Searching GOD

Page 1

vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

1

vlwUkd \ bk&m;&SmazGjcif;c&D; rmuk ('贸e)


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

2

trSmpum; bk&m;taMumif; pOf;pm;&SmazGMuonfh 'óeynm&Sif wdkif;u ]]bk&m; (odkU) teEÅtjzpfawmf&Sift,ltq[m pdwfaumif;ESvHk;aumif;&dSolwdkif;\ tawG;xJrSm &dSaepNrJyg/ tJ'Dt,ltqudk b,f,Ofaus;rI? b,f"avhxHk;wrf;pOfvm urS wm;qD;rxm;Edik yf g}}[k qdyk gonf/ rSeyf gonf/ vl[o l nf bk&m;udktoGiftrsdK;rsdK;jzifh r&SmazGbJraeEdkifaom ADZ"gwfcH ygvmonfhowÅ0gyDyD bmoma&;rSm toGiftrsdK;rsdK;jzifh csO;f uyfwwfMuygonf/ xdUk aMumifh ]]vlwUkd \ bk&m; &SmazGjcif; c&D;}}onf 'óeaA'udk tajccHjyD; teEÅtjzpfawmf&SifESifh &Sifawmfjrwf\wefcdk;£'¨dyg'ftaMumif;udk &SmazGMunfhjcif; oufouf jzpfygonf/ bmoma&; ordkif;wpfck r[kwfyg/ bmomrsm;rS t,ltqtqifhqifh ay:aygufvmyHkudk &dk;&dk; awG;Munfhjcif;om jzpfygonf/ 0goemt&if;wnfjy;D vufvrS ;f rSo D avmuf jyKpx k m; ygonf/ c&D;vrf;nTew f pfcjk zpfvUkd c&D;qH;k wpfck r[kwaf o;yg/ onft h jyif ]]vlwUkd \ bk&m;&SmazGjcif;c&D;}}rS pmrsuEf mS wdkif;onf rnfolwpfOD;wpfa,mufudkrS xdcdkufvdkpdwfryg 0ifyg/ rnfonfb h momudrk S a0zefvpkd w d rf sm; tvsi;f ryg0ifyg/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

3

Ed I i f ; ,S O f j cif ; oabmrsd K ; vH k ; 0 (vH k ; 0) ryg0if y g/ ,HkMunfouf0if &mbmomrsm;tcsif;csif;EdIif;,SOfjcif;udku pufpkwfzG,f&m jzpfaevdkUyJjzpfygonf/ rdrdem;vnfjcif;udk AGif;AGif;a&;csjcif; oufoufom jzpfygonf/ pmrsufESmwcsdKUwGif oHo,yGm;p&mrsm;? tjiif;yGm; zG,f&mrsm;eJU Za0Z0gjzpfzG,f&mrsm; yg0ifygu uRefawmf\ jynfhpHkrIr&dSjcif;ESifh tm;enf;csufaMumifhom jzpfygw,f/ tJonftwGuf uReaf wmfrh mS om wm0ef&ySd gonf[k MuKd wifum 0efcHygonf/ 'óeaA'udk tajccHa&;om;jcif;jzpfwmaMumifh wcsKd UpmrsuEf mS rsm;rSm em;vnf&cufEikd yf gw,f/ wcsKd Upum;vH;k rsm;onf wpdrf;qefEdkifyg\/ wcsdKUpmykd'frsm;onfvnf; pdwÅZqefEdkifygonf/ zwf&if; nnf;aiGUcsifnnf;aiGUvmEdkif ygonf/ odUk ayonfh jznf;jznf;zwf&if; aphaphvnf;awG;Munfh MuygvQif zwf&if;aysmfvmrSmjzpfygonf/ rnfoUkd yifjzpfap avmukw&Å mtusKd ; arQmu f ;kd Muolrsm; tm;vH;k twGuf þpmtkyif ,fav;onf rSed rf edS af o;ao; qDr;D tdrfav;wpfckjzpfEdkif&ifyJ auseyfvSygjyD/ rmuk ('óe)


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

4

tcef; (1) ,kHMunf&m bmom (1) ,kHMunf&m bmom vl t aygif ; ,k H M unf & m bmomord k i f ; (story of religion)onf urÇmha½S;tusqkH;aom &mZ0ifwpfyk'fjzpf\/ vlwt Ykd av;xm;½SmazGaeaom obm0avmuBu;D ESihf ouf½iS f vIyf½Sm;oGm;vmaeMuaom owå0grsm;tm;vkH;\ t"dyÜg,fudk ½SmazGaeaom rSww f rf;wpfcv k nf;jzpf\/ ode;f oef;cspD mtkyyf Hk rsm;ü a[mif;EGr;f ? NyKd ysu?f zk;H tkyef pfjrKyv f su½f adS om NrKd Ua[mif; rsm;\ tkyfykHausmufykHrsm;ü bmomordkif;tm; rD;armif;xdk;jy aeaom oufaoom"ursm;udk acwftqufqufvw l o Ykd nf pdwf½Snfvuf½Snf rarmEdkifryef;Edkif ½SmazGaeMu\/ olwdkY½SmazGawGU½Sdaom t&mrsm;ü rnfolrQ rjiif; ry,f? oHo,ryGm;Edkifaom tcsufwpfcsufudk rSwfwrf;jyK xm;Mu\/ xdrk w S w f rf;um; ]]acwftqufquf? ae&mtquf qufü ouf½SifaexdkifcJhaomvlom;rsm;wGif ,kHMunfouf0if


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

5

&m bmomwpfck tNrJ½Sdjcif;yif}} jzpfavonf/ urÇmay:½Sd vlrsKd ;wdik ;f wGif rnfrQa½S;usaom vlrsKd ;pktEG,yf ifjzpfonfw h ikd f ,kMH unfu;kd uG,rf w I pfc½k w dS wfaMumif; rEkóaA' ynm½Sirf sm; u ajymEdkifygrnf/ ,kMH unfouf0if&mbmomudk t"dygÜ ,fziG q hf &kd ef ordik ;f okawoDrsm;ESifh bmomygarmu©rsm;tm;vkH; BudK;pm;Mu\/ odaYk omf ,kMH unfrEI iS hf cH,cl surf sm; rwlnrD ?I a&;om;ajymqd&k m pum;vkH;rsm;jcm;em;rI? "avhxkH;wrf;ESifh ½dk;&m,Ofaus;rI uGJjym;jcif;rsm;aMumihf bmom\t"dyÜg,fudk wpfrsdK;wnf; zGifhqdk&ef tvGefcufcJavonf/ owfyHkowfxHk; t"dyÜg,ft& bmom (Religion) onf ]]ydrk rkd w S &f &kS efEiS Yf teD;uyfavYvm&ef}}[k t"dygÜ ,f&aSd om vmwif;pmvHk; a&av;a*sa& (relegere)rS qif;oufvm onf[k wcsdKUu qdkMuavonf/ tu,fíom bmomac: (Religion)onf þpmvHk;rS qif;oufvmonf[k vufcHyg vQif bmomqdkonfrSm ]]jrwfpGmbk&m;ocifudk &SmazGjcif;? ud, k af wmf&iS u f kd jym;0wfnw G w f mG ; &dcS ;kd ud;k uG,jf cif;ESiq Yf ikd af om taMumif;t&mrsm;udk aoaocsmcsm? *&kwpdkuf? *CeP avYvmoifMum;jcif;}}[k ac:ygonf/ wcsKdUurl ]]rdrdudk,fudk aygif;pyfjcif;}} (odkY) ]]pGJjrJpGm csnfaESmifjcif;}} t"dyÜg,f&dSaom a&vD*g;a& (religare) pum;vHk;rS qif;oufvmaomaMumifY ]]rdrdudk,fudk jrwfpGmbk&m;ocifü pGJjrJpGmqnf;uyfjcif;}}[k


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

6

t"dyÜg,fzGifhqdkMuavonf/ wcsdKUuvnf; ]]vlonf vdkcsif wyfrufrw I PSmESiYf t0dZmÆ tarSmifvrT ;f rd;k rIaMumifY trSm;jyKum jyK&if; olYb0rS aysmufoGm;aom bk&m;ESifYw&m;odkY jyefvSnfY vmjcif;}}[k t"dyÜg,fzGifYqdkEdkifaom a&atvda*sa& (reelige re) pum;vHk;rS bmom (odkY) religion pum;vHk; qif; oufvmygonf[k qdkMujyefygonf/1 xdkYtjyif bmomonf aygif;pyfjcif;? qufoG,fjcif; t"dygÜ ,f&aom a&vd*st D kd (Religio) pum;vk;H rSqif;vmonf [kvnf; qdkMu\/ jrwfpGmbk&m;ocifudk MunfndKo'¨gyGg;jcif;? qnf;uyf½dkusdK; ½Sdcdk;ylaZmfudk;uG,fjcif;? tusihfp&P aqmuf wnfjcif;rsm; yg0ifavonf/ þodkYjzifh bmomqdkonfrSm vlonf jrwfpGmbk&m;\ w&m;"r®tm; ,kHMunfo'¨gyGm;vsuf? tusiphf &Paqmufjcif;tm;jzifh aygif;pyfjcif; (od)Yk qufo, G f jcif; (Religion)[k ½Sif;qdkavonf/2 þvlom;ESifY bk&m; qufoG,frSkonf avmu pMu 0VmMuD;\ jzpf&dS&yfwnfrSKtwGuf vlubk&m;udk rSDcdkaeaom (ontological) qufo, G rf UI rsKd ;udk rqdv k ykd gay/ odaYk omf bmom qdo k nfrmS usi0Yf wfou d g© w&m;ESin Yf aD om qufo, G rf t I m;jzifY 1/ G. Van Noort, ''The True Religion", in Dogmatic Theology, Vol. I, The Newman Press, Westminster, 1955, pp. 5-6. 2/ S. Th., IIa - IIae, q. 82, a. 1.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

7

todOmPf&dSaom vlom;onf bk&m;udkrSDcdkol jzpfaMumif;ESifY xdkqufoG,frSKUrS &&dSaom wm0ef0wÅ&m;rsm;udk od&dS0efcHum jrwfpGmbk&m;ocifudk ,HkMunfo'¨gyGg;jcif;ESiYf p&PtusifY aqmufwnfjcif;wdkUjzifY MunfndK&dkusdK;jcif;[k ac:ygonf/ ,HkMunfo'¨gyGg;jcif;ESiYf p&PtusifYaqmufwnfjcif;wdkYonf ppfrSefaom &dScdk;udk;uG,fjcif;[k ac:aomaMumifY bmom (Religion) qdkonfrSm jrwfpGmbk&m;ocifonf teaEåm teEåoefY&Sif;jrifYjrwfawmfrlí &dScdk;ylaZmfxdkufaomaMumifY vlom;wdkY udk;uG,fjcif;*kPft*Fg[k qdk&ayrnf/ trSefwGif bk&m;taMumif;ajymjy&ef t<uif;r½Sd cufcJyg\/ eufeJyg\/ xdkYaMumifhyif bmomudk ]]rodem; rvnfEikd af omoltm; vlwpfO;D taejzifh jynfjh ynfph pHk Hk ajymrjy Edkifaom taMumif;t&mwpfckudk vlUpum;ESifh ½Sif;jyaejcif;}} jzpfonf[kyif qdk&ayvdrfhrnf/ wzef jrwfpGmbk&m;udkA[kdrjyKyJ vlESifhvlUtuRwf w&m;udkom A[dkjyKusihfaqmufwnfMuaom olrsm;twGuf bmomudk b0Zmwfodrf;? 'ku©csKyfNidrf;&m tuRwfw&m;usifh pOf[k t"dyÜg,fzGifhqdkMuavonf/ &Hzef&Hcg bmomokawoDrsm;tcsif;csif;wGif rdrdwdkY ,kMH unf&mESihf tjrifuo kd m vufqyk v f ufuikd f pHcsed rf al oxm; um? w,loefqefqefjzifh rdrd,kHMunf&mom bmomtppfjzpf \/ wpfyg;ol\ ,kHMunf&monf bmomtppfr[kwf[k


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

8

qdkwwfMu\/ wcsdKUuvnf; wyg;ol\ bmomwGif rdrd\ ½dk;&m,kHMunfcsufrsm;? rdrdbmom\ pum;vkH;rsm; ryg0if aomaMumihf rdrdbmomonf (Religion) r[kwf? rdrdbmom onf Religion xufjrifhjrwfonf[k ta&ma&mtaESmaESm qdw k wfMuav\/ bmomESihf ywfoufí trsKd ;rsKd ;0d0g'uJu G m? igpJGpJGoGm;wwfMuygonf/ xdkYaMumifh bmom[k jrefrmokH; jrefrmpum;vkH; ESiyhf aJ c:ac:? urÇmph um;vk;H Religion [kyJ ac:ac:? bmom (od)Yk Religion onf vlEiS hf vlU'ku?© vlU tuRww f &m;? vlUynm ES i f h tusif Y w &m;omvQif y"gexm;vsuf obm0xuf omvGefxl;uJaom? vkH;0OókHjynfhpkHvsuf tvGefYtvGef aumif;rGeaf om obm0vGeo f pömw&m;rsm; (transcendence) udk ypfy,fxm;vQif bmomqdak om (Religion) t"dygÜ ,fonf jynfhpkHEdkifygrnfvm;/ wzef vkH;0OóHkjynfhpkHvsuf tvGefYtvGefaumif; rGefaom obm0vGefopömw&m;rsm;ESifh xdkopöm½Sifrsm;om y"gexm;vsuf? vlU'ku©? vlUynmESifh vlUtusifhudk omrn xm;ygvQifvnf; bmomqdkaom (Religion)onf t"dyÜg,f &dSEdkifrnf r[kwfay/ vlESifhvlomvQif A[dkxm;MuaomaMumifh (19) &mpk tpydkif;rSpwifí urÇmYae&ma'otoD;oD;wGif bmom0g' topfrsm;rsdK;pkH ay:aygufcJh&\/ xdkbmom0g'rsm;wGif


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

9

bmomudk vlEiS v hf cYl pH m;csu?f vlUynm\&v'ftjzpf ,lqum vl o m;ES i f h ol \ ywf 0 ef ; usif u d k o m tajccH a vawmh \ / bmomudk pD;yGg;a&;aA'ESifhvnf;aumif; (Marx)? apwoduf pdwfynmaA'ESifh4if; (Freud)? vlrIa&;aA' (Durkheim) ESifh vnf;aumif;? "r®oN*ØK[faA' (Theology, Barth) tpm;xdk; cJhMuavonf/ wzef bmomwpfcük obm0xufomvGex f ;l uJaom? vk;H 0OóHak umif;rGeaf om obm0vGew f &m; (transcendence) udo k m y"gexm;vsuf vlEiS v hf u Yl si0hf wfusiphf Ofrsm;udk omrn xm;ypfy,fygvQifvnf; bmomrjzpfEdkifay/ o'¨gaA'om jzpfayvdrfhrnf/ bmomwdik ;f wGif obm0xufveG u f aJ om tqk;H tpGef tHhzG,f&mrsm;taMumif;udk enf;rsdK;pHkjzifh oifMum;aeMuyg\/ þtcsufudk odyÜHenf;jzifhvnf;aumif;? qifjcifwkHw&m; ESiv hf nf;aumif; prf;oyfír&Edik yf g[k qdMk uavonf/ bmom wdkif;onf rsufarSmufavmu urÇmtwGufom r[kwfay/ aemifwrvGerf S vk;H 0jynfph akH umif;rGeaf om avmukw&å mta&; twGufom jzpfonf/ xdktem*wftwGuf ,ckrsufarSmuf ypöKyeÜ üf aexdik af qmif½u G Mf ujcif;rnf\/ odaYk omf bmomrsm; tm;vkH;onf rsufarSmufumvtwGuf r&nf½G,fjcif;um; r[kwfyg/ rnfonfhbmomwGifrqdk rsufarSmufb0wGif vlYtusdK;rjyKaom vlUusifh0wfudk roifMum;yg/ xdkvlusifh0wf


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

10

rsm;udk bmomtoD;oD;rS vlrsm; vdkufemMuygu vlUom;wdkY tzJGUtpnf; wdk;wufaumif;rGefum vlwdkY&nfpl;xm;aom tem*wfb0rsm;vnf; aumif;rGefvmayvdrfhrnf/ az:jyygtcsurf sm;aMumifh bmom (od)Yk Religionudk t*Fvdyf jrefrmtbd"gefudk Munfh½kHjzifh t"dyÜg,frzGifhqdkEdkifyg/ Oyrmtm;jzifh English Oxford Dictionary ü Religion udk Belief in worship of a God. A system of faith or worship on such belief (bk&m;udk ½Sc d ;kd ud;k uG,jf cif;ü ,kMH unfjcif;?

,kHMunfjcif;pepf odkYr[kwf xdk,kHMunfjcif;ü ½Sdcdk;ylaZmfjcif;) [kqdkavonf/ xdktbd"gef\ aumufEkwfcsufonf bmom t"dyÜg,f\ wpfpdwfwpfa'oomjzpf\/ xdkYaMumifh bmomudk pmwrf;wpfapmifjyKa&;om;&ef t*Fvyd -f jrefrmtbd"gef wpfck wnf;ESifh rvHkavmufay/ (2) bmom\ tajccH wnfaqmufcsufrsm; bmomwpfck\ tajccHaqmufwnfcsufrsm;rSm3 (u) tEIdif;tqr½Sd vkH;0OókHjynfhpkHaom? ravsmhenf;? 3/ Transcendence, Doctrine, Ethics, Ritual, Experience, and Social Institution: cf., Ninian Smart, "Religion", in A New Dictionary of Christian Theology, ed., by Alan Richardson, John Bowden, SCM Press, London,1989, P. 496.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

11

rqdwo f Ok ;f ? rjy,fraysmufEikd af om obm0vGeo f abmwpfck ½Sdjcif; (c) ,kHMunf&m t,ltq (o'¨g) (*) tusifhw&m; (p&P) (C) bmoma&;yJGESifY tcrf;tem;rsm; (i) bmomw&m;ü tm&HkcHpm;rSkrsm; (p) bmom0iftoif;tzJGUrsm;[líjzpfavonf/ (u) ravsmhenf;? rqdwfokOf;? rjy,fraysmufEdkifaom tEIdif; tqr½S?d vk;H 00OóH OóHjk ynfph aHk om obm0vGeo f abm wpfc½k jdS cif; vlwdkif; rdrdrdwfaqG\ tdrfOD;cef;u bk&m;½Sdcdk;cef;odkY 0ifrdygvQif (odkY) bk&m;ausmif;uefa&mufvQif (odkY) Oykof oDwif;aqmufwnf&m w&m;Z&yfodkYoGm;avaomf ]]pum; rajym&}}? ]]OD;xkycf Rwyf g}}? ]]zdeyfcRwyf g}}? ]]aq;vdyrf aomuf&}} ponfhpmwrf;rsm; awGU&wwfygonf/ tb,fhaMumifhqdkaomf xdkae&mxkdt&yfonf jrifhjrwfjcif;? oefY½Sif;jcif;? pifMu,fjcif; wdkYESifh qufpyfaeaomaMumifh jzpf\/ xdkodkY oefY½Sif;jcif;onf oefUY½Sif;jrifhjrwfaom oabmwpfck (odkY) yk*¾dKvfwpfOD;OD;ESifh ywfoufaeaomaMumifh jzpf\/ oefY½Sif;jcif;qdkonfrSm wenf;tm;jzifh woD;wjcm; uJjG ym;aejcif;? woD;wjcm; cJjG cm;xm;jcif;[k qd&k ayrnf/ aeYpOf vkyfaeaomt&m? jzpfaeaomt&m? jrif&aomt&mrsm;ESifh


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

12

rwlyJ cJGxm;&m\/ xdkoefY½Sif; jrifhjrwfjcif;onf tEIdif;tq r½Sdjcif;? jynhfpkHjcif;? ravsmhenf;? rqdwfokOf;? raysmufuG,f Edkifaom oabm½Sdavonf/ xdkYaMumifh acwftqufqufrS vlom;rsm;wdkYonf xdkoefY½Sif;rIESifh ywfoufvmygvQif pdk;½HGUrdMu\/ xdkjrifYjrwf aom oabmESifhywfoufvmvQif wkefvIyfrdMu\/ xkdt&m? xkyd *k Kd¾ vo f nf rdru d t kd EÅ&m,fjyKrnfp;kd í aMumuf½UHG wkev f yI jf cif; um;r[kwfay/ odkYaomf xkdt&monf jrifhjrwfí vlxuf omvGefjynfhpkHjyD; tEIdif;rJhjrifhjrwfawmfrlaomaMumihf rxdkuf wefí wkefvIyfrdjcif;omvQifjzpf\/ rdrd\ tm;enf;csdKUwJh csufaMumihf ½Suf½GHUwkefvIyfjcif;vnf;jzpf\/ urÇ m h b momwd k i f ; u vl o m;\tjzpf t ajconf auseyftm;&zG,f? vdkvm;awmifhwzG,fr½Sdyg[k wnDwñGwf wnf; 0efcMH uygonf/ bmomwdik ;f uyif tEIid ;f tqr½Sd tqk;H tpGefvkH;0jynfhpkHaomobm0vGefoabmwpfck (transcendence) ½SdaMumif;udk ykHo@meftrsdK;rsdK;jzifh ,kHMunfvufcHMu avonf/ þtcsufrsm;udk odyÜHenf;jzifhvnf; oufaojy&ef rrSDedkif? qifjcifwkHw&m;rsm;ESifhvnf; ½Sif;rjyEdkif[k qdkMu\/ xdkoabmudk bmomrsm;tm;vkH;u avmuDtouf? avmuDobm0udk ausmfvGefaom avmukwå&mrS opömw&m; tjzpf vufcH\/ þonfum; ,kHMunf&mbmom\ tESpf om&ESihf tjrifq h ;Hk yef;wkid yf if jzpf\/ odaYk omf xdak vmukw&å mrS


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

13

xdo k pömw&m;udk bmomtoD;oD;wdYk oifMum;½Si;f jyaomtcg? rdrdwdkYbmom\ ½dk;&m,Ofaus;rI "avhxkH;wrf;jzifYaomf vnf;aumif;? pum;vkH;rsm;jzifhaomfvnf;aumif; #DumzGifh t"dyÜg,fjyKMuavonf/ xdkaomtcg ñTef;qdkMuaom pum; vkH;tokH;tEIef;rsm;? Oyar,srsm;? EdIif;,SOfajymqdkMuykHrsm; uGmjcm;aewwfMuayonf/ odkYaomf tqkH;wGif olwdkY\ &nf½G,fcsufonf xdkavmukwå&mrS opömw&m;omvQif jzpfavonf/ bk&m;udv k ufcaH om bmomrsm;ESihf bk&m;udk vufrcH aom bmomwdkY\ obm0vGefw&m;rsm;onf 0d0g'uGJEdkif avonf/ 0daoojcm;em;Edkifygonf/ bk&m;udk vufrcHaom bmomrsm;twG u f xd k a emif w rvG e f r S opö m w&m;onf tvGew f &mjrifjh rwf\/ zsuq f ;D ír&/ qif;&Jru I kd ausmv f eG \ f / qif;&Jjcif;\tqkH; jzpf\/ wPSg? Oyg'gef paomw&m;rsm;udk jzpfyGg;apaom a0'emrS uif;pifonfh tjrifhqkH;aom csrf;om okcjzpf\/ jzpfjcif;? ysufjcif;w&m;wdkY csKyfNidrf;ukef\/ cE¨m ig;yg;rS vGwfajrmuf&mjzpf\/ ypöKyÜef? wrvGefavmuvnf; r½Sd/ tydkif;tjcm;r½Sd/ ae? v? Mu,f paomobm0ed,mr wdkYvnf; uif;pif\/ 0#fqif;&JwdkU\ ukefqHk;&mvnf;jzpf\/ raoEdkifaomae&mjzpf\/ wnfae&monfvnf;r&Sd/ tm&HkjyK rSkvnf;r&[k qdk\/ bk&m;udk ,HkMunfvufcHí bk&m;udk A[dkjyKaom


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

14

bmomrsm;wGif ñTef;qdkcJhaom 0daoorsm;onf bk&m;ü aygif;pkHrdMuavonf/ bk&m;udk wpfqlwnf;tjzpf vufcHMu \/ bk&m;onf pMu0VmteEÅü teEÅumvrSpí teEÅu d mv wdkif xm0pOfwnfawmfrl\/ jzpfjcif;ysufjcif;onf xdkt½Sifü r½Sd/ tedpö? 'ku©? tewåw&m;rsm;onf xdkt½Sifü r½Sd/ xdkt½Sifü csrf;omokcESifh jynfhpkHí tpOfxm0&wnfNrJ\/ azgufjyefjcif;? a½GU½Sm;ajymif;vJjcif;r½Sd/ bk&m;onf tpr½Sd tqkH;r½Sdaom wefcdk;awmft½SifjzpfonfESifh pMu0VmBuD; twG i f ; ½S d t&mrsm;? obm0w&m;rsm; tm;vk H ; wd k Y \ jzpf a y:wnf & d S j cif ; onf bk & m;üomjzpf E d k i f \ / bk & m;\ zefqif;jcif; wefcdk;awmfrygvQif rnfonfht&mrQ jzpfay: vmjcif;r½SdEdkif/ bk&m;onf þavmu pMu0VmESifh urÇmavmuBuD; udk wefcdk;awmfESifh zefqif;awmfrl\/ jyKvkyfaom yk*¾dKvfonf t&mwpfckudk jyKvkyfaomtcg tqkH;ü &nf½G,f csufwpfck ½Sdavonf/ Oyrm - OD;bonf opfom;udk vTESifhjzwf? aqmufESifhxGif;aomf olUü&nf½G,fcsuf ½Sdavonf/ olU &nf ½ G , f c suf r S m xd k i f c k H a omf v nf ; aumif ; ? pm;yJ G a omf vnf;aumif; jzpfEdkif\/ ausmif;om;wpfa,mufonf pmoif aomtcg pmwwfvdkíjzpf\/ xdkenf;wl bk&m;onf avmupMu0Vmudk zefqif; aomtcg udk,fawmfjrwf\ jynhfpkHaumif;jrwfjcif;udk ay;&ef


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

15

om jzpf\/ xdkYaMumihf avmuwGif;½Sd t&mtm;vkH;wkdUonf jrwfpGmbk&m;½Sif\ aumif;jrwfawmfrljcif;rS qif;vmaom aMumifh tm;vk;H onf aumif;jrwfygonf/ bk&m;onf aumif; aom t&mudkom zefqif;Edkifygonf/ aumif;aom t&mrS aumif;wmom xGufay:Ekdifygonf/þenf;jzifh þavmu pMu0VmBu;D \ aumif;jrwfjcif;onf bk&m;\ aumif;jrwfjcif; udk a&mifjyef[yfjcif;om jzpf\/ zefqif;jcif; (creation)udk aumif;pGmem;rvnforl sm;? zefqif;jcif;udk r,kaH omolrsm;ESihf bk&m;qdo k nfuv kd ufrcHol rsm;u ]]bk&m;onf aumif;jrwfawmfrlygvQif tb,fhaMumifh 'ku©&dS&ygoenf;/ 'ku©½SdygvQif bk&m;r½SdvdkYomjzpfonf}}[k qdMk uavonf/ bk&m;ESihf zefqif;jcif;udk vufc, H MHk unforl sm; twGuf bk&m;onf aumif;jrwfawmfryl gonf/ zefqif;cHt&m rsm;onf xdak umif;jrwfjcif;rS qif;oufvmygonf/ raumif; jcif;ESifh 'ku©onfvnf; avmuxJodkY a&mufvmcJhygonf/ xdk'ku©taygif;onf aumif;jrwfjcif;ESifh qefYusifbufjzpfí? raumif;jcif;tponf bk&m;xHrSr[kwfay/ xdkraumif;jcif; onf tp½SdouJhodkU tqHk;&dS&rnfjzpfjyD;? jyKvkyfolvnf; ½Sd& ayrnf/ raumif;jcif;tponf vlro S mjzpf\/ vlonf bk&m; zefqif;cH owå0gjzpf\/ aumif;jrwfjcif;udk cHpm;em;vnf vsuf? vlxHrS aumif;aomt&mrsm; xGufvmapzdkY vlonf


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

16

vGwfvyfaomol jzpf&ayrnf/ xdkYaMumifhbk&m;onf vludk vGwfvyfaom owå0gwpfOD;tjzpf zefqif;awmfrlcJhonf/ vlom;onf rdrd\ vGwfvyfaompdwfESifh aumif;pGmaeEdkif\/ raumif;rIukd a½SmifEikd \ f / odaYk omf vlonfrrd \ d vGwv f yfaom pdwftm;jzifh bk&m;ESifh ppfrSefaomokcudkxuf þavmu\ rjynfhpkH? rpkHvifaom aumif;jrwfjcif; (odkY) w'*Faumif;jrwf jcif;udk jrwfE;kd avonf/ vdck siw f yfrufjcif;wPSm\ vTr;f rd;k jcif; aMumifh todÓPf uG,faysmuf&avonf/ t0dZÆmtarSmif vTrf;vsuf wPSmpJGaeaom vlonf ppfrSefaomaumif;jrwf awmfrjl cif;ukd rsuu f , G jf yKrad eawmh\/ xdo k Ykd bk&m;udpk eG v Yf suf avmuudk pJrG ufjcif;onf rdu k rf mS ;jcif;jzpf\/ þonfukd bk&m; ,kHaombmomrsm;ü tjypf[k ac:Muavonf/ þavmuü vlonf rdru d , kd w f ikd v f w G v f yfpmG qk;H jzwf vsuf trSm;udka½G;,lavwdkif; tjypfjyK\/ trSm;\ aemuf qufwJGonf trSm;w&m;om jzpf\/ þonfrSm 'ku©om jzpf avawmhonf/ xdaYk Mumifh raumif;jcif; (od)Yk 'kuo © nf vlEiS v hf l rSomvm\/ bk&m;qDrS rvmEdik [ f k ,kMH unfvufcMH uavonf/ rnfoyYkd ifqakd p bk&m;udk tajccHaombmomrsm;wGif t&mtm;vk;H onf teEÅwefc;kd awmft½Sif bk&m;üom tajz,l avonf/ bk&m;udk tajcrcHaom bmomrsm;twGurf l vlEiS hf vlüom tajccHMuavonf/ odaYk omf avmukw&å mrS tjrifq h ;Hk yef;wdkifonfom bmomwdkif;\ tESpfom& jzpfygonf/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

17

xdkYaMumifh Ak'¨bmom? c&pf,mef? tpövmrfESifY [dE´L bmom0ifrsm;\ aemifwrvGet f oufrS arSsmv f if&Y mrsm;onf yko H @mefrsKd ;pHjk zifh ½Si;f jyaeaom avmukw&å mrS tEdiI ;f tqr½S?d vkH;0OóHkjynfhpkHaom? ravsmhenf;? rqdwfokef;? rjy,f? raysmufEikd af om opömw&m;rsm;om jzpfMuavonf/ txuf yg bmomwdkY\ ,kHMunf&mrsm;onf aeYpOfcHpm; awGUMuKHae xkdif&aom toufwmESifhb0wm\ tjcm;wpfbufrS opöm w&m;rsm;om jzpf\/ avmuykxkpOf vlcE¨mudk,f\ jrifawGU? cHpm;? Mum;em? pOf;pm;awG;ac:ÓPfwdkY\ &nfñTef;pHcsdefxuf ausmfvGefaom? obm0xufvGefuJBuD;jrwfaom? r[mbkwf "gwfBuD; av;yg;wdkY\tvGef aemifwrvGefrS oabmw&m; rsm;omjzpf\/ (c) ,kHMunf&mt,ltq (o'¨g) rnf o nf h a cwf ? rnf o nf h p may? rnf o nf h & d k ; &m ,Ofaus;rIudkrqdk avhvmygu bmomw&m;wdkY\ ,HkMunf&m rsm;udk awGY&\/ bmom\ w&m;rsm;onfyif vlrsdK;toD;oD; wdkY\ aeYw"l0 tvkyftudkife,fy,frsm;ü ysHUvGifhaewwf avonf/ bmom\ ,kHMunf&mrsm;onf olwdkY\ pum;ü? tjyKtrl ü ? cH p m;csuf r sm;ES i f h usif h a qmuf w nf & mwd k Y ü xyfMuyfruGm vdkufygaeavonf/ xdkYjyif vlqdkonfrSm tb,fenf;/ olonf aoNyD;


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

18

onfhaemufwGif rnfodkUjzpfoGm;oenf;/ aemifb0qdkonfrSm trSe½f ydS govm;/ avmupMu0Vmonftb,fenf;/ rnfuo hJ Ykd jzpfay:vm&oenf;/ iwfrw G jf cif;? rESpNf rKd UzG,&f m tedXm½krH sm;? ppfyJGrsm;onf rnfuJhodkYjzpfvm&oenf;/ tkdjcif;? emjcif;? aojcif;ESifh vlU'ku©rsm;onf tb,fhaMumihf okcESifh qefYusif aeMuoenf ; / tb,f u J h o d k Y vl o nf þ'k u © t aygif ; rS uRwfvGwfEdkifygrnfenf;/ rnfuJhodkY xm0&okcrSefudk &½SdEdkif ygoenf;/ vlonfrnfuJhodkY aumif;&mrsm;udk usifhMuHaexdkif Edkifygoenf;/ teEÅtjzpfawmf½Sif (odkY) bk&m; ½Sdygovm;/ ...ponfh tajccHusaom ar;cGe;f rsm;udk vlwikd ;f ar;rdMu\/ tajzudk vlwdkif; rdrdwdkY\ bmomtoD;oD;ü &SmMuav\/ trSew f u,fyif þar;cGe;f wd\ Yk tajzrsm;onf bmomw&m; wdkY\ oGefoif&mESifh ,kHMunfcsufrsm;om jzpfMuygonf/ þ,kHMunf&mrsm;wdkYonf bmomtvdkuf uGJwwfMu jyefavonf/ rnfodkYyifqdkap ,kHMunf&mtcsufrsm;onf vlYrsufpdESifh jrifEdkifaomt&mrsm; r[kwfay/ odyÜHynmESifh oufaojy ½Sif;vif;jyEdkifaomtcsufrsm;vnf; r[kwfMuacs/ odaYk omf vlwikd ;f onf bmom\ oGeo f if&m,kMH unfcsurf sm;udk vufcH,kHMunfzdkY vkdtyfavonf/ tb,fhaMumifhqdkaomf ,kMH unfo'¨gyGm;&mrS tusiphf &PwnfaqmufEikd af omaMumifh aywnf;/ wrvGerf S jynf0h pkv H ifaom okcrSe&f Edik zf EYkd iS hf avmu urÇmrSm jynfhpkHpGmaeEdkifzdkY? vlwdkif; þopömw&m;rsm;udk


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

19

,kHMunfzdkY vkdavonf/ þopömw&m;rsm;onfum; vl\ pOf;pm;qifjcifEdkiftm;ESifh xdodudkifwG,f jrifawGUEdkifaom vlUpGr;f tm;tvGerf S trSew f &m;rsm;om jzpf\/ r[mbkwBf u;D av;yg;wdkYtvGefrS oabmw&m;rsm;omjzpf\/ xkdYaMumihf vlonf ykxpk Ofobm0 jrifawGU? cHpm;? xdo?d Mum;em? pOf;pm; ÓPfwdkY\ pHñTef;tvGefrS jynfh0pkHvifaom yef;wdkifa&mufzdkY ,kHMunfjcif;½SdzdkY vkdtyfavonf/ ,kHMunfrIo'¨gonf todÓPf (ynm) ay:rSmvnf; tajccHygonf/ vl\ todÓPf (ynm) onf twdkif;twm wpfckxd pOf;pm;awG;ac: qifjcifEdkifygonf/ oif,lwwf ajrmufxm;aom todynmESihf yifu, kd af rG;&mygADZ\ xd;k xGi;f ÓPfwdkY\ uGm[rIaMumihf wpfOD;\todÓPf (ynm) onf tjcm;wpfOD;ESifh wlcsifrSwlayrnf/ wpfOD;\ todynmESifh pOf;pm;awG;ac:rSef;qÓPfpGrf;onf tjcm;olwpfOD;xuf ydkvQif ydkayrnf/ avsmhvQifavsmhayrnf/ rnfrQyif xufjrufaomÓPfynmxl;udk &,lyikd q f ikd f xm;apumrll vl\todÓPfonf vltqifhom ½Sdayrnf/ vlUtawG;tac:jzifh pOf;pm;írrSDEdkifaom? rrSef;qEdkifaom t&mrsm; 'kESifha';½Sdayao;\/ tdrfrS cvkyfESdyfvQif xGufay: vmaom a&'D,kdtoHvIdif;udk v,form;wpfa,muf em; rvnfEdkifaomfvnf; odyÜHynmoif,lwwfajrmufxm;aom ausmif;om;tzkdY pOf;pm;&rcufay/ a&'D,kdESifh ½kyfjrifoHMum;


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

20

pufjzKwfwwfjyifwwfaom todynm½SifwpfOD;tzdkY v,f orm;wpfOD; odxm;aom pyg;pdkufysdK;a&;ynmudk aojcm rodEdkifay/ rnfrQyif ½dk;pif;aom t&mjzpfygap/ xkdt&m\ todw&m; ynmr½Sdygu vlonf b,frQyif avmuynm wwfygap em;rvnfEdkifygacs/ avmu"gwf y nmud k o m wwf a jrmuf x m;aom rnfonfh vlom;rqdk olrod? rwwf? rpOf;pm;Edkif? rawG; awmEdkif? ½Sif;rjyEdkif? ajymrjyEdkifaom t&mrsm; þavmurSm ½Sad eygao;vQif wrvGeb f 0rS opömw&m;rsm;udk pHv k ifatmif rnfuJhodkY pOf;pm;awG;ac: Edkifygrnfenf;/ omrefvlom;\ tawGUtMuHKESifhomruyJ? odyÜHynmvnf; rcsOf;uyfEdkif? r½Sif;jyEdkif? r½Sif;jy0HYaom txl;tvGef jrifhrm;vSaom oabmw&m;rsm;ukd ½Sif;jyvrf;ñTefEdkifaom yk*¾dKvfwpfOD;u ½Sif;jyvmaomtcg vlom;onf ,kHMunfvufcH&ayrnf/ xk d Y a Mumih f ausmif ; q&mwpf a ,muf u ausmif ; om;wpf a,mufudk oifMum;jyo ouJhodkY ½Sif;jyvrf;ñTefa[majym oifjyrnfhol vdkaeygonf/ bk&m;udk tajccHaom bmomrsm;wGif ,HkMunfrSI o'¨gonf odrfarGU\/ eufeJ\/ omrefvlom;wdkY\ÓPf? omrefodwwfaom ynmjzifh rjrifEdkif? rodEdkifacs/ vlwdkY rodem;rvnfEdkifaom xdkt&mrsm;udk teEÅÓPfawmf½Sif jrwfpGmbk&m;ocifu vltm; Asm'dwfjy? zGifh[avonf/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

21

xdkYaMumihf a½TÓPfawmf½Sifbk&m;\ Asm'dwfpum;awmfonf ,kHMunfjcif;ESif hqufpyf\/ jrwfpGmbk&m;ocif\ Asm'dwf awmfonf rvTJrrSm;? razgufjyef? rajymif;vJ? raysmufysuf aomaMumifh vlonf ,kHMunfav\/ ,kHMunfo'¨g\ t"du taMumif ; &if ; onf tm;vk H ; pk H u d k od j rif E d k i f a wmf r l a om oAÁnKwÓPfawmf½Sif jrwfpGmbk&m;ocifom jzpf\/ xdaYk Mumihf ,kMH unfo'¨gqdo k nfyif jrwfpmG bk&m;ocif a[mawmf r l a om trS e f w &m; Asm'd w f p um;awmf r sm;ud k ,kHMunfvufcHjcif;wnf;/ jrwfpGmbk&m;ocifonf xdktrSef w&m;awmfukd vl\ pOf;pm;ÓPf rSED ikd af pzdYk zGi[ hf awmfro l nf/ þodkYjzifh csdKUwJhvSaom pOf;pm;ÓPfonf xdkw&m;awmfudk em;vnfoabmaygufEdkifawmh\/ jrwfpGmbk&m;ocif\ Asm'dwfawmfwGif vl\ qifjcif wHw k &m;udk jiif;y,fí tuef;,H?k t&rf;,Hak pjcif; r[kwyf gay/ vl \ pOf ; pm;OmPf u d k csKyf a ES m if r xm;yg/ vl w d k i f ; onf vGwfvyf\/ rdrdrrSDEdkif&mrsm;udk oabmaygufí rSDEkdifaom oltm; ,HkMunfjcif;uyif o'¨g\tpjzpfavonf/ bmomwdkif;wGif ,kHMunfjcif;o'¨gonf ta&;BuD; ygonf/ Oyrm - vlemonf olUudkaq;ukay;aeaom aq; q&mudk ,kH&ouJhodkUyif jzpf\/ þ,kHMunfrIuom vludk tuRwf w &m;&apavonf / ,k H M unf o '¨ g üom vl o nf arQmfvifhEkdif\/ ,kHMunfo'¨güom vlonf a0'emuif;pif


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

22

onfh tjrifhqkH;csrf;omokcrSefudk arQmfvifh\/ ,kHMunfo'¨g üom vlonf avmuwPSmOyg'gefrS uif;pifapí? qif;&Jjcif; ukefqkH;apaomaMumifh tedpöaojcif; NyD;qkH;ap\/ MunfndK o'¨gtm;jzifhom vlonf tuRwfw&m;vrf;xJodkY pwif ajcvSrf;rdjcif;om jzpfayonf/ ,kHMunfo'¨gr½SdvQif rnfonfh vlom;wpfOD;wavrQ qif;&JrI\ tqkH;udkra&mufEdkifay/ tqkH;tpGefaom csrf;om okcrSefudk r&Edkifay/ o'¨gyGm;í MunfndKrSom jrpfudk jzwfí wzufurf;odkY a&mufEdkifawmhayrnf/ ,kHMunf½kHESifh okcppf r&Edik /f ,kMH unfjcif;onf vrf;oufoufomjzpf\/ xdv k rf;udk avQmufvSrf;&aytkH;rnf/ ,kHMunfo'¨gonf vGwfvyfpGm awG;awmMuHpnf pOf;pm;a0zefjcif;wdkYudk pGefYvTwfjcif;rsdK; r[kwfyg/ rdrd\ tod ÓPfay:rSm tajccHí pOf;pm;awG;awmvsuf em;vnfEikd \ f / pOf;pm;awG;awmvsuf vufcH&efvnf; vlwdkif;wm0efjzpf\/ þodkYjzifh ,kHMunfrIo'¨gonf t&rf;tuef; ,kHMunfrIrsm; pkpnf;xm;aom a'oemrsm; rjzpfawmhay/ odkYaomf xdka0zef pOf;pm;qifjcif awG;ac:ÓPf tm;jzifhomvQif vlom;onf rdrdrod? rwwf? em;rvnfaom t&mrsm;½Sdygao;wum;[k em;vnfav\/ rdrd\ ro?d rwwfaom ½kyfemrfw&m;tpkpkudkomru ½kyfemrftvGefrS cufcJeufeJodrfarGUaom w&m;tpkpkukd wpfckruseft<uif;rJh


