuçları: Olası açığa çıkacak kritik noktalar; organizasyonun hücresel bir bütünlük taşımaması, nasıl fark yaratılacağının bilinemesi, konumla

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

125

Krizden Çıkış Yolları

yanlışlığı, beleirsizlik, zamanlama hataları,

öngörememe,

Gelişim Araçları: Organizasyonun kurulması, İş dağılımı, hedef dağılımı, dağıtım kanalları organizasyonu, lojistik organizasyonu, satış koşulları belirleme, Ar-ge faaliyetlerinin belirlenmesi, Ürün ve hzimette marka konumlama, hedef ve performans kriterlerinin belirlenmesi olmalı.

Destek Araçları:Strateji Belirleme, Stratejik Planlama, Stratejik Değişim, Stratejik Pazarlama eğitimleriyle desteklenmeli Çıktılar: Satış koşulları sirküleri, Organizasyon hedefleri, Satış Analiz Formu, Pazarlama Politikası sonuçları hedeflenmelidir.

STRATEJİK DEĞİŞİM STRATEJİK DEĞİŞİM: Rekabette müşteri avantajı yaratmak, rekabeti yakalamak, uzun ömürlü bir kurum kültürü yaratmanın

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

126

Krizden Çıkış Yolları

ön koşulu operasyonel etkinliğimizi artırmaktan yaptığımız işleri diğerlerinden daha iyi yapmaktan hatta daha farklı yapmaktan geçiyor. Bu da operasyonel etkinliği daha etkşin hale getirmeyi ve stratejik değişim modeli oluşturmayı zorunlu kılıyor. Stratejik Değişim çatısı, Operasyonel etkinlik, Kaynak Merkezli Görünüm ve Uyumlu İşletme modelleriyle, kavramlarıyla ilintilendirilmelidir;

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

127

Krizden Çıkış Yolları

OPERASYONEL ETKİNLİK Süreç Analizi:Kurum Kültürü, Etkili yaşam kriterleri, Çalışan ve sosyal paydaşların tatmin kriterleri, İş sahiplerinin tatmin kriterleri, analiz edilmeli. Bu amaçla şu sorulara karşılık aranmalıdır; 

Paylaşılan misyonumuz?

Paylaşılan vizyonumuz?

Paylaşılan temel işletme değerlerimiz? Çekirdek uzmanlık alanlarımız?

Mevcut slogan ve sembollerimiz?

Hedefler ve amaçların paylaşımı? Çalışanlarımızın memnuniyeti / beklentileri / tatmini?

Tedarikçilerin memnuniyeti/ beklentileri / tatmini? İşletme yönetiminin memnuniyeti / beklentileri / tatmini?

Müşterilerimizin memnuniyeti / beklentileri tatmini?

Nasıl ölçüyoruz?

Organizasyonumuz?

Yapılanmamız?



Liderlik yeteneğimiz?



Eğlence ve dinlenmeye ayırdığımız zaman?

Check-up Sonuçları: Olası ortaya çıkacak kritik noktalar; Verimliliğin ve etkinliğin belirsizliği, kurum

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

128

Krizden Çıkış Yolları

içi uyumsuzluk, kalite düzeyinde yaşanan sorunlar, hedefleme eksikliği, gelecek belirsizliği, aidiyet, ortka akıl arayışlarının olmayışı, kısa dönemli çözümlere yönelme, başarı kriterlerinin tanımlanmamış olması, liderlik enerjisi yaratamamak, tatminsizlik, olacaktır.

