Σχεδιασμός Παράκτιου Χώρου Ανατολικών Ακτών Λευκάδας

Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας & Ανάπτυξης

Διπλωματική Εργασία: Στρατηγικός Σχεδιασμός Παράκτιου Χώρου: Η περίπτωση των ανατολικών ακτών της Λευκάδας

Ομάδα Εργασίας: Παπανίκα Σοφία {165] Σέρβου Ερικέττη {148} Επιβλέπουσες: Βαγιωνά Δήμητρα Ποζουκίδου Γεωργία Βέροια, Φεβρουάριος 2012

2 Ευχαριστίες

Ευχαριστίες

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τις υπεύθυνες καθηγήτριες κα. Βαγιωνά Δήμητρα & κα. Ποζουκίδου Γεωργία για την επίβλεψη και διόρθωση της διπλωματικής μας εργασίας, καθώς και για το πάντα θετικό πνεύμα στις συναντήσεις μας. Ευχαριστούμε επίσης τους καθηγητές κ. Καρανικόλα Νικόλαο & κ. Φούρκα Βασίλειο, όπως επίσης και τον συμφοιτητή μας Λελεντζή Απόστολο για την βοήθεια τους σε σχεδιαστικά θέματα. Ευχαριστούμε θερμά την κ. Καλεβρά Ναταλία, Δασολόγο (MSc) – Συνεργάτη Τμήματος Επιστημονικής Υποστήριξης και Τεκμηρίωσης της WWF Ελλάς για την σημαντική βοήθεια της στη χαρτογράφηση των χρήσεων γης της περιοχής μελέτης. Επιπλέον, θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τους τοπικούς φορείς (Πολεοδομία Δήμου Λευκάδας, Κτηματική Υπηρεσία Δήμου Λευκάδας, Τεχνική Υπηρεσία Δήμου Λευκάδας, Λιμεναρχείο Δήμου Λευκάδας, τις υπηρεσίες της Περιφερειακής Ενότητας Λευκάδας, Επιμελητήριο Λευκάδας κλπ.) και ιδιαίτερα τον κ. Δαλλό Σπυρίδων - Διευθυντή της μαρίνας Λευκάδας για τη συμβολή τους στην πρωτογενή έρευνα. Ευχαριστούμε πολύ τις οικογένειες μας για την στήριξη και συμπαράσταση που μας παρείχαν όλα αυτά τα χρόνια και ιδιαίτερα τον κ. Σέρβο Γεώργιο για την ανεκτίμητη βοήθεια του στην επιτόπια έρευνα που διεξήχθη. Τέλος, ευχαριστούμε πάρα πολύ τους φίλους μας Αγγελοπούλου Δήμητρα – Βασιλική & Μπαρτζώκα Αλέξανδρο για την συνολική βοήθεια και συμπαράσταση τους.

3 Ευχαριστίες

Περιεχόμενα Ευχαριστίες ........................................................................................................................... 2 Περιεχόμενα Χαρτών ............................................................................................................ 6 Περιεχόμενα Πινάκων ........................................................................................................... 7 Περιεχόμενα Διαγραμμάτων ................................................................................................. 8 Περιεχόμενα Εικόνων ........................................................................................................... 9 Ακρωνύμια.......................................................................................................................... 11 Εισαγωγή ............................................................................................................................ 13 Α1. Βασικές έννοιες & Ορισμοί του Παράκτιου Χώρου και της Παράκτιας Ζώνης ............... 17 Α1.1 Οι έννοιες του Παράκτιου Χώρου & της Παράκτιας Ζώνης .................................. 17 Α1.2 Οριοθέτηση της Παράκτιας Ζώνης ....................................................................... 17 Α1.3 Ορισμοί για την Παράκτια Ζώνη .......................................................................... 18 Α1.4 Σημασία της Παράκτιας Ζώνης ............................................................................ 21 Α1.5 Πιέσεις και Προβλήματα στον Παράκτιο Χώρο .................................................... 25 Α2. Εννοιολογικό Περιεχόμενο της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Παράκτιας Ζώνης ............ 27 Α2.1 Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παράκτιας Ζώνης (ΟΔΠΖ): Ιστορική εξέλιξη .............. 27 Α2.2 Η ανάγκη για ΟΔΠΖ ............................................................................................. 29 Α2.3 Ορισμοί και περιεχόμενο της ΟΔΠΖ .................................................................... 30 Α3. Εννοιολογικό Περιεχόμενο & Βασικά Χαρακτηριστικά του Στρατηγικού Χωρικού Σχεδιασμού ......................................................................................................................... 35 Β1. Τα στάδια της διαδικασίας του στρατηγικού χωρικού σχεδιασμού ............................... 39 Β2. Βασική Προσέγγιση: Συσχέτιση ΟΔΠΖ με Στρατηγικό Χωρικό Σχεδιασμό ....................... 40 Β3. Μέθοδος SWOT Ανάλυσης ............................................................................................ 40 Β4. Μέθοδος Επιλογής Στρατηγικής .................................................................................... 43 Γ1. Ευρύτερη Περιοχή Μελέτης........................................................................................... 46 Γ1.1 Γεωγραφικά Στοιχεία ........................................................................................... 46

Γ2. Κριτήρια Επιλογής Περιοχής Μελέτης............................................................................ 50 Γ3. Οριοθέτηση Περιοχής Μελέτης ..................................................................................... 52 Γ3.1 Δημοτικά Διαμερίσματα & Οικισμοί ..................................................................... 54 Γ3.2 Έκταση ................................................................................................................. 55 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης ............................................................................... 57 Γ4.1 Σύνθεση Πληθυσμού............................................................................................ 57 Γ4.1.2 Πληθυσμιακά Στοιχεία .................................................................................. 57

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Γ1.2 Διοικητική Στοιχεία .............................................................................................. 47

4 Ευχαριστίες Γ4.1.3 Δημογραφικά Χαρακτηριστικά ...................................................................... 67 Γ4.1.4 Μετανάστες .................................................................................................. 71 Γ4.1.5 Αστικοποίηση ................................................................................................ 72 Γ4.2 Σύνθεση Οικονομίας ............................................................................................ 74 Γ4.2.1 Διάρθρωση Απασχόλησης ............................................................................. 74 Γ4.2.2 Τομείς Απασχόλησης ..................................................................................... 77 Γ4.2.3 Οικοδομική Δραστηριότητα .......................................................................... 80 Γ4.2.4 Τουριστική Ανάπτυξη .................................................................................... 82 Γ4.3 Μεταφορικές Υποδομές ....................................................................................... 88 Γ4.3.1 Οδικό Δίκτυο ................................................................................................. 90 Γ4.3.2 Λιμάνια & Θαλάσσιες Συγκοινωνίες .............................................................. 94 Γ4.3.3 Αεροδρόμια & Αεροπορικές Μεταφορές ..................................................... 101 Γ4.4 Υποδομές Περιβάλλοντος .................................................................................. 103 Γ4.4.1 Διαχείριση Απορριμμάτων .......................................................................... 103 Γ4.4.2 Διαχείριση Υγρών Αποβλήτων ..................................................................... 105 Γ4.4.3 Απόβλητα Ελαιοτριβείων ............................................................................ 106 Γ4.4.4 Αποχέτευση................................................................................................. 107 Γ4.4.5 Ύδρευση ...................................................................................................... 108 Γ4.4.6 Άρδευση...................................................................................................... 112 Γ4.4.7 Ενεργειακή Υποδομή ................................................................................... 112 Γ4.4.8 Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας .................................................................... 113 Γ4.5 Φυσικό & Πολιτιστικό Περιβάλλον ..................................................................... 114 Γ4.5.1 Πολιτιστικά Χαρακτηριστικά........................................................................ 114 Γ4.5.2 Οικοσυστήματα ........................................................................................... 119 Γ4.5.3 Προστατευόμενες Περιοχές......................................................................... 121 Γ4.5.4 Αξιόλογη περιοχή χωρίς καθεστώς προστασίας........................................... 129

Γ4. 5.6 Ωκεανογραφικά Στοιχεία ............................................................................ 135 Γ4.5.7 Γεωμορφολογικά Στοιχεία ........................................................................... 135 Γ4.5.8 Σεισμικότητα ............................................................................................... 137 Γ4.5.9 Κλίμα........................................................................................................... 140 Γ4.5.10 Περιβαλλοντικές Πιέσεις ........................................................................... 141 Γ4.6 Χωροταξική Οργάνωση & Γενικά Στοιχεία Οικιστικής Δομής .............................. 142 Γ4.7 Χρήσεις Γης ........................................................................................................ 146

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Γ4.5.5Υδατικοί Πόροι ............................................................................................. 131

5 Ευχαριστίες Γ4.8 Ιδιοκτησιακό Καθεστώς...................................................................................... 160 Γ4.9 Θεσμικό Καθεστώς Γης....................................................................................... 160 Γ4.9.1Εντός Σχεδίου Περιοχές ................................................................................ 161 Γ4.9.2 Εκτός Σχεδίου Περιοχές ............................................................................... 171 Γ4.9.3 Κατευθύνσεις Υπερκείμενων Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασμού............... 174 Γ5. Συνθετική Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης (SWOT Analysis) .............................. 181 Δ1. Το Όραμα .................................................................................................................... 186 Δ2. Στόχοι – Κατευθύνσεις ............................................................................................ 187 Δ.3 Ανάπτυξη Σεναρίων Σχεδιασμού Παράκτιου Χώρου ................................................ 190 Δ3.1 Σενάριο 1ο ......................................................................................................... 191 Δ3.2 Σενάριο 2ο ......................................................................................................... 191 Δ3.3 Σενάριο 3ο ......................................................................................................... 191 Δ.4 Χωρική Οργάνωση .................................................................................................. 192 Δ.5 Πρόγραμμα Δράσης ................................................................................................ 207 Συμπεράσματα ................................................................................................................. 231 Περίληψη.......................................................................................................................... 235 Abstract ............................................................................................................................ 236 Βιβλιογραφία .................................................................................................................... 237

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Παράρτημα ....................................................................................................................... 246

6 Περιεχόμενα Χαρτών

Περιεχόμενα Χαρτών

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Χάρτης 1: Πληθυσμιακή Εξέλιξη στις Παράκτιες Περιφέρειες της Ελλάδας ....................... 23 Χάρτης 2: Διοικητική Οργάνωση Νομού σύμφωνα με το Πρόγραμμα «Ιωάννης Καποδίστριας» Πηγή: ΣΧΟΟΑΠ Δήμου Μεγανησίου – Α’ Στάδιο 2010:9 .. 49 Χάρτης 3: Διοικητική Οργάνωση Περιφερειακής Ενότητας Λευκάδας σύμφωνα με το Πρόγραμμα «Καλλικράτης» ................................................................................................ 49 Χάρτης 8: Τρόποι Σύνδεσης της Νήσου Λευκάδας με την υπόλοιπη Ηπειρωτική & Νησιωτική Ελλάδα.............................................................................................................................. 102 Χάρτης 10: Διαδρομή κεντρικού αγωγού ύδρευσης που τροφοδοτεί τη Λευκάδα ............. 110 Χάρτης 11: Χαρτογράφηση αρχαιολογικού χώρου Αρχαίας Λευκάδας .............................. 118 Χάρτης 13: Εδαφολογικός Χάρτης Λευκάδας..................................................................... 136 Χάρτης 14: Γεωλογικός Χάρτης Νήσου Λευκάδας.............................................................. 137 Χάρτης 15: Νέος χάρτης σεισμικής επικινδυνότητας της χώρας (2004) ............................. 138 Χάρτης 16: Περιοχές-Φάσεις Επέκτασης της Πόλης .......................................................... 162 Χάρτης 17: Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο της πόλης της Λευκάδας (1989) και απόσπασμα από το υπόμνημα του σχεδίου ................................................................................................. 163 Χάρτης 18: Απόσπασμα χάρτη βασικών κατευθύνσεων χωρικής οργάνωσης του τουρισμού του ΕΧΠΣΑΑ ...................................................................................................................... 178 Χάρτης 19: Απόσπασμα από το Διάγραμμα 2: Κατευθύνσεις του ΕΧΠΣΑΑ για τη βιομηχανία για την άσκηση χωρικής πολιτικής για τη βιομηχανία σε επίπεδο νομού ...................... 179 Χάρτης 20: Περιοχές Αιολικής Προτεραιότητας (ΠΑΠ) σύμφωνα με το ΕΧΠΣΑΑ για τις ΑΠΕ Πηγή: ΕΧΠΣΑΑ για τις ΑΠΕ,2009 ....................................................................................... 181

7 Περιεχόμενα Πινάκων

Περιεχόμενα Πινάκων

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Πίνακας 1: Ελληνικές ακτές που περιλαμβάνονται σε περιοχές προστασίας ........................................................................................................................................... 25 Πίνακας 2: Μήτρα SWOT/TOWS-4 τύποι στρατηγικών ........................................................ 43 Πίνακας 3: Παλαιά & Νέα Διοικητική Διαίρεση για το Νησί της Λευκάδας .......................... 48 Πίνακας 4: Δημοτικά Διαμερίσματα & Οικισμοί Περιοχής Μελέτης .................................... 54 Πίνακας 5: Η έκταση και η σχετική θέση της περιοχής μελέτης στο νομό ............................ 55 Πίνακας 6: Η κατανομή της έκτασης των Δημοτικών Διαμερισμάτων της Περιοχής Μελέτης ........................................................................................................................................... 56 Πίνακας 7: Εξέλιξη μόνιμου πληθυσμού στο νέο Δήμο Λευκάδας ....................................... 58 Πίνακας 8: Μόνιμος Πληθυσμός και Σχετική Θέση της Περιοχής Μελέτης στο Νομό για το 2001.................................................................................................................................... 58 Πίνακας 9: Η Κατανομή του Μόνιμου Πληθυσμού της Περιοχής Μελέτης για το 2001 ........ 59 Πίνακας 10: Συγκριτική Μεταβολή Πληθυσμού Περιοχής Μελέτης Μεταπολεμικά ............. 60 Πίνακας 11: Μεταβολή πραγματικού πληθυσμού των οικισμών της περιοχής μελέτης (19812001) .................................................................................................................................. 63 Πίνακας 12: Δημογραφική Φυσιογνωμία Περιοχής Μελέτης (2001).................................... 67 Πίνακας 13: Αλλοδαποί Περιοχής Μελέτης 1991-2001........................................................ 72 Πίνακας 14: Μόνιμος Πληθυσμός κατά Αστικοποίηση (2001) ............................................. 73 Πίνακας 15: Διάρθρωση Απασχόλησης-Ανεργίας Οικονομικά Ενεργού Πληθυσμού 2001 ... 75 Πίνακας 16: Απασχόληση ανά τομέα παραγωγής της περιοχής μελέτης (2001) .................. 77 Πίνακας 17: Επιφάνεια νέων οικοδομικών αδειών .............................................................. 80 Πίνακας 18: Ποσοστιαία κατανομή τουριστικών κλινών στις διάφορες κατηγορίες καταλυμάτων και στα Δημοτικά Διαμερίσματα ................................................................... 83 Πίνακας 19: Χρέωση Νερού στην Περιοχή Μελέτης .......................................................... 111 Πίνακας 20: Βασικά Πολιτιστικά Μνημεία......................................................................... 115 Πίνακας 21: Προστατευόμενες Περιοχές Περιοχής Μελέτης ............................................. 121 Πίνακας 23: Καλύψεις Γης και Μεταβολές τους κατά το διάστημα 1987-2007 .................. 148 Πίνακας 24: Συγκρούσεις Χρήσεων Γης στις Ζώνες του Παράκτιου Χώρου ........................ 158 Πίνακας 25: Οργάνωσης χρήσεων γης, παραγωγικών δραστηριοτήτων & προστασίας περιβάλλοντος .................................................................................................................. 193

8 Περιεχόμενα Διαγραμμάτων

Περιεχόμενα Διαγραμμάτων

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Διάγραμμα 1: Κατανομή Έκτασης Αναγλύφου Περιοχής Μελέτης ....................................... 56 Διάγραμμα 2: Πληθυσμιακή Εξέλιξη Περιοχής Μελέτης (1951-2001) .................................. 61 Διάγραμμα 3: Πληθυσμιακή Εξέλιξη Περιοχής Μελέτης ανά Υψομετρική Ζώνη .................. 65 Διάγραμμα 4: Ηλικιακή Πυραμίδα Περιοχής Μελέτης (2001) .............................................. 69 Διάγραμμα 5: Ηλικιακή Πυραμίδα Τμήματος Δήμου Λευκάδας που ανήκει στην Περιοχή Μελέτης (2001) ................................................................................................................... 69 Διάγραμμα 6: Ηλικιακή Πυραμίδα Δήμου Ελλομένου (2001) .............................................. 70 Διάγραμμα 7: Δείκτης Γήρανσης (65+/0-14) ........................................................................ 71 Διάγραμμα 8: Ποσοστό άνεργων στο σύνολο του εργατικού δυναμικού (2010-2011) στο σύνολο της περιφέρειας Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ 2011 ...................................................................... 76 Διάγραμμα 9: Τομείς Οικονομικής Δραστηριότητας Περιοχής Μελέτης (2001) ................... 78 Διάγραμμα 11: Επιφάνεια νέων οικοδομικών αδειών ......................................................... 81 Διάγραμμα 12: Κατανομή τουριστικών κλινών κατά είδος καταλύματος ............................. 84 Διάγραμμα 13: Κατανομή τουριστικών κλινών κατά κατηγορία και είδος καταλύματος ...... 84 Διάγραμμα 14: Κατανομή τουριστικών κλινών στα Δημοτικά Διαμερίσματα ....................... 85 Διάγραμμα 15: Κατανομή τουριστικών κλινών στους οικισμούς της περιοχής μελέτης ....... 85 Διάγραμμα 16: Κατανομή Κλινών στις ζώνες του παράκτιου χώρου.................................... 86 Διάγραμμα 17: Καλύψεις Γης Περιοχής Μελέτης 2007 ...................................................... 149 Διάγραμμα 18: Καλύψεις Γης Περιοχής Μελέτης 2007 ...................................................... 149 Διάγραμμα 19: Σύγκριση των καλύψεων γης 1987-2007 ................................................... 150

9 Περιεχόμενα Εικόνων

Εικόνα 1: : Οριζόντια & Κάθετη Ολοκλήρωση ...................................................................... 32 Εικόνα 2: Οριζόντια & Κάθετη Ολοκλήρωση ........................................................................ 33 Εικόνα 3: Τα στάδια του στρατηγικού χωρικού σχεδιασμού ................................................ 39 Εικόνα 4: SWOT Analysis ..................................................................................................... 41 Εικόνα 5:Η περιοχή μελέτης: Ανατολικές ακτές της Λευκάδας ............................................ 51 Εικόνα 6: Ενδεικτικό σχήμα προσδιορισμού παράκτιου χώρου και των επιμέρους ενοτήτων του ...................................................................................................................................... 53 Εικόνα 7: Προβλεπόμενη χωροθέτηση υποθαλάσσιας ζεύξης ............................................. 89 Εικόνα 8: Σημείο μελλοντικής ζεύξης (κατάληξη οδού Φιλοσόφων) πλησίον του ΧΑΔΑ (διακρίνεται στο βάθος) ...................................................................................................... 89 Εικόνα 9: Κυκλοφοριακός φόρτος που δημιουργείται λόγω της ανοιγόμενης γέφυρας κατά τη θερινή περίοδο............................................................................................................... 91 Εικόνα 10: Άποψη της εισόδου στην πόλη σήμερα μέσω της μικρής γέφυρας που φαίνεται στο βάθος ........................................................................................................................... 91 Εικόνα 11: Άποψη της εισόδου στην πόλη σήμερα ............................................................. 92 Εικόνα 12: Θαλάσσιος Δίαυλος Λευκάδας ........................................................................... 95 Εικόνα 13: Μαρίνα Λευκάδας ............................................................................................. 97 Εικόνα 14: Το σχέδιο της μαρίνας ....................................................................................... 98 Εικόνα 15, Εικόνα 16: Απόψεις Λιμανιού Νυδρίου ............................................................ 100 Εικόνα 17: Ο ΧΑΔΑ νοτιοανατολικά της πόλης της Λευκάδας (στη θέση των παλιών αλυκών) σε άμεση εγγύτητα με τον υδροβιότοπο της ανατολικής λιμνοθάλασσας ......................... 104 Εικόνα 18: Τα ανακυκλώσιμα στερεά απόβλητα παραμένουν στο ΧΑΔΑ της πόλης της Λευκάδας, εφόσον δεν υπάρχουν μονάδες επεξεργασίας και ανακύκλωσης στερεών αποβλήτων ....................................................................................................................... 105 Εικόνα 19: Χωροθέτηση Θαλάσσιου Αιολικού Πάρκου στο Βόρειο Τμήμα της Περιοχής Μελέτης............................................................................................................................ 114 Εικόνα 20: Αρχιτεκτονικά λείψανα αρχαίας Λευκάδας ...................................................... 115 Εικόνα 21: Το κάστρο της Αγίας Μαύρας στο βόρειο τμήμα της πόλης σε άμεση εγγύτητα με το σύμπλεγμα λιμνοθαλασσών και το δίαυλο ................................................................... 116 Εικόνα 22: Αρχείο Μνημείο στην Περιοχή του Νυδρίου .................................................... 117 Εικόνα 23: Η Βόρεια Λιμνοθάλασσα της Λευκάδας ........................................................... 123 Εικόνα 24: Η βλάστηση και η πανίδα της περιοχής των Μύλων απειλείται από την ανεξέλεγκτη κίνηση μηχανοκίνητων μέσων στην παραλιακή ζώνη .................................... 124 Εικόνα 25: Αλυκές Αλεξάνδρου ......................................................................................... 125 Εικόνα 26: Απόρριψη απορριμμάτων στις όχθες των αλυκών Αλεξάνδρου ....................... 126 Εικόνα 27: Οι Καταρράκτες στο Νυδρί............................................................................... 127 Εικόνα 28: Κόλπος Βλυχού ................................................................................................ 128 Εικόνα 29: Η υπερβόσκηση δημιούργησε διάβρωση του εδάφους, γι αυτό και φαίνονται οι ρίζες των δέντρων ............................................................................................................. 130 Εικόνα 30: Αυθαίρετες κατασκευές στο δρυοδάσος Σκάρων ............................................. 130 Εικόνα 31: Η θέα από το όρος Σκάρος στην ανατολική ακτή – στο βάθος φαίνεται ο παράκτιος οικισμός Νικιάνα............................................................................................. 131 Εικόνα 32: Τα αποτελέσματα της διάβρωσης στην παραλία του Αγίου Ιωάννη βορειοδυτικά της πόλης της Λευκάδας: υποσκαφή και κατάρρευση του οδοστρώματος ........................ 134

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Περιεχόμενα Εικόνων

10

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Εικόνα 33: Ρήξη του εδάφους μετά από το σεισμό της 14ης Αυγούστου 2003 ................... 140 Εικόνα 34: Η Πόλη της Λευκάδας ...................................................................................... 143 Εικόνα 35: Ο πολεοδομικός ιστός της Πόλης της Λευκάδας Πηγή: Google Maps ........................................................................................................... 144 Εικόνα 36: Άποψη Σπιτιού στη Χώρα της Λευκάδας .......................................................... 145 Εικόνα 37: Οργανωμένη Παραλία στο Νυδρί..................................................................... 154 Εικόνα 38: Οργανωμένη Παραλία στο Μικρό Γιαλό........................................................... 154 Εικόνα 39: Kite surf στην παραλία Μύλοι βόρεια της πόλης της Λευκάδας ....................... 155 Εικόνα 40: ΧΑΔΑ νοτιανατολικά της πόλης της Λευκάδας δίπλα στην κρίσιμη παράκτια ζώνη ......................................................................................................................................... 156 Εικόνα 41: Το οινοποιείο στην περιοχή του Κάστρου βόρεια της πόλης της Λευκάδας που βρίσκεται εντός της κρίσιμης παράκτιας ζώνης ................................................................. 157

11 Ακρωνύμια

Ακρωνύμια GEF: Παγκόσμιο Περιβαλλοντικό Ταμείο MAP: Μεσογειακό Σχέδιο Δράσης SWOT: Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats UNDP: Πρόγραμμα Ηνωμένων Εθνών για την Ανάπτυξη UNEP: Πρόγραμμα Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Εθνών ΒΙΟΚΑ: Βιολογικός Καθαρισμός ΒΙΟΠΑ: Βιοτεχνικό Πάρκο ΓΠΣ: Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο ΓΠΣΧΑΑ: Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης ΔΔ: Δημοτικό Διαμέρισμα ΔΕ: Δημοτική Ενότητα ΕΕ: Ευρωπαϊκή Ένωση ΕΠ: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΕΛΣΤΑΤ: Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία ΕΟΤ: Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού ΕΠΑΕ: Επιτροπή Πολεοδομικού και Αρχιτεκτονικού Ελέγχου ΕΧΠΣΑΑ: Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο Σχεδιασμού Αειφόρου Ανάπτυξης ΕΧΜ: Ειδική Χωροταξική Μελέτη ΖΟΕ: Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου ΟΔΠΖ: Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παράκτιων Ζωνών

ΠΔ: Προεδρικό Διάταγμα ΠΕ: Περιφερειακή Ενότητα ΠΕΠ: Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΠΕΠ: Περιοχές Ειδικής Προστασίας ΠΙΝ: Περιφέρεια Ιονίων Νήσων ΠΜΕΑ: Πολεοδομική Μελέτη Αναθεώρησης

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

ΟΤΑ: Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης

12

ΠΠΧΣΑΑ: Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης ΣΧΟΟΑΠ: Σχέδιο Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοιχτής Πόλης ΤΙΦΚ: Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους ΥΠΕΚΑ: Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής ΦΕΚ: Φύλλο Εφημερίδας της Κυβέρνησης ΧΑΔΑ: Χώρος Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

ΧΥΤΑ: Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων

13 Εισαγωγή

Η παρούσα διπλωματική εργασία πραγματεύεται τα ζητήματα του παράκτιου χώρου και συγκεκριμένα των ανατολικών ακτών της Λευκάδας. Σκοπός της εργασίας είναι η σύνταξη ενός στρατηγικού σχεδίου για τις ακτές αυτές όπου εντοπίζεται υπερσυγκέντρωση δραστηριοτήτων οι οποίες συνάδουν με ευαίσθητα οικοσυστήματα. Αφορμή για την επιλογή του θέματος της παρούσας διπλωματικής εργασίας υπήρξε η ερευνητική εργασία του ενός εκ των δυο μελών της ομάδας μελέτης με τίτλο «Η Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παράκτιων Ζωνών στην Ευρωπαϊκή Ένωση – Θεσμοί – Πολιτικές &Πρακτικές – Οι Περιπτώσεις της Πορτογαλίας & της Ελλάδας», καθώς και η καταγωγή του από την περιοχή μελέτης. Για την εκπόνηση της παρούσας εργασίας συλλέχθηκαν πρωτογενή και δευτερογενή στοιχεία μέσω επιτόπιας και βιβλιογραφικής έρευνας. Επίσης, χρησιμοποιήθηκαν νομοθετικά και θεσμικά εργαλεία. Αναλυτικότερα χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα:  Από την επιτόπια καταγραφή της περιοχής μελέτης,  Από τη συλλογή πρωτογενών στοιχείων από τους τοπικούς φορείς: o Κτηματική Υπηρεσία Λευκάδας: σημεία καθορισμού αιγιαλού και παραλίας σε χάρτη έντυπης μορφής, τα οποία ψηφιοποιήθηκαν. o Επιμελητήριο Λευκάδας, ΕΟΤ Λευκάδας, Ένωση Ξενοδόχων & ενοικιαζόμενων δωματίων & διαμερισμάτων Λευκάδας: στατιστικά στοιχεία για τη γεωγραφική κατανομή των τουριστικών κλινών. o Διεύθυνση Πολεοδομίας Δήμου Λευκάδας: ΦΕΚ ΓΠΣ Λευκάδας και Νυδρίου & ρυμοτομικών σχεδίων & χάρτες σε έντυπη μορφή, Ειδική Χωροταξική Μελέτη Νήσου Λευκάδας o Τεχνική Υπηρεσία Δήμου Λευκάδας: Μελέτες έργων υποδομής (ΒΙΟΚΑ κλπ.) o Διεύθυνση Μαρίνας Λευκάδας (Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Μαρίνας Λευκάδας) o Τμήμα Περιβάλλοντος & Τμήμα Βιομηχανίας Περιφερειακής Ενότητας Λευκάδας: στοιχεία για περιβαλλοντική μόλυνση και οχλούσες βιοτεχνίες  Από την συλλογή δευτερογενών στοιχείων από την Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία & το διαδίκτυο. Όσον αφορά τα χαρτογραφικά υπόβαθρα τα δεδομένα συλλέχθηκαν:  Από χαρτογραφικά υπόβαθρα που παραχωρήθηκαν από το Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας & Ανάπτυξης,  Από τον κ. Νικόλα Καρανικόλα, ο οποίος σχεδίασε τις ισοβαθείς της περιοχής μελέτης,