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

23

odjrifEdkifawmfrlaom oAÁnKwa½TÓPfawmf½Sifu ½Sif;vif; xkwaf z: a[majymawmfral omtcg xdv k o l m;onf em;axmif &ayrnf/ vufcH&ygrnf/ ,kHMunf&ayrnf/ xdkodkYr[kwfyJ vlUynmudkom OD;pm;ay;vsuf t&m &mtm; pOf;pm;ÓPfudk tajccHNyD; pOf;pm;EdkifygvQif qifuef; awmwk;d ESihf wlayrnf/ Adt Yk m;jyif;pGmpD;aeaom eef;BuKd ;wGi;f rS vQyfppfudk vlwpfOD;u olrpOf;pm;Edkif? rqifjcif rawG; awmEdkifjzpfum r,kHí vufESifhqkyfudkifygvQif wpfcsufwnf; "gwfvdkufíaoEdkif\/ xdkaMumifh ,kHMunfrIo'¨gqdk&mwGif trSefwu,fü vl\ pOf;pm;awG;ac:ÓPf ynm<u,f0jcif;aMumihfom jzpf avonf/ t&rf;tuef;r[kwfyJ ynmowd½Sd½Sdjzifh vGwf vyfpGm awG;awmMuHpnf pOf;pm;a0zefjcif;\ &v'fyif jzpfonf/ ppf½IH;í vufeufcs t½IH;ay;tnHhcHvdkufjcif;rsdK; r[kwyf ?J atmifyt GJ qifq h ihf yefqifvu kd jf cif;om jzpfawmh\/ a0zef pOf;pm;ÓPf (ynm)udk pGefYvGwfjcif;rsdK; r[kwfyJ? or®m'd|d todÓPf &,lvu kd jf cif; jzpfonf/ rodrI (tnmP) uG,faysmufí 0dZÆmÓPf xGef;awmufjcif; jzpfawmh\/ xdkYaMumihf þ,kHMunfjcif;o'¨gonf orÜHom'evu©g½Sdaom o'¨gjzpf\/ aumif;pGmMunfvifjywfom; ½Sif;vif;aom? xufjrufpl;½Saom? Munfvifaom o'¨g,kHMunfjcif;yif jzpfygawmYonf/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

24

(*) tusifhw&m; (p&P) ,kMH unfro I '¨gonf qif;&J'u k t © aygif;rS vGwaf jrmuf &efESifY ppfrSefaom okc&&ef jynfhpkHaomvrf;wpfck r[kwf ao;yg/ bmom\ oGeo f ifcsurf sm;udk ,kMH unf½o Hk ufoufjzihf csrf;omokcrSefudk r&Edkifay/ vufawGUusihfaqmufwnfrI rygaom ,kHMunfrIonf taoomjzpfrnf/ ,kHMunfrIonf vlom;tm; xdkusihfaqmufwnf&modkY ydkYay;avonf/ xufoefaom ,kHMunfrIo'¨gonf vlom;tm; rdrd a&mufae&mt&yfrSm &yfraeapyJ okcrSefodkY a½SU½Ia½GUvsm; aponf/ ,kHMunfrIonf avmukwå&modkY tm½kHjyKapaom cGeftm;jzpf\/ avmukwå&modkY oGm;&mvrf;wpfoG,fom jzpf\/ tuRwfw&m;twGuf vlonf xdkvrf;udk avQmuf& ayOD;rnf/ okccsrf;omrSefonf ,kHMunfrI\ tqkH;üom½Sd\/ ,kHMunfae½kHESifh rNyD;yg/ o'¨gyGm;½kHESifh 'ku©qif;&Jjcif;rS rvGwf ajrmufEikd af y/ ,kMH unfo'¨gyGm;&mü tusiphf &P aqmufwnf Mu&ayrnf/ csrf ; omok c ud k cH , l E d k i f z d k Y <u,f 0 xuf o ef a om ,HkMunfrIonf ta&;MuD;ygonf/ odkYaomf þo'¨gonf jynhf0aom toufwmwpfckwGuf vSrf;avQmuf&m vrf;wpf ckom jzpfonfudk rarhtyfay/ vlwdkif; xdkvrf;udk ausmfjzwf &ayOD;rnf/ tb,fah Mumifq h akd omf okcppfonf tm;vk;H aom


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

25

o'¨ g wzuf ü ½S d a eao;\/ csrf ; omjcif ; tppf o nf tm;vkH;aom oif½dk;nTef;wrf;rsm; tvGefüom½Sd\/4 xdkYaMumifh tyifay:rStoD;udk pm;csifolonf xdk tyifrS toD;\ csdKNrdefaomt&omudk ,kHMunfae,kHouf oufESifh xdkt&omudk rcHpm;Edkifay/ 0rf;rjynfhEdkifay/ xdk toD;\ t&omxl;uJrIudk ,kHMunfum tyifay:rwufyJ toD;udk rpm;&ay/ toD;u jrifhaevQif wkH;ckumcl;vQif cl;&rnf/ wHcsLjzihf csLoifhvQifcsL&ayrnf/ ynmESifh 0d&d, t&if;jyK&ayrnf/ þzufurf;rSjzwfí [kzd ufurf;odYk a&mufvkd olonf jrpfa&udk vufypfu;l &ayrnf/ avS½v dS Qif avSavSmí f jzwful;&rnf/ [kdzufurf;udk tm½kHjyKrIoufoufjzifh ra&muf Edik af y/ odjYk zpfí okccsr;f omudk &vdv k Qif bmom\ oGeo f if&m rsm;udk ESvkH;pGJ,l&rnf/ 'kp½dkufudka½Smifí okp½dkufudk usifh& ayrnf/ þonfrSm bmomrsm;tm;vkH; wnDwñGwfwnf; oifMum;jyoaom ,kHMunfrIo'¨grS tusifhp&Pjzpf\/ (C) bmoma&;yGJESifh tcrf;tem;rsm; udk;uG,frIbmomw&m;wkdif;ü bmoma&;yJGawmfrsm; ½Sdwwfygonf/ wpfOD;jcif;jzpfap? toif;tzJGUjzifhjzpfap 4/ H. Dumoulin, Christianity Meets Buddhism, trans. by John C. Maraldo, Open Court Publishing, La Salle, Illinois, 1974, P. 95.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

26

jyKvkyfavh½Sdaom bmom\ xkH;pHwpfckvnf;jzpf\/ tcrf; tem;rsm;usif ; yyk H o nf bmomrsm; tcsif ; csif ; wl o nf rsm;vnf; ½Sdonf/ Oyrm - vufxyfaomaeY? aooludk oN*KØ vcf sed ?f ESpu f ;l yJG ponfwUkd jzpfMuonf/ bmoma&;tcrf; tem;rsm;wGif qkawmif;jcif;? 0wfjyKudk;uG,fjcif;? aus;Zl; awmfqyfwifjcif;? Oyk'foDwif; aqmufwnfjcif;? tvSLay; ylaZmfjcif; ponfjzifhvnf;yg0ifavonf/ þbmoma&;yJGrsm;ESifh tcrf;tem;rsm;onf vlrI a&;e,fy,frsm;ü aygif;oif;qufqHa&;udk taxmuftul jyKonf/ bmoma&;e,fy,fürl avmuDESifhavmukwå&m b0ESpcf u k kd qufay;aom aygif;ul;wHwm;wpfck jzpfavonf/ vlom;ESifh bk&m;aygif;qkHaponf/ wpf c gwpf & H uG J j ym;vS a om bmoma&;yJ G t crf ; tem;rsm;udkMunfhí wyg;olonf em;rvnfEdkif jzpfzG,f½Sd\/ yJ G a wmf t crf ; tem;rsm;ü jyKvk y f v d k u f a om yl a Zmf j cif ; ? qkawmif;jcif;? ud;k uG,jf cif;ESihf ukov kd rf sm;onf avmukw&å m b0wGuf rD;ravmif? a&rvTrf;? olcdk;ra&muf? ydk;razguf Edkifaom wefzdk;BuD;&wemppfrsm; jzpfMu\/ ,kHMunfoltzdkY þtcrf;tem;rsm;ü pdwfat;csrf;rIudk&\/ ESvkH;Nidrf;csrf; jcif;udk jrnf;prf;rd\/ bk&m;&dyfü cdkvIHap\/ "r®&dyfü jrL;aysmf ap\/ ,kHMunfo'¨g yGm;aponf/ pdk;&drfrIrsm; uG,faysmuf aponf/ aMumuf½GHUrIrsm; tqkH;owfaponf/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

27

bmoma&;tcrf ; tem;rsm;onf ouf q k d i f o l \ ,kHMunfrIudk az:jyjcif;jzpfaomfvnf;? vufawGUü rdrdbmom w&m;udk ydkrdkod½Sdem;vnfaponf/ rdrdbmom\ ,kHMunf&m rsm;udk cdik rf map\/ xdaYk Mumifh bmoma&; tcrf;tem;rsm;jzifh ,kHMunfolrsm;udk bmoma&; ydkrdkoifMum;ay;\/ jrifawGU Muaom wyg;olrsm;tm;vJ rdrdbmomw&m;ü pdwfyg0ifpm; apavonf/ (i) bmomw&m;ü tm½kHcHpm;rIrsm; obm0t& vlwdkif;vlwdkif;onf todkif;t0kdif;? tzJUG tpnf;? ,Ofaus;rI? vlraI &;wd\ Yk aumif;jcif;tjzmjzmudk cHpm;EdkifMu\/ em;0ifcsKdomvSaom aw;oHü oDqdkola&m em;axmifolyg aw;oHom\ t&omudk cHpm;Edkif\/ pdwf0if pm;zG,faumif;aom 0w¬Kwpfyk'fü pmzwfolonf pdrfh0ifoGm; Edik o f nf/ rsu&f nfusz, G f taqG;½ky½f iS Mf unhf y&dwo f wfvnf; Zmwfvrf;rSm arsmygoGm;Edkifonf/ 0g;vkH;uGJ&,fp&m [mo wpfy'k üf zwfov l nf; &,frad yrnf/ ykaH jymaumif;ol\ [efyef trlt&mü em;axmifot l m;vk;H arhajrmoGm;ygrnf/ xdaYk Mumihf omreftm;jzihf cHpm;csufqdkonfrSm ywf0ef;usif\ vIHUaqmfrI rsm;aMumihf ajymif;vJoGm;aom pdwf0ifpm;rI tajctaeyif jzpfygonf/ bmomw&m;ü cHpm;csufonf þomrefobm0


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

28

cHpm;csufrsm;udk rqdkvdkyg/ bmomw&m;ü cHpm;csufrsm;onf obm0 xufausmfvGef\/ t"dyÜg,frSm ½dk;½dk;omreftaMumif; t&mrsm;xuf ausmfvGefonf/ obm0vGef taMumif;t&m rsm;aMumihf cHpm;&aom vlYpdwftajctae (odkY) tm½kHcHpm; csuf u d k a c:ygonf / vQyf w pf j yuf c H p m;&½S d o nf j zpf a p MudKwifjyifqifvsuf aemufrScHpm;&onfjzpfap þtm½kH cHpm;jcif;onf ½Sif;rjyEdkifaom obm0vGefoabmw&m;rsm; yg0ifygonf/ xdkYaMumifh bmom\ tm½kHcHpm;csufonf bmomw&m;\ txGwftxdyfyif jzpfygonf/ bmom\ tm½k H c H p m;csuf o nf qd w f N id r f & mwG i f vlwpfOD;pDü jzpfay:Edkifonf/ vltrsm;tpkta0;üvnf; jzpfEdkif\/ Oyrm - w&m;"r®udk tm½kHjyKvsuf OykofoDv aqmufow l pfO;D onf xdt k ajctaeudk cHpm;Edik \ f / qkawmif; arwåmudk tm½kHjyK½Gwfqdkqkawmif;olvnf; xdkodkYtm½kHcHpm; Edik \ f / ½Si;f rjyEdik af om bmoma&;tjzpftysux f ;l rsm;aMumihf vnf; tm½kHcHpm;Edkif\/ Oyrm - awmxJü wpfa,mufwnf; w&m;usifhaeolwpfOD;u awmufavmifaeaom csKHykwfwpfck udk awGU&Y \/ rD;vQ[ H ek ;f [ke;f atmufrmS csKyH w k o f nf jymusroGm; bJ t½Gut f cuf pdr;f pkad ejyef\/ þtjzpftysuo f nf omref obm0xuf vGeu f yJ g\/ xdUk jyif xdrk ;D vQaH wmufaom csKyH w k f xJrS olYemrnfudk ac:oHMum;&ygu olUtwGuf xdkxl;qef; tHhzG,f&mü tm½kHcHpm;rdayrnf/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

29

tu,fíom vlwpfa,mufonf bmomwpfck\ ,kMH unforl sm;udk qefu Y siu f m xdb k momudk wdu k cf u kd af ecJUonf qdkygpdkY/ wpfaeYwGif jrif;udkpD;um xdkbmom0ifrsm;&dS&modkU 'kua© y;&ef oGm;onfqykd gpd/Yk vrf;ckvyfrmS jrif;ay:rS atmufoYkd jyKwfusoGm;\/ csufcsif;rsufpdtvif;rjrif&awmhyJ oDwif; wpfywfaerS jyefjrif&ygvQif þvltwGuf tHhzG,f&mwpfckudk trSefcHpm;rdayrnf/ pOf;pm;a0zefjcif;uyif olYpdwfrsm; ajymif;um xkdbmomudk pdwf0ifpm;rdayrnf/ ydik q f ikd &f mrsm;udk tukepf eG í Yf tvSLBu;D ay;ol wpfO;D zdYk ESvkH;om;ü vGwfvyfrIwpfrsdK; cHpm;Edkif\/ vrf;ab;ü 'ku© twda&mufolwpfOD;tm; wwftm;orQ ulnDay;jcif;jzihf MunfE;l rIwpfrsKd ; cHpm;rdrnf/ rSm;,Gi;f rItjypfBu;D wpfcu k sL;vGef oludk wpfOD;wpfa,mufu rif;tjypfvTwfygNyD[k qkdygu olpY w d üf yDww d pfck cHpm;&ayrnf/ qk;H ½I;H rIwpfct k wGuf idak uR; ae&oltzdYk w&m;"r®Mum;em&ygu ESpo f rd rhf w I pfcu k kd cHpm;&ay rnf/ pdwfnpfnL; av;vHaeaom eHeuf,Hwpfckü bk&m;\ w&m;udk ur®Xgef;½IolwpfOD;onfvnf; MunfEl;rI yDwdwpfck trSefcHpm;rdayrnf/ tdrfrI0wå&m;rsm;vkyfudkif&if; ½lyg½kH wpfckudk jrifrdolwpfOD;twGufvnf; r,kHEdkifp&m 0rf;omjcif; wpfrsdK; cHpm;rdayrnf/ þt&mrsm;rSm bmom\ obm0vGef wpfckrS tm½kHcHpm;rIrsm; jzpfonf/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

30

(p) bmom0iftoif;tzJGUrsm; trsKd ;wlaom tarT;tawmifrsm;onf wpfae&mxJü pkaewwf\/ bmom0ifrsm;onf toif;omoemwpfct k jzpf zGJUpnf;wwfMuygonf/ bmom\ w&m;rsm;onfyif wpfOD;pD twGufESifh tzJGUtpnf;twGuf oGefoifrIrsm; tNrJyg\/ wpfOD;pDonf rdrdtwGufusifhMuHaexkdif&ef ta&;BuD;ouJhodkU? rdrdonf vlrsm;twGufvnf; aewwf&ayrnf/ bmomwlol toif; tzJGU½Sda&;onfvnf; bmomwpfckjzpfzdkY ta&;BuD; vSayonf/ bmomwlot l oif;tzJUG rsm;onf ae&ma'otvdu k f ta&twGuftm;jzifh tenf;trsm;uGmwwfygonf/ xdktzGJU tpnf;rsm;wGif jzpfavhjzpfx&dSaom EkdifiHa&;ESifh bmoma&; a&maxG;jcif;rjzpfzdkU owdcsyfoifhayonf/ ta&;BuD;aom wjcm;tcsufrSm bmoma&;t,loD; vsuf wzufpGef; ra&muf&ef txl;vkdtyfonf/ rdrdbmom toif;tzJGUomvQif rSef\[kqdkum wjcm;bmomrsm;udk &Skwfcsjcif; rjyKtyfay/ tjcm;toif;tzJGUrsm;udkvnf; vufcH wwfzv Ykd ydk gonf/ rnfoyYkd ifqakd p bmom0iftoif;tzJUG onf bmomwlolrsm;jzpfaomfvnf; bmomrwlolrsm;udkvnf; rdrdbmom\ qkH;rw&m;wdkYESifhtnD aygif;oif;qufqH& ayrnf/ 0 0 0 0 0


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

31

tcef; (2) bmomtp rnfonft h csed u f bmompcJyh goenf;/ rnfuo hJ Ykd pcJh ygoenf;/ rnfonhf a'oü pcJyh goenf;/ þar;cGe;f rsm;onf bmomordkif; okawoDrsm;omru vlwdkif; pdwf0ifpm;aom ar;cGef;rsm; jzpf\/ vlwdkif; odvdkMu\/ avhvmcsifMuonf/ od k Y a omf txuf y gar;cG e f ; rsm;ud k wd w d u sustajzray; Edik af o;ay/ tb,fah Mumifq h akd omf vlUordik ;f rSww f rf;rsm;wGif ordkif;OD;acwfrS taMumif;t&mrsm;udk rSwfausmufwifxm; aom pmaypmwrf;rsm; r½Sad omaMumifjh zpf\/ xdak cwfor,rS vlrsm; ud, k w f ikd af &;om;xm;cJah om pmrsm;vnf; r½Scd ahJ o;ay/ xdkYaMumihf xdkacwftcgrS olwdkUbmudk,HkMunfcJhMuonfudk ajrBuD;wGif; NydKusepfjrKyf zkH;tkyfaeaom NrdKUysuf? ae&mysuf? ausmufwGif;? ausmufacgif;ta[mif;rsm;rS olwdkYokH;pJGcJhaom td;k cGu?f vufeufu&d , d m wefqmyvmrsm;udk avhvmMu&\/ olwdkY ukwfjcpfa&;qJGxm;cJhaom oauFwESifh ½kyfykH? aumuf


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

32

aMumif;rsm;ü avhvmMu&\/ ordik ;f OD;vlom;wdo Yk nf t0wfr0wfMuay/ toif;zJUG tk y f p k z J G U aeMu\/ ausmuf * l ? ausmuf a cgif ; ES i f h o pf & d y f 0g;&dyfonfom olwdkYtdrf,m jzpf\/ t"dutvkyfrSm tpm pkaqmif;jcif;ESifh trJvdkufjcif;jzpfí ae&mtwnfwus raeMuacs/ a&Munf&m? jrufEk&m? tom;ig;ayg<u,f&m ae&mrsm;odUk ½SmazGa½GUajymif;aeMu\/ þvlom;wdYk rnfonfh t&mudk ,kHMunfMuonfudk twdtusrajymEdkifaomfvnf; olwdkY okH;pJGcJhaom ypönf;rsm;ESifh ausmuf*leH&HrS aumufjcpf&m rsm;udk avhvmMunfhjcif;jzifh olwdkYaeYpOf awGUjrifMuHKBudKuf ae&aom obm0avmuBuD;udk em;rvnfouJhodkY xl;qef; pdwf0ifpm;aMumif; awGUEdkif\/ vlom;uav;i,fwpfOD; arG;zGm;&jcif;onf qef; Mu,f\/ vlwaYkd oqk;H &jcif;udk aMumuf½UHG Mu\/ cspcf spaf wmuf yljyif;aom aevk;H Bu;D udv k nf;aumif;? yde;f ydwaf tmif arSmifvS aom neufoef;acgifudkvnf;aumif; olwdkY pdk;&drfMu\/ jyif;xefvSaom avrkefwdkif;onfvnf;aumif;? 0if;0if;xdef atmifvufaom vQypf ;D ESihf em;uJaG tmif us,af vmifvaS om rdk;jcdrf;oHESifh rdk;BudK;oHudk aMumuf½GHUrdMu\/ ra&rwGufEdkif atmifrsm;jym;vSaom aumif;uifMu,feu©wfwm&mwdkYudk jrifjyefaomtcg? 0if;xdeaf t;jronfh vjynf0h ef;udk awGUaom tcg tHhMordMujyef\/ tm;tifjynfhNzdK;vSaom awm½dkif;


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

33

wd&dpämefBuD;rsm;ESifh rmaMumvSaom ausmufwkH;BuD;rsm;udk tm;usrdMuayrnf/ t½GufxlvSaomopfyif? a0qmvSaom opfo;D opfOopfzEk iS hf arT;BuKd iv f aS om yef;rmefrsm;udk pdw0f if pm;Mu\/ jriforQ? awGUorQudk ½SdpkrJhpkpOf;pm;ÓPfav;jzifh awG;ac:pOf;pm;rdMujcif;uyif olwdkY\ ,kHMunf&mbmom tpjyKjcif;[k qdk&ayrnf/ em;rvnfx;l qef;jcif;aMumifh thMH ojcif;? tm;usrjd cif;? pdwf0ifpm;Mujcif;? aMumuf½GHUrdMujcif;aMumifh þt&mrsm;? tjzpftysufrsm;udk pGrf;tif&Sif[k xifrSwfMuygw,f/ wpfcg wpf&H olwUkd aemufu, G üf pGr;f tif½iS w f pfO;D &d&S rnf[k ,kMH unf vmcJ h M uavonf / xk d v l o m;rsm;tzd k Y avmu pMu0Vm wpf c k v k H ; onf xd k w ef c d k ; awmf ½ S i f taMumif ; ajymjyaom pmtkyfBuD;wpftkyf jzpfvmcJh&\/ xdkpGrf;tif½Sifonf vlxuf ydkrdkcdkifrmoefpGrf;&rnf[k xGm;BudKif;wkwfcdkifvSaom olwdkY\ cE¨mudk,fESifh EdIif;ípOf;pm;Mu\/ jynfhjynfhpkHpkH em;rvnf Muaomfvnf; xdkt½Sifonfom olwkdYtwGuf vkHjcHK&mtjzpf cH,v l mMu\/ xdaYk Mumifh wcsKd Uu ausmufw;Hk udk ud;k uG,Mf u\/ wcsdKUu tudkif;tcuf a0qmaomopfyifudk OD;ñTwfMu\/ wcsdKUu ae? v? Mu,fwdkYudk ½Sdcdk;Mu\/ olwdkY pdwfrSef;xif&m twkdif; xdkwefcdk;awmft½Siftjzpf oauFwrsm;? aumuf aMumif;rsm;udk ausmuf*leH&Hrsm;ü a&;jcpfMuavonf/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

34

tHhMop&mrsm;ESifh aMumuf½HGUp&mrsm;awGU&avav xdkvlwdkYonf xdkwefcdk;awmf½Sifudk rSDcdkvdkMu\/ rdrdwdkY tajc taeonf bmrSrwwfEdki?f auseyfzG,f&mrsm;r½Sd[k cHpm; rdcJh\/ þuJhodkY cHpm;rdvmavav xdkwefcdk;awmf½Sifudk rSDcdk tm;ud;k avyifjzpfonf/ xdw k efc;kd awmf½iS rf sm;uJo h Ykd jynfph aHk om oabmwpfck? oefpGrf;aomcGeftm;wpfck? pGrf;tifwpfck &vdkMu\/ olwdkYjyKvkyfykH? aexdkifMuykHudkMunfhjcif;jzifh þ tcsufudk awGUEdkif\/ Oyrm - ordkif;OD;vlrsdK;wpfpk aexdkifcJhaom *la[mif; wpfckudk yDuif;NrdKUteD; ]]e*g;½dk;}} trnf½Sd awmifay:ü ordkif; okawoDwdkY wl;az:awGU½Sd&\/ olwdkY avhvmawGU½Sdcsuft& þvlrsdK;pkonf aoNyD;aemuf toufqufvuf½SifvdkMu aMumif;? ,kMH uaMumif; okawoDwYkd wnDwñGww f nf; rSwcf suf csMu\/ wzef taemuf O a&myü vG e f c J h a omES p f a ygif ; 200000 (ESpfodef;)cefYu vlwdkYonf olwdkY\ vlaorsm;udk oN*KØ [&f mü wcsKd Uaom xl;xl;qef;qef;0denf;rsm; jyKvyk af vh&Sd MuaMumif; awGU½Sd&\/ ESpfaygif; 70000 (ckESpfaomif;) cefY[k cefYrSef;&aom vlrsdK;wpfpk\ tavmif;rsm;udk jyifopfjynf ajrmufydkif;ü awGU½Sd&\/ xdkae&mü vlaorsm;\ udk,fay:ü teDa&mif ½THUrsm;vdrf;íxm;aMumif;awGUojzifh xkdacwfrS vlrsdK;pkonf toufquf½SifaMumif; ,kHMunfonf[k cefY


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

35

rSef;&\/1 wjznf;jznf;ESifh ESpfaygif; 20000ESifh 10000Mum;rS vlwdkY\ ,kHMunf&mudk tenf;i,fxifxif½Sm;½Sm; awGUEkdif\/ olwdkYonf awmrS qGwfcl;&aom opfoD;? opfyGifh? opfO? opfzkrsm;udk xdkpGrf;tif½Sif? wefcdk;½Sifrsm;udk ylaZmfMu\/ trJvdkuf&mü om;aumifrsm; vG,fulpGm&zkdY qkawmif;Mu\/ trJvdkuf&mrS jyefvmaomtcg om;aumif\ t½dk;? acgif;? tNr;D ponfwu Ykd kd csw d q f í GJ ylaZmfaMumif; avhvmawGU½SMd u\/ þtcsufuyif xdkordkif;OD;rS vlwdkYonf olwdkYb0 vkHjcHKa&; tumtuG,f&a&;? atmifjrifa&;twGuf pGrf;tif½Sifrsm;udk tm;ud k ; aMumif ; od & \/ xd k o d k Y ,k H M unf j cif ; aMumif h y if udk;uG,fjcif;? yojcif;? ylaZmfjcif;rsm; jyKvkyfMu\/ xdkwefcdk; awmf½SifuJhodkY rdrdonfvnf; wlygapaMumif; vludkyif ylaZmf Muavonf/ xdkYaMumihf orkdif;OD;vlwdkY\ ,kHMunf&mü pkd;½GHU aMumufvefYjcif;xuf tm;udk;jcif;? tm;usjcif;? &vdkjcif;? taMumif;wpfckckaMumifh wefcdk;awmf½Sifudk udk;uG,faMumif;? ½Sdckd;aMumif; xif½Sm;ygonf/ xdkvlwdkYonf rdrdwdkY pdwfrSef;xif&m oauFwrsm;? aumufjcpfyef;csD? yef;yk½kyfwkrsm;xkí xkdwefcdk;awmf½Sif\ 1/ Cf., A. Zorzi, P. Ferrero, Tu sei il Cristo: Alle origini del falto Cristiano, PIEMME, Sasale Monfferrato (AL) , 1990, PP. 11-12.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

36

uk d , f p m;tjzpf xd k w ef c d k ; awmf ½ S i f \ ud k , f x if ½ S m ;jy&m oauFwrsm;tjzpf jyKvyk Mf u\/ xdt Yk jyif tcsKd Uaom vlwo Ydk nf ausmufw;Hk udk ud;k uG,Mf u\/ wcsKd UrSm tudik ;f tcufxal jymí toD;t½GuftyGifY a0qmaomopfyifudk udk;uG,fMu\/ wpfcsdKUrSm ae (okdYr[kwf) vudk ylaZmfyoMu\/ trSefpifppf ürl þ ae? v? Mu,f? ausmufawmif? opfyifwdkYonf wefcdk; awmf½Sif\ udk,fpm;tjzpf udk;uG,fjcif; jzpf\/ þvlwdkYonf ausmufwkH;udk udk;uG,fjcif;um; r[kwfwef&m/ rmaMumaom ausmufwkH;\ pGrf;tifxuf tqrwefydkaom t½Sifudkom udk;uG,fjcif; jzpfayrnf/ Ak'¨bmom0ifwpfOD;onf a½Tcsxm; aom Ak'½¨ yk yf mG ;awmfa½SUü ysy0f yfu;kd uG,af omtcg? c&pf,mef wpfOD;onf opfom;um;wkdifawmfudk 'l;axmufudk;uG,faom tcg þvlrsm;onf a½T½kyfyGm;awmfudkaomfvnf;aumif;? opfom;um;wdik af wmfuv kd nf;aumif;? ud;k uG,jf cif;jzpfonf[k rqdEk ikd af y/ xd½k yk yf mG ;awmfyikd ½f iS ?f um;wdik af wmfrS t½Sio f cif udkom &nfpl;udk;uG,fjcif;jzpf\/ odkYaomf þt&mrsm;onf xdkt½SifESifh qufpyfaeí oefY½Sif;ouJYodkY vlESifht½SiftMum; qufoG,fMum;0ifaeaom t&mrsm;om jzpf\/ xk d Y a Mumif h aeud k ud k ; uG , f o l o nf v nf ; aumif ; ? awmawmifopfyifudk udk;uG,folonfvnf;aumif;? apwD ykxdk;udk OD;csolonfvnf;aumif;? um;wdkifawmfudk OD;csol onfvnf;aumif;? tm;vkH;aomvlwdkYonf olwdkYjrifaom


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

37

t&mrsm;onf olwkdY½dkusKd;ukd;uG,fOD;ñTwfjcif;\ &nf½G,fcsuf r[kwfbJ þt&mrsm;onf olwdkY,kHMunfaom teEÅwefcdk; awmf½Sif (odkYr[kwf) bk&m;\ eufeJjrifhjrwfawmfrljcif;\ om"u? &nfñTef;csufrsm;? bkef;xif½Sm;&mrsm;tjzpf jrifawGU Mu\/ Oyrmtm;jzif h ]]Mu,f a &mif x G e f ; awmuf a om aumif;uif}}udk bmomwcsKUd wGif bk&m;\bke;f awmf xif½mS ;&m tjzpfaomfvnf;aumif;? bk&m;½Sifpdk;pHawmfrl&m tjzpfaomf vnf;aumif; ajymqdkMu\/ xdkYaMumifh aumif;uifbkHudk bk&m;pHjref;&mtjzpf ajymqdkMu\/ vlonf aoqkH;NyD;aemuf aumif;uifbo Hk mG ;\[k ajymqdak omtcg xdMk u,feu©ww f m&m xGef;awmufaom av[mjyif aumif;uifjyifudk oGm;onf[k rqdkvdkay/ odkYaomf xdkMu,fwm&mxGef;vsuf azmufjyefysuf okOf;jcif;uif;pGm wnf&Sdvsuf? tHYMozG,f&m? wkrEdIif;zG,f&m? csD;rGrf;rukef&m? ajymrqkH;Edkif&m? rcefYrSef;? rrSef;qEdkif&m? em;rvnfEdkif&m? ra&rwGufEdkif&m? rwkyEdkifzG,f&m? xdk aumif;uifudk teEÅwefcdk;awmf&Sif bk&m;ocif\ bkef;tmEk abmfawmf\ om"u&nfñeT ;f zG,t f jzpf ajymqdv k ufcjH cif;om jzpf\/ jrefrmEdkifiHü rdk;OD;usptcsdefonf rdk;onf;xefpGm ½Gmvsuf vQyfpD;tvGefvufaomtcsdef jzpfavonf/ wpfcg wpf&H rdk;BudK;ypfoHrsm;onf us,favmifpGm jrnf[D;wwfí


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

38

em;uGJrwwfcHpm;&avonf/ ydef;ydwfatmif arSmifaom tcsed üf 0if;vufatmifvufaom vQypf ;D onf thrH cef;jzpf\/ xdt k csed üf wcsKUd toufBu;D olrsm;onf ]]tdk jrwfpmG bk&m;}}? ]]tdk bk&m;odMum;}}? ponfjzifh bk&m;udk wMu\/ tDwvDjynfü aEG&moDonf jrefrmjynf\ rdk;&moDjzpfaom Zlvdkif? Mo*kwfv jzpf\/ wpfESpfvkH;qD;ESif;usvsuf at;csrf;cJhorQ aEG&moD a&mufjyefawmh tawmfyl\/ xdkyljyif;vSaom aEG&moD\ wcsKdU&ufrsm;wGif rdk;t&rf;jcdrf;jyD; vQyfpD;t&rf;vufaom tcgrsm; ½Sdwwf\/ wpfacwfwpfcgu wcsdKU&Gmav;rsm;rSm xdt k csed w f iG f bk&m;ausmif;rS acgif;avmif;xk;d vsuf qkawmif; MuzdkY zdwfac:avh&dS\/ Mum;rdaom odyÜHynmwwf ausmif;om;tzdkUawmh vQyfpD;vufjcif;? rdk;jcdrf;jcif;onf vQyfppftzdkESifhtrwdkY aygif;pD;jcif;jzpf\[k em;vnfaomfvnf; omrefvltzdkY xdkvQyfpD;vufjcif;onf bk&m;\bkef;awmfxif½Sm;&mtjzpf jrifr\ d / odaYk omf bk&m;wjcif;onfvnf;aumif;? qkawmif;jcif; onfvnf;aumif;? acgif;avmif;xdk;jcif;onfvnf;aumif; xdv k Qypf ;D ESihf rd;k BuKd ;wdu Yk kd bk&m;tjzpfEiS hf ac:wjcif;r[kwaf y/ vQyfpD;0if;vufouJhodkU bkef;awmfonf 0if;vuf&rnfudk olwdkY,kH\/ þvQyfpD;ESifh rdk;BudK;onf bk&m;\ bkef;awmf xif½mS ;&m (odUk r[kw)f bke;f awmf\om"utjzpf vufcjH cif; jzpf\/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

39

a½S;acwftcgrSm ausmufudkudk;uG,faom vlwdkY &SMd u\/ xdak usmufaqmif? ausmufw;Hk onf rmaMumcdik cf ef\ Y / av'Pf? rdk;'Pfudk wkefvIyfjcif;tvsif;r&Sd/ vlawGom acwftqufquf aoausoGm;Mu\/ xdkausmufaqmifum; a½GUvsm; aysmufqkH;jcif;r½Sdacs/ ½SdpkrJhpk pOf;pm;OmPfESihf pOf;pm;rdaomtcg xdkvlwdkYonf xdkausmufaqmifudk wefcdk; awmf½Siftjzpf jrifav\/ trSefrSm xdkausmufaqmifü olrpOf;pm;? rwky Edkifaom pGrf;tm;rsm;aMumihf wefcdk;awmf½SifESihfEIdif;,SOf rdav onf/ wcsdKUbmomwGif bk&m;udk ausmufaqmif? ausmufwkH; ESihf cdik ;f EdiI ;f ajymqdMk u\/ trSew f iG f ausmufaqmif udk bk&m;ESifh cdkif;EIdif;jcif;r[kwfay/ ausmufaqmif\ pGrf;tifudk bk&m;\ bkef;wefcdk;awmf\ om"utjzpf &nfñTef;jcif;om jzpfav onf/ xdkYaMumihf pMu0Vm? aumifuifjymonfvnf;aumif;? awmawmif? ausmufwkH; ausmufaqmifonfvnf;aumif;? vQyfpD;rdk;BudK;onfvnf;aumif;? bkef;awmf½Sif? wefcdk;awmf ½Sib f &k m;\ om"ursm;tjzpf? bke;f awmf xif&mS ;&mrsm;tjzpf ,kHMunfMujcif; jzpf\/ xdkYaMumifh ausmufacwfrSvlwdkYonfvnf;aumif;? wpfcgwpf&H rsufarSmufacwfrS wcsKdUaomvlrsdK;pkwdkYonf vnf;aumif;? thHrcef;aom opfyif? ausmufawmifausmuf aqmif? ae? v? Mu,fudk ylaZmfyoudk;uG,faomtcg olwdkYü


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

40

teEÅwefc;kd awmft½Siu f kd ,kMH unfjcif;omjzpfaMumif; rSwcf suf cs&ayrnf/ xdkolwdkYonf bk&m;xdra&mufao;aomfvnf; xdkbk&m;½Sif wefcdk;awmf½Sifudk vufcHaeMuavNyDwnf;/ olwdkYonf aemifwrvGefb0udkaomfvnf;aumif;? aumif;uifbkHaomfvnf;aumif;? okcbkHaomfvnf;aumif;? edAÁmef[líaomfvnf;aumif; trnfuifyGef; rwyfMuacs/ vlaorsm;udk jr§yfESH&mü aemifb0ü olwdkYtokH;jyK&ef&nfpl;NyD; aoolydkifaom ypönf;rsm;udka&mí jrSKyfESHMu\/ bk&m;rsm;udk ylaZmf&mü uckefjcif;? wD;rIwfjcif;? [pfatmfjcif; ponfwdkY jyKMu\/ vlrsdK;pkrsm;rS cGeftm;BuD;ol? wkduf&nfcdkuf&nf pGrf;&nfBuD;olrsm;udk olwdkY\ bk&if (odkUr[kwf) acgif;aqmif tjzpf wifajr§mufí wpfcgwpf&H vlwdkY\ bk&m;rsm;tjzpf OD;ñTwfMuavonf/2 ESpfaygif; 5000 ausmfcefYu vlrsm;wdkYonf wjznf; jznf;ESihf xGe, f ufpu kd yf sKd ; vmMu\/ wd&pd mä efrsm; ,Ofyg;atmif arG;jrLvmMu\/ wd&dpämefwdkY\ tom;? om;a&? tarT; ponfwdkYudk tokH;jyKwwf vmMuavNyD/ NrdKUrsm;? ½Gmrsm; aqmufvkyf aexdkifvmMu\/ jrif;wdkYudk okH;pGJvmMu\/ wcsdKU vlrsdK;pkrsm;ü pmvkH;oauFwrsm; a&;qGJMuavNyD/ þvlrsdK;pk rsm;udk txl;ojzifh ,lza&;wufpfESifh wdkif;u&ufpf jrpfESpfck 2/ Ibid.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

41

tMum; a½S;a[mif;rufqdkydkaw;rD;,m;vGifjyifü awGUY&\/ (xdka'oonf ,cktcg tD&wfEdkifiHjzpf\/) þa'oonf txl;ojzifh ajrMoZmayg<u,f0um xGef,ufpdkufysdK;í jzpfxeG ;f &m jzpfavonf/ xdak e&mü plar;&D;,ef; (Sumerians) ac: vlrsdK;wpfpkonf ydkí,Ofaus;rI xGef;um;cJhaMumif; awGU&\/ olwdkYonf pmayrsm;a&;wwfí t½kyfaumuf aMumif;rsm; a&;wwfMu\/ xdkolwdkYonf wefcdk;awmf½Sif? pGrf; tif½Sifudk bk&m;tjzpfESifh udk;uG,fMuaMumif; avhvmawGU ½Sd&\/ ESpfaygif; (3500)xd xdkbk&m;udk wyg;wnf; tjzpf udk;uG,fMu\/ aemufydkif;ü bk&m;udk trnftrsdK;rsdK;ESifh aebk&m;? vbk&m;? bk&m;r? bk&m;txD; ponfjzifh udk;uG,f Mu\/ bk&m;rsm;\ jrifhjrwfjcif;udk ,kHMunfaMumif; bk&m;ESifh vltMum;qufoG,fay;aom bkef;BuD;? rsufvSnfhq&m? aA'if rEÅ&m;q&mrsm; cefYxm;aMumif; awGU&\/ þodkYjzifh acwftqufquf ajymif;vJvmaomtcg vlwdkYonf ydkrdk,Ofaus;vmí wdk;wufvmonfESifhtnD a½S;acwftD*spf? abbDvkHeD;,m;? *&dESifh a&mrbmomrsm; ay:aygufvmcJh&\/ xdkbmomrsm;wdkYonf rsufarSmufacwf tcgü aysmufuG,foGm;MuavNyD/ odkYaomf xdkbmom,kHMunf &mrsm;onf vlrsdK;wpfrsdK;uom udk;uG,faom bmomrsm; jzpfcMYJ uavonf/ wjznf;jznf;ESihf urÇmyx0D ajrtaetxm;


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

42

t&vnf;aumif;? ,kHMunf,lqcsufrsm; uGm[rIaMumihf vnf;aumif;? obm0t& jzpfay:vmaombmom? Asm'dw&f aombmom ponfjzifh bmomrsm; uJGjym;vmcJhavonf/ ,if;wdw Yk iG f *sL;bmomESihf [dEL´ bmomrsm;wdo Yk nf a½S;tusq;Hk bmomrsm;jzpfcJh\/ aemufydkif;wGif *sL;bmomudk tajccHí c&pf,mefbmomESihf tpövmrfbmomrsm; pwifvmcJNh y;D ? [dEL´ rS Ak'¨bmom pwifvmcJhMuavonf/ rsufarSmuftcsdefwGif Ak'¨bmom? c&pf,mefbmom? tpövmrfbmomESifY [dE´Lbmomtjzpf bmomBuD; (4)ckonf tjcm;bmomrsm;xuf xif½Sm;avonf/ xdkbmomBuD; (4)ckwGif [dE´Lbmomonf rnfonfhckESp?f rnfonfh tcsdefü pcJo h nf[k rod&ay/ odaYk omf Ak'b ¨ mom? c&pf,mefbmomESihf tpövmrfbmomwdkYonf tcsdefumvtm;jzifh wpfbmomESifh wpfbmom ESpaf ygif; (500) pDumG jcm;onf[k tMurf;tm;jzifh ajymqdkEkdifygonf/ Ak'¨avmif;vsmod'¨w¬rif;om;udk bDpD (567)ckESpfcefUwGif zGm;jrifawmfrlí? a,½Ic&pfawmfudk bDpD (2)wGif zGm;jrifcJh\/ rdk[mrufonf c&pfouú&mZf (571) ckESpfwGif zGm;jrifcJhonf/ bmomw&m;rsm;udk ESpfrsdK;ESpfpm; cJGjcm;Edkifao;\/ xm0&wnfawmfrlaom bk&m;&dSaMumif; ,HkMunfvufcHaom bmomESifh bk&m;udk r,HkMunfvufrcHaom bmom[lí jzpf\/ Ak'¨bmomrSvGJí tjcm;aombmomtm;vkH;wdkYonf


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

43

urÇmavmuBu;D ESiw hf uG ouf½o dS ufrhJ t&mowå0gtm;vk;H udk zefqif;aom teEÅwefcdk;awmf½Sif? teEÅarwåmawmf½Sif? tm;vkH;pkHudkodawmfrlaom t½Sifbk&m; (odkY) jrwfpGmbk&m;udk vufcHaom bmomrsm; jzpfMu\/ xdkt½Sifonf pMu0Vm teEÅumvrSpí teEÅduumvwdkifatmif tpOfxm0& wnfawmfrl\/ jzpfjcif;? ysufjcif;oabmwdkYonf xdkt½Sifü r½Sday/ Akk'¨bmomwGif xm0&wnfawmfrlaom bk&m;udk r,k H a y/ txl ; ojziY f ax&0g'Ak ' ¨ b momonf pwif xGef;um;csdefrSpí ,aeYwkdifatmif xdkbk&m;t,ltqrsdK;udk vufrcHay/ r[m,meAk'b ¨ momonfomvQif xdb k &k m;t,l tqrsm;udk vufcHvmMuavonf/ tcsKyfqdk&ygrl ordkif;OD;vlom;rsm;rStp rsufarSmuf acwf vlwdkYtqkH; teEÅwefcdk;awmf½Sif (odkY) bk&m;udk ,kHMunf ouf0if vufcH&mrSm xdkwefcdk;awmf½Sifudk aMumuf½GHUí udk;uG,fjcif; r[kwfyg/ wefcdk;awmf½Sifonf vltm; ab;jzpf aprS m pd k ; &d r f í ol U ud k j ym;jym;0yf O D ; ñG w f j cif ; r[k w f a y/ xdw k efc;kd awmf½iS u f kd ½du k sKd ;o'¨gyGm;jcif;onf aMumufpw d af Mumifh r[kwyf gay/ vlom;onf avmu obm0awmawmifa&ajr? ae? Mu,?f v? eu©wfwm&m? &moDOwkwdkY\ pGrf;tifudk jrif& avav? om;&J w d & d p ä m ef w d k Y \ ab;tEÅ & m,f t aygif ; ES i f h &ifqidk &f avav? vlt Y ouf\ NyKd ysuq f ;Hk ½I;H vG,?f aovG,w f m awGU&avav? aMomf - vlYb0qdkwm tm;&auseyfzG,f r½Sd


