Ηµ/νία: 19/02/2016 Α. Π.: ΥΠΠΟΑ/Γ∆ΑΜΤΕ/∆ΑΑΜ/35874/3182/250 Απάντηση στο έγγραφο: ΥΠΠΟΑ/Γ∆ΑΜΤΕ/∆ΑΑΜ/35874/3182/250
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΑΝΑΣΤΗΛΩΣΕΩΣ ΜΟΥΣΕΙΩΝ & ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ Δ/ΝΣΗ ΑΝΑΣΤΗΛΩΣΕΩΣ ΑΡΧΑΙΩΝ ΜΝΗΜΕΙΩΝ Ταχ. Δ/νση Ταχ. Κώδικας Πληροφορίες Τηλέφωνο Fax E-mail
: Πλ. Καρύτση 12 : 105 61 – Αθήνα : Σ.Σπυροπούλου : 210-32.26.203 : 210-32.40.087 : sspiropoulou@culture.gr
Αθήνα, 18 Φεβρουαρίου 2016
Αριθ. Πρωτ.. ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΜΤΕ/ΔΑΑΜ/
ΠΡΟΣ: Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς
ΘΕΜΑ: Σχετικά με δημοσίευμα στην εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ για το ναό Επικούριου Απόλλωνα. ΣΧΕΤ.: Η από 01/02/2016 ηλεκτρονική επιστολή σας. Σε συνέχεια δημοσιεύματος αναφορικά με την πορεία των εργασιών στο ναό του Επικούριου Απόλλωνα και τα προβλήματα φύλαξης του αρχαιολογικού χώρου σας γνωρίζουμε τα ακόλουθα: Α. ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΗΛΩΣΗΣ Α.1. Κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1980 ελήφθησαν τα πρώτα άμεσα μέτρα προστασίας του Ναού και συγκεκριμένα: - ο ναός καλύφθηκε με προσωρινό στέγαστρο προστασίας, - τοποθετήθηκε στο ναό αντισεισμικό ικρίωμα, - εγκαταστάθηκε σύστημα αντικεραυνικής προστασίας και - κατασκευάστηκε περιμετρικά σύστημα απορροής των ομβρίων. Τα ανωτέρω μέτρα ελήφθησαν για την προσωρινή «θωράκιση» του μνημείου, ανέκοψαν την επιδείνωση της κατάστασης διατήρησής του και απομάκρυναν το ενδεχόμενο καταρρεύσεων. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 ολοκληρώθηκαν οι βασικές μελέτες αποκατάστασης του ναού του Επικούριου Απόλλωνα, οι οποίες εκπονήθηκαν από τα τότε μέλη του τεχνικού γραφείου της ΕΣΝΕΑ (κ. Δημοσθένη Σβολόπουλο, αρχιτέκτονα, κ. Κώστα Παπαντωνόπουλο, πολιτικό μηχανικό, και κ. Παναγιώτη Θεουλάκη, μεταλλειολόγο μηχανικό), οι οποίες και εγκρίθηκαν κατόπιν θετικής γνωμοδότησης του ΚΑΣ το 1997. Το σύνολο του έργου διαιρέθηκε σε δύο μεγάλα προγράμματα, πρώτο αυτό που αφορά στην αποκατάσταση της περίστασης και δεύτερο αυτό που αφορά στην αποκατάσταση του σηκού. Συγκεκριμένα για την περίσταση προτάθηκε: - Καταβίβαση των επιστυλίων και των αντιθημάτων τους. - Μετακίνηση των κιόνων, ολόσωμων. - Αποσυναρμολόγηση της κρηπίδας μέχρι και το επίπεδο της ευθυντηρίας. Τοποθέτηση παρεμβλήματος από κατάλληλο υλικό μεταξύ ευθυντηρίας και βράχου ή ευθυντηρίας και άνω στάθμης θεμελίωσης. - Στερέωση του δυτικού θεμελίου. - Δομική αποκατάσταση και συντήρηση των λίθων. - Ανάταξη της κρηπίδας με ταυτόχρονη τοποθέτηση νέων συνδέσμων από τιτάνιο. - Επαναφορά των κιόνων και των επιστυλίων, με αντικατάσταση των κιονόκρανων ή των επιστυλίων που έχουν υποστεί ανεπανόρθωτες βλάβες. Τοποθέτηση συνδέσμων από τιτάνιο. Για τον σηκό προτάθηκε:
-
Αποσυναρμολόγηση των τοίχων μέχρι το επίπεδο του τοιχοβάτη. Δομική αποκατάσταση και συντήρηση των λιθοπλίνθων. Ανασύνθεση των τοίχων, με ταυτόχρονο εφοδιασμό τους με νέα συνδετήρια από τιτάνιο.