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Εισαγωγή

 Από την WWF Ελλάς και το Εργαστήριο Δασικής Διαχειριστικής και Τηλεπισκόπησης της Σχολής Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος ΑΠΘ (2011),  Από το Corine Land Cover 1990 &2000. Για την επεξεργασία στατιστικών δεδομένων χρησιμοποιήθηκε το πρόγραμμα Microsoft Office Excel 2007, ενώ για την εκπόνηση των χαρτών χρησιμοποιήθηκε το πρόγραμμα ArcGIS 9.3. Με βάση την παραπάνω συλλογή και επεξεργασία των δεδομένων η παρούσα διπλωματική διαρθρώνεται σε τέσσερα κεφάλαια. Το πρώτο μέρος «Α. Θεωρητικό Μέρος» αφορά τις βασικές έννοιες και τους ορισμούς του Παράκτιου Χώρου και της Παράκτιας Ζώνης, το εννοιολογικό περιεχόμενο της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Παράκτιας Ζώνης και το εννοιολογικό περιεχόμενο και τα βασικά χαρακτηριστικά του Στρατηγικού Σχεδιασμού. Ουσιαστικά στο κεφάλαιο αυτό παραθέτονται και επεξηγούνται οι έννοιες που χρησιμοποιούνται κατά κόρον στην παρούσα εργασία. Το δεύτερο μέρος «Β. Μεθοδολογική Προσέγγιση» αφορά στην συσχέτιση της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Παράκτιων Ζωνών με τον Στρατηγικό Χωρικό Σχεδιασμό, τα στάδια του Στρατηγικού Χωρικού Σχεδιασμού και την ανάλυση της μεθόδου SWOT Analysis, καθώς και της επιλογής στρατηγικής. Στην ουσία, στο κεφάλαιο αυτό αναλύονται τα εργαλεία τα οποία θα χρησιμοποιηθούν στην ανάλυση της περιοχής μελέτης και στην σύνταξη της πρότασης. Συγκεκριμένα, η δομή της εργασίας στηρίζεται στα βήματα του Στρατηγικού Χωρικού Σχεδιασμού στα οποία έχουν ενσωματωθεί οι αρχές της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Παράκτιων Ζωνών. Η μέθοδος SWOT Analysis χρησιμοποιείται ως ένα εργαλείο για την αξιολόγηση της περιοχής μελέτης το οποίο στοχεύει στον εντοπισμό των αδύνατων και δυνατών σημείων καθώς και των ευκαιριών και των κινδύνων που διαπιστώνονται μέσω της ανάλυσης της υφιστάμενης κατάστασης. Στο τελευταίο μέρος του κεφαλαίου αναπτύσσεται η μέθοδος επιλογής στρατηγικής, η οποία χρησιμοποιείται για την σύνταξη των σεναρίων σχεδιασμού του παράκτιου χώρου στο επίπεδο της πρότασης. Το τρίτο μέρος της παρούσας εργασίας «Γ. Περιγραφή Περιοχής Μελέτης» περιλαμβάνει όλα τα δεδομένα και στοιχεία που συλλέχθηκαν και επεξεργάστηκαν από την ομάδα μελέτης, το οποία αφορούν την ευρύτερη περιοχή, την επιλογή και την οριοθέτηση της περιοχής μελέτης, την ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης και την συνθετική ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης (SWOT Analysis). Αναλυτικότερα, στην ανάλυση της ευρύτερης περιοχής περιλαμβάνονται όλα τα γεωγραφικά και διοικητικά στοιχεία που είναι απαραίτητα για τον καθορισμό και την οριοθέτηση της περιοχής μελέτης (πχ. αντιστοίχηση νέας διοικητικής διαίρεσης στην παλιά κ.α.). Επίσης στο κεφάλαιο αυτό, παραθέτονται οι λόγοι για τους οποίους επιλέχθηκε η συγκεκριμένη περιοχή μελέτης (πχ. προβλήματα οικιστικής ανάπτυξης κ.α.) και οριοθετείται βάσει του υπό έγκριση Ειδικού Χωροταξικού

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

14 Εισαγωγή

15 Εισαγωγή

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Πλαισίου Σχεδιασμού & Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Παράκτιο Χώρο & τα Νησιά. Το βασικότερο κεφάλαιο του μέρους αυτού αποτελεί η ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης. Ειδικότερα, στο κεφάλαιο αυτό λαμβάνονται υπόψη όλες οι πληροφορίες που έχουν συλλεχθεί και επεξεργαστεί με σκοπό τον εντοπισμό των δυνατών σημείων και των αδυναμιών όπως προκύπτουν από την αποτύπωση του εσωτερικού περιβάλλοντος της περιοχής μελέτης σε συνδυασμό με τις διαφαινόμενες ευκαιρίες και απειλές για την περιοχή μελέτης όπως προκύπτουν από την εξέταση του εξωτερικού περιβάλλοντος, οι οποίες αποτυπώνονται στην SWOT Analysis. Το τέταρτο και τελευταίο μέρος «Δ. Πρόταση» αφορά στον καθορισμό του οράματος και των στόχων – κατευθύνσεων για την περιοχή μελέτης, την ανάπτυξη των σεναρίων και την επιλογή του καταλληλότερου για τον σχεδιασμό της περιοχής μελέτης και τέλος την χωρική οργάνωση της περιοχής μελέτης καθώς και το πρόγραμμα δράσης. Το όραμα αποτελεί τη συνοπτική διατύπωση της μελλοντικής επιθυμητής κατάστασης της περιοχής μελέτης, το οποίο στην συνέχεια εξειδικεύεται σε έξι επιμέρους στόχους που αποσκοπούν στην υλοποίηση του. Στη συνέχεια παρατίθενται τρία σενάρια για την ανάπτυξη των ανατολικών ακτών της Λευκάδας εκ των οποίων επιλέγεται ένα, βάσει του οποίου πραγματοποιείται η χωρική οργάνωση και το πρόγραμμα δράσεων. Η χωρική οργάνωση περιλαμβάνει την οργάνωση των χρήσεων γης, των παραγωγικών δραστηριοτήτων και την προστασία του περιβάλλοντος και διακρίνεται σε 8 ζώνες. Στο τέλος του κεφαλαίου παρουσιάζεται το πρόγραμμα δράσης το οποίο επιδιώκει την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί παραπάνω. Η παρούσα διπλωματική εργασία κλείνει με την εξαγωγή συμπερασμάτων, τα οποία αφορούν τόσο την περιοχή μελέτης σε επίπεδο ανάλυσης και πρότασης, όσο και την εφαρμογή των θεσμικών εργαλείων στην περιοχή αυτή, εφόσον η παρούσα εργασία εκπονήθηκε στηριζόμενη σε πραγματικούς όρους βάσει της υπάρχουσας νομοθεσίας, χωρίς παρέκκλιση από τα υπάρχοντα εργαλεία σχεδιασμού.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

16

17 Α1. Βασικές έννοιες & Ορισμοί του Παράκτιου Χώρου και της Παράκτιας Ζώνης

Α1. Βασικές έννοιες & Ορισμοί του Παράκτιου Χώρου και της Παράκτιας Ζώνης Α1.1 Οι έννοιες του Παράκτιου Χώρου & της Παράκτιας Ζώνης

Ο παράκτιος χώρος αποτελεί μια ιδιαίτερη μορφολογική ενότητα που συντίθεται από τρία στοιχεία τα οποία αλληλεπιδρούν: την ξηρά, τη θάλασσα και τον αέρα (Κοκκώσης & Τσάρτας, 2001:209). Η ακτογραμμή ορίζεται ως ο χώρος που αλληλεπιδρούν τα τρία αυτά στοιχεία. Ο συνδυασμός των στοιχείων αυτών δημιουργεί ένα ιδιαίτερο ποικιλόμορφο περιβάλλον που φιλοξενεί ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού, καθώς και πλήθος ανθρώπινων δραστηριοτήτων, ενώ παράλληλα περιλαμβάνει σημαντικό αριθμό οικοσυστημάτων με πλούσια βιοποικιλότητα (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2000: 7). Οι έννοιες του παράκτιου χώρου και της παράκτιας ζώνης είναι δύσκολο να αποσαφηνιστούν, παρόλο που μοιάζουν αυτονόητες. Η δυσκολία για τον προσδιορισμό και τη διαφοροποίηση των εννοιών της παράκτιας ζώνης και του παράκτιου χώρου έγκειται στο γεγονός ότι οι ανθρώπινες διεργασίες μπορεί να διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους ανά περιοχή, ενώ οι φυσικές διεργασίες δεν περιορίζονται σε διοικητικά ή γεωγραφικά όρια, τόσο από την πλευρά της ξηράς όσο και από την πλευρά της θάλασσας (Κοτζαμάνης κ.α., 2008:3). Ο όρος «Παράκτια Ζώνη» χρησιμοποιείται ευρύτατα στη διεθνή βιβλιογραφία με βάση την ορολογία που εμφανίσθηκε στη νομοθεσία των ΗΠΑ το 1972 για τη διαχείριση της Παράκτιας Ζώνης. Ο όρος «παράκτιος χώρος» χρησιμοποιείται επίσης συχνά αν και με κάπως ευρύτερη γεωγραφική και περιβαλλοντική σημασία και περιλαμβάνει και την παράκτια ζώνη (Κοκκώσης κ.α., 1999:2).

Σύμφωνα με τον Κοκκώση κ.α. (1999: 2-3), η παράκτια ζώνη είναι μια μεταβατική ζώνη η οποία προσδιορίζεται από δύο άξονες: ο ένας επιμήκης, παράλληλος κατά μήκος της ακτής και ο δεύτερος κάθετος σ' αυτήν. Το όριο του πρώτου δεν τέμνει κάποιο όριο περιβαλλοντικού συστήματος, με εξαίρεση βέβαια τα χερσαία υδρογραφικά όρια. Αντίθετα, όσον αφορά το δεύτερο άξονα, εμφανίζονται ισχυρές δυσκολίες ως προς το εύρος του ορίου. Το αποτέλεσμα είναι το όριο της Παράκτιας Ζώνης να ποικίλλει, εκτεινόμενο από μερικά μέτρα από την ακτογραμμή, έως τα όρια της λεκάνης απορροής, ενώ ταυτόχρονα το θαλάσσιο όριό της μπορεί να φθάνει έως και τα όρια του εκάστοτε κράτους. Στη μέχρι σήμερα σχετική διεθνή βιβλιογραφία δεν υπάρχει ένας σαφής τρόπος οριοθέτησης της Παράκτιας Ζώνης, αλλά μία ποικιλία από διαφορετικές προσεγγίσεις και κριτήρια που αφορούν:

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Α1.2 Οριοθέτηση της Παράκτιας Ζώνης

18 Α1. Βασικές έννοιες & Ορισμοί του Παράκτιου Χώρου και της Παράκτιας Ζώνης

o Ρυθμίσεις που αφορούν τις χρήσεις της παράκτιας γης. o Επιστημονικές απόψεις για την ποιότητα των θαλάσσιων πόρων στα παράκτια ύδατα, όπου αυτή η ποιότητα εξαρτάται από την αντίστοιχη περιβαλλοντική ποιότητα της ακτής. o Τη ζώνη, μέσα στην οποία η υποδομή και οι δραστηριότητες είναι άμεσα συνδεδεμένες με τη θάλασσα. o Ολόκληρη την έκταση της λεκάνης απορροής (όρια υδροκρίτη) όταν πρόκειται για μελέτη γεωλογικών, γεωμορφολογικών ή υδρογεωλογικών διεργασιών στο παράκτιο σύστημα. o Διοικητικές υποδιαιρέσεις (πχ: τα χερσαία διοικητικά όρια των ΟΤΑ, τα θαλάσσια σύνορα του κράτους κλπ). Ο προσδιορισμός των παράκτιων ορίων είναι μια πρόκληση που αντιμετωπίζουν όλες οι χώρες που υιοθετούν και εφαρμόζουν προγράμματα διαχείρισης παράκτιου χώρου. Πολλές χώρες δεν προσδιορίζουν τα όρια της παράκτιας ζώνης ομοιόμορφα σε όλη την έκταση της χώρας, αλλά χρησιμοποιούν διαφορετικούς ορισμούς για την ακτή, για να εξυπηρετήσουν διάφορες ανάγκες σε διαφορετική χωρική και χρονική κλίμακα (White Paper - Coastal Management for South Africa, 1998:10).

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι οι ορισμοί για την παράκτια ζώνη θα πρέπει να είναι γενικοί, ώστε να μη χρειάζεται να καθορίζονται τα όρια, ενώ παράλληλα πρέπει να τίθενται τα κριτήρια για να καθορίζεται ανάλογα με το κάθε φορά εξεταζόμενο ζήτημα (Βίττης, 2004:22). Ανάλογα με τον τύπο του εξεταζόμενου ζητήματος (τι είδους διαδικασία μελετάμε) διακρίνονται 3 διαφορετικές λειτουργίες των παράκτιων περιοχών – ζωνών (Φαλιάγκας, 2010:81): 1. Οικονομική & κοινωνική λειτουργία: οι παράκτιες ζώνες αποτελούν το χώρο μεταξύ ξηράς και θάλασσας όπου διάφορες λειτουργίες παραγωγής, κατανάλωσης και ανταλλαγής εκδηλώνονται με γρήγορους και έντονους ρυθμούς.

2. Οικολογική λειτουργία: οι παράκτιες ζώνες ορίζονται σαν οι ζώνες ξηράς και του παρακείμενου θαλάσσιου χώρου (νερό και υπόβαθρο ξηράς κάτω από το νερό) στο οποίο η οικολογία και οι χρήσεις ξηράς επηρεάζουν άμεσα την οικολογία της θάλασσας και αντίστροφα. Οι παράκτιες ζώνες είναι περιοχές δυναμικών βιογεωχημικών διεργασιών που έχουν περιορισμένη ικανότητα στην υποστήριξη των ανθρώπινων δραστηριοτήτων.

3. Γεωγραφική λειτουργία: το προς την ξηρά όριο των παράκτιων ζωνών ορίζεται από το κλίμα και άλλους συναφείς παράγοντες. Από αυτόν τον ορισμό προκύπτει ότι το πλάτος των παράκτιων ζωνών είναι από την φύση του ασαφές.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Α1.3 Ορισμοί για την Παράκτια Ζώνη

Παρόλα αυτά, λόγω της ανάγκης για διαχείριση και σχεδιασμό της παράκτιας ζώνης, συναντούνται στη βιβλιογραφία και στον ερευνητικό χώρο προσπάθειες για να προσδιοριστούν με ακρίβεια οι έννοιες που διέπουν τον παράκτιο χώρο. Παρακάτω παρατίθενται κάποιοι ορισμοί για τον παράκτιο χώρο και την παράκτια ζώνη, τόσο γενικοί, όσο και πιο ειδικοί: Ένας γενικός ορισμός για την παράκτια ζώνη είναι αυτός που χρησιμοποιεί ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος, περιγράφοντας την ως: «Το κομμάτι της ξηράς που επηρεάζεται από την εγγύτητα του με τη θάλασσα και το κομμάτι της θάλασσας που επηρεάζεται από την εγγύτητα του με την ξηρά, μέχρι το σημείο όπου οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες έχουν μετρήσιμες επιδράσεις στη χημική σύσταση του νερού και στη θαλάσσια οικολογία» (Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος 2011). Στο πρόγραμμα για τη «Βιώσιμη Ανάπτυξη Ελληνικών Ακτών και Νησιών» ο ορισμός της Παράκτιας Ζώνης προτείνεται βάσει των ορίων των παράκτιων ΟΤΑ και το χερσαίο όριο της να μην υπερβαίνει τα 5.000 μέτρα απόσταση από την ακτογραμμή. Εξαιρέσεις αποτελούν περιπτώσεις όπου απαιτείται η περαιτέρω επέκταση των ορίων της λόγω των ιδιαίτερων φυσικογεωγραφικών χαρακτηριστικών ή των παραγωγικών δραστηριοτήτων που αναπτύσσονται σε τοπικό επίπεδο. Στο πρόγραμμα προτείνονται τρεις ζώνες διαχείρισης για τη χερσαία παράκτια ζώνη επιτρέποντας με αυτήν τη διάκριση ουσιαστικά την κλιμάκωση των μέτρων προστασίας και των πολιτικών διαχείρισης. Σύμφωνα με το πρόγραμμα ορίζονται: α) η «κρίσιμη ζώνη», με πλάτος τουλάχιστον 100μ. από τη γραμμή αιγιαλού, β) η «δυναμική ζώνη», με πλάτος 200μ από τον αιγιαλό και τέλος, γ) η «ζώνη επιρροής», που είναι η επιφάνεια που απομένει αν από την Παράκτια Ζώνη αφαιρεθεί η επιφάνεια των δύο προηγουμένων. Από την πλευρά της θάλασσας η Παράκτια Ζώνη επεκτείνεται από την ακτογραμμή έως την ισοβαθή των 50 μέτρων 1, ενώ σε κάθε περίπτωση το πλάτος της πρέπει να είναι μεγαλύτερο των 200 μέτρων. Σύμφωνα με το υπό έγκριση Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Παράκτιο Χώρο και τα Νησιά (2010:7), ως:  Παράκτιος χώρος ή παράκτια περιοχή ορίζεται: «Ο γεωμορφολογικός χώρος εκατέρωθεν της ακτογραμμής, όπου εκδηλώνεται διαδραστικά η σχέση μεταξύ του θαλάσσιου και του χερσαίου τμήματος, μέσω των σύνθετων οικολογικών συστημάτων πού περιλαμβάνουν βιοτικές και αβιοτικές συνιστώσες. Πρόκειται για μία μεταβατική ζώνη μεταβλητού πλάτους πού 1

Βάσει βιολογικών κριτηρίων, η παράκτια ζώνη εκτείνεται από την πλευρά της θάλασσας μέχρι εκεί που το ηλιακό φως φτάνει στον πυθμένα, συντελώντας στην λειτουργία του υποθαλάσσιου οικοσυστήματος μέσω της φωτοσύνθεσης. Η βιολογική αξία αυτής της ζώνης είναι σημαντική αφού τα περισσότερα παραγωγικά θαλάσσια οικοσυστήματα βρίσκονται σε αβαθείς παράκτιες περιοχές, που κατά συνθήκη ορίζονται έως την ισοβαθή των 50 μ. (Κοτζαμάνης κ.α., 2008:3).

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

19 Α1. Βασικές έννοιες & Ορισμοί του Παράκτιου Χώρου και της Παράκτιας Ζώνης

αποτελεί, ταυτόχρονα, ζωτικό χώρο ανθρώπινων κοινωνιών και κοινωνικόοικονομικών δραστηριοτήτων.»  Θαλάσσιο τμήμα του παράκτιου χώρου: «Η ζώνη που εκτείνεται από την ακτογραμμή προς τη θάλασσα και μπορεί να φτάσει έως και το όριο των χωρικών υδάτων. Πρόκειται για ζώνη όπου ασκούνται ανθρώπινες δραστηριότητες και χρήσεις θαλάσσης και βυθού, για ζωτικό χώρο ειδών θαλάσσιας πανίδας και χλωρίδας, αλλά και για χώρο που γίνεται κάποιες φορές αποδέκτης ρύπανσης.»  Χερσαίο τμήμα του παράκτιου χώρου: «Η ζώνη που εκτείνεται από την ακτογραμμή προς την ενδοχώρα έως τον αμιγώς ηπειρωτικό χώρο. Το τμήμα αυτό μεταβάλλεται δυναμικά με το χρόνο και η έκτασή του καθορίζεται και/ή επηρεάζεται από τα ιδιαίτερα οικολογικά και ανθρωπογενή χαρακτηριστικά της περιοχής (διαβρώσεις, προσχώσεις, τεχνικά έργα κ.α.).» Στην παράκτια περιοχή συναντώνται επίσης και οι όροι παραλία και αιγιαλός. Με τον όρο αιγιαλό ή ακτογραμμή ορίζεται η ζώνη της ξηράς, που βρέχεται από τη θάλασσα από τις μεγαλύτερες και συνήθεις αναβάσεις των κυμάτων της, ενώ με τον όρο παραλία ορίζεται η ζώνη ξηράς που προστίθεται στον αιγιαλό, καθορίζεται δε σε πλάτος μέχρι και πενήντα (50) μέτρα από την οριογραμμή του αιγιαλού, προς εξυπηρέτηση της επικοινωνίας της ξηράς με τη θάλασσα και αντίστροφα. Τέλος ως παλαιός αιγιαλός ορίζεται η ζώνη της ξηράς, που προέκυψε από τη μετακίνηση της ακτογραμμής προς τη θάλασσα, οφείλεται σε φυσικές προσχώσεις ή τεχνικά έργα και προσδιορίζεται από τη νέα γραμμή αιγιαλού και το όριο του παλαιότερα υφιστάμενου αιγιαλού (Ν. 2971/19-12-01 (ΦΕΚ Α 285), «Αιγιαλός, Παραλία και άλλες Διατάξεις»). Μια καλή βάση για την περιβαλλοντική και χωρική ανάλυση των φυσικών και βιολογικών διεργασιών ανάμεσα στην ακτογραμμή και στο χερσαίο μέρος είναι η λεκάνη απορροής (Γιαμπουράς, 2009:6). Εφόσον οι παράκτιες περιοχές επηρεάζονται άμεσα από τη λειτουργία των ρεμάτων ή των ποταμών και γενικότερα της απορροής των υδάτων, η διαχείρισή τους σχετίζεται άμεσα με τη διαχείριση των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων. Οπότε είναι σημαντικό να γνωρίζει κανείς την έννοια της λεκάνης απορροής, αφού αποτελεί βασικό παράγοντα της διαχείρισης των παράκτιων περιοχών. Σύμφωνα με τον Ν. 3199/2003 (Προστασία και διαχείριση των υδάτων - Εναρμόνιση με την Οδηγία2000/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2000), «λεκάνη απορροής ποταμού» είναι η εδαφική έκταση από την οποία συγκεντρώνεται το σύνολο της απορροής, μέσω διαδοχικών ρευμάτων, ποταμών και, πιθανώς, λιμνών και παροχετεύεται στη θάλασσα με ενιαίο στόμιο ποταμού, εκβολές ή δέλτα.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

20 Α1. Βασικές έννοιες & Ορισμοί του Παράκτιου Χώρου και της Παράκτιας Ζώνης

21 Α1. Βασικές έννοιες & Ορισμοί του Παράκτιου Χώρου και της Παράκτιας Ζώνης

Οι παράκτιες περιοχές με τους μοναδικούς πόρους τους, αποτελούσαν ανέκαθεν πόλο έλξης για τους ανθρώπους και η αξία τους παραμένει διαχρονική. Ο παράκτιος χώρος εξακολουθεί να έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς συγκεντρώνει ένα μεγάλο ποσοστό πληθυσμού σε παράκτιες κοινότητες, τα περισσότερα μεγαλύτερα αστικά κέντρα, πλήθος ανθρώπινων δραστηριοτήτων (αλιεία, ιχθυοκαλλιέργειες, βιομηχανικές δραστηριότητες, το μεγαλύτερο μέρος του τουρισμού και της αναψυχής), όπως επίσης και σημαντικό μέρος των υποδομών και εγκαταστάσεων μεταφορών και επικοινωνιών (λιμάνια, αεροδρόμια, οδικό δίκτυο, δίκτυο παροχής ηλεκτρισμού κλπ). Σε πολλές περιπτώσεις ένα μεγάλο μέρος της παράκτιας ζώνης καταλαμβάνει η γεωργική γη συχνά υψηλής παραγωγικότητας που χρησιμοποιεί παράκτιους υδάτινους πόρους από υδροφόρα στρώματα ή από αφαλάτωση (Κοκκώσης & Τσάρτας, 2001:209). Παράλληλα πολλές παράκτιες περιοχές αποτελούν μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς – τόσο σε σύγχρονες κοινότητες, όσο και σε αρχαιολογικούς τόπους (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 1999:7). Για τους λόγους αυτούς, ο παράκτιος χώρος αποτελεί εστιακό σημείο για πολλές εθνικές οικονομίες, καταλαμβάνοντας μεγάλο μέρος των κοινωνικό-οικονομικών δραστηριοτήτων. Με άλλα λόγια, αποτελεί ένα σύστημα παραγωγής πολλαπλών πόρων για την άσκηση ανθρώπινων δραστηριοτήτων, και επιτελεί ρυθμιστική λειτουργία ανάμεσα στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον. Παράλληλα αποτελεί σύστημα πολλαπλών χρήσεων, εφόσον δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς χρησιμοποιούν τους πόρους αυτούς για επιβίωση, οικονομικές δραστηριότητες και αναψυχή (Πρόγραμμα Coastlearn - Αρχές της ΟΔΠΖ). Πιο συγκεκριμένα, οι παράκτιες ζώνες αποτελούν περίπου το 8% της γήινης επιφάνειας. Ο βιολογικός πλούτος των ωκεανών συγκεντρώνεται κυρίως στις παράκτιες περιοχές, όπου συναντώνται και πολύ παραγωγικά οικοσυστήματα. Επίσης, το 80% της παγκόσμιας αλιευτικής παραγωγής προέρχεται από τις παράκτιες ζώνες, ενώ το 60% του πληθυσμού ζει σε αποστάσεις μικρότερες των 60 km από την ακτή (Χατζημπίρος, 2007:161). Όσον αφορά την Ε.Ε, οι ακτές των 22 παράκτιων Κρατών – Μελών της εκτείνονται σε μήκος 136.106χλμ. και απλώνονται κατά μήκος έξι διαφορετικών περιφερειακών θαλασσών (Μεσόγειος Θάλασσα, Μαύρη Θάλασσα, Βόρεια Θάλασσα, Βαλτική Θάλασσα, Βόρειος Ατλαντικός Ωκεανός και Απόκεντρες Περιφέρειες: Αζόρες, Μαδέρα, Κανάριοι Νήσοι και γαλλικά υπερπόντια εδάφη) (Eurostat, 2010). Ο ελληνικός παράκτιος χώρος παρουσιάζει μεγάλη φυσική, οικολογική, αισθητική, βιολογική, πολιτισμική και οικονομική αξία και θα πρέπει να αποτελέσει απόθεμα και κληρονομιά για τις μελλοντικές γενιές. Οι παράγοντες που υπογραμμίζουν τη σημασία του ελληνικού παράκτιου χώρου είναι οι εξής: ─ Γεωμορφολογικά και γεωγραφικά χαρακτηριστικά: Η Ελλάδα έχει εκτεταμένη παραλιακή περίμετρο λόγω της πολύπλοκης μορφής των ακτών της και των

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Α1.4 Σημασία της Παράκτιας Ζώνης

22 Α1. Βασικές έννοιες & Ορισμοί του Παράκτιου Χώρου και της Παράκτιας Ζώνης

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

πολυάριθμων νησιών της. Διαθέτει τη μεγαλύτερη ακτογραμμή της Μεσογείου αλλά και της Ευρώπης, μήκους άνω των 16.500χλμ (18.000χλμ σύμφωνα με το CORINE 2000, μετρώντας και τις εκβολές ποταμών) που αντιστοιχεί στο ¼ (25%) περίπου των ακτών της Ε.Ε.25 και είναι σχεδόν ίση με αυτή της αφρικανικής ηπείρου. Ο παράκτιος χώρος καλύπτει το 34% της συνολικής έκτασης της χώρας. Σχεδόν το μισό της ακτογραμμής αντιστοιχεί στο ηπειρωτικό κομμάτι της χώρας και λίγο παραπάνω από το μισό στα νησιωτικά συμπλέγματα του Αιγαίου και Ιονίου πελάγους (περίπου 3.000 νησιά, εκ των οποίων μερικές εκατοντάδες κατοικούνται – περισσότερα από 9.800 αν λάβουμε υπόψη και τους βραχώδεις σχηματισμούς) (ΥΠΕΧΩΔΕ, 2006: 9). Αξίζει να αναφερθεί συγκριτικά η περίπτωση της Γαλλίας , η οποία είναι 4 φορές μεγαλύτερη σε έκταση από την Ελλάδα και έχει μήκος ακτών 3.100χλμ (Σιαφάκας, 2007). ─ Συγκέντρωση πληθυσμού και ανάπτυξη δραστηριοτήτων: Στην παράκτια ζώνη της χώρας (βάθους μέχρι 2χλμ.) συγκεντρώνεται το 33% του πληθυσμού, ενώ στην ευρύτερη παράκτια ζώνη (βάθους μέχρι 5χλμ) συγκεντρώνεται το 85% του πληθυσμού. Η πυκνότητα του πληθυσμού στη ζώνη αυτή είναι διπλάσια από το σύνολο της χώρας. Αξιοσημείωτο είναι ότι 12 από τις 13 Περιφέρειες της χώρας είναι παράκτιες νησιωτικές, όπως και οι μισοί περίπου ΟΤΑ (40%) της Ελλάδας που ανήκουν διοικητικά σε 44 από 54 νομούς. Επίσης, στην παράκτια ζώνη της χώρας συγκεντρώνονται σχεδόν όλα τα μεγάλα αστικά κέντρα: Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Ηράκλειο, Βόλος, Καβάλα, Καλαμάτα κλπ, καθώς και το 80% των βιομηχανικών δραστηριοτήτων, το 90% του τουρισμού και της αναψυχής και το 35% της αγροτικής γης (συχνά υψηλής παραγωγικότητας) και πάρα πολλές και σημαντικές τεχνικές υποδομές (ΥΠΕΧΩΔΕ, 2006: 9).