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

44

ygvm;/ vlonf olUtoufudk rydkifqkdifEdkifygvm;/ ighcGeftm; onf obm0awmawmif? a&? ajr? Owk&moD? wd&pd mä efavmuf rS rpGrf;ygvm; ... ponfjzifh odvm\/ þuJhodkYodvmav? xdkpGrf;tifrsdK;udk ydkifvdkMu\/ &vdkMu\/ þenf;jzifhom olwdkY,lqaom xdkwefcdk;½Sifrsm;udk tm;udk;? ,kHMunf? ysyf0yf? ñGwfwGm;jcif;om jzpfawmh\/ aMumuf½GHUaomtaMumif; wpfaMumif;wnf;aMumihf rjzpfEdkifay/

l

l

l

l

l

l

l


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

45

tcef; (3) jrefrmpmvkH; ]]bk&m;}} qdkonfrSm ]]bk & m;wnf ½ S d a wmf r l j cif ; }}taMumif ; ud k pOf ; pm; ½SmazGol 'óeduynm½Sifwdkif;u tqkH;tpGefjynfhpkHaom oabmwpfck (od)Yk twdw?f tem*wf? ypöKyeÜ q f o kd nfh umvoH;k yg;rSvGwfuif;aom? ocFg&w&m;r½Sdaom? tptqkH;r½Sdonfh tem'd? teEÅtjzpfawmf½Sift,ltqonf vlYtawG;ü tNrJ oaE¨wnfygonf[k wnDwñGww f nf; rSwcf sucf sMuygonf/ xdkt,ltqudk rnfonfh,Ofaus;rIurS csnfaESmifrxm;Edkif yg/ rnfonfh,kHMunf&mbmomurS uefYowfrxm;Edkifyg/ rnfonfah cwftcg? urÇmaY &ajrawmawmifobm0 jcm;em;rI urS vspfvsL½Irxm;EdkifMuyg/ xdkavmukwå&mrS txl;tvGefjynfhpkH<u,f0awmfrl jcif; tjzpfawmfudk prf;oyfEdkif&ef odyÜHenf;ynmonf rpGrf; ygay/ qifjcifwkHw&m;oufoufjzifh jynfhjynfhpkHpkH rayguf


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

46

ra&mufEdkifygacs/ xkdobm0vGefoabmw&m;udk acwftqufqufrS vlwo Ykd nf bmompmrsK;d pkjH zifh #DumzGiq hf Mkd u\/ pum;rsKd ;pkjH zifh uAÁnf;wyfrSnfhac:Mu\/ ykHo@meftaxGaxGjzifh ½Sif;qdk Muavonf/ xdkaomtcg vlwdkY\,kHMunfrI? bmompum;? ,Ofaus;rIEiS hf ½d;k &m"avhwo Ykd nf xdak vmukw&å mrS opömw&m; udk ñTef;qdkrIrsm;ü vTrf;rdk;wwfjyefygonf/ xdkYaMumifh vlwdkY\ bk&m;½SmykHawmfc&D;tpü bmom pum;vkH;rsm;udkavhvm&ygrnf/ jrefrmpum;vkH; ]]bk&m;}} \ a0g[m&Zpfjrpfudk OD;OD;jzm;jzm; avhvm&ygrnf/ *&dvrl sKd ;'óeynm½Sif t&pfww kd v J f (Aristotal) u vlpY um;onf oauFwwpfct k jzpf &yfwnfygonf/ pum;vk;H onf ypönf;wpfckck (odkY) taMumif;t&mwpfckckudk xkwfaz: jyygonf/ vlajymvdkufaompum;vkH;rsm;onf vlYtwGif;pdwf cHpm;rI\oauFwrsm;jzpf\/ vla&;om;vdkufaom bmom pmvHk;rsm;onf olajymaom pum;vkH;rsm;\ oauFwrsm; jzpf\/ vlrsdK;wdkif;ü ajymenf;wpfrsdK;? a&;enf;wpfrsdK; ½Sdwwf ygonf/ odaYk omf pum;vk;H rsm;onf vlt Y wGi;f pdw\ f oauFw ESifho½kyfrsm;jzpfí xdkoauFwESifh o½kyfykHrsm;onf vlom; tm;vkH;twGuf twlwlyifjzpfaeygonf[k qdkavonf/1 1/ Aristotle, De interpretazione, 16a.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

47

xdkYaMumifh vlwdkYajymaom pum;vkH;rsm;onf olpOf;pm; aompdwful; (odkY) tawG;tjrif\ oauFw jzpfí olYpdwful; (odkY) tawG;tjrifonfyif vufawGYü tjyifrSwu,fht&m 0w¬Kypönf;ESifh qifwlaeavonf/ 'óeynm½Sif qdkc&maw; (Socrate) u vnf; ]]trnfrsm;ESihf trnfay;cH&aom t&m0w¬Krsm; tMum;wGifvnf; pdwful;ESifhtjyif½Sd0w¬KrSm qifouJhodkY qifwlMuavonf/ xdkYaMumifh emrnfqdkonfrSm emrnfay; vdkaom t&m0w¬Kypönf;wpfckckudk toHjzifYwlatmifjyK jcif;jzpf\}} [k qkdavonf/2 t"dyÜg,frSm pum;vkH;rsm;ESifh emrnfrf sm;onf t&m0w¬Kypön;f wpfcck u k kd vlpY Of;pm;awG;ac: ÓPfpdwful;jzifh zGifhqdkxm;aomt"dyÜg,fESifh qufpyfae\/ Oyrm ]]þpmtkyfonfzwfíaumif;onf}} qdk&mü pmtkyf\ aumif ; jcif ; onf vl Y p Of ; pm;awG ; ac:ÓPf j zif h t"d y Ü g ,f zGifhqdkxm;aom pmtkyftaMumif;yif jzpf\/ xdkYaMumifh ]]aumif;jcif;}}onf pmtkyfESifh qufpyfae\/ ]]þoDcsif;onf em;0ifcsdK\}} qdk&mwGif aw;oDcsif;[kac:aom pum;wpfpk onf jrL;aphtwuftus? tedrhf? tjrifhjzifhwD;cwfoDqdknnf; vsux f u G af y:vmaom toHjzpf\/ aw;oDcsi;f onf vlY ÓPf 2/ Platone, I dialoghi, tradizione italiana di Enrico Turolla, vols. 3, 423 b, Milano, Roma, 1953.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

48

jzifh pOf;pm;t"dyÜg,fzGifhqdkxm;aom oHpOfESifhpmom;wdkY\ t"dyÜg,fjzpf\/ xd k Y a Mumif h vl o nf ol p Of ; pm;awG ; ac:Ed k i f a om rnfonhft&mudkrqdk emrnfay;Edkif\/ Oyrm - arG;uif;p uav;i,fonf tawmftwefESifhridkwwfvQif rdbrsm;u olu Y kd armifausmufcaJ v; (od)Yk armiforJ m[k ac:wwfMu\/ tcsdefra½G;idkcRJwwfaomuav;udkawmh ]]zdk;qdk;}} [kac:Mu ayrnf/ pdwfxm;aumif;í vlwdkif;tm; arwåma½SUxm;ulnD wwfoludk ]]udkarwåm}} [kac:Mu\/ O,smOfü pdkufxm;aom yef;yifuav;\ jzL? eD? 0g? jym a&mifpkHtyGifhav;rsm;onf tNrD;aumhaumh? awmifyHum;um;ESifhem;aeaom pmuav; ESifhwlí pmuav;yef;[k jrefrmvlrsdK;rsm; em;vnfMu\/ þonf r sm;rS m vl o nf ol \ pOf ; pm;awG ; ac:ÓPf j zif h t&m&mwdkif;udk trnfemray;íac:Mujcif; Oyrmrsm;jzpf ygonf/ þodkYjzifh vlom;onf obm0vGefoabmw&m; wpfckudk rdrd\pdwful;ÓPfjzifh trnfemray;jcif; jzpfay: vm&ygonf/ ordkif;OD;vlwdkYrSonf rsufarSmufodyÜHacwffwdkif tqkH; tpGefjynfhpkHaom xdkobm0vGefw&m; (odkY) yk*¾dKvfawmfjrwf taMumif;udk þavmutoufwmü jynfh0pGmem;rvnf Edkifyg/ xkdyk*¾dKvfawmfjrwftaMumif;udk olwdkY awGY? jrif? xd? od? qkyu f ikd Ef ikd af om? pOf;pm;csichf sed Ef ikd af om t&m0w¬K? ypön;f ?


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

49

om"ursm;jzifh ñTef;qdkMu\/ tHhrcef; pepfrSefrSef enf;rSefrSef jzpfay:aeaom Owk&moDobm0w&m;MuD;udk Munfhum xd k t ½S i f u d k obm0w&m;\t½S i f o cif [ k ac:Mu\/ rdrdudk,fwdkifrSpí avmu? a&? ajr? awm? awmif? owå0g? Opömypönf;rsm;onf azgufjyefysufokOf;aeonfudkawGYí xdyk *k Kd¾ vjf rwfonf xm0&wnfawmfral om t½Si[ f ak c:Mu\/ vlom;rsm;tcsif;csif; arwåmw&m; acgif;;yg;um avmb? a'go? arm[zk H ; vT r f ; aerI a Mumif Y xd k y k * ¾ d K vf a wmf j rwf u d k arwåmawmf½iS ?f u,fwifawmfral om t½Si?f avmutvif;½Sif ponfjzifhac:Mujyefygonf/ q&mrdkufauG&D; (Macquarrie) ajymavh½Sdovkd ]]tu,fíom vlonf þpMu0VmBuD;udk teEÅtjzpfawmf½Sif\ thHzG,f&mrsm;tjzpf rjrifyJarhxm; cJhygvQif bmomaA' ynm½Sifrsm;twGuf bmomw&m;ESifh bk&m;taMumif; avhvmajymqdkzdkY tcufa&mufayawmh ygrnf}}3 xdkenf;twl Oa&myESifh tm½Staemufydkif;EdkifiHrsm; wGiaf jymqdo k nfh bmompum;&yfww Ykd iG f xdyk *k Kd¾ vaf wmfjrwfukd Zeus (aZ;tkYpf)? θeos (aoatmhpf)? Deus (a'tkYpf)? God (a*gwf)[kac:Muavonf/ a½S;a[mif;*&dbmomESifh '@m&D 3/ J. Macquarrie, Ha senso parlare di Dio? Studio sul linguagio e sulla logica della teologia, Torino, 1969, p. 22.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

50

rsm;wGif Zeus (aZ;tkpf)onf 'D (di) qdkonfh pum;vkH;rS qif;oufvmNyD; ]]tvif;ay;onf[k}} t"dyÜg,f&avonf/ xdaYk Mumifh wefc;kd awmf½iS jf rwfukd aumif;uifMu,feu©ww f m&m ESifh us,fajymvSaom tmumoBuD;\t½Sifbk&m;[k ac:Mu \/ aoatmhpf (θeos) pum;vkH;onf rnfonhfpmvkH;rS qif;vmonf[k twdtusrajymEdkifaomfvnf; teEÅb0½Sif udk ac:jcif;jzpf\/ t"dygÜ ,frmS pMu0VmavmuBu;D ESihf obm0 w&m;rsm;wdkYudk zefqif;tkyfcsKyfol? aumif;uifbkHt½Sif ponfjzif ht"dyÜg,f&\/ vmwif;pum;vkH; a'tlYpf (Deus, Dio, Dios, Dieu)onf Mu,feu©wfwm&mtpkHtvifESifh us,fajym vSaomaumif;uif,H? rsm;jym;vSaom *gvmpDrsm;ESifhvSy aomaumif;uif[k t"dyÜg,f&aom 'DAGef (divum) rSqif;ouf vm\/ a*gxf (God) pum;vkH;onf rlvtm;jzifh vmwif; pum;vk;H (numen thMH orde;f armjcif;)ESihf qufpyf\/ t"dygÜ ,frmS ]]½Sdcdk;OD;ñTwf udk;uG,fcH&aom tjrifhjrwfqkH;}} ol[k t"dyÜg,f ½Sdygonf/4 *&d'óeynm½Sif yavwdk (Plato) twGufrl divine (odkY) teEÅwefcdk;awmf½Sifonf rESdKif;,SOftyfawmfrljcif; (tyÜar,s)? pOf;pm;rrSED ikd af om (tpdaEÅ,s)? twkvt H wk r½Sd 4/ Cf., L. J. Elders, The Philosophical Theology of St. Thomas Aquinas, New York, 1990, P. 26; cf., The Oxford English Dictionary.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

51

jcif; t"dyÜg,f½Sdygonf[k0efcH\/ t½Sifjrwfonf taumif;rS tqdk;odkY tqkH;r½Sd ysufpD;,dk,Gif;ajymif;vJaeaom þjrif& orQ avmuBu;D xufomvGeaf om xm0&tjzpfawmft½Si[ f k vufcH\/5 t&pfwdkw,f (Aristotle) twGufrl xdkteEÅwefcdk; awmf½Sifudk xm0&wnfawmfrlí wjcm;t&mrsm;jzpfay:ap aom yxrqkH;aomzefqif;½Sif (The First Unmoved Mover)[k ac:\/6 þemrnfrsm;tm;jzifh avhvmod&dS&onfrSm a½S;OD; vlwdkYonf teEÅwefcdk;awmf½Sif (odkY) bk&m;udk yk*¾dKvfwpfOD; tjzpf ,lqac:a0:Mujcif;tjyif trnfemrrsm;onf tHhMo p&mrsm;? csD;rGrf;zG,f&mrsm;ESifh qufpyfaeaom emrrsm;tjzpf avhvm&ygonf/ jrefrmpmü ]]bk&m;}} qdkonfhpum;vkH;udk tpdaEÅ,s? tyÜar,s? twkvH? twkrJh? txGwftxdyfü½Sdaom tjrifYqHk; aomteEÅbek ;f awmfjrwf½iS ?f tptqk;H r½Sad om tem'd? teEÅ tjzpfawmf½Sifudkac:ygonf/ ]]bk&m;}} qdkonfh pum;vkH; oufoufonf ylaZmfxdkufjcif;? *kPftoa&ESifh jynfhpkHjcif;? bkef;awmfBuD;jrwfjcif;? jrifhjrwfjcif; (excellent, noble, exalted) qdkonfh t"dyÜg,f½Sdygonf/ 5/ Plato, Tim., 29e. 6/ Cf., L. J. Elders, Aristotle's Theology, Assen, 1972.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

52

urÇmYbmompum;wdkif;onf acwfa&pD;aMumif; twdik ;f ajymif;oGm;wwfMupjrjJ zpfaomaMumifY jrefrmbmompm onf v nf ; acwf t cgtvd k u f a&;oG m ;wwf M uygonf / xdkYaMumifY ]]bk&m;}} pum;vHk;onff acwfudkvdkufí owfyHk owfxHk; ajymif;vJvmcJhonfudk awGUEdkifygonf/ xdak Mumifh yk*jH rKd Uawmifzuf jrif;uyg&Gm&dS usepf pfom; rif;\om;awmf &mZmukrm&frif;om;\ at'D 1113ckESpfu a&;xd;k cJah om jrapwDausmufpm (od)Yk *lajymufMu;D ausmufpm pmaMumif;a& 1-16-18-20 wdkYwGif ]]bk&m;}}udk ]]yk&Sm}}[k a&;xdk;xm;ygonf/7 xdkYtwl at'D 1388 ckESpfcefYwGif a&;xdk;xm;aom ppfudkif;wdkif; ajrmifjrdKU e,f ausmuf&pf&Gm a&Taygifavmifbk&m; ausmufpmwGifvnf; ]]bk&m;}}udk ]]yk&Sm}} [lía&;xdk;avonf/ yk*jH rUkd av;axmifu Y eft&yf wk&if;ykx;kd wHwikd ;f twGi;f awmifzuf tkwjf ymom'fausmif;wGi&f aSd om oHysiv f ufaqmif ausmif; ausmufpmaMumif;a& 12 wGif ]]bk&m;}}udk ]]zk&Sm;}}[k a&;om;aMumif; awGY&onf/8 wzefjrefrmouú&mZf 527xdk; yk*HjrdkY "r®m&HMuD; 7/ jrefrmYpG,fpHkusrf;/ jrefrmEdkifiH bmomjyefpmaytoif;/ &efukef/ 1964/ twGJ 9/ pmrsufESm 371-375/ 8/ [Hom0wDOD;b&if/ jrefrmpm tajcjyusrf;/ at;at;pmaywdkuf/ &efukef/ 1967/ pmrsufESm 57-63/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

53

ausmufpmESifU ebJbk&m;ausmufpm yk*Hjywdkuf ausmufwdkif trSwf 116 wGif ]]bk&m;}} udk ]]ykM[m}} [ka&;xdk;xm;onfudk awGY&jyefygonf/9 jrefrmouú&mZf 656ckESpfxdk; yk*HjrdKU wk&ifykxdk; ausmufpmESifU rEåav;jrdKU eef;&Hkausmufwdkif trSwf 28? pmaMumif;a& - 3 wGifrl ]]bk&m;}}udk ]]zk&m}} [k a&;avonf/ ppfudkif;wdkif; tedrfYawmausmif; a&TulausmufpmwGifvnf; ]]zk&mr’wpf mG awmfwrl...}}[lía&;xd;k aMumif;awGUEdik af vonf/ jrefrmouú&mZf 564ckESpfxdk; yk*HjrdKU oHysif&ifaumif bk&m;ausmufpmwGifrl ]]bk&m;}}udk ]]zk&Sm}}[k a&;xdk;\/10 jrefrmouú&mZf 501ckESpfxdk; yk*HjrdKU wdkif;cRwfbk&m; ausmufpmwGif ]]bk&m;}}udk ]]bk&m}}[k a&;xdk;avonf/ ppfudkif;wdkif; tjrifY&Gm rif;&Jausmif; ausmufpmwGif 9/ xD ; csd K if Y j rd K Uwnf a wmq&mawmf t*¾ r [mo'¨ r ® a Zmwd u "Z/ ,aeY Ak'¨0g'qdkif&m tar; tajzrsm;/ trSwfpOf 1/ &efukef/ 1995/ pmrsufESm 24/ OD;zdk;vwf/ jrefrmpum;tzGifYusrf;?/ ynmeE´myHkEdSyfwdkuf/ &efukef/ 1963/ pmrsufESm 133-134/ 10/ OD;zdk;vwf/ jrefrmpum;tzGifYusrf;/ pmrsufESm 133/ 11/ a'gufwm oef;xGef;/ topfjrif Armordkif;/ okc0wDyHkESdyfwdkuf/ rEåav;/ 1975/ pmrsufESm 300 ESifY 315/ usrf;nTef;xyf/ tedrfYawmausmif; a&Tul ausmuf 5^2 / ausmuf&pf a&T a ygif a vmif ta&S U rsuf E S m 3-17/ tjrif Y rif ; &J a usmif ; 2-rsuf E S m ausmufi,frsuEf mS ^5-13/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

54

]]bk&mr’wfpGm...}}[k a&;om;aMumif; rSwfom;&ygonf/11 þwGif jrefrmpmacwfO;D a&;xH;k rsm;jzpfonfY a&S;acwf ausmufpmrsm;t& ]]bk&m;}}udk ]]yk&Sm}} omru ]]yk½[m? ykM[m? zk&m? zk&Sm? zk&Sm;? yk&Sm? bk&m}} ponfjzifYa&;xdk;aMumif; awGYEdkifygonf/ xdkYtjyif jrefrmpmacwfOD;umv jzpfonfY tavsmuf jrefrmpum;oHrsm;udk tu©&mjzifY o&kyaf z:&onf rSm vG,fulrIr&dSaMumif; odomvSayonf/ xdkodkY a&SUoGm; a&;xH;k tjzpf a&;om;aepOf a&;xH;k rsm;rSe&f avatmif prf;oyf ae[efrsm; awGYEdkifayonf/ xdkUaMumifY pum;oHwpf&yfwnf; udkyif pHcsdefwpfckwnf;r[kwfbJ rwnfrjidrfa&;ae[efrsm;udk jrifawGUMu&ayonf/ þonfrmS a&;xH;k rsm;wpfae&mESiYf wpf ae&m rnDrnGwfjzpfae&jcif;\ taMumif;&if;jzpfygonf/12 12/ þa&S;pum;vHk;rsm;udk avYvmaomf ]]yk½[m}}? ESifY ]]yk&Sm}} a&;enf;rsm;udk yk*aH cwfwiG f ra&S;raESmif;awGU&onf/ odUk aomf ]]yk½[m}}a&;enf;onf ydrk akd &S;usjy;D ? ]]yk&Sm}}onf ]]yk½[m}}rS ajymif;vJvmaom aemufjyifa&;enf; jzpfonfudk awGU& ygonf/ 4if;a&;enf;rsm;udk yk*HacwfwGifawGU&ygaomfvnf; yk*Hacwf ukeaf omtcg rawGU&awmYacs/ yk*aH cwf 'kw, d ydik ;f avmufwiG f ]]yk&mS }}rS ]]zk&mS }}odYk ajymif;a&;aMumif;awGY&\/ ]]zk&Sm}}onf yk*Hacwf'kwd,ydkif;ESifY jrifpdkif;acwf? yif;,acwfwkdifatmifomwnfjyD; tif;0acwfwGifrl ]]zk&Sm}}rS ]]zk&m}}odkY ajymif;vmavonf/ tif;0acwfausmjf yefaomf ]]bk&m}}odUk ajymif;a&;avonf/ ]]bk & m od k Y r [k w f bk & m;}}[l a omta&;onf uk e f ; abmif a cwf w G i f twG i f u s,f q H k ; jzpf j yD ; rsuf a rS m uf a cwf w d k i f w nf a vonf / OD ; zd k ; vwf / jrefrmpum;tzGifYusrf;/ pmrsufESm 137-138/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

55

aemufydkif;acwfrsm;wGif ]]bk&m;}} [k a&;om;vmMu avonf/ Oyrm- r[mZeuysKdUwGif ]]i,fvifoufxm;? wdkYbk&m;wnfU? ...}}[kvnf;aumif;? a&T[oFmysdKU 68wGif ]]ewfvltrsm;? aemifbk&m;ü?...}}[ka&;om;Muygonf/ rsuaf rSmufacwfwiG v f nf; ]]bk&m;}}udk ]]buke;f wpfacsmif;iif}} ESifYaygif;um ]]bk&m;}} (Bhura)[k a&;om;Muavonf/ ]]bk&m;}} pum;vkH;udk ]]zwfawmhtoH? a&;awmhtrSef}} qdkxkH; twdkif; ]]bk&m;}}udk ]]bukef;oH}} rxGufyJ ]]zOD;xkyf}}udk wpfacsmif;iifoH (-k )jzKwu f m ]]z,m;}}[k toHxu G Mf uygonf/ xD ; csd K if Y j rd K Uwnf a wmq&mawmf t*¾ r [mo'¨ r ® aZmwdu"Z\ tqdkt& ]]yk&Sm}} (yk&[m) pum;vHk;onf yl Z m&[yk ' f & if ; u ysuf v mwmaMumif h yl Z m&[yk ' f o nf oAÁnKwbk&m;udck sn;f r&nf&, G b f ?J twwfynmjzifY jrifjY rwf jcif;aMumifh ylaZmfxdkufol? AdkvfygcGeftm;MuD;rm;jcif;aMumifY ylaZmfxu kd o f ?l Opömpyg;aygrsm;jcif;aMumifY ylaZmfxu kd o f ?l &[ef;? ykPÖm;? rif;ESifh trsm;MuD;yGm;wdk;wufa&;? trsm;tudsK; o,fydk;qnf;uyfwwfjcif;aMumifY ylaZmfxdkufol tm;vHk;udk &nf&, G o f ;kH ESek ;f ;avonf/13 xdaYk MumifyY if a½S;tcgrSpí ]]yk&mS ? 13/ xD ; csd K if Y j rd K Uwnf a wmq&mawmf t*¾ r [mo'¨ r ® a Zmwd u "Z/ ,aeYA'k 0¨ g'qdik &f m tar; tajzrsm;/ trSwpf Of 1/ &efuek /f 1995/ pmrsuEf mS 26-27/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

56

ykM[m? bk&m;}} qdkonfh pum;vkH;rsm;onf ylaZmf½Sdcdk;OD;ñTwf xdkufaomyk*¾dKvfESifY udk;uG,fxdkufaom t&m0x¬Kwdkif;udk ac:aomaMumifh teEÅbkef;awmf½Sifudkvnf; ]]bk&m;}}? apwD udkvnf; ]]bk&m;}} [k okH;EIef;cJhMuonf/ &[ef;oHCmwdkYESifh pum;ajymqdk&mü wzufvlonf ]]bk&m;}} wyfíajym&onf/ ]]bk&m;}} wyfíxl;Mu&avonf/ odkYaomf yk*Hausmufpmrsm;ü avmukwå&mtwGuf ylaZmf½Sdcdk;OD;ñTwfxdkufaom yk*¾dKvfrsm;ESifY bkef;awmf½Sifrsm; (Oyrm- bk&m;? &[ef;oHCm)udkavmuü ylaZmf½Sdcdk;OD;ñTwf xdkufaom yk*¾dKvfrsm;ESifY bkef;awmf½Sifrsm;rS (Oyrm-bk&if) cJ G j cm;a&;om;avY & d S o nf u d k v nf ; awG Y & ygonf / OyrmtpdaEå,s? tyÜar,s? twkvH twkrJhbk&m;udk ]]r’wfpGmaom zk&m;}} (jrwfpGmaom bk&m;) [ka&;jyD;? bk&ifudk&nf½G,faom tcg ]]zk&m;½Sif}}? ]]zk&m;avmif;}} [k a&;avh&Sdygonf/14 xdkYaMumifY a½S;jrefrmpmtkyfrsm;wGif ]]bk&m;}}udk ]]jrwfpGmbk&m;}}[k vnf;aumif;? bk&ifudk ]]b0½Sifrif; w&m;Bu;D ? ½Sib f &k if? bke;f awmf½iS ?f t½Sirf if;bk&m;? rif;bk&m;? bk&m;½Sif? rif;bk&m;BuD;}} ponfjzifh okH;EIef;NyD;? wdkif;ol jynfom;rsm;u bk&m;uReaf wmf? bk&m;wynfah wmf? uReaf wmf 14/ Cf., Dr. Than Tun, History of Buddhism in Burma, (Ph.D. Thesis), University of London, 1956, pp. 63-64.

OD;zdk;vwf/ jrefrmpum;tzGifYusrf;/ pmrsufESm 139/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

57

rsdK;[k okH;EIef;wwfavonf/ bk&ifu rdrdemrnfudkac:vQif ]]bk&m;}} [kxl;&onf/ rSefvQif ]]rSefyghbk&m;}}? rSm;vQif ]]rSm;yghbk&m;}} [kajym&\/ rsuf a rS m uf a cwf t a&;tom;wG i f ]]bk & m;}}ud k &nfñeT ;f vdak omf ]]b}}uke;f ESiahf ygif;í bk&if\ rde;f rudk zOD;xkyf ESiaYf &;um a½SUrS ]]rd (od)Yk trd}} xyfaygif;íNy;D ]]rdz&k m;}} [kom ac:qdka&;om;aMumif; awGY&ygonf/ þodkYjzifh bk&m;ESifhvl? a,mufsm;ESifhrdef;rudk&nf&G,fjyD; ajymvdkaomtcg pum;vkH; tqifhqifhokH;ykHudk rSwfom;&ygonf/15 xd k Y a Mumif h jref r mh A k ' ¨ b momord k i f ; ü a'guf w m oef;xGe;f rSwcf sucf souJo h Ykd bk&m; (od)Yk zk&m; ( purha, bhura) qdkonfY pum;vkH;onf csD;jr§ifhxkdufaom? ½dkaoxkdufaom yk*¾dKvfwdkY\ bJGYwHqdyf? &mxl; ( a title for all exalted persons) tjzpf okH;vmonfudkawGY&ygonf/16 þae&mü jrefrmpum;vkH; ]]bk&m;}} ESifh ,dk;',m; 15/ xD;csdKifYjrdKUwnfawmq&mawmf t*¾r[mo'¨r®aZmwdu"Z\ tqdkt& rdzk&m;udk zOD;xkyfESifYaygif;&jcif;rSm rdzk&m;qdkonfrSm tawGYtxdaumif;jcif; qdkonfY zkoeyk'fteufudk &nf&G,faomaMumifYjzpf\[k qdkygonf/ odkYaomf tjzpfEikd q f ;kH rSm ausupf mua&GUvmaom owfx;kH jzpfaMumif; odomavonf/ tnTef;xyf- xD;csdKifYjrdKUwnfawmq&mawmf t*¾r[mo'¨r®aZmwdu"Z/ ,aeYAk'¨0g'qdkif&m tar; tajzrsm;/ pmrsufESm 26/ 16/ Dr. Than Tun, History of Buddhism in Burma, op. cit., P. 63.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

58

wd k Y \ bk & m;ud k a c:aom pum;vk H ; rsm; qif w l a eonf u d k awGU&ygonf/ ,dk;',m;bmompum;ü bk&m;ESifhbkef;BuD;udk ]]A&m;}}[ka&;í ]]z&m;}} (Prah) [kzwfavonf/ t"dyÜg,frSm ]]aumif;aom? jrifhjrwfaom? BuD;jrwfaom? ½Spfcdk;udk;uG,f xdkufaom}} [kt"dyÜg,f&\/ þt"dyÜg,fjzifh &[ef;oHCm wdkYudkvnf;ac:\/ þt"dyÜg,fonf ykdrdkí avmukwå&m qefygonf/ bk&ifESifhrdzk&m;udkvnf; a½SUü ]]z&m;}} wyfí ac:jcif;jzifh avmuDa&;&mü ]]tqifh? odu©mjrifhrm;jcif;? ½dak oxku d jf cif;}} oabmjzpfavonf/ bm; (od)Yk tqift h wef; udk az:jyae\/ xdaYk Mumifh &JEiS hf ykvyd w f Ykd ykc;Hk rS bm;udk ]]zk&m;}} [kvnf;ac:avonf/ toHqifouJUodUk t"dygÜ ,ftifrwefrS qifvSaom pum;vkH;rsm;ygay/17 ]]bk&m;}} qdo k nfph um;vk;H rnfonfph um;rS qif;ouf vmonf u d k ½S i f ; jy&mü awmf a wmf 0 d 0 g'uJ G a eygonf / u0drsufrSefowfyHkusrf; -249 wGif ]]bk&m;[k jrefrmvdk ac: a0:a&;om;jcif;um; ]]bl&d}} [laom r*"yk'fysufpum;jzpf onf/ ]]bl&d}} ü £o& (tpdk;&ol)udktm;jyKí ]]bk&m;}}[k 1 7/ bef a umuf N rd K U? bef a umuf uuf o vd c f o moemrS omoem h0efaqmifOuúX Fr. Peter Vidhaya Kaewwaen ESifh rEÅav;NrdKUwGif 11^02 ^1998 aeYü awGYqkHaqG;aEG;jcif;rS/ OD;zdk;vwf/ jrefrmpum;tzGifUusrf;/ pmrsufESm 148/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

59

ac:a0:a&;om; tyfonf}}[kqdkygonf/ wcsd K Uynm&S i f r sm;\tqd k t & ]]bk & m;}} tac: a&S;jrefrmpum;vHk; ]]yk&Sm}} (yk&[m)onf ]]ylaZmfjcif;udk cHxdkufol}}[k t"dyÜg,f&dSaom ygVdpmvHk; ]]ylZm&[}} yk'f&if;u ysuv f mjcif;jzpfonf[k qdyk gonf/18 xdUk aMumifY yxrydik ;f wGif ]]ylZm&[}}rS áyl&[á yk&[á yk&Sáyk&Smá zk&Smá zk&má zk&m;á bk&m; jzpfvmonf[k qdkMu\/ wcsKd Uuvnf; (Oyrm - OD;zd;k vwf) ]]bk&m;}}pmvH;k onf wdAuf-jrefrm pum;vHk; ]]yk½[m}}rSqif;oufvmonf[k qdkMu\/ þwGif]]yk}}\ teuf&if;rSm ]]OD;acgif;? jrifYjrwfaom? jrwfaom? Mu;D aom? uJaom}}jzpf\/ ]]½[m}}rSm wdAuf-jrefrm rsm; Ak'¨0g'DrjzpfrDu udk;uG,faom]]ewf}}[k t"dyÜg,f&dS avonf/ xdkaMumifY ]]jrifYjrwfaomewf? ewftMuD;}}[k t"dyÜg,f&aom pum;vHk; ]]yk½[m}}rS yk½[máyk&Smá zk&Smá zk&mázk&m;á bk&m; jzpfvmygonf[kvnf;qdkMu\/19 wcsdKUynm&Sifrsm;uvnf; ]]MuD;aom? jrwfaom? tzdk;wefaom? xif&Sm;aom}}[k t"dyÜg,f&aom ygVdESifY 18/ xD ; csd K if Y j rd K Uwnf a wmq&mawmf t*¾ r [m o'¨ r ® a Zmwd u "Z/ ,aeYAk'¨0g'qdkif&m tar; tajzrsm;/ pmrsufESm 26-27/ 19/ OD;zdk;vwf/ jrefrmpum;tzGifUusrf;/ pmrsufESm 141? 151/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

60

ouúw pum;vHk; ]]0&}}rS a&;xHk;ajymif;vmum ]]bk&m;}} [k a&;aMumif;qdkMuavonf/20 wcsdKUynm&Sifrsm;uvnf; ]]bk&m;}}a&;xHk;onf ]]a&SU? a&SUaqmif? vrf;nTef? tMuD;tuJ? a&SUaqmifol}} t"dyÜg,f&dS aom ygVdpum;vH;k ]]yk&}}rS oHpOf;ajymif;vmcJjY cif; jzpfygonf[k qdkMujyefygonf/ wcsdKUuvnf; ]]ynm&Sd? ynmMuD;ol? ynm&dSol}} [k t"dygÜ ,f&aSd om ygVdEiS Yf ouúw pum;vH;k ]]bl&}D }rS ]]bk&m;}}a&; xHk;jzpfay:vmcJUygonf[k vufcHMuavonf/21 wcsKd Uynm&Sirf sm; (Oyrm - rpöwmawmfped u f kd Mr. Taw Sein Ko) tqdt k & ]]bk&m;}} pum;vk;H wGif ]],m; (od)Yk a,;}}onf ]]tz? jrwfaom? &dkaoxdkufaom}} ESifY? ]]zk}}onf ]]Ak'¨}}udk &nf&G,faom w½kwfpum;vkH; ]]zk,m;}} (Fu-ya) (odkYr[kwf) zdka,; (Fo-yeh) rSqif;oufcJhonf[kqdk\/22 odkYaomf pD? tdk? 20/ þtqdu k kd tb,m&mr q&mawmf? ygVdygarmu©EiS Uf ausmufpm0efa[mif;

rpöwm 'l&dkZ,f? &mZ0ifygarmu© a'gufwmvkpfESifY tjcm;aomynm&Sifrsm;u vufcHMuavonf/ OD;zdk;vwf/ jrefrmpum; tzGifYusrf;/ pmrsufESm 147/ 21/ ynma&;0efMuD;Xme? tqifjrifYynmOD;pD;Xme/ jrefrmtu©&myHk jrefrm ausmuf p m yd k Y c scsuf (wwd , ES p f 0 d Z Æ m oif w ef ; ? jref r mpmtxl ; jyK? ta0;oifwuúov kd )f / wuúov kd b f momjyefEiS Yf pmtkyx f w k af 0a&;Xme/ 1996/ pmrsufESm 14-16/ 22/ Taw Sein Ko, Burmese Sketches, Vols. 2, vol. I, Rangoon, 1913, P. 3. OD;zdk;vwf/ jrefrmpum;tzGifYusrf;/ pmrsufESm 149/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

61

bvm'ifurl w½kwfpum;vHk; ]]zk,m;}} rS ]],}} yufvufoH onf jrefrmhpum;vkH; ]]bk&m;}}rS ]]&}}aumufoHESifh oHae oHxm;uJGaeonf[k rSwfcsufcsygonf/ odkYaomfvnf; jrefrm pum;vkH;onf ]]bk&m;}} wGif a&;om;&mü ]] & }}aumufoHESifh a&;aomfvnf; zwf&mü ]]&}}udk vQmrvdyyf J ]],}} yufvufoEH iS hf ]]z,m;}} [ktoHxGufaomaMumifh wdAufpum;? rm½kESifh vd k v d k p um;rsm;uJ h o d k Y oH w l a Mumif ; uJ G jzpf E d k i f z G , f v nf ; ½Sdyg\[kqdkavonf/23 pD ? td k ? Avm'if t qd k t & xd k ] ]bk & m;}} qd k o nY f pum;vHk;\ a0g[m&Zpfjrpftaetxm;t& ]]*kPfodu©m Bu;D jrifah om?}} ]]tvGeb f ek ;f awmfBu;D jrwfaom? ]]jrifjh rwfaom?}} (excellant, noble, exalted) [k t"d y Ü g ,f ½ S d a om ouú w (od k Y ) ooFu½dkuf (Sanskrit) ESifh ygVd (Pali) pum;vkH; ]]Am;&m (Vara)}} rSqif;ouf vmygonf[kqdkavonf/ þtqdkonf trsm;pk vufcHaom tqkdvnf;jzpf\/ oluqufíajymonfrSm þ ]]Am;&m}} pum;vk H ; rS oH p Of a jymif ; pum;vk H ; rsm;tjzpf ta½SUawmiftm½SEiS hf *smAm; (tif'ekd ;D ½Sm;) bmompum;rsm;ü 23/ C. O. Blagden, Epigraphia Birmanica, vol . I, vols . 4, Rangoon, 1929 - 34, pp. 26 - 27.

usr;f nTe;f xyf - q&maomif;vGi/f jrefrmtu©&maA'/ a';vDa*ZufyEkH ydS w f u kd /f &efukef/ pmrsufESm 64-65/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

62

vnf;awGY Ekdif\/ ]]Am;&m}} pum;vkH;onf a½S;tusqkH;jzpfNyD; av,lavodrf; oHpOfajymif;um ]]ykM[m? yk½[m? yk&[m? yk&m? yk&Sm? zk&Sm? yk&Sm;? zk&m;}}ponfjzifhajymif;vm&m aemufqkH;wGif ]]bk&m;}} jzpfvmonf[k qdkygonf/24 wzef jrefrmpum;vk;H ]]bk&m;}} (Purha)onf ]]Am;&m (Vara)}}rS qif;vmonf qdkygvQifvnf; ]]wpfacsmif;iif ( -k ) - Oyrm - bk (odkY) zk}} toHonf ]]Am;&m (Vara)}} toHxGufü qifrwlygacs/ tb,fYaMumifYqdkaomf ]]Am;&m}}udk toHxGuf &mü wpfacsmif;iiftoHrygaomaMumifY jzpfygonf/ odkYaomf jrefrm pum;vkH;rsm;wGif 0qJG? towf? a&;csrygaom EIwf zsm;o H(labial) rsm;wGif ]]wpfacsmif;iif(- k)}}toH rxGufyJ ½d;k ½d;k ]]b (od)Yk z }} oHuo kd mxGuaf vh½ydS gonf/ Oyrm- bk&if*s?D bk&if? bk&ifr? bk&m;ausmif;? ykqdk;? ykqpfwkyf? ykvif;? ykqdef? yk*H? ykvJ? ykxdk;? ykcuf? ykpOf;? ykpGef? yk&pf ponfjzifh ajrmufrsm;pGm½SdaMumif; awGY&jyefygonf/ 24/ C. O. Blagden, Epigraphia Birmanica, vol . I, vols . 4, pp. 26 - 27.

usrf;nTef;xyf/ [Hom0wDOD;b&if/ jrefrmpm tajcjyusrf;/ pmrsufESm 63/ oD&dysHcsD OD;omjrwf/ ayg&mPpum; tbd"mef/ [Hom0wDyHkESdyfwdkuf/ &efukef/ 1961/ pmrsufESm 160/ aiGa'gif;jzl/ jrefrmpmoHuGJaMumif;wl a0g[m&rsm;/ a';vDa*ZufyHkESdyfwdkuf/ &efukef/ 1958/ pmrsufESm 36/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

63

uG s Ek f y f w d k Y t wG u f j ref r mpum;vk H ; ]]bk & m;}}onf jrefrmpum;ppfppf r[kwfEdkifrSef; cefYrSef;Edkifygonf/ odkYaomf rnfonfYpum;rS qif;oufvmygonfudkvnf; wdwdusus qHk;jzwfcsufcs ajym&efcufcJygonf/ odkYaomf q&maZmf*sD\tqdkt& jrefrmpmayonf Ak'¨pmayudk taMumif;jyKí jzpfxGef;pnfum;vmcJhygonf/25 armifcifrif ("EkjzL)uvnf; Ak'¨bmomonf jrefrmpm[lí ray:ayguf r D u yif jref r mEd k i f i H ü ysLvl r sd K ;? rG e f v l r sd K ;wd k Y aexdkif&ma'owGif tajcpdkufrdaeNyD; jzpfygonf/ ouú&mZf 1044-1073 taemf&xmrif;vufxufwGif ax&0g'Ak'¨ bmomESifh yd#duwfpmayrsm; yk*HodkYa&mufvmNyD;onfhaemuf ra½S;raESmif;wGif jrefrmpmpwifay:aygufonf[k qdkEdkif ygonf/26 yk*H usefppfom;rif; ewf½GmpHNyD;aemuf jrefrm ouú&mZf 475 ck (c&pfESpf 1113) cefYwGif a&;xdk;aom &mZukrm&fausmufpmonf ,aeYxad wGU&orQ ouú&mZftcdik f trmygaom tapmqkH;jrefrmpmjzpfygonf[k jrefrmynm 25/ aZmf*sD/ &opmaytzGifh/ &opmay/ &efukef/ 1966/ pmrsufESm 190/ 26/ armifcifrif ("EkjzL)/ a½S;acwfjrefrmh *EÅ0ifpmay (*EÅ0ifpmay pmwrf;rsm;)/ pmayAdrmefxkwfjynfolYvufpJGpmpOf?/ &efukef/ 1992/ pmrsufESm - 464/ 27/ Ba Shin, The Lokahteik Pan. Early Burmese Culture in a Pagan Temple, The Burma Historical Commission, Rangoon, 1952,


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

64

½SifwdkYuqdkygonf/27 xdkausmufpmudk ygV?d ysL? rGef? jrefrm [laom bmompum;av;rsdK;jzifh a&;xdk;xm;aMumif; awGY& ygonf/ xdkYtjyif armifcifrif("EkjzL)\ a½S;acwfjrefrmh *EÅ0ifpmaypmwrf;ü jrefrmpmta&;tom;wGif ygVdpmay tokH;wGifus,fpGmvTrf;rdk;ykHudk ,ckuJhodkYwifjyygonf/ ]]jrefrmpmta&;tom; ray:aygufru D mvwGif yk*üH ygV?d ouúw? ysLESifY rGef bmomwdkYonf pmay ta&;tom;½S d a eNyD j zpf a om bmompum;rsm; jzpfygonf/ xdkumvwGif xdkbmompum;rsm;udk jrefrmwdkY tokH;jyKaeaMumif;udk a½Tpmay? tkwfcGuf pm? pOf h u G i f ; pm? ausmuf p m ponf h t axmuf txm;rsm;t& od&onf/ &mZukrm&fausmufpmudk yifvQif ygV?d ysL? rGef? jrefrm [laom bmompum; av;rsd K ;jzif h a&;xd k ; xm;aMumif ; txif t ½S m ; awGEY ikd yf gonf/ xdk bmompum;wdrYk S pum;vk;H rsm;udk arG;pm;okH;EIef;jcif;? bmomjyef okH;EIef;jcif;wdkYjzifh jrefrmpum;zHjYG zKd ; <u,f0vm&onft h wGuf xdb k mom pum;wdkYu jrefrmbmompum;udk rsm;pGmaus;Zl;jyK ygonf/ txl;ojzifh ygVdbmomESifh rGefbmomwdkY onf jrefrmpmay:aygufNyD;csdeftxd tokH;wGif


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

65

us,faeqJ jzpfygonf/ ygVdpmayESifY rGefpmayta&; tzJGUrsm;onf ay:aygufvmrnfh jrefrmpmay ta&; tzJGUrsm;twGuf vrf;cif;ay;aom a½SUajy;ozG,fjzpf ygonf/}}28 xdaYk Mumifh jrefrmpmvk;H ]]bk&m;}}onf ygVdpmvk;H ]]Am;&m (Vara)}}rS aomfvnf;aumif;? a&S;usaomrkva&;enf; ]]yk½[m}}rSaomf vnf;aumif;? ]]ylZm&[}}pmvHk;rSaomfvnf;aumif;? arG;pm; ok;H EIe;f jcif;? qif;oufvmjcif; jzpfrnf[o k m cefrY eS ;f tajzay; Edkifygonf/ xdkenf;wlpGm ta½SUawmiftm½SrS Ak'¨bmomESifh ygVdpmvTr;f rd;k aom bmompmrsm;wGif (Vara) pum;vk;H ta&;ygcJh onf[k rSwfcsufcsEdkifygonf/ Oyrm - jrefrmpmvkH; ]]bk&m;}}? ,dk;',m;pmvkH; ]]z&mh}}? uarÇm'D,m;pmvkH; ]]z&m; (Prah)}}? w½kwfpmvkH; ]]zk,m; (Fuya)}}wdkYonf ylaZmfcHxdkufol? udk;uG,f OD;ñGwfxdkufol? jrifhjrwfol? txGwftxdyfü½Sdol? ponfjzifh t"dyÜg,fjzpfapygonf/29 tcsKyf q d k & ygvQif ]]bk & m;}} Asnf ; tu© & mowf y H k P. 23.

