Temat: Historia zabawek – dzielny ołowiany żołnierz Autorka: Dominika Surała, Portal Mała Psychologia Adaptacja scenariusza: Marcin Koziński Informacje dodatkowe: Scenariusz został przygotowany na potrzeby zajęć muzealnych prowadzonych przez edukatorów Muzeum Wojska w Białymstoku, towarzyszących wystawie czasowej „Zabawki wojskowe” (czerwiec-sierpień 2019 r.)
Zdjęcie: Eksponat ze zbiorów Muzeum Zabawy i Zabawek w Kielcach, prezentowany na wystawie „Zabawki militarne”
*** Wiek uczestników: 6-8 lat Liczba uczestników: dowolna Czas trwania: 60 minut Forma pracy: indywidualna i grupowa *** Cel zajęć: zapoznanie uczestników z historią zabawek – ołowianych żołnierzyków oraz zaprezentowanie metod ich produkowania. Zagadnienia: a) Poznawanie przeszłości. Jakimi zabawkami bawiły się kiedyś dzieci? Z czego były wykonane? b) Zapoznanie się z historią i sposobem produkowania ołowianych żołnierzyków; c) Poznanie bajki Hansa Christiana Andersena „Dzielny ołowiany żołnierzyk”. 1
Cele szczegółowe: a) dziecko pamięta i umie opisać historię ołowianych żołnierzyków; b) dziecko charakteryzuje proces i metody wytwarzania tego rodzaju zabawek; c) dziecko potrafi opowiedzieć bajkę „Dzielny ołowiany żołnierzyk” Hansa Christiana Andersena; d) dziecko rozumie pojęcie „dioramy”. Środki i metody dydaktyczne: Komentarz słowny odnoszący się do historii i metod powstawania ołowianych żołnierzyków, któremu towarzyszą nowoczesne środki audiowizualne: filmy, zdjęcia, metody aktywizujące dziecko (praca grupowa). *** Przebieg zajęć: A) Porozmawiamy? - Kiedy ja byłem/ byłam w Twoim wieku moją ulubioną zabawką był/była … - Jakie znacie zabawki „militarne?” (czołgi, żołnierzyki, koniki, samoloty itd.); - Czy znacie jakieś bajki, w których one występują? („Toy Story”, „Dziadek do Orzechów” itd.). B) Poczytamy razem? (lub, dla leniwych: „Obejrzymy razem bajkę?”) a) Baśń Hansa Christiana Andersena „Dzielny ołowiany żołnierzyk" Link (tekst): https://tiny.pl/tzt2p Link (film animowany): https://www.youtube.com/watch?v=Oap5NhIT3fc b) Pytania: - Jakie były w niej zabawki? - Z czego były zrobione? - Dlaczego żołnierzyk się stopił? - Jakie są Wasze ulubione zabawki? C) Porozmawiamy? - Jak powstają ołowiane żołnierzyki? Historia żołnierzyków jako zabawek - żołnierzyki wykonywano tradycyjnie ze stopu dwóch metali – ołowiu i cyny. Następnie, po odlaniu stopu i jego wystygnięciu, były ręcznie malowane. Link: https://www.youtube.com/watch?v=cKkER6_Pucc - Jak myślicie, dlaczego dzieci kiedyś i dziś lubiły bawić się żołnierzykami? Od najstarszych czasów dzieci lubiły w swoich zabawach naśladować dorosłych. Bycie rycerzem lub w późniejszych czasach żołnierzem było bardzo podziwiane przez społeczeństwo; stąd też dzieci chętnie bawiły się zabawkami naśladującymi tego rodzaju zawód. Dlatego też żołnierzyki nie zawsze wyglądały identycznie – w różnych okresach historii i w różnych kulturach miały inne mundury i uzbrojenie. Pierwsze odnalezione żołnierzyki to-co pewnie Was zaskoczy – drewniane figurki obrazujące wojowników egipskich, uzbrojonych w tarcze i włócznie. Mają obecnie ok. 4 tysięcy lat. Nie służyły one jednak do zabawy – miały strzec swojego właściciela po śmierci i zostały z nim pochowane. Nie zawsze tego rodzaju figurki służyły wyłącznie do zabawy. Często za ich pomocom prawdziwi dowódcy historyczni planowali strategię bitew. 2
- Czy wiecie czym są dioramy? Jest to rodzaj makiety modelarskiej stworzonej przy wykorzystaniu różnych technik plastycznych. Można na nich układać żołnierzyki obrazując np. bitwę.
Zdjęcie: David Emmite, „Book Club”, licencja CC BY-NC-ND 4.0
D) Warsztat plastyczny – budujemy dioramę! Na dużych kartkach papieru (najlepiej tektury) dzieci budują dioramę. Wykorzystują do tego materiały plastyczne znalezione w domu: farby, plastelinę, bibułę, klej itd., które przy pomocy rodziców zamieniają w co im tylko wyobraźnia podpowiada – las, wzgórze, miasto, zamek. Mogą przydać się też przedmioty zupełnie nieoczywiste jak patyki po lodach, zasuszone liście, kasztany, fragmenty starej palmy Wielkanocnej, kamyki, piasek. Potem dzieci umieszczają w dioramie ołowiane żołnierzyki. Jeśli tych nie ma akurat na półce, śmiało mogą zastąpić je chociażby ludziki Lego.
3