Χάρτης 1: Πληθυσμιακή Εξέλιξη στις Παράκτιες Περιφέρειες της Ελλάδας Πηγή: ΥΠΕΧΩΔΕ, 2006

Όπως φαίνεται από τον παραπάνω χάρτη και τα διαγράμματα του η μεταβολή του πληθυσμού στις 12 παράκτιες Περιφέρειες της χώρας είναι θετική κατά το διάστημα 1991-2005. Σε όλες τις Περιφέρειες υπάρχει αυξητική τάση καθ’ όλη τη διάρκεια του διαστήματος αυτού, εκτός από τις Περιφέρειες Θεσσαλίας, Βορείου Αιγαίου και Στερεάς Ελλάδας που σημειώνουν μείωση κάποιες χρονικές στιγμές. Παρόλα αυτά η συνολική μεταβολή και στις Περιφέρειες αυτές είναι θετική.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

23 Α1. Βασικές έννοιες & Ορισμοί του Παράκτιου Χώρου και της Παράκτιας Ζώνης

24 Α1. Βασικές έννοιες & Ορισμοί του Παράκτιου Χώρου και της Παράκτιας Ζώνης

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

o Έντονη τουριστική ανάπτυξη: Είναι γεγονός ότι οι βασικότεροι τουριστικοί πόροι στην Ελλάδα είναι οι ακτές. Κατά συνέπεια, η τουριστική ζήτηση έχει κατευθυνθεί με υπέρμετρη έμφαση στις ακτές, ενώ οι υπόλοιποι τουριστικοί πόροι έχουν αναπτυχθεί σε μικρότερο βαθμό (περιοχές ιδιαιτέρου φυσικού κάλους, ιστορικά και πολιτιστικά μνημεία κλπ). Το μήκος των ελληνικών ακτών (περιλαμβανομένων και των ακτών των νησιών) είναι πολύ μεγάλο, όμως τουριστικό πόρο αποτελεί, με βάση το κυρίαρχο καταναλωτικό πρότυπο, η μικρού πλάτους ζώνη που βρίσκεται σε επαφή με τη θάλασσα. Το γεγονός αυτό συνεπάγεται ότι η «ωφέλιμη τουριστικά» έκταση είναι πολύ περιορισμένη. Οι προσδοκίες για έντονη τουριστική ανάπτυξη σε συνδυασμό με την περιορισμένη αυτή έκταση καθιστούν τις παράκτιες περιοχές ιδιαίτερα ευαίσθητες περιβαλλοντικά. Για το λόγο αυτό αποτελούν αντικείμενο ιδιαίτερης μέριμνας και προστασίας στο πλαίσιο της πολιτικής που αφορά στην περιβαλλοντική διαχείριση (Αγγελίδης, 2000:283). o Φυσικός και οικολογικός πλούτος: Ο παράκτιος χώρος φιλοξενεί σημαντικά παραγωγικά οικοσυστήματα που χαρακτηρίζονται από πολυμορφία και αποτελούν το ενδιαίτημα μεγάλου αριθμού ειδών πανίδας, η επιβίωση των οποίων είναι πολύτιμη για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Περιλαμβάνει παράκτια δάση (16% των παράκτιων περιοχών) και θαμνώδεις εκτάσεις που δημιουργούν, σε συνδυασμό με τη θάλασσα, ένα τοπίο υψηλής αισθητικής και περιβαλλοντικής αξίας (ΥΠΕΧΩΔΕ, 2006: 15). Επιπλέον, ο παράκτιος χώρος φιλοξενεί πολλές περιοχές που περιλαμβάνονται σε καθεστώς προστασίας σύμφωνα με κάποια ευρωπαϊκή οδηγία, διεθνή σύμβαση ή επιστημονικό πρόγραμμα:

25 Α1. Βασικές έννοιες & Ορισμοί του Παράκτιου Χώρου και της Παράκτιας Ζώνης Πίνακας 1: Ελληνικές ακτές που περιλαμβάνονται σε περιοχές προστασίας Πηγή: Χατζημπίρος, 2007

Ελληνικές ακτές που περιλαμβάνονται σε περιοχές προστασίας Κατηγορία Προστατευόμενης Περιοχής

Συνολικός Αριθμός Προστατευόμενων Περιοχών

Αριθμός Παράκτιων Περιοχών

Μήκος Ακτών

Ποσοστό Μήκους Ακτών (επί συνόλου ακτών 16500χλμ)

Υγρότοποι Σύμβασης Ramsar Περιοχές Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ Βιότοποι Προγράμματος CORINE Βιότοποι Προγράμματος NATURA 2000 (Οδηγία 92/43) Τοπία Ιδιαιτέρου Φυσικού Κάλους Σύνολο Προστατευόμενων Περιοχών

11

8

600

4%

149

84

2500

15%

430

200

5300

33%

296

136

4500

28%

449

196

2200

14%

1335

624

8000

49%

Οι παράκτιες περιοχές αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα προβλήματα λόγω της ευαισθησίας τους αλλά και των πιέσεων που δέχονται από την άσκηση των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων και την οικιστική ανάπτυξη, που οδηγούν συχνά σε υποβάθμιση των παράκτιων οικοσυστημάτων και των φυσικών πόρων και σε συγκρούσεις για τη χρήση τους και επηρεάζουν τελικά τις δυνατότητες ανάπτυξης των δραστηριοτήτων του ανθρώπου (Κοκκώσης & Τσάρτας, 2001:209). Οι πιέσεις που ασκούνται στον παράκτιο χώρο μπορούν να διακριθούν σε φυσικούς και ανθρωπογενείς παράγοντες, οι οποίοι λειτουργούν τόσο ανεξάρτητα όσο και σε αλληλεξάρτηση. Οι φυσικές πιέσεις είναι αποτέλεσμα φυσικών διεργασιών και προκαλούν μη αναστρέψιμα αποτελέσματα στον παράκτιο χώρο. Οι ανθρωπογενείς πιέσεις προκαλούν τη μεγαλύτερη επίδραση στον παράκτιο χώρο και σύμφωνα με το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας & Δημοσίων Έργων (2006: 16), διακρίνονται σε τέσσερεις κατηγορίες: 1. Συγκέντρωση πληθυσμού και δραστηριοτήτων σε περιορισμένο και ευαίσθητο περιβαλλοντικά χώρο, με αποτέλεσμα να δημιουργείται άναρχη οικιστική ανάπτυξη, η οποία ασκεί τη μεγαλύτερη πίεση στις ακτές. Πιο συγκεκριμένα, σε πολλές παράκτιες περιοχές χωροθετούνται μόνιμες ή παραθεριστικές κατοικίες και ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Α1.5 Πιέσεις και Προβλήματα στον Παράκτιο Χώρο

2. Συχνές συγκρούσεις ασύμβατων χρήσεων γης στις ίδιες ή παρακείμενες περιοχές που δημιουργούνται συνήθως λόγω της έντονης τουριστικής και βιομηχανικής ανάπτυξης στις περιοχές αυτές.

3. Υπερεκμετάλλευση των φυσικών αποθεμάτων.

4. Αδυναμίες στη λήψη αποφάσεων, στην εφαρμογή πολιτικών και στη συνεργασία των αρμόδιων αρχών. Τα προβλήματα που προκαλούνται λόγω των φυσικών και ανθρωπογενών πιέσεων χωρίζονται σε βιοφυσικά και κοινωνικοοικονομικά. Βιοφυσικά Προβλήματα:  Εκτεταμένη παράκτια διάβρωση που συχνά επιδεινώνεται από ακατάλληλη ανθρώπινη υποδομή και ανάπτυξη πολύ κοντά στην ακτογραμμή. Τα τεχνικά έργα σε ορισμένες περιοχές λιμένων συνέβαλλαν στην ταχύτερη διάβρωση της παρακείμενης ακτογραμμής επειδή δεν έλαβαν επαρκώς υπόψη τους τη δυναμική και τις διεργασίες της παράκτιας ζώνης. Η άντληση φυσικού αερίου αποτελεί έναν ακόμη παράγοντα που μπορεί να προκαλέσει παράκτια διάβρωση.  Καταστροφή ενδιαιτημάτων ως αποτέλεσμα ανεπαρκούς οικοδομικού και χωροταξικού σχεδιασμού ή αξιοποίησης των θαλασσών. Το πρόβλημα αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε περιοχές με ταχεία οικονομική ανάπτυξη, όπως οι χώρες της Κεντρικής και της Ανατολικής Ευρώπης.  Μόλυνση των χερσαίων και των υδατικών πόρων ως αποτέλεσμα της διάχυσης της ρύπανσης από θαλάσσιες ή χερσαίες πηγές, συμπεριλαμβανομένων των χώρων υγειονομικής ταφής, προς την ακτογραμμή. Σε ορισμένα κράτη μέλη, η μεταφερόμενη από τους ποταμούς ρύπανση που προέρχεται από γεωργικές εκροές γειτονικών χωρών στον άνω ρου των ποταμών επηρεάζει την ποιότητα των παράκτιων υδάτων (Φράγκου, 2009: 2-3).  Απώλεια βιολογικής ποικιλότητας, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης των αποθεμάτων ιχθύων, τόσο των παράκτιων όσο και εκείνων της ανοικτής θαλάσσης, ως αποτέλεσμα της καταστροφής παράκτιων τόπων αναπαραγωγής. Ο τουρισμός συχνά επιφέρει μείωση της βιοποικιλότητας. (Κοκκώσης & Τσάρτας, 2001:161).  Υποβάθμιση της ποιότητας και της ποσότητας των υδάτων, καθώς η ζήτηση υπερκαλύπτει τις δυνατότητες της παροχής ή της επεξεργασίας λυμάτων. Η διείσδυση αλμυρών υδάτων (υφαλμύρωση) από την υπερεκμετάλλευση των παράκτιων υδροφόρων οριζόντων (κυρίως λόγω τουρισμού) αποτελεί κύριο πρόβλημα σε πολλές περιοχές της λεκάνης της Μεσογείου. Η ζημία στον υδροφόρο ορίζοντα έχει συνήθως ως αποτέλεσμα τη μόνιμη μείωση των διαθέσιμων υδάτινων πόρων. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι μόνο το 30% των υγρών αποβλήτων των μεσογειακών παράκτιων πόλεων υφίστανται

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

26 Α1. Βασικές έννοιες & Ορισμοί του Παράκτιου Χώρου και της Παράκτιας Ζώνης

27 Α2. Εννοιολογικό Περιεχόμενο της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Παράκτιας Ζώνης

επεξεργασία, με αποτέλεσμα οι μεσογειακές παραλίες να αποτύχουν στον έλεγχο ποιότητας των υδάτων της Ε.Ε.  Υποβάθμιση των παράκτιων δασών και γενικότερα του παράκτιου χώρου, λόγω πυρκαγιών, κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες. Συγκεκριμένα, στη χώρα μας περίπου το 23% των δασών είναι παράκτια. Το ανεπαρκές νομοθετικό πλαίσιο δεν προστατεύει τις περιοχές αυτές μετά τις πυρκαγιές, με αποτέλεσμα στις περισσότερες περιπτώσεις να μετατρέπονται σε βοσκότοπους και στη συνέχεια να χρησιμοποιούνται για οικιστική χρήση (Κοκκώσης & Τσάρτας, 2001:161-169). Κοινωνικοοικονομικά Προβλήματα:  Καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς και διάλυση του κοινωνικού ιστού, ως αποτέλεσμα της ανεξέλεγκτης ανάπτυξης (ιδίως του τουρισμού).  Ανεργία και κοινωνική αστάθεια που προκύπτουν από την παρακμή των παραδοσιακών ή περιβαλλοντικών τομέων της οικονομίας, όπως της παράκτιας αλιείας μικρής κλίμακας.  Απώλεια περιουσίας και ευκαιριών ανάπτυξης, ως αποτέλεσμα της παράκτιας διάβρωσης και της ανόδου της στάθμης της θάλασσας (Μεσόγειος SOS, 2006:9)

Α2. Εννοιολογικό Περιεχόμενο της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Παράκτιας Ζώνης

Ο όρος «Διαχείριση Παράκτιας Ζώνης» χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά με την εφαρμογή της Δράσης των Ηνωμένων Εθνών για Διαχείριση της Παράκτιας Ζώνης στη Διάσκεψη για το ανθρώπινο περιβάλλον, το 1972. Η έννοια εδραιώθηκε τη δεκαετία του ’70 ως προσπάθεια να αντιμετωπιστούν οι αυξανόμενες πιέσεις στους παράκτιους πόρους. Αρχικά, τέθηκαν περιβαλλοντικοί και αναπτυξιακοί στόχοι, με βάση την τομεακή προσέγγιση. Κατά τη δεκαετία του ’80, προέκυψε η ανάγκη για μια περιεκτικότερη προσέγγιση των στόχων αυτών και διαπιστώθηκε ότι μια τομεακή προσέγγιση διαχείρισης, που εστιάζει σε μεμονωμένες δραστηριότητες, όπως η αλιεία ή οι μεταφορές, δεν ήταν αποτελεσματική. (White Paper - Coastal Management for South Africa, 1998:11 & Garriga Maica, 2009). Έπειτα, διάφορες χώρες, όπως η Αυστραλία η Σουηδία και η Νότια Αφρική, εργάστηκαν στην ανάπτυξη παράκτιων σχεδίων ανεξάρτητα, χωρίς τη χρήση ενός επίσημου τίτλου (Οικονόμου, 2007:15).

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Α2.1 Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παράκτιας Ζώνης (ΟΔΠΖ): Ιστορική εξέλιξη

28 Α2. Εννοιολογικό Περιεχόμενο της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Παράκτιας Ζώνης

Στη συνέχεια, στη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών το 1992 για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη (γνωστή και ως Earth Summit)2, που διοργανώθηκε στις 3-14 Ιουνίου στο Ρίο της Βραζιλίας, προστέθηκε ο όρος «ολοκληρωμένη», αφού είχε ήδη γίνει σαφές ότι η αποτελεσματική διαχείριση των παράκτιων περιοχών δεν μπορεί να επιτευχθεί μέσω τομεακών προσεγγίσεων. Συγκεκριμένα, το κεφάλαιο 17 της Ατζέντας 21 που προέκυψε μέσω της Διάσκεψης, εστιάζει στην ανάγκη για προστασία των ωκεανών και όλων των κατηγοριών των θαλασσών, συμπεριλαμβανομένων των κλειστών και ημίκλειστων θαλασσών και των παράκτιων περιοχών, καθώς και στην προστασία και ορθολογική χρήση και ανάπτυξη των ζώντων πόρων στις περιοχές αυτές (Γρηγορίου κ.α. 1993:109,110). Πρόκειται για soft law (μη δεσμευτικό έγγραφο), δεν αποτελεί, δηλαδή, νόμο του Κράτους (Agenda 21: 1992, 17.5). Αυτό σημαίνει ότι τα παράκτια κράτη έχουν τουλάχιστον την ηθική υποχρέωση να ενεργήσουν προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση (Βίττης, 2004:13). Χαρακτηριστικά, στην Ατζέντα 21 (παρ.17.6) μεταξύ άλλων αναφέρεται: «Κάθε παράκτιο κράτος πρέπει να ενεργήσει για τη δημιουργία ή όπου είναι απαραίτητο για την ενδυνάμωση των κατάλληλων συντονιστικών μηχανισμών (όπως για παράδειγμα ενός υψηλού επιπέδου όργανο υπεύθυνο για τον πολιτικό σχεδιασμό) για την ολοκληρωμένη διαχείριση και αειφόρο ανάπτυξη 3 των παράκτιων και θαλάσσιων περιοχών και των πηγών τους τόσο σε τοπικό όσο και σε εθνικό επίπεδο». Έκτοτε η διεθνής επιστημονική κοινότητα αναγνωρίζει την ΟΔΠΖ ως τη βέλτιστη διαδικασία για τη διαχείριση παράκτιων περιοχών. Υπάρχουν πάρα πολλά προγράμματα για την ΟΔΠΖ που εφαρμόζονται σήμερα διεθνώς. Πολλά από αυτά χρηματοδοτούνται από μεγάλους παγκόσμιους οργανισμούς, όπως η Ε.Ε., η Παγκόσμια Τράπεζα, το Παγκόσμιο Περιβαλλοντικό Ταμείο (GEF), το Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για την Ανάπτυξη (UNDP), το Πρόγραμμα Περιβάλλοντος των Ήταν η πρώτη σύνοδος των ηγετών του κόσμου που εξέτασε σε βάθος τα αλληλένδετα παγκόσμια προβλήματα της περιβαλλοντικής καταστροφής και της κοινωνικοοικονομικής υπανάπτυξης, εισάγοντας έτσι την έννοια της αειφόρου ανάπτυξης ως ύψιστο πολιτικό ζήτημα (Γρηγορίου κ.α.

1993:43). Επιβεβαιώνοντας τη Διακήρυξη της Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για το Ανθρώπινο Περιβάλλον που υιοθετήθηκε στη Στοκχόλμη στις 16 Ιουνίου 1972 και επιδιώκοντας να την επεκτείνει, η Διάσκεψη του Ρίο, στην οποία συμμετείχαν 178 κράτη, κατέληξε μεταξύ άλλων στη σύνταξη της Ατζέντας 21 (Report of the UNCED 1992:Annex 1 & Ανδρικοπούλου κ.α. 2007:65).

3 Η έννοια της αειφορικής ανάπτυξης, όσον αφορά τις παράκτιες ζώνες, επιδιώκει το μέγιστο μακροπρόθεσμο κοινωνικό όφελος, συμπεριλαμβανομένων περιβαλλοντικών, οικονομικών, κοινωνικών και πολιτισμικών παραγόντων. Επιδιώκει την προώθηση της κοινωνικής ισότητας μέσω της δικαιότερης κατανομής ευκαιριών τόσο εντός του σημερινού πληθυσμού όσο και μεταξύ της σημερινής και μελλοντικής γενιάς. Επειδή οι παράκτιοι πόροι είναι περιορισμένοι από φυσική και χωρική άποψη, προκύπτουν αναπόφευκτα ορισμένες βραχυπρόθεσμες αποφάσεις που μπορεί να καταστρέψουν μόνιμα πόρους για το μέλλον. Ένας από τους στόχους της αειφόρου ανάπτυξης πρέπει συνεπώς να είναι η διασφάλιση ότι οι αποφάσεις που λαμβάνονται σήμερα, αφενός δε θα αποκλείουν μελλοντικές επιλογές, αφετέρου δε θα έχουν μη αναστρέψιμα αποτελέσματα (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 1999:15).

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

2

29 Α2. Εννοιολογικό Περιεχόμενο της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Παράκτιας Ζώνης

Ηνωμένων Εθνών (UNEP), το Μεσογειακό Σχέδιο Δράσης (MAP) κλπ. Πολλά χρηματοδοτούνται επίσης από τις εθνικές, περιφερειακές ή τοπικές διοικήσεις των κρατών (UNEP Manuals for Sustainable Tourism, 2009:61). Η Ευρωπαϊκή Ένωση, που σε αντίθεση με άλλα διακυβερνητικά όργανα διαθέτει και νομοθετική εξουσία, ακολουθώντας το πνεύμα της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας, υιοθετεί την ευρωπαϊκή στρατηγική για τη ΟΔΠΖ, με το έγγραφό της COM (2000) 547/27.09.2000 «Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση των Παράκτιων Ζωνών: μια Στρατηγική για την Ευρώπη» (Κυπραίος & Γιαντσή, 2009:583). Η εφαρμογή της ΟΔΠΖ στα κράτη-μέλη νομιμοποιείται με τη μορφή μιας Σύστασης (2002/413/ΕΚ), οι δράσεις της οποίας αποτελούν τη συμβολή της Ε.Ε. στην υλοποίηση διεθνών συμφωνιών, συμπεριλαμβανομένου του κεφαλαίου 17 του «Προγράμματος Δράσης» της Agenda 21. Η Σύσταση, η οποία δεν έχει δεσμευτικό χαρακτήρα, έχει στόχο την κωδικοποίηση ενιαίας δέσμης αρχών και δράσεων που πρέπει να διέπουν το σχεδιασμό και τη διαχείριση των παράκτιων ζωνών σε κάθε κράτος-μέλος (Κυπραίος & Γιαντσή, 2009:584 & Garriga Maica, 2007).

Σύμφωνα με τα παραπάνω, οι λόγοι για τους οποίους κρίνεται αναγκαία πλέον η ολοκληρωμένη προσέγγιση της διαχείρισης των παράκτιων είναι οι εξής: α) Οι παράκτιες περιοχές αποτελούν περιοχές με σημαντική κοινωνικοοικονομική και περιβαλλοντική αξία, λόγω της ανάπτυξης πολλών διαφορετικών δραστηριοτήτων, της παραγωγής σημαντικών φυσικών πόρων και της μεγάλης συγκέντρωσης πληθυσμού (Βίττης 2004:10, UNEP Manuals for Sustainable Tourism 2009:49). β) Οι σημαντικές επιδράσεις που δέχονται οι παράκτιες περιοχές, κυρίως από τις δραστηριότητες στην ενδοχώρα, οι οποίες δημιουργούν συχνά συγκρούσεις στις χρήσεις γης και υποβαθμίζουν το περιβάλλον (Βίττης 2004:10). γ) Μέχρι πρόσφατα τα προβλήματα στον παράκτιο χώρο αντιμετωπίζονταν μέσω τομεακών πολιτικών. Οι τομεακές λύσεις συνήθως μεταφέρουν το πρόβλημα μεταξύ των πόρων, των προϊόντων και των υπηρεσιών που παράγονται και λαμβάνουν χώρα στον παράκτιο χώρο. Πρέπει, λοιπόν, να ξεπεραστεί η αδυναμία συντονισμού των επιμέρους τμημάτων της διοίκησης, που οφείλεται τόσο στο πως είναι δομημένη η διοίκηση, όσο και στο ότι το κάθε τμήμα της διοίκησης μπορεί να έχει διαφορετικούς στόχους, που πολύ συχνά έρχονται σε σύγκρουση με τους στόχους των άλλων τμημάτων, οι οποίοι δε συνάδουν με την προστασία των παράκτιων ζωνών (UNEP, 2009:49, Βίττης 2004:10). δ) Ο συνδυασμός της ανάγκης σύγκλισης της πολιτικής για την περιβαλλοντική διαχείριση προς την πολιτική για διαχείριση του χώρου (χωροταξία), που προέκυψε κατά τις τελευταίες δεκαετίες, με την ανάγκη αναθεώρησης του προτύπου της χωροταξικής πολιτικής από τον καθολικό-άκαμπτο

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Α2.2 Η ανάγκη για ΟΔΠΖ

30 Α2. Εννοιολογικό Περιεχόμενο της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Παράκτιας Ζώνης

σχεδιασμό προς μια ευέλικτη μορφή με μακρόχρονη προοπτική αλλά μεσοπρόθεσμη στρατηγική, δηλαδή μια πιο «διαχειριστική» αντιμετώπιση όπου η έμφαση μετατοπίζεται στο σύστημα καθοδήγησης-παρακολούθησης και αξιολόγησης (Κοκκώσης, 1995:4-5).

