Momentum GGZ Eet- en gewichtsproblemen
Eet- en gewichtsproblemen
Momentum GGZ Baronielaan 18 4818 RA Breda T +31 (0)76 304 00 15
Beheerst gewicht je leven? “AIs je in de spiegel kijkt ben je ontevreden of misschien kijk je zelfs al niet meer. Hoe je eruit ziet, wat je weegt, bepaalt in sterke mate hoe je je voelt die dag. Het wordt weer een dag waarin je het gevecht aangaat met dat lijf, met eten en met je gewicht. Sporten, bewegen, vooral meer bewegen vandaag en misschien het zoveelste dieet of gewoon hongeren braken of laxeren. Maar voor de dag voorbij is, wordt het je duidelijk dat het ook vandaag niet lukt. Een eetbui, of te weinig bewogen of misschien toch wat extra’s gegeten. Je voelt je weer zwak, bent boos op jezelf, het maakt je verdrietig. Wanhoop, misschien afkeur of zelfs walgen van wie je bent, of hoe je eruit ziet. Morgen moet het anders. Je neemt je voor dat je het verlies van vandaag zal compenseren. Het zal je uiteindelijk lukken. Maar de volgende dag ziet er alweer zo uit.” Goed behandelbaar Mensen die problemen hebben met hun uiterlijk, hun gewicht of met eten voelen vaak schaamte. Ze zien hun probleem als een (teken van) zwakte. Toch is dat helemaal niet nodig. Je kiest niet voor een probleem met eten of een probleem met je gewicht. Het overkomt je en er zijn vele redenen te geven waarom je met dergelijke gedachten over jezelf leeft. Zo komen problemen met eten voor bij heel begaafde mensen die de lat voor zichzelf heel hoog leggen en daardoor ook vaker teleurgesteld raken of zelfs faalangst ontwikkelen. Maar het kan ook zijn dat je sterke minderwaardigheidsgevoelens hebt. Door hard aan jezelf of aan je lijf te werken, hoop je dat je sterker, assertiever en gelukkiger zal worden. Zo zijn er nog vele redenen die gelukkig goed behandelbaar zijn. Door een goed doordacht psychotherapeutisch behandelprogramma worden goede resultaten behaald.
Feiten Ongeveer 22.000 mensen in Nederland lijden aan boulimia nervosa. Jaarlijks komen er ongeveer 2200 mensen bij. Er zijn geen aanwijzingen voor een toename. Boulimia nervosa komt veel vaker voor dan anorexia nervosa. De Nederlandse cijfers wijken niet af van die in andere geïndustrialiseerde Westerse landen.
Wat is Binge Eating Disorder? Naast anorexia en boulimia wordt vaak ook ‘Binge Eating Disorder’ (BED), ook wel eetbuienstoornis genaamd, als een ander eetprobleem gezien. Het lijkt in veel opzichten op anorexia en boulimia. De lichamelijke aspecten kunnen verschillen, maar de sociale en psychische achtergronden kunnen overeenkomsten vertonen. BED kan leiden tot gebrek aan essentiële stoffen (zoals vitamines, mineralen) en het uit balans raken van de natrium/kalium huishouding. Dit zijn heel gevaarlijke gevolgen. BED is veel meer dan alleen soms een frustratie
BED (Binge Eating Disorder) komt even vaak voor onder mannen als onder vrouwen. Het is niet bekend hoe vaak BED onder de Nederlandse bevolking voorkomt.
‘wegeten’. Het kan het hele leven gaan overheersen. Het wordt dan tijd om er iets aan te doen en steun en hulp te zoeken voor het probleem. Mensen met BED/eetbuienstoornis zullen zichzelf in veel van de punten herkennen. Wanneer veel van de genoemde
Anorexia nervosa is zeldzaam. Ongeveer 5600 mensen in Nederland leden het afgelopen jaar aan anorexia nervosa.
criteria van toepassing zijn, en zeker wanneer de net genoemde lichamelijke verschijnselen optreden, is het belangrijk dat er hulp wordt gezocht. Maar ook als je geen duidelijke lichamelijke klachten hebt, is
Jaarlijks komen er ongeveer 1300 mensen met anorexia nervosa bij. Ongeveer evenveel patiënten genezen jaarlijks, al is het vaak gedeeltelijk of tijdelijk.
het verstandig in te grijpen. Hoe eerder er hulp en
De Nederlandse cijfers wijken niet af van die in andere landen.