28/ armifcifrif ("EkjzL)/ a½S;acwfjrefrm h*EÅ0ifpmay/ pmrsufESm 467/ tñTef;xyf - OD;0ef/ wuúodkvfjrefrmowfñTef;usrf;/ &efukefwuúodkvf pmtkyfxkwfa0jzefYcsDa&; aumfrwD/ &efukef/ 1963/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

66

owfx;kH onf rnfonfpY um;vH;k uyif qif;oufvmcJaY pumrl xd k A snf ; tu© & mud k ud k ; uG , f j cif ; r[k w f y gacs/ rnf o nf Y Asnf;tu©&mu qif;oufvmonfudkvnf; twdtusod&ef rvkdygay/ ta&;MuD;onfrSm xdkAnf;tu©&monf rnfonfY teuft"dyÜg,fudk &nfnTef;onfudk odygvQif vHkavmuf ygonf/ xdkYaMumifY yk½[mjzpfap? yk&Smjzpfap? ykM[mjzpfap? zk&mjzpfap? Am;&mjzpfap? yk&mS ;jzpfap? zk&m;jzpfap? bk&m;jzpfap owfyHkudkt"dutav;rxm;yJ xkdpum;vHk;onf oAÁnKw OmPfawmf&Sif? teEåwefcdk;awmf&Sif? jrwfpGmbk&m;ocifudk &nf&G,fygonf[k odcJhygvQif vHkavmufygonf/ at'D 2 &mpktpydkif;avmufurl ]]bk&m;}} onf txl;tvGejf rifjh rwfawmfrv l aS omaMumifh xdt k ½Siu f kd vlpY um; vk;H rsm;jzifh ac:qdEk ikd pf rG ;f r½Syd g[k qdv k mcJMY ujyefygonf/ trSef wGifrnfonfYbmompum;\ 0daooESifhrQjynfhpkHpGm rñTef; qdEk ikd yf g/ tb,faMumifq Y akd omf bk&m;onf aumif;jcif;vnf; r[kwf/ qdk;jcif;vnf;r[kwf/ ]]bk&m;}} udk tjzpfawmftppf trSefü vlonfrodEdkifpGrf;yg/ tb,fhaMumifhqdkaomf bk&m; onf vlwdkY&nfñTef;ajymqdk a&;om;aompm? pum;rsm;xuf ausmfvGefaomaMumifhjzpf\/30 29/ C. O. Balgden, Epigraphia Birmanica, pp. 27. 30/ L. J. Elder, The Philosophical Theology of St. Thomas Aquinas, pp. 32 - 33.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

67

rnfodkYyifqdkap teEÅtjzpfawmf½Sif ]]bk&m;}} udk rnfrQ yif t"dyÜg,fjynfhpkHvSaom pmvkH;rsm;jzifhac:apumrl þpmvk H ; rsm;onf ]]bk & m;}} \BuD ; jrif h j rwf a wmf r l j cif ; bkef;awmfteEÅudk jynfhjynfhpkHpkH &nfñTef;EdkifpGrf;r½Sdygacs/ ]]bk & m;}} ud k t"d y Ü g ,f zG i f h q d k & ef rjynf h p k H a o;aom pum;vkH;rsm;omjzpfyg\/ trS e f ü þavmuBuD ; \ tY H r cef ; &mwk d Y o nf vnf ; aumif ; ? pMu0VmBuD ; \ csD ; rG r f ; zG , f t vS w d k Y o nf vnf ; aumif ; ? obm0w&m;BuD ; \ euf e J & mwd k Y o nf vnf;aumif;? ]]bk&m;}}\ thHzG,f? eufeJBuD;jrwfzG,fudk jynfhpkHpGmraz:MuL;Edkifao;yg/ &nfñTef;EdkifpGrf; r½Sdao;yg/ xdkYaMumifh wcsdKUaomvlrsdK;pkrsm;wGif xdkwefcdk;awmf½Sifudk emrnfay;vsuf rac:xdkuf? rac:tyf[k ,lqMuygonf/ rSefygonf/ vlYOD;aESmufonf ]]bk&m;}}udk jynhfpkHpGm em;rvnf Ekdifyg/ vlYpum; vlYpmvkH;rsm;jzifh rac:xdkuf rac:tyfyg/ rSefygonf/ vlYpum;onf rjynfhpkHEdkifay/ rwdusEdkifygay/ od k Y a omf vl o nf ]]bk & m;}} taMumif ; ajym&ef vl Y p um; om½Syd gonf/ vlpY um;jzifo h m ac:Mu&ygrnf/ þodYk vlpY um; jzifh ]]bk&m;}} [ktrnfay;ac:apumrl vlYpum;\ rjynfhpkH rxkdufwefrIaMumifh bk&m;\ bkef;awmf*kPfawmfwdkYonf avsmhenf;í roGm;ygay/ odkYaomf vlom;wdkYowdjyK&rnfrSm ]]bk&m;}} qdkonf


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

68

rSm tpkHvifqkH;? tjynfhpkHqkH;? tjrifhjrwfqkH;? toefY&Sif;qkH;? tjrifYqHk;jzpf\/ xdkYaMumifh bmomtm;vkH;wdkYonf xdkteEÅ wefcdk;awmf½SifudkñTefjyMuygonf/ vlwdkif; xdkt½SifudkawGY atmif½SmazG&ayrnf/ rnfonfht&m? rnfonfhyk*¾dKvfürqdk tqHk;tpGef? tjrifhjrwfqkH;? txGwftzsm;r[kwfao;vQif xdkt½Sifudk awGYatmif½Sm&ayrnf/ tu,fíom ordkif;OD;rS vl o m;bmom ,aeY x d ½ S d y gaeygao;vQif ]]bk & m;}}ud k awGYatmif½Sm&ygrnf/ tu,fí ae\pGrf;tifudk thHMordef; armvsuf aeud k b k & m;tjzpf ½ S d c d k ; aeao;vQif xd k a e\ pGrf;tif½Sif? zefqif;½Sifonf aexufjrifhjrwfí ]]bk&m;}} jzpf&rnf[k vufcH&ayrnf/ ½SmazG&ygrnf/

t t t t t t


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

69

tcef; (4) ]]bk&m;}} t,ltq tm;vkH;aom ,HkMunfudk;uG,frIbmomtoD;oD;u avmuvlom;ESihf pMu0VmBu;D wckv;Hk onf auseyfz, G rf ½Szd ;l [k 0efcHMuygonf/ xdkbmomrsm;tm;vkH;u tqkH;tpGefjynfhpkH onhfoabmwpfck½SdaMumif; ykHo@meftrsdK;rsdK;ESifh vufcHMu ygonf/ xdo k abmudk vlUraemrSm xifay:apjcif;onf tvGef ta&;BuD ; vS y g\/ tb,f a Mumif Y q d k a omf rS m ;,G i f ; pG m ay:vmaom oabmrsm;aMumifh vlom;wdo Yk nf aemufq;Hk yef; wdkifrS vJGacsmfoGm;Edkifavonf/ xdkYaMumifhyif bmomESifh 'óeaA'wdo Yk nf enf;ESprf sKd ;? pepfEpS rf sKd ;jzifh vrf;cif;ay;um vlrsm;pGmwdkYudk vrf;rSefay:a&mufapavonf/ 'óeaA'onf awG;awmMuHqEdkifaom todÓPf jzifh obm0opömw&m;rsm;udk usdK;aMumif;qifjcifNyD; vlwdkY\ ]]bk&m;}} ½SmazGjcif;c½D;rSm tultnDjyK\/ bmomonf vlwu Ykd dk o'¨gyGm;apí rodrIoHo,rS a0;apavonf/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

70

'óeonf vlYtodÓPfjzifh tajccHoabmw&m; rsm;rS tpjyK\/ bmomonf Ó Pf ½ S d o l w d k Y od t yf a om tajccHor®moabmw&m;rS tpjyK\/ xdÓ k Pfonf oAÁñKw ÓPffawmf½Sifudk tajccHaom o'¨gw&m;rS tpjyKavonf/ xdo k '¨gü (tnmP) rodrEI iS hf (oHo,) ,krH mS ;rI? (rdpmä nmP) todrSm;rI uif;\/ 'óewGif tusifhrygaom todÓPfom jzpfapí bmomü p&Pygaomo'¨gjzpf apavonf/ 'óeaA'onf vlt Y m½kiH g;yg;\ cHpm;awGUxdrI ed,mrrSpí? bmomwGif y@dw a0'ed,mudk tajccHaom aAm"dÓPfrpS \/ 'óeESihf bmom wdkYonf wpfckESifhwpfck rqefYusifMuyg/ odkYaomf 'óeaA' onf o'¨gw&m;rsm;ESihf rudu k n f ED ikd ?f vdu k rf rDEikd o f nfrsm;awmY ½SdEdkifyg\/ 'óeaA'ynm½Sio f nf bk&m;qdw k m wnf½adS wmfryl g onf[o k m0efcEH ikd \ f / olxad wGUEkid af om tm½kiH g;yg;ESiq hf ikd &f m t&m0w¬Kypön;f tpkpu k rkd jDS irf;í bk&m;\tjzpfawmf jynfjh ynfh pkHpkHudk wdwdusus awG;ac:pOf;pm;&ef rrDEdkifygacs/ odkYaomf 'óeaA'\ tokH;jyKypönf;rsm; (Oyrm - urÇmrdk;ajr? vl? owå0g? rdk;aumif;uif? pMu0Vmrsm;)ESifh usdK;aMumif;qifjcif Edkifaom vlYÓPfudk oAÁñkwt½Sifawmfjrwf\ EIwfawmf jrGufqkH;roGefoif&mü oaE¨wnfaom bmomjzifhaygif;pyf vdu k yf grl trSew f &m;wpfco k Ykd a&muf&ygrnf/ opömw&m;wpfck


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

71

udkawGU&rSm {uefrkcsjzpfygonf/ xdkYaMumifh vlwdkY\ bk&m;½SmazGjcif;c&D;rSwfwrf;udk 'óeaA'udk tajccHíavhvmMuygrnf/ xdkYtjyif þ acgif;pOfonf bmomordik ;f ppfppf r[kwyf g/ bk&m;t,ltq tqifhqifhjzpfay:vmykHudk twdkcsKHUum avhvmjcif;om jzpf ygonf/ bk&m;0g'onf urÇm, Y Ofaus;rIEiS t hf wl tm½kw H ufí wGufay:vmcJhonf[k qdkprSwfjyKMuygonf/1 odkYjzpfygvQif ]]þt,ltqonf rnfuo hJ x Ykd u G af y:vm&ygoenf;}}[k tp csD í ar;&ygrnf / a½S ; OD ; *&d ' óeynm½S i f t&pf w d k w J (Aristotle)u (1) vlYtm½kHig;yg;ü xif[yfvmonfh avmu urÇmESifh pMu0VmBuD;qdkif&m taMumif;t&mrsm; (cosmic phenomena)ESi?hf (2) vlUtwGi;f pdwc f pH m;rIrsm; (Oyrm - rnfol urS ajymrjybJ MowypdwfrSm trSm;ESifh trSefudk cGJjcm;odEdkif pGr;f jcif; voice of conscience with regard to what is right and wrong)rS xGufay:vmcJhygonf[k ajzcJhavonf/2 AD [ if ; ½S r pf w f ( Wilhem Schmidt) ajymouJ Y o d k Y vlYorkdif;tprS bk&m;0g'udk½Sif;jy&ef olwdkY jrifawGUMuaom pMu0Vmavmu urÇmBuD;\ tHhzG,f&mrsm;rygvQif rjzpfEdkif 1/ toQifOuúX/ urÇmY tbd"r®mvufpJG (Hand Book of Philosophy) jynfawmfMuufoa& ykHESdyfwdkuf/ &efukef/ 1959/ 1967/ pmrsufESm 471/ 2/ The Philosofia fr. 10 R.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

72

ygacs/3 rSefygonf/ aeYpOftoufwmü vlonf avmuurÇm BuD;ESifh xdawGUae&\/ avmupMu0VmBuD;\ tjzpfftysuf rsm;onf vlYpGrf;yum;udk ausmfvGefaeaMumif; &dyfpm;rd\/ tcsdefrSefrSef? pnf;rSefrSef ajymif;vJvnfywfaeaom aEG? rdk;? aqmif;Owk&moDokH;yg;onfvnf;aumif;? opfyifyef;rmefESifh ouf½Sdowå0gBuD;i,fra½G;wdkY\ aygufzGm;vm&jcif;onf vnf;aumif;? tHhrcef;onfhaumif;uifrS Mu,feu©wm&mrsm;? us,fajymvSaom *gvmqDtzJGUtpnf;BuD;rsm;? avrkefwdkif;? rd;k BuKd ;ESihf vQypf ;D vufjcif;rsm;onfvnf;aumif;? urÇmwckv;Hk odro hf rd w hf ek af tmif vIyEf ikd pf rG ;f onYaf wmfvnf;oHEiS hf ajrivsif onfvnf;aumif;? avmuwcGiu f akd t;jrapí ouf½t dS aygif; udk oufa&wdkufauR;wwfaom rdk;½Gmjcif;onfvnf;aumif; vlom;rsm;twGuf thHrukefjzpf&avonf/ þtjzpftysuf taMumif;t&mrsm;onf vludktrSD rjyKaomfvnf; vlYtouftwGuf tajccHusaom taMumif; t&mrsm; jzpfMuavonf/ tHMh ojcif;ESihf cs;D rGr;f zG,&f mrsm;onf vlom;udk tawG;wpfcktpjyKaponf/ xdktawG;rSm]]þt&m rsm;jzpfay:vm&jcif; (Effect)\ taMumif;w&m; (Cause) (odkY) þtaMumif;t&mrsm;\ rlvZpfjrpf (odkY) jyKvkyfol 3/ W. Schmidt, "Der Ursprung der Gottesideee. Eine weiter führende Ueberschau", in Anthropos , 16 / 17 (1921, 1922), pp. 1006-1051.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

73

t½Sifocif½Sd^r½Sdyifjzpf\/ t&pfwdkwJ(Arisrotle)qdkouJhodkY 'óeaA'\ ypfrSwfonf taMumif;[laomoabmESifh tusdK;[laom oabmjzpf\/ þodkYjzifh yxrOD;qkH;taMumif; w&m; (od)Yk yxrqk;H jyKvyk o f l (First Mover) xHoYkd qdu k q f u kd f a&muf&avonf/ þyxrqkH;jyKvkyfoludk awGUjcif;omvQif avmupMu0VmBu;D twGi;f rS trSew f &m;\ tajccHtaMumif; t&mjzpfavonf/4 vlonf tay:,Hr[kwfyJ or®m'óeusus pOf;pm; ygvQif obm0tbd"r®mudk awGU&ayrnf/ Oyrm- ]]opfyifBu;D onf opfwkH;wpfwkH;xuf omvGefyg\}} qdk&mwGif opfyifü touf½Sdjcif;? wnfwHhcdkifNrJjcif;? a½GU½Sm;rIr½Sdjcif;? rlvt&if;cH jzpfjcif;? pGr;f yum;ponfh opömw&m;rsm;aMumifjh zpf\/ xdo k jYkd zifh opfyifqo kd nfh ½ky0f w¬KtvGerf S oabmw&m;wpfcu k kd awGUvm &\/ tqkH;wGif ½kyftvGefrS xdkoabmw&m;onf opfyif\ tjrpf? yifpnf? tudkif;? tcuf? t½Guf? tzl;? tikH? tyGifh? toD;? taphwdkYü az:jyaeavNyDwnf;/ þtawG;ESifh cH,l csuf r sm;aMumif h y if vl w d k Y o nf obm0tbd " r® m xJ w G i f jyKvyk o f ?l pDro H w l pfO;D ½S&d rnf[k rSwcf sucf scMhJ u\/ xdyk *k K¾d vu f kd pGrf;tif½Sif? zefqif;½Sif[kac:Mu\/ 4/ Cf., S. E. Stunpf, Philosophy: History & Problem, 4th ed, McGraw-Hill, New York, 1989-1971, P. 181.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

74

wzef a&S;ya0oPDrS bk&m;0g'rsm;wGif aumif;uif pMum0VmBuD;onf oefY½Sif;yg\ t,ltqrsm;vnf;½SdcJhyg onf/5 xdkvlwdkYtwGuf]] obm0w&m;BuD;}}udk ]]obm0"r®}} (natural) ppfppftjzpf rjrifEdkifpGrf;Muao;yg/ olwdkYjrif& onfrSm pMu0VmBuD;\ tqkH;tydkif;tjcm;r½Sdjcif;(teEÅ)? vufawGU (oddkY) todÓPfudk ausmfvGefaejcif; (transcendent)? pGrf;yum;oauFwtjzpfjrifí t&mtm;vkH;xuf omvGefaMumif; rSwfxif\/ jrifhrm;jcif;? tptqkH;r½Sdjcif; rsm;udv k nf; owdjyKrMd u\/ xdaYk Mumifh aumif;uif (sky) onf bk&m;rsm;\ ae&momjzpf&rnf/ wcsdKUaom tcGifhxl;cHvlrsm; onfvnf; aoNyD;ygu xdkaumif;uifodkYoGm;Mu\[k qdkMu avonf/ xdkpMu0VmBuD;\ tm;vkH;aomobm0w&m;BuD; onf rukefrqkH;Edkifaom bk&m;\ bkef;awmfxif½Sm;&mjzpf\/ Mu,feu©wfwm&m? avrkefwdkif;? rdk;jcdrf;oH? vQyfpD;vufjcif;? oufwefY? rdk;½Gmjcif;tm;vkH;onf bk&m;bkef;awmfxif½Sm;jy&m rsm;omjzpf\[k ,kHMunfMu\/6 bDpD (4)&mpkavmufxd þrdk;aumif;uifudk udk;uG,f Muaom t,ltqonf *&djynfESifh 4if;tkyfpdk;&m wdkif;jynf 5/ Mircea Eliade, Patterns in Comparative Religion, Sheed and Ward, London, 1958, 1993, P. 38.

6/ lbid., pp. 39 - 40.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

75

ae&ma'orsm;ü xGef;um;aecJhao;aMumif; awGU&ygonf/ þtcsdeftcgwGif aebk&m;? vbk&m;? Mu,fbk&m; ponf jzifhvnf; vufcHaecJh\/ ]]eu©wfaA'ynmonf vlwdkYtm; bk&m;Munfñdkjcif;udk vIHYaqmfay;ovdk aumif;uifudk avhvm rSwfom;jcif;rS vludk csrf;ajrUjcif;jzpfap\}}[kyif *&dtawG; tac:ynm½Sif yavwdk (Plato)u qdak v\/7 t&pfwdkwJvf (Aristotle)url ½IrNiD;? tHhrukefonfh pMu0VmBuD;udk Munfhrd olwdkif; xdkpMu0VmBuD;rS Mu,feu©wfwm&mrsm;? N*dK[fBuD; N*dK[fi,frsm;udk bk&m;rsm; (odkY) bk&m;\ vuf&mrsm;[k wGufqMuayvdrfhrnf}} [kqdkavonf/ aemufydkif;wGif ol\ ]]bk&m;t,ltqü olu ]]bk&m;qdo k nfrmS wpfyg;wnf;teEÅ jzpfí avmupMu0VmBuD;\ cdkifNrJaomxm0& zefqif;½Sif (The First Unmoved Mover)}}[k qdkav\/8 vlwdkYonf olwdkYb0twGuf ta&;ygt&ma&muf aom yk*¾dKvf (odkY) t&m0w¬Krsm;udk bk&m;tjzpfjzifh OD;xdyfxm; udk;uG,fMuonfrsm;vnf;½Sd\/ ausmufaqmifonf rmausm \/ cdkifcefY\/ av'Pf? rdk;'Pf? ae'PfudkwkefvIyfjcif;r½Sd/ a½GUvsm;ajymif;vJjcif;r½S/d xdak usmufaqmifukd wefc;kd ½Sif (od)Yk bk&m;tjzpfjrifvm\/ xdkYaMumifhyif a½S;tcgrSm ]]ausmufudk 7/ Laws, 967a. 8/ toQif OuúX/ urÇmYtbd"r®mvufpJG/ pmrsufESm 52 - 53 /


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

76

bk&m;tjzpf}} udk;uG,folrsm; ½SdcJhavonf/ wcsd K Uaomtqd k r sm;t&rl bk & m;t,l t qonf obm0"r®\ tjzpftysuftaMumif;t&mrsm;udk awGUí aMumuf½GHUxdwfvefYum vl\tm;xm;&mrJhrIaMumifh tpjyK ygonf[k qdkMu\/9 xdkYaMumifh vMuwfjcif;? aeMuwfjcif;? Mu,fa<ujcif;? awmfvnf;jcif;? ivsifvIyfjcif;? rdk;jcdrf;jcif;? vQyfpD;vufjcif; ESifh wjcm;xl;qef;aom pdwfvufrcsrf;ajrUzG,f&mrsm;aMumifh a½S;acwfvw l o Ykd nf 'l;qwfqwfwek u f m aMumuf½UHG Muuke\ f / xdkodkYjzifh 'l;axmuf½dkusdK;vufpkHrdk;um ½Sdcdk;OD;ñGwfMu\/ ylaZmfouúmtrsdK;rsdK;? wHpdk;vufaqmiftoG,foG,fjzifh ylaZmf yoMuukef\/ taMumufESifhtarQmfpJGrsm;aMumifhom jzpf\/ þtm;xm;&mrJhrIrSpNyD; ywf0ef;usif urÇmavmuü taumif ; tqd k ; ud k j zpf a pEd k i f a om pG r f ; tif ½ S i f , k H M unf r I trsdK;rsdK;udk vlYpdwfwGif;ü jzpfay:apcJh\/ vlom;&mZ0if acwfO;D avmufwiG f vlom;wdik ;f obm0qdik &f m tiftm;pkrsm; udk vkH;0tavQmhay;&jcif;rsm;aMumifY olwdkY\ ,kHMunf&mrsm; tpjyKap\/ þodkYjzifh aMumufpdwfrS ay:xGufvmaom 9/ L. J. Elders, The Philosophical Theology of St.Thomas Aquinas, op. cit, p. 29; usrf;nTef;xyf - toQifOuúX/ urÇmY tbd"r®m/ pmrsufESm 404/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

77

tm;ud k ; &m½S m azG v d k o nf h q E´ j zif h awmrsm;? awmif r sm;? opfyifrsm;? O,smOfrsm;? a&? rD;? wd&dpämefrsdK;p?kH xdkrSwqifh ewftrsdK;rsdK;? bDvl; ponfjzifh udk;uG,fvmMuavonf/10 bmomordkif;rsm;wGif ]]bk&m;}} qdkonfY ,kHMunf&m ay:aygufvmykH tjcm;wpfrsdK;vJ½Sdygao;onf/ vltoD;oD; wdkY\ xifjrifcsufrSm ywf0ef;usifavmuBuD; wpfckvkH;onf um,rsm;ESifhomruyJ emrfum, (odkU) 0dnmOfrsm;jzifhvnf; jynfhvsuf½Sd\/ 4if;emrf (odkY) 0dnmOfrsm;onf ½kyftajccHrS uif;uGmvsufaomfvnf;aumif; wnf½Sd\/ xdkaomtcg obm0"r® \ qef Y u sif b uf j zpf a om tif t m;pk r sm;ES i f h rsufESmcsif;qdkifvm&aomtcg xdkemrfum,rsm;udk udk;uG,f aom (Animism) bmomwpfcktaejzifh jzpfxGef;vmonf/ xdkodkYjzifh bk&m;udk 0dnmOfemrfoufouftjzpf ,kHMunfcJhMu onf / 11 xd k Y a emuf y d k i f ; wG i f obm0tif t m;pk r sm; (od k Y ) wef c d k ; awmf ½ S i f (od k Y ) bk & m;ud k vl o m;\yk H o @mef E S i f h *kPt f *FgwdjYk zifh tpm;xd;k vmMujyefavonf (Anthropomorphism: Anthropos = vl? Morphe = ykHo@mef)/ 10/ oJukef;t½SifÓPdó&/ Ak'¨0g' tajccHoabmw&m;rsm;? rdk;yGifhpmay/ &efukef/ 1985 / pmrsufESm 65 - 72/ 11/ Cf., N. Soderblom, Das Werden des Gottdsglaubens, Untersuchunger über die Anfange der Religion, 1916.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

78

tm? atmhw\ kd tqdt k & bk&m;ESihf bmomt,ltq onf tHYzG,f&mrsm;ESifh csD;rGrf;zG,f&mrsm;? aoolrsm;udk udk;uG,fjcif;? rdpOfzqufbdk;bGm;0dnmOfrsm;tygt0if tjcm; aom emrfqdkif&m? 0dnmOfqdkif&m wefcdk;yg0gudk obm0jzpf&yf rsm;wGif tpm;xdk;,kHMunfrI? vlom;ykHo@mef *kPft*Fgjzifh jynfah om bk&m;tjzpf,MHk unfr?I ½kyx f u k ;kd uG,jf cif; ponfjzifh tqifhqifh jzpfay:ajymif;vJvmygonf/ wjznf;jznf;ESifh ]]bk&m;}}qdkonfudk ]]bk&m;rsm;}} taeESihf vufcv H mMu\/ vlrsKd ;wpfpEk iS w hf pfpk rwlMujcif;onf bk&m;rsm;pGm½Sdjcif; t&dyft>rufyifjzpf\[k qdkavonf/ tawG;tac:ynm½Sif atyDu½k k (Epiurus)twGurf l avmu urÇmBuD;\ azgufjyefrIuif;rJhjcif;onf ra&rwGufEdkifatmif rsm;jym;vSonf ysupf ;D ,d, k iG ;f wwfaomt&mrsm; udk rysupf ;D r,dk,Gif;rukefqkH;Edkifaom t&mrsm;rS nDnDrQrQxdef;csKyf xm;jcif;jzpf\[k qdkavonf/12 bDpD (8) &mpkESpf 3() &mpkESpfrsm;wGif urÇmhtaemuf jcrf;rSmuJhodkY urÇmhta½SUjcrf;üvnf;]]bk&m;}}ESifh ]]vlU'ku©}} taMumif;&if;wdkYudk ½SmazG&efpdwfoefcJhMu\/ tdE´d,EdkifiHwGif; odkY 0ifa&mufvmaom tm&rfvlrsdK;pkrsm;onf (Second millenium, bDpD 'kwd,axmifpkESpfcefY) olwdkYESiYftwl bk&m; 12/ De natura deorum, I, 19, 50.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

79

trsm;udk;uG,fjcif; (Polytheism) o,fvmcJhMu\/ þonf um; [dE´Lbmom\ tpvnf;jzpf\/ avmuobm0"r®\ qefu Y sib f ufjzpfaom pGr;f tifrsm;ESihf &ifqikd af e&aom xdv k w l Ykd onf xdktiftm;pkrsm;udk bk&m;rsm;tjzpf udk;uG,faecJhMu\/ wpfO;D pD\ vdt k yfcsuaf y:rlwnfí bk&m;rsm;udak ½G;um OD;ñGwf Mu\/ qkawmif;Mu\/13 wcsdKU\tqdk&rl xdkvlwdkYonf a'0[kac:aom ewf (odkU) bk&m; (33)yg;udk udk;uG,fMu\/ olwdkYxJwGif tMuD;qHk;bk&m;rSm (Indra) £jE´jzpfí olYudk av? rd;k ? rd;k MuKd ;? vQypf ;D ? rkew f ikd ;f wdEYk iS Yf wifpm;ac:a0:Muavonf/ 'D,kydwm (Dyauth Pita)onf pMu0#m\bk&m;[kvnf; aumif;? tmpk&m (Asura)udk aumif;uifbk&m;? t*éd (Agni)? tmw®ef (Atman)ESifY AdóEdk; (AdoQEl;? Vishnu)bk&m;rsm; udkvnf; udk;uG,fMu\/ aemufydkif;wGif u&d&Sem; (Krisna) onf tMuD;qHk;aombk&m;tjzpf ,HkMunfMuavonf/14 xdkrSwqifY ajymif;vJvmaomtcg bk&m;udk wpfql wnf;tjzpf? oefY&Sif;awmfrlaomt&Sif? zefqif;&Sif? xm0& bk&m;? tpdaEå,s? tyÜar,s? twkrJY? twkvHbk&m;tjzpf 13/ T. Berry, Religions in India: Hinduism, Yoga, Buddhism, The Bruce Pub., New York, 1971, P. 113. 14/ G. N. Marshall, Buddha, the Quest for Serenity, Beacom Press, Boston, 1987, pp. 8-9; P. Harvey, An Introduction to Buddhism, Cambridge University Press, Cambridge, 1990, p. 10.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

80

,HkMunfMuavonf/ ed*kH;csKyfqdk&ygrl a&S;ya0oPDrS tpjyKcJYaom bk&m; 0g'udk vl&dkif;bmom[kvnf; txifrao;tyfay/ q&m &Srpfxf u ]]ya0oPDrS vlom;onf bk&m;qdkonfY teEå wefcdk;awmf&Sifudk &kyfrJY? cE¨mrJY? emrfoufouftjzpf ,HkMunfcJh Muygonf/ xdUk tjyif xdv k o l m;wdu Yk kd ,kwrdÅ &Sad om? aMumif;usKd ; qufpyfqifjcifrSkY rpGrf;aom acwfa[mif;tawG;tac:&Sif rsm;? arSmufrSm;aom? w,loeftpGJtvrf;MuD;rm;olrsm; [k vnf; rac:tyfyg}}[k qdkavonf/ oluyifqufí ]]pdwf0if pm;p&maumif;aom a&S;bmomrsm;rS tcsurf sm;udk xdv k o l m; wd\ Yk obm0"r®Mu;D rS tYzH , G &f mrsm;rSwqifY awGUjrifcMYJ uaom cH,lcsufrsm;tjzpf vufrcHvQif &Sif;jy&ef tvGefcufcJay vdrrYf nf/ wdwu d susajym&ygrl xdak &S;ya0oPDrS bmomt,l tq tm;vHk;eD;yg;vdkyif teEåtjzpfawmf&Sifudk ,HkMunf ouf0ifí OD;nTwf&dScdk;udk;uG,fcJYMu\/ rMumcPqdkovdkyif xdkteEåtjzpfawmf&Sifudk bk&m; (odkY) zefqif;&Sif[k tod trSwfjyKMuygonf}}[k qdk\/15 bk&m;,HkMunfrSk t,ltqonf acwftqufquf ajymif;vJw;kd wufvmcJyY g\/ odaYk omf wd;k wufjcif;rsm;ESit Yf wl 15/ W. Schmidt, Der Ursprung der Gottesideee, IV, (1935), p. 494.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

81

tpOftquf woa0rwdr;f vufcv H mcJaY om ,HMk unf&mrsm; wdkYonf ajymif;vJjcif;rsm;ESifY tjrJtwl&dSaeonfrSmawmY tHYMop&mygay/ acwfopftawG;tac:[kqdkaomfvnf; xdkacwfopftawG;xJüyif a&S;acwfu oaE¨wnfcJYaom taMumif;t&mrsm;pGm ygaewwfjyefygonf/ xdk]]oaE¨]] onf um; ]]bk&m;}} t,ltqyif jzpfavonf/ F

F

F

F

F

F


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

82

tcef; (5) ]]bk&m;rJh}} t,ltq bk&m;rJt h ,ltq (Atheism)onf bk&m;ESiYf w&m;udk r,kHMunfaom 0g'wpfckjzpf\/ a½S;*&dbmompum;vkH; ]]αθεος (Atheos, tmhaoatmhpf)}}onf omreftm;jzifh ]]bk&m;rJhjcif;}} (not theos = no god) (odkY) ]]bk&m;rsm;\ pGefYypfjcif;cH&jcif;}} [kt"dyÜg,f&avonf/ yavwdk (Plato) twGurf l ]]tmhaoatmhp}f }onf ]]bk&m;½Sad Mumif; vufrcHo}l }? ]]bk&m; r,kHol}}[k qdkavonf/ bk&m;rJt h ,ltqudk oDt&kd yD ikd ;f ESihf vufawGUydik ;f [lí ESpfrsdK;awGUEdkifygonf/ oDtdk&Dorm;rsm;u bk&m;r½SdaMumif; twdtvif;? jywfjywfom;om; jiif;qdkMuav\/ vufawGU orm;rsm;onf jywfjywfom;om; rqdkaomfvnf; bk&m;udk r,kHMunfbdouJhodkY bmudkrQ*½krpdkufyJ bk&m;rJhqefqef jyKrl? aexdkif? vkyfudkifaeMuolrsm;jzpfMuonf/ bk&m;rJht,ltqonf bk&m;t,ltquJhodkY a½S;us


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

83

aom t,l t qwpf c k v nf ; jzpf \ / a½S ; acwf * &d j ynf atoifNrdKU awmfBuD;wGif EdkifiHjynfY½Siftifyg,mbk&ifonf bk & m;rJ h t ,l tqrsm;ud k 'Pf c wf a Mumif ; awG U &\/ bk & m;rJ h t ,l t qonf tif y g,mBuD ; wpf c k v k H ; twG u f tEÅ&m,ft&dyfrJBuD;jzpf\[k qdkavonf/ yavwdkuvnf; ]]bk & m;rJ h t ,l t qonf trsm; jynf o l w d k Y \ "eo[m,twG u f tqd y f t awmuf j zpf \ / od k Y a omf avsmuf y wf a omynmay;jcif ; ? rS e f u ef a om avh v m oifMum;jcif;? udk,fusifhodu©maumif;rsm;ESifh txl;ojzifh oufBuD;pum; oufi,fMum;qdkouJhodkY oufBuD;olrsm;u toufi,f½G,fEke,folrsm;udk qkH;ryJhjyifvrf;ñTefay;jcif;jzifh bk&m;½Sd\? r½Sd\? qdkonfhtjiif;yGm;aejcif;udk rSefrSefuefuef ajz½Sif;Edkifygvdrfhrnf[k}} qdkavonf/ bk & m;rJ h t ,l t qrsm; ay:ayguf v m&jcif ; \ taMumif;&if;rsm;pGm½Sdygonf/ ,if;wdkYtxJrS wpfckonf qif j cif j cif ; t"d u 0g'D r sm; (rationalist) \ usd K ;aMumif ; qifjcifrIudk tajcrjyKyJ pdwftm½kHudkomtajccHjyD;? ÓPfrrD aom t&mrsm; (transcendental)udk jiif;y,fjcif;aMumifY jzpf\/1 xdkolwdkYonf rjzwfawmufEdkifaom taMumif;ESifh 1/ Cf., J. H. Newman, An Essay on the Development of Christian Doctrine, p. 357.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

84

tusdK;uGif;qufobm0jzpfpOfudkom vufcHí obm0xuf ausmfvGefaom "r®ed,mrtpOfudk vspfvsL½IMu\/ bk&m;\ Asm'dwfpum;? Asm'dwfw&m;awmfwkdYudk olwdkY\ qifjcif awG;ac:ykH 'óersm;jzifh tpm;xdk;Mu\/ bmoma&; t,l tqrsm; txl;ojzifh wefc;kd awmf½iS b f &k m; t,ltqrsm;onf taMumufw&m;rS tajccH\[k ,lqMuavonf/ ]]wefcdk;½Sif bk&m;t,ltqonf taMumufw&m;ESifh qif;&J'ku©tay: wkjYH yefcsujf zpfí vlcY pH m;csuo f mjzpf\/ bmoma&;onf vlukd rIdif;wdkufaejcif;omjzpf\}}[k qdkMuavonf/2 wcsdKUwdkYonf i,fpOftcgu avhvmrIenf;aom bmoma&;aMumifh (odkY) rSm;,Gif;pGm oifMum;rI &½Sdjcif;aMumifh bmom (odkY) wefcdk;awmf½Sifbk&m;ocifudk w&m;olBuD; (odkY) rdrdrSm;,Gif;rdkufrJrIrsm;udk apmifhMunfhaeoltjzpf jrifav\/ rdrdtrSm;rsm;udk vkH;0rysufEdkifaom rSifwHjzifh pmtkyfBuD;ü a&;rSwfxm;\/ aemufqkH;aocsdefü xdkpmtkyfBuD;udkzGifhum rdrdwdkY\ rdkufjypfrsm;tavsmuf rD;[kef;[kef;awmufavmif&m ty,fi&JodkY wGef;csavrnf/ xdkae&mrSm b,faomtcgrS uRwfvrf;r½SdyJ tNrJcH&rnf[k ,kHav\/ xdkolrsm;wdkYonf wjznf;jznf;ESifh bmomESifh bk&m;t,ltqrsm;udk pufqkwf 2/ csrf ; ajrU&d y f o mq&mawmf / Ed k i f i H j cm;om; bk e f ; awmf B uD ; wyg;\ Ak'b ¨ momtjrif tar; tajzrsm;/ jr0wDyEHk ydS w f u kd /f &efuek /f 1993/ pmrsuEf mS 45-47/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

85

vmMuavonf/ wcsdKUtwGufrl vl\vGwfvyfjcif;udk vdkonfxuf a½SUwef;wifum bmomESifh bmomusifh0wfrsm;onf vl\ vGwv f yfjcif;udk t[eft Y wm;jzpfaponfqí kd bk&m;0g'rsm;udk qefYusifMu\/ um;rwf (Karl Marx 1818-1883)onf touf(24) ESpf t½G,fuyif bk&m;rJh0g'Dwpfa,muf jzpfvm ap&rnf[k oH"|d gefcsxm;olwOD;jzpf\/ bk&m;0g'udk ½ky0f g'ESifh tpm;xdk;cJholvnf;jzpf\/ eD;a½S (Nietzsche 1844-1900)qdkolu bk&m;0g' onf taMumufw&m;rS jzpfay:vmaom vlUxGiv f ;Hk ? vlUrkom; 0g'? vl Y t rS m ;omjzpf \ [k qd k a vonf / bk & m;0g'onf vdktyfjcif;qdkonfh vlUYb0rjynfhpkHjcif;\ &v'fqE´om jzpf onf/ þtpJGudk vkH;0qdwfokOf;aprSom vlonf atmifjrif ayrnf/ vlonf avmuurÇmBuD;udkom rSDcdk&ayrnf/ bk&m; 0g'? bk&m;t,ltqonf vYlatmifjrifjcif;\ cvkwfuoif; jzpf\/ vlb0udk ppfaMunmaejcif;omjzpf\/ bk&m;0g'udk pGefYvTwfzdkY tcsdefusavNyD/ ]]bk&m;aojcif;}} (The death of God)onfom ordkif;\ acwfopftpjzpf\[kqdkavonf/3 wcsKd Uwdo Yk nf vlomvQiyf "ge0g'jzifh bk&m;,kMH unfrI udk bmomrS y,fzsufMu\/ tb,fhaMumifhqdkaomf vlonf 3/ Nietzsche, Der Wille zur Macht, Schlechta III , pp. 748 ff.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

86

tzdk;wefí ta&;yg\/ vlonfudk,fhavSukd udk,fwdkifxdk;zdkY BudK;pm;vmMujcif;jzpf\/ um;,Gef; (Karl Jung)qdkolonf bk&m;t,ltqudk pHñeT ;f ? ykpH w H pfct k jzpfom vufc\ H / t"dygÜ ,frmS ]]bk&m;}} onf vlYtwGif;pdwfapwodwf\ ykHpH? pHñTef;jzpfí xdkpHñTef;jzihf udkufn§djcif;onfom vlYudk,fpdwfESvkH; usef;rma&;jzpfonf/ þt,ltqudk jiif;y,fpGefYvTwfygu pdwfapwoduf\ rdkuf rSm;rIjzpfaprnf/ vltwGuf bk&m;ESifhbmom rvdkygqdkonf ESifhwNydKifeuf trSm;odkYOD;wnfaeawmh\[k qdkavonf/ bk&m;0g'udk wdkuf½dkufjiif;qdkjcif;r½Sdaomfvnf; bmomESifh bk&m;t,ltqudk pdwaf pwodu\ f tusKd ;wpfcw k nf;twGuf jzpfaMumif; vly"ge0g'ESifh tawmftwefqifwlaom t,l tqom jzpfavonf/4 bk&m;t,ltqrS bk&m;rJt h ,ltqtjzpf ul;ajymif; apaomtaMumif;aemufwpfcrk mS vsijf refpmG wd;k wufvmaom odyÜHynmESifh acwfopfpufrIenf;ynmopfrsm; jzpfavonf/ "r®ed,mrrsm;udk odyÜHed,mrrsm;jzifh tpm;xdk;Muavonf/ obm0\"r®ed,mrrsm;udk ocsFmaz:jrLvmrsm;jzifh udkufn§d &efBuKd ;pm;Mu\/ taMumif;w&m;aMumifh tusKd ;w&m; jzpfay: 4/ Karl Jung, Modern Man in Search of a Soul, New York, 1933; Victor White, God and the Unconscious, London, 1952.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

87

vm&ykHudk qifjcifawG;ac:Edkifaomfvnf; obm0\ed,mr xuf ausmfvGefaom "r®ed,mrrS tpueOD;taMumif;w&m; wpf c k \ oabmud k od y Ü H e nf ; rus? ocsF m enf ; r&[k jiif ; qk d M u\/ tH h z G , f o &J topf t opf w d k Y ½SmazGawGU½Sjd cif;c&D;xJü urÇmESihf rd;k aumif;uifpMu0VmBu;D \ crf;em;BuD;us,fykHudk jrifawGUí rdef;armawGa0 jzpfae&um; rjrif E d k i f a om tbd " r® m w&m;ud k pd w f r 0if p m;Ek d i f jzpf & acsonf / usrf ; "r® r sm;rS qk H ; rpmrsm;ud k odyÜHynm½SifwcsdKUu 'PÖm&Drsm;tjzpf owfrSwfMuavonf/ urÇmajrESihf pMu0VmBu;D onf obm0w&m;Bu;D \ tqifq h ifh aNymif;vJvmjcif; oufoufomjzpf\[k odyÜHynm\ &v'f wcsdKUESifh ajymif;vJí ½Sif;qdkMu\/5 aESmif;csed rf sm;wGif "r®oN*KØ [yf nm&yfonf todynm ½S m rS D ; ol r sm;ES i f h b momw&m;rS D c d k v d k o l r sm;\ A[d k t csuf tcsmjzpfcJh\/ vlom;taygif; pdwf0ifwpm;&SmazGaeaom b0tajccHar;cGef;rsm;? txl;ojzifh urÇmajrpMu0VmBuD;\ tp? aemifwrvGefb0? vlYt"dyÜg,f ponfwdkY\ tajzrsm;udk oifMum;ay;aecJh\/ odkYaomf ,cktcg vlwdkYonf þar;cGef; rsm;\tajzudk odyÜHenf;ynmrsm;üom ½SmazGMuukef\/ odyÜHq&mwdkY\ tajzvTmrsm;onfvnf; tjrifhrm;qkH;aom 5/ S. Jaki, The Road of Science and the Ways to God, Chicago, 1978.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