Gelişim Araçları:Proje Ekibinin uygulayacağı gelişim araçları; Vizyonun, kurumun geleceğe bakışının, Kuruluşun var olma nedeninin, Temel Değerlerin , Çekirdek uzmanlık alanlarımızın, Amaçların, belirlenmesi ve kurum içinde yaygınlaştırılması içselleştirilmesi için model benimsenmesi Katılımın artırılması, işlevler sağlanması için model belirlenmesi,

arası

dengenin

Sosyal paydaş – çalışan – iş sahipleri – tedarikçiler zincirinin tatmin düzeylerinin ölçümü, Fizki yapının belirlenmesi,

iyileştirilecek

yönlerinin

Destek Araçları: İletişim ve paylaşım, kişisel yönetim, zor insaları yönetmek, yönetim ittifakı destekler, yönetim gücü takım çalışması, kurumsal kültür, ve benimsenecek modele göre, Kalite konularında eğitim desteği öneriyorum. Çıktılar: Projenin çıktıları ;çalışan memnuniyeti anketi, müşteri memnuniyeti anketi, iş sahipleri

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

129

Krizden Çıkış Yolları

memnuniyeti anketi, tedarikçi memnuniyeti anketi, ile projenin getirileri ölçülecektir.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

130

Krizden Çıkış Yolları

KAYNAK MERKEZLİ GÖRÜNÜM Süreç Analizi: Proje ekibi , kurumun en temel dayanağı olan Varlıklar ve Kaynakları (İnsan varlığı, Bilgi kaynakları, Sermaye kaynakları) , etkinlik – yatırım – getirisi açısından analiz etmeli, Varlıkların etkinliğini kaynakların da kullanım etkinliğini analiz etmeli, kurum bütçesini analiz sürecinden geçirmeli, eğitim ve bütünsel kalite düzeyini gözden geçirmeli ve şu soruların karşılığını aramalıdır; 

İşletme kapasitemiz?

Bilgi /insan / semaye varlığımız ve kaynaklarımız ?

Kaynaklarımızı etkin kullanıyor muyuz? Ürün / hizmet karlılık analizlerimizi nasıl yapıyoruz?

Yatırım getirilerimizi nasıl ölçüyoruz? İşletmenin genel bütçesi ve departman bütçeleri ve hedefleri yapılıyor mu?

Gerçekleşme analizi ve bütçe kontrollerini nasıl yapıyoruz? İş analizleri iş tanımları Görev yetki ve sorumluluklar Performans hedefleri Performans değerlendirmesi Fiziki olanaklar teknik / araç / ofis



Kalite Yönetim Çalışmalarımız?

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

131

Krizden Çıkış Yolları



Kalite yönetimimizin karşılaştırılması ? Özdeğerlendirme yöntemimiz?



Eğitim politikamız?

Eğitim proğramımız?

Eğitim türlerimiz?

Eğitim bütçemiz?

Eğitim hedeflerimiz?

Eğitim sonuç değerlendirmelerimzi?

Eğitimiz işletmeye etkisinin ölçülmesi?

rekabetle

Check-up sonuçları:Ortaya çıkacak olası kritik noktalar; doğru hedeflenme, doğru yatırım, karlılık, birikim sağlama, tasarruf, israf, kaynak yetersizliği, alanlarında olacaktır.

Gelişim Araçları:Proje Ekibinin uygulama araçları; Bütçe hedeflenmesi, Bütünsel Kalite Modeli, karlılık ve verimlilik hesaplamaları, yatırım getirilerinin ölçümü, alternatif kazanç ve kayıpların hesaplanması.

Bilgi İşletim sistemlerinin değerlendirilmesi ve seçimi olacaktır. Eğitim proğramının belirlenmesi olacaktır.

Destek araçları: Eğiticinin eğitimi, bütçeleme, Kalite modeli eğitimleri, Bilgi işletim sistemleri eğitimleri.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

132

Krizden Çıkış Yolları

Çıktılar:Bütçe kontrol formu, Ürün ve hizmet karlılık analiz formu, müşteri karlılık analiz formu, yatırım geri dönüş analiz formu, alternatif kazançlar, alternatif kayıplar değerlendirme formu, sermaye kazanç oranı değerlendirme formu, stokların dönme çabukluğu değerlendirme formu, olmalıdır.

UYUMLU İŞLETME: İşletmelerin tipik sorunlarıyla başetmenin amacı uyumlu bir işletme yaratmaktır. içteki uyum dışardaki engellerin aşılmasını daha da kolaylaştıracaktır.