Veel sociale gevolgen van BED komen sterk overeen
openheid komt, hoe groter de kans op genezing. De sociale gevolgen met die van Boulimia Nervosa. Je bent voortdurend
bezig met piekeren over eten, gewicht en je lichaam.
De lichamelijke gevolgen
Je besteedt veel tijd aan het plannen van eetbuien
Ook BED is erg ongezond voor je lichaam vanwege
en het geheimhouden daarvan. Je probeert zo
je onregelmatige eetpatroon, je grote eetbuien en het
onopvallend mogelijk aan eten te komen en gaat
overgewicht. Je lichaam heeft hier veel onder te lijden.
misschien veel verschillende supermarkten af zodat
Je kunt een tekort aan voedingsstoffen krijgen door het
je niet alles op dezelfde plek hoeft te halen. Hier gaat
overeten. Dit kan leiden tot luchtweginfecties, nieruitval,
erg veel tijd in zitten.
blindheid of een hartaanval. Overgewicht heeft gevolgen voor je bloeddruk. Je hart
Daarnaast schaam je je erg over je eetgedrag en je
moet meer moeite doen om het bloed door je aders
lichaam. Je voelt je zwak omdat je je eetbuien niet
te pompen, omdat deze dichtslibben. Je bloeddruk
kunt stoppen en je je gewicht niet kunt handhaven.
verhoogt. Hierdoor kun je hersenbeschadiging of een
Als je gewicht toeneemt kun je zelfs echt gaan
hartstilstand krijgen.
walgen van jezelf. Misschien durf je niet meer goed
Door het regelmatig veel eten rekt je maag uit, en in
over straat omdat je zo’n hekel hebt aan je lichaam
ernstige gevallen kan zelfs de maagwand scheuren.
en ga je denken dat iedereen naar je kijkt en over je
Maar dit gebeurt gelukkig niet vaak.
oordeelt. Gedachtes hierover en over eten beheersen
Je hebt een verhoogde kans op suikerziekte.
je leven, waardoor er weinig ruimte overblijft voor
Je honger- en verzadigingsgevoel raken verstoord. Je
andere dingen.
weet niet meer wanneer je honger hebt of wanneer je vol zit.
Ook als je BED hebt, kun je dus al snel in een sociaal isolement belanden.
Door het overgewicht kun je last krijgen van je gewrichten omdat deze worden overbelast.
De eetbuien kosten je veel geld, en zo kun je in de
Door het vele eetbuivoedsel, vaak rijk aan suikers, kun je
financiĂŤle problemen komen. Misschien steek je jezelf
gebitsproblemen krijgen zoals ontkalking van de tanden,
wel in grote schulden of ga je stelen vanwege je
slijtage van het tandglazuur en tandvleesontsteking.
eetbuien. Je schuldgevoel vergroot, en je zelfvertrouwen
Je kunt last krijgen van slaapstoornissen, chronische
gaat steeds verder omlaag.
vermoeidheid en lusteloosheid.
Wat is Boulimia Nervosa?
De frequentie van de eetbuien varieert van persoon
Boulimia nervosa (verkort tot boulimia) betekent
tot persoon. De ene patiënt(e) heeft twee eetbuien
letterlijk ‘eetlust als een os door nerveuze oorzaken’.
per week, de andere heeft er velen per dag.