88

vlpOf;pm;rrDEdkifaom tbd"r®mwdkYudk &nfnTef;rIr&dSawmhacs/ ½kyf0w¬KwdkY\ t&nftaoG;xuf? ta&twGufESifh rSef;q wdkif;wmEdkifaom ½lyoGifjyifvu©Pmrsm;odkYom olwdkY\ ypfrSwftjzpf vSnfhajymif;Muukefavonf/ þtodynmrsm; aeYpOfvufawGUb0ü wGifus,fvmapjcif;aMumifh ½kyf0g'D orm;rsm; vsifjrefpGmwdk;yGm;vmayonf/ acwf o pf o d y Ü H y nmppf p pf j zif h csOf ; uyf j cif ; onf vlwdkYtm; "r®"d|gefusaom todynmrsm;udk ay;pGrf;Edkifyg\/ odkYaomf odyÜHynmwpfckwnf;ESifh jzpf&yfrSefrsm;udk t<uif;rJh wdusaom? vk;H 0OóHjk ynfph aHk om todw&m;wpfco k Ykd ra&muf Edik yf gay/ acwfopfoyd yHÜ nm\ pl;prf;½SmazG awGU½Scd surf sm;ESihf bk&m;t,ltqwdkYonf rqefYMuifMuyg[k ajrmufrsm; vSpGm aom odyÜH½SifwdkYu 0efcHMuavonf/ tb,fhaMumifhqdkaomf todynmtwwfynmwdkif;onf olYae&mESifhol tH0if*Gifus ½SdMuygonf (because each type of knowledge is at a different level)/ odkYaomf tcsdKUwdkYtwGufrl odyÜHenf;ynm\ az:jrLvmrsm;ESifh oDtdk&Drsm;onfom tjzpfrSef (reality)odkY a&mufEikd af om wpfcw k nf;aom w&m;0ifcsO;f uyf&m enf;vrf; jzpf\[k qdMk uavonf/ wpfcak om twdik ;f twmxd t<uif;rJh rSeu f efygonf/ odaYk omf tjrifq h ;Hk aom tbd"r®mrsm;twGurf l rMumcPqdkovdk ½kyf0g'uvTrf;rdk; oGm;Muavonf/ ESpq f ,f&mpktwGi;f wGif ]]odyeHÜ nf;ynm? oDt&kd rD sm;ESihf


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

89

az:jrLvmrsm;wdkYonf tuefYtowfrJh "r®"d|gefrsm; r[kwf Edik yf g}}[k tqdw k pfck acwfpm;vmcJjh yefygonf/ odyyHÜ nmonf obm0w&m;BuD; (nature)udk rSefrSefuefuef t"dyÜg,fzGifh qdk&eftwGuf wcsdKUaom tawG;tac:t,ltqrsm;\ zJUG pnf;rItajccHabmifwpfcu k kd a½G;cs,&f rnf/ odaYk yaomfvnf; þenf;onfyif uefYowfcsuf½Sdaom csOf;uyfenf;wpfckom jzpf\/ vkH;0OókHrjynfhpkHEdkifao;yg/ txl;ojzifh odyÜHtwwf ynm½SifBuD;rsm;xJwGif ajrmufjrm;vSpGmaom ynm½Sifrsm; wdo Yk nf olw\ Ykd oDt&dk rD sm;ESihf az:jrLvmrsm;\ tueft Y owf ½Srd I (od)Yk rjynfph rHk w I u Ykd kd owdjyK0efcv H mMu avonf/ þodjYk zifh wudaú A' (oabmw&m;oufouf-metaphysics)ESifhqdkif&m jyóemwcsdKUtay:ü tjiif;yGm;aejcif;rsm;rS qkwfcGmoGm;Mu avonf/6 odkYaomf vufawGUtajctaewGif þt,ltqrsm; udk xifxif½Sm;½Sm; rawGU&acs/ txl;ojzifh acwfpm;vSaom pmayrsm;? *sme,f? r*¾Zif;ESifh ykHESdyfwdkufrsm;ü þavmu pMu0Vm? vlom;tpESihf b0t"dygÜ ,fziG q Yf ckd surf sm;ü ]]bk&m;}} qdo k nfh ]]rlvtpzefqif;½Si}f }udk yxkwjf iif;y,fcsurf sm;udo k m wG i f w G i f u s,f u s,f zwf ½ I a eMu&ayonf / þenf ; jzif h odyÜHenf;ynmopfrsm;onf vlwdkYudk wdrfaumusOf;ajrmif; 6/ Cf., R. Harre', The Philosophies of Science. An Introductory Survey, Oxford, 1972.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

90

vSaom tawG;tac:ESifh bk&m;rJh0g'rsm;odkYom wGef;ydkYae avonf/ vlYb0udk avmuDa&;&moufoufjzifY tpm;xdk;vm &jcif;wGif w&dyf&dyfwdk;wufvmaom pufrIenf;ynmopf rsm;vnf; yg0ifavonf/ vlwdkYonf wpfaeYxufwpfaeY BuD;rm;vSaom vQyfppfyg0grsm;? EsL;uvd,m;pGrf;tifrsm;udk xdef;csKyfEdkiftm;? udkifwG,fEdkiftm;wdk;vm&um; ]]þavmu pMu0VmBuD;wGif vlESifh vlrSvJGí rnfonfhq&m? rnfonhf wefcdk;½SifrSr½Sd}}[k txif½SdvmcJhMu\/ xdkYjyif avmuOpöm ypönf;rsm;udkvnf; ]]tokH;0ifrI}} ESifh ]]tokH;cs}} zdkYavmufom jrifNyD; avmurdk;ukwfpuf0dkif;udk xdk;azgufum avmukwå&m tjriYfzsm;udk tjrifrSm;Muavonf/ pufrIenf;ynmopfrsm; onf ypöKyÜefESifh tem*wftwGuf avmu\ eufeJ&mrsm;udk zsufqD;ypfaeMuavonf/ pufrIenf;ynmrsm;onf bmomESifh bk&m;t,l tqudk ae0ifap½kHr[kwfonfhtjyif vlwdkYudk vltqifhrS wdrjf rKyaf pavonf/ pufraI cwfopfBu;D twGuf bmomonf t"dyÜg,frJhvm&\/ ]]bk&m;}} t,ltqrsm;vnf; vlwdkY\ aeYpOfb0rS qkwfcGgpjyK\/ pufrIxkwfukef enf;pepfrsm;onf vlwu Ykd kd acwfrv D aS om puf½?Hk tvky½f rHk sm;ü tNraJ eap&um;? puf½t Hk jyifrS vlraI &;? vlpY m&dw?å vlu Y si0hf wf? vlu Y , kd u f siw hf &m; rsm;udv k nf; pufreI nf;pepf az:jrLvmrsm;jzifo h m wGuq f ukef


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

91

Muavonf/ þonfrSmwdk;wufvmaom pufrIvufrIrsm;rS qdk;½Gm;vSaom vltqifh wdrfjrKyfjcif;ygay/ vlaerIrsm; jrifhvmonfum; jiif;p&mr½Sdygacs/ tdrfxJü ZdrfcHypönf; tjynfh? oGm;vm&mü vsifjrefrItjynfh vdkw&aeygonf/ odkYaomf trSefpifppf vl*kPfjrifhaponfh pufrIZkHtvGefrS pm&dwåZkHrsm;um; wdrfjrKyfaeavNyDwnf;/ tusdK;tjrwfonfum; ]]avmu Opömypönf;rsm;\ [mvm[if;vif;jzpfrI}}udk &ifESifhtrQ&if;í vlwdkYcHpm;ae& Mu\/ aysmpf &mtppfum; ½Smrrdjzpf&\/ a&miY&f aJ useyfjcif;udk a½SmifvaTJ erd&if; ae&if;jzpfaeMu\/ aysmpf &m? csr;f ajrUp&mudk awGUEd;k Ed;k jzifh t½Sed w f ;kd ½SmaeMu\/ wpfcak wGUjyefawmh [kwEf ;kd Ed;k ESihf Mumvmawmhr[kwaf wmhreS ;f odvmMujyef\/ xdak omtcg aemufwpfck... aemufwpfck... tqkH;r½Sdaom 0uFygrSm a&mifjcmjcmvnfaeMuawmh\/ w&m;cHtppfum; vlEiS v hf o l m jzpfavonf/ bk&m;rJh0g'udk usm;uefaxmufcHay;aom tjcm; taMumif;t&mwpfckrSm avmuurÇmay:rSm taMumif; aMumif;aom 'kur© sm;&daS eaomaMumifh jzpf\/ b0\ t"dygÜ ,f onf vl Y ' k u © t ajzay:ü wnf ½ S d a eouJ h o d k Y x if a e\/ qif;&Jjcif;? rw&m;rI? a&m*ga0'em? ½SHL;edrfhjcif;? zsm;emudkufcJ xkHusOfjcif;? ppfrufjzpfygG;jcif;? aojcif;? cJGcGg&jcif;? vdkcsifwm r&jcif;ESihf ajrmufrsm;vSpmG aom 'kua© 0'emrsm;onf vlb Y 0ü


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

92

t&dyfyrm uyfaeyg\/ vlYordkif;\ wpfpdwfwpfydkif; ozG,f tNrJjzpfay:ae\/ tb,faMumifh 'ku©½Sd&ygoenf;/ tb,fhaMumifh vlonf'ku©a&muf&oenf;/ txl;tvGef jrifhjrwfoefY½Sif; awmfral om bk&m;½Sv d Qif tb,fah Mumifh 'kuu © kd tcGijhf yKxm;& oenf;/ bk&m;onf aumif;jrwfawmfrlaom t½SifjzpfygvQif tb,fah Mumifh raumif;jcif; ½S&d ygoenf;/ ar;cGe;f a[mif;rsm; ygay/ odkYaomf acwftqufquf tNrJrjywftopfjzpfaeMu avonf/ trSefwGif vlY'ku©onf vlYb0\ cg;onf;vSaom a0'emrsm;omjzpfukef\/ vlY'ku©tv,fü vlom;xkwpf&yfvkH; apm'utvGef wuf & um; tajzpk H ½ S m MuH M uavonf / vl w d k i f ; vd k v d k y if rdrdawG;rdaom tajzonfom trSefqkH;jzpf\[k qdkum w,loefqefqef 0Hh<um;wwfMuavonf/ urÇmhordkif;wGif ajrmufjrm;vSpmG aom vlwo Ykd nf vlb Y 0ESihf vl'Y u k © tajz&a&; BuKd ;pm;cJMh u\/ ra&rwGuEf ikd af tmif rsm;vSpmG aom vlwo Ykd nf awmxJ? oJuEÅm&xJ? awmifxdyfay:odkU xGufoGm;Muum tajzudk udk,fwdkif½SmazGMu\/ rsm;vSpGmaom 'óeynm½Sif rsm;u vl'Y u k u © rkd @dKijf yKvsuf apm'uwufMu\/ ode;f oef;csD pmtkypf mayrsm;u vl'Y u k u © kd qef;ppfMu\/ vl'Y u k u © kd trIeyYf g rusef tjywfacsrIef;ypfvkduf&ef acwftqufqufrS vlwdkY onf bmomaA'ESifh 'óetawG;tac:aA'wdkUudk NrJNrJ


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

93

qkyfudkifxm;Mu\/ xdkYtwl trsm;pku þpdwf½IwfaxG;zG,f vljY yóemaMumifh bmomESihf bk&m;t,ltqudk pGeyYf pfMuav awmh \ / zef q if ; jcif ; ES i f h zef q if ; ½S i f t qd k u d k jiif;y,fMuukef\/ þjyóemum; e,fe,f&&r[kwfygacs/ 'ku©onf awmifw h aeaom okcESiq hf efu Y siaf e\/ touf½iS cf siyf gvsuf aoMuukef\/ jyóemwufvmaomtcg tajz½SmMu\/ trS e f w G i f t&mtm;vk H ; tqif a jyaeaomtcg vlonf þt&mrsm;udk rpOf;pm;Muacs/ avmuokconf vlukd ]]bmhaMumifh}} qdkonfhar;cGef;rsdK; rar;apay/ ]]tm;vkH;[m obm0w&m;yg}}[kom cH,al p\/ auseyfaeaom yk*Kd¾ vo f nf uHw&m;aMumifhvdkYom ½dk;½dk;at;at;aevdkuf\/ tompD; &aecsdefwGif rdrdawmfvdkYyg[k &ifwGif;usdwf yDwdpdwfa0\/ bmudkrQ apm'uwufzdkY rpOf;pm;ay/ apm'uawGwufum a'goawGxGuf&csdefonf 'ku©a&mufcsdefomjzpf\/ 'ku©om enf;enf;a&mufygap/ csufjcif;vufiif; ar;cGef;rsm; azgifzJGU awmh \ / tb,f h a Mumif h u J G M u&oenf ; / tb,f h a Mumif h 'ku©a&muf&oenf;/ tb,fhaMumifhao&oenf;/ bk&m;½Sdyg vQif tb,fhaMumifh vlawG'ku©a&muf&oenf;/ þodkYjzifh 'ku©rsm; 'keJYa';tMum;rS aumif;jcif;w&m;? tvSw&m;? rGefjrwfjcif;w&m;rsm;udk rpOf;pm;rdawmhay/ csdKomjcif;w&m;? arwåmw&m;? onf;cHjcif;w&m;? o'¨gw&m;? 'gew&m; tp


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

94

½Sdaom jrifEdkif&mrjrifEdkif&m aumif;jrwfjcif;okcrsm;udk vl o nf rjrif r d a wmh a cs/ ]]aumif ; jcif ; }} qd k o nh f rGefjrwfoefY½Sif;aom t&mrsm;pGmudk tarSmifum;csum vufydkufMunfY aeMuukef\/ trJa&mif wyfxnfhxm;onfh a½T u d k i f ; rsuf r S e f u d k pG y f x m;ygrS j zif h t&mtm;vk H ; ud k trJa&mifcsnf;awGU&onfrSm odyfrqef;awmh ygacs/ wcsdKUwdkYonfum; rdrdvkyfcsif&mudk pdwfat;at;? vkyfEdkifzdkY bk&m;t,ltqudk y,fMu\/ vlomvQify"ge? vlYb0onfomvQify"ge jzpfMuukef\/ rdrdaysmf½Tif&mudk vGwfvGwfvyfvyfvkyfudkifaexdkifEdkif&ef rnfonfhtcsKyf taESmiftwm;tqD;udkrQ tvdkr&dSMuacs/ rdrd&csifaomt&m &Edkifap&ef rnfonfYtuefYtowfrQ rodcsifMuay/ ]] ig }}? ]]ighzdkY}} ]]ightwGuf }} rnfonhftqkH;trudkrQ rcH,lvdkMu awmhay/ ]]rdrd}} ydkifqdkifzdkYtwGuf rnfolwpfOD;wpfa,muf\ w&m;udkrQ vufrcHcsifMuawmhacs/ wcsdKUaomolwdkYonfum; bmomESifh bk&m;t,l tqonf rdrdwdkY MoZmtmPmudk arS;rSdefaponfqdkum jiif;y,fMu\/ bmomESifh bk&m;t,ltqonf trSefw&m; bufü &yfwnfwwf\/ tzdESdyfcH vlwef;pm;rsm;udk umuG,f wwf\/ qif;&JEGrf;yg;olrsm;udk ulnD\/ rw&m;rIrsm;udk qkH;rwwfí w&m;rQwjcif;udk oifMum;\/ rSm;,Gif;rIrsm;ukd az:xkwí f trSew f &m;Bu;D pd;k ap\/ 'kp½du k rf sm;udk okp½du k rf sm;


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

95

jzif h tpm;xd k ; ap\/ tarS m if x k B uD ; pd k ; rI r S tvif;a&mifjcnfwef; odkY OD;aqmifap\/ xdkaomtcg tmPm½S i f w d k Y t wG u f tcuf MuH K &avNyD / bmomES i f h bk&m;a½SUaersm;r½SdygrS rdrd*kPf½Sdefxdef awmhrnfwnf;/ þuJhodkY tusOf;csKHUavhvmjcif;rSyif bk&m;rJht,l tqonf taMumif;trsdK;rsdK;ESifh ½IwfaxG;ayGvDvGef;rSef; odomvSygonf/ taMumif;trsKd ;rsKd ;vnf;awGUEdik \ f / xdaYk Mumifh ta&;BuD;onfhar;cGef;wcsdKUrSm rsufarSmufacwf vlom; wdkYonf trSefwu,fyif bk&m;qdkonfh cH,lcsuf vkH;0r½dSjcif; ayavm/ vlwo Ykd nf trSew f u,f olwu Ykd , kd o f w l q Ykd o D Ykd OD;wnf aeMuNyaD vm/ a½S;ya0oPDro S nf rsuaf rSmufacwfwikd f vlwYkd tqifhqifhvufqifhurf;vmcJhMuaom bk&m;t,ltqESifh bmoma&;oGeo f if&mrsm;onf trSm;rsm;ayavm/ bk&m;t,l tqonfvnf; uav;b0u vomomnrSm ]]zdk;vrif;a& xrif;qDqrf; a½Tvifyef;eJY ay;ygawmha[h}}[k tartkd qdkavh½Sdonfh uav;acsmhaw;wpfyk'fuJhodkU jzpfaeygovm;/ tajzwpfckuawmh trSefwu,f½Sd&ayrnf/ tajz ½Sm&rSmonf vlwdkif;\wm0efwpfck jzpf\/ wpfckawmh½Sd ygonf/ rdrdudk,fudkom tm;udk;ír&acs/ tb,faMumifh qdkaomf rdrdrod? rwwf? em;rvnfonfrsm; ½Sdaeao;onf/ olwpfyg;udkom tm;udk;aeyguvnf; tajz&Edkifrnf r[kwf ay/ tm;rudk;Edkifay/ wjcm;vlrsm;vnf; rSm;wwfMuayonf/ tpGe;f wpfcu k akd &mufaeorQ trSew f &m;odYk ra&mufEikd yf gacs/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

96

tcef; (6) bk&m;½Sdawmfrljcif;onf xif½Sm;ygovm; NyD;cJhonfhacgif;pOfrsm;ü bk&m;,kHMunfjcif;ESifh r,kH Munfjcif;udk tusO;f csKH UNy;D ajymcJMh uygNy/D ajrmufjrm;vSpmG aom taMumif;wdaYk Mumifh wcsKd Uaomvlwo Ykd nf ]]bk&m;}} udk r,kMH unf Muacs/ bk&m;t,ltqudk axmufco H nYf oufaotaxmuf txm;½SdykHr&yg[k qdkMu\/1 wcsKd Uuvnf; ]]bk&m;}}udk ,kMH unfzYkd rvdyk g[k qdMk u\/ vlb Y 0wGuf bk&m;½So d nfjzpfap? r½So d nfjzpfap ta&;rBu;D yg/ tb,fhaMumifhqdkaomf vlonfolYudk,fol ,kHzdkYom½Sdonf/ vlom;wdkif;onf tzdk;wef\/ ta&;yg\/ olYrSm olukd,fwdkif tm;xm;EdkifNyD;? wdrfjrKyfaysmufuG,faeaom pGrf;&nfowådrsm; ½Sdae\f[k qdkMuygonf/2 wcsdKUurl uav;b0rSpí bk&m;qdkwmudk ,kHMu\/ 1/ csrf ; ajrU&d y f o mq&mawmf / Ed k i f i H j cm;om; bk e f ; awmf B uD ; wpf y g;\ Ak'¨bmomtjrif/ jr0wDykHESdyfwdkuf/ &efukef/ 1993/ pmrsufESm 54 - 55/ 2/ csrf ; ajrU&d y f o mq&mawmf / Ed k i f i H j cm;om; bk e f ; awmf B uD ; wpf y g;\ Ak'b ¨ momtjrif/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

97

bmrQrpOf;pm;awmhyJ csufjcif;vufcHMuavonf/ odkYaomf bk&m;½Sdawmfrlonfudk oufaoeJY xifxif ½S m ;½S m ;rjyEd k i f y g[k q d k o l w d k i f ; yif tqk H ; tpG e f j ynf h p k H a om oabmwpfckESifh avmukwå&mw&m;tpkpkudk ,kHMunfMu\/ wrvGefb0rsm;½SdaMumif;udk vufcHMuavonf/ rjzpfaom? rjzpfay:aom? jyKvkyfrxm;aom? jyKvkyfrxm;tyfaom? taMumif;w&m;tpkpkrS vGwfajrmufaom oabmwpfckudk vufcHMu\/ xdkopömw&m;udk oufaojyzdkY BudK;pm;Muaom acwfopfodyÜHynmwdkYonfvnf; tajzra&mufyJ tqkH;owf Mu&ukefonf/ *smreftawG;tac:ynm½Sif tm? bkY (wf) rmefu ]]vlwdkif;ESvkH;om;ü bk&m;wnf½Sdawmfrljcif;udk vlYb0\ t"dyÜg,fESifh ywfoufaomar;cGef;rsm;\ tajz½SmazGjcif;rsm; tjzpf½adS eygonf}}[k qdak vonf/3 þtajccHusaom vlb0 t"dyÜg,frS bk&m;wnf½Sdawmfrljcif;twGuf ,lqcsufrsm;? tjiif;yGm;rIrsm;? oufaojycsufrsm; ½SmazGaeygvQif vlonf olu Y , kd o f l bk&m;qdo k nfrS a0;uGmapvdrrYf nf/ tb,fah Mumifh qdkaomf xdkuhJodkYvkyfjcif;jzifh ]]bk&m;}}udk olY,lqcsuf\ ½kyfypönf;jzpfvmapvdrfhrnf/ trSefwu,fürl ]]bk&m;}} xHodkY 3/ R. Bultman, Glauben und Verstehen, Tubingen, 1965, P. 231ff.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

98

vlonf ,kMH unfo'¨gyGm;jcif; twdik ;f twmtavsmuf csO;f uyf Edkifavonf/4 um;bwfof uvnf; ]]tu,fí vlwo Ykd nf bk&m;udk t"dyÜg,fowfrSwfvsuf t"dyÜg,fzGifhqdkygu bk&m;udk ½kyfxk wpfct k jzpf xkvyk af eonfEiS hf wlygvdrrhf nf/ vlo Y bm0 tod w&m;onfvnf; qE´pdwful;tm½kHESifh xifjrifcsufwdkY\ ykH½dyf xuf rydkyg[k}} qdk\/5 bk&m;½Sdawmfrlonfqdkonfh todw&m;onf vlü½Sdyg onf/ xdkUaMumifh wjcm;aom oufaojycsufrsm; rvdkyg [kvnf; wcsdKUuqdkMu\/ pdefMo*kwfpwif;url ]]½kyf0w¬¬K ypön;f rsm;udo k ad om todw&m;ESihf ½ky0f w¬KrhJ emrfoufoufukd odaom todw&m;wdkYonf wpfckESifhwpfck rwlMuay/ yxr todw&m;onf vlY\tMum;? tjrif? txd? t&om? teHY\ yif&if;jzpfaom t*Fgig;yg;jzifh cH,l&½Sdí? 'kwd, todw&m; onf vlYpdwfudk todÓPfyGifhapjcif;jzifhom &Edkif\/}}6 [k qdkavonf/ 4/ lbid, IV. 5/ K. Bath, Credo, 1935, pp. 14 -15. 6/ St. Augustine, De Trinitate, 1X, 3, 3. "mens ipsa, sicut corporearum notitias per sensus corporis colligit, sic incorporearum per semetipsam novit, quia est incorporea ".


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

99

xdkodkYqdkygvQif ]]bk&m;½Sdawmfrljcif;onf}} odom xif½mS ;ygoavm/ vlonf rnfonft h wdik ;f twmtxd bk&m; ½Sad wmfro l nfukd odEikd yf goenf;/ rnfuo hJ aYkd om enf;vrf;rsm; jzifh odEkdifygoenf;/ wcsdKUurl ]]bk&m;½Sdawmfrljcif;}} onf ,kwåd,kwåm½Sdí yifudk,fuyif xif&Sm;½Sif;vif;aeygonf/ Oyrm- ]]vlysdKrsm; onf a,musfm;rsm;jzpf\/}} (odkYr[kwf) ]]wpfckvkH;onf wpf 0 uf x uf B uD ; \}}[k q d k o uJ h o d k Y ]]bk & m;½S d a wmf r l j cif ; }} onfvnf; olYudk,fwdkifrSm½Sif;aeygonf/ ]]wpfckvkH;}}\ oabmESifh ]]wpf0uf}}\ oabmudkodygu ]]wpfckvkH;onf wpf0ufxuf BuD;aMumif;}} odomygrnf/ xdkYtwl ]]bk&m;}} qdkonhf oabmudkodygu ]]bk&m;}} xufomaom wjcm; rnfonfht&mrQr½Sdaomoabm em;vnfayrnf/ ]]pdwfxJ rS m vnf ; ½S d N yD ; }} tjyif r S m vnf ; wu,f ½ S d a omt&monf ]]pdwx f rJ mS om½SNd y;D tjyifrmS wu,fr½Sad omt&mxuf Bu;D \}}/ ]]bk&m;}} qdkonfht"dyÜg,fudkem;vnfygu? bk&m;}} ½SdaMumif; odaeavNyD/ tb,fhaMumifhqdkaomf ]]bk&m;}} qdkonfrSm tBuD;jrwfqkH;? tjrifhqkH;? tjynfhpkHqkH;jzpf\/xdk ]]bk&m;}} qdkonfudk vl\pdwfxJü odae\/ tjyifüvnf; wu,fyifwnf½adS eawmfr\ l / xdaYk Mumifh pdwx f üJ odaejcif;ESihf wu,fvnf;½Sad wmfrjl cif;onf pdwx f üJ xifaejcif; oufouf xufBu;D \/ xdt Yk wl bk&m;qdo k nfrmS rnfoel nf;[k em;vnf


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

100

onf E S i f h w pf N yd K if e uf vl o nf bk & m;½S d a wmf r l j cif ; ud k odaeavNy/D xdaYk Mumifh ]]bk&m;½So d nf}}tqdo k nf yifu, kd u f yif odom xif½Sm;aeygNyD[k qdk\/ trSefwGif bk&m;½Sdawmfrljcif;onf yifudk,fu odom xiff½Sm;raeygacs/ tu,fí xif½Sm;ygu ½Sif;jyzdkY rvdkygay/ rnfolrQ 2+2= 4 jzpfonfudk oufaoNyzdkY BudK;pm;rnf r[kwaf y/ rnfonfu h pd &ö yfrqdk yifu, kd u f yif ,kw, då w k må ½Sí d xif½Sm;jcif;jzpfzdkY xdkudpöESifhywfaomt&mwdkY\ y"geusaom t&mrsm;udk odxm;&ayrnf/ Oyrm - ]]vlonfowÅ0gjzpf\}} qkd&mü owÅ0gjzpfjcif;onf vlYoabmw&m;ü yg0ifaeavNyD wnf;/ xdkYaMumifh ]]vludka&m? owÅ0g}}udkyg vlwdkif;odaeyg aomaMumihf ]]vlonfowÅ0gjzpf\}} qdk&mwGif ,kwåd&dSí ½Sif;p&mrvdkaom udpöwpf&yfjzpfygonf/ xdktwl ]]wpfckvkH;}} ESifh ]]wpf0uf}}wGif ]]wpf0uf}}\oabmonf ]]wpfckvkH;}}\ oabmü yg0ifaeNyD;jzpfouJhodkY vlwdkif;odxm;aom t&m vnf; jzpfaeayonf/ odkYaomf wpfcgwpf&H taMumif;udpöwpfckü y"ge usaomt&mrsm;\ oabmudk odrxm;olrsm;twGuf olYyif ud, k rf mS ,kw&dÅ x Sd if&mS ;aeaomfvnf; xdo k rl sm;tzdYk ,kwrdÅ &dí S rodom rxif&Sm;acs/ Oyrm - ]]bk&m;&dSawmfrlonf}} qdk&mü bk&m;onf ]]teEåb0&Si}f } jzpf\/ ]]teEåb0&Si}f }onf ]]&djS cif;}} (Existence)jzpf \ / tpjyKjcif ; ? ajymif ; vJ j cif ; ? uk e f q H k ;


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

101

csKyfjidrf;jcif;? ysufpD;jcif;&dSaom tEådub0&Sif r[kwfacs/ xdkYaMumifY ]]teEåb0&Sif (bk&m;)}}onf ydkif;jcm;owfrSwfvdkY r&aom? tcsdefumv ae&ma'orsm;rS tvGwfjzpfaom ]]&dSjcif;}}? ]]wnfjrJjcif;}} (Existence)yifjzpf\/ xdaYk MumifY ]]&djS cif;}}ESiYf ]]teEåb0&Si}f }onf wpfcw k nf; aom taMumif;t&myifjzpfavonf/ xdkYaMumifY ]]teEå b0&Sif &dSawmfrlygonf}} qdk&mwGif &Sif;aeyg\/ odkYaomf twkr&Sd teEå*kPfawmfESifh wefcdk;awmf&Sifudk vlonf wdwd usus &Si;f &Si;f vif;vif; rodEikd ?f rjrifEikd pf rG ;f aomaMumifY ]]teEå b0&Sif}}udk ]]tEådub0&Sif}}u rodEdkifygacs/ ZD;uGuf\ rsufpdonf aeYcif;tvif;a&mifrSmxuf ntarSmifrSm jrifEkdif pGr;f ouJo Y Ykd vlw\ Ykd OD;aESmufEiS Yf ig;yg;aomtm&Hck t H *Fgwdo Yk nf ]]teEåb0&Sif}}udkxuf ]]tEdåub0&Sifrsm;}}udkom ydkrdkem;vnf EdkifpGrf;ygonf/ ydkí jynfYjynfYpHkpHkodEkdifpGrf;ygonf/ xdkYaMumifY ]]teEåb0&Sif}} (odkY) ]]bk&m;&dSawmfrljcif;}} onf vlwdkYtwGuf ydkí&Sif;&Sif;vif;vif;odaom t&mwdkYjzifY &Sif;jyum oufaoxlzdkY vdktyfavonf/7 wenf ; tm;jzif Y vlonf ]]bk&m;}}udk xdkufxdkufwefwef rodEdkifyg/ odkYaomf tEd å u b0&S i f r sm;ud k od E k d i f a vonf / wpf e nf ; tm;jzif Y taMumif;w&m;udkxuf tusdK;w&m;udk ydkrdkodvG,favonf/ 7/ S. Th., I, q. 2, a. 1.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

102

þodkYjzifY vlonf pOf;pm;qifjcifjcif;jzifY ]]teEåb0&Sif}} (bk&m;)&dSjcif;udk odEdkifavonf/ wzef ]]wpfckvHk;}}onf ]]wpf0uf}}xufMuD;jcif;onf odomxif&mS ;aeavonf/ tb,faMumifq Y akd omf ]]wpfcv k ;kH }} ESifY ]]wpf0uf}}wdkY\ obm0oabmw&m;udk odaomaMumifY jzpf\/ xdkYtwl ]]bk&m;}}udk xdkufxdkufwefwefzl;Edkifolrsm;tzdkY ]]bk&m;&do S nfrmS }} xif&mS ;aeavonf/ odaYk omf uREyfk w f o Ykd nf ]]bk&m;}}udk t&dt S wdik ;f jynfjY ynf0Y 0 xdu k x f u kd w f efwefrodEikd ?f rjrifEdkifygaomaMumifY udk,fawmfjrwf wnf&dSawmfrljcif;udk t&SifjrwfrSmxuf udk,fawmfjrwf\ zefqif;&mrsm;ü ydkrdk odEdkifMuavonf/ wcsdKUwdkYu ]]bk&m;&dSjcif;onf}} odomxif&Sm;yg\/ tb,faMumifq Y akd omf ]]bk&m;qdo k nfY todw&m;udk arG;&myg ADZwpfcktjzpf vlESifYtwl tjrJ&Sd\}}[kqdkMu\/ vlonf rdrdtwdkif;tqtavsmuf wcsdKUtwGuf &Sif;vif;pGm? wcsdKU twGuf rSkef0g;pGmjzifY ]]bk&m;}}&SdaMumif; odEdkifyg\/ vlonf obm0tm;jzifY aysmf&Tifjcif;udk wrf;w\/ olwrf;waom t&mudk olod\/ olodaomaMumifYom xdkt&mudk olwrf; wjcif;jzpf\/ odaYk omf vlonf ]]bk&m;}}udk wrf;waomaMumifY olonf ]]bk&m;}}udk jynfjY ynfU00od\[k rqdEk ikd yf gacs/ Oyrm[dk;ta0;rS vlwpfOD;vmaeonfudk odjcif;ESifY [dk;ta0;rS armifarmifvmaeonf[k odjcif;(2)ckwdkYonf trSefwu,f


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

103

yif xdkvmaeolonf armifarmif pifppfyifjzpfvifYupm; rwlMuyg/ xdt Yk wl vlwiG f arG;&mygADZjzpfaom aysm&f iT jf cif;onf trsdK;rsdK;jzpfEdkif\/ wcsdKUrSm aiGydkifqdkifvdk\/ wcsdKUrSm &mxl; *kPyf umoeydik q f ikd jf cif;端 ol\aysm&f iT jf cif; &d\ S / wcsKd UrSm tdr?f wcsKd UrSm tpm;taomuf? ...ponfjzifY olw\ Ykd aysm&f iT jf cif; udk &SmMuavonf/ xdaYk MumifY vlww Ykd rf;w&monf rwlouJo Y Ykd ]]bk&m;}}udk odawmfrljcif;onfvnf; rwlnDEdkifMuygacs/ tm;vH;k twGuf odomxif&mS ;rSK r&dES ikd Mf uacs/ &Si;f &Si;f vif;vif; rodEdkifMuygacs/ q

q

q

q

q

q

q


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

104

tcef; (7) bk&m;½Sdawmfrljcif;udk oufaojyEdkifygovm;/ txuf y gpmrsuf E S m rsm;ü bk & m;\bk e f ; awmf ? *kPfawmf? tjzpfawmfudk vlonf rodxdkuf? rjrifxkdufaom aMumifh ]]bk&m;½Sdawmfrlygonf}}vdkUajymayonfh vlonf wdwdusus? &Sif;&Sif;vif;vif; rodEdkifyg/ xdkYaMumifh bk&m; ½SdaMumif;udk vlYtwGuf ydkxif½Sm;aom? jrif? Mum;? xd? awGU Edkifaom ½kyf0w¬Krsm;tm;jzifhom csOf;uyfEdkifavonf[k qdkcJhygjyD/1 a[;rS tvufZE´g;u ]]þavmu,urÇmü Mum;cH ½kyf0w¬Krsm;tm;jzihfom bk&m;udk odEdkif\}}[k qdkavonf/2 csrf ; ajrU&d y f o mq&mawmf M uD ; \ Ed k i f i H j cm;om; bkef;awmfMuD;wpfyg;\ Ak'¨bmomtjrif tar;tajz pmtkyf wGifvnf; ]]uGsEkfyfwdkY aexdkif&murÇmavmuMuD;[m tcsdef 1/ S. Th., I, q. 2, a. 2. 2/ Alexander of Hales, Summa theologica, tract. intro., q. 2, m. 3, c. 1 (31a).


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

105

umvae&m|meawGeJY ydkif;jcm;owfrSwfvdkY&wJY obm0&Sd&if tcsed u f mv ae&mXmeawGrS tvGwjf zpfwYJ ydik ;f jcm;owfrw S v f Ykd r&wJY obm0vnf;&Sw d ,fvYkd qifjcifawG;q,lEikd yf gw,f}} [k qdkavonf/3 uREykf w f o Ykd nf tjzpftysuw f pfcu k kd ('óeduuspmG ) ½Sif;jy&ef enf;ESpfrsdK; jzpfEdkifygonf/ yxrenf;rSm taMumif; w&m;rS tusKd ;w&m;odYk qifjcifenf; (Propter quid) jzpfonf/ þenf;onf t&if? tp? tOD;jzpfaom t&if;cHtaMumif;rS pwifjcif;jzpf\/ 'kwd,enf;rSm tu,fí taMumif;w&m; xuf tusdK;w&m;onf ydkrdkodomxif½Sm;ygu? tusdK;w&m;rS taMumif;w&m;odYk (quia) qifjcifenf;jzpf\/ jzpfay:vmaom tusdK;udk Munfhí t&if;cHtaMumif;udkodatmif qifjcifjcif; jzpf\/4 ]]tusdK;w&m;onf taMumif;w&m;tay: xm0pOf rlwnfaeaomaMumihf tu,fí tusdK;w&m;wpfck½SdvQif taMumif;w&m;wpfckonf tusdK;w&m;\ t&iftOD; rkcs {uef½Sd&ayrnf/}} ]](tb,fhaMumifh jzpfay:vm&oenf;/ tb,fuo hJ Ykd jzpfay:vm&oenf;)}}/ odaYk omf jzpfay:vmaom 3/ csrf ; ajrU&d y f o mq&mawmf / Ed k i f i H j cm;om; bk e f ; awmf M uD ; wpf y g;\ Ak'b ¨ momtjriftar;tajz/ jr0wDyEkH ydS w f u kd /f &efuek /f 1993/ pmrsuEf mS 43/ 4/ S. Th., I, q. 2, a. 2.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

106

tusKd ;w&m;onf jzpfay:apaom taMumif;w&m;tavsmuf jzpfapaomfvnf; ½kyf0w¬KyrmPtwdkif;tqudk rqdkvdkyg/ tusdK;w&m;rS taMumif;w&m;½SdaMumif; oufao xl&mwGif tcsufBuD;ESpfcsufudkaxmufí aumufcsufwpf&yf udk xkw, f al om Bw, d w k q då ifajc (Syllogism) yg0if\/ xdjYk yif þBwd,kwådqifajcü tv,frSbkHtcsuf (a middle term) vdktyf\/ Oyrm todÓPf½Sdaom owå0gwdkYonf aorsdK;jzpf\/ OD;bonf todÓPf½Sdaom owå0g jzpf\/ - xdkYaMumifh OD;bonf aorsdK;jzpf\/ aorsdK; todÓPf½dSaomowå0g OD;b

þOyrmrS ]]todÓPf½adS omowå0g}}onf (the middle term)


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

107

tv,frb S t Hk csuf jzpfouJo h Ykd OD;bqdo k nhyf *k Kd¾ v\ f t"dygÜ ,f wpfydkif;wpfp tESpfom&wcsdKUwpf0uf jzpf\/ xdkYjyif ]]OD;b}} ]]aorsdK;}} jzpf&jcif;\ taMumif;&if;jzpf\/ Oyrm (2) owå0grsm;tm;vkH;onf aorsdK;jzpfMu\/ vltm;vkH;wdkYonf owå0grsm;jzpfMu\/ - xdkYaMumifh vltm;vkH;wdkYonf aorsdK;jzpfMu\/ owå0gqdo k nfrmS ]]vl}}\t"dygÜ ,fwpfyikd ;f wpfpjzpf\/ xdkYtjyif vlonf ]]aorsdK;}} jzpf&jcif;\ taMumif;&if; jzpf avonf/ Oyrm (3) ]]bk&m;}}onf teEÅtjzpfawmf½Sif jzpf\/ teEÅtjzpfawmf½Sif ½Sdawmfrl\/ - xdkYaMumifh bk&m;½Sdawmfrlygonf/ þuJ h o d k Y tusd K ;w&m;rS tpjyKqif j cif & mwG i f taMumif;w&m;½Sad Mumif; oufaojyjcif;oufoufom jzpf\/ þtcsufonf tusdK;w&m;rsm;pGmrSwqifh ]]bk&m;½Sdawmf rlaMumif;}} jy&mwGif txl;rSefuefygonf/ rnfonhft&mrqdk


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

108

wnf½adS Mumif;jy&ef ]]tv,frb S t Hk csu}f } (Middle term)onf pum;vkH;\ t"dyÜg,fomjzpf\/ xdkoufaojyrnfht&m\ tESpo f m&oabmw&m;rsKd ; r[kwaf y/ tb,fah Mumifq h akd omf þBwd,kwådqifajcü taMumif;w&m;wnf½SdaMumif; oufao jy&efomjzpfNyD; xdktaMumif;w&m;\ tESSpfom&udk az:xkwf &ef r[kwfaomaMumihf jzpf\/ Oyrm ajc&mrsm;½Sdaomae&mü ajcaxmufrsm;½Sd\/ þyifv,furf;aomifay:wGif ajc&mrsm;½Sd\/ - xdkYaMumifh þyifv,furf;aomifay:wGif ajcaxmufrsm;½Sd\/ qk&d mwGif ]]ajc&mrsm;}} onftv,frb S t Hk csu(f Middle term) jzpfouJhodkY ]]ajcaxmufrsm;}}\ tusdK;&v'fvnf; jzpf\/ ]]ajc&mrsm;}}udk Munfhí rnfonfh]]ajcaxmufrsm;}} jzpfonf ajymEdkif&ef ]]ajc&mrsm;}}\ tESpfom&oabmw&m;rsm;? &nfñTef;csufrsm; od½SdzdkYrvdkygacs/ odkYaomf ]]ajc&mrsm;}}\ t"dygÜ ,fuo kd modzv Ykd o kd nf/ qdv k o kd nfrmS ]]ajc&m}}\ t"dygÜ ,f onf ]]ajcaxmuf}}\ vu©Pm? ajcaxmuf\t&m? ajc axmuf\oauFw? ajcaxmufrsm;\ &v'ftusdK;oabm w&m;om jzpf\/ þ ]]ajc&m}}\ t"dyÜg,fudkodjcif;jzifhom wjcm;t&mr[kwf? ajcaxmuf&mjzpf\[k odayrnf/ xdk ]]ajc&m}}onfacG;ajc&mr[kw?f arsmufajc&mvnf;r[kw?f 0uf


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

109

ajc&m? Muufajc&mr[kwf? vlajc&mom jzpfaMumif;od\/ xdaYk Mumifh ]]þaomifjyifü vlrsm;½S\ d }} [kqEkd ikd jf cif; jzpfygonf/ wzef ]]bk&m;½SdaMumif;}} udk þ,kwådqifajcü tusdK; w&m;ESifh taMumif;w&m;wdkYonf nDñGwfítcsdK;tpm; udu k n f rD rI ½Syd g[k qdEk ikd zf , G f ½Sad vonf/ t"dygÜ ,frmS bk&m;onf teEÅb0½Sijf zpf\/ avmu½ky0f w¬Kt&mypön;f tm;vk;H wdo Yk nf tEÅ d u ,b0½S i f r sm;jzpf \ / þtEÅ d u ,b0½S i f r sm;tm;jzif h teEÅb0½Six f o H Ykd ra&mufEikd yf g/ tb,fah Mumifq h akd omf teEÅ b0ESifh tEÅdu,b0 (zefqif;cH&mrsm;) rsm;onf tcsdK;tpm; udkufnDrIr½Sdyg[k qdkzG,f&m\/ þtjiif;yGm;csuo f nf acwftqufqufü ay:ayguf cJhzl;ygonf/ tJvfbufBuD;u]] tusdK;w&m;udk taMumif; w&m;ESihf nDrQrv I v J , S &f ef rjzpforQumvywfv;Hk tusKd ;w&m; rStaMumif;w&m;odkY qifjcifjcif;onf ,kwådr½Sdyg/ bk&m; ½Sad Mumif;jyzkYd wpfcw k nf;aom wdusonfh oufaojyjcif;onf a&j'yf½Sif; (reduction) ac: ]]csKHU,ljcif;}}? ]]avQmhcsjcif;}} (þt&mr&dScJhaomf xdkt&mr½SdEdkif)omjzpf\/ t"dyÜg,frSm tu,fí tazr½Scd ahJ omf om;vJr½SEd ikd /f tu,fíom bk&m; r½SdcJhaomf...qdkonfhqifjcifjcif;rsdK; jzpf\}}[kqdkavonf/5 5/ See: St. Albert the Great, Summa theologica, I, tract. 3, q. 15 (Borgnet , vol. 31).