Süreç Analizi:İşlevler arası ilişki düzeyi, Yönetsel ilişki düzeyi, İşletme karakteristiği, Kurumsal yönetim becerileri, İç çatışmalar, kayıplar, hücresel bütünlük özellikleri analiz edilerek, şu soruların karşılıkları aranmalıdır: 

Departmanlar arası bilgi akışı?

Raporlar İletişim formaları İş paylaşımları ortak iş kalemleri?

Veri akışı? İşletme karakteristiği: Korunması ve bertaraf edilmesi gerekn alışkanlıklarımız?

Etik değerlerimiz Firma marka ürün imajımız Dayanışma

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

133

Krizden Çıkış Yolları

Ekip çalışması takım ruhu İç iletişim Eleştiri ortamımız ? Öneri alma ve değerlendirme yöntemimiz ?

Check-up sonuçları: Olası ortaya çıkacak kritik noktalar; Kurumsal kimliğin içselleştirilmemiş olması, motivasyon eksikliği, uyumsuzluk, kararsızlık, hedefsizlik, hedeflere ulaşamama, etik değer yoksunluğu olacaktır.

Gelişim ve Detek Araçları:İç paylaşım yöntemlerinin geliştirlmei, veri akışı, iç performans değerlendirme yönetimi, karar alma sürecinin etkinleşmesi, korunacak ve uzaklaşılacak alışkanlıklarımızın elenmesi, dostluk ve dayanışma ortamını geliştirecek önlemler, eleştiri ortamının yaratılması, öneri değerlendirme sistemi ile geliştirlmeli ve desteklenmelidir. Çıktılar:İç performans değerlendirme formları, Öneri alma ve değrlendirme formları,

BÖLÜM ÜÇ : KRİZDEN ÇIKIŞ YOLLARI

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

134

Krizden Çıkış Yolları

KRİZDEN ÇIKIŞ YOLLARI

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

135

Krizden Çıkış Yolları

Kriz nedir?Sorusuna önceki sayfalarda yanıtlar aramaya çalıştık.Krizi şöyle tanımlamıştık ;kriz karşıtlar birliğinin denge konumunu kaybetme anıdır, momentidir.Yaşamaın kendisi karşıtlıkların dengesinde var oluyorsa , yaşamın her alanında da herşey kendi karşıtlığıyla bir denge sağlamaya girişirken dengenin kopuşma riskini de bir arada tutar.En anlamlı, en kapsamlı başdöndürücü denge hali doğada ve insandadır.En anlamlı, en kapsamlı başdöndürücü kopmalar da doğa ile olan bağımızda ve insan kimliğiyle olan bağımızda görülür.

Milyonlarca yıllık evren tarihinde doğal coğrafyanın kendi içinden gelen güçle kendi dengesini yaparak ve bozarak yeniden yaratmış.Ve insan doğanın yarattığı insan, doğal olmayan ortamda var olamayan insan , doğayla uyum içinde yaşamını sürdürmek yerine teknik eliyle coğrafyasının bozulmasında baş aktör olmuş.Doğayla insanın kavgasında ,insanın doğayla kavgasında, doğa coğrafyasını kaybederken, insan da kimliğini tarih içinde kaybedip yeniden kazanmıştır.Bu durum oluş ve yok oluşun sonsuzluğundan başlayıp sonsuzluğuna doğru gitmektedir.Ama bu gidiş doğrusal değildir, ininşli çıkışlıdır.

Buradaki ana konumuz işte bu iniş ve çıkışlarda denge halinin kopuşması durumunda kurumlar ve işletmelerin durumu ne olacak.Böylesi durumlardan çıkış yolu bulabilir miyiz?

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

136

Krizden Çıkış Yolları

Krizler aniden mi ortaya çıkıyor?