Σύμφωνα με τον A. Vallega (2002), υπάρχουν πολλοί ορισμοί για την ΟΔΠΖ που προέκυψαν και χρησιμοποιούνται, είτε από διακυβερνητικές οργανώσεις, είτε από την επιστημονική κοινότητα. Σε πολλές περιπτώσεις υπάρχουν επικαλύψεις μεταξύ των διάφορων ορισμών, αλλά υπάρχουν και διαφορές μεταξύ τους. Παρακάτω παρατίθενται ενδεικτικά δύο περιεκτικοί ορισμοί για την κατανόηση του περιεχομένου της ΟΔΠΖ: Σύμφωνα με το Rupprecht Consult & International Ocean Institute: 2006, ΟΔΠΖ είναι «μία διαδικασία για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση του σχεδιασμού και της διαχείρισης, στην οποία λαμβάνονται κατάλληλα υπόψη όλες οι πολιτικές, οι τομείς και, στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό, τα διαφορετικά συμφέροντα, με τη μεγαλύτερη έμφαση να δίνεται σε όλο το εύρος των χρονικών και χωρικών κλιμάκων, συμπεριλαμβανομένων όλων των ενδιαφερόμενων μερών κατά έναν συμμετοχικό τρόπο. Απαιτεί καλή επικοινωνία μεταξύ των κυβερνητικών αρχών (τοπικών, περιφερειακών και εθνικών) και υπόσχεται να λαμβάνει υπόψη και τις τρεις διαστάσεις τις αειφορίας: κοινωνικό-πολιτισμική, οικονομική και περιβαλλοντική. Έτσι, παρέχει μέσα διαχείρισης που δεν περιλαμβάνονται ή προβλέπονται, εξ ολοκλήρου, στις διάφορες πολιτικές και οδηγίες». Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2000:29), «η ολοκληρωμένη διαχείριση των παράκτιων ζωνών (Ο∆ΠΖ) αποτελεί δυναµική, πολυτοµεακή και επαναληπτική διαδικασία για την προώθηση της αειφόρου διαχείρισης των παράκτιων ζωνών. Καλύπτει συνολικά τον κύκλο της συλλογής πληροφοριών, του σχεδιασµού (µε την ευρύτερη δυνατή έννοια), της λήψης αποφάσεων, της διαχείρισης και της παρακολούθησης της εφαρμογής. Η Ο∆ΠΖ κάνει χρήση της ενημερωμένης συμμετοχής και της συνεργασίας όλων των ενδιαφερομένων για την αξιολόγηση των κοινωνικών στόχων σε µια δεδομένη παράκτια περιοχή και για τη λήψη µέτρων προς επίτευξη αυτών των στόχων. Μακροπρόθεσμα, η Ο∆ΠΖ επιδιώκει να επιτύχει µια ισορροπία μεταξύ των περιβαλλοντικών, οικονοµικών, κοινωνικών, πολιτισµικών και ψυχαγωγικών στόχων εντός των ορίων που θέτει η φυσική δυναµική». Σχετικά με τους στόχους, οι οποίοι επιδιώκονται να επιτευχθούν μέσα από την OΔΠZ και αποσκοπούν στη βιώσιμη ανάπτυξη των παράκτιων περιοχών, ο J. Clark, (1995:25- 31) αναφέρει τους εξής:  H διατήρηση υψηλής ποιότητας παράκτιου περιβάλλοντος  Προστασία της βιοποικιλότητας  Διατήρηση καίριας σημασίας ενδιαιτημάτων

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Α2.3 Ορισμοί και περιεχόμενο της ΟΔΠΖ

31 Α2. Εννοιολογικό Περιεχόμενο της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Παράκτιας Ζώνης

Βελτίωση καίριας σημασίας οικολογικών διαδικασιών Bιώσιμη χρήση των φυσικών πόρων Έλεγχος των ρύπων Προσδιορισμός των περιοχών: α) στις οποίες μπορούν να αναπτυχθούν ανθρώπινες δραστηριότητες, β) που πρέπει να διατηρηθούν  Kαθορισμός προδιαγραφών για τον καθορισμό των χρήσεων γης στις παράκτιες περιοχές και διευθέτηση συγκρουόμενων χρήσεων γης  Kαθορισμός προδιαγραφών για την ανάπτυξη δραστηριοτήτων στις παράκτιες περιοχές  Προστασία από φυσικές καταστροφές  Αποκατάσταση υποβαθμισμένου περιβάλλοντος  Ανάπτυξη διαδικασιών ενημέρωσης και συμμετοχής των άμεσα εμπλεκομένων κοινοτήτων Για να επιτευχθούν οι επιδιωκόμενοι στόχοι, πρέπει, όπως προαναφέρθηκε, η διαχείριση να είναι ολοκληρωμένη. Το βασικό ερώτημα είναι: Τι σημαίνει «Ολοκληρωμένη»; Μια σύντομη απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι ότι η έννοια «Ολοκληρωμένη» αναφέρεται σε όλες τις χρήσεις αλλά και στα πολλαπλά μέσα που χρειάζονται για το σχεδιασμό αυτών των χρήσεων στην παράκτια ζώνη. Στο πλαίσιο αυτό περιλαμβάνονται όλες οι ομάδες χρηστών, δηλαδή από ιδιώτες, τοπική αυτοδιοίκηση, μη κυβερνητικές οργανώσεις έως και εθνικές κυβερνήσεις αλλά και διεθνείς οργανισμοί (Πρόγραμμα Coastlearn - Αρχές της ΟΔΠΖ, 2011). Πιο συγκεκριμένα, οι διάφοροι τύποι ολοκλήρωσης 4 θα μπορούσαν να διακριθούν σε: ─ Γεωγραφική (χωρική) Ολοκλήρωση: επειδή υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ των παράκτιων συστημάτων και μεταξύ της θάλασσας και της ξηράς και δεν είναι δυνατός ο διαχωρισμός τους διοικητικά ή με άλλο τρόπο. Το εύρος της γεωγραφικής έκτασης εξαρτάται από το είδος των δραστηριοτήτων και τη σημασία της εξεταζόμενης περιοχής. ─ Χρονική Ολοκλήρωση: επειδή τα παράκτια συστήματα είναι δυναμικά και οι επιδράσεις από τις ανθρώπινες δραστηριότητες μπορεί να είναι σωρευτικές, πρέπει η εκτίμηση των επιπτώσεων των παρεμβάσεων ή των αποφάσεων να γίνεται σε διαφορετικούς χρονικούς ορίζοντες οι οποίοι θα αναπροσαρμόζονται. ─ Διατομεακή Ολοκλήρωση: επειδή οι ανθρώπινες δραστηριότητες είναι πολλές και διαφορετικές μεταξύ τους (π.χ. αλιεία, βιομηχανία, υποδομές μεταφορών, τουρισμός κ.λπ.) και η διοικητική διαχείριση των δραστηριοτήτων γίνεται μεμονωμένα και αποσπασματικά, 5 χωρίς να υπάρχει 4

H κατηγοριοποίηση αυτή στηρίζεται στο DEAT (Department of Environmental Affairs and Tourism), 1998, Coastal Policy Green Paper – Towards Sustainable Coastal Development in South Africa, Coastal Management Policy Programme, στο οποίο κάνει αναφορά το UNEP/MAP/PAP (2001: 40).

5 Χαρακτηριστικό π.χ. είναι ότι προβλέπονται νομοθετικά διαφορετικές αρμοδιότητες και διαδικασίες για την κατεδάφιση ενός αυθαιρέτου κτίσματος, αν αυτό βρίσκεται εν μέρει στον αιγιαλό και εν

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

   

32 Α2. Εννοιολογικό Περιεχόμενο της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Παράκτιας Ζώνης

Εικόνα 1: : Οριζόντια & Κάθετη Ολοκλήρωση Πηγή: http://www.coastlearn.org

μέρει στη ζώνη παραλίας ή εν μέρει στον αιγιαλό και εν μέρει στη θάλασσα, που συνήθως οδηγεί σε παράλυση των διαδικασιών κατεδάφισης.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

συνολικός σχεδιασμός και εκτίμηση της επίδρασης των δραστηριοτήτων αυτών σωρευτικά. Αυτός ο τύπος ονομάζεται και «οριζόντια ολοκλήρωση». ─ Πολιτική και θεσμική ολοκλήρωση: επειδή τα όρια των παράκτιων οικοσυστημάτων επεκτείνονται πέρα από τα όρια των διοικητικών ορίων ακόμη και κρατών και γι’ αυτό απαιτείται ενιαία αντιμετώπιση των πολιτικών μεταξύ των τοπικών αυτοδιοικήσεων και της περιφερειακής ή κεντρικής διοίκησης μέχρι ακόμη τη συνεργασία σε διεθνές επίπεδο, ενώ απαραίτητη προϋπόθεση είναι η προσαρμογή της νομοθεσίας, ενοποιώντας ή συνδέοντας διαδικασίες ή ακόμη θεσμοθετώντας νέες διαδικασίες ή πλαίσια. Αυτός ο τύπος ονομάζεται και «κάθετη ολοκλήρωση». ─ Διεπιστημονική Ολοκλήρωση: επειδή απαιτούνται γνώσεις που σχετίζονται τόσο με τις φυσικές όσο και με τις κοινωνικές και οικονομικές επιστήμες και με το σχεδιασμό και την εφαρμογή. Ταυτόχρονα, απαιτείται συνεχής έρευνα και συλλογή στοιχείων και η διεύρυνσή της σε όλους τους τομείς που σχετίζονται με τον παράκτιο χώρο. ─ Διαχειριστική Ολοκλήρωση: επειδή απαιτείται η δημιουργική συνεργασία της δημόσιας διοίκησης, της κοινωνίας και του ιδιωτικού τομέα, στη διαχείριση, την εκπαίδευση και την έρευνα, με σκοπό τη βιώσιμη ανάπτυξη ή τη διατήρηση των παράκτιων οικοσυστημάτων. Αξίζει να αναφερθεί ότι, συχνά, η οριζόντια (μεταξύ των τομέων) και η κάθετη (μεταξύ των επιπέδων διοίκησης) ολοκλήρωση, θεωρούνται ως πρωταρχικοί στόχοι ενός προγράμματος ΟΔΠΖ:

33 Α2. Εννοιολογικό Περιεχόμενο της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Παράκτιας Ζώνης

Όσον αφορά τις γενικές αρχές της ΟΔΠΖ, εντάσσονται, αφενός, σε μια γενικότερη θεώρηση της ανάγκης συσχέτισης της προστασίας περιβάλλοντος με την αναπτυξιακή πολιτική και την πολιτική διαχείρισης του χώρου (η διάκριση γίνεται σκόπιμα για τη διαφοροποίηση της πολιτικής διαχείρισης των ακτών από τις άλλες πολιτικές περιβαλλοντικής διαχείρισης με α-χωρικό χαρακτήρα). Εναρμονίζονται με τις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στο χρονικό πλαίσιο των στόχων διαχείρισης με σκοπό την εξασφάλιση των προοπτικών και των μελλοντικών γενεών. Αφετέρου, οι γενικές αρχές εντάσσονται στο πλαίσιο της ολοκληρωμένης προσέγγισης της διαχείρισης του χώρου, όπου η έμφαση δίδεται σε μια συντονισμένη πολυδιάστατη (διατομεακή και πολυεπίπεδη χωρικά) πολιτική με επιχειρησιακό χαρακτήρα και έμφαση στην πρόληψη, στην αντιμετώπιση των συγκρούσεων και αρνητικών επιδράσεων και στο σχεδιασμό (UNEP/MAP, 1993). Οι βασικές αυτές αρχές, έτσι όπως ορίζονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2000), είναι οι εξής: o Ευρεία και σφαιρική προσέγγιση (θεματική και γεωγραφική), η οποία θα λαμβάνει υπόψη την αλληλεξάρτηση και τη διαφορετικότητα των οικοσυστημάτων και των ανθρώπινων δραστηριοτήτων που έχουν επίδραση στις παράκτιες περιοχές. o Μακροπρόθεσμη προοπτική, η οποία θα λαμβάνει υπόψη την αρχή προφύλαξης και τις ανάγκες των παρόντων και μελλοντικών γενεών. o Προσαρμοστική διαχείριση, στο πλαίσιο μιας διαδικασίας που προωθείται σταδιακά και απαιτεί μια αξιόπιστη επιστημονική βάση, η οποία θα διευκολύνει την προσαρμογή όσο τα προβλήματα και η γνώση θα εξελίσσονται.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Εικόνα 2: Οριζόντια & Κάθετη Ολοκλήρωση Πηγή: Cummins et al, 2004:15

o Ανάδειξη της τοπικής ιδιαιτερότητας και ενδελεχής κατανόηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των περιοχών-στόχων. o Λειτουργία δραστηριοτήτων σε εναρμόνιση με τις φυσικές διαδικασίες και τη φέρουσα ικανότητα. o Συμμετοχικός σχεδιασμός από όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη (οικονομικοί και κοινωνικοί εταίροι, μη κυβερνητικές οργανώσεις, ενώσεις κατοίκων παράκτιων περιοχών, επιχειρηματικός τομέας κλπ.). o Υποστήριξη και ανάληψη υποχρεώσεων σε όλα τα επίπεδα και τους τομείς της διοίκησης. o Αξιοποίηση ενός συνδυασμού μέσων (νομικών και οικονομικών μέσων, προαιρετικών συμφωνιών, παροχής πληροφοριών, τεχνικών λύσεων, έρευνας και εκπαίδευσης κλπ.), προκειμένου να διασφαλιστεί η συνεκτικότητα μεταξύ των τομεακών πολιτικών, καθώς και μεταξύ του σχεδιασμού και της διαχείρισης. Οι διαφορές που εντοπίζονται στην πολιτική διαχείρισης των ακτών σε διάφορες περιοχές οφείλονται, όχι τόσο στις γενικές ή ειδικές αρχές, όσο στους επιμέρους στόχους και επιδιώξεις σύμφωνα με τις ιδιαιτερότητες του αντικειμένου. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον Κοκκώση (1995:7-9), διακρίνονται δύο διαφορετικές προσεγγίσεις διαχείρισης: α) Η διαχείριση που εστιάζεται στο συντονισμό των επιμέρους πολιτικών και επίλυση των συγκρούσεων με βάση την προστασία κάποιου κρίσιμου φυσικού πόρου και περιγράφεται με τον όρο «διαχείριση παράκτιων πόρων» (coastal resource management). Η προσέγγιση αυτή συνήθως αποτελεί υποσύνολο της δεύτερης και ευρύτερης προσέγγισης και εμφανίζεται όταν η διαπλοκή των διαφόρων δραστηριοτήτων εμφανίζεται κυρίως μέσω της χρήσης ενός κρίσιμου πόρου. β) Η διαχείριση που εστιάζεται κυρίως στον γεωγραφικό χώρο, την παράκτια περιοχή, που περιγράφεται από τον όρο «διαχείριση παράκτιων περιοχών» (coastal area management). Συναφής είναι και ο όρος «διαχείριση παράκτιας ζώνης» που εστιάζεται σε νομικά προσδιοριζόμενη περιοχή. Η προσέγγιση αυτή αναγνωρίζει την ιδιαιτερότητα της παράκτιας περιοχής στο πλαίσιο των οικοσυστημάτων και της χρήσης του γεωγραφικού χώρου. Η έμφαση στην προσέγγιση αυτή εστιάζεται στην ίδια βάση με τον χωροταξικό σχεδιασμό. Ας σημειωθεί όμως ότι η έννοια της διαχείρισης έχει χρησιμοποιηθεί ευρύτερα από τον σχεδιασμό που αποτελεί μια διαδικασία και ένα υποσύνολο εργαλείων που αφορούν την κατανομή πόρων και χρήσεων στο χώρο. Παρόλα αυτά, η διαδικασία ανάπτυξης πολιτικής διαχείρισης δε διαφέρει ουσιαστικά από τη διαδικασία του σχεδιασμού και της λήψης αποφάσεων γενικότερα. Συνεπώς, ο «σχεδιασμός» με την ευρύτερη έννοια μπορεί να σημαίνει στρατηγική ανάπτυξη πολιτικής και όχι μόνο χωροταξία ή άλλος τομεακός σχεδιασμός.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

34 Α2. Εννοιολογικό Περιεχόμενο της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Παράκτιας Ζώνης

35 Α3. Εννοιολογικό Περιεχόμενο & Βασικά Χαρακτηριστικά του Στρατηγικού Χωρικού Σχεδιασμού

Σύμφωνα με τον Van den Broeck (2004:172), ο στρατηγικός χωρικός σχεδιασμός, ετυμολογικά βρίσκει τις ρίζες του στη στρατιωτική έννοια της «στρατηγικής», στην οποία δύο στοιχεία είναι σημαντικά και αφορούν τη στοχοθεσία και τη χρήση του κατάλληλου τρόπου για την επίτευξη αυτών των στόχων, δηλαδή το πως θα πάει από το ένα σημείο στο άλλο. Ως μέθοδος για την αντιμετώπιση κεντρικών θεμάτων της δημόσιας ζωής, ο στρατηγικός σχεδιασμός προέρχεται από τον κόσμο των επιχειρήσεων (Λαλένης & Μεταξάς, 2006:13). Σύμφωνα με τον Αlbrechts (2004), η στροφή αυτής της προσέγγισης του σχεδιασμού, από τη διοίκηση των επιχειρήσεων στις δημόσιες πολιτικές, πραγματοποιήθηκε όταν είχε πια υποχωρήσει το κεντρικά οργανωμένο παρεμβατικό κράτος και οι συνθήκες είχαν διαφοροποιηθεί. Όταν γίνεται, όμως, λόγος για αντιστοιχία επιχείρησης και πόλης, αυτή δεν πρέπει να ερμηνεύεται στενά, αλλά αντίθετα είναι αναγκαίο να τονιστεί ότι ο στρατηγικός σχεδιασμός δανείζεται πρακτικές που διέπουν τη διοίκηση και διαχείριση έργων και προγραμμάτων για να μπορέσει να χαράξει μια αποτελεσματική στρατηγική για το εκάστοτε χωρικό επίπεδο που αφορά (Ανδρικοπούλου κ.ά., 2007:37).

To πλαίσιο της ανάλυσης και της πολιτικής για τον στρατηγικό χωρικό σχεδιασμό είναι η χωρική ανάπτυξη και ο χωρικός σχεδιασμός (Θωίδου, 2011:1). Σύμφωνα με τον Καυκαλά (2004:11), το επιστημονικό πεδίο της χωρικής ανάπτυξης είναι ευρύ και περιλαμβάνει τα ενδιαφέροντα πολλών επιστημονικών και επαγγελματικών κλάδων και ειδικότερα τις «θεωρητικές αναζητήσεις και τις ασκούμενες πρακτικές στα πεδία της αστικής και περιφερειακής ανάπτυξης, της χωροταξίας, της γεωγραφίας, της προστασίας και διαχείρισης του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, καθώς και γενικότερα της οικονομικής ανάπτυξης και προγραμματισμού». Παράλληλα όμως, η χωρική ανάπτυξη εκτός από το επιστημονικό της πεδίο, αποτελεί «και μία νέα εκδοχή δημόσιας πολιτικής που ενσωματώνει στοιχεία χωροταξικού σχεδιασμού και περιφερειακής και εν γένει αναπτυξιακής πολιτικής» (Γιαννακούρου, 2008). Ο όρος χωρικός σχεδιασμός συνοψίζει σε γενικές γραμμές τις διαφορετικές μορφές σχεδιασμού για τα διαφορετικά επίπεδα του χώρου. Με άλλα λόγια ο χωρικός σχεδιασμός αναφέρεται στην ύπαρξη μιας ποικιλίας κυβερνητικών δράσεων με στόχο την ανάπτυξη και εφαρμογή συγκεκριμένων στρατηγικών, σχεδίων, πολιτικών και έργων σε συγκεκριμένο χώρο, ακολουθώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο μια στρατηγικά σχεδιασμένη μορφή ανάπτυξης (Λαλένης & Μεταξάς, 2006:22). Όσον αφορά την έννοια και το περιεχόμενο του στρατηγικού χωρικού σχεδιασμού, ο ορισμός που δίνει η Healey (2004a:46) είναι αρκετά περιεκτικός: «Ο όρος «χωρικός» φέρνει στο «στόχαστρο» το «που των πραγμάτων», στατικό ή σε κίνηση, την προστασία ειδικών «περιοχών» και τοποθεσιών, τις σχέσεις μεταξύ διαφορετικών δραστηριοτήτων και δικτύων σε μια περιοχή και σημαντικές τομές και

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Α3. Εννοιολογικό Περιεχόμενο & Βασικά Χαρακτηριστικά του Στρατηγικού Χωρικού Σχεδιασμού

κόμβους. Ο όρος «στρατηγικός» χρησιμοποιείται συνήθως για να σημειώσει ένα υψηλό επίπεδο διοίκησης ή ένα πιο αφηρημένο πεδίο πολιτικής. Αλλά σημαίνει επίσης και μια σύνοψη ή πιο ειδικά ένα πλαίσιο. Σημαίνει επιλεκτικότητα, επικέντρωση σε αυτό που κάνει πράγματι τη διαφορά για την τύχη μιας περιοχής σε βάθος χρόνου. Ο όρος «σχεδιασμός» (planning ή «ανάπτυξη» - «development») αναδεικνύει μια αναπτυξιακή κίνηση από το παρελθόν στο μέλλον. Σημαίνει ότι είναι δυνατόν να επιλέξουμε μεταξύ κατάλληλων δράσεων τώρα με βάση τις πιθανές τους επιπτώσεις στις μελλοντικές κοινωνικο-χωρικές σχέσεις. Συνεπάγεται επίσης έναν τρόπο διακυβέρνησης (μια μορφή πολιτικής), προερχόμενη από την άρθρωση των πολιτικών μέσω κάποιου είδους διαβουλευτικής διαδικασίας και την απόφαση της συλλογικής δράσης σε σχέση με αυτές τις πολιτικές». Κατά την άποψη της συγγραφέως: «αναφέρεται σε συλλογικές προσπάθειες αυτογνωσίας για να ξανά-φανταστούμε μια πόλη, μια αστική περιφέρεια ή μια ευρύτερη περιοχή και να μεταφράσουμε τα αποτελέσματα σε προτεραιότητες για επενδύσεις στην περιοχή, για μέτρα προστασίας - συντήρησης, για επενδύσεις σε στρατηγικές υποδομές και για αρχές στους κανονισμούς των χρήσεων γης». Τα βασικά χαρακτηριστικά του στρατηγικού χωρικού σχεδιασμού, αποτυπώνονται από τους Albrechts (2001:294) και Βασενχόβεν & Παγώνη (2009:26) ως εξής:  επικεντρώνεται σε περιορισμένο αριθμό βασικών στρατηγικών θεματικών περιοχών – στρατηγικών θεμάτων «κλειδιά».  διερευνά κριτικά το περιβάλλον όσον αφορά τον προσδιορισμό δυνατοτήτων και αδυναμιών, στο πλαίσιο ευκαιριών και απειλών.  μελετά τις εξωτερικές δυνάμεις και τάσεις και τους διαθέσιμους πόρους.  προσδιορίζει και συγκεντρώνει τους βασικούς εταίρους (από τον ιδιωτικό και το δημόσιο τομέα).  επιτρέπει την ευρεία (πολυεπίπεδη διακυβέρνηση) και διαφοροποιημένη εμπλοκή στη διάρκεια της διαδικασίας σχεδιασμού.  σχεδιάζει δομές σχεδιασμού και αναπτύσσει περιεχόμενο, εικόνες και πλαίσια αποφάσεων μέσω των οποίων θα επηρεάσει και θα διαχειριστεί τις χωρικές αλλαγές.  αφορά τη σύνθεση νέων ιδεών και τη διαδικασία προώθησής τους, δημιουργώντας έτσι τρόπους κατανόησης, οργάνωσης και κινητοποίησης για το σκοπό της άσκησης επιρροής σε διάφορες περιοχές.  τόσο μεσοπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα, επικεντρώνεται στις αποφάσεις, δράσεις, αποτελέσματα και παρακολούθηση, ανατροφοδότηση και αναθεώρηση.  υποχωρεί ο δεσμευτικός χαρακτήρας ενώ ταυτόχρονα υιοθετείται χαρακτήρας συμβουλευτικού εργαλείου με σκοπό την καθοδήγηση αντί του ακριβή καθορισμού της δράσης χωρικού σχεδιασμού.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

36 Α3. Εννοιολογικό Περιεχόμενο & Βασικά Χαρακτηριστικά του Στρατηγικού Χωρικού Σχεδιασμού

37 Α3. Εννοιολογικό Περιεχόμενο & Βασικά Χαρακτηριστικά του Στρατηγικού Χωρικού Σχεδιασμού

ιεραρχούνται οι στόχοι του σχεδιασμού και προωθούνται οι πιο σημαντικοί κατά προτεραιότητα.  συνδυάζονται η συνολική θεώρηση και οι γενικοί στόχοι με ειδικά έργα καταλυτικού χαρακτήρα για την επίτευξη τους. Κεντρικό αντικείμενο του στρατηγικού σχεδιασμού γίνεται η διαμόρφωση πλαισίων και αρχών για τη χωροθέτηση της υποδομής και των λειτουργιών και βασικό περιεχόμενο η διατύπωση και εφαρμογή σχεδίων, πολιτικών και προγραμμάτων για τη μορφή, τη διάταξη και τη χρονική εξέλιξη της χωρικής ανάπτυξης, την κατανομή των επενδύσεων σε υποδομές (π.χ. μεταφορών, τηλεπικοινωνιών, ενέργειας κλπ), την αναδιάρθρωση των δραστηριοτήτων και των ευκαιριών απασχόληση και γενικότερα του τρόπου και της ποιότητας ζωής, και την αναδιάταξη της ελκυστικότητας των διαφόρων περιοχών μέσω της αναγνώρισης των επιπτώσεων και περιορισμών της χωρικής ανάπτυξης (Καυκαλάς, 2006:15). Ο στρατηγικός χωρικός σχεδιασμός σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με τη διαδικασία (αποτελεί μια διαδικασία λήψης αποφάσεων), στην οποία ο σχεδιαστής έχει κυρίως το ρόλο του διαμεσολαβητή του πλήθους των διαφορετικών συμμετεχόντων με διαφορετικά συμφέροντα και κοινωνικό-πολιτική ισχύ (Τaylor, 1998: 97). Σύμφωνα με τον Καυκαλά (2011:4), η μετάβαση που σημειώθηκε με τον στρατηγικό χωρικό σχεδιασμό σε σχέση με τα προηγούμενα ήδη σχεδιασμού είναι η εξής: o Από το προϊόν (σχέδιο) στη διαδικασία o Από το μερικό στο ολοκληρωμένο o Από το κανονιστικό στο επιτελικό o Από τη στοχοθέτηση στον υπολογισμό κόστους/οφέλους o Από τη προσφορά στη ζήτηση o Από τα διοικητικά όρια στα χώρο-λειτουργικά συστήματα o Από τη γνωμοδότηση στη συμμετοχή Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι ο στρατηγικός χωρικός σχεδιασμός έχει ως κύριο σκοπό του να υπερβεί την αδυναμία της σύνδεσης οράματος – εφαρμογής και την απόκλιση οράματος –αποτελεσμάτων, που παρατηρείται σε άλλες μορφές σχεδιασμού, όπως ο καθολικός ορθολογικός σχεδιασμός. Γι’ αυτό δίνει έμφαση στις συμμετοχικές διαδικασίες, πράγμα που δεν εντοπίζεται στον καθολικό σχεδιασμό και παρουσιάζει συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι αυτού, καθώς χαρακτηρίζεται από ρεαλισμό και εφαρμοσιμότητα στις επιδιώξεις του και ενσωμάτωση της δυναμικής της ελεύθερης αγοράς. Στην επιδίωξη αυτού του σκοπού (δηλαδή της υπέρβασης της σύνδεσης οράματος κτλ) σημαντικός παράγοντας είναι ο χρονικός ορίζοντας – μεσοπρόθεσμος συνήθως – που χαρακτηρίζει το στρατηγικό χωρικό σχεδιασμό, και έτσι διαφοροποιείται από τα πλάνα του καθολικού ορθολογικού σχεδιασμού για το απώτερο μέλλον, αλλά ταυτόχρονα παρέχει και προοπτική για το μέλλον με προσδοκίες υλοποιήσιμες μέσα σε πλαίσιο ήδη γνωστών ενδογενών και εξωγενών συνθηκών (Λαλένης & Μεταξάς, 2006: 11-14, 18).