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

110

]]rdrdbmom xm0pOf½Sdawmfrlaom? ajymif;vJazguf jyefysufokef;jcif;uif;aom teEÅb0½Sif½SdaMumif; oufao jy&mwGif ay:aygufvma&;twGuf wpfyg;olukd rSDcdkae&aom t&mrsm; (odkY) taMumif;tm;avsmfpGm jzpfay:vmaomt&m rsm;udk tajccHNyD; qifjcif&ef rjzpfEdkifyg/ rnfolrQ ausmufcJykH ay:ü tdrfraqmufEdkifyg/}}[k *smref'óeduaA'ynm½Sif uefYuqdkavonf/6 aygvfwv d spu f vnf; ]]bk&m;½Sad wmfral Mumif;udk urÇm avmuBu;D tm; wjznf;jznf;csKUH ,l pOf;pm;jcif;jzifh rjzpfEikd yf g/ tu,fí þuJo h q Ykd ifjcifygu ]]bk&m;}}onf urÇmavmuBu;D xuf tqkH;tpGef? twdkif;tqrJh? twkrJ?h twkvHb0½Sif jzpfaprnft h pm; qifu h q J ifu h q J ufxm;aom oHBuKd ;rS oHuiG ;f wpfckxuf ydkrvmyg}} [kqdk\/7 atmfpwifzJ&m;uvnf; ]]bk&m;onf tjcm;t&mtm;vkH;ESifh bmrQrwlyg/ uREfkyfwdkY udk,fawmf½SiftaMumif; ajymorQonf zefqif;cHt&mrsm;udk &nfñTef;Edkifaomfvnf; udk,fawmfudk r&nfñTef;Edkifyg/ usdK; aMumif;qifjcifwkHw&m;onf uREkfyfwdkUtm; avmu½kyf0w¬K urÇmudk ausmfvGefí ra&mufoGm;apEdkifyg}}[kqdkjyefygonf/8 6/ Kant, Kritik der reinen Vernunft, B 631/ A 603 ff. 7/ Paul Tillich, Systematic Theology, I, 243. 8/ Austin Farrer, Finite and Infinite, Wertminster, 1943, pp. 7 ff.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

111

txufygtjiif;yGm;csufrsm;udk ruefUuGufvdkyg/ odkYaomf ]]tusdK;w&m;wpfckESifh taMumif;w&m;wpfckwdkYonf tcsKd ;tpm;ususr½Syd gu tusKd ;w&m;xuf omvGejf ynf0h aom taMumif;w&m;udk vkH;0OóHkrodEdkifyg/ ...tusdK;w&m; wpfckjzpfay:vm&jcif;twGuf taMumif;w&m;wpfck ½Sd&rnf qdkonfudkawmhjzifh ajrBuD;vufcwfrvJG odEdkifyg\/ xdktwl zefqif;cHt&mrsm;tm;jzifh zefqif;½Si½f adS Mumif; oufaojyEdik f ygonf/ zefqif;cHt&mrsm;tm;jzifh bk&m;\ tjzpfawmf? bkef;awmf? ÓPfawmf? wefcdk;awmfudk udk,fawmf½Sifjrwf\ t½Sdtwkdif; wdwdususrodEdkifpGrf;yg/ odkYaomf xdkt&mrsm;udk Munhfjcif;tm;jzifh zefqif;½Sifbk&m; ½SdawmfrlaMumif;udkjzifh wdwdusus? bGif;bGif;vif;vif; oufaojyEdkifygonf/9 Oyrm - uREykf üf atmfwrkd pfwpfem&D wpfv;Hk ½Syd gonf/ þem&DudkMunfhjcif;jzifh þem&Dudkvkyfol wpfOD;½Sd&rnf/ tb,fah Mumifq h akd omf em&Donf urÇmtpuwnf;u r½Scd b hJ ;l yg/ aemufrS ay:vmjcif;omjzpf\/ xdkYtjyif em&Donf xm0pOfvnf; rysufraysmufbJ raeEdkifyg/ tpu,r½SdyJ aemufrSay:vmvQif þem&Dukd vkyfolwpfOD;? xGifolwpfOD; ½Sd&ayrnf/ em&Dtm;jzifh em&Dvkyfol½SdaMumif; oufaojyEdkif yg\/ em&Dtm;jzifh jyKvkyfol\ t&nftcsif;? *kPfj'yfudk 9/ S.Th., I, q. 2, a. 2.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

112

oufaojyjcif;r[kwfyg/ wpfenf;tm;jzifh þem&Dtm;jzifh jyKvkyfolonf awmfol? wwfol? vkyfEdkifpGrf;oljzpfrSef;awmh odEdkif\/ odkYaomf þem&Dudk Munhfvsuf em&Dvkyfolonf rnfrQawmfol? rnfrQÓPfaumif;ol? rnfonhfbJGU&xm;ol? b,fESpfwef;atmifxm;ol? rnfrQcsrf;om<u,f0ol? tom; jzLol? rJo?l 0ol? ydeo f ?l yko?l toufi,fvm;? Bu;D vm;? aoNy;D NyDvm;? touf½SifwkH;vm; paomol\ tESpfoabm? t&nf tcsif;oabm (odkY) em&DjyKvkyfol\ taMumif;udk jynfhjynfh pkHpkHwdwdusus t½Sdtwdkif; rodEdkifyg/ tb,faMumifhqdkaomf em&Dwnf;[laom tusdK;w&m;ESifY ynm½Sifwnf;[laom (jyKvkyfol) taMumif;w&m;wdkYonf tcsdK;tpm;usus r½Sdyg/ em&DEiS v hf o l nf xyfwrl nDrQMuyg/ jyKvyk o f v l o l nf em&Dxuf tqaygif; uka#uk#mru ydkygonf/ onfhtjyif em&Dtm;jzifh jyKvkyfol vltaMumif; jynfhpkHpGm ½SmazGaejcif;r[kwfyg/ þem&Dudk Munfhjcif;tm;jzifh em&DjyKvyk o f w l pfO;D wnf½&dS rnf[k qifjcifjcif;om jzpfygonf/ xdkYtwl yifv,faomifurf;jyifrS ajc&mrsm;udk MunfYjcif; tm;jzifh ajcaxmufrsm; xkdurf;ajcü½SdaMumif; ajymEdkif\/ odkYaomf xdkajc&mrsm;tm;jzifh ajcaxmufrsm;\taMumif;? rnfol\ajcaxmuf? xdkajcaxmufrsm;\ ta&mif? t&G,f tpm;? tMuD;? tao;? t&nftaoG; wdwdususudk ½SmazG aejcif; r[kwfygay/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

113

xdkYaMumifh tEÅdub0½Sifrsm;udk Munfhjcif;jzifh teEÅ b0½Sif½SdaMumif; qifjcifum? oufaorjyEdkifyg[laomtqdk onf vkH;0rrSefygacs/ tEÅdu,b0½Sifrsm;onf teEÅb0½Sif ½Sad Mumif; odEikd &f ef tajccHtw k jf rpfrsm; jzpfMu\/ teEÅb0½Sif jrwfpGmbk&m;ociftaMumif;odapaom yHhydk;&mrsm;vnf; jzpfygonf/

m m m m m m m


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

114

tcef; (8) bk&m;wnf½SdaMumif; bmoufaoawG jyEdkifrvJ/ (u) taMumif;ESifY tusdK;wdkY\ tajccHoabmw&m;rsm; jzpfay:vmaomt&mwdik ;f wGif taMumif;w&m;wpfck jzpfap? trsm;jzpfap tNr½J ydS gonf/ taMumif;[laom oabm w&m;wpfckaMumifh? tusdK;[laom oabmw&m;wpfckonf tpOf jzpfay:NryJ if/ þavmu þurÇmü taMumif;rJjh zpfaom t&m Avmewåw d nf;/ þonfrmS ½kyyf pön;f wdt Yk Mum;ü½Sad om ta&;BuD;onfh tquftoG,f oabmw&m;wpfck jzpfav onf/ aeYpOf tjzpftysufwpfckckudkawGY&ygu vlom; wdkYonf taMumif;&if;udk csufjcif;pDppfwwfMu\/ taMumif; tm;avsmfpGm jzpfay:vmaom t&mudpöwdkif;wGif taMumif; w&m;udk odvdkMu\/ a0zefcsifhcsdef pOf;pm;jcif;ESifh tpjyKMu av\/ *&dvlrsdK; 'óeynm½Sif tm&pfwdkwJvfu ]]½kyfypönf;


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

115

wpfcu k kd vlwpfa,mufu odygonfqakd omfvnf;]]bmaMumif}h } qdo k nfh ar;cGe;f jzihf tJ'yD pön;f \ taMumif;w&m;udk rodoa½GU olonfxdkypönf;udk rodao;yg}}1 [k qdkavonf/ trSew f iG f taMumif;ESit hf usKd ; qufo, G af erIoabm w&m;onf ½Sif;jyp&m rvdkonfY avmued,mrwpfckyif jzpfaeavonf/ uefa&jyifoYkd cJwpfv;Hk ypfcsvu kd o f nf qdyk gpd/Yk usonfhcJonf a&yGufxapí vIdif;uav;rsm;jzpfapum urf;pyfoYkd a½GUvsm;oGm;ap\/ aea&mifxrJ S ypön;f wpfco k nf tpuat;aeaomfvnf; ylaEG;vm\/ vlwv Ykd uf&mypön;f rsm; tm;vkH;wdkYonf taMumif;w&m;oabmwpfckudk jyñTefMu avonf/ vlw\ Ykd aumif;aom? raumif;aom trltusirhf sm; wdkYonfyif taMumif;&if;wpfckrS tpjyKMuavownf;/ bmompum;toD;oD;rS ]]bmaMumifh}}? ]]b,fu}} ? ]]b,fv}kd } ponfah r;cGe;f rsm;ESi?hf ]]jyKvyk o f nf}}? ]]jzpfaponf}}? ]]&onf}}? ]]ay;onf}} ponfhBud,myk'frsm;tm;vkH;onfvnf; aMumif;usdK;oabmw&m;rsm;udk az:jyaeavonf/ taMumif ; ( Cause)[l a om oabmw&m;onf tusdK; (Effect)[laom oabmw&m;udk jzpfay:apaom t"dujyKvkyfoljzpf\/ taMumif;w&m;udk taMumif;w&m; [líac:&jcif;rSm tusdK;w&m;oabmobm0jzpfay:ap 1/ Aristotle, Physics, II, 3, 134b 18-20.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

116

aomaMumifhyifjzpf\/ Oyrm - tdrfwpfaqmifudkMunhfyg/ tdrfonf trdk;? tum? tkwf? wkdif? jywif;ayguf? wHcg;ayguf tp½Sdonfh tdrfaqmufypönf;rsm; rygvQif tdrftjzpfjzifh &yfwnfraeEdkifyg/ trdk;? tum? jywif;? wHcg;vkyfzdkY oGyf? oufu,f? opfom;? oH? bdvyfajr? oJ? tkwf? xkH;? ausmuf ½Sdaomfjim;vnf; aqmufvkyfol r½SdvQif rjzpfEdkifygacs/ aqmufEdkifol½Sdaomfjim;vnf; vSycefYjim;xnf0gaom tdrf wpfaqmifjzpfapzdkY uRrf;usifaom tif*sifeD,m? uRrf;usif aomyef;&Hq&m? uRrf;usifaom vuform;q&mrsm; r½Sdygu vnf; rjzpfEdkifyg/ taMumif;ESifhtusdK;onf wpfckESifhwpfck oHMudK; uGi;f cuf tjrq J ufvsu&f MSd uyg\/ ½kyyf pön;f rsm; wpfcEk iS w hf pfck uGmjcm;jcif;uyif xif½mS ;aeavonf/ aMumif;usKd ;qufo, G rf I oabmw&m;onf tNrJ w nf ½ S d \ / taMumif ; w&m;ud k tudsK;w&m;rScJGí r&ay/ tusdK;w&m;½SdygvQif taMumif; w&m;½S&d rnf/ taMumif;w&m;wpfc½k v dS Qif tusKd ;w&m;wpfck jzpfay:vm&pNryJ if/ xdaYk Mumihf ]]jzpfay:vmaom ½kyyf pön;f wdik ;f onf tjcm;t&mwpfckudk rSDcdkae\/ pMu0VmBuD;wpfckvkH; tay:rS t&mtm;vkH;wdkYonf taMumif;w&m; (odkYr[kwf) tusdK;w&m;wpfckjzpfae\/2 2/ C. G., III, c. 107.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

117

wzef taMumif;w&m;onf tusdK;w&m;\a½SUü jzpfay:aom oabmobm0½Sd\/ taMumif;onfom tusdK; \ t½Sifocifjzpf\/ tusdK;wpfckwGif taMumif;wpfck vdkaejcif;onf tajccHobm0"r®wmyifjzpfavonf/ tusdK; w&m;ESin hf rD Qaom taMumif;w&m;wpfco k nf tpueOD;üyif ½Sdae&ayrnf/ xdkYaMumifh om;orD;rsm;t&iftOD; rdbrsm; ½Sd &\/ yef;yk½yk x f t k &iftOD;ü yef;ykq&m½S\ d / em;0ifcsKd omonhf aw;oHomt&iftOD;wGif oDcsif;oDukH;olESifh oDqdkolwdkY ½SdaecJh\/ (c) odomxif½Sm;aom taMumif;w&m;rsm; tm½kHig;yg;\ oGifjyifvu©©Pmrsm;udk tajccHí avhvmaomolwcsKd U (Oyrm- Hume and Stuart Mill ) wdu Yk ]]vlonf olYtm½kHig;yg;jzifh cHpm;xdawGYEkdifaom ½kyfj'yfrsm; udkom em;vnfod½SdEdkifonf/ vlYtm½kHig;yg;onf aMumif;usdK; qufpyfru I kd rjrifrawGUEdik yf g/ xdaYk Mumifh vlt Y m½kiH g;yg;jzifh rjrif rxd rodpGrf;onfh taMumif;w&m;qdkonfh a0g[m&onf vlYpdwful;oufoufomjzpf\}}[kqdkavonf/3 vlYudk,fvuf 3/ Cf., H. J. Koren, Introduction to the Science of Metaphysics, B. Herder Book, London, 1964, p. 232.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

118

t*Fgig;yg;onf tay:,H½kyfj'yfoGifjyif vu©Pmrsm;udkom udkifxdawGY½SdMum;emjrnf;prf; ½SL½dIufjcif;jzifhom odEdkifonfudk rjiif;qdkvdkyg/ xdkYtwl vlü pOf;pm;awG;ac: rSwfom;Edkifaom todÓPfonf ukd,fvuft*Fgig;jzmjzifh rodEdkifaom (abstract) ½kyfrJhemrfoufoufrsm;udkvnf; pOf;pm;awG;ac:Edkif ygonf/ Oyrm- i,fpOfuav;b0u awGMuHKcJhzl;aom tjzpf tysufwpfckudk MuD;vmpOfwGif jyefvnfowd&pOf;pm; ae Edkifonf/ wzef tqkH;tydkif;jcm;½Sdaom tEÅdub0rsm;wGif a&wGufjcif;iSg rpGrf;aom? A[d'¨ykHo@mefwdkY\ y"geusaom twGif;rS tESpfoabmw&m; (essence)onf ]]jzpfjcif; (to be)}} ESifh rwlvQif xdkjzpfay:apjcif;onf tjyifrStaMumif; wpfckckaMumifhom jzpfayrnf/ xdkYaMumifh wpfpkHwpfckudk jzpfay:apjcif; (od)Yk ]]jzpfjcif;}} ay;vdu k jf cif;onf aMumif;usKd ; obm0ed , mryif j zpf \ / xd k Y a Mumif h taMumif ; w&m;ud k aocsmpGm odEdkifygonf/ tusd K ;w&m;ud k jzpf a y:ap&mwG i f wu,f w ef ; rjzpfraewdwdusus? vkH;vkH;vsm;vsm;yg0ifjzpfay:apaom taMumif;w&m; (per se cause)ESifh vkH;vkH;vsm;vsm;wdwd ususryg0ifaom taMumif;w&m; (per accidens cause or Accidental cause) tjzpf ESpfrsdK;ESpfpm;awGYEdkifavonf/ yxrtaMumif;w&m;wGif tusdK;w&m;jzpfay:a&;twGuf


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

119

t"durlwnfae\/ tb,fhaMumifhqdkaomf tusdK;w&m;onf &v'f? yef;wdik f (od)Yk &nf½, G cf sujf zpfNy;D ? xdt k usKd ;w&m;twGuf t"duusaom taMumif;w&m;tjzpf &yfwnf\/ 'kw, d wpfck wGif xdkodkYr[kwfyJ tusdK;w&m; jzpfay:apa&;twGuf t"du rusyJ taMumif;w&m;udk taxmuftulom jzpfaponf/ Oyrm (1) - pmusuf j cif ; onf ynm½S d j cif ; tusdK;jzpfay:apzdkY t"duusNyD; wu,fwef;yg0if ywfouf aeaom taMumif; (per se cause) jzpfaomfvnf; bJGYvuf rSwfonf ynm½Sdjcif;\ t"du,taMumif;w&m; r[kwfay/ ynm½Sdjzpfjcif;qdkonfh oufaotjzpf yg0ifaeaomfvnf; ynm&dSjcif;wGif vHk;vHk;vsm;vsm; rywfoufaom taMumif; w&m; (accidental cause)omvQif jzpf\/ xdkbJGUvufrSwf onf vludkynm½Sd jzpfapjcif; r[kwfyJ? pmusufjcif;uom vludk ynm½Sdjzpfapjcif;twGuf t"du,taMumif;w&m; jzpf avonf/ xdaYk Mumifh (per accidens cause) t"dutaMumif; w&m;vkH;0r[kwfyJ tusdK;jzpfay:apa&;twGuf tultnD ay;aom? jzpfay:apzdkY vrf;cif;ay;aomtaMumif;w&m; omvQifjzpf\/ Oyrm (2) - vufrSmudkifxm;aomykvif; vGwfus oGm;jcif;wGif ykvif;udv k ufrmS udik v f suf tvkyv f yk af ejcif;onf taxmuftuljyKtaMumif;w&m; (per accidens cause) jzpfNyD;? urÇmajrBuD;qJGtm;onf ykvif;vGwfusjcif;twGuf


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

120

t"dutaMumif;&if; (per se cause)jzpf\/ xdkUaMumifh ykvif;udkifxm;vsuf tvkyfvkyfjcif;onf vGwfusap&ef twGuf t"du,taMumif;&if;jzpfaom urÇmajrBuD;qJGtm;udk ulnDaeavonf/ tusdK;w&m;rsm;udk jzpfay:apaomtaMumif;w&m; rsm;pGmwdt Yk euf trsKd ;tpm; (4) rsKd ;tjzpfcjGJ cm;Edik yf gonf/ (1) ½kyfj'yf0w¬KtaMumif;w&m; (Material Cause)? (2) twGif; tESpfoabmjzpfonfh taMumif;w&m; (Formal cause)? (3) trSew f u,fvyk af qmifEikd pf rG ;f onfh taMumif;w&m; (od)Yk jyKvyk o f l (Efficient Cause)? (4) aemufq;Hk tNy;D owfyef;wdik f y"getaMumif;w&m; (Final Cause) wdkYjzpfMu\/ (1)/ omreftm;jzifh tusKd ;w&m;wpfct k jzpf xGuaf y: vm&ef ½kyf0w¬Kt"duuspGmyg0ifaom taMumif;w&m;udk ½kyjf 'yf0w¬KtaMumif;w&m;[k ac:onf/ wenf;tm;jzifh t&m wpfckrS tjcm;wpfckjzpfay:vm&ef jyKvkyfjcif;jzpf\/ Oyrm vl w pf a ,muf o nf ausmuf w k H ; wpf w k H ; ud k , l í ½k y f x k xkvkyfonfqdkMuygpdkY/ ausmufwkH;onf AdkvfcsKyfatmifqef; ykHaomfvnf;aumif;? 'dkif,memrif;orD;ykHaomfvnf;aumif;? bk&m;ykHawmfaomfvnf;aumif; jzpfvmEdkif\/ xdkausmufwkH; onf jzpfvmaomyef;yk½kyftwGuf ½kyf0w¬KtaMumif;w&m; (Material Cause)wpfck jzpfavonf/ yef;yk½kyftwGuf


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

121

t"durusaom taMumif;w&m; (per accidens cause)yif jzpf\/ trsdK;rsdK;aom 0w¬Kypönf;wdkYjzifh yef;yk½kyfvkyfEdkifaom aMumifh opfom;yef;yk&yk ?f ausmufprd ;f yef;yk½yk ?f ausmufovif; ½kyfxk? aMu;½kyfxk? a½T½kyfxk[k ac:Muygonf/ (2)/ a&wGufjcif;iSgrpGrf;aom? A[d'¨ykHo@mefwdkY\ y"geusaom twGif;om;tESpfoabmaMumifh vludkvl[k ac:\/ wd&dpämefudk wd&dpämef[kac:onf/ jrufyif? opfyif yef;rmef? yef;cs?D yef;yk...tp½So d nfjzifjh zpfay:\/ ]]OD;bonf q&m0efjzpf\}} qd&k mü q&m0efqo kd nfh OD;budk ac:tyfaom *kPft*Fgonf tay:,Hoabm r[kwfyg/ xkdtESpfoabm aMumif h tusd K ;w&m;qd k o nf h q&m0ef [ k ac:&ygonf / xd k Y a Mumif h xd k t ES p f o abmaMumif h tusd K ;w&m;qd k o nf h q&m0efjzpfvmaomaMumifh twGif;tESpfoabmjzpfonfh taMumif;w&m; (Formal Cause)[k ac:qdkEdkifygonf/ (3)/ trSew f u,f vkyaf qmifEikd pf rG ;f ½So d nfh taMumif; w&m;qdkonfrSm wpfenf;tm;jzifY jyKvkyfolyif jzpfygonf/ r½Sdao;onfudk ½Sdvmatmif jyKvkyfoljzpf\/ trSefwu,f vkyaf qmifEikd pf rG ;f onfh taMumif;w&m;jzpfay\/ þtaMumif; w&m;onf tusdK;jzpfay:apaomtcg xdktusdK;w&m;onf olYrSmvnf; ½SdaeNyD;jzpf\/ Oyrm - q&monf ausmif;om;


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

122

twGuf? tazonf om;twGuf? yef;ykq&monf yef;yk½kyf twGuf? yef;csDq&monf yef;csDum;csyftwGuf? yef;&Hq&m onf wd k u f t d r f t wG u f ? vuf o rm;onf xk d i f c k H t wG u f trSefvkyfaqmifEdkifpGrf;onYf taMumif;w&m; (odkY) jyKvkyfol (Efficient Cause) jzpfavonf/ yef ; yk q &mu yef ; yk ½ k y f x k v k y f a omtcg ol Y x H ü yxrOD;pGm yef;yk½kyfrxkvkyfrDuyif yef;yk½kyf\ oabmw&m; ½SdESifYNyD;om; jzpf\/ yef;yk&kyfxkEdkifpGrf; &dSESifhjyD;jzpf\/ ypönf; wpf c k u d k tyl a y;vd k y gu tyl a y;½ef o k H ; onf h 0w¬ K onf tyl½EdS iS Nhf y;D jzpf&ayrnf/ Oyrm - rD;awmufonf yifu, kd u f yif apmpD;pGmtyl&dSaejyD; jzpf&ayrnf/ xdktwl NyKvkyfolonf wpfckckNyKvkyfaomtcg tNrJwrf; olYrSm½SdonfUtwdkif; NyKvkyf \/ odkYaomf ykHo@meftm;jzifhaomfum; tusdK;ESifhtaMumif; onf wpfax&mwnf;uscsifrS usayrnf/ Oyrm - wdkuftdrf onf yef;&Hq&muJhodkY ykHwlrjzpfEdkifacs/ odkYaomf yef;&Hq&m\ pdwfxJrSwdkuftdrfESifhum; ykHwljzpfygonf/ jyKvyk o f l (Efficient Cause) qd&k mwGif tjrifq h ;Hk (od)Yk t"dutusq;Hk aom jyKvyk o f El iS hf Mum;rStaxmuftultjzpf jyKvkyfol (Principal cause and instrumental cause) [lí ESpfrsdK;½SdEdkifygonf/4 4/ jyKvkyfolonf jyKvkyfcH&olxuftNrJ omvGefBuD;jrwf\[k qdkaomfvnf; b0tawGt Y MuKw H iG f wpfcgwpf&jH yKvyk cf &H ol (tusKd ;)onf jyKvyk o f l (taMumif;)


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

123

(4)/ aemufqkH;tNyD;owfyef;wdkify"getaMumif; w&m; (Final Cause)qdkonfrSm xdkyef;wdkiftwGuf jyKvkyf apjcif;jzpf\/ wpfenf;tm;jzifh &nf½G,fcsuf\ tqkH;rS &v'ftwGuf jyKvkyfaomtaMumif;w&m;jzpf\/ vuform; q&monf opfjym;udkvSD;jzwfaejcif;rSm pm;yJGwpfvkH; jyKvkyfzdkY jzpfonf/ zcifonf aiG&zdkYtvkyfvkyfaejcif;rSm om;orD; rsm;ESifhZeD;r,m;udk auR;arG;zdkYjzpfonf/ tNyD;owf? tqkH;? yef;wdkifonf omrefyef;wdkif jzpfouJhodkY jrifhjrwfaomyef;wdkifvnf; jzpfEdkifavonf/ avmavmq,fq,f teD;rSmjzpfouJhodkY tvSrf;a0;uGmaom ae&mrS yef;wdkifvnf;jzpfEdkifayonf/ xdkYaMumifh yef;wdkify"ge taMumif;w&m;rSwefbdk;rjzwfEkdifaom todw&m;wpfckrSm ]]tm;vk H ; aomNyKvk y f o l w d k i f ; onf &nf ½ G , f c suf y ef ; wd k i f wpfcktwGuf jzpf\}}qdkonfyif jzpffavonf/ þtcsufudk obm0w&m;Bu;D ü aoaocsmcsm awGUEdik yf gonf/ onft h jyif tm;vkH;aom taMumif;w&m;wdkif;onf tusdK;w&m;twGuf OD;wnfaeaMumif; awGU&avonf/ vGwv f yfaom vlom;rsm; tygt0if a0zefcsifhcsdefrIuif;vsuf vIHYaqmfrIwpfckxJ½Sdaom ouf½Sdowå0grsm;tygt0if tm;vkH;wdkYonf tqkH;rS yef;wdkif xuf omonfrsm;vJ½Sd\/ Oyrm - q&m0ef\ cJGpdwf"g;onf vlemudk usef;rmjcif; ay;\/ þae&mü q&m0efonf t"duusaom jyKvkyfoljzpfjyD; "g;onf taxmuftultjzpfjyKvkyfol (taMumif;w&m;) jzpfavonf/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

124

wpfcktwGuf jzpfaeaMumif;xif½Sm;avonf/ aemufqHk;taejzifY aMumif;usdK;w&m;udk qifjcif jcif;jzifh vlwdkYtwGuf wefzdk;rjzwfEdkifaom w&m;"r®wpfckudk trS e f a wG U Y M u&ayrnf / od k Y a omf taMumif ; ES i f h t usd K ;ud k qifjcif&mwGif wpfqifNh y;D wpfqif?h ,kw½då ½dS ?dS ,xmblwusus? enf;rSefrSef? pepfrSefrSef qifjcif&ayrnf/ ,kwådr½Sd? enf;pepf rusygu "r®"d|mefusaom tajzodkY ra&mufEdkifyJ½Sdacsrnf/ xdkaomtcg t&if;r½Sd? tzsm;r½Sd? en;frus? pepfrus i,fpOfu ½Gwq f akd v ½h o dS nfh ]]aygufyif bmaMumifu Y ikd ;f &w,f/ AsdKif;em;vdkY udkif;&w,f/ AsdKif;bmaMumifh em;&w,f? ig;ay:vdkY em;&w,f/ ig;bmaMumifh ay:&w,f? uRJvl;vdkY ay:&w,f/ uRJbmaMumifh vl;&w,f? jzKwfudkufvdkY vl;&w,f/ jzKwf bmaMumifh udkuf&w,f? rdk;½GmvdkY udkuf&w,f?/ rdk;bmaMumifh ½Gm&w,f? zg;atmfvdkY ½Gm&w,f/ zg;bmaMumifY atmf&w,f? a>rudkufvdkY atmf&w,f/ a>rbmaMumifh udkuf&w,f? igh0rf; ylqmraeomvdkY udkuf&w,f}} oHNydKiftwdkif; y&rf;ywm jzpfoGm;ayrnf/ ywf0ef;usifwpfcGifvkH;udk aMumif;usdK;oabmw&m; tjrifjzifh qifjcifygu pMu0VmBuD;tygt0if? pMu0VmBuD; wGif;½Sd t&m0wåK½kyfypönf;tm;vkH;wdkYü atmufygtbd"r®m wpfckudk tNrJ½IUawGUaeMuygrnf/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

125

*/ bk&m;wnf½SdaMumif; oufaojycsuf /5 pBu0VmBuD;twGif;rS jrifjriforQt&mwdkYtwGuf wefcdk;awmf½Sifbk&m; t,ltqudk xnfhoGif;rpOf;pm;yJ tjcm;aom taMumif;w&m;rsm;jzifh ½Si;f jyEdik yf gonf[k wcsKd Uu qdkMuygonf/ wcsdKUuvnf; pBu0VmBuD;wGif jzpfay:ae orQaom t&mcyfodrf;onf ]]obm0,w&m;BuD;}}\ pDrHrI aMumifjh zpfNy;D ? vlUusi0hf wfe,fy,frmS jzpfay:aeaom aumif;rI raumif;rI toD;oD;wdkYonfvnf; vlUpdwfaMumifhom jzpfay: ae&onf[kqkdMuavonf/ xdkYaMumifh þpBu0VmBuD;wpfckvkH;udk ½Sif;jy&ef obm0,w&m;BuD;ESifh vlUpdwfrSvJGí tjcm;b,frSmrS tajz r½Syd g[k tqdjk yKMuavonf/ Mum;pwGif rSeo f a,mifyif xif& \/ odkYaomf tcsuftvufrSefrsm;udk aocsmpGm Munhf½I avhvmqifjcifum oufaotaxmuftxm;rsm;udk ppfaq; avhvmygu obm0w&m;ESifh vlYpdwfESpfckxJESifh pBu0VmBuD; udk ½Si;f jy&ef rvkaH vmufaMumif; awGUvm&\/ oD;jcm;jzpfaom ocFg&"r®w\ Ykd umvXmetm;jzifh tydik ;f tjcm; tueft Y owf ½SdrI? tqkH;tydkif;tjcm;½Sdaom obm0w&m;BuD;ESihf jzpfjcif;? ysujf cif;? ajymif;vJjcif; pd;k pHaom vlpY w d w f jYkd zifo h m pBu0VmBu;D 5/ S. Th., I, q. 2, a. 3 udktajccHa&;om;ygonf/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

126

ay:vm&onfqkdjcif;rSm rcdkifvkHEdkifacs/ tp^tqk;H tydik ;f tjcm;½Sad omobm0 (finite)\ tp jzpf a y:vmjcif ; ES i f h tqk H ; a&muf ½ S d v mjcif ; ud k ½S i f ; jy&ef tp,tqk;H tydik ;f tjcm;r½Sad omobm0 (infinite)w&m;wpfck ½SdrSjzpf ayrnf/ xkdYaMumifh tptqkH;tydkif;tjcm;r½Sdaom opömw&m; wpfck½dSaMumif; oufaoxlMu&ygrnf/ csrf;ajrU &dyo f m q&mawmfu ]]'Dvydk ikd ;f jcm; owfrw S v f &Ykd wJh obm0½S&d if tcsed u f mv? ae&ma'oawGrS tvGwjf zpfwYJ ydik ;f jcm;owfrw S f vdrYk &wJh obm0vnf;½Sw d ,fvYkd qifjcifawG;q,lEikd yf gw,f}}6 [k qdk\/ tu,fí wpfpkHwpfa,muf½SdaMumif; rawGUEdkifrjrif Edkif[k qdkMuygpdkY/ odkYaomf xdkyk*¾dKvfcsefxm;cJhaom vufpajcp (effects, tusdK;w&m;rsm;)wpfckpDudk aumuf,lum pDppf MunhEf ikd yf gu rawGUvdu k af omfvnf; xdyk *k Kd¾ vu f kd odEikd af yrnf/ vufpajcp½Sdygu vuftppfajctppf½Sd&rnf r[kwfygvm;/ tusdK;w&m;rsm; vufawGU½SdvQif taMumif;w&m;rsm; vufOD; ½Sd&rnf/ þuJhodkYaumufcsufcsEdkifjcif;rSmvnf; uREfkyfwkdY\ awGUxdcpH m;Edik af om tm½kiH g;yg;ESihf pOf;pm;awG;ac:ÓPfonf wpfpw kH pfcak omtwdik ;f twmxd odEikd af omaMumifyh if jzpfav 6/ csrf;ajrU&dyfomq&mawmf? EdkifiHjcm;om;bkef;awmfBuD; wpfyg;\ Ak'Ábmom tjrif tar;tajzrsm;/ jr0wDyHkEdSyfwdkuf/ &efukef/ 1993/ pmrsufESm - 43/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

127

onf/ xdkYaMumifh tptewpfckudkomjrif&ygap? *CeP qifjcifjcif;jzifh tpjyKonfh t&mudkawGUEdkifyg\/ yef;yGifh wpfyGifhom jzpfygap/ xdkyef;yGifhtpudk odEdkifyg\/ yef;yGifh jzpfvm&jcif; taMumif;&if;odkY qdkufqdkuf a&mufEdkifygonf/ xdkYaMumifh uRefawmfwdkYonf rjrifEdkifaom ]]bk&m; ½Sad wmfral Mumif;}} oufaojy&ef jrifEikd af omt&mrsm;rS vQKd U0Suf aomt&mudk ½SmazGMuygrnf/ rodem;rvnfEdkifao;aom t&modkY odem;vnfaomt&mrsm;jzifh csOf;uyfMuygrnf/ vuf&majc&mrsm;tm;jzifh vufygajcygrsm;udk oufaojy ½S m azG M uygrnf / tusd K ;w&m;rsm;rS w pf q if h ½S m azG y gu taMumif;w&m;rsm;udk rkcs{ueftrSefawGUMuygrnf/ ,ck uRefaw,fwdkYavYvmMurnfY oufaojycsuf (5)csufonf ]]bk&m;½SdaMumif;oufaorsm;}}[k rqdkvdkcsifyg/ ]]bk&m;½SdaMumif;oufaojyonfh enf;edos}}[kom qdkcsif ygonf/ (u) yxrqkH;ESifh ydkrdkxif½Sm;aomenf;rSm ]]a½Gvsm;jcif;}} udk qifjcifenf;yif jzpfygonf/7 þurÇmBuD;ay:rS uREfkyfwdkYjrifawGUae&aom trsdK;rsdK;aom t&mwdkYonf a½GUvsm;ajymif;vJaeMuukef\/ a½GUvsm;ajymif; 7/ The first and more manifest way is the argument from motion.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

128

vJjcif; jzpfay:aeaom t&m&mwdkif;onf tjcm;aomt&m wpfckaMumifhom jzpfEdkif\/ tb,fhaMumifhqdkaomf ouf0if xufjrufvmEdkifaom? t&nftaoG; (actuality) ½Sdaom t&mwdkif;onf a½GUvsm;ajymif;vJEdkif\/ ]]a½GUvsm; ajymif;vJ jcif;}} qdo k nfrmS jzpfEikd af jc½Sad omt&mrS trSew f u,f wnf½dS jzpfay:vmapjcif;odkY a&muf½SdoGm;jcif;yifjzpf\/ jzpfEdkifacs ½Sdaom t&mwpfck (potency)onf trSefwu,f jzpfvmEdkif ap&ef (act)? trSefwu,ftajctaeü½Sdaom tjcm;t&m wpfckckrS jyKvkyfray;vQif rjzpfEdkifacs/ rdrdudk,fwdkifu trSef wu,fylaom tajctaeü½Sdaom t&mwpfckcku jyKvkyfay; rSomvQif ylEikd af jc½Sad om t&mwpfcu k kd trSew f u,f ylapEdik f ygonf/ Oyrm - rD;onf rdrdudk,füu trSefwu,fylaom tajctaeü ½Sd\/ opfom;wkH; wpfwkH;onf at;ae\/ odkYaomf ylEdkifajc½Sd\/ rD;ylay;ygu ylvmEdkif\/ xdkYaMumifh ud, k w f ikd üf u trSew f u,fyal om rD;em;rSmxm;ygu opfom; wk;H onf ylEikd af cs½&dS mrS wu,fyv l mavonf/ opfom;wk;H \ rlvylEdkifajc½Sd&mrS trSefwu,fylvmjcif;onf a½GUvsm; ajymif;vJvmjcif;yif jzpfavonf/ wzef opfom;wkH;wpfwkH; onf rlvuyif xdkifckHaomfvnf;aumif;? pm;yJGaomfvnf; aumif;? bD½kdaomfvnf;aumif; jzpfvmEdkifzG,f ½Sd\/ odkYaomf olYyifudk,fu jzpfvmEdkifacs½Sdaomfvnf; jzpfvm&ef olYukd


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

129

vlujyKvkyfay;ygrS pm;yJG (odkY) bD½dk jzpfvmygrnf/ wzef pm;yGJ (od)Yk bD&kd jzpfvmaomtcg wNyKd ief ufxJ opfom;wk;H r[kwaf wmhyg/ tylay;vdu k í f ylvmaomopfom; wkH;onfvnf; at;aomopfom;wkH;ESifh ylaomopfom;wkH; [lí wpfNyKd ief ufrjzpfEikd yf g/ jzpfvmEdik af jc½Sjd cif;ESihf jzpfvmjcif; wNydKifeufrjzpfEdkifyg/ t"dyÜg,frSm wpfckwnf;wGif a½GUvsm; cH&olEiS hf a½GUvsm;apol wpfNyKd ief uf? wpfcsed w f nf; rjzpfEikd yf g/ tb,fah Mumifq h akd omf a½GUvsm;cH&olonf ud, k w f ikd o f Ul bmom ol ra½GUvsm;Edkifovdk opfom;wkH;onf yifudk,fu tylr½Sd aomaMumifh olUbmomylrvmEkdifyg/ opfwkH;wpfwkH;onf olUbmomol xdik cf aHk omfvnf;aumif;? pm;yJaG omfvnf;aumif;? bD½dkaomfvnf;aumif; jzpfrvmEdkifyg/ xk d Y a Mumif h jzpf v mEd k i f a jc½S d a om tajctaerS jzpfvmjcif;tajctaewpfckodkY a½GUvsm;vm&ef wjcm;t&m wpfcck rk S jyKvyk af y;rSom jzpfEikd af vonf/ tu,fí xdt k jcm; t&mwpfckckonfvnf; wjcm;t&mwpfckckrS a½GUvsm;apjcif; jzpfaejyefvQif tjcm;t&mwpfck... aemufwpfck... aemufwpfck...qifhuJqifhuJ ½Sd&ygrnf/ a½GUvsm;apaom t&mrsm;wGif rlva½GUvsm;apaomt&mudk &SmawGU&efrjzpfEdkif yg[k rqd k E d k i f y g/ tb,f h a Mumif h q d k a omf tu,f í om yxra½GUvsm;apaomol (yifu, kd u f a½GUvsm;rIr½Sb d J ud, k yf ikd f jzpfvmapol) r½SdcJhygvQif 'kwd,a½GUvsm;ol? wwd,? pwkw¬?