Evet ve hayır.Evet öncesinde bazı işaretler veriyor, ortaya çıkacağını öngörebilme fırsatımız var.Hayır bu fırsatı yakalayamıyoruz.Kriz durumlarının ortaya çıkış işaretleriyle bizim algılamamız arasında bir açıklık var, aniden ortaya çıkan durumlara da doğal reflekslerimizle yanıt verebiliyoruz.Kriz durumları tehditi karşısında fırsatımız ; kriz sinyallerini önceden algılayabilmeli, tekrarlanan sinyallere karşı kültür oluşturabilmeli, aniden gelişecek durumlara karşı da refleks yeteneklerimizi geliştirmeliyiz.

Her organizasyon en az bir kere kriz durumuyla karşı karşıya gelmiştir, gelecektir.Organizasyonlar birbirlerinden krizi önceden tanıma yeteneği ile ayrılabilir.Krizlerden öğrenme yeteneği gelişmiş organizasyonlar ; Ne zaman ? Nasıl? Niçin? Hangi tip krizler görülür tahmin edebilir.Kimse krizleri önleyemez.Ama Uyarıcı sinyalleri algılayabilenler iyi bir hazırlık dönemi geçirerek krizin etkisini azaltabilirler.

Her olay potansiyel olarak kurumumuz üzerinde etki yaratma gücüne sahiptir.Sistemimiz üzerinde etki yaratma güzcüne sahiptir.En önemlisi operasyonlarımızı aktivitelerimizi sona erdirme çökertme gücüne sahiptir.Her kriz farklı bir boyuttadır.Yaşayabileceğimiz önceden görülen ve ya yaşamakta olduğumuz krizin boyutu nedir?Küresel kriz ortamındayız.Ortamın

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

137

Krizden Çıkış Yolları

sıcaklığı her an herhangi bir ülkede bir kopuşmaya neden olabilir.Bu küresel kriz sürecidir.Ve ülkelerde yaşanan lokal krizlerin sayısı ve sıklığı artacak.Yapılabilecek şey krizden önce krizin kuvvetini , yayılabileceği alanları ve kriz kuvveti karşısında dayanma gücümümüzü ölçmektir.

Krizlerin karektristiğinde öğreniyoruz ki ;kriz anında herşey tamamen aykırı gelişiyor, hiç bir şey tamamlanamıyor, bilgi akışı yetersizleşiyor, zaman akıp gidiyor biz kontrol edemiyoruz, genel kontrolü kaybediyoruz, şiddetli biçimde dış tehdit altındayız, içerde korku yayılıyor, hazırlılıklarımız yetersiz, mentaliteler kuşatma altında.

Ne yapacağız?

Karar verme yeteneğimizi geliştireceğiz.

Durumu teşhis edeceğiz.

Kaybettiklerimizin ne kadarını geri kazanabilirz ona bakacağız.

Geri alamanın, kendine gelmenin, iyileştirmenin yollarını bulacağız.

Organizasyonumuzun öğrendikleriyle ilk sıcak anların sonrasında mevcut durumla organizasyonumuz arasındaki karşılıklı durumu ölçeceğiz.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

138

Krizden Çıkış Yolları

Telaşa düşmeden, iç bünyemizle ve dış çevremizle iletişim stratejisi geliştirirerek dayanışmayı ve paylaşımı artıracağız.

Nerelerde hata yaptık?

Uyarı sinyallerini doğru alabildik mi?

Teşhiste hatalar mı yaptık?

Sistemimizde mi hatalar yoğunlaşıyor?İletişimi nasıl yoğunlaştırmalıyız?

Sıcak anlardaki insan davranışları nasıl gelişti?

Kimler mağdur oldu?

Sonrasında yaraları nasıl saracağız?

Bir sonraki dalgaya kadar neler yapacağız?

Duygusal bir hazırlık dönemi. İletişim ağını kuvvetlendirmek. Önceki durumdan kalan yaraları onarmak, iyileştirmek, sistemimizi yeniden yapılandırmak.

Durumumuzu her an gözden geçirmek.

Hangi işaretler krizin işaretleridir?