Ook deze naam klopt niet helemaal, omdat er sprake
Na een eetbui proberen boulimia-patiënten het eten
is van eetbuien die worden afgewisseld met perioden
zo snel mogelijk weer kwijt te raken. Vaak gebeurt
van (bijzonder) matig eten. Bovendien hoeft het niet
dit door zelf opgewekt braken en/of het gebruik van
zo te zijn dat mensen met boulimia een grote eetlust
laxeermiddelen en/of plasmiddelen. Het kan ook
hebben voordat ze een eetbui krijgen. Het gaat om
zijn dat er geen gebruik wordt gemaakt van deze
het eten, niet om het stillen van honger. De drang om
middelen, maar dat na een periode van eetbuien een
te eten lijkt op een verslaving. Boulimia wordt dan ook
periode van streng vasten volgt. Als reactie op het
wel eetverslaving genoemd.
hongergevoel dat door het vasten ontstaat, kunnen weer nieuwe eetbuien volgen. Ook het feit dat
Tijdens een eetbui worden grote hoeveelheden eten
patiënten weten dat zij het eten na een eetbui weer
naar binnen gewerkt en hebben de patiënten het
snel kwijt kunnen, vormt vaak een voorwaarde voor
gevoel dat zij de controle over hun eetgedrag kwijt
het optreden hiervan.
zijn. Zij kunnen niet meer stoppen met eten. Het voedsel is dikwijls calorierijk en wordt vaak zonder
Net als anorexia-patiënten zijn boulimia-patiënten
proeven doorgeslikt. Meestal is het voedsel dat de
dus
patiënten zich buiten de eetbuien om niet toestaan.
lichaamsomvang. De meeste boulimia-patiënten
geobsedeerd
door
voedsel,
gewicht
en
hebben echter een normaal gewicht, al komt het ook De drang tot eetbuien is vaak zo groot dat patiënten
voor dat ze mager of dik zijn. Wat hun gewicht ook
deze gaan plannen. Zo kunnen patiënten bijvoorbeeld
is, in hun beleving zijn ze in ieder geval te dik en ze
gedurende de dag, op hun werk, nauwelijks iets
proberen dan ook voortdurend slanker te worden of
eten, om zich ‘s avonds wanneer ze alleen zijn over
op gewicht te blijven. Boulimia-patiënten schamen
te geven aan een eetbui. Maar een eetbui kan ook
zich vaak erg voor hun eetbuien en proberen deze
ontstaan wanneer patiënten het gevoel hebben
voor de buitenwereld verborgen te houden. Vandaar
‘over de schreef’ te zijn gegaan, omdat zij iets meer
dat zij ogenschijnlijk vaak normaal functioneren.
gegeten hebben dan zij zichzelf hadden toegestaan.
Het vraagt moed om te worden wie je diep van binnen bent.
De sociale gevolgen
mee verder te leven. Als ze er uiteindelijk toe zijn
Boulimia-patiënten stellen, net als een anorexia-
gekomen hun probleem aan anderen te vertellen,
patiënten, hoge eisen aan zichzelf. Daarom
voelen ze zich nog vaak alleen. Het is moeilijk om
beschouwen zij het feit dat zij hun eetgedrag
aan buitenstaanders duidelijk te maken wat het
niet in de hand kunnen houden als gebrek aan
betekent om met zo’n dwang te moeten leven.
wilskracht en zelfbeheersing. Hierdoor voelen ze zich schuldig en krijgen ze vaak een hekel
De lichamelijke gevolgen
aan zichzelf. Als ze er daarnaast ook nog niet in
Bij boulimia nervosa kunnen als gevolg van het
slagen het, in hun ogen, ideale lichaamsgewicht
onregelmatige eetpatroon, het braken en het
te handhaven, kan dit uitlopen op een enorme
laxeren een groot aantal klachten optreden.
walging van zichzelf.
• Bij vrouwen kunnen menstruatiestoornissen optreden. De menstruatie is dan erg onregelmatig
Omdat ze zich zo schamen en bang zijn om
of blijft uit.
afgewezen
• Verstoring van het honger- en
te
worden,
proberen
boulimia-
patiënten vaak hun eetbuien voor anderen
verzadigingsmechanisme. De patiënten weten
verborgen te houden. Het braken en het gebruik
niet meer wanneer zij honger hebben of
van laxeermiddelen houden zij uiteraard ook
wanneer zij vol zitten.
geheim. Zo lijden velen van hen jarenlang een soort
• Door veelvuldig braken komen de slokdarm en
“dubbelleven”, waarbij zelfs een levenspartner,
de mondholte voortdurend in contact met het
ouders of een beste vriendin niet op de hoogte
maagzuur. Hierdoor wordt het glazuur van het gebit
zijn van hun problematiek. De eetbuien fungeren
aangetast (erosie) en kunnen de speekselklieren
dan als uitlaatklep om ogenschijnlijk probleemloos
opzetten. Ook keelpijn en langdurige heesheid
te blijven functioneren en om negatieve emoties
kunnen door het braken ontstaan.
kwijt te raken.