Το πρόγραμμα της περίστασης χωρίστηκε σε 5 υποπρογράμματα με πρώτο την αποκατάσταση του βόρειου πτερού (κατόπιν ειδικής μελέτης που εγκρίθηκε το 2000 και 2001). Το έργο χρηματοδοτήθηκε από το ΚΠΣ 2000-2006 και από τον Ιούλιο του 2009 εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ. Οι εργασίες ξεκίνησαν το 2001 με την καταβίβαση επιστυλίων της ΒΔ γωνίας και βρίσκεται σήμερα κοντά στο τέλος του. Συνοπτικά οι εργασίες που έλαβαν χώρα είναι: -
Αποξήλωση 15 επιστυλίων και αντιθημάτων από το βόρειο τμήμα του ναού. Απομάκρυνση ολόσωμων των 10 βορειότερων κιόνων της περίστασης, που τοποθετήθηκαν προσωρινά σε βάσεις από οπλισμένο σκυρόδεμα εντός του στεγάστρου Αποσυναρμολόγηση των 3 αναβαθμών της κρηπίδας και της ευθυντηρίας. Αρχιτεκτονική και φωτογραφική αποτύπωση κάθε μίας από τις παραπάνω στρώσεις πριν από την αποξήλωση. Αποκατάσταση της ακεραιότητας των αποσυναρμολογημένων λίθων. Συντήρηση λίθων με καθαρισμούς από χωμάτινες και βιολογικές επικαθίσεις, πληρώσεις και σφραγίσεις ρωγμών, συγκολλήσεις μικροθραυσμάτων και μικροσυμπληρώσεις με τεχνητό λίθο. Αποκατάσταση της θεμελίωσης Επανατοποθέτηση των λίθων της κρηπίδας και αποκατάσταση της οριζόντιας σύνδεσής τους με 104 νέους συνδέσμους από τιτάνιο. Επανατοποθέτηση βατήρων και μετακιονίων πλακών. Επανατοποθέτηση των 5 κιονοκράνων του βόρειου πτερού και σύνδεσή τους με τους κίονες με τη χρήση νέων πόλων και εμπόλιων από τιτάνιο. Επανατοποθέτηση 4 αποκατεστημένων επιστυλίων του βόρειου πτερού.
Οι εργασίες στο βόρειο πτερό έχουν σχεδόν ολοκληρωθεί Α.2. Με το υπ’ αριθμ. 106/9-3-2015 έγγραφο η (ΕΣΝΕΑ) μας διαβίβασε για εισαγωγή στο ΚΑΣ τη μελέτη «Επέμβαση στις μακρές πλευρές και αναστήλωσης λίθων στο βόρειο επιστύλιο στο ναό του Επικούριου Απόλλωνος,» η οποία εκπονήθηκε από τον κ. Κων/νο Παπαδόπουλο, πολιτικό μηχανικό και την κ. Βασιλική Σαββατιανού, αρχιτέκτονα μηχανικό, και αποτελεί συνέχεια του έως σήμερα υλοποιημένου έργου αποκατάστασης του μνημείου. Η μελέτη εγκρίθηκε με την υπ’ αριθμ. ΥΠΟΠΑΙΘ/ΓΔΑΜΤΕ/ΔΑΑΜ/ΤΜΑΜ/ 248275/22244/1944/615/21-09-2015 Υ.Α. και προβλέπει τα ακόλουθα: -
-
Αποκατάσταση των μακρών πλευρών του μνημείου. Η επέμβαση προτείνεται να γίνει σε 3 φάσεις παράλληλα κάθε φορά στην ανατολικό και τον δυτικό πτερό. Συγκεκριμένα: 1η φάση: από 3ο έως και 6ο από Β. κίονα της ανατολικής πλευράς και από 3ο έως και 5ο κίονα της δυτικής πλευράς. 2η φάση: από 7ο έως και 9ο από Β. κίονα της ανατολικής πλευράς και από 6ο έως και 9ο κίονα της δυτικής πλευράς. 3η φάση: από 10ο έως και 13ο από Β. κίονα της ανατολικής πλευράς και από 10ο έως και 13ο κίονα της δυτικής πλευράς. Επανένταξη στο βόρειο πτερό των επιστυλίων Ε.Β4 και Ε.Β3 και του αντιθήματος Α.Β2.
Β. ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΣΤΕΓΑΣΤΡΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΚΑΙ ΦΥΛΑΞΗΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ Αναφορικά με την αντικατάσταση του υφιστάμενου στεγάστρου προστασίας, παρά το γεγονός ότι δημοπρατήθηκε το έργο «Προμήθεια και Εγκατάσταση Νέας Μεμβράνης και Νέων Μεταλλικών Στοιχείων στην Ανωδομή του Στεγάστρου Προστασίας του Ναού του Επικούριου Απόλλωνα» από τη ΔΙΠΚΑ στο πλαίσιο του ενταγμένου στο Ε.Π. «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα» του ΕΣΠΑ 2007 – 2013 έργου «Αποκατάσταση βορειοτέρων τμημάτων μακρών πλευρών ναού Επικούριου Απόλλωνα Βασσών» με προϋπολογισμό 120.000,00 ευρώ, ματαιώθηκε
η συμβασιοποίησή του (ΑΔΑ Απόφασης: 7ΔΖΣ4653Π4-85Ι), επειδή ο προβλεπόμενος από την Διακήρυξη συμβατικός χρόνος εκτέλεσης και ολοκλήρωσης της προμήθειας (6 μήνες από την υπογραφή της σύμβασης), υπερέβαινε το χρονικό όριο ολοκλήρωσης του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου του ΕΣΠΑ. Για τα θέματα που αφορούν στα προβλήματα φύλαξης του αρχαιολογικού χώρου η Διεύθυνσή μας δεν έχει σχετική ενημέρωση ή αρμοδιότητα. Εσωτ.Διανομή: 1. ΔΑΑΜ
Ο Προϊστάμενος της Διεύθυνσης Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων Δημοσθένης Σβολόπουλος
ΑΚΡΙΒΕΣ ΑΝΤΙΓΡΑΦΟ H ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ, ΑΡΧΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΟΙΝΟΥ Χ.ΜΑΚΑ