Bir Veri tabanı oluşturmalı.Verilerle içerde bütümleşmeyi sağlamalı.Sinyallerin tanımını özümlemeli.Engelleri tanımlamalı.Eylem biçimini yaratmalı.Yönetimi ve tüm ekibimizi egzersizlerle yeni durumlara hazırlamalı.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

139

Krizden Çıkış Yolları

İşletim sistemimizden kaynaklanan hatalarımız nelerdi?

Yönetim felsefemiz, teknolojimiz, satandartlarımız, kalite düzeyimiz,risk alanlarımız, bilgi akış hızımız,strateji olayışı, kültür,insan faktörü, eğitim eksikliği, düşük düzeyde bakım, işine yatırım yapmama, moral kaybı, organizasyonumuzda işlevler arsı bağların kopukluğu,yönetim esnekliğinin olmayışı, kaynakların etkin kullanılamayışı, hedefsizlik, ölçüt koyamama, insanımızın algılama düzeneği, bilinci, bilgi düzeyi, insiyatif kullanmama.Hangileri bizim hatalarımızdı?

Nasıl korunacağız?

Kültürel yapımız bizi koruyabilir mi?Finansal gücümüz bizi koruyabilir mi?Ekonomik ve sosyal krizlerden yalnızca bir mi etkileniyoruz? Yoksa büyüklü küçüklü herkes nasibini alıyor mu?

Nasıl korunacağız?Çekirdek yeteneklerimize,çekirdek değerlerimize sarılarak.Çekirdek değerlerimizde , iş yapma biçimizde, temel değerlerimizde, bizi var eden nedenlerimizde neler varsa onlara sarılarak.

Yüksek düzeyde lokal, ulusal , uluslararası işbirliği, karşılıklılık ilkesi temelinde işbirliği geliştirerek.Uyarıcı sinyallere karşı uyanıklık içinde.Olası durumlara hazırlı planı geliştirerek.Yaralarımızı onararak.Heran her gelişmeyi değerlendirecek iç değerlendirme metodları kurarak.Eğitime değer vererek.Sonuçta bütünsel bir çaba göstererek.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

140

Krizden Çıkış Yolları

“Zenginlik; sabır, inat ve bileşeni ile üretilir.

Hep sonuçlara takılan akıl, kendini dar bir alana hapseder.

Metodlara takılan akıl bir kez kaybetse, bile bin kez kazanır.Üstelik israf etmeden kazanır.Zenginlik üretmek isteyen, sabrı, inadı, metodu potasında yoğurmak zorunda.”

Rüştü Bozkurt.25.8.2000 Dünya Gazetesi

Her gündüz iki gecenin arasındadır.

“ Ya ümitsizsiniz.Ya da ümit siz.

Ya çaresizsiniz.Ya da çare siz.”

Behçet Necatigil

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

141

Krizden Çıkış Yolları

UYGULAMA MODELİ Uygulama modeli olarak ekte sunulam yol haritası 1998 yılından beri kurumların gelişmesine stratejij değişimine ve yeniden yapılanmasına katkı sağlamak amacıyla geliştirmekteyim.Son dönemde yaşadıklarımızla yeniden düzenleme fırsatı buldum.

Herşeyi modellerden beklememek gerekir.Modeli yaşadıklarımızla karşılaştırarak test etmeli.Her deneyimin ardından da önceki durumla uygulama sonrası elde edilen sonuçların işe olan katkısını , ölçmek gerekir.Öğrenmeyi yaşamın tüm alanlarına taşıyan organizasyonlar uyguladıklarından öğrenerek öğrendiklerini uygulayarak kültürel gelişimi , davranış ve tutum değişikliğini sağlayabilirler.

Uygulama modeli Stratejik değişim ve yeniden yapılanma amaçlı Proje Ekibinin yol haritası olacaktır.İşletmelerine kurumlarına bu modelle çıkış yolu arayanlarla , günü kurtarma politikalarını bırakıp uzun dönemli hedefleri olan kişi ve kurumlarla herzaman iletişime açık olacağım.