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

130

a½GUvsm;olrsm; (a½GUvsm;cH&olrsm;) r½SdEdkifyg/ odkYaomf 'kw, d a½GUvsm;olrsm; ½Sad eygonf/ xdaYk Mumifh yxra½GUvsm;ol ½S&d ygrnf/ awmifa0S;onf a½GUvsm;aeygonf/ tb,fah Mumifh qdkaomf awmifa0S;udkifxm;aom vufuvIyfaejcif;aMumihf jzpf\/ wzef aMumif;usKd ;w&m;wGif tqk;H r½Sad om tusKd ;qdk onfrmS jzpfEikd \ f / odaYk omf tqk;H tpr½Sad om taMumif;w&m; r½SdEdkifacs/ yxrqkH;taMumif;½Sd&ygrnf/ a½GUvsm;cH&aom t&mrsm; tqkH;r½SdwpfckNyD;wpfck ½SdEdkifygonf/ odkYaomf a½GUvsm;apaomt&m tqkH;r½SdwpfckNyD;wpfck raeEdkifyg/ yxrqdkonfh tpr½SdvQif ,kwådrusyg/ &Sd&rnfjzpfaom xdkyxrtaMumif;w&m;udk &SmazG jcif;onf tqHk;r&dS (infinity) rjzpfEdkifyg/ odkYr[kwfvQif awmifwufaeaom rD;&xm;wGif vlpD;wJGrsm;wpfwGJNyD;wpfwJG ra&rwGuEf ikd af tmif½NdS y;D rD;&xm;pufacgif;r½Syd g[k qdo k nfEiS hf wlaeayvdrrhf nf/ avScg;wpfcw k iG f avScg;xpfaygif; ode;f oef; csaD tmif &Snyf gap/ yxravScg;xpfqw kd m r½Sv d Qif rjzpfEikd yf g/ odaYk omf ,ckajymaeaom yxravScg;xpf? yxrpufacgif;wG?J yxra½GUvsm;olajym&mwGif ]]yxr}} [k qdkaomfvnf; tcsdef em&Dtydik ;f tjcm;ESihf owfrw S x f m;aom yxr r[kwyf g/ yxr t"dygÜ ,frmS usKd ;aMumif;w&m;rS tOD;qH;k aom? yxrtaMumif; w&m;udk qdkvdkygonf/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

131

rnfodkYyifqdkap aMumif;usdK;qifjcif&mwGif yxr a½GUvsm;olxHa&muf&ayrnf/ xdkyxra½GUvsm;apolonf wjcm;t&mwpfckrS a½GUvsm;apol r[kwfay/ pmrwwfaom uav;onf pmwwfvmygu ol[mol pmwwfvmygonf[k rqdkEdkifay/ xdkUtwl txufwef;ynm atmifjrifjyD;aom ausmif;om;wpfO;D onf q&m0efjzpfvmygu olu Y kd vuform; q&mu oifay;ygonf[k rajymEdkifay/ ausmif;om;wpfOD; onf tif*sifeD,mtwwfynmudk wHigonfu oifay;yg onf[kajymvQif rnfolrQ vufcHrnfrxifyg/ xd k Y a Mumif Y þyxra½G U vsm;ol o nf ]]bk & m;}} yifjzpf\[k vlwdkif; em;vnfygonf/ (c) ]]bk&m;½Sad wmfral Mumif;}} oufaojyonfh 'kw, d enf;onf trSefwu,fvkyfaqmifEdkifpGrf;onhf taMumif;w&m; (odkY) jyKvkyfol (efficient cause))udk ½SmazGjcif;jzifh qifjcifokH;oyf jcif; jzpfygonf/8 þavmu,urÇmajrBuD;wGif jrifjriforQ? awGU&orQ? ½SdorQ aom t&mwdkif;wGif trSefwu,fvkyfaqmifaomol (odkY) jyKvyk o f rl sm; qifu h q J ifu h J ½Sad Mumif;awGUEdik yf gonf/ rnfonfh t&mrQ olY[mol jzpfay:vmjcif;r½Sdyg/ 8/ The second way is from the nature of the efficient cause.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

132

Oyrm - vuf,mvufu vrf;avQmufwkwfudk vIyf aponf/ wkwfuausmufcJudk a½GUapjyefonf/ wkwfonf vnf;aumif;? ausmufcJonfvnf;aumif;? olYbmomol rvIyfygacs/ rnfonhfudpöwGifrqdk yxrjyKvkyfol r&dSvQif rjzpfEikd yf g/ yxrjyKvyk o f o l nf Mum;rSt&m\ jyKvyk o f jl zpfNy;D Mum;rS t &monf aemuf q k H ; rS t &m\ jyKvk y f o l j zpf \ / (2) *Pef;onf (1) ESifh (3) tMum;rS*Pef;jzpf\/ (1)*Pef; aMumifh (2) jzpfay:vmí (2)aMumifh (3) ? (4) ? (5) rStpOf twdik ;f (10) jzpf\/ (10)*Pef;jzpfay:apolonf (9) jzpf\/ odkYaomf (9) *Pef;onf tpr[kwfao;ay/ oludk,fwdkifyif olYt&if (8? 7? 6? 5? 4? 3? 2?) *Pef;rsm; ½Sdao;aom aMumifhjzpf\/ xdkodkYjzifh tponf (1) *Pef;om jzpf\/ xd k Y a Mumif h jyKvk y f o l t rsm;½S d & m yxrjyKvk y f o l r½SdvQifb,fudpö? b,ft&mrS jzpfay:rvmEdkifacs/ yxr jyKvkyfol r½SdvQif tv,frSjyKvkyfolESifh aemufqkH;jyKvkyfol qdo k nfrsm; r½SEd ikd af cs/ xdaYk Mumifh tqk;H ESit hf v,frS jyKvyk o f ½l dS aeygvQif yxrjyKvyk o f rl ½Sv d Qif rjzpfEikd yf g/ tqk;H tp r½Sad om (infinity) qifhuJqifhuJjyKvkyfolrsm; rjzpfEdkifyg/ xdkYaMumifh yxrjyKvyk o f l ½S&d rnfqo kd nft h qku d kd vufc&H ygrnf/ xdyk xr jyKvkyfoludk vlwdkif;u ]]bk&m;}}[kac:Muavonf/ tu,f í jyKvk y f o l r sm;ud k qif h u J q if h u J rD ; cd k ;


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

133

<uufavQmuf vkdufaeygaomfvnf; yxrtpu jyKvkyfol xHra&mufao;ygvQif þqifhuJqifhuJ jyKvkyfolrsm;onf yxrjyKvk y f o l \ tok H ; cH t &mrsm;? Mum;rS j yKvk y f o l r sm; (instruments)om jzpf&ygrnf/ trSefwu,fpGrf;aqmif EdkifonfY yxrjyKvkyfolr½Sdyg[k qdkacsu ]]þxdkifckH? þpm;yJG? þbD½dkonf vTuvkyfaomaMumifh jzpfvmygonf/ ]]qdwfcsdK? wlEiS hf "g;}} uvkyyf gonf/ aygufqed u f vkyí f jzpfvmygonf[k qdkae&ma&mufayrnf/ jyKvkyfol vuform;q&m r½SdyJ xdkifckHaomfvnf;aumif;? pm;yJGaomfvnf;aumif;? bD½dkaomf vnf ; aumif ; jzpf r vmEd k i f y g/ vuf o rm;q&monf o m vkyEf ikd pf rG ;f aom yxrjyKvyk o f jl zpf\/ "g;? qdwcf sKd ? wl? yJuw G ?f vTwdkYonf udk,fwdkifvkyfEdkifpGrf;aom jyKvkyfolrsm; r[kwfacs/ Mum;rS jyKvkyfolrsm; (odkY) tokH;cHt&mrsm; (instruments) rsm;om jzpfavonf/ xdkYaMumifh rnfonfhudpöwGifrqdk vkyfEdkifpGrf;p½Sdonfh yxrjyKvkyfol ½Sd&rnftqdkudk vufcH&ayrnf/ xdkvkyfEdkifpGrf; udk,fydkif½Sdaom yxrjyKvkyfoludk vlwdkif;u ]]bk&m;}} [kac: Muavonf/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

134

(*) wwd,enf;rSm jzpfEdkifajc½Sdjcif;ESifh tjzpftajc½Sdjcif;udk tajccHí qifjcifawG;awmjcif; jzpfygonf/9 pBu0VmBuD;wpfckvkH;ESifhwuG olUtwGif;½Sd cyfodrf;ukefaom t&mwdkYonf rdrdwdkYudk,fudk rdrdwdkYtpdk;r&MuyJ? jyifyrS taMumif;aMumif;aom w&m;wdkYaMumifh jyKjyifajymif;vJjcif; cHMu&\/ þodYk rdru d , kd rf rd d tpd;k r&Edik af omaMumifh olwo Ykd nf rNrJygay/ ,dk,Gif;ysufpD;Muukef\/ owåavmurS owå0grsm;tm;vkH;wGif tajccHus aom obm0vIaYH qmfcsuw f pfcrk mS jynf0h jcif;udk &vdak om qE´ jzpfygonf/ ywf0ef;usifrSm taotcsmavhvmygvQif þ tcsufudk rkcsawGYEdkifygonf/ tm;vkH;aomouf½SdwdkYonf olwdkY\ touf½SnfapzdkY tNrJBudK;pm;Mu\/ aoapEdkifaom tEÅ&m,frS tNrJa½SmifMu\/ ckcHEkdifpGrf;vQif twwfEdkifqkH; ckcHMuavonf/ remzdkYa½SmifMu\/ raozdkYBudK;pm;Mu\/ rnfrQyif tjyif;txef BuKd ;pm;ygaomfvnf; aemufq;Hk aoMu &onf/ aysmufuG,foGm;Mu&\/ ta[mif;wdkYcsKyfNidrf;í topfwt Ykd pm;xd;k Mu\/ Bu;D olrsm;aoí i,forl sm; aygufzmG ; vmMu\/ þjzpfay:vmjcif;ESihf aysmufu, G jf cif;wdu Yk olwo Ykd nf olwdkYudk,fwdkifvkyf,lí&aom touf? b0? r[kwfonfudk 9/ The third way is taken from possibility and necessity.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

135

xifxif½Sm;½Sm;jyoae\/ xdkodkYr[kwfyJ olwdkYudk,fwdkif olwdkY vkyf,lí&aomtoufESifhb0jzpfvQif aysmufuG,froGm; Edkifay/ aysmufuG,foGm;rnfudkvnf; olwdkYpdk;&drfylyefaezdkY rvdkay/ aysmufuG,froGm;atmifvnf; vkyf,layvdrfhrnf/ þopömw&m;wGif olwdkYjzpfay:vmjcif; tusdK;w&m;\ jzpfay:vmaapjcif;taMumif;w&m;onf olwdkYudk,fü rawGY &acs/ jzpfay:vm&jcif;twGuf tjcm;t&mwpfckckxHrSm rSDcdk ae&aMumif;od&\/ þt&mcyfodrf;wdkYukd tEÅdub0½Sifrsm;[k ac:& ayrnf/ tEÅdub0½Sifrsm;onf teEÅb0&Sifrsm;r[kwf MuaomaMumifh jzpfjcif;? ysufjcif;? ajymif;vJjcif;? qdwfokOf; jcif;rsm; ½SMd u\/ ]]tp}} (arG;zGm;jcif;) ½Sí d ]]tqk;H }} (csKyNf ird ;f jcif;) vnf ; ½S d a yonf / taMumif ; tm;avsmf p G m jzpf a y:vmí taMumif;tm;avsmfpGm csKyfNidrf;aysmufuG,foGm;Edkifaom aMumifh ]]jzpfjcif; (to be)}}ESifh ]]rjzpfjcif; (not to be)}}rsm; wpfck (odkUr[kwf) wpfck&dS\/ þtEÅdub0rsm;onf teEÅ &yfwnfraeEdkifyg/ tu,fí ]]rjzpfjcif;}} (odkY) ]]jzpfay: rvmjcif;}} om½Scd yhJ gvQif ,ckvnf; &daS eMurnfr[kwaf y/ ,ck ]]jzpfjcif; (to be)}} &dSvmcJYygvQif xdkodkU]]jzpfjcif;}}&zdkYtwGuf ]]jzpfjcif;}}tydkif&dSaom tjcm;wpfckudk rSDcdk&ayrnf/ urÇmajrBuD;wpfckvkH;onf tEÅdujzpfvQif wpfcgu vk;H 0bmrQr½Sjd cif;½S&d ayrnf/ xdb k mrQr½Sjd cif;rS ,ck ]]½Sjd cif;rsm;}}


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

136

jzpfvmcJhygvQif jzpfEdkifpGr;faom t&mwpfckcku jyKvkyfrSom jzpfEdkifacsonf/ xdkYaMumifY wpfcsdefwpfcgu vkH;0bmrQr½SdchJ ygu ,aeYvnf;vkH;0bmwpfckrS jzpfay:rvmEdkifygacs/ odkYaomf ,ckuREfkyfwdkY jrifawGUEdkifaom ]]jzpfjcif;rsm;}} &yfwnf aeMujcif;onf vufawGUyifjzpf\/ tb,fhaMumifhqdkaomf jzpfay:vmzdkYtwGuf jzpfay:apEdkifaom tjcm;t&mwpfck ½Sad omaMumifh jzpf\/ tu,fíom xdw k jcm;t&monfvnf; udk,fwdkifu ]]jzpfjcif;}} twGuf wjcm;t&mwpfckudk rDScdkae& ygaomf xdkt&monfvnf; tEÅdub0&Sif jzpfaejyefygonf/ udk,fwdkifu tEÅdub0&SifjzpfaevQif wpfyg;oltm;vnf; ]]jzpfjcif;}} ray;Edkifygay/ ]]jzpfjcif;}}ay;EdkifygvQifvnf; xdk]]jzpfjcif;}}&olonfvnf; tEÅdub0&Sifom jzpfayrnf/ þuJYodkYqdkaomf aemufwpfck&Sm&ayrnf/ wpfckjyD;wpfck rD;cdk; <uufavQmuf waumufaumufvu kd &f mS ygvQif wpfyg;oltm; ]]jzpfjcif;}}ay;Edkifaom teEåb0&Sifwpfckudk awGY&ayrnf/ xdkt&monf ]]jzpfjcif;}}udk,fwdkif&dSjyD; wpfyg;oltm;vnf; jzpfay:apEdkifaom pGrf;tif½Sd&ayrnf/ xdkYtjyif ouf½SdavmuBuD;udk oufrJhobm0w&m; BuD;u jzpfay:vmapjcif;iSg rvkyfEdkifygacs/ tb,fhaMumifh qdkaomf usdK;aMumif;ed,mrw&m;t& taMumif;w&m;onf tusKd ;w&m;jzpfay:apzdYk olq Y rD mS tpuyif ½Sx d m;&rnfjf zpf\/ xdkYtwl ouf½Sdowå0gjzpfapzdkY oufrJh½kyf0w¬Ku ZD0touf


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

137

ray;Edkifygacs/ Oyrm - vl o m;uav;i,f w pf O D ; arG ; zG m ;&ef rdcif\om;OESifh zcif\om;rsdK;OwdkYonf rdcif\ om;tdrf>yef twGif; awGUqkHaygif;pyf&efvdkygonf/ rdcif\ om;rsdK;Oonf tcsif;wpfvufr\ 125 ykH cefY½SdNyD; qJvftydkif;ykHo@mef jzpf\/ zcif\om;rsdK;OrSm t½Snfwpfvufr\ ig;&mykHwpfykH ½SdaomrsdK;O tajrmuftjrm;yg0ifNyD; ,if;rsdK;OwGif acgif;ydkif;? ud, k x f nfyikd ;f ESihf tjr;Dd ydik ;f rsm; ½Sad vonf/ tNr;D ydik ;f udk vIy½f mS ; í wpfrdepfvQif wpfvufr\ wpfq,fykHwpfykHcefY a½GUvsm; Edkif\/ þodkYzcif\rsdK;Oonf vIyf½Sm;í rdcif\rsdK;OESifh awGU &\/ xdkodkYawGUí pwifajymif;vJaom tpdwftydkif;onf rdcif\ 0rf;Adkufüxm;rSom touf0ifvm\/ xdkodkYr[kwfyJ rdcif\om;OESifh zcifrsdK;OwkdYudk zef>yef twG i f ; üaygif ; pyf a y;vsuf oaE¨ a tmif a paomf v nf ; touf r ay;Ed k i f y g/ touf 0 if a pzd k Y xd k a ygif ; pyf N yD ; om; oaE¨avmif;udk rdcif\0rf;AdkuftwGif;&dS om;tdrfwGif;odkY jyefvnfxnfhay;rSom jzpfEdkifavonf/ xdkYtjyif obm0 w&m;BuD;onfvnf;aumif;? vlonfvnf;aumif;? odyÜH ynmonfvnf;aumif;? ykHo@mefta&mif? tqif;? teYH t&om wpfax&mwnf;½Sad om bJOtwkukd jyKvyk Ef ikd af umif; jyKvkyfEdkifayrnf/ odkYaomf 4if;bJOtwkBuD;rS bJuav;


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

138

aygufvmatmif rvkyfEdkifpGrf;acs/10 odyÜH"gwfcJGcef;ü rdcifrsdK;Oudk rwDxGifEdkifyg/ vlonf 4if;? obm0w&m;BuD;onfvnf;aumif;? odyÜHynmonf vnf;aumif;? ½SdNyD;aom t&mudktokH;jyKum xl;qef;aom t&mrsm; vkyfEdkifonfum; rSef\/ odkYaomf olwdkYür½Sdaom t&mudk rvkyfEdkif? ray;Edkifyg/ xdkYaMumifh pMu0VmBuD;? avmua&ajrawmawmif r sm;? pMu0VmMuD ; twG i f ; rS t&mtm;vkH;wdkYonf obm0w&m;twdkif; tvdkvdkjzpfay: vmonfqjkd cif;rSm aMumif;usKd ;ed,mrudk qefu Y siaf e\/ ,kwdå r½Sdygacs/ rnfonfht&mrQ r½SdvQif rnfonfht&mrQ jzpffay: rvmapEdkifyg/ pMu0VmBuD;onf xm0&wnfaomt&mwpfckrjzpf aMumif; txufrSmawGYcJYMuavjyD/ &moDOwkazgufjyefjcif; ESifhtwl pMu0VmBuD;twGif; tao;? ti,f? tvwf? tBuD; ra½G ; ? ouf ½ S d ? ouf r J h r a½G ; ? tm;vk H ; wd k Y o nf ajymif ; vJ ,dk,Gif;ysufqkH;aeMuukefonf/ ,if;odkY ajymif;vJysufpD;ae jcif;uyif þpMu0VmBuD;onf tp½SdouJhodkY tqkH;½SdaMumif; az:jyaeavNyD / tpES i f h t qk H ; ½S d a om þpMu0Vmonf rdrdudk,fwdkif jzpfay:rvmEdkifyg/ jyKvkyfoltaMumif;w&m; wpfck ½Sd&rnf/ xdktaMumif;w&m;onf oludk,fwdkif þpMu 10/ vsefZmxef;/ zefqif;&Sif xm0&bk&m; &dSovm;/ rEåav;jrdKU/ 1983/ pmrsufESm 7-8/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

139

0Vmud k jzpf a y:apEd k i f p G r f ; &ayrnf / xd k Y a Mumif Y obm0w&m;MuD ; onf þpMu0Vmud k tvd k v d k j zpf a y:aponf [ k q d k y gvQif ,k w d å r ½S d y gacs/ vkH;0rjzpfEdkifyg/ tusdK;w&m;jzpfay:apaom taMumif;onf xd k t usd K ;ol Y r S m ½S d a e&rnf / od k Y r S o m taMumif ; w&m;rnfygrnf/ odaYk omf obm0 w&m;Bu;D onf olu, kd w f ikd f yif azgufjyefajymif;vJae&um; olür½Sdaomt&mudk jzpfay: rvmapEdkifyg/ rwwfEdkifygacs/ xdkYaMumifh þtEÅdub0rsm;tjyif teEÅb0½Sif ½Sd&ayrnf/ ]]jzpfjcif;}} udk,fwdkif&dSí ]]rjzpfjcif;}} vHk;0uif; aom? wpfyg;oltm; xdk ]]jzpfjcif;}} ay;EkdifpGrf;aomb0&Sifudk teEÅb0½Sif[k ac:ygonf/ þteEÅb0½Sifudk vlwdkif;u ]]bk&m;}} [k ac:ygonf/ (C) þpwkw¬enf;udk avmupBu0VmBuD;twGif;rS trsdK;rsdK; aom t&mwdo Yk nf wpfrsKd ;ESiw hf pfrsKd ; (od)Yk wpfqifEh iS w hf pfqifh rwlnDbJ uGmjcm;jcif;udk okH;oyfqifjcifjcif;jzpfygonf/ 11 avmu½kyfypönf;rsm;wGif wcsdKUwdkYonfaumif;í? wcsdKUrSm ydak umif;um? wcsKd UrSm taumif;qH;k jzpfaeMu\/ wcsKd UrSm rSeí f ? wcsKd UrSmydrk eS jf y;D ? wcsKd UrSm trSeq f ;kH jzpfMu\/ wcsKd Uwdo Yk nf vSí? 11/ The fourth way is taken from the gradation to be found in things.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

140

wcsdKUrSm ydkvSum? wcsdKUonfum; tvSqHk;jzpfaeMuavonf/ þ]]ydkaom}}ESifh ]]avsmhaom}}qdkonfh emr0daooersm;onf rwlnDaomoabmudkjyaejcif; jzpfavonf/ þEdIif;,SOfjcif; jyaom emr0daoorsm;onf tqifhqihfjzpfaom taumif; qkH;? tvSqkH;? tjrifYqHk;? tjrwfqHk;... ponfh txGwf txdyfrsm;udk ñTefjyavonf/ Oyrm - ypönf;wpfckonf ylonf/ ydkylonf/ tylqkH;jzpf\/ tylqkH;aomt&monf ylaomt&mrsm;\ taMumif;&if; jzpf\/ rD;onf tylqkH; jzpfaomaMumifh usefylaomt&mrsm;\ yljcif;taMumif;&if; jzpfavonf/ xdkYtwl tjcm;t&mrsm; tm;vkH;wGif olwdkY\ aumif;jcif;? vSjcif;? rGefjrwfjcif;ponfrsm; jzpfapaom taumif;qkH;? tvSqkH;? trGefjrwfqkH; ½Sd&ayrnf/ wzef trsdK;rsdK;aom jynfhpkH<u,f0jcif;rsm;onf ]]aumif;jcif;}}uJhodkY trsdK;rsdK;½SdEdkifonf/ ]]taumif;qkH;}} qdkonfrSm ½SdaomaMumifh odyfraumif;jcif;? ydkaumif;jcif;? onfhxufydkaumif;jcif;rsm;½Sd\/ xdkaumif;jcif;? ydkaumif;jcif; [k ajymEdik jf cif;onf ]]taumif;qk;H }} qdw k m½Sad omaMumifh om jzpfavonf/ xdkYtjyif ]]aumif;jcif;}}onf ]]½Sdjcif;}} t"dyÜg,f jzpf\ (goodness is a convertible term with being)/ xdkYaMumifh þuGmjcm;jcif;ESifh EIdif;,SOfjcif; oabm ½Sdaom emr0daooersm;aMumifh tjrifhqkH;? tjrwfqkH;? taumif;qk;H ½Sad Mumif; awGUEdik yf gonf/ xdt k &mudk ]]bk&m;}}[k


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

141

ac:avonf/ (i) þyOörenf;udk obm0w&m;BuD;tygt0if avmupBu 0VmBu;D ESihf olt Y wGi;f rSm½Sad eaom t&mwdik ;f tm;vk;H enf;pepf usepGm xdef;csKyfxm;rI (odkY) tkyfpdk;rIudk qifjcifjcif;[kac: ygonf/12 wenf;tm;jzifh ]]'DZdkif;ykHpHrS pwifí qifjcifa0zefjcif;}}[k ac:ygonf/ ]]bk&m;½SdaMumif;}} oufaojy&m enf;aygif; ajrmufjrm;pGmxJwGif þenf;onftxif½Sm;qkH;ESifh emrnf tBu;D qk;H aomenf;wpfck jzpfavonf/ Oyrm - pufoyH wfay; xm;aom em&DudkMunfhum xdkodkYtcsdefrSefrSefoGm;aeapzdkY jyKvkyfol½Sd\[k ed*kH;csKyftajzxkwfjcif;rsdK; jzpf\/ yxrOD;pGm obm0w&m;BuD; enf;pepfrSefuefpGmjzifh wdwdusus a½GUvsm;ajymif;vJjzpfay:aejcif;onf tHYzG,f&m wpfcktjzpf az:jyaeygonf/ tm;vkH;aom qifhuJqifhuJ ajymif;vJcsufrsm;ESifY enf;pepfusjcif;? wdwdusus jzpfay: aejcif;rsm;u az:jyaeMuygonf/ aEG? rdk;? aqmif; Owk&moD rsm;? aeYESifhn jzpfay:jcif;rsm;? rdk;½Gmjcif;? aeyljcif; ponfh tajymif;tvJrsm;onf rSefuefwdusaom pepfwpfcktjzpf ay;tyfxm;jcif;cH&onfudkjzifh rnfolrSrjiif;qdkEdkifygay/ þavmuurÇ m ü tyl t at;rQwapzd k Y ae\ 12/ The fifth way is taken from the governance of the world.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

142

rsufESmjyifü tylcsdef 5500H pifwD*&dwf ykHrSef½Sdapjcif;? urÇm ajrBuD;onf rdrd0if½dk;wef;ay:ü wpfem&D 1600 uDvdk (1000rdkif)EIef;us vnfywfapjcif;jzifh aeYESifhn? aE?G rdk; ESifhaqmif; rSefrSefjzpfay:apjcif;? vonf urÇmrS 240000 rS 251875 rd k i f t uG m ü urÇ m ud k vS n f h y wf a ejcif ; aMumif h 'Da&twuftus jzpfapjcif;rsm;onf tHYzG,f&mwpfcktjzpf xkwfaz:jyoaeav\/ rnfol wpfOD;wpfa,mufrS tb,f aMumifh þuJo h Ykd wdwu d susprD x H m;&onfukd ½Si;f rjyEdik yf gacs/ wzef obm0w&m;BuD;rS rsdK;qufrsm; qifhuJqifhuJ jzpfay:apykHudk Munfhjcif;jzifhvnf; odEdkif\/ rdcifonf om;i,fuav; arG;zGm;jcif;? EGm;rBuD;onf EGm;i,fav; aygufjcif;? jrif;rBuD;onf jrif;i,fuav;aygufzGm;jcif;? opfoD;opfyifrsm;onf opfoD;yifi,f? yef;yifonf yef;yif i,f? jrufyifonf jrufyifi,faygufvmjcif;rsm;onf obm0 w&m;\ oufaoom"ursm; jzpfMuavonf/ arG;uif;puav;onf wjznf;jznf;ESihf vlBu;D jzpfvm jcif;? Ob0? ydk;wkH;vkH;b0? ydk;avmufvef;ESifh aemufqkH;ü vdyfjymav; jzpfay:vmykH? yef;0wfrIHul;&mrS zl;? ikH? yGifh? uif;? oD; tqifhqifhajymif;MuykHwdkYonf rsufjrifom"ursm; jzpf\/ xdkYtjyif obm0w&m;BuD;rS ypönf;rsm;wnfaqmuf xm;ykHudk Munfhjcif;tm;jzifhvnf; odEdkifygonf/ Oyrm touf½Sdowå0grsm;\ udk,fvuft*Fgtpdwftydkif;rsm;wGif


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

143

t*Fgtpdwftydkif; toD;oD;wdkYonf olYae&mESifhol &nf½G,f csuf rsm;½Sd\/ oGm;rsm;onf tpmMudwf0g;zdkY? tqkwfonf touf½o I iG ;f ½Ixw k jf cif;jzifY cE¨mud, k w f iG ;f oef&Y iS ;f apzd?Yk rsupf d onfjrifzdkY? em;onfMum;zdkY jzpf\/ toufrJhrsm;wGifvnf; xdkYtwlyif jzpfavonf/ jyKvyk o f w l pfO;D onf aemufq;Hk rS &nf½, G cf sut f wGuf vkyaf qmifaomtcg? xd&k nf½, G cf suEf iS hf nDrQaom vkyaf qmifrI vdktyf\/ xdkYtwl obm0w&m;BuD;onfvnf; &nf½G,fcsuf wpf c k t wG u f vk y f a qmif x m;\/ xd k j yKvk y f o l o nf vnf;aumif;? obm0w&m;BuD;onfvnf;aumif;? &nf½G,f csuftwdkif; jzpfay:apzdkY em;vnfwwfodol (ratio)r½SdvQif rjzpfEdkifacs/ odkYr[kwfvQif obm0w&m;BuD;udk jzpf½dk;jzpfpOf olYbmomolYtpGrf;jzifh ay:aygufvmaom obm0[k ½dk;½dk; pif;pif; qdkMuayvdrfhrnf/ Oyrm - av;udkif;rS jr §m;wHonf ypfrSwfudk xdrSef&mwGif jr§m;wHonf todÓPf½SdaomaMumifh r[kwfyJ? jr§m;wHudk ypfrSwfodkY csdef½G,fypfvTwfvdkufaom tod ÓPf½Sifav;onfawmf\ pGrf;tifaMumifhom jzpfavonf/ xdkobm0w&m;BuD;\ enf;pepfusjcif;? wdwdusus jzpfay:aejcif;rsm;? rSefuefpGmjziYf qifhuJqifhuJa½GUvsm; ajymif;vJjzpfay:aeapjcif;rsm;udk xdr;f csKyx f m;ol (odrYk [kw)f tkyfpdk;ol &dSudk&dS&ayrnf/ xdkoludk ]]bk&m;}}[k tm;vHk;u ac:Muavonf/ Y Y Y Y Y Y Y


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

144

tcef; (9) jrefrmwdkU\ bk&m;cH,lcsuf (u) a&S;OD;jrefrmwdUk \ ud;k uG,, f MkH unfrI pma&;ol o nf ord k i f ; ok a woD w pf O D ; r[k w f y g/ xdaYk Mumifh ordik ;f qkid &f mtcsut f vufrsm;udk tajzray;vdyk g/ odkY&mwGif bmomaA'avhvmjcif;twGuf jrefrmvlrsdK;wdkY\ twdwfESihf ypöKyÜeftaMumif;t&mrsm;udktenf;i,f wifjyzdkY vdv k mjyefygonf/ vlrsKd ;tEG,pf Ek iS fh orkid ;f udt k ajccHro S mvQif jrefrmvlrsdK;rsm; bmudk,kHMunfcJhMuonfudk odEdkifayrnf/ xdkYaMumihf jrefrmtp b,fuyifjzpfap orkdif;twdtusudk tjiif;yGm;aejcif;r[kwb f J bmomaA'½Iaxmiht f & atmufyg jrefrmhorkdif;ESifh udk;uG,f,HkMunfrItaMumif; waphwapmif; wifjyvdkufjcif;om jzpfygonf/ jrefrmjynfodkY wdAufjynfrS vlrsdK;pkrsm; a½GUajymif; 0ifa&muf tajccsaexkdifcJhMuonf/ at'D (9) &mpkESpf tv,fyikd ;f avmufwiG f jrefrf mvlrsKd ;rsm;onf ud, k rfh if;ud, k chf si;f


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

145

tkyfpdk;Muonf[k ajymEdkifaomfvnf; jrefrmjynfodkY xdkwdAuf vlrsKd ;pkrsm;0ifa&mufvmonhf ouú&mZfurkd l twdtus rajym Edkifay/ odkYaomf xdkouú&mZf jrefrmwdkY udk,fhrif;udk,fcsif;ESifh pwiftkyfpdk;csdefwGif jrefrmjynfü rGefvlrsdK;ESihf ysLvlrsdK;wdkYonf EdkifiHwnfaxmifvsufaeESihfMuavNyD/ pma&;q&mr a&*sDe,fav;ar\ ]]Armh,Ofaus;rI aemufco H rdik ;f }}ü ysLvlrsKd ;rsm;onf wdAufvrl sKd ;rsm;rS qif;ouf onf[k qdk\/1 ar*smpD? trf? tJef&dcfu ysLvlrsdK;rsm;udk Armjynf a&muf wdAufvlrsdK;rsm;[kvnf;aumif;? a½S;a[mif;jrefrmrsm; [kvnf;aumif;ac:\/ olwdkYonf jrefrmjynf tv,fydkif;xd tajcpdkufaexkdifcJhMu\/ at'D(5)&mpkrSpí ysLwdkYonf {&m0wD jrpfurf;ab;jynfNrKd U\ ta½SUbuf (Hmawza)arSmZf m½Gm wnf&mt&yfü oa&acwå&mtrnf½Sd jynfwnfaxmifí tkyfcsKyfaecJhMuonfudk awGU&\/ olwkdYonf pmaya&;Edkif MuaMumif; a&S;a[mif;okawoDrsm;u rSwcf sucf s\/ ysLwdo Yk nf &yf ½ G m wnf a qmuf í {&m0wD j rpf w pf a vQmuf qef p yg; pdkufjcif;jzihf toufarG;Mu\/ olwkdY\ ,Ofaus;rIrsm;onf 1/ Reginal Le May,"The Cultural Background of Burna”, in Marg di Bombay, Vol III, vols 9, June, 1956, reported by "The Guardian" Rangoon, Feb(1964), pp. 31-3; Reginal Le May, The Culture of SouthEast Asia, Georgy Allen & Un Wine, London, 1954, p. 44-45.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

146

ajymyavmufatmif rxGef;um;ao;ay/ olwdkYonf wjznf; jznf;ESifh {&m0wDjrpfurf;wpfavQmuf yk*NH rKd Uem;xdw;kd í aexkid f cJhMuavonf/ jrefrmjynfa½S;xkH; &mZ0ift& yk*HNrdKUopfudk ysLwdkY\bk&if ork'´&mZfuwnfaxmifcJh\/ aemufydkif;wGif jrefrmwdkYu odrf;,lcJhaMumif; qkdonf/ arSmfZm½Gmab;½Sd armif;uefa'orSwl;azmf&½Sdaom a½S;a[mif;a½Tjym;rsm;rS ygVdpmrsm;ESihf tjcm;½SmazGawGU&dS csufrsm;t& ysLvlrsdK;rsm;onf at'D(6)&mpkavmufrSpí [De,meac: ax&0g'Ak'¨bmomudk ,kHMunfMuaMumif; od&\/ 1929 ckESpfppfudkif;wkdif;? a½Tbdkc½dkif? 0ufvufNrdKUe,f twGif;½Sd a½TbdkNrdKU\ta½SUawmifbuf udk;rdkifcefYtuGmwGif ½Sdaom [Hvif;BuD;NrdKUa[mif; (,ckacwf [Hvif;BuD;½Gm\ ajrmufbuf ESpfzmvkHü) <uif;useforQaom,Ofaus;rIt*Fg a½S;a[mif; 0w¬Kypön;f rsm;udak xmufí ysL,Ofaus;rIxeG ;f um; cJhaMumif; od&avonf/ xdkae&mü tjrihfav;ay? tvsm; av;aycJG½Sdí txufydkif;ESihf atmufydkif;wdkYwGif ½kyf<ursm; xkvkyfxm;um tv,fwGifysLpma&;xdk;xm;onhf ½kyf<uausmufjym;wpfcsyf awG U &\/ xd k ½ k y f < uausmuf c syf \ txuf y d k i f ; rS m usd K ;yJ h aysmufq;Hk ae\/ a&;xm;aompmrsm;rSmvnf; zwfr&avmuf atmif arS;rSed af eacsNy/D use½f adS eaom ausmufjym;\ atmuf ydkif;wGif 'l;ay:wifí qefYwef;xm;aom vuf,mvufESihf


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

147

tenf;i,fauG;xm;aom vuf,majcaxmufwpfbufudk awGUEdkif\/ xdkausmufcsyf\ atmufydkif;wGif vuftkyfcsDí xkid af eMuaom vl½yk rf sm;pDwef;aeonfukd awGU&\/ xdv k w l ef; aemufwiG w f ef;pDaeaom vlrsm;rSm wpfu, kd v f ;Hk jrifomatmif rwfwyf&yfvsuf vuftyk cf sx D m;Mu\/ aemufq;Hk wef;rS vlrsm; wGif wcsKd UrSm wpfu, kd v f ;Hk jrifomatmif rwfwyf&yfí wcsKd UrSm udk,fwpfydkif;omjrifomí tm;vkH;wdkYonf vuftkyfcsDxm; Mu\/ vl ½ k y f r sm;wG i f wcsd K Uonf o&zl y k H a cgif ; aqmif ; ? ykwD;vnfqJGrsm;ESifh em;awmif;rsm;qif,ifxm;onf/ usef vl½kyfykHrsm;wGif qHxkH;xkH;xm;í zJjym;ykHywfxm;Muonf/ ysLausmufpma&;xk;d xm;onfukd axmufívnf;aumif;? xdv k l ½kyrf sm;onf jrefrmrsm;ESiv fh nf;aumif;? rGerf sm;ESifh vnf;aumif; rwlí ysLvlrsdK;rsm;\ ykHo@mefxkvkyfxm;onf[k ,lq&\/ tay:ydik ;f rS vuf,mvufEiS fh vuf,majc wpfbufuMkd unhí f bk&if (odkYr[kwf) Ak'¨ykHawmfjzpfrnf[k cefYrSef;&\/2 wpfzef 1926 ckEpS f arSmZf m½GmteD; cifbü awGU&aom ESpfaygif; (1200) ausmfrS a½S;a[mif;ypönf;rsm;udk awGU&\/ Ak'¨a½T½kyfwk ESpfck? ysLausmufpmrsm;? wjcm;ausmufpmrsm; 2/ R. Lay May, The Culture of South-East Asia, p. 47. OD;atmifaomf/ [ef;vif;NrdKUa[mif;/ (jrefrmYpG,fpkHusrf;? twGJ 14/pmayAdrmef ykHESdyfwdkuf/ &efukef/ 1975/ pmrsufESm 60-63)/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

148

awGU½Sd&onf/ xdka½S;a[mif;ypönf;rsm;udk Munfhí (7) &mpkESihf (8)&mpkwGif ysLvlrsdK;rsm;ü [De,mebmom xGef;um;aMumif; cefYrSef;&\/ xdkYtjyif þae&mESihfjrefrmjynfwpf0Sef; wl;azmf &½Sdaom ae&mwkdif;ü Ak'¨½kyfyGm;awmfrsm;tjyif A&mrmef ½kyfykH rsm;? [dEL´ bmom\jApf½ES ;l ? *½k'g? [De,me? [dEL´ ESifh A&mrmef bmomwdYk xGe;f um;cJyh &Hk \/ xdaYk emuf jrefrmrsm;ESifh ppf½;HI um wjznf;jznf;ESihf ysLvlrsdK;pkyif aysmufuG,foGm;cJh&\/3 rGefvlrsdK;rsm;onf rGef*dkvftEG,fjzpf\/ w½kwfjynf taemufyikd ;f uke;f jrifrh S awmufbufyifv,furf;ajc½Sd ok0PÖ bkrad® c:oxkjH ynfü aexkid cf MhJ uonf/ aemufyikd ;f at'D(6)&mpk avmufwGif yJcl;onfrGefwdkY\NrdKUawmfjzpfvmcJh\/ oxkHjynf ysupf ;D cJo h nhaf emuf at'D(11) &mpkwiG f Oó (ac:) yJc;l onf rGefwdkY\jynfjzpfvmcJhavonf/ rGefvlrsdK;wdkYESihfywfoufí a½S;a[mif;ypönf;rsm; wl;azmf&½SdrI tifrwefenf;yg;\/ odkYaomf rMumrDu oxkHrS (28) rkdifa0;uGmaom ½Gmi,fav;½Sd wefaqmif;bk&m;ü ½SmazG awGU½Sdcsufrsm;t& (11)&mpkxufapmaom apwDykxdk;pwkyg 3/ a'gufwmausmfouf/ jynfaxmifpkjrefrmEdkifiHorkdif;/ jynfolYypönf; H rkid ;f / aumfyakd &;½Si;f / &efuek /f pmrsuEf mS 26-27/ OD;azarmifwif? jrefrmEdik if o (jrefrmpG,fpkHusrf;? twGJ (10)? &efukef/ pmrsufESm -236)/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

149

wpfckudk awGU&\/ xdkom"ursm;ESihf okawoDwdkY\ tqdkt& tdE´d,EdkifiHrS ukefonfwdkYonf ½GufoabFmrsm;ESihf a&mufvm wwfMu&m Ak'¨&[ef;rsm;vnf; ygvmwwfMuonf/ umv twefMumaomf rGev f rl sKd ;rsm;onf Ak'0¨ g'Drsm; jzpfvmcJMh uonf/ wcsdKUwGif r[m,me*dkPf;0if avmuemxbk&m;udkvnf; aumif;? [dEL´ bmomudv k nf;aumif; ,HMk unfouf0ifMuonf [k rSwfom;&ygonf/4 acwfopfordkif;okawoDrsm;jzpfMuaom ygarmu© *sDtdyfcsf vkcf? a'gufwmoef;xGef;? a'gufwmausmfoufESihf wjcm;ta½S U wk d i f ; ord k i f ; ok a woD r sm;u ]]jref r mtp ausmufqnfu}}[k qdMk uygonf/ xdt k qdt k & w½kwjf ynfwiG ;f ,leefe,frS eefacsmifrif;onf ouú&mZf at'D(9)&mpk (at'D 832 cef)Y wGif ysLvlrsKd ;wd\ Yk jynf oa&acwå&mudw k u kd í f ysLwdYk udk ppfokYHyef;tjzpf ac:aqmifoGm;cJhav\/ ESpfESpfcefYtMum wGif oxkjH ynfukd wku d af omfvnf; rGew f o Ykd nf eefacsmifppfonf wdk Y jyefomG ;aomtcg oxküH jyefvnf pk½;Hk aexdik Mf uavonf/ xdkodkYysLESihf rGefwdkYupOfhuvsm;jzpfaepOf xdkeefacsmifrS vlrsdK;pk 4/ OD;azarmifwif/ jrefrmEdkifiHorkdif;/ (jrefrmpG,fpkHusrf;/ twGJ(10)? &efukef/ pmrsufESm -236)/ armifboef;/ ausmif;okH;jrefrm&mZ0if/ (&) Mudrfajrmuf yHkESdyfjcif;/ 1951/ pmrsufESm 108-117/ a'gufwmausmfouf/ jynfaxmifpk jrefrmEdkifiHorkdif;/ pmrsufESm 17-19/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

150

rsm;onf (a'gufwmausmfouf tqdkt& xkdvlrsdK;pkrsm;onf refvrl sKd ;rsm;jzpf\/) ausmufqnfNrKd UteD; ewfxyd af wmifMum; vrf;rS arQmfMunhfaomf yef;avmifjrpf? prkefjrpf? aZmf*sDjrpfwdkY pD;qif;&m pdrf;vef;aom ajrjyifudkjrifvQif xdkae&mrsm;odkY a½GUajymif;0ifa&muf tajccsaexkid Mf uavonf/ þonfum; jrefrmvlrsdK;pkrsm;\tpyif jzpfavonf/ xdkajrjyifa'oudk jrpfom; q,fhwpfc½kdif[lívnf;aumif;? v,fwGif;q,fhwpf c½dkif[kaomfvnf;aumif; ac:Mu\/ wjznf;jznf;ESifh xdjk refrmrsKd ;EG,rf sm;onf ysL? rGew f EYkd iS Yf a&maES m um vl O D ; a&rsm;vmaomaMumih f awmif b uf ½ S d awmifwiG ;f Bu;D bufoYkd ajymif;a½GUMu\/ tcsKd Uwdo Yk nf {&m0wD jrpfudkul;um rif;bl;e,ftwGif;½Sd pvif;acsmif;? ref;jrpf? rk e f ; acsmif ; a'owd k Y o d k Y oG m ;íaexk d i f M u\/ þa'oud k rif;bl;ajcmufc½dkif[kac:avonf/ wcsdKUwdkYonf rif;bl;e,f tjyif awmifwGif;e,fbufodkYvnf; jzefYcJhavonf/ tcsdKU wdo Yk nf ykaH wmifyn Hk mtygt0if csi;f awmifwef;odYk oGm;Mu\/ tcsKd Uonf &cdik b f ufo?Ykd tcsKd Url{&m0wDjrpfuq kd efí rl;jrpf0rS ;f a'owdo Yk Ykd a½GU aexkid Mf uavonf/ wcsKd Uurl taemufbufoYkd a½GUajymif;&m qdwfjzLodkYa&muf&m aygufESihfxD;vif;odkY quf Mu\/ rl;jrpfwpfavQmufwGif 0ufvuf? [efvif;? rkwfqdk;zdk? 'DyJ,if;ESihfajr'l;odkYwdkif a½GUajymif;aexdkifMu\/ þuJhodkY


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

151

tESHUtjym;aexkdifMuaom c½kdifom;wkdYudktkyfpdk;&ef ysOfjym; trnf½dS rif;onf yk*NH rKd Uudk at'D (849) ckEpS w f iG f wnfaxmifchJ \/5 a½S;OD;usaom jrefrmEdkifiHorkdif;q&m ½Sifr[m oDv 0Hou yk*jH ynfukd at'D 156 ckwiG f wnfaxmifonf[q k \ kd / odkYaomfrSefeef;&mZ0ift& ysOfjym;rif;vufxuf yk*HNrdKUawmf udk NrdKU½kd;umonhfESpf at'D 849ckwGif wnfaxmifonf[k qdk\/ yk*HjynfwnfaxmifonfhckESpfudk twdtusrajym Edkifaomfvnf; ESpfaygif;(2)&mpkMumcefY yk*Hjynfonf cdkifrmrI r½Sdao;aMumif; cefYrSef;Edkifygonf/ at'D 913 rS 964 ckESpfwGif yk*Hrif;jzpfaom anmifOD;rif;onf oxkHESihfjynfodkY vlrsm;apvTwfí Ak'¨bk&m; ausmif;rsm; aqmufvkyf&ef ynmoif,lckdif;cJhonf[k od& onf/ xdkYjyif ausmuf*lOrifrSawGU&aom ausmif;rsm;udk avhvmjcif;jzihf r[m,meAk'¨bmom a&muf½SdcJhaMumif; od&\/ yk*Hrif;quf (42) qufajrmufjzpfaom taemf&xm rif;apm (at'D 1044-1073) vufxufwGif yk*Hjynfonf

5/ a'gufwmausmfouf/ jynfaxmifpk jrefrmEdkifiHorkdif;/ OD;azarmifwif ]]jrefrmEdkifiHorkdif;}}? (jrefrmpG,fpkHusrf;/ twGJ (10)/ pmrsufESm -236/)


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

152

pwifí pnfum;vmonf/ taemf&xmrif; csJUxGifcJhaom yk*HMoZmcHa'orsm;\ NrdKUawmfjzpfvmcJhavonf/6 taemf&xmrif;onf anmifOD;rif;udk eef;csí rif; jzpfvm\/ OD;azarmifwif\ jrefrmEdkifiHorkdif;t& xdktcsdef tcgü yk*HjynfwGif r[m,meAk'¨bmom? ewfe*g;bk&m;ESihf t&nf;BuD;rsm; ta&ma&mtaESmaESm xGef;um;aecJh\/ yk*Hjynf\bk&if anmifOD;rif;onf t&nf;BuD;rsm;udk udk;uG,f í e*g;bk&if½kyfxkudk xkvkyfudk;uG,fcJh\/ rif;quf 30wdkif wdkif tckdiftrm xGef;um;aeaom t&nf;BuD;0g'udk taemf &xmrif; rESpfoufacs/ qufuyfvSL'gef;NrJ tvSLtwef;rsm; udk rjyKvkyfapbJ wpfpwpfp zsufawmfrlonf/7 rif;jzpfí rMumrDyif taemf&xmonf oxkHrS rGef &[ef;ESihf &Sift&[Hudkyifhzdwfí ax&0g'Ak'¨bmomudk oifMum;apavonf/ vmbfvmbwefcdk;trsdK;rsdK; wdrfaum vmaomaMumihf vlrsm;,kMH unfí wefc;kd Bu;D ap&ef t&nf;Bu;D wdkYonf usrf;pmrsm;a&;í oa&acwå&mNrdKUv,f ocGwfyif twGif;ü xGif;íxnhfxm;\/ opfyiftcGHUudk tom;aphpyf vG,fatmif pdkpdkpGwfpGwfajr;ap;rHxm;í raoGUrajcmufap&ef a&qGwfay;xm;Muonf/ okH;ESpfvnfaomtcg yk*HjynfodkY 6/ OD;azarmifwif? ]]jrefrmEdkifiHorkdif;}}/ (jrefrmpG,fpkHusrf;/ twGJ(10)/ pmrsufESm 237/ 7/ armifboef;? ausmif;okH;jrefrm&mZ0if/ pmrsufESm 48/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