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}



Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

38 Α3. Εννοιολογικό Περιεχόμενο & Βασικά Χαρακτηριστικά του Στρατηγικού Χωρικού Σχεδιασμού

39 Β1. Τα στάδια της διαδικασίας του στρατηγικού χωρικού σχεδιασμού

Β1. Τα στάδια της διαδικασίας του στρατηγικού χωρικού σχεδιασμού

Εικόνα 3: Τα στάδια του στρατηγικού χωρικού σχεδιασμού Πηγή: Μεταξάς & Λαλένης, 2006:15

Στο σημείο αυτό θα γίνει σύντομη αναφορά σε μια μέθοδο αξιολόγησης, που χρησιμοποιήθηκε στην παρούσα εργασία και αποτυπώνει όψεις της υφιστάμενης κατάστασης. Αυτή είναι η μέθοδος αξιολόγησης SWOT, η οποία

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Η μεθοδολογία της παρούσας μελέτης βασίζεται στα στάδια του στρατηγικού χωρικού σχεδιασμού, τα οποία είναι τα εξής: 1) Προσδιορισμός των κύριων παραμέτρων του σχεδιασμού 2) Ανάλυση της παρούσας κατάστασης, εφαρμογή εργαλείων ανάλυσης 3) Προσδιορισμός των βασικών στόχων 4) Προσδιορισμός πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων ανά στόχο 5) Διαμόρφωση στρατηγικών σχεδιασμού 6) Επιλογή άριστων στρατηγικών 7) Εφαρμογή – δράσεις 8) Έλεγχος – αξιολόγηση-ανατροφοδότηση Στο παρακάτω σχήμα περιγράφονται αναλυτικότερα τα βήματα του στρατηγικού χωρικού σχεδιασμού:

40 Β2. Βασική Προσέγγιση: Συσχέτιση ΟΔΠΖ με Στρατηγικό Χωρικό Σχεδιασμό

επικεντρώνεται σε μια συγκεκριμένη αλλαγή, δράση. Ως «εργαλείο» δεν αποτελεί την πλήρη μελέτη ενός υπό εξέταση θέματος αλλά χρήσιμο και συμπληρωματικό μέσο που βοηθά συχνά στην προκαταρκτική εξέταση και την εξαγωγή βασικών συμπερασμάτων. Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι η επικοινωνία ανάμεσα στα κέντρα λήψης απόφασης, το μελετητή και την τοπική κοινωνία είναι απαραίτητη σε όλη την διαδικασία σχεδιασμού, ώστε να εξασφαλίζεται η ευρύτερη δυνατή συναίνεση σε όλα τα στάδια της διαδικασίας. Η συμμετοχική προσέγγιση στη διαδικασία σχεδιασμού αποτελεί βασικό στοιχείο της αειφόρου ανάπτυξης η οποία δεν μπορεί να υλοποιηθεί με μέτρα που επιβάλλονται, χωρίς την ευρύτερη δυνατή αποδοχή των τοπικών κοινωνιών (Γκούσκος Δ. 2005).

Η βασική προσέγγιση της παρούσας διπλωματικής εργασίας βασίστηκε στη σύνοψη και συσχέτιση του θεωρητικού υποβάθρου για την ΟΠΔΖ και τον Στρατηγικό Χωρικό Σχεδιασμό. Συγκεκριμένα, προκύπτει ότι:  Η ολοκληρωμένη διαχείριση της παράκτιας ζώνης είναι ένα πλαίσιο αρχών και κατευθύνσεων για τον χωρικό σχεδιασμό του παράκτιου χώρου και ένα οργανωτικό σχήμα συνεργασίας και συντονισμού των δράσεων των βασικών δρώντων/φορέων µέσω μίας διαδικασίας συνεχούς διαβούλευσης.  Η ολοκληρωμένη προσέγγιση στην αντιμετώπιση των προβλημάτων του παράκτιου χώρου αφορά στη διατοµεακή και πολυεπίπεδη θεώρηση της ανάπτυξης των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, υποδομών και οικισμών στον παράκτιο χώρο µε έμφαση στην ανάδειξη της περιβαλλοντικής διάστασης ως ισότιμης µε την κοινωνική, οικονομική και λειτουργική.  Αναγνωρίζεται επίσης η ανάγκη διασύνδεσης και συμπλήρωσης του μακροχρόνιου χαρακτήρα του σχεδιασμού µε το βραχυπρόθεσμο/ μεσοπρόθεσμο σύστημα μέτρων διαχείρισης/ αντιμετώπισης των προβλημάτων του παράκτιου χώρου.  Ο σχεδιασμός του παράκτιου χώρου αφορά μία ενιαία γεωγραφική ενότητα ή αλλιώς ένα χώρο-λειτουργικό σύστημα, ανεξαρτήτως διοικητικής διαίρεσης.  Η ολοκληρωμένη διαχείριση του παράκτιου χώρου αποτελεί ένα στρατηγικό πλαίσιο χωρικού σχεδιασμού µε ενδεικτικό χαρακτήρα που συνδέει τον πολεοδομικό µε τον χωροταξικό σχεδιασμό, την προστασία του περιβάλλοντος µε τον αναπτυξιακό προγραμματισμό.

Β3. Μέθοδος SWOT Ανάλυσης Η ανάλυση SWOT είναι ένα από τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται στη διαδικασία του στρατηγικού χωρικού σχεδιασμού για την ποιοτική αξιολόγηση των σεναρίων – εναλλακτικών λύσεων και στόχο έχει τη χρησιμοποίηση της υπάρχουσας γνώσης για

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Β2. Βασική Προσέγγιση: Συσχέτιση ΟΔΠΖ με Στρατηγικό Χωρικό Σχεδιασμό

41 Β3. Μέθοδος SWOT Ανάλυσης

Εικόνα 4: SWOT Analysis

Πηγή: http://www.businessballs.com

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

τη δημιουργία ενός σχεδίου δράσης στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Χρησιμοποιείται για την ανάλυση του εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος μίας επιχείρησης ή δράσης, όταν πρέπει να ληφθεί μία απόφαση σε σχέση με τους στόχους που έχουν τεθεί με σκοπό την επίτευξή τους. Η χρησιμότητα της μεθόδου έγκειται στο ότι παρέχει δυνατότητα αξιολόγησης των σεναρίων ανάπτυξης μιας περιοχής λαμβάνοντας υπόψη τόσο τα χαρακτηριστικά της ίδιας της περιοχής όσο και τα χαρακτηριστικά του ευρύτερου περιβάλλοντος, μέσα στο οποίο η υπό μελέτη περιοχή εντάσσεται. Επίσης, βρίσκεται σε στενή σχέση αλληλεπίδρασης με το στάδιο της δόμησης των σεναρίων με μια σχέση ανάδρασης, η οποία επιτρέπει την περαιτέρω εμβάθυνση των σεναρίων μέσα από την καταγραφή των χαρακτηριστικών κάθε σεναρίου σε σχέση με τα πλεονεκτήματα, αδυναμίες, κινδύνους και απειλές. Τέλος, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ταυτόχρονα με άλλες τεχνικές αξιολόγησης αποτελώντας ένα απλό, ευέλικτο και γρήγορο βήμα στην διαδικασία αξιολόγησης στο σχεδιασμό (Γιαουτζή Μ. & Στρατηγέα Α, 2005). Η λέξη SWOT προκύπτει από τις αγγλικές λέξεις: Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats (δυνατά σημεία, αδύνατα σημεία, ευκαιρίες, απειλές). Κατά την ανάλυση SWOT μελετώνται τα δυνατά (Strengths) και αδύνατα (Weaknesses) σημεία μίας επιχείρησης, οργανισμού ή και περιοχής, καθώς και οι ευκαιρίες (Opportunities) και απειλές (Threats) που υπάρχουν. Τα δυνατά και αδύνατα σημεία αφορούν το εσωτερικό περιβάλλον ενώ οι ευκαιρίες και οι απειλές αντανακλούν μεταβλητές του εξωτερικού περιβάλλοντος (Μεταξάς Θ. & Λαλένης 2006:12).

Σύμφωνα με την Γιαουτζή και Στρατηγέα: «Η γνώση του εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος της περιοχής μελέτης είναι εξαίρετης σημασίας στα πλαίσια του σχεδιασμού και ιδιαίτερα της αξιολόγησης. Το εσωτερικό περιβάλλον της περιοχής μελέτης σχετίζεται με τις παραμέτρους που αφορούν τους διαθέσιμους πόρους της και τις δεξιότητες της. Οι δεξιότητες σχετίζονται με το σύνολο της γνώσης, των μεθόδων και τεχνικών που αφορούν την καλύτερη αξιοποίηση των πόρων. Το εσωτερικό περιβάλλον μπορεί να αναλυθεί μέσω των ισχυρών σημείων – πλεονεκτημάτων της περιοχής (strengths), καθώς και των αδύνατων – αδυναμιών της (weaknesses). Το εξωτερικό περιβάλλον μιας περιοχής μελέτης αποτελούν μια σειρά από παράγοντες οι οποίοι διαμορφώνουν ένα πλαίσιο ευκαιριών (opportunities) και κινδύνων (threats), μέσα στο οποίο η περιοχή μελέτης καλείται να αξιοποιήσει τις ευκαιρίες που αυτό της παρέχει και να αντιμετωπίσει τους κινδύνους. Οι πόροι και οι δεξιότητες της περιοχής αποτελούν τον πυρήνα των ευκαιριών, πάνω στον οποίο στηρίζεται κάθε περιοχή προκειμένου να αναπτύξει τα συγκριτικά πλεονεκτήματα έναντι κάποιων άλλων προς μια ορισμένη κατεύθυνση. Το συγκριτικό πλεονέκτημα κάθε περιοχής στηρίζεται στη δυνατότητα της, αξιοποιώντας τους διαθέσιμους πόρους, είτε να καταστεί ανταγωνιστικότερη έναντι άλλων περιοχών σε προϊόντα ή υπηρεσίες, είτε να διαφοροποιηθεί από αυτές. Οι αδυναμίες κάθε περιοχής μπορεί να σχετίζονται με τους περιορισμένους πόρους, το περιορισμένο φάσμα δεξιοτήτων για την αξιοποίηση τους, το χαμηλό βαθμό αξιοποίησης τους λόγω αναπτυξιακών επιλογών υψηλού κόστους και την αδυναμία προώθησης των προϊόντων λόγω ελλιπούς πρόσβασης σε δίκτυα διανομής. Το εξωτερικό περιβάλλον αναφέρεται σε όλους εκείνους τους παράγοντες οι οποίοι είναι εξωτερικοί ως προς την περιοχή ή η περιοχή δεν μπορεί να τους επηρεάσει. Οι παράγοντες αυτοί μπορεί να λειτουργούν άλλοτε θετικά, δημιουργώντας ευκαιρίες προς αξιοποίηση, και άλλοτε αρνητικά εκθέτοντας την περιοχή σε κινδύνους σε σχέση με την αναπτυξιακή της προοπτική. Οι παράγοντες αυτοί αφορούν μακροπρόθεσμες εξελίξεις σε ευρύτερη κλίμακα, όπως πολιτικές, οικονομικές, τεχνολογικές και πληθυσμιακές εξελίξεις». Η μέθοδος SWOT χρησιμοποιείται για την επιλογή των κατάλληλων στρατηγικών σχεδιασμού, οι οποίες στοχεύουν σε διαρθρωτικές αλλαγές με σαφή χωρική διάσταση και αποτελούν αναπτυξιακές παρεμβάσεις τοπικού ή περιφερειακού χαρακτήρα. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της αποτελεσματικής διαχείρισης των χαρακτηριστικών παραγόντων και δυνατοτήτων μιας περιοχής, οι οποίοι αποτελούν το πλαίσιο μέσα στο οποίο λαμβάνονται οι αποφάσεις για το είδος των παρεμβάσεων που πρόκειται να υλοποιηθούν στην εκάστοτε περιοχή μελέτης (Γιαουτζή Μ. & Στρατηγέα Α, 2005).

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

42 Β3. Μέθοδος SWOT Ανάλυσης

43 Β4. Μέθοδος Επιλογής Στρατηγικής

Β4. Μέθοδος Επιλογής Στρατηγικής Στην περίπτωση του στρατηγικού χωρικού σχεδιασμού κρίνεται σκόπιμη η κατασκευή σεναρίων – εναλλακτικών λύσεων για την αποτροπή της μονοσήμαντης αντιμετώπισης του προβλήματος. Για τον σχεδιασμό μιας περιοχής το καταλληλότερο «εργαλείο» επιλογής σεναρίου ή στρατηγικής προσέγγισης σχεδιασμού το οποίο προσανατολίζει τα μέτρα που θα αναλυθούν σύμφωνα με την επιλεχθείσα στρατηγική είναι η SWOT/TOWS 4ων τύπων στρατηγικών. Η μήτρα αυτή ουσιαστικά παρουσιάζει το σύνολο των στοιχείων της μεθόδου SWOT για κάθε σενάριο, δυνατά-αδύνατα σημεία, ευκαιρίες και απειλές, αξιοποιώντας τα κατά ζεύγη δημιουργώντας τον ακόλουθο πίνακα (Γκούσκος Δ. 2005):

Με τον τρόπο αυτό δημιουργούνται 4 τύποι στρατηγικών για κάθε σενάριο ξεχωριστά οι οποίοι βοηθούν στην ολοκληρωμένη αντίληψη προσέγγισης της κατάστασης από το κάθε σενάριο και στην τελική επιλογή αντιμετώπισης της. Τελικά μετά την επιλογή του κατάλληλου σεναρίου επιλέγεται συγκεκριμένα η στρατηγική προσέγγισης μέσω της ιεράρχησης των στρατηγικών οι οποίες αποτυπώνονται ως εξής (Γκούσκος Δ. 2005):  Στρατηγικές W-T: Αμυντικές  Στρατηγικές W-O: Διορθωτικές  Στρατηγικές S-T: Βελτιωτικές  Στρατηγικές S-O: Φιλόδοξες

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Πίνακας 2: Μήτρα SWOT/TOWS-4 τύποι στρατηγικών Πηγή: Γκούσκος Δ. 2005

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

44 Β4. Μέθοδος Επιλογής Στρατηγικής

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

45

46 Γ1. Ευρύτερη Περιοχή Μελέτης

Γ1. Ευρύτερη Περιοχή Μελέτης Το αντικείμενο μελέτης της παρούσας εργασίας είναι η ανατολική παράκτια ζώνη της νήσου Λευκάδας. Κρίνεται σκόπιμο, πριν αναφερθούν τα κριτήρια επιλογής και ο τρόπος οριοθέτησης της περιοχής μελέτης, να γίνει μια συνοπτική παρουσίαση της ευρύτερης περιοχής, προκειμένου να γίνει σαφέστερη και πιο κατανοητή η επιλογή της συγκεκριμένης περιοχής. Έτσι, ως ευρύτερη περιοχή μελέτης ορίζεται το νησί της Λευκάδας που αποτελεί πλέον το Δήμο Λευκάδας και κατ’ επέκταση η περιφερειακή ενότητα και η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων.

Η Λευκάδα γεωγραφικά οριοθετείται στο θαλάσσιο χώρο της βορειοανατολικής Μεσογείου και πιο συγκεκριμένα στη δυτική Ελλάδα ανάμεσα στην Κέρκυρα και στην Κεφαλονιά. Βρίσκεται δυτικά των ακτών της Ακαρνανίας, της οποίας αποτελούσε χερσόνησο που συνδεόταν με στενή και χαμηλή λωρίδα εδάφους (ισθμό) στο βορειοανατολικό άκρο. Ήδη από τους αρχαίους χρόνους αποχωρίστηκε από την απέναντι ακτή με την διάνοιξη πλωτού διαύλου (πορθμού) για την εξυπηρέτηση της ναυσιπλοΐας, ο οποίος έχει πλάτος μόλις 25 μέτρα και τέμνει το εκτεταμένο σύστημα λιμνοθαλασσών της περιοχής. Σήμερα συνδέεται με τις Ακαρνανικές ακτές μέσω πλωτής γέφυρας μήκους 50 μέτρων και είναι το μοναδικό νησί του Ιονίου το οποίο συνδέεται οδικά μέσω πλωτής γέφυρας με την ηπειρωτική Ελλάδα (Παπαθεοδώρου Φ. 1993:5). Η οδική σύνδεση με την ηπειρωτική Ελλάδα αμβλύνει το πρόβλημα της απομόνωσης που χαρακτηρίζει την πλειοψηφία των νησιωτικών περιοχών. Παρόλα αυτά, η Λευκάδα φαίνεται να έχει ακολουθήσει το μονοδιάστατο πρότυπο τουριστικής ανάπτυξης (μαζικός τουρισμός) που τις τελευταίες δεκαετίες επικρατεί σε πολλές νησιωτικές περιοχές (Μελιδόνη Μ., κ.α.

2005:2). Στο βορειοανατολικό τμήμα της Λευκάδας, μεταξύ του νησιού και της απέναντι Ακαρνανικής ακτής, εκτός της διώρυγας της ναυσιπλοΐας, υπάρχει αβαθής θαλάσσια ζώνη και νοτιότερα ο στενός όρμος του Δρεπάνου στην είσοδο του οποίου η απόσταση της Λευκάδας από την απέναντι ακτή δεν ξεπερνά τα 2,5 ναυτικά μίλια. Κοντά στις νοτιοανατολικές ακτές του νησιού βρίσκεται μια συστάδα νησιών και νησίδων, εκ των οποίων μεγαλύτερο είναι το Μεγανήσι, που απέχει λιγότερο από ένα μίλι από τη Λευκάδα και μικρότερα ο Σκορπιός (ιδιωτικό νησί που ανήκει στην οικογένεια Ωνάση), η Μαδουρή, η Κύθρος και το Αρκούδι. Αποτελεί το τέταρτο σε μέγεθος νησί των Επτανήσων με έκταση 302,5 τ. χλμ. Και ακτογραμμή 116 χλμ, ενώ παράλληλα ο νομός Λευκάδας αποτελούσε το μικρότερο σε έκταση και πληθυσμό νομό της χώρας, βάσει της προηγούμενης διοικητικής διαίρεσης, όπως αναφέρεται και στη συνέχεια. Σε απόσταση μικρότερη των 6-7 ναυτικών μιλίων από τα νότια άκρα Λειψό και Δουκάτο βρίσκονται οι βόρειες άκρες Αγ. Ιωάννης (Ντούρι) και Βλιώτης (Βιολί) της Ιθάκης και Κεφαλληνίας αντίστοιχα (Παπαθεοδώρου Φ., 1993 & Μελιδόνη Μ., 2005).

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Γ1.1 Γεωγραφικά Στοιχεία

47 Γ1. Ευρύτερη Περιοχή Μελέτης Γ1.2 Διοικητικά Στοιχεία

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Στην παρούσα εργασία χρησιμοποιείται η προηγούμενη διοικητική διαίρεση σύμφωνα με την εφαρμογή του Ν.2539/97, για τη «Συγκρότηση της Πρωτοβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης» (ΦΕΚ 244/04.12.1997 ‐ Πρόγραμμα «Ιωάννης Καποδίστριας») για το νησί της Λευκάδας. Οι λόγοι που οδήγησαν στην επιλογή αυτή είναι:  Η διαθεσιμότητα των στοιχείων που είναι αναγκαία για την εκπόνηση της παρούσας εργασίας, τα οποία υπάρχουν μόνο για την προηγούμενη διαίρεση,  Το γεγονός ότι διευκολύνεται η οριοθέτηση της περιοχής μελέτης που είναι βασισμένη στην οριοθέτηση που προτείνεται από το ΕΠΧΣΑΑ για τον παράκτιο χώρο και τα νησιά, το οποίο αναφέρεται στην προηγούμενη διοικητική διαίρεση. Για την αποφυγή οποιασδήποτε παρανόησης παρακάτω παραθέτεται πίνακας με την πλήρη αντιστοίχηση της παλαιάς και νέας διοικητικής διάρθρωσης της Λευκάδας.

48 Γ1. Ευρύτερη Περιοχή Μελέτης Πίνακας 3: Παλαιά & Νέα Διοικητική Διαίρεση για το Νησί της Λευκάδας Πηγή: Υπουργείο Εσωτερικών, Το πρόγραμμα Καλλικράτης , πρόσβαση: http://www.ypes.gr, 26/06/11 & Περιφερειακή Ενότητα Λευκάδας, πρόσβαση: http://www.lefkada.gr/, 26/06/11

Νομαρχίες

Δευτεροβάθμιοι ΟΤΑ: Νομαρχίες & Επαρχεία Αναλυτικά: Νομός Λευκάδας (περιλαμβάνει ΟΤΑ και κοινότητες)

Περιφερειακές Ενότητες. Διοικητικά δεν αποτελούν αυτοδιοικούμενο θεσμό, ωστόσο ορίζεται ότι σε κάθε μία από αυτές θα αντιστοιχεί ένας άμεσα εκλεγμένος αντιπεριφερειάρχης. Αναλυτικά: Περιφέρεια Ιονίων Νήσων & Περιφερειακή Ενότητα Λευκάδας

Περιφέρειες

Υπεύθυνες για τον συντονισμό των ΟΤΑ, τον έλεγχο νομιμότητας των πράξεων τους και την εφαρμογή της κυβερνητικής πολιτικής σε περιφερειακό επίπεδο. Αναλυτικά: Περιφέρεια Ιονίων Νήσων με έδρα την Κέρκυρα

Παρέμειναν στα ίδια γεωγραφικά όρια, αλλά πλέον αποτελούν δευτεροβάθμιους ΟΤΑ με αιρετό περιφερειάρχη και σύμβουλο. Ανάληψη μέρους των αρμοδιοτήτων των νομαρχιών

Σύμφωνα, λοιπόν με τη διοικητική διαίρεση Καποδίστρια, διοικητικά ευρύτερη περιοχή είναι ο Νομός Λευκάδος, ο οποίος συντίθεται από το νησί της Λευκάδας, που αποτελεί και το μεγαλύτερο νησί, και τα μικρότερα νησιά που βρίσκονται νοτιοανατολικά αυτής. Ο Νομός Λευκάδος ανήκει στην Περιφέρεια Ιονίων Νήσων στην οποία περιλαμβάνονται όλα τα νησιά του Ιονίου Πελάγους και της οποίας πρωτεύουσα είναι η Κέρκυρα.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Αντιστοίχηση παλαιάς διοικητικής διαίρεσης για το νησί της Λευκάδας στη νέα Καθεστώς Καποδίστρια Καθεστώς Καλλικράτη (χρησιμοποιείται στην παρούσα εργασία) Δήμοι Πρωτοβάθμιοι ΟΤΑ: Δήμοι & Πρωτοβάθμιοι ΟΤΑ: Κοινότητες. Διαιρούνταν σε Διαιρούνται σε δημοτικές δημοτικά διαμερίσματα. ενότητες, οι οποίες ταυτίζονται Αναλυτικά: με τους δήμους που 1)ΟΤΑ Λευκάδος: 8 Δ.Δ. συνενώθηκαν. Αυτές με τη 2)ΟΤΑ Απολλωνίων: 13 Δ.Δ. σειρά τους διαιρούνται σε 3)ΟΤΑ Ελλομένου: 9 Δ.Δ κοινότητες, οι οποίες 4)Καρυάς: 3 Δ.Δ. ταυτίζονται με τα παλαιά 5)ΟΤΑ Σφακιωτών: 8 Δ.Δ. δημοτικά διαμερίσματα.

6) ΟΤΑ Μεγανησίου: 3 Δ.Δ. Αναλυτικά: 7)Κοινότητα Καλάμου: 2 Κ.Δ.

1)Δ.Ε. Λευκάδας: 7 Κοινότητες 8)Κοινότητα Καστού 2)Δ.Ε. Μεγανησίου

49 Γ1. Ευρύτερη Περιοχή Μελέτης

Χάρτης 3: Διοικητική Οργάνωση Περιφερειακής Ενότητας Λευκάδας σύμφωνα με το Πρόγραμμα «Καλλικράτης» Πηγή: Υπουργείο Εσωτερικών, Το πρόγραμμα Καλλικράτης , πρόσβαση: http://www.ypes.gr, 26/06/11

Η περιφέρεια Ιονίων Νήσων, παρόλο που ιστορικά αποτελεί ευδιάκριτη ανθρωπογεωγραφική ενότητα, εμφανίζει έντονα προβλήματα αποδιάρθρωσης της εσωτερικής συνοχής της, μέρος των οποίων ανάγονται στην περίοδο της ένωσης της

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Χάρτης 2: Διοικητική Οργάνωση Νομού σύμφωνα με το Πρόγραμμα «Ιωάννης Καποδίστριας» Πηγή: ΣΧΟΟΑΠ Δήμου Μεγανησίου – Α’ Στάδιο 2010:9

50 Γ2. Κριτήρια Επιλογής Περιοχής Μελέτης

Επτανήσου με την υπόλοιπη Ελλάδα το 1864 και στην ένταξη των Ιονίων κατά περίπτωση σε διαφορετικές διοικητικές περιφέρειες. Επιπλέον, η επικράτηση των χερσαίων μεταφορών έναντι των θαλάσσιων ενίσχυσε την αποδιάρθρωση των Ιονίων. Η ένταξη των Ιονίων στην ίδια διοικητική ενότητα, την Περιφέρεια Ιονίων Νήσων, έχει βοηθήσει σε κάποιο βαθμό στην επανασύνδεσή τους μέσω της λήψης διάφορων μέτρων προς την κατεύθυνση αυτή, όπως η τακτική συγκοινωνιακή τους σύνδεση και η ενιαία προγραμματική και αναπτυξιακή αντιμετώπιση τους από το δημόσιο και τους φορείς του δημοσίου. Όπως είναι φυσικό υπάρχουν ακόμη πολλά προβλήματα που επιζητούν λύση, αλλά η κατάσταση έχει βελτιωθεί αισθητά (Παπαθεοδώρου Φ. 1993:8). Όσον αφορά τη Λευκάδα, λόγω της θέσης της και της οδικής σύνδεσης της με την Στερεά Ελλάδα, είχε ανέκαθεν στενές οικονομικές, πολιτιστικές κλπ. σχέσεις με την Ακαρνανία αλλά και με την Πρέβεζα (για σημαντικό χρονικό διάστημα ήταν επαρχία του νομού Πρεβέζης). Οι σχέσεις αυτές διατηρήθηκαν, δεδομένου ότι εκτός των άλλων, η Λευκάδα καλύπτει σημαντικές της ανάγκες από την περιοχή αυτή. Συγκεκριμένα, υδρεύεται σε μεγάλο ποσοστό από την Ήπειρο (Λούρος Πρεβέζης), εξυπηρετείται από το αεροδρόμιο του Ακτίου κλπ (Παπαθεοδώρου Φ. 1993:8).