EK 3.uygulama modeli

“Zenginlik; sabır, inat ve bileşeni ile üretilir.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

142

Krizden Çıkış Yolları

Hep sonuçlara takılan akıl, kendini dar bir alana hapseder.

Metodlara takılan akıl bir kez kaybetse, bile bin kez kazanır.Üstelik israf etmeden kazanır.Zenginlik üretmek isteyen, sabrı, inadı, metodu potasında yoğurmak zorunda.”

Rüştü Bozkurt.25.8.2000 Dünya Gazetesi Her gündüz iki gecenin arasındadır. “ Ya ümitsizsiniz.Ya da ümit siz.

Ya çaresizsiniz.Ya da çare siz.”

Behçet Necatigil

SONSÖZ SONUÇ OLARAK

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

143

Krizden Çıkış Yolları

Sorunların kaynağını, geleceğin resmini çizebilmenin yolu insanın bir işi başarabilme isteğinden ve arzusundan geçiyor. Üzerimizdeki baskıları, olumsuzları olumluluğa götürebilmek, ülkemizin insana doğaya uyumlu bir gelişme yoluna yöneltebilmek bir tek insanın bir tek işi başarabilmesinden geçiyor diyorum.

DÜNYANIN ARDINDAKİ İNSAN: Hepimiz gibi yoğun bir iş ortamında yoğrulan bir iş adamı evine fazla zaman ayıramakta, 8-9 yaşlarında da bir oğlu varmış, oğlu ile zaman zamn hafta sonları dolaşmaya çıkarlarmış. Yine bir hafta sonu oğlu evde huysuzlanıyor, babsıyla dışarıya çıkmak istiyor. baba elnde gazetesi bir Pazar keyfi yapmanın tadını çıkarmak istiyor, çocukta bir türlü gazetsini okutmuyor adama.

Baba diyorki al şu gazeteyi, burada bir dünya haritası var, bak şimdi birkaç parçaya ayırıyorum, bunları düzgünce birleştirirsen seninle dışarıya çıkarız. Oğlu gidiyor bir kaç dakika sonra küçük parçalara ayırılmış gazeteyi parçalarını bantla yapıştırmış olarak geri dönüyor. ” Bak baba parçaları tamamladım” diyor.

Adam şaşkın, oğluna bunu bu kadar zamanda nasıl yaptığını soruyor. ” Çok kolay oldu, sen elinde gazetenin içini görüyordun, senin tarafında dünya haritası vardı, benim tarafımda ise bir adamın resmi vardı ben adamı tamamladım, dünya haritası da kendiliğinden yerine oturdu. ”

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

144

Krizden Çıkış Yolları

İNSANDAN BAŞLAYALIM, DÜZELTMEYE DÜNYANIN İNSANLA BAŞLAYALIM.

DÜNYAYI ARDINDAKİ

Günümüz iş dünyası da dünya kadar karmaşık, coğrafyası çok çeşitli iklimlerin altında fırtınaya tutulmakta, en ücra köşelerine kadarsınır tanımaz iletişim teknolojileriyle bilginin teknolojinin kültürün akıl almaz transferleriyle fırtınaya tutulmakta . İletişim teknolojilerindeki sınırsız gelişmeler durağan olarak yeryüzünde ne varsa hepsinin tahtını zorluyor. Devletlerin despotluğunu, kapalılığını bilginin sınırları içine hapsedilmesini ortadan kaldırırak, yüksek bir dinamizmle dünyanın bir ucundan diğerine saniyenin ondalılarına indirdi.

Bu korkunç kaosta olguların tesadüfenbirbiriylr ilintisizce bir araya geliyormuş gibi gözüktüğü bir kaosta rekabette üstünlüğü nasıl elde ederiz? Hangi metodlarla rakiplerimizin önüne geçebiliriz? İşte iş dünyasının profesyonellerini uğraştıran başlıca sorular bunlar.