153

vmí ocGwfyifBuD;twGif; rSefaomusrf;*efawmf ½Sdonf[k tdrfrufxif½Sm;aMumif;? taemf&xmtm; ,kHavmufatmif avQmufav\/ rif;BuD;onfMum;vQif 0rf;omtm;&ESihf oa&acwå&modkYvmí ocGwfyifBuD;udk xGif;azmufapaomf olwaYdk jymonht f wkid ;f usr;f *efuakd wGUav\/ odaYk omf usr;f *ef \ w&m;onf t&nf;BuD;wdkY\a½S;oabmouef0g'twkdif; jzpf a eí vk y f B uH x nh f o G i f ; xm;aMumif ; &d y f r d a vonf / xdkYaMumihf xdkpmrsm;udk xdkt&yfüyif rD;wkdufapcJhonf/ xdkrD; wdkuf&mt&yfudk ,aeYxdyif rD;wkdufukef;[kxif½Sm;\/8 ouú&mZf 1056 wGifoxkHjynfrS rEk[mrif;tm; yd#uwfawmftpkH (30)udk yk*HjynfodkY &[ef;awmfrsm;ESihf apvTwf&efawmif;cHcJh\/ ol\awmif;cHcsuf jiif;y,fcH&aom tcg ra½S;raESmif;yif oxkHodkY ppftvkH;t&if;ESihf csD;wufí oxkHudk odrf;ydkufavonf/ oxkHrS rGefbk&ifESihftwl Ak'¨ &[ef;rsm;ESihf yd#uwfawmftpkHudk yk*HodkYo,faqmifcJh\/ aemufydkif;wGif jynfNrdKUudkvnf; atmifjrifpGm odrf;ydkufcJh\/ þodkYjzihf rGef,Ofaus;rIonf yk*HodkY ajymif;a½TUcJh&\/ oxku H kd taemf&xmrif; odr;f ydu k jf cif;jzihf (1) txuf jrefrmjynfwGif [De,meac: ax&0g'Ak'¨bmomonf r[m ,meAk'¨bmomudk vTrf;rdk;EdkifcJh\/ ygVdpum;onf ouúw 8/ jrefrmhpG,fpkHusrf; / twJG 14/ pmrsufESm 248-250/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

154

bmompum;udk vTr;f rd;k í Ak'b ¨ momusr;f pmpum;jzpfvm\/ (2) 1058 ckrSpí rGefpmudkjyifí yxrqkH;jrefrmpum;vkH;rsm; a&;om;EdkifcJh\/ (3) rGefvufrI ynm½Sif? tEkynm½Sif? twwfynmrsm;jzihf yk*HjynftwGif; bk&m;ausmif;uefrsm; aqmufvkyfEdkifcJh\/ a½S;a[mif;jrefrmordkif; okawoDrsm;u ]]jrefrmtp waumif;u}} [kqdkMu\/ xdkYaMumihf r[m&mZ0ift& bDpD (6) &mpkwGif tdE´d,jynfeDayga'o uyÜdv0w¬K (Abhi Yaza) onf ppfwyf tvkH;t&if;ESihf {&m0wDjrpfaMumwpfavQmuf 0ifvmum waumif;NrKd Uudk wnfaxmifí tajccsaexkid cf \ hJ / rif;qufokH;q,fjynhfaomtcg wvkwf? wvJrsm; 0ifa&muf zsufpD;rIaMumifh waumif;NrdKUysuf&avonf/ xkdYaemuf {&m0wDjrpfudk pkefqif;um a&Munf&mjrufEk&m½SmazG&if; jrefrmjynftESHYtjym; ajcqefUaexdkifcJhMu\[k qdkonf/ þonfrSm a½S;OD;jrefrmjynfrS bmoma&;orkdif;\ tusOf;csKyf jzpf\/ rnfodkYyifqdkap jrefrmjynfrS a½S;OD;jrefrm wdkYonf r[m,meAk'¨bmom? ax&0g'Ak'¨bmom? [dE´LESihf tjcm;aombmomrsm;udk ,kMH unfu;kd uG,cf MhJ uaMumif; xif½mS ; avonf/ a'gufwmausmo f uf\ tqdt k & xdt k csed u f yk*jH ynf wGif Ak'0¨ g'onf [dEL´ 0g't,ltqESifh a&maESmaeum AdóEd;k ewfudkudk;uG,fonhf tavhtxvnf;½SdcJhonf/ xdkYtjyif


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

155

yk*HAk'¨bmomwGif r[m,meAk'¨bmom taiGUtoufrsm; ½SdcJh onhftjyif wEÅ&0g'ESihfa&maESmum e*g;ESihfewfrsm;udk udk;uG,fyojcif;rsm;jyKcJhMu\/ þtcsufudk yk*HjynfodkY zrf;,l vmcJhaom oxkHbk&if rukwac: rEk[mrif;wnfxm; udk; uG,faomeef;bk&m;wGif [dE´Lewf½kyfrsm;u taxmuftxm; jyqdkaeavonf/ wpfzef usefppfom;rif; (odkY) xD;vIdifrif; onf jynfNrdKUwGifwnfxm;aom a½TqHawmfausmufpmü AdóEd;k ewfukd Ak'j¨ rwfpmG bk&m;uJo h Ykd ,kMH unf ud;k uG,af Mumif; a&;xkd;xm;cJh\/ usefppfom;rif; a&;xdk;aom eef;awmf&m ausmufpmwGiv f nf; eef;awmfyt Hk crf;tem;udk aocsmavhvm ygu jA[®Pt,ltqESihf Ak'¨bmom r[kwfaom wpfjcm; aom ,kHMunfudk;uG,frIrsm;udkvnf; awGUEdkifavonf/9 xdkYtjyif Ak'¨bmom pwifxGef;um;csdefüaomfvnf; aumif;? ,aeYrsufarSmufcsdef jrefrmvlrsdK;wdkY\ ,kHMunf&mudk avhvmjcif;jzihfvnf;aumif;? jrefrmwdkYonf ewfudkudk;uG,fcJh Muonf[k aumufcsufcsEdkifygonf/

9/ a'gufwmausmfouf/ jynfaxmifpk jrefrmEdkifiHorkdif;/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

156

(c) jrefrmvlrsKd ;rsm;ESiYf bk&m;cH,cl suf rnfodkYyifqdkap txufwGifawGYcJYMuonfYtwdkif; jrefrmjynfodkY vlrsdK;pkrsm;pwif 0ifa&mufcsdefrSpí Ak'¨bmom pwifa&muf½Sdvmcsdeftxd þjrefrmvlrsdK;rsm;onf bmudk ,kHMunfudk;uG,fcJhMuoenf;/ Ak'¨bmom pwifxGef;um;csdefüaomfvnf;aumif;? ,aeYrsufarSmufcsdef jrefrmvlrsdK;wdkY\ ,kHMunf&mudk avhvm jcif;jzihv f nf;aumif;? jrefrmwdo Yk nf ewfuu kd ;kd uG,cf MhJ uonf[k rSwfcsufcsEdkifonf/ jrefrmrsm;onf ordkif;OD;vlrsdK;rsm;enf;wl pMu0Vm? urÇmha&ajrawmawmifESihf &moDOwkwdkYudk pDrH tkyfpdk;&m pGrf;tif½Sifudk ,kHMunfcJhMu\/ jrefrmEdkifiH\ awmawmifxlxyf jrihfrm;jcif;ESihf vrf;yef;qufoG,frI cufcJ jcif;wdkYonf rsufarSmufacwf tcsdefwGifyif om"ujzpf\/ vGecf ahJ omESpaf ygif;rsm;pGmu qkv d Qif ,ckxufrsm;pGm ydrk ckd ufcJ ayrnf/ xkdodkYawmawmif a&ajrxlxyfeuf½Idif;aomaMumihf iSufzsm;rStp a&m*gb,xl ajymayrnf/ þtajctaewGif; 0ifa&mufvmaom vlrsdK;pkrsm; onf olwkdYrwwfpGrf; rodem;rvnfaom tajctaewdkYü tm;udk;&mESifY rSDcdk&m½SmcJhMu\/ þodkYjzihf rdrdwdkYvlrsdK;pkrS tm;udk;tm;xm;&aom MoZmtmPmBuD;oljzpfap? cGeftm; Av&J&ihfoljzpfap aovQif olwdkU\0dnmOfonf ewfjzpfum


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

157

olwkdYudk umuG,fapmihfa½Smufonf[k ,kHMunfcJhMu\/ tcsdKUonf awmawmifudk zefqif;apmihfa½Smufaom wefcdk;½Sif? v,f,mudk umuG,faom pGrf;tif½Sif? tdrf,mudk umuG,f½Sif? rdk;udk½Gmapaomt½Sif ponfjzihfpGrf;tif&Sif? wefc;kd &Sirf sm;udk ,HMk unfMu\/ þwefc;kd &Sirf sm;udk ,HMk unfu;kd uG,f yoylaZmfjcif;jzifY olwdkY\ tultnDESifY apmifrjcif;&í olwdkYudk r&dkaorsufuG,fjyKvQif olwdkY\aESmifh,Suf'ku©ay; jcif;cH&rnf[k ,HkMunfaMumuf&GHUMuavonf/ þ,kMH unfcsuu f ud;k uG,jf cif;? ylaZmfjcif;? qkawmif; jcif;rsm;jyKvkyf&rnf[k oifMum;ay;\/ þonfrSm avmu vlom;tm;vkH;\ cH,lcsufyifjzpf\/ rnfrQyifacwfordkif; aemufusaom ausmufacwfvlom;rsm;yifjzpfap þodkY,kH MunfcJh\/ wjznf;jznf;ESifY Ak'¨bmomonf jrefrmwdkY\MunfndK OD;xdyfxm;&mtjzpf aemufydkif;ü a&muf½SdvmcJh\/ Ak'¨bmom 0ifwo Ydk nf olw\ Ydk bd;k ? ab;? bD? biftqufqufu ,kMH unfchJ Muaom ewfudk;uG,fjcif;udk rpGefYEdkifMuay/ olwkdY\ tdrfOD;ü Ak'½¨ yk yf mG ;awmfukd qGr;f awmf? a&vJawmf? yef;? qDr;D ylaZmfvsuf wnfxm;udk;uG,faomfvnf; tdrfOD;cef;axmifhü iSufaysmyJG? tkef;yJGESihf pifNydKifwnfum ewfudkwnfxm;udk;uG,fMu\/ Ak'¨ bk&m;ESit Yf wl ylaZmf&mrsm; qufuyfwwfMuavonf/ ewfyGJ ESihf ewfylaZmfjcif;rsm;udk bk&m;yJGESihftNydKifusif;yMu\/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

158

pGr;f tif½iS w f pfyg;udk olwEYdk v S ;Hk om;rSm ,kMH unfaMumif; xif½mS ; avonf/ q&mawmfBuD; bD*rf;'uf rSwfcsufcscJhonfhtwkdif; jrefrmwdkYonf olwkdY\,kHMunf&mESihf vufawGUusihfaqmuf wnf&mwdkYü wpfcgwpf&H qefYusifbufjzpfaomfvnf;? teEÅ wefcdk;awmf½Sifac:bk&m;qdkonfhcH,lcsufonf olwkdY\ pdwf ESvkH;ü½SdaeMuonf/ þbk&m;qdkonhf yk*d¾Kvfonfom avmu pMu0Vmudk zefqif;tkyfpdk;Edkifoljzpfí vlom;\ aemufqkH; yef;wdkifjzpfonfudk vufcHMu\/ þcH,lcsuf? þpdwful; pdwfoef;onf olwkdY\ ,kHMunf&mbmomrS xGufay:vmjcif; r[kwfbJ tjcm;vlrsm;enf;wl vlom;obm0 arG;&myg cHpm; csufrS xGufay:vmjcif;om jzpfavonf/10 vlom;onf ol\ rjynhfpkHrI? tm;enf;rI? avmbESifh wPSmtpOf vTrf;rdk;rIaMumihf rMumcPtrSm;jyKvsuf w&m; aysmufaeapumrl? vlonf omrmeftm;jzihf ,kHMunfwwf aom owå0gomjzpf\/ vlYb0\tpp rjynfhpkHrI? tpOf vdktyfaerI? vlUb0ESihfvlU'ku©\ tpdk;r&rI? jynfh0pkHvifaom b0wpfcEk iS fh xm0&okcudk &vdpk w d w f aYkd Mumihf oef½Y iS ;f jrihjf rwf qkH;aom tjzpfawmf½Sifbk&m;udk tNrJ½SmazGMu\/ xdkt½Sifudk 10/ Bigandet P. A, The Legend of Godama, London, 1880, vol II, C.II, P. 55.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

159

tm;udk;vdk\/ cdkvIHvdk\/ ½Sdcdk;udk;uG,f o'¨gyGm;vdk\/ tqkH; tpGeq f &kd ygrl xdv k Ul arG;&mygqE´onf bk&m;odYk ra&mufapum rl bk&m;xuftawmftwefedrfhaomyk*d¾Kvf? t&m? owå0gudk bk&m;trSwfESihf ,kHMunfudk;uG,fyo½Sdcdk;onfrSm obm0 usay\/ xdkYtjyif tmyavwef rSwfcsufcsouJhodkY vltrsm;pk onf obm0tm;jzihf olwdkY\twGif;pdwfESvkH;0dnmOf\ vdt k yfr?I rjynhpf rHk EI iS fh [mvm[if;vif;jzpfraI Mumifh vlUtwGi;f pdwf ESvkH;0dnmOfü bk&m;qdkonfrSm r½SdbJuif;uGmaomtcg olwkdYonf olwkdY\tjyifrS t&m0w¬K? owå0g? vlyk*¾dKvfwdkYudk twGif;pdwfESvkH;0dnmOf\ qE´udkjznfhqnf;zdkY tpm;xdk;½Sm azGwwfMu\/11 tm;vHk;aom bmomw&m;rsm;uvnf; vlom;\ vuf&dStajctaeonf auseyfzG,fr&dSyg[k 0efcHMuygonf/ xkdYtjyif vlom;xkwpfckvHk;onf avmu\rwnfjrJrIrSm wnfjrJjcif;wpfckudk &SmaeMuavonf/ odkYaomf bmomrsm; tm;vHk;u tqHk;tpGefjynfYpHkonfU oabmwpfck&dSonfqdkwm yHko@meftrsdK;rsdK;ESifY vufcHMuygonf/12 11/ G. Appleton, Buddhism in Burma, Longmans, Green & Co. 1943, P. 10.

12/ csr;f ajrU&dyo f mq&mawmf/ Edik if jH cm;om; bke;f awmfMu;D wpfyg;\ Ak'b ¨ mom tjrif/ pmrsufESm 27/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

160

xdkYaMumifY ewfudkudk;uG,fjcif;onfyif jrefrmwdkY\ vlom;obm0cHpm;csufrS xGufay:vmjcif;jzpf\/ xdkacwf aemufusaom a½S;xkH;tpOftvmusihfpOfonf rSm;,Gif;ae aomfvnf; rnfolrQ zsufypf&ef rBudK;pm;ay/ Ak'¨omoem awmfyifvQif þjrefrmvlrsdK;wdkY,kHMunfcsufESihf usihfBuHcsufudk onf;nnf;cHaomfvnf; qefYusifrIrjyKay/ þonfrSm jrefrm wpfrsdK;om;vkH;\ vlom;obm0 arG;&myg cHpm;csufjzpfaom bk&m;udk ,kHMunfjcif;\ om"uwpfckyifjzpf\/ jrefrmwd\ Yk xd, k MHk unfjcif;udk Ak'b ¨ momonf vTr;f rd;k EdkifcJhaomfvnf; tpm;rxkd;EdkifcJhay/ xdkYaMumihf olwkdY\ ,kHMunfcsuftwkdif; quf\/ ewfudk;uG,fjcif;onf rSm;,Gif; ouJhodkY rjynhfpkHao;aMumif; rpOf;pm;rdMuay/ ewfonf t&mtm;vkH;\t½Sif? tjrihfqkH;? tjrwfqkH;? wefcdk;tBuD;qkH;? toefY½Sif;qkH;? tjynfhpkHqkH;jzpfaom txGwftxdyf? r[kwf ao;ay/ t&mtm;vkH;\ txGwftxdyfonf bk&m;wpfyg; wnf;om jzpf\/ xdkbk&m;odkYa&mufzdkY BudK;pm;&ef usefae onfudk owdrjyKrdMuao;acs/ jrefrmwkdYonf 'ku©a&mufcsdefü (odkY) tcuftcJ wpfckck ESihf BuHK&csdefwdkif;ü ]]jrwfpGmbk&m;u,fyg}}/ ]]bk&m; ryg}}[k qdw k wfMu\/ taMumif;wpfcck ak Mumihf xdwv f efv Y Qif yif ]]jrwfpGmbk&m;}}[k a,mif,rf;wwfMuonf/ tdrfaxmif


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

161

½Sifrrsm;onf olwkdY\cifyGef;rsm;&yfa0; wae&modkYoGm;vsuf tvkyfvkyfudkifaeMuvQif tdrfrSaeí ab;roD&efrcvdk&m yef;wkdif;a&mufzdkY bk&m;udkwdkifwnfí qkawmif;wwfMu\/ awGUcgp? cspfBudKufump vli,fESihf vkHrysKdwdkYonfyif þb0ü wlESpfudk,fa&pufqkHí aygif;oif;Edkif&ygapaMumif; bk&m;udk wdkifwnfí qkawmif;Mu\/ rdwfaqGrsm;yif wpfOD;uaemuf wpfOD;tzdkY tjyeftvSefarwåmydkY qkawmif;ay;wwfMu\/ oufBuD;½G,ftdkrsm;ESifh rdbrsm;wdkYonf rdrdwdkYom;orD;ajr;jrpf rsm;tm; touf ½ S n f u mtemrJ h í ab;roD & ef r c 'k u © uif;apaMumif; qkawmif;ay;wwfMu\/ jrefrmwpfrsdK;om;vkH;\ pdwfESvkH;0dnmOfü tukodkvf rSeo f rQukd a½Smif½mS ;vdí k ukov kd rf eS o f rQukd aqmifxm;usiv fh kd Mu\/ ukodkvft00onfom teEÅwefcdk;awmf½SifjrwfpGm bk&m;ocif\w&m;awmfjzpf\[k i,fi,fuyif oifMum;ol r½Sad pumrl odxm;cHpm;wwfMu\/ þonfrsm;rSm jrefrmwd\ Yk arG;&mygcHpm;csufESihf bk&m;qdkaom t&m&mwdkY\txGwf txdyftzsm;udk ,kHMunfjcif; om"ursm;jzpfavonf/ þuJhodkY jrefrmwdkY\ bk&m;udk ,kHMunfcsufESihf ½SmazG Mujcif;udk jrefrm&mZ0ifü xifxif½mS ;½Sm;awGUEdik \ f / (18)&mpk ESpf tukefydkif;avmufu jrefrmjynfü Zdk'D (Zodi) ESihf y&rwf (Paramat) *dkPf;ESpfck ay:cJhjcif;uyif þtcsuf\ om"u jzpfygonf/ Zdk'DwdkUonf &mpkESpf (18) tukefcefUu pcJh\/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

162

xdo k w l o Ykd nf vl\ oHo&mvnfjcif;udjk iif;í? vlonf aovQif aoNyD;csif; xm0&qkESihf xm0&qkH;½IH;jcif; ESpfckom½Sd&rnf[k ,kHMunf vufcH\/ þavmu urÇmonf olUtvdktavsmuf obm0twdkif; jzpfay:vmjcif; r[kwfouJhodkU vlUpdwfxif aMumifh jzpfay:vmjcif;vnf; r[kwfay/ wefcdk;pGrf;tm; Bu;D rm;í touf½iS af omwefc;kd &Sirf S zefqif;xm;jcif; jzpf\[k ,kHMunfMu\/ olwkdYonf apwD? ykxdk;? ½kyfwk? qif;wkrsm;? bkef;BuD;rsm;? ausmif;uefrsm;udk vufrcHMuay/ odkYaomf yd#uwfokH;ykHrS wcsKdUaomusrf;pmawmfrsm;udk vufcHí olwdkYbmomoifhavsmfovdk t"dyÜg,fjyefqdkMuavonf/ q&mawmf refaw*g;Zm;tqdkt& jrefrmwdkYonf tpuyif wefcdk;awmfteEÅt½Sif bk&m;qdkonfudk ,kHMunfMuaom aMumihf olwdkU\ oGefoifcsufudk trsm;wdkYonfvufcHí olwdkY aemufvdkuf rsm;pGmwdk;yGm;vmMu avonf/ odkYaomf 17631776 ckwGif eef;pHaom qifjzL½Sifrif;\ acsrIef;rIudk rsm;pGm cHcJhMu&\/ tcsKdUwdkYudk axmifoGif;tusOf;csxm;\/ tcsKdU wdo Yk nf ñ§O;f yef;jcif;'PfrcHEikd í f olwYdk ,kMH unf&mudk pGev Yf w T f Mu\/ odaYk omf tcsKUd wdUk onf olw, Ykd MHk unf&mESihf oGeo f if&mudk rpGefYypfyJ taocHoGm;Mu\/ xdkolwkdYonf EkdifiHa&;udk pdwfr0ifpm;Muay/ trsm;pk onf ukefonfrsm;jzpfí wpfOD;ESifhwpfOD; ulnDwwfMu\/ olwkdY\,kHMunf&mudk tjcm;olrsm;tm;oGefoifvsuf olwdkY\


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

163

toif;tzGJUxJodkY0ifvmap&ef pdwfxufoefMu\/ odkYaomf bk&ifrsm;\ ESdyfpufrI'PfudkrcHEkdfifMuí xifxif½Sm;½Sm; rusiEhf idk Mf ubJ wcsKUd onf wdww f qdwo f 0kd u S pf mG olw, Ydk MHk unf csut f wdik ;f usiahf qmufwnfMu\/13 q&m qaumh tqdt k & þ*dkPf;onf 1800 ckESpf tukefydkif;avmuftxd½SdaecJh\/ txl;ojzihf þ*dkPf;udk ½Srf;jynfe,f erf;crf;a'oü awGU& \[k qdkygonf/14 (19)&mpkESpftpydkif;ü y&rwf (Paramat)*dkPf;onf rif;w&m;[k xif½Sm;aom bkd;awmfbk&m;vufxuf (17811819)ü pcJh\/ y&rwf*dkPf;udk qifjzLuRef;rS bkef;BuD; ½Sifwaygif (Shin Tabaung) u wnfaxmifcJh\/ y&rwfwdkYonf twkvH? twkrJh? teEÅwefcdk;awmfESihf jynfhpkHaom ]] a½TÓPf awmf½iS }f }wpfyg;½S&d rnf[k ,kMH unfMu\/ xdk ]]a½TÓPfawmf½iS }f } onf tptqHk;r&dSbJ xm0&wnfawmfrl\/ vlonf xdk a½TÓPfawmfrS zefqif;xm;jcif;jzpfí aoNy;D aemuf b0onf NyD;qkH;roGm;bJ qufvuftouf½SifaMumif; ,kHMunfMu\/ olwdkYtwGuf Ak'¨qdkonfrSm ]]OmPfawmf&Sif? ynm&Sif (the wise)}}[k t"dygÜ ,f&jSd y;D ? &Siaf *gwronf ]]a½TÓPfawmf½i S }f }\ 13/ Cf., Renzo Carmignani, La Birmania, Roma, 1950, cap. ix, p. 145; Vincenzo Sangermano, Relazione del Regno Birmano, Roma, 1833, p.135. 14/ J. G. Scott, Burma, 1911, P. 378.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

164

y#doaE¨cHum vltjzpfarG;zGm;cHjcif; jzpf\/ xdkUaMumifhom vlwUkd rsupf Ed iS hf t&Sijf rwf\ (5)yg;aom cE¨mawmfwUkd udk awGjY rif EdkifMujcif;jzpfonf/ trSefpifppfwGifrl jzLpifjrifhjrwfaom OmPfoufoufrQomjzpf\/ y&rwfwkdUonf apwDykxkd;rsm;? qif;wk&kyfxk&kyfyGm; rsm;a&SUwGif qkawmif;udk;uG,fjcif;udk qefYusifMu\/ avmu rsufpdESifhrjrifEdkifpGrf;aom ]]a&TOmPfawmf&Sif}} xHawmfodkUom qkawmif;&efvdkonf[k oifMum;Muavonf/ (10)yg;oDv aqmufwnfMuonf/ bk&m;? w&m;? oHCmESifh £wdydaom udk &Gwq f u kd m bm0emyGm;Muonf/ odUk aomf bk&m;ausmif;uef wGif r[kwfbJ? uGif;jyifwGifjzpfap? awmxJwGifjzpfap &Gwfqdk Muavonf/ olwdkY\oGefoifcsufudk Ak'¨bkef;BuD;trsm;pku wdkuf cku d q f efu Y siMf u\/ odyYk ifaomfvnf; ,kMH unforl sm;pGm ½Scd \ hJ / jynfjrKd UwGif trsm;pk&aSd ecJah Mumif; od&ygonf/ odaYk omf olwu Ykd kd Ak'¨bmom0ifwdkYu olwkdY\bmomrS xkwfy,fxm;Muav onf/15 15/ Cf: Shwe Yoe, The Burman: His Life, His Notions, London, 1910, P. 147-149; R.Carmignani, La Birmania, op. cit, p. 146, nota I.; Yule H, A Narrative of the Mission to the Court of Ava in 1855, Calculata, 1857, pp. 241 - 242; J. G. Scott, Burma, London, 1911, P. 377.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

165

þ*dkPf;ESpfckonf jrefrmwdkY\ teaEÅm? teEÅ? tpd aEÅ&? tyÜar,s? twktEdIfif;r½Sdaom? pOf;pm;í rrSDEdkifaom? xm0&uwnfawmfral om wefc;kd awmf½iS f (odrYk [kw)f bk&m;udk ,kHMunf½SmazGMujcif;\ om"uyif jzpfavonf/ jrefrmhpum;wGif wcsdKUpum;vkH;rsm;jzihf jrefrmvlrsdK; wd\ Yk bk&m;udk ,kMH unfjcif;ESifh xdb k &k m;udk ½SmazGaeMuaMumif; xif½mS ;avonf/ Oyrm c&pf,mefw\ Ykd ,kMH unfcsujf zpfaom bk&m;onf avmu,pMu0VmESihf ½Sd½SdorQwdkYudk (Ex nihilo out of nothing) wefc;kd awmfEi S fh bmqdb k mrS r½Sjd cif;uae zefqif;awmf rl o nf q d k w mud k ol w k d Y w G u f r xl ; qef ; ay/ ,k H M unf M u\/ xdkwefcdk;awmfudk 0dokaMumifewf (Spirt Wi -Thu - Kyoung)udk &nfñTef;avh½Sd\/ jrefrmwdkY\pum;ajyrsm;üvnf;aumif;? uAsmvuFm rsm;üvnf;aumif;? aumif;uifrSMu,frsm;? zdk;a½Tvrif;ESihf eu©wfwm&mrsm;udk wefcdk;awmf&SifrS zefqif;xm;ayaMumif; &nfñTef;í a&;om;pyfqdkMu\/ þonfrsm;rSm jrefrmwdkY\ ESvHk;oJyGwfwGif oefY½Sif;jrihfjrwfqkH;aom tjzpfawmf½Si?f t&mowå0gwdkY\ zefqif;½Sif? vlwpfOD;pD\ t½Sifocif? jrwfpmG bk&m;ocifukd ,HMk unfjcif;om"ursm;yif jzpfavonf/ wpfcgwpf&H aus;vufawm½GmwGif c&D;oGm;vmygu [efaqmifrIuif;í az:a½G½dk;om;Muaom ½Gmom;rsm;onf wjcm;bmomrwlaomolrsm;udk ]]igwdb Yk &k m;onf rif;wdYk bk&m;


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

166

vdyk J aumif;jrwfawmfryl gw,f/ aemufq;Hk rawmh bk&m;qdw k m twlwlyJ}} [k ajymqdkavh½SdMuygw,f/ wcsdKUuvnf; ]]igwdkY b,fbmomyJ ud;k uG,Mf uud;k uG,Mf u? aemufq;Hk rawmh bk&m; qdw k m wpfqw l nf;ygyJ}} [kvnf; ½d;k ½d;k om;om;yGiyhf iG v hf if;vif; ajymwwfMuygw,f/ jrefrmrsm; bk&m;udk ,kHMunfMujcif;\ 0efcHcsufrsm;ygay/ pma&;q&mr atAD;a*swdk;yvZf\ ]]ta½SUwdkif;rS cH,lcsufrsm;}}trnf½Sd pmtkyfü jrefrmwdkYtaMumif;udk ,ckvdk a&;xm;\/ ]]þolrsm;\ ,kMH unf&mAk'b ¨ momü bk&m;qdw k m r½Sd? qkawmif;arwåmonf tusdK;r½Sd[kqdkaomfvnf; rdk;onf; xefpGm½Gmí jrpfa&BuD;um NrdKU½Gmaus;vuftkwf½dk;? ½Gm½dk; usdK;aygufí pyg;usDrsm; a&arsmaomtcg? uRJ? EGm;? jrif;? Muuf r sm; a&arsmygoG m ;aomtcgrsm;wG i f jref r mwd k Y \ toJESvkH;ü wpfOD;OD;\tultnDudkarQmfudk;rdMu\/ OykofaeY u bkef;BuD;ausmif;rSm emMum;cJh&aomw&m;udk rpOf;pm; Ed k i f M uyJ aumif ; uif u d k a rmf M unh f u m vuf E S p f j zmtk y f r d k ; 'l;wkwfNyD; tBudrfBudrfqkyefrdMu\/ ,refaeYu yef;Eka&mif vTrf;aeaom ½Ir0om;&wemudk &if0,fydkufum rdwfaqGrsm; ESihf &,farm0Hh<um;cJhao;\/ ,aeYwGifrl cspfcspfawmuf yl a vmif u mtzsm;wuf v suf jzLzwf j zLa&mf j zpf a eaom om;i,fudk ESD;acgufzsmay:ü odyfxm;&if;? om;i,faxG;\


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

167

wkefcsdtoHjzihf idk,dkoHudkMum;&if; ylaqG;aeaomrdcifonf AdaE¨mq&m\ aq;pmudv k nf;rpOf;pm;tm;? ynm½Sb d ek ;f Bu;D \ w&m;pum;udkvnf; ESvkH;roGif;EdkifyJ? aoG;qkwfaeNyDjzpfaom om;i,fudk &if0,fydkufum teD;½SdapwDodkY tajy;oGm;í om;i,fudkajray:cs&if; rsuf&nfoGef;NzdK; idk,dkqkawmif;av awmh\}}/ aeYpOfeHeufa0vDa0vif; MuufiSufrEdk;cifuyif td y f & mxum? qG r f ; awmf c suf í td r f O D ; cef ; rS b k & m;pif ü aomufawmfa&vJawmfESihf qGrf;awmfuyfjcif;onf jrefrm tdrfaxmif½Sifrrsm;\ aeYpOfav;pmzG,fMunfndK0wfjyK&m wpfckyifjzpf\/ qGrf;awmfuyfNyD;onfESihf bk&m;pifudk½Sif;&if; qDrD;ylaZmfwwffMu\/ vSLxm;&mbk&m;yef;udk a&opfvJum eHeufapmapm arwåmydkY trQa0wwfMu\/ OykofaeY&ufrsm;ü apwDykxdk;odkYoGm;um yef;? qDrD;ESihftarT;eHYomudk rD;½IdUylaZmf Mu\/ þMunfndK&mrsm;ESifY tavYtusifYrsm;udk avYvm jcif;jzifU jrefrmwdkYonf touf½Sifaombk&m;udk ,kHMunfMu aMumif; awGU&\/ touf½Sifvsuf pdk;pHawmf rlaombk&m; omvQif vlwdkYylaZmfaomqGrf;awmfudkvnf;aumif;? qDrD;? yef;awmfudkaomfvnf;aumif;? vufcHEdkifrnfh ,kHMunf&myif jzpf\/ ,dk;',m;rS bkef;BuD;Ak'¨'gqm\ tqdk& Ak'¨bmom


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

168

0ifrsm;onfvnf; bk&m;udk ,kHMunfMu\/16 xdaYk Mumihf jrefrmjynfwiG ;f rSw D if;aexdik Mf uaom jrefrm vlrsKd ;rsm;wdo Yk nf wefc;kd awmfteEÅt½Siu f kd ,kMH unfMuygonf?? xdkwefcdk;awmf½SifjrwfpGmbk&m;ocifonf olwkdYudk ulnD rdIif;rawmfrlaMumif; arQmfvifhMuygonf?? xdkjrwfpGmt½Sifonf olwkdY\ qkawmif;oHudk em;anmif;awmfrlaMumif; vufcHMu ygonf/ xdkjrwfpGmbk&m;ocifü olwdkYonf xm0&okcawmf udk &EkdifaMumif; 0efcHMuygonf/ xkdt½Sifjrwfonfom wefc;kd awmf&iS f bk&m;ppfjzpfaMumif;udk olwEYdk v S ;Hk oJyw G üf tpOf ,kHMunf0efcHMuonf[kom qdk&ygawmhrnf/ t t t t t t t t t

God bless Myanmar.

rEÅav; 10/ 11/ 2000

16/ B. Buddhadasa I, Christianity and Buddhism, Bangkok, 1967, P. 3.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

169

usrf;udk;pm&if; (1) Albert the Great, St., Summa theologica, I, tract. (Borgnet). Appleton, G., Buddhism in Burma, Longmans, Green & Co. 1943.

Aquinas, Thomas, St., Summa contra Gentiles, by Vernon J. Bourke, University of Notre Dame, Notre Dame, 1975. ————————, Summa theologiae, vols. 3, trans. by Fa thers of the English Dominican Province, Benziger Broth ers, Inc., New York, 1949. Aristotle, The Works of Aristotle, vols. 11, trans. by R. B. Hardic and R. K. Gaye, ed. by W. D Ross, Clarendon Press, Oxford, 1931. Ba Shin, The Lokahteik Pan. Early Burmese Culture in a Pagan Temple, The Burna Historical Commission, Rangoon, 1952. Berry, T., Religions in India: Hinduism, Yoga, Buddhism, The Bruce Pub., New York, 1971. Bigandet P. A, Bp., The Legend of Godama, London, 1880.

Blagden, C.O., Epigraphia Birmanica, vols. 4, Rangoon, 1929-34.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

170

Buddhadasa I, B., Christianity and Buddhism, Sublime Life Mission, Bangkok, 1967.

Bultman, R., Glauben and Verstehen, Tubingen, 1965. Carmignani, R., La Birmania, Roma, 1950.

Dumoulin, H., Christianity Meets Buddhism, trans. by John C. Maraldo, Open Court Publishing, La Salle, Illinois, 1974. Elders, L. J., Aristotle’s Theology, Assen, 1972. ———————, The Philosophical Theology of St. Thomas Aquinas, E. J. Brill, New York, 1990. Eliade, M., Patterns in Comparative Religion, Sheed and Ward, London, 1958, 1993. Farrer, A., Finite and Infinite, Wertminster, 1943. Glasenapp H. Von, Buddhism, A Non-Theistic Religion. With a Selection from Buddhist Scriptures, London, 1970. Harré, R., The Philosophies of Science. An Introductory Survey, Oxford, 1972. Harvey, P., An Introduction to Buddhism, Cambridge University Press, Cambridge, 1990. Humphres, C., Buddhism, Penguin Books, New York, 1951-1978. Jaki, S., The Road of Science and the Ways to God, Chicago, 1978. Jung, K., Modern Man in Search of a Soul, New York, 1933. King, W. L., A Thousand Lives Away, Oxford, 1964.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

171

Kloetzli, R., Buddhist Cosmology, Delhi, 1983. Koren, H. J., Intr oduction to the Science of Metaphysics, B. Herder Book, London, 1964. Le May, R., “The Cultural Background of Burma”, in Marg di Bombay, vols 9, June, 1956. Le May, R., The Culture of South-East Asia, George Allen & Un Wine, London, 1954.

Macquarrie, J., Ha senso parlare di Dio? Studio sul linguagio e sulla logica della teologia, Torino, 1969. Marasinghe M. M. J., Gods in Early Buddhism, Colombo, 1974. Marshall, G. N., Buddha, the Quest for Serenity, Beacon Press, Boston, 1987. Narada, The Buddha and His Teaching, Colombo, 1973. Noort, V. G., ‘’The True Religion”, in Dogmatic Theology, Vol. I, The Newman Press, Westminster, 1955. Plato, Republic, trans. by D. Lee, Penguin Classics, New York, 1974. Platone, I dialoghi, tra. it. di Enrico Turolla, Milano, Roma, 1953. Rahula, W., What the Buddha Taught, 2nd ed., Grove Press, New York, 1974. Ranasinghe, C. T., The Buddha’s Explanation of the Universe, Colombo, 1957. Sangermano, V., Relazione del Regno birmano, Roma, 1833.

Schmidt, W., “Der Ursprung der Gottesideee. Eine weiter führende Ueberschau”, in Anthropos , 16 / 17 (1921, 1922).


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

172

Shin, Ba, The Lokahteik Pan. Early Burmese Culture in a Pagan Temple, The Burmese Historical Commission, Rangoon, 1952. Scott, J. G., Burma, 1911. Shwe Yoe, The Burman: His Life, His Notions, London, 1910.

Smart, Ninian, “Religion”, in A New Dictionary of Christian Theology, ed., by Alan Richardson, John Bowden, SCM Press, London,1989. Soderblom, N., Das Werden des Gottdsglaubens, Untersuchunger uber die Anfange der Religion, 1916. Story, F., Gods and the Universe in Buddhist Perspective. Essay on Buddhist Cosmology and Related Subjects, Kandy, 1974. Stunpf, S. E., Philosophy: History & Problem, 4th ed, McGrawHill, New York, 1989-1971. Taw Sein Ko, Burmese Sketches, Vols. 2, Rangoon, 1913. Than Tun, Dr., History of Buddhism in Burma, (Ph.D. Thesis), University of London, 1956. White, V., God and the Unconscious, London, 1952. Yule H, A Narrative of the Mission to the Court of Ava in 1855, Calculata, 1857.

Zago, M., Buddhismo e Cristianesimo in Dialogo, Citta’ nuova, Roma, 1985. Zorzi, A., Ferrero, P., Tu sei il Cristo: Alle origini del falto Cristiano, PIEMME, Sasale Monfferrato (AL) , 1990.


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

173

(2) ¨ momtjrif csr;f ajrU&dyo f mq&mawmf/ Edik if jH cm;om; bke;f awmfBu;D wpfyg;\ Ak'b tar; tajzrsm;/ jr0wDykHESdyfwdkuf/ &efukef/ 1993/ oJukef;t½SifÓPdó&/ Ak'k¨0g' tajccHoabmw&m;rsm;/ atmifcsdKa|; yHkESdyf wdkuf/ &efukef/ 1985/ / Ak'¨bmomonf &Dav;*sif;ac:onfU bmoma&;rsdK; r[kwf/ &efukef/ 1983/ vsefZmxef;/ zefqif;&Sif xm0&bk&m; &dSovm;/ rEåav;jrdKU/ 1983/ G pf u Hk sr;f ? twGJ 14/ pmayAdrmef OD;atmifaomf/ [ef;vif;NrKd Ua[mif;/ (jrefrmYp, ykHESdyfwdkuf/ &efukef/ 1975)/ a'gufwmausmo f uf/ jynfaxmifpjk refrmEdik if o H rkid ;f / jynfoYl ypön;f aumfyakd &;½Si;f / &efukef/ pmrsufESm 26-27/ OD;azarmifwif? jrefrmEdik if o H rkid ;f / (jrefrmpG,pf u Hk sr;f ? twGJ (10)? &efuek /f 1975)/ armifboef;/ ausmif;okH;jrefrm&mZ0if/ (&) Mudrfajrmuf yHkESdyfjcif;/ 1951/ armift/YH Ak'o ¨k moemawmf 2500 c&D;/ omoema&;OD;pD;Xme/ &efuek /f 1995/ OD;a&Tatmif/ twÅ0g'rS tewÅ0g'odkY c&D;pOf/ &mjynfYpmtkyfwdkuf/ &efukef/ 1998/ ndak omif;/ bmomMu;D av;ck tESpo f m&rsm;/ *spw f ;l ryHEk ydS w f u kd /f &efuek /f 1990/ Ak'k¨0g' jyóemrsm;/ a&T[oFmyHkESdyfwdkuf/ &efukef/ 1974/ jrefrmYpG,fpHkusrf;/ jrefrmEdkifiH bmomjyefpmaytoif;/ &efukef/ 1964/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

174

[Hom0wDOD;b&if/ jrefrmpm tajcjyusrf;/ at;at;pmaywdkuf/ &efukef/ 1967/ xD;csdKifYjrdKUwnfawmq&mawmf t*¾r[m o'¨r®wdu"Z/ ,aeY Akk'k¨0g'qdkif&m tar; tajzrsm;/ trSwfpOf 1/ &efukef/ 1995/ OD;zdk;vwf/ jrefrmpum;tzGifYusrf;? ynmeE´myHkEdSyfwdkuf/ &efukef/ 1963/ a'gufwm oef;xGe;f / topfjrif Armordik ;f / okc0wDyEkH ydS w f u kd /f rEåav;/ 1975/ ynma&;0efMu;D Xme? tqifjrifyY nmOD;pD;Xme/ jrefrmtu©&myHk jrefrmausmufpm ydkYcscsuf (wwd,ESpf0dZÆmoifwef;? jrefrmpmtxl;jyK? ta0;oifwuúov kd )f / wuúov kd b f momjyefEiS Yf pmtkyx f w k af 0a&;Xme/ 1996/ f u kd /f &efuek /f q&maomif;vGif/ jrefrmtu©&maA'/ a'vDa*ZufyEkH ydS w oD&dysHcsD OD;omjrwf/ ayg&mPpum; tbd"mef/ [Hom0wDyHkESdyfwdkuf/ &efukef/ 1961/ aiGa'gif;jzL/ jrefrmpmoHuaJG Mumif;wl a0g[m&rsm;/ a'vDa*ZufyEkH ydS w f u kd /f &efukef/ 1958/ aZmf*sD/ &opmaytzGifh/ &opmay/ &efukef/ 1966/ armifcifrif ("EkjzL)/ a½S;acwfjrefrmh *EÅ0ifpmay (*EÅ0ifpmay pmwrf;rsm;)/ pmayAdrmefxkwfjynfolYvufpJGpmpOf?/ &efukef/ 1992/ kd jf refrmowfñeT ;f usr;f / &efuek w f uúov kd f pmtkyx f w k af 0jzefcY saD &; OD;0ef/ wuúov aumfrwD/ &efukef/ 1963/ toQifOuúX/ urÇmYtbd"r®mvufpJG (Hand Book of Philosophy)) jynfawmfMuufoa& ykHESdyfwdkuf/ &efukef/ 1959/ 1967/


vlwdkU\ bk&m;&SmazGjcif;c&D; E

175

qufvufxkwfa0rnfhpmtkyf rmuk ('óe)

&Sio f efxu kd o f nfh vlb Y 0 W b0rSm aemufq;kH yef;wdi k rf &do S í wd;k wufajymif;vJjcif; r&dES idk zf ;l / ypfrw S q f w kd mom r&d&S if

yef;wdik u f akd &mufr,f ra&mufz;l qdw k m rajymEkid zf ;l / r vlUb0udk bmtwGufeJYrS t&HI;rcHoifhzl;/ vltoufudkvnf; wefzdk;xm;&r,f/ q pm&dwjå yKjyif&mrSm trSm;udak wGU&if ole Y mrnf&if;twdik ;f ac:Edik &f r,f/

olUemrnfq;kd twdik ;f ac:Edik &f r,f/ u udk,fha&SUrSm rdk;ukwfpuf0dkif;MuD; &dSaew,f/ tJ'Drdk;ukwfpuf0dkif;MuD;udk b,fawmhrS

ud, k v hf ufex YJ Ed ikd rf mS r[kwaf yrJh xdEikd &f ifawmh taumif;qH;k aygh/


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.