Η επιλογή και οριοθέτηση της περιοχής μελέτης βασίστηκε στο γεγονός ότι στη συγκεκριμένη περιοχή εντοπίζεται συγκέντρωση δραστηριοτήτων, ενώ ταυτόχρονα συνυπάρχουν ευαίσθητα οικοσυστήματα. Συγκεκριμένα, η περιοχή μελέτης επιλέχθηκε με βάση τα εξής κριτήρια: 1. Αστικοποίηση: Στην ανατολική παράκτια ζώνη περιλαμβάνεται το μοναδικό ημιαστικό κέντρο του νησιού (Λευκάδα) και ο δεύτερος μεγαλύτερος σε πληθυσμό οικισμός του νησιού (Νυδρί).

2. Προστατευόμενες περιοχές: Στην εν λόγω περιοχή συγκεντρώνονται οι πιο αξιόλογες περιοχές προστασίας του νησιού (λιμνοθάλασσες, αλυκές κλπ.).

3. Τουριστική Ανάπτυξη: Οι ανατολικές ακτές (ειδικά η περιοχή από την πόλη της Λευκάδας μέχρι το Βλυχό) είναι η πιο τουριστικά ανεπτυγμένη περιοχή του νησιού.

4. Περιβαλλοντικές πιέσεις και συγκρούσεις χρήσεων γης: Στα ανατολικά παράλια παρατηρούνται ορισμένες αλλοιώσεις, τόσο στο φυσικό όσο και στο δομημένο περιβάλλον (αυθαίρετη δόμηση), οι οποίες σε ορισμένες περιπτώσεις είναι μη αναστρέψιμες.

5. Άναρχη δόμηση: Στην περιοχή μελέτης παρατηρείται επέκταση της δόμησης των παραλιακών οικισμών, με μορφολογικά αδιάφορα και εκτός κλίμακας κτίρια, κυρίως για την εξυπηρέτηση της τουριστικής κίνησης.

6. Λιμενικές υποδομές: Στα ανατολικά παράλια εντοπίζονται οι πιο σημαντικές λιμενικές υποδομές του νησιού (μαρίνα Λευκάδας και λιμένας Νυδριού) που

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Γ2. Κριτήρια Επιλογής Περιοχής Μελέτης

51 Γ2. Κριτήρια Επιλογής Περιοχής Μελέτης

αποτελούν τα πιο σημαντικά έργα υποδομής που επηρεάζουν τον παράκτιο χώρο.

7. Μεταφορικές υποδομές: Από τα ανατολικά παράλια της Λευκάδας διέρχεται ο βασικός οδικός άξονας του νησιού που συνδέει το βόρειο άκρο με το νότιο. Ο άξονας αυτός είναι στρατηγικής σημασίας, καθώς αποτελεί την «πύλη» σύνδεσης του νησιού με την ηπειρωτική Ελλάδα και εξυπηρετεί την τουριστική κίνηση.

8. Γεωργική γη με δυνατότητες υψηλής παραγωγικότητας: Στην περιοχή συγκεντρώνεται μεγάλο μέρος των εκτάσεων με δυνατότητες υψηλής παραγωγικότητας (κυρίως ελαιώνες), ο οποίες βρίσκονται σε άμεση εγγύτητα με τον παράκτιο χώρο και τις πιο σημαντικές προστατευόμενες περιοχές του νησιού (περιοχές Natura), δηλαδή τις λιμνοθάλασσες και το εσωτερικό Ιονίου πελάγους.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Εικόνα 5:Η περιοχή μελέτης: Ανατολικές ακτές της Λευκάδας Πηγή: Google Earth

52 Γ3. Οριοθέτηση Περιοχής Μελέτης

Γ3. Οριοθέτηση Περιοχής Μελέτης

a) Κρίσιμη Ζώνη: Το μέτωπο του παράκτιου χώρου στο μεταίχμιο μεταξύ ξηράς και θάλασσας αποτελεί το πλέον ευαίσθητο περιβαλλοντικά κομμάτι του, ενώ παράλληλα δέχεται σημαντικές πιέσεις από ανθρώπινες δραστηριότητες. Η Κρίσιμη Ζώνη περιλαμβάνει θαλάσσιο και χερσαίο τμήμα.  Θαλάσσιο Τμήμα (ΚΘ): Εκτείνεται από την ακτογραμμή μέχρι την ισοβαθή των 10 μέτρων και το πλάτος της δεν μπορεί να είναι μικρότερο των 100 μέτρων από την ακτογραμμή.  Χερσαίο Τμήμα: Για τις εκτός εγκεκριμένων σχεδίων πόλεως και εκτός ορίων οικισμών προ του 1923 ή κάτω των 2000 κατοίκων περιοχές, ξεκινά από την ακτογραμμή και εκτείνεται προς την ξηρά σε ζώνη πλάτους 100 μέτρων από την καθορισμένη γραμμή του αιγιαλού (ή το χειμέριο κύμα όπου αυτή δεν είναι καθορισμένη). i. Κρίσιμη Ζώνη Χερσαίου Τμήματος ΚΧ1: 50 μέτρα από την ακτογραμμή ii. Κρίσιμη Ζώνη Χερσαίου Τμήματος ΚΧ2: >=50 και <=100 μέτρα από την ακτογραμμή b) Δυναμική Ζώνη: Η ζώνη αυτή περιλαμβάνει επίσης θαλάσσιο και χερσαίο τμήμα.  Θαλάσσιο Τμήμα: Ξεκινά από το όριο της Κρίσιμης Ζώνης (δηλαδή την ισοβαθή των 10 μέτρων και κατ’ ελάχιστον 100 μέτρα από την ακτογραμμή) και εκτείνεται μέχρι την ισοβαθή των 50 μέτρων. Σε κάθε περίπτωση το ακραίο προς την θάλασσα όριο της δεν μπορεί να απέχει λιγότερο των 200 μέτρων από την ακτογραμμή.  Χερσαίο Τμήμα: Για τις εκτός εγκεκριμένων σχεδίων πόλεως και εκτός ορίων οικισμών προ του 1923 ή κάτω των 2000 κατοίκων περιοχές, ξεκινά από το ακραίο προς την ξηρά όριο της Κρίσιμης Ζώνης και εκτείνεται κατ΄ ελάχιστον σε ζώνη πλάτους 200 μέτρων από την καθορισμένη γραμμή του αιγιαλού (ή το χειμέριο κύμα όπου αυτή δεν είναι καθορισμένη). c) Υπόλοιπη Παράκτια Ζώνη: Η ζώνη αυτή περιλαμβάνει επίσης θαλάσσιο και χερσαίο τμήμα.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Η περιοχή που μελετάται είναι ολόκληρη η ανατολική παράκτια ζώνη της νήσου Λευκάδας και μέρος της βόρειας παράκτιας ζώνης (βλέπε χάρτη Οριοθέτησης Περιοχής Μελέτης & Ζώνες Παράκτιου Χώρου). Η οριοθέτηση της παράκτιας ζώνης πραγματοποιήθηκε με βάση το υπό έγκριση Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τον Παράκτιο Χώρο και τα Νησιά. Συγκεκριμένα, για την αποτελεσματικότερη προστασία, διαχείριση και χωροταξική διάρθρωση ο παράκτιος χώρος διακρίνεται σε 3 ζώνες διαχείρισης (Έγκριση ΕΠΧΣΑΑ για τον Παράκτιο Χώρο και τα Νησιά 2009:13-14):

53 Γ3. Οριοθέτηση Περιοχής Μελέτης

Εικόνα 6: Ενδεικτικό σχήμα προσδιορισμού παράκτιου χώρου και των επιμέρους ενοτήτων του Πηγή: Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού για τον Παράκτιο Χώρο και τα Νησιά, 2009

Συγκεκριμένα, η περιοχή μελέτης αποτελείται από 14 Δημοτικά Διαμερίσματα και 29 οικισμούς του τμήματος του Δήμου Λευκάδας που ανήκει στην περιοχή μελέτης και του Δήμου Ελλομένου (βλέπε χάρτη Οριοθέτησης Περιοχής Μελέτης & Ζώνες Παράκτιου Χώρου). Τα Δ.Δ που μέρος αυτών ανήκει στην κρίσιμη και δυναμική ζώνη είναι 11 από τα 14, δηλαδή περίπου το 78% του συνόλου των Δ.Δ, ενώ τα υπόλοιπα 3 εκτείνονται μόνο στην ευρύτερη παράκτια

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

 Θαλάσσιο Τμήμα: Εκτείνεται από το εξώτερο προς τη θάλασσα όριο της Δυναμικής Ζώνης μέχρι το όριο των χωρικών υδάτων (6 ναυτικά μίλια Χωρικά Ύδατα Νήσου Λευκάδος)  Χερσαίο Τμήμα: Ταυτίζεται με το τμήμα του χερσαίου παράκτιου χώρου που απομένει μετά την αφαίρεση της Κρίσιμης και της Δυναμικής Ζώνης. Το τμήμα αυτό του παράκτιου χώρου αποτελεί «ζώνη μετάβασης» από την παράκτια ζώνη στον αμιγώς ηπειρωτικό χώρο, χαρακτηρίζεται από την παρουσία πλήθους ανθρωπίνων δραστηριοτήτων και έχει μεγάλη σημασία για το σχεδιασμό, καθώς συχνότατα επηρεάζει την Δυναμική και την Κρίσιμη Ζώνη. Για λόγους διαχειριστικούς, η ζώνη αυτή εκτείνεται κατ΄ αρχήν μέχρι και τα ακραία προς την ενδοχώρα διοικητικά όρια των αντίστοιχων παράκτιων ΟΤΑ, άλλως μέχρι υψόμετρο 600 μ. αν η εν λόγω ισοϋψής βρίσκεται εντός των διοικητικών ορίων των οικείων ΟΤΑ. Το εύρος αυτής της ζώνης στην δική μας περίπτωση ορίζεται έως τα όρια της περιοχής μελέτης. Συγκεκριμένα, στην περιοχή μελέτης περιλαμβάνεται ολόκληρος ο ΟΤΑ Ελλομένου και τμήμα του ΟΤΑ Λευκάδος.

54 Γ3. Οριοθέτηση Περιοχής Μελέτης

ζώνη, είναι δηλαδή εσωτερικά. Από την άλλη μόνο οι 11 από τους συνολικά 29 οικισμούς της περιοχής μελέτης, δηλαδή 39% του συνόλου, αναπτύσσονται στην κρίσιμη και δυναμική παράκτια ζώνη, ενώ οι υπόλοιποι 18 (61%) είναι εσωτερικοί. Γ3.1 Δημοτικά Διαμερίσματα & Οικισμοί

Παρακάτω παρουσιάζονται αναλυτικά τα Δ.Δ. και οι οικισμοί της περιοχής μελέτης: Πίνακας 4: Δημοτικά Διαμερίσματα & Οικισμοί Περιοχής Μελέτης

•Δ.Δ. Λευκάδος •Λευκάδα •Καλλιγόνι •Φρύνι •Δ.Δ Αλεξάνδρου •Νικιάνα •Αλέξανδρος •Κολλυβάτα •Δ.Δ. Απολπαίνης •Απόλπαινα •Δ.Δ Καριωτών •Καριώτες •Δ.Δ Κατούνης •Λυγιά •Επίσκοπος •Κατούνα

Δήμος Ελλομένου •Δ.Δ Νυδρίου •Νυδρί •Ράχη •Δ.Δ. Βαυκερής •Βαυκερή •Δ.Δ. Βλυχού •Βλυχό •Γένι •Δ.Δ Κατωχωρίου •Κατωχώρι •Δεσίμι •Δ.Δ Νεοχωρίου •Καλλιθέα •Άγιος Χριστόφορος •Μαδούρη •Νεοχώρι •Δ.Δ. Πλατυστόμων •Περιγιάλι •Πλατύστομα •Δ.Δ. Πόρου •Πόρος •Μικρός Γιαλός •Δ.Δ. Φτερνό •Φτερνό •Δ.Δ. Χαραδιατίκων •Χαραδιάτικα •Άλατρο •Στενό

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Τμήμα Δήμου Λευκάδας που ανήκει στην περιοχή μελέτης

55 Γ3. Οριοθέτηση Περιοχής Μελέτης Γ3.2 Έκταση

Η έκταση της περιοχής μελέτης, όπως φαίνεται και στον παρακάτω πίνακα ανέρχεται σε 97,31 τ.χλμ. που αντιστοιχεί στο 27,34% της συνολικής έκτασης του νομού Λευκάδας. Αξίζει να σημειωθεί ότι το τμήμα του Δήμου Λευκάδας που ανήκει στην περιοχή μελέτης καταλαμβάνει περίπου το 68% της έκτασης του Δήμου. Η περιοχή μελέτης περιλαμβάνει και ολόκληρο το Δήμο Ελλομένου που κατατάσσεται ως ο τρίτος σε έκταση από τους 8 πρώην ΟΤΑ του Νομού. Πίνακας 5: Η έκταση και η σχετική θέση της περιοχής μελέτης στο νομό Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ 08/06/2011 Επεξεργασία: Ομάδα Μελέτης

Η Έκταση και η Σχετική Θέση της Περιοχής Μελέτης στο Νομό

Περιφέρεια Ιονίων Νήσων Νομός Λευκάδας Δ. Λευκάδας Τμήμα Δ. Λευκάδας που ανήκει στην περιοχή μελέτης Δ.Ελλομένου Σύνολο Περιοχής Μελέτης Δ. Απολλωνίων Δ. Σφακιωτών Δ. Καρυάς Δ. Μεγανησίου Κ. Καλάμου Κ. Καστού

Συνολική Έκταση (τ. χλμ.) (με εσωτερικά ύδατα)

% συνολικής έκτασης του Νομού

2306,93 355,94 60,63 41,29

100,00% 17,03% 11,60%

56,02 97,31

15,74% 27,34%

124,71 30,49 30,87 22,36 24,96 5,90

35,04% 8,57% 8,67% 6,28% 7,01% 1,66%

Στον πίνακα 5 παρουσιάζεται η έκταση των δημοτικών διαμερισμάτων της περιοχής μελέτης. Στον ίδιο πίνακα παρουσιάζεται επιπλέον και ο χαρακτηρισμός (σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, 2001) του ανάγλυφου του κάθε δημοτικού διαμερίσματος.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Χωρική Ενότητα

56 Γ3. Οριοθέτηση Περιοχής Μελέτης Πίνακας 6: Η κατανομή της έκτασης των Δημοτικών Διαμερισμάτων της Περιοχής Μελέτης Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ 08/06/2011 Επεξεργασία: Ομάδα Μελέτης

Κατανομή έκτασης Δημοτικών Διαμερισμάτων της Περιοχής Μελέτης Χωρική Ενότητα

Ανάγλυφο

Περιφέρεια Ιονίων Νήσων Νομός Λευκάδας Σύνολο Περιοχής Μελέτης Τμήμα Δήμου Λευκάδας που ανήκει στην Περιοχή Μελέτης Δ.Δ Αλεξάνδρου Δ.Δ Λευκάδας Δ.Δ Απόλπαινης Δ.Δ. Κατούνης Δ.Δ. Καριωτών Δήμος Ελλομένου Δ.Δ. Πόρου Δ.Δ. Φτερνού Δ.Δ. Χαραδιατίκων Δ.Δ. Πλατυστόμων Δ.Δ. Νεοχωρίου Δ.Δ. Βλυχού Δ.Δ Βαυκερής Δ.Δ. Κατωχωρίου Δ.Δ. Νυδρίου

Συνολική Έκταση (στοιχεία 2001)

Ποσοστό % συνολικής έκτασης Περιοχής Μελέτης

2306,93

Ορεινό Πεδινό Πεδινό Πεδινό Πεδινό Ορεινό Ορεινό Ορεινό Ορεινό Ορεινό Πεδινό Ορεινό Ημιορεινό Πεδινό

355,94 97,31

100%

41,29

42,43%

14,94 10,85 5,35 5,33 4,83 56,02 9,92 8,02 7,80 6,80 6,60 5,30 5,07 4,13 2,38

15,35% 11,15% 5,50% 5,47% 4,96% 57,57% 10,20% 8,25% 8,01% 6,99% 6,78% 5,45% 5,21% 4,24% 2,44%

Κατανομή Έκτασης Αναγλύφου Περιοχής Μελέτης Πεδινό 35%

Ορεινό 61%

Διάγραμμα 1: Κατανομή Έκτασης Αναγλύφου Περιοχής Μελέτης Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ 08/06/2011 Επεξεργασία: Ομάδα Μελέτης

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Ημιορεινό 4%

57 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Από τον παραπάνω πίνακα προκύπτει ότι πάνω από το μισό της έκτασης της περιοχής μελέτης (περίπου το 60%) καταλαμβάνεται από το Δήμο Ελλομένου, ενώ περίπου 40% της έκτασης αντιστοιχεί στο τμήμα του Δήμου Λευκάδας που ανήκει στην περιοχή μελέτης. Όπως φαίνεται από τον παραπάνω πίνακα και το σχήμα, από πλευράς ανάγλυφου, η περιοχή μελέτης είναι πάνω από το ήμισυ ορεινή (61%), ενώ οι πεδινές εκτάσεις καταλαμβάνουν μόνο 35% της συνολικής έκτασης και αντιστοιχούν κατά βάση στα Δ.Δ που αναπτύσσονται κυρίως στη δυναμική και κρίσιμη παράκτια ζώνη. Ημιορεινές εκτάσεις εντοπίζονται μόνο στο Δ.Δ Κατωχωρίου και αντιστοιχούν μόλις στο 4% του συνόλου. Σημειώνεται, επίσης, ότι το μεγαλύτερο μέρος των ορεινών εκτάσεων ανήκουν στο Δήμο Ελλομένου, ενώ το τμήμα του Δήμου Λευκάδας που ανήκει στην περιοχή μελέτης είναι κατά βάση πεδινό, χωρίς καθόλου ημιορεινές εκτάσεις. Πρέπει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με μετρήσεις στο ArcMap GIS, η κρίσιμη χερσαία ζώνη καταλαμβάνει μόλις το 9,3% της συνολικής έκτασης της περιοχής μελέτης (6,1% για την ΚΧ2 και 3,2% για την ΚΧ1), η δυναμική χερσαία ζώνη 11,25% και η υπόλοιπη χερσαία ζώνη 79,45%. Επιπλέον, η περιοχή μελέτης έχει ακτογραμμή μήκους 69.300 μ. που αντιστοιχεί περίπου στο 60% της ακτογραμμής ολόκληρου του νησιού.

Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης Στην παρούσα ενότητα γίνεται η παρουσίαση της υφιστάμενης κατάστασης της περιοχής μελέτης. Στο πλαίσιο αυτό παρουσιάζονται όλοι οι παράγοντες που επηρεάζουν την εξέλιξη της. Γ4.1 Σύνθεση Πληθυσμού

Με την εφαρμογή του Προγράμματος Καλλικράτης, ο Δήμος Λευκάδας (πλέον όλο το νησί της Λευκάδας, όπως προαναφέρθηκε) διαθέτει 22.710 μόνιμους κατοίκους. Σε αντίθεση με την πτωτική πορεία που εμφάνισε στο μόνιμο πληθυσμό της η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων, οι μόνιμοι κάτοικοι του Δήμου Λευκάδας έχουν αυξηθεί σε ποσοστό 5,20% κατά το διάστημα 1991-2001 και συνολικά 14,62 κατά την τελευταία εικοσαετία. Η θετική εξέλιξη του μόνιμου πληθυσμού αποδίδεται τόσο στο φυσικό ισοζύγιο όσο και στην εισροή μεταναστών.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Γ4.1.2 Πληθυσμιακά Στοιχεία

58 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης Πίνακας 7: Εξέλιξη μόνιμου πληθυσμού στο νέο Δήμο Λευκάδας Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ 08/06/2011 Επεξεργασία: Ομάδα Εργασίας

Εξέλιξη μόνιμου πληθυσμού στο νέο Δήμο Λευκάδας* Έτος Μόνιμοι κάτοικοι 1991 19.814 2001 20.844 2011 22.710 Συνολική μεταβολή 20ετίας

Μεταβολή 5,20% 8,95% 14,62%

*Στον πληθυσμό των ετών 1991 & 2011 έχουν συμπεριληφθεί οι κάτοικοι των τότε Δημοτικών Ενοτήτων που έχουν πλέον ενσωματωθεί στο Δήμο Λευκάδας με την εφαρμογή του Καλλικράτη

Πληθυσμιακά, η περιοχή μελέτης αποτελεί τόπο μόνιμης κατοικίας για περίπου το 62% του συνολικού πληθυσμού του καποδιστριακού νομού, σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 2001. Αυτό συμβαίνει, επειδή η περιοχή μελέτης καταλαμβάνει μεγάλο τμήμα του Δήμου Λευκάδας που είναι ο μεγαλύτερος πληθυσμιακά Δήμος του Νομού (περίπου 51% επί του συνόλου), όπως επίσης και ολόκληρο το Δήμο Ελλομένου που είναι ο δεύτερος πληθυσμιακά Δήμος του Νομού. Η σχετική θέση της περιοχής μελέτης στο νομό Λευκάδας φαίνεται στον παρακάτω πίνακα: Πίνακας 8: Μόνιμος Πληθυσμός και Σχετική Θέση της Περιοχής Μελέτης στο Νομό για το 2001 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ 08/06/2011, Επεξεργασία: Ομάδα Εργασίας

Χωρική Ενότητα

Πληθυσμός 2001

%Στο σύνολο του Νομού

Διαφορά % πραγματικόςμόνιμος

Χώρα Περιφέρεια Ιονίων Νήσων Νομός Λευκάδας Δ. Λευκάδας Τμήμα Δ. Λευκάδας που ανήκει στην περιοχή μελέτης Δ.Ελλομένου Σύνολο Περιοχής Μελέτης Δ. Απολλωνίων Δ. Σφακιωτών Δ. Καρυάς Δ. Μεγανησίου Κ. Καλάμου Κ. Καστού

10.934.097 209.608 21.888 11.094 10.359

50,70% 47,33%

-2,00% -2,36%

3.215 13.574

14,70% 62,02%

4,30% -0,79%

3.065 1.667 1.254 994 510 89

14,00% 7,60% 5,70% 4,50% 2,30% 0,40%

5,50% 11,70% 13,80% 9,90% 6,50% 34,80%

Από δω και στο εξής, για την εξαγωγή συμπερασμάτων, όπου είναι δυνατόν, χρησιμοποιείται ο μόνιμος πληθυσμός, δηλαδή λαμβάνεται υπόψη ο τόπος μόνιμης

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Μόνιμος Πληθυσμός και Σχετική Θέση της Περιοχής Μελέτης στο Νομό

59 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

διαμονής των απογραφέντων, και όχι ο καλούμενος πραγματικός (de facto) πληθυσμός, δηλαδή ο τόπος απογραφής του πληθυσμού. Όπως φαίνεται στον παραπάνω πίνακα, η διαφορά του πραγματικού πληθυσμού από το μόνιμο είναι ελάχιστη για την περιοχή μελέτης, με τον πρώτο να είναι κατά 0,79% μικρότερος από το δεύτερο. Πίνακας 9: Η Κατανομή του Μόνιμου Πληθυσμού της Περιοχής Μελέτης για το 2001 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ 08/06/2011 Επεξεργασία: Ομάδα Εργασίας

Η Κατανομή του Μονίμου Πληθυσμού της Περιοχής Μελέτης Πληθυσμός 2001

Χώρα Περιφέρεια Ιονίων Νήσων Νομός Λευκάδας Σύνολο Περιοχής Μελέτης Τμήμα Δήμου Λευκάδας που ανήκει στην περιοχή μελέτης Δ.Δ Λευκάδας Δ.Δ. Κατούνης Δ.Δ Αλεξανδρου Δ.Δ Απολπαινης Δ.Δ. Καριωτων Δημος Ελλομενου Δ.Δ. Νυδριου Δ.Δ. Βλυχου Δ.Δ. Νεοχωριου Δ.Δ. Πλατυστομων Δ.Δ. Πορου Δ.Δ. Χαραδιατικων Δ.Δ. Κατωχωριου Δ.Δ. Φτερνου Δ.Δ Βαυκερης

10.934.097 209.608

Ποσοστό % στο σύνολο του νομού

21.888 13.574

100%

10.359

76,32%

7.805 940 668 501 445 3.215 1.017 497 469 398 225 200 171 159 79

57,50% 6,93% 4,92% 3,69% 3,28% 23,68% 7,49% 3,66% 3,46% 2,93% 1,66% 1,47% 1,26% 1,17% 0,58%

Όπως προκύπτει από τον παραπάνω πίνακα, περισσότερο από το ήμισυ των κατοίκων της περιοχής μελέτης βρίσκεται συγκεντρωμένο στο δημοτικό διαμέρισμα Λευκάδας (57,5%) που ανήκει στο Δήμο Λευκάδας. Ακολουθούν τα Δ.Δ. του Νυδριού (Δήμος Ελλόμένου) και Κατούνης (Δήμος Λευκάδας) με μεγάλη απόκλιση (7,49% και 6,93% αντίστοιχα). Η κατανομή του πληθυσμού στα υπόλοιπα Δημοτικά Διαμερίσματα της περιοχής μελέτης κυμαίνεται περίπου στο ίδιο επίπεδο, με τη μικρότερη συγκέντρωση πληθυσμού να εντοπίζεται στο Δ.Δ Βαυκερής, που αντιστοιχεί μόλις σε 79 κατοίκους (0,58%). Γενικότερα, ο πληθυσμός συγκεντρώνεται στο μεγαλύτερο ποσοστό του στο τμήμα του Δήμου Λευκάδας που ανήκει στην περιοχή μελέτης (76,32% επί του συνόλου της περιοχής μελέτης), ενώ

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Χωρική ενότητα

60 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

στο Δήμο Ελλομένου εντοπίζεται μόλις το 23,86% του πληθυσμού. Το γεγονός αυτό αποδεικνύει ότι υπάρχει άνιση κατανομή μεταξύ των δύο χωρικών ενοτήτων της περιοχής μελέτης. Φυσικά, όπως και σε όλους τους αντίστοιχους παραθεριστικούς προορισμούς της χώρας, σε περιόδους αιχμής ο πληθυσμός στην περιοχή μελέτης που αποτελεί και την πιο τουριστικά ανεπτυγμένη περιοχή του νησιού, είναι πολύ μεγαλύτερος. Ο εποχικός πληθυσμός προέρχεται τόσο από κατοίκους άλλων περιοχών της Ελλάδας όσο και από το εξωτερικό (βλέπε χάρτη Πληθυσμού & Παραγωγικών δραστηριοτήτων). Πίνακας 10: Συγκριτική Μεταβολή Πληθυσμού Περιοχής Μελέτης Μεταπολεμικά Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ 08/06/2011 Επεξεργασία: Ομάδα Εργασίας

Συγκριτική μεταβολή πραγματικού 6 πληθυσμού μεταπολεμικά (1951-2001)

Χωρική ενότητα

1951

1961

1971

1981

1991

2001

Χώρα Περιφέρεια Ιονίων Νήσων

7.632.801 228.597

8.388.553 212.573

8.768.641 184.443

9.740.417 182.333

10.259.900 193.641

11.177.004 212.984

Νομός Λευκάδας Σύνολο Περιοχής Μελέτης

30.477 12.728

28.980 13.117

24.581 12.219

21.701 11.442

21.111 11.687

22.506 13.467

Τμήμα Δήμου Λευκάδας που ανήκει στην περιοχή μελέτης

8855

9350

9102

8471

8778

10.115

Δ.Δ.Λευκάδος

6451

7011

7141

6694

6781

7.548

Δ.Δ.Αλεξάνδρου

736

746

587

550

566

685

Δ.Δ.Απολπαίνης Δ.Δ.Καριωτών Δ.Δ.Κατούνης Δήμος Ελλομένου Δ.Δ.Νυδρίου

553 396 719 3873 472

506 384 703 3767 510

386 382 606 3117 667

292 310 625 2971 694

319 339 773 2909 778

507 442 933 3.352 1.011

Δ.Δ.Βαυκερής Δ.Δ.Βλυχού Δ.Δ.Κατωχωρίου Δ.Δ.Νεοχωρίου Δ.Δ.Πλατυστόμων Δ.Δ.Πόρου Δ.Δ.Φτερνού Δ.Δ.Χαραδιατίκων