Metodlar şeffaflaştı. Sizin elde edemediğiniz sermaye ve işgici kapasiteleri ve kullanım metodlarına herkes kolayca ulaşabiliyor, daha iyi verimlilik metodları geliştirebiliyor, pazarın sınırları ortadan kalkmış dünya tek bir dünya olmuş.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

145

Krizden Çıkış Yolları

Rakibinizin size sizin rakibinize üstünlük kuramayacağı ne kaldı? İNSAN GÜCÜNÜZ, İNSANİ GÜCÜNÜZ KALDI Sizin herşeyiniz taklit edilebilir, teknolojiniz, stratejileriniz, yöntemleriniz. Taklit edilemeyen gücünüz İNSAN ‘dır. İnsan gücününüzle oluşturduğunuz KÜLTÜRÜNÜZÜ taklit edemezler. İnsan sosyal varlığı. toplıluk içinde insanların davranışları sosyal tepkileri, algılama haritaları olarak topluluğa bakıldığında bir bütünselliği yansıtır. Bir çatı altına topladığınızda birinin diğerinden farkı yokmuş gibi gözükür. Hepsini birbirinin aynı sanırsınız.

Ama benzeri olmayan şey insanın düş gücüdür. Hiç bir insanın DÜŞ GÜCÜ diğeriye aynı güçte olamaz, Aynı düşü iki insan aynı anda görebilir mi? Tekrarlanan kabuslardır.

GELECEĞİMİZİ BELİRLEYEBİLMEK İÇİN, GELECEĞİ YAKALAMAK İÇİN İNSANIMIZIN DÜŞ GÜCÜNE SAHİP ÇIKALIM. KABUSLARI BİLİNCE AKTARALIM.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

146

Krizden Çıkış Yolları

Küresel ekonomi, hep daha fazla üreterek, yeni pazarlara yeni teknolojilerle yeni ürünleri, yeni müşteirlerle buluşturarak daha hızlı davranarak önegeçmeyi amaçlarken, bugün bunların da yetmediğini anlayarak rekabette insan boyutuna nasıl yöneldi? Şirketler – kurumlar avantaj yaratmanın sonuna nasıl geldiler ?

Rekabette insan boyutunu keşfedenler, insanın varlığını kimliğini nereye kadar didikleyecekler?

Geriye ne kaldı dersiniz?

Mayıs 2002 Batıkent/ANKARA

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

147

Krizden Çıkış Yolları

MUSTAFA KEMAL GÜLTEKİN 1960 Lamos (Esentepe) –Ermenek‘de doğdu. Evli bir çocuklu. A. Ü. DTCF. Rus Dili ve Edebiyatı Bölümünü bitirdi. Marmara Ün. ”Çağdaş Yönetim Teknikler” proğramını tamamladı. İş hayatına 82’de aile işlerinde başladı. İki işyeri kurdu, bıraktı. İlaç ve Lastik sektöründe satış ve pazarlama alanlarında profesyonelce çalıştı (87-98).

Yeniden kendi işlerini kurdu, 2001 yılında ticari faaliyetini durdurdu.

Kendi kuruluşu, Big. Birleşik İhtisaslar Grubu Danışmanlık ve Eğitim firmasında ;geliştirdiği Stratejik Değişim ve Yeniden Yapılanma modeli ve Eğitim Proğramlarını, “Yönetim ve Eğitim Danışmanı “ olarak uygulamaktadır.

Yazar, T. T. G. V Projelerinde Danışmanlık, OSTİM – KüGEM Eğitim Merkezinde Eğitimler verdi. OSİAD (Ostim Sanayici ve İşadamları Derneği) Yönetim Kurulu üyesi olarak ;”Yöresel ve Bölgesel Kalkınma Modeli “ Projesini geliştirdi.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

148

Krizden Çıkış Yolları

Yazarın bu ilk kitabıdır. Ayrıca “Köpük Profesyonellik- Profesyonellik Tuzağı” ve “Satış Temsilcisi Profesyonel Gelişim Proğramı” adlı kitapları baskıya hazırlanmaktadır.

Krizde Yönetim Krizde Chek-Up ve

149

Krizden Çıkış Yolları