• Door het gebruik van laxeer- en vochtafdrijvende middelen raakt de vochthuishouding verstoord.
Boulimia-patiënten voelen zich dan ook vaak erg
Het gevolg hiervan kan een lage bloeddruk zijn
eenzaam in de worsteling met hun ziekte. Ze
met klachten als duizeligheid, zwakte, een licht
zoeken pas hulp als de wanhoop te groot is om
gevoel in het hoofd en flauwvallen.
• Door braken of het gebruik van laxeermiddelen
Wat is Anorexia Nervosa?
kan een tekort aan kalium ontstaan, wat kan leiden tot nier- en leverbeschadigingen, spierkrampen,
De naam anorexia nervosa (verkort tot ano-
hartritmestoornissen en hartstilstand.
rexia) betekent letterlijk vertaald vanuit het Latijn
• Er kan een tekort aan vitaminen en mineralen
“gebrek aan eetlust door nerveuze oorzaken”.
ontstaan. Ook kan bloedarmoede optreden.
Deze naam is eigenlijk misleidend, omdat de
• Bij patiënten die regelmatig veel eten, rekt de
patiënten die hieraan lijden geen gebrek aan
maag uit. In het ernstigste geval kan de maagwand
eetlust hebben, maar juist doelbewust proberen
scheuren door het plotselinge uitzetten van de
hun eetlust en hongergevoel te onderdrukken.
maag. Dit laatste komt echter niet zo vaak voor.
Anorexia zou eigenlijk beter “magerzucht” of
• Patiënten kunnen verslaafd raken aan de
“lijnziekte” genoemd kunnen worden, want de
laxeermiddelen.
patiënten hebben een onweerstaanbare drang om af te vallen. Ze zijn er als het ware aan ver-
De meeste lichamelijke symptomen kunnen
slaafd en gaan ermee door, zelfs als zij al sterk
zich herstellen als de eetstoornis verdwijnt. Dit
zijn vermagerd.
kan echter wel enige tijd duren. overigens geldt dit niet voor schade aan het gebit. Omdat veel
Alles wat te maken heeft met eten, gewicht en
mensen met boulimia nervosa een normaal
lichaamsomvang is een obsessie voor anorexia-
lichaamsgewicht hebben, is het door anderen
patiënten. Ze tellen voortdurend calorieën en
vaak moeilijk te zien dat zij een eetstoornis
tobben over wat ze wel of niet moeten eten.
hebben. Omdat de patiënten zich doorgaans over
Voedsel wordt slechts als “toegestaan” be-
hun eet- en purgeergedrag schamen, spreken
schouwd als het weinig calorieën bevat; vooral
zij vaak niet over hun lichamelijke klachten,
suikers (koolhydraten)en vetten zijn taboe.
waardoor deze onopgemerkt blijven. Dit maakt
Vaak eten anorexia-patiënten iedere dag dezelf-
boulimia nervosa tot een lichamelijk gevaarlijke
de dingen volgens een zichzelf opgelegd ritueel.
ziekte.
Iedere afwijking van dit strikte regime kan paniek oproepen en wordt daarom op alle mogelijke manieren vermeden.
Een eetstoornis treft niet alleen vrouwen... Volgens de cijfers zou er 10% van de bevolking een eetstoornis hebben en daarvan zouden er 5-10 % man zijn. Deze groep mogen we niet vergeten.
Deeltijdbehandeling Breda
Programma-onderdelen Dag 1 09;00 - 10:30 Eetgroep 10:30 - 11:00 PAUZE 11:00 - 12:30 LG groep 12:30 - 13:00 PAUZE 13:00 - 14:30 Psychotherapie 14:30 - 15:30 Individueel gesprek 15:30 - 16:30 Individueel gesprek 16:30 - 17:00 Dagafsluiting
Dag 2 09:00 - 10:30 Systeemgroep 10:30 - 11:00 PAUZE 11:00 - 12:30 LG Sporten 12:30 - 13:00 PAUZE 13:00 - 14:30 CGT 14:30 - 15:30 Individueel gesprek 15:30 - 16:30 Individueel gesprek 16:30 - 17:00 Dagafsluiting
Eetgroep Wat is het? De naam zal je al wel het een en het ander zeggen. We horen je denken: “Deze groep gaat vast over het eten. Dat wat ik wel en niet eet, dat wat ik wel en niet goed doe. Het volgen van een eetplan, een richtlijn om te eten zoals het moet, zoals normaal is. En dan moet ik zeker nog elke week op de weegschaal staan en mijn gewicht in de gaten houden.” Ja en Nee. Deze groep gaat inderdaad over eten. Het gaat over eten in zijn algemeenheid, over alles wat met eten te maken heeft. Over hoe jij over eten denkt, wat de samenleving er eigenlijk van vindt en wat wij in de samenleving “normaal” vinden. Want, is dat eigenlijk wel zo normaal? En past dat “normaal” wel bij jou? Natuurlijk bespreken we ook hoe je omgaat met eten, dat je een eetbui hebt gehad of het braken/laxeren of andere vorm van compenseren niet hebt kunnen laten. Dat allemaal ook, maar dan vooral onderzoekend.
Lichaamsgerichte groep Wat is het? Deze groep gaat over je lichaam en alles wat daar mee samenhangt. Veel mensen die last hebben van eet- en gewichtsproblemen hebben een negatief lichaamsbeeld. Hun lichaam is niets meer dan een lijf wat niet goed of niet goed genoeg is. Het moet nog slanker, nog mooier, nog sterker of gespierder. Het is haast een spiegel van hoe we onszelf zien. In deze groep gaan we op onderzoek uit naar jouw lichaam. Hoe voelt het eigenlijk, hoe ga je er mee om en wat doet jouw lichaam allemaal voor jou? Wat betekent het eigenlijk om goed voor je lichaam te zorgen en hoe doe je dat? Dit zijn enkele vragen die in deze groep door middel van onder andere oefeningen aan bod komen. Ook willen we je in deze groep prettige ervaringen laten op doen met dat ongewenste lichaam.
Systeemgroep Wat is het? Het woord “systeem” staat voor “gezin en/of relatie”. Makkelijker gezegd, bedoelen we de mensen die het dichtste bij jou staan. Dit zijn vaak je ouders, broers en/of zussen, partners en/of vrienden. In de systeemgroep wordt besproken hoe deze mensen die het dichtste bij je staan invloed hebben op jou en jij op hen. Zoals je misschien wel weet, of steeds meer gaat zien/merken, heeft jouw probleem met eten en/of gewicht ook invloed op de mensen om jou heen en de relatie die jij met hen hebt. Er wordt gekeken naar de diverse relaties in je leven en hoe jij die eventueel kunt veranderen en/of verbeteren.
CGT groep Wat is het? Mensen kunnen verschillend reageren op dezelfde situatie. Eenzelfde gebeurtenis kan totaal verschillende emoties oproepen. Zo kan de een zich voor een examen erg gespannen voelen, terwijl de ander daar kalm onder blijft. Dit komt omdat gevoelens worden beïnvloed door de manier waarop over het examen wordt gedacht. Met andere woorden: mensen nemen situaties niet zomaar ‘objectief’ waar, maar doen dat op een persoonlijke (‘subjectieve’) manier. De manier waarop je tegen een situatie aankijkt bepaalt sterk hoe je je daarover voelt. Bij verschillende klachten zijn negatieve gedachten een automatisch proces geworden. Het is een gewoonte geworden om op die manier te denken. Zo gewoon dat je er niet eens meer bij stilstaat welke gedachte je hebt. Het lijkt daardoor alsof je vanzelfsprekend een bepaald gevoel krijgt naar aanleiding van een gebeurtenis of een situatie. In deze groep gaan we proberen hier wat inzicht in te krijgen.
Momentum GGZ Eet- en gewichtsproblemen