353 518 526 348 383 497 324 452

309 561 405 339 408 446 327 462

106 518 296 315 381 336 224 334

111 559 234 285 321 292 210 265

74 500 176 377 355 240 183 226

100 539 169 505 419 226 181 202

6

Χρησιμοποιείται εδώ ο πραγματικός (defacto) πληθυσμός αντί του μόνιμου γιατί μόνο αυτά τα δεδομένα είναι διαθέσιμα για απογραφές προγενέστερες του 1991

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Εξέλιξη Συνολικού Πληθυσμού

61 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Πληθυσμιακή Εξέλιξη της Περιοχής Μελέτης (1951-2001) 16.000 14.000 12.000

Σύνολο Περιοχής Μελέτης

10.000 8.000

6.000

Τμήμα Δήμου Λευκάδας

4.000

Δήμος Ελλομένου

2.000 0 1951

1961

1971

1981

1991

2001

Διάγραμμα 2: Πληθυσμιακή Εξέλιξη Περιοχής Μελέτης (1951-2001)

Η ανάλυση των παραπάνω στοιχείων οδηγεί στα ακόλουθα βασικά συμπεράσματα. Το 1951 τα Ιόνια Νησιά είχαν πληθυσμό που αντιστοιχούσε στο 3% του συνολικού πληθυσμού της χώρας. Χαρακτηριστικό είναι ότι παρά την έντονη εξωτερική μετανάστευση των μεταπολεμικών χρόνων, ο πληθυσμός της χώρας συνεχώς αυξανόταν. Αντίθετα στα Ιόνια ο πληθυσμός μειωνόταν συνεχώς μέχρι το 1981. Συγκεκριμένα από το 1951 μέχρι το 1981 ο πληθυσμός των Ιονίων είχε μειωθεί κατά 20 %. Κατά το διάστημα 1981-2001, όμως, παρουσιάζει αύξηση. Συγκρίνοντας την πληθυσμιακή εξέλιξη της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων ενδοπεριφερειακά, διαπιστώνονται τα εξής: Όσον αφορά την Κεφαλονιά και τη Ζάκυνθο, κατά τη δεκαετία 1971-1981 σημειώνουν μείωση, όπως και η Λευκάδα (ποσοστό 13,8%), σε ποσοστά 1,29% και 0,6% αντίστοιχα, ενώ ακολουθούν πορεία ανάκαμψης στις δύο επόμενες δεκαετίες. Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά το διάστημα 1981-1991 ο πληθυσμός του νομού Λευκάδας δεν ακολουθεί την αυξητική τάση των υπόλοιπων Ιονίων. Ειδικότερα την δεκαετία 1991-2001, η αύξηση στο Νομό Κεφαλληνίας (21,6%) και Ζακύνθου (19,8%) είναι τριπλάσια της αύξησης του πληθυσμού της χώρας, ενώ η αύξηση στο Νομό Λευκάδας (6,6%) προσεγγίζει μόλις την αύξηση για το σύνολο της Χώρας. Αντίθετα ο πληθυσμός του Νομού Κέρκυρας που αντιπροσωπεύει το 50% του συνολικού πληθυσμού της Περιφέρειας, ακολουθεί σταθερή θετική πορεία καθ όλη την περίοδο 1971-2001, αλλά την δεκαετία 1991-2001 παρουσιάζει συγκριτικά μικρό ποσοστό αύξησης (4,1%) (ΠΠΧΣΑΑ ΠΙΝ 2004:2). Συμπεραίνεται, λοιπόν, ότι ο Νομός Λευκάδας χαρακτηρίζεται διαχρονικά από πληθυσμιακή καθυστέρηση σε σχέση με τους υπόλοιπους Νομούς της Περιφέρειας, γεγονός που υποδηλώνει γενικότερη αναπτυξιακή καθυστέρηση και υπογραμμίζει την ύπαρξη ενδοπεριφερειακής ανισότητας. Το γεγονός αυτό πιθανόν να οφείλεται στη μεταγενέστερη τουριστική

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ 08/06/2011 Επεξεργασία: Ομάδα Εργασίας

62 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

ανάπτυξη (η οποία έδωσε τη δυνατότητα για γενικότερη αναπτυξιακή προοπτική) του Νομού Λευκάδας σε σχέση με τους υπόλοιπους Νομούς. Παρατηρείται, όμως πληθυσμιακή αύξηση στο νησί κατά το διάστημα 1991-2001, γεγονός που υποδηλώνει ότι ο Νομός ακολουθεί, αν και καθυστερημένα, την τάση της Περιφέρειας και της Χώρας. Η πληθυσμιακή εξέλιξη των ανατολικών ακτών της Λευκάδας κατά το διάστημα 1951-2001 παρουσιάζει αύξηση, ενώ σημειώνει αυξομειώσεις ανά διαστήματα. Αυτό σημαίνει ότι δεν ακολουθεί την αντίστοιχη πτωτική τάση που παρατηρείται στο νομό Λευκάδας, με εξαίρεση την απογραφή του 2001. Ανάμεσα στις 2 χωρικές ενότητες της περιοχής μελέτης παρατηρείται ανομοιόμορφη πληθυσμιακή εξέλιξη, καθώς το τμήμα του Δήμου Λευκάδας που αφορά την περιοχή μελέτης σημειώνει διαχρονική αύξηση, ενώ ο δήμος Ελλομένου στο σύνολο του μείωση. Αξίζει να αναφερθεί ότι το Δ.Δ. Νυδριού παρουσιάζει διαχρονική αύξηση, γεγονός που οφείλεται στη ραγδαία ανάπτυξη της περιοχής, λόγω της φήμης που απέκτησε η περιοχή από το νησί Σκορπιός που ανήκει στην οικογένεια Ωνάση. Κατά τη δεκαετία 1991-2001, τα περισσότερα Δ.Δ έχουν όμοια δημογραφική δυναμική, καθώς αυξάνεται ο πληθυσμός τους, εκτός από τα Δ.Δ. Κατωχωρίου, Πόρου, Φτερνού και Χαραδιάτικων που παρουσιάζουν μείωση.

63 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης Πίνακας 11: Μεταβολή πραγματικού πληθυσμού των οικισμών της περιοχής μελέτης (1981-2001) Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ 08/06/2011 Επεξεργασία: Ομάδα Μελέτης

Μεταβολή πραγματικού πληθυσμού των οικισμών της περιοχής μελέτης (19812001) Χωρική ενότητα Απογραφές Μεταβολές % 1981

1991

2001

81-91

91-01

81-01

6.415 77 202

6.404 83 294

6.903 201 444

-0,17% 7,79% 45,54%

7,79% 142,17% 51,02%

7,61% 161,04% 119,80%

453 70 27

547 10 9

666 10 9

20,75% -85,71% -66,67%

21,76% 0,00% 0,00%

47,02% -85,71% -66,67%

292

319

507

9,25%

58,93%

73,63%

310

339

442

9,35%

30,38%

42,58%

602 59 112

739 77 117

677 88

865 146

74

100

476 83

412 88

434 105

-13,45% 6,02%

5,34% 19,32%

-8,82% 26,51%

234

176

168 1

-24,79%

-4,55%

-28,21%

242

345

115 0

113 0

20

47

222 99

281 74

352 67

26,58% -25,25%

25,27% -9,46%

58,56% -32,32%

274 18

236 4

202 24

-13,87% -77,78%

-14,41% 500,00%

-26,28% 33,33%

210

183

181

-12,86%

-1,09%

-13,81%

201 27 37

156 31 39

141 13 48

-22,39% 14,81% 5,41%

-9,62% -58,06% 23,08%

-29,85% -51,85% 29,73%

Τμήμα Δήμου Λευκάδος που ανήκει στην περιοχή μελέτης

Άγιος Χριστόφορος Μαδουρή (ακατοίκητο) Νεοχώρι Δ.Δ.Πλατυστόμων Περιγιάλι Πλατύστομα Δ.Δ.Πόρου Πόρος Μικρός Γιαλός Δ.Δ.Φτερνού Φτερνό Δ.Δ.Χαραδιατίκων Χαραδιάτικα Άλατρο Στενό

592 84

130

22,76% 30,51% 4,46%

14,36% 4,76%

27,77% 65,91%

46,11% 73,81%

35,14%

42,56% -11,54%

-1,74%

-13,08%

135,00% Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Δ.Δ.Λευκάδος Λευκάδα Καλλιγόνι Φρύνι Δ.Δ.Αλεξάνδρου Νικιάνα Αλέξανδρος Κολλυβάτα Δ.Δ.Απολπαίνης Απόλπαινα Δ.Δ.Καριωτών Καριώτες Δ.Δ.Κατούνης Λυγιά Επίσκοπος Κατούνα Δήμος Ελλομένου Δ.Δ.Νυδρίου Νυδρί Ράχη Δ.Δ.Βαυκερής Βαυκερή Δ.Δ.Βλυχού Βλυχό Γένι Δ.Δ.Κατωχωρίου Κατωχώρι Δεσίμι Δ.Δ.Νεοχωρίου Καλλιθέα (τ.Μεγάλο Αυλάκι)

64 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Παρατηρείται ότι κατά το διάστημα 1981-2001, για το οποίο υπάρχουν και διαθέσιμα στοιχεία σε επίπεδο οικισμών, οι 19 από τους 29 οικισμούς της περιοχής μελέτης σημειώνουν πληθυσμιακή αύξηση. Από τους 19 αυτούς οικισμούς οι 11 είναι παράκτιοι οικισμοί που αναπτύσσονται στην κρίσιμη και δυναμική ζώνη. Αξιοσημείωτο είναι ότι το Βλυχό είναι ο μοναδικός παράκτιος οικισμός που παρουσιάζει πληθυσμιακή ύφεση συνολικά, με εξαίρεση τη δεκαετία 91-01. Αύξηση παρουσιάζουν επίσης και οικισμοί που βρίσκονται στην ευρύτερη παράκτια ζώνη και αποτελούν περιοχές που ανήκουν στην περιφέρεια του οικισμού της Λευκάδας, όπως το Καλλιγόνι, το Φρύνι και η Απόλπαινα ή οικισμοί που αναπτύχθηκαν πρόσφατα λόγω της εγκατάστασης μη ντόπιων πληθυσμών, όπως το Νεοχώρι και ο Επίσκοπος. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι στο Δ.Δ Αλεξάνδρου ο παραλιακός οικισμός Νικιάνα, παρουσιάζει αλματώδη πληθυσμιακή αύξηση κατά το διάστημα 1981-2001, περίπου 50%, ενώ οι δύο ορεινοί οικισμοί του, ο Αλέξανδρος και τα Κολλυβάτα, παρουσιάζουν δραματική μείωση. Ο πρώτος έχασε 85,7% του πληθυσμού του και ο δεύτερος το 66,7% του πληθυσμού κατά τη δεκαετία 19811991, ενώ κατά τη δεκαετία 1991-2001 ο πληθυσμός τους δε σημειώνει καμία μεταβολή. Αντίστοιχα φαινόμενα παρατηρούνται στα Δ.Δ Πόρου και Χαραδιατίκων (βλέπε χάρτη Μεταβολής Πληθυσμού). Τα παραπάνω συμπεράσματα επιβεβαιώνονται και από το παρακάτω διάγραμμα που παρουσιάζει την πληθυσμιακή εξέλιξη της Περιοχής Μελέτης ανά υψομετρική ζώνη 7:

Πεδινός πληθυσμός: O πληθυσμός των δημοτικών και κοινοτικών διαμερισμάτων, των οποίων η εδαφική περιοχή βρίσκεται ολόκληρη ή το μεγαλύτερο μέρος της σε επίπεδο ή ελαφρώς κεκλιμένο έδαφος και σε υψόμετρο μέχρι 800 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας. Ημιορεινός πληθυσμός: O πληθυσμός των δημοτικών και κοινοτικών διαμερισμάτων, των οποίων η εδαφική περιοχή βρίσκεται στις υπώρειες των ορέων ή των οποίων η έκταση διαμοιράζεται κατά το ήμισυ, περίπου, στην πεδιάδα και κατά το άλλο ήμισυ στο όρος, αλλά πάντοτε με υψόμετρο κάτω από 800 μέτρα για το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής του δημοτικού ή κοινοτικού διαμερίσματος. Ορεινός πληθυσμός: O πληθυσμός των δημοτικών και κοινοτικών διαμερισμάτων, των οποίων η επιφάνεια είναι κατ’ εξοχήν κεκλιμένη και ανώμαλη, διακόπτεται από χαράδρες ή καλύπτεται από απότομους ορεινούς όγκους, οι οποίοι δημιουργούν στο έδαφος βαθιές και πολλαπλές πτυχώσεις με υψομετρικές διαφορές σημείων των δημοτικών ή κοινοτικών διαμερισμάτων πάνω από 400 μέτρα, καθώς, επίσης, και των δημοτικών ή κοινοτικών διαμερισμάτων των οποίων ολόκληρη η επιφάνεια ή μεγάλο μέρος αυτής βρίσκεται σε υψόμετρο πάνω από 800 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας (ΕΛΣΤΑΤ 08/06/11).

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

7

65 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Πληθυσμιακή Εξέλιξη Περιοχής Μελέτης ανά Υψομετρική Ζώνη 12000 10000 8000 1981 6000

1991

4000

2001

2000 0 Πεδινά

Ορεινά

Ημιορεινά

Από το παραπάνω σχήμα, παρατηρείται ότι οι πεδινές ζώνες της περιοχής μελέτης συγκεντρώνουν με μεγάλη διαφορά το μεγαλύτερο πληθυσμό από τις ορεινές και ημιορεινές, ενώ παράλληλα χαρακτηρίζονται από διαχρονική πληθυσμιακή αύξηση. Όσον αφορά τις ορεινές ζώνες που ανήκουν στην ευρύτερη παράκτια ζώνη, σημειώνουν μικρή πληθυσμιακή αύξηση κατά τη δεκαετία 19912001, ενώ οι ημιορεινές, που συγκεντρώνουν το λιγότερο πληθυσμό, χαρακτηρίζονται από διαχρονική πληθυσμιακή ύφεση. Το γεγονός αυτό υπογραμμίζει το πρόβλημα της ανομοιόμορφης κατανομής του πληθυσμού, λαμβάνοντας κυρίως υπόψη, ότι οι ορεινές ζώνες καταλαμβάνουν πολύ μεγαλύτερη έκταση από τις πεδινές (κυρίως τα παράλια). Πρόκειται, προφανώς, για το φαινόμενο «εσωτερικής μετανάστευσης» μέσα στην ίδια ανθρωπογεωγραφική ενότητα από τα ορεινά, με την αναδιαρθρωμένη αγροτική οικονομία, προς τις ακτές που αναπτύσσεται ο τουρισμός. Συγκεκριμένα, η ανάπτυξη του τουρισμού παίζει τα τελευταία 30 χρόνια, σημαντικό ρόλο στην αναδιάρθρωση της οικιστικής δομής του νησιού και έχει δώσει ιδιαίτερα έντονη ώθηση στη δυναμική ανάπτυξη των παραλιακών οικισμών. Αντίθετα, οι ορεινοί οικισμοί φθίνουν διαχρονικά, με εξαίρεση τη δεκαετία 91-01, και ορισμένοι έχουν εγκαταλειφθεί εντελώς ως τόπος μόνιμης διαμονής. Αυτή η εντυπωσιακή μετεγκατάσταση του πληθυσμού από τους ορεινούς ή εσωτερικούς οικισμούς στην παραλία, εκτιμάται ότι δεν οφείλεται απλά στην αλματώδη ανάπτυξη του τουρισμού, αλλά και στον χαρακτήρα της τουριστικής οικονομίας στο νησί, που στηρίζεται, σε μεγάλο βαθμό, σε μικρές οικογενειακές μονάδες. Συχνά, επομένως, όπως αναφέρει και ο Παπαθεοδώρου (1993: 53,55), η κατασκευή οικογενειακών τουριστικών μονάδων (μικρά ξενοδοχεία, μονάδες ενοικιαζόμενων δωματίων ή διαμερισμάτων, καταστήματα κλπ.) συνδυάζεται με την κατασκευή κατοικίας για αυτοστέγαση των νέων ή για μεταστέγαση των παλαιότερων οικογενειών. Η μικρή

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Διάγραμμα 3: Πληθυσμιακή Εξέλιξη Περιοχής Μελέτης ανά Υψομετρική Ζώνη Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ 08/06/11 Επεξεργασία: Ομάδα Μελέτης

66 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

αύξηση του πληθυσμού στους ορεινούς οικισμούς της ευρύτερης παράκτιας ζώνης, που σημειώνεται κατά την τελευταία δεκαετία, πιθανόν να οφείλεται στην επιστροφή πληθυσμών που είχαν μεταναστεύσει παλαιότερα εκτός Νομού (βλέπε χάρτη Μεταβολής Πληθυσμού).

67 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης Γ4.1.3 Δημογραφικά Χαρακτηριστικά

Η δημογραφική φυσιογνωμία της περιοχής μελέτης παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα. Στον πίνακα αυτόν εμφανίζεται η κατανομή του πληθυσμού ανά βασικές ηλικιακές ομάδας και για τα 2 φύλα συνολικά. Επίσης, υπολογίστηκε και αναφέρεται στον πίνακα ο δείκτης γήρανσης, δηλαδή ο λόγος της ηλικιακής ομάδας άνω των 65 ετών προς την ομάδα ως 14 ετών (ΕΛΣΤΑΤ,09/06/11). Στον πίνακα παρουσιάζονται τα στοιχεία αυτά σε επίπεδο χώρας, περιφέρειας, νομαρχίας, δήμων και δημοτικών διαμερισμάτων, ώστε να είναι εφικτή η συγκριτική ανάλυση και ο σχολιασμός τους. Στη συνέχεια ακολουθούν ηλικιακές πυραμίδες και διάγραμμα δείκτη γήρανσης που περιλαμβάνουν στοιχεία για την περιοχή μελέτης και τις 2 χωρικές ενότητες από τις οποίες αποτελείται. Πίνακας 12: Δημογραφική Φυσιογνωμία Περιοχής Μελέτης (2001) Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, 08/06/11 Επεξεργασία: Ομάδα Μελέτης

Ηλικιακές Ομάδες

0-14

Αμφοτέρων φύλων 15-64 65 και άνω

Σύνολο

Δείκτης Γήρανσης

Σύνολο Χώρας Περιφέρεια Ιονίων Νήσων Νομός Λευκάδας

15,19% 15,22%

68,10% 64,39%

16,71% 20,39%

10.934.097 209.608

1,10 1,34

14,45%

60,21%

25,34%

21.888

1,75

Περιοχή Μελέτης

16,07%

64,23%

19,71%

13.574

1,23

Τμήμα Δήμου Λευκάδος που ανήκει στην περιοχή μελέτης Δ.Δ.Λευκάδος Δ.Δ.Αλεξάνδρου Δ.Δ.Απολπαίνης Δ.Δ.Καριωτών Δ.Δ.Κατούνης Δήμος Ελλομένου

16,51%

64,87%

18,62%

10.359

1,13

16,76% 13,92% 18,16% 17,30% 15,00% 14,65%

65,45% 62,43% 64,67% 58,88% 64,79% 62,15%

17,80% 23,65% 17,17% 23,82% 20,21% 23,20%

7.805 668 501 445 940 3.215

1,06 1,70 0,95 1,38 1,35 1,58

Δ.Δ.Νυδρίου Δ.Δ.Βαυκερής Δ.Δ.Βλυχού Δ.Δ.Κατωχωρίου Δ.Δ.Νεοχωρίου Δ.Δ.Πλατυστόμων Δ.Δ.Πόρου Δ.Δ.Φτερνού Δ.Δ.Χαραδιατίκων

17,80% 12,66% 9,26% 15,79% 17,70% 17,84% 5,78% 13,21% 9,50%

64,21% 56,96% 62,37% 57,31% 62,05% 63,07% 64,89% 51,57% 61,00%

17,99% 30,38% 28,37% 26,90% 20,26% 19,10% 29,33% 35,22% 29,50%

1.017 79 497 171 469 398 225 159 200

1,01 2,40 3,07 1,70 1,14 1,07 5,08 2,67 3,11

Από τον παραπάνω πίνακα προκύπτουν τα εξής ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά: Η περιοχή μελέτης παρουσιάζει αυξημένα ποσοστά γηρασμένου πληθυσμού (άνω των 65 ετών) σε σχέση με τα ποσοστά της χώρας. Παρόλα αυτά,

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Δημογραφική Φυσιογνωμία Περιοχής Μελέτης (ποσοστά επί του συνόλου)

68 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

κυμαίνεται στα ίδια περίπου επίπεδα με την Περιφέρεια, ενώ σημειώνει μικρότερο ποσοστό γήρανσης από εκείνο του Νομού. Η πληθυσμιακή ομάδα ηλικιών 0-14 της περιοχής μελέτης είναι ποσοστιαία μεγαλύτερη από το σύνολο της Χώρας, την Περιφέρεια και το Νομό. Όσον αφορά στην πληθυσμιακή ομάδα ηλικιών 15-65, η οποία περιέχει και τα περισσότερα οικονομικά ενεργά άτομα και καταλαμβάνει και το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού γενικότερα, η περιοχή μελέτης βρίσκεται στα ίδια περίπου επίπεδα με την Περιφέρεια, σημειώνει αυξημένα ποσοστά σε σχέση με το Νομό και μειωμένα σε σχέση με τη Χώρα. Η γήρανση είναι εντονότερη στο Δήμο Ελλομένου σε σχέση με το τμήμα του Δήμου Λευκάδας που αφορά την περιοχή μελέτης. Γενικότερα, παρατηρείται ότι τα Δ.Δ που περιλαμβάνουν οικισμούς που εκτείνονται στη δυναμική και κρίσιμη παράκτια ζώνη, εμφανίζουν μικρότερη γήρανση σε σχέση με τα υπόλοιπα. Αυτό φαίνεται καλύτερα και από το δείκτη γήρανσης, σύμφωνα με τον οποίο κάποια Δ.Δ που περιλαμβάνουν πολύ μικρούς ή καθόλου παράκτιους οικισμούς (Πόρος, Χαραδιάτικα κλπ) εμφανίζουν ακραίες τιμές του δείκτη. Αξιοσημείωτο είναι ότι το μοναδικό Δ.Δ, που παρουσιάζει δείκτη γήρανσης < 1, είναι αυτό της Απόλπαινας και βρίσκεται στην ευρύτερη παράκτια ζώνη της περιοχής μελέτης, γεγονός που πιθανόν να οφείλεται στην αυξανόμενη εγκατάσταση πληθυσμού τα τελευταία χρόνια στην περιοχή, εφόσον βρίσκεται στην περιφέρεια του οικισμού της Λευκάδας. Σημειώνεται ότι το μοναδικό παράκτιο Δ.Δ., που έχει υψηλό δείκτη γήρανσης είναι αυτό του Βλυχού. Στη συνέχεια ακολουθούν ηλικιακές πυραμίδες και διάγραμμα δείκτη γήρανσης που περιλαμβάνουν στοιχεία για την περιοχή μελέτης και τις 2 χωρικές ενότητες από τις οποίες αποτελείται.

69 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Ηλικιακή Πυραμίδα Περιοχής Μελέτης (2001) 65 και άνω 55-64 40-54 25-39 15-24 0-14 -2000

-1500

-1000

-500

0

500

1000

1500

2000

Άρρενες

0-14 1126

15-24 865

25-39 1476

40-54 1481

55-64 679

65 και άνω 1220

Θήλεις

-1055

-717

-1423

-1345

-732

-1455

Διάγραμμα 4: Ηλικιακή Πυραμίδα Περιοχής Μελέτης (2001) Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, 08/06/11 Επεξεργασία: Ομάδα Μελέτης

Ηλικιακή Πυραμίδα Τμήματος Δήμου Λευκάδας (2001) 65 και άνω 55-64 40-54 25-39 15-24

-1500

-1000

-500

0

500

1000

1500

Άρρενες

0-14 883

15-24 662

25-39 1150

40-54 1144

55-64 482

65 και άνω 875

Θήλεις

-827

-535

-1137

-1061

-549

-1054

Διάγραμμα 5: Ηλικιακή Πυραμίδα Τμήματος Δήμου Λευκάδας που ανήκει στην Περιοχή Μελέτης (2001) Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, 08/06/11 Επεξεργασία: Ομάδα Μελέτης

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

0-14

70 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Ηλικιακή Πυραμίδα Δήμου Ελλομένου (2001) 65 και άνω 55-64 40-54 25-39 15-24 0-14 -500

-400

-300

-200

-100

0

100

200

300

400

Άρρενες

0-14 243

15-24 203

25-39 326

40-54 337

55-64 197

65 και άνω 345

Θήλεις

-228

-182

-286

-284

-183

-401

Η ηλικιακή πυραμίδα της περιοχής μελέτης που απεικονίζεται στα παραπάνω σχήματα παρουσιάζει ότι η μεγαλύτερη πληθυσμιακή συγκέντρωση και για τους άντρες εντοπίζεται στις ηλικιακές ομάδες 20-39 και 40-54. Παρόλα αυτά, στο σύνολο της περιοχής μελέτης οι γυναίκες εμφανίζουν μεγαλύτερη πληθυσμιακή συγκέντρωση στην ηλικιακή ομάδα 65 και άνω. Η τάση αυτή ακολουθείται και στο Δήμο Ελλομένου, ενώ το τμήμα Δήμου Λευκάδας που ανήκει στην περιοχή μελέτης χαρακτηρίζεται από συγκέντρωση πληθυσμού στην ηλικιακή ομάδα 25-39. Γενικότερα, παρατηρείται ότι τόσο στο σύνολο της περιοχής μελέτης, όσο και στο τμήμα του Δήμου Λευκάδας οι γυναίκες έχουν πιο πολλά άτομα ηλικίας 65+ και λιγότερα 0-14, ενώ με τους άνδρες συμβαίνει το αντίθετο, γεγονός που οφείλεται στο ότι οι γυναίκες ζουν περισσότερα χρόνια από τους άνδρες κατά μέσο όρο. Στο Δήμο Ελλομένου ο αριθμός των ηλικιωμένων υπερτερεί του αριθμού των νεαρών και στα 2 φύλα. Ο βαθμός γήρανσης όσο και οι ακραίες τιμές του δείκτη φαίνονται πολύ πιο παραστατικά στο παρακάτω διάγραμμα:

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Διάγραμμα 6: Ηλικιακή Πυραμίδα Δήμου Ελλομένου (2001) Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, 08/06/11 Επεξεργασία: Ομάδα Μελέτης

71 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Δείκτης Γήρανσης (65+/0-14) 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50

Αμφοτέρων φύλων

0,00

Άρρενες Θήλεις

Διάγραμμα 7: Δείκτης Γήρανσης (65+/0-14) Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, 08/06/11 Επεξεργασία: Ομάδα Μελέτης

Συμπερασματικά, μέσω της ανάλυσης των παραπάνω στοιχείων διαπιστώνεται ότι ο πληθυσμός της περιοχή μελέτης παρουσιάζει μικρότερα επίπεδα γήρανσης από ότι ο Νομός Λευκάδας, βρίσκεται στο ίδιο περίπου επίπεδο με την Περιφέρεια, ενώ έχει αυξημένα ποσοστά σε σχέση με τη Χώρα. Τα μεγαλύτερα ποσοστά γήρανσης εντοπίζονται στους εσωτερικούς οικισμούς που βρίσκονται στην ευρύτερη παράκτια ζώνη της περιοχής μελέτης. Παρόλα αυτά, τα στοιχεία εμφανίζουν μια αρνητική εικόνα των ηλικιακών δεδομένων, παρά τη βελτίωση της συμμετοχής του «παραγωγικού πληθυσμού» που οφείλεται κυρίως στην αυξημένη συγκριτικά εισροή μεταναστών παραγωγικών ηλικιών. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο νεανικός πληθυσμός 0-14 είναι αρκετά χαμηλός. Σημαντικό επίσης είναι ότι ο γυναικείος πληθυσμός παρουσιάζει μεγαλύτερα ποσοστά γήρανσης από τον αντρικό.

Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζεται ο αριθμός των αλλοδαπών σε σχέση με υπερκείμενες και υποκείμενες διοικητικές διαιρέσεις:

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Γ4.1.4 Μετανάστες

72 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης Πίνακας 13: Αλλοδαποί Περιοχής Μελέτης 1991-2001 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ 08/06/11 Επεξεργασία: Ομάδα Εργασίας

Αλλοδαποί Περιοχής Μελέτης (1991 - 2001) Πληθυσμός με ξένη υπηκοότητα Χωρική Ενότητα/Έτος Απογραφής Ιόνια Νησιά Νομός Λευκάδος Περιοχή Μελέτης Τμήμα Δήμου Λευκάδας Δήμος Ελλομένου

Μεταβολή Μεταναστών

Σύνολο Πληθυσμού

% Ποσοστό επί συνόλου πληθυσμού

1991

2001

1991-2001

2001

2001

3434 289 184 121 63

19460 1468 1216 867 349

466,69% 407,96% 560,87% 616,53% 453,97%

209608 21888 13574 10359 3215

9,28% 6,71% 8,96% 8,37% 10,86%

Είναι εμφανές ότι οι μετανάστες σημείωσαν ραγδαία αύξηση κατά τη περίοδο 1991-2001 στην περιοχή μελέτης με μεγαλύτερη αύξηση να παρατηρείται κυρίως στο τμήμα Δήμου Λευκάδος που αφορά την περιοχή μελέτης. Πρέπει να σημειωθεί ότι η περιοχή μελέτης εμφανίζει μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση αλλοδαπών τόσο σε σχέση με την Περιφέρεια, όσο και με το Νομό Λευκάδας. Κατά το 2001, η περιοχή μελέτης σημειώνει μικρότερο ποσοστό αλλοδαπών επί του συνόλου του πληθυσμού σε σχέση με την Περιφέρεια, αλλά μεγαλύτερο από αυτό του Νομού, ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό εντός της περιοχής μελέτης καταλαμβάνει ο Δήμος Ελλομένου. Ο κύριος όγκος βρίσκεται στις παραγωγικές ηλικίες 15-64 ετών, από τους οποίους οι μισοί περίπου είναι ηλικίας 20-44 ετών. Ο μεγαλύτερος αριθμός, περί τα 2/3, προέρχεται από τη γειτονική Αλβανία. Αξίζει να αναφερθεί ότι, σύμφωνα με τον Παππά (2007:11), οι μετανάστες συγκεντρώνονται στις παράκτιες ζώνες της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων και στις περισσότερο οικονομικά ανεπτυγμένες περιοχές, όπως στο βόρειο μέρος της Κέρκυρας, στα ανατολικά της Λευκάδας, σε συγκεκριμένες παράκτιες περιοχές της Κεφαλονιάς και στην ανατολική πεδινή περιοχή της Ζακύνθου.

Στον επόμενο πίνακα παρουσιάζεται η αστικοποίηση των ανατολικών ακτών της Λευκάδας συγκριτικά με τις υπερκείμενες και υποκείμενες διοικητικές υποδιαιρέσεις.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Γ4.1.5 Αστικοποίηση

73 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Πίνακας 14: Μόνιμος Πληθυσμός κατά Αστικοποίηση (2001) Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, 08/06/11 Επεξεργασία: Ομάδα Μελέτης

Μόνιμός Πληθυσμός κατά Αστικοποίηση (2001) Σύνολο

Αστικά

%Ποσοστό Αγροτικά Αστικών επί Συνόλου

%Ποσοστό Αγροτικών επί Συνόλου

Χώρα Περιφέρεια Ιονίων Νήσων

10.934.097

8.211.646

75,10%

2.722.451

24,90%

209.608

76.452

36,47%

133.156

63,53%

Νομός Λευκάδας Περιοχή Μελέτης Τμήμα Δήμου Λευκάδας

21.888

7.805

35,66%

14.083

64,34%

13.574

7.805

57,50%

5.769

42,50%

10.359

7.805

75,35%

2.554

24,65%

Δήμος Ελλομένου

3.215

0

0,00%

3.215

100,00%

Για την προσέγγιση της αστικοποίησης με καθαρά πληθυσμιακά κριτήρια, σύμφωνα με τους ορισμούς της ΕΛΣΤΑΤ 8, μέσω της ανάλυσης των παραπάνω στοιχείων προκύπτουν τα εξής συμπεράσματα: Όλα τα δημοτικά διαμερίσματα είναι αγροτικά, εκτός από το Δ.Δ. Λευκάδας. Συγκεκριμένα, το μοναδικό ημιαστικό κέντρο είναι η πόλη της Λευκάδας με πληθυσμό 7.805 κατοίκων που αντιστοιχεί σε 35,66% του Νομού και 57,50% της περιοχής μελέτης. Ο υπόλοιπος πληθυσμός κατοικεί σε αγροτικούς οικισμούς, δηλαδή σε οικισμούς με πληθυσμό μικρότερο των 2000 κατοίκων. Σημειώνεται ότι ο Δήμος Ελλομένου δεν περιλαμβάνει κανένα αστικό Δ.Δ και έχει 100% αγροτικό χαρακτήρα. Στην πραγματικότητα όμως, ένα σημαντικό ποσοστό των κατοίκων των «αγροτικών» οικισμών δεν είναι ούτε αγρότες αλλά και ούτε απασχολούνται στους οικισμούς αυτούς. Πολλοί απασχολούνται στην πόλη της Λευκάδας στον τομέα των υπηρεσιών. Τα όρια δηλαδή του αστικού συγκροτήματος της πόλης της Λευκάδας 8

Αστικό χαρακτηρίζεται κάθε Δημοτικό ή Κοινοτικό διαμέρισμα του οποίου ο πολυπληθέστερος οικισμός έχει 2000 κατοίκους και άνω. Αγροτικό χαρακτηρίζεται κάθε Δημοτικό ή Κοινοτικό διαμέρισμα του οποίου ο πολυπληθέστερος οικισμός έχει λιγότερους από 2000 κατοίκους. Ο χαρακτηρισμός του συνόλου του δημοτικού ή κοινοτικού διαμερίσματος ως αστικός και αγροτικός γίνεται βάσει του συγκεντρωμένου πληθυσμού του πολυπληθέστερου οικισμού του δημοτικού ή κοινοτικού διαμερίσματος (δηλαδή δε λαμβάνεται υπόψη ο διασπαρμένος πληθυσμός (ΕΛΣΤΑΤ,08/06/11).

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Χωρική Ενότητα

74 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

ξεπερνούν, στην πραγματικότητα, τα τυπικά διοικητικά όρια του Δήμου. Ένα άλλο χαρακτηριστικό της σημερινής πραγματικότητας είναι ότι σε ορισμένους οικισμούς που χαρακτηρίζονται γενικά ως τουριστικοί, το μεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων ασχολείται με τον τουρισμό και η οικονομία τους στηρίζεται στον τουρισμό. Παρόλα αυτά, οι οικισμοί αυτοί χαρακτηρίζονται από την ΕΛΣΤΑΤ (με βάση το πληθυσμιακό τους μέγεθος) ως αγροτικοί. Γ4.2 Σύνθεση Οικονομίας Γ4.2.1 Διάρθρωση Απασχόλησης

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Ο παρακάτω πίνακας παρουσιάζει τα δεδομένα που σκιαγραφούν το χαρακτήρα της περιοχής μελέτης σχετικά με τη διάρθρωση της απασχόλησης και της ανεργίας σύμφωνα με τα δεδομένα της απογραφής του 2001.

75 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης Πίνακας 15: Διάρθρωση Απασχόλησης-Ανεργίας Οικονομικά Ενεργού Πληθυσμού 2001 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ 08/06/11 Επεξεργασία: Ομάδα Μελέτης

Διάρθρωση Απασχόλησης - Ανεργίας Οικονομικά Ενεργού Πληθυσμού 9 (2001) Χωρική Ενότητα

Οικονομικώς ενεργοί Σύνολο

Σύνολο Χώρας Ιόνιοι Νήσοι Νομός Λευκάδας Περιοχή Μελέτης Τμήμα Δήμου Λευκάδας Δ.Δ.Λευκάδος Δ.Δ.Αλεξάνδρου Δ.Δ.Απολπαίνης Δ.Δ.Κατούνης Δ.Δ.Καριωτών Δήμος Ελλομένου Δ.Δ.Νυδρίου Δ.Δ.Βλυχού Δ.Δ.Κατωχωρίου Δ.Δ.Νεοχωρίου Δ.Δ.Πλατυστόμων Δ.Δ.Πόρου Δ.Δ.Φτερνού Δ.Δ.Χαραδιατίκων Δ.Δ.Βαυκερής

Απασχολούμενοι

Άνεργοι

Οικονομικώς Πληθυσμός Ποσοστό μη ενεργοί επί συνόλου

Πληθυσμός

Ποσοστό επί συνόλου

4.614.499 85.326 8.075 5.498 4.309

4.102.089 72.645 7.323 4.959 3.851

89% 85% 91% 90% 89%

758.836 16954 1224 893 764

16% 20% 15% 16% 18%

5.245.094 103.892 11.822 6.672 4.960

3.335 232 194 371 177 1.189 453 145 55 187 140 70 39 72 28

2.962 208 179 339 163 1.108 441 126 55 180 128 64 37 50 27

89% 90% 92% 91% 92% 93% 97% 87% 100% 96% 91% 91% 95% 69% 96%

609 46 28 59 22 129 20 35 0 13 19 9 4 27 2

18% 20% 14% 16% 12% 11% 4% 24% 0% 7% 14% 13% 10% 38% 7%

3.631 381 251 477 220 1.712 437 320 97 226 214 150 106 120 42

Όπως προκύπτει, η αναλογία οικονομικά ενεργού και μη ενεργού πληθυσμού είναι υπέρ των μη ενεργών σε όλα τα υπερκείμενα και υποκείμενα διοικητικά επίπεδα, καθώς και στην περιοχή μελέτης. Παρόλα αυτά η περιοχή μελέτης φαίνεται να έχει περισσότερους οικονομικά ενεργούς σε σχέση με τη Χώρα, Οικονομικώς ενεργοί θεωρούνται: 1) Οι απασχολούμενοι: Αυτοί διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: α)σε άτομα ηλικίας 10 ετών και άνω (για λόγους συγκρισιμότητας με τις προηγούμενες απογραφές), τα οποία την προηγούμενη της απογραφής εβδομάδα εργάσθηκαν έστω και μία ώρα με σκοπό το κέρδος ή την αμοιβή (μισθό, ημερομίσθιο, κατ’ αποκοπή) ή για να βοηθήσουν την επιχείρηση της οικογένειάς τους, έστω και χωρίς αμοιβή, εκτός από τα έξοδα συντήρησής τους και β) σε άτομα που κατέχουν θέση εργασίας, αλλά την προηγούμενη της απογραφής εβδομάδα δεν εργάσθηκαν λόγω ασθενείας, άδειας, απεργίας, καιρικών συνθηκών, εποχικότητας ή για άλλο λόγο προσωρινού χαρακτήρα. 2) Οι άνεργοι: Τα άτομα ηλικίας 10 ετών και άνω (για λόγους συγκρισιμότητας με τις προηγούμενες απογραφές) που δήλωσαν ότι ζητούν εργασία και ενεργούν προς την κατεύθυνση αυτή. Αυτοί διακρίνονται: α) σε άτομα που έχασαν την εργασία τους για οποιονδήποτε λόγο, και β) στους «νέους», δηλαδή στα άτομα που ζητούσαν εργασία για πρώτη φορά. Οικονομικώς μη ενεργοί θεωρούνται τα άτομα που δήλωσαν ότι δεν εργάζονταν και συγχρόνως δεν ζητούσαν εργασία (ΕΛΣΤΑΤ 08/06/11).

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

9

76 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Διάγραμμα 8: Ποσοστό άνεργων στο σύνολο του εργατικού δυναμικού (2010-2011) στο σύνολο της περιφέρειας Πηγή: Ε.Π. Δήμου Λευκάδας, 2011

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

την Περιφέρεια και το Νομό. Είναι χαρακτηριστικό ότι η απόκλιση μεταξύ του οικονομικά ενεργού (5.498) και του μη οικονομικά ενεργού πληθυσμού (6.672) στην περιοχή μελέτης είναι σχετικά μικρή. Το ποσοστό ανεργίας στο σύνολο της περιοχής μελέτης είναι συγκρίσιμο με εκείνο της χώρας και του νομού Λευκάδας αλλά αρκετά μικρότερο από εκείνο της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων. Ο δήμος Ελλομένου εμφανίζει μικρότερα ποσοστά ανεργίας από αυτά του τμήματος του Δήμου Λευκάδας. Η σύνθεση του ποσοστού ανεργίας φαίνεται να είναι ετερογενής και μεταξύ των δημοτικών διαμερισμάτων που απαρτίζουν την περιοχή μελέτης. Συγκεκριμένα το Δ.Δ. Νυδριού φαίνεται να έχει σημαντικά χαμηλότερο ποσοστό ανεργίας, ενώ το Δ.Δ Κατωχωρίου δεν εμφανίζει καθόλου ανεργία. Τα μεγαλύτερα ποσοστά παρατηρούνται στα Δ.Δ. Χαραδιατίκων, Βλυχού και Αλεξάνδρου, ενώ και το Δ.Δ. Λευκάδας παρουσιάζει σχετικά μεγάλο ποσοστό. Παρόλα αυτά δεν μπορεί να εξαχθεί κάποιο χρήσιμο συμπέρασμα μεταξύ των Δ.Δ. που αναπτύσσονται στην κρίσιμη και δυναμική παράκτια ζώνη και των Δ.Δ. που εκτείνονται στην ευρύτερη παράκτια ζώνη, λόγω της προαναφερθείσας ετερογένειας. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Λευκάδα διαχρονικά αντιμετώπιζε χαμηλά ποσοστά ανεργίας, χάρη στη διάρθρωση της παραγωγικής της οικονομίας (μικρές οικογενειακές εκμεταλλεύσεις), την κυρίαρχη θέση του τουρισμού (παρά τον εποχικό του χαρακτήρα), την έντονη κατασκευαστική δραστηριότητα κλπ. Παρόλα αυτά, οι επιπτώσεις της δημοσιονομικής κρίσης εντείνουν το πρόβλημα τα ανεργίας σε όλη την επικράτεια και καθιστούν τη δημιουργία ευκαιριών απασχόλησης, ως μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις της εποχής. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Περιφέρεια Ιονίων Νήσων, τα τελευταία 6 εξάμηνα, η ανεργία ξεπέρασε το 20% στις αρχές του έτους (τόσο το 2010, όσο και το 2011) και, παρά την ανάκαμψη λόγω της θερινής περιόδου, διαμορφώθηκε σε ένα μέσο όρο 15,85%. Ανάλογες εκτιμάται ότι είναι οι τάσεις και στην περιοχή μελέτης.

77 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης Γ4.2.2 Τομείς Απασχόλησης

Οι κάτοικοι του νομού Λευκάδας, με βάση τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ (2001), εμφανίζουν το μικρότερο κατά κεφαλήν εισόδημα της περιφέρειας Ιονίων Νήσων και χαμηλότερο του μέσου όρου της χώρας. Όσον αφορά την περιοχή μελέτης, εμφανίζει μεγαλύτερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε σχέση με το νομό, αλλά μικρότερο από αυτό της περιφέρειας και της χώρας. Η τοπική οικονομία στηρίζεται κατά βάση στον τουρισμό, αφού τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί σημαντικά η συμμετοχή του τομέα αυτού στο συνολικό ΑΕΠ του Νομού, ενώ αντίστοιχα έχει μειωθεί η συμμετοχή του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα παραγωγής. Στον παρακάτω πίνακα και το διάγραμμα παρουσιάζεται η κατανομή της απασχόλησης στους τομείς παραγωγής στην περιοχή μελέτης και στα υπερκείμενα και υποκείμενα διοικητικά επίπεδα: Πίνακας 16: Απασχόληση ανά τομέα παραγωγής της περιοχής μελέτης (2001) Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, 12/06/11 Επεξεργασία: Ομάδα Μελέτης

Χωρική Ενότητα

Τομέας Σύνολο

Πρωτογενής Τομέας %

Δευτερογενής Τομέας %

Τριτογενής Τομέας %

Δε δήλωσαν κλάδο οικονομικής δραστηριότητας %

Χώρα

4.102.089

14,42%

21,75%

58,54%

5,29%

Περιφέρεια Ιονίων Νήσων

72.645

18,91%

17,26%

58,03%

5,80%

Νομός Λευκάδος Περιοχή Μελέτης

7.323

20,54%

17,82%

59,42%

2,23%

4.959

9,74%

18,73%

69,15%

2,38%

Τμήμα Δήμου Λευκάδας

3.851

7,32%

18,00%

71,83%

2,86%

Δ.Δ.Λευκάδος Δ.Δ.Αλεξάνδρου Δ.Δ.Απολπαίνης Δ.Δ.Καριωτών Δ.Δ.Κατούνης Δήμος Ελλομένου

2.962 208

5,00% 14,42%

17,12% 21,15%

74,81% 64,42%

3,07% 0,00%

179

7,26%

18,99%

72,63%

1,12%

163

9,20%

23,93%

63,19%

3,68%

339

22,42%

20,35%

53,98%

3,24%

1.108

18,14%

21,30%

59,84%

0,72%

Δ.Δ.Νυδρίου Δ.Δ.Βαυκερής Δ.Δ.Βλυχού Δ.Δ.Κατωχωρίου Δ.Δ.Νεοχωρίου Δ.Δ.Πλατυστόμων Δ.Δ.Πόρου Δ.Δ.Φτερνού Δ.Δ.Χαραδιατίκων

441

8,16%

18,59%

72,79%

0,45%

27

29,63%

40,74%

29,63%

0,00%

126

19,05%

25,40%

54,76%

0,79%

55

34,55%

20,00%

43,64%

1,82%

180 128

13,33% 17,97%

21,67% 32,03%

64,44% 50,00%

0,56% 0,00%

64

45,31%

9,38%

43,75%

1,56%

37

64,86%

2,70%

32,43%

0,00%

50

28,00%

26,00%

42,00%

4,00%

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Απασχόληση ανά τομέα παραγωγής (2001)

78 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Τομείς Οικονομικής Δραστηριότητας Περιοχής Μελέτης (2001) Λοιπά

Πρωτογενής Τομέας % Δευτερογενής Τομέας %

Τριτογενής Τομέας %

Η απασχόληση στην περιοχή μελέτης, όπως καταγράφηκε το 2001, ακολουθεί την εθνική τάση που συνίσταται γενικά σε εξειδίκευση στον τριτογενή τομέα. Όπως προκύπτει, η εξειδίκευση της περιοχής μελέτης στον τριτογενή τομέα είναι αρκετά μεγαλύτερη από εκείνες των υπερκείμενων μονάδων. Η περιοχή μελέτης εξειδικεύεται καθαρά στον τριτογενή τομέα με παραπάνω από τα 2/3 των απασχολούμενων να εργάζονται στον τομέα αυτό, τάση που ακολουθείται και στις 2 χωρικές ενότητες της περιοχής μελέτης, με τμήμα του Δ. Λευκάδας να σημειώνει μεγαλύτερα ποσοστά εξειδίκευσης στον τριτογενή τομέα από το Δ. Ελλομένου). Ο δευτερογενής τομέας είναι περισσότερο ανεπτυγμένος σε σχέση με την Περιφέρεια και το Νομό, αλλά λιγότερο σε σχέση με το σύνολο της χώρας. Τα ποσοστά του πρωτογενή τομέα είναι σημαντικά χαμηλότερα από εκείνα των υπερκείμενων χωρικών μονάδων και κυρίως του Νομού Λευκάδος, γεγονός που πιθανόν οφείλεται στη σταδιακή εγκατάλειψη-αλλαγή χρήσης γης, προς όφελος της τουριστικής ανάπτυξης που κυριαρχεί στις ανατολικές ακτές. Η τάση αυτή έχει ως αποτέλεσμα να μένει ανεκμετάλλευτη η γεωργική γη με δυνατότητες υψηλής παραγωγικότητας που υπάρχει στην περιοχή μελέτης, η εκμετάλλευση της οποίας θα μπορούσε, σε άλλη περίπτωση, να ενισχύσει σε μεγάλο βαθμό την τοπική οικονομία. Ενώ σχεδόν όλα τα Δ.Δ του τμήματος Δ. Λευκάδας ακολουθούν την παραπάνω τάση, στα Δ.Δ του Δήμου Ελλομένου υπάρχει ετερογένεια. Συγκεκριμένα, το Δ.Δ. Βαυκερής που αναπτύσσεται ολόκληρο στην ευρύτερη παράκτια ζώνη, εξειδικεύεται στο δευτερογενή τομέα, ενώ ο τριτογενής και ο πρωτογενής τομέας βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο. Τα Δ.Δ. Πόρου και Φτερνού συνεχίζουν να ακολουθούν την παραδοσιακή τους εξειδίκευση που είναι στον πρωτογενή τομέα, ενώ ακολουθούν με μεγάλη απόκλιση ο τριτογενής και ο δευτερογενής τομέας. Γενικότερα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι το σύνολο των Δ.Δ. που εκτείνονται στη δυναμική και κρίσιμη παράκτια ζώνη, εξειδικεύεται στον

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Διάγραμμα 9: Τομείς Οικονομικής Δραστηριότητας Περιοχής Μελέτης (2001) Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ 2001 Επεξεργασία: Ομάδα Μελέτης

τουρισμό, ενώ τα Δ.Δ. που εκτείνονται ολόκληρα ή μέρη αυτών στην ευρύτερη παράκτια ζώνη και είναι λιγότερο τουριστικά ανεπτυγμένα, διατηρούν την εξειδίκευση τους στους άλλους δύο τομείς (βλέπε χάρτη πληθυσμού & παραγωγικών δραστηριοτήτων). Η γεωργία και δευτερευόντως η κτηνοτροφία και η αλιεία, αντιπροσωπεύουν σημαντικό μέρος του παραγόμενου τοπικού εισοδήματος. Η διάρθρωση του πρωτογενούς τομέα χαρακτηρίζεται από την επικράτηση της φυτικής παραγωγής έναντι της ζωικής και την κυριαρχία της ελαιοκαλλιέργειας στο σύνολο της φυτικής παραγωγής. Η στασιμότητα της ανάπτυξης του πρωτογενούς τομέα συνδυάζεται με την έλλειψη εύφορων πεδινών εδαφών καθώς και υδάτινων πόρων για αρδεύσεις. Έτσι, η μέχρι σήμερα εξέλιξη του βασίστηκε στη βελτίωση και στη σχετική ανάπτυξη ορισμένων κυρίαρχων παραδοσιακών ξηρικών καλλιεργειών. Οι σχετικά περιορισμένες προοπτικές ανάπτυξης του πρωτογενούς τομέα στο μέλλον, φαίνεται να συναρτώνται αφενός από τις δυνατότητες επίλυσης των διάφορων διαρθρωτικών προβλημάτων του τομέα (αρδεύσεις, εκμηχάνιση, εκσυγχρονισμός παραγωγικής διαδικασίας, προσπελασιμότητα αγροτικών περιοχών, κ.α.), όσο και από τη δυσκολία προσέλκυσης νέων και δυναμικών ατόμων, την έλλειψη τυποποίησης, την απουσία μηχανισμών και εργαλείων ανάδειξης, προώθησης και διάθεσης των αγροτικών προϊόντων, τη μειωμένη ζήτηση από τοπικές και γειτονικές αγορές (π.χ. μεταποιητικές μονάδες) κλπ. Σύμφωνα με το Ε.Π. Δήμου Λευκάδας (2011:33), η Λευκάδα διαθέτει μια σειρά από τοπικά – παραδοσιακά αγροτικά προϊόντα, όπως το θυμαρίσιο μέλι, το αυγοτάραχο από το ιβάρι της λιμνοθάλασσας και οι αμλπελοοινικές καλλιέργειες με την ποικιλία «Βερτζαμί» που καλλιεργείται στην Τοπική Ενότητα Ελλομένου και θεωρείται από τις καλύτερες ποικιλίες στη χώρα. Αξιόλογη επίσης είναι η παραγωγή σε αλιεύματα ανοιχτής θάλασσας, καθώς και σε γάλα. Σχετικά αξιόλογη μεταποιητική δραστηριότητα στο νησί εμφανίζει ο οινοποιητικός τομέας, η ελαιουργία, τα μικρά ναυπηγεία και η αλλαντοποιία. Αρκετές οικοτεχνίες ή μικρές βιοτεχνίες παρασκευάζουν τοπικά παραδοσιακά προϊόντα (Ε.Π Δήμου Λευκάδας, 2011:33). Ο τουρισμός κατέχει δεσπόζουσα θέση στην παραγωγή του τοπικού εισοδήματος, με όλα τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα που αυτό συνεπάγεται για μια νησιωτική οικονομία (π.χ. διακυμάνσεις ζήτησης, εποχικότητα κλπ.). Ωστόσο και το εμπόριο είναι αρκετά ανεπτυγμένο, ενώ τα τελευταία χρόνια υπάρχει αύξηση των δραστηριοποιούμενων στις λοιπές υπηρεσίες (εκπαίδευση, μεταφορές, δημόσια διοίκηση, χρηματοοικονομικά κλπ.). Σύμφωνα με τα στοιχεία του Επιμελητηρίου Λευκάδας, σχεδόν το 65% των εγγεγραμμένων επιχειρήσεων που έχουν έδρα την περιοχή μελέτης, ανήκουν στον τριτογενή τομέα, ενώ οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται άμεσα ή έμμεσα στον τουρισμό φτάνουν το 30% (Ε.Π. Δήμου Λευκάδας, 2011:34).

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

79 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

80 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης Γ4.2.3 Οικοδομική Δραστηριότητα

Παρακάτω παρουσιάζονται στοιχεία σε σχέση με την έκδοση νέων οικοδομικών αδειών. Παρουσιάζεται συγκεκριμένα η συνολική οροφοεπιφάνεια επιφάνεια για τις νέες οικοδομικές άδειες ανά έτος: Πίνακας 17: Επιφάνεια νέων οικοδομικών αδειών Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ 12/06/11 Επεξεργασία: Ομάδα Μελέτης Επιφάνεια νέων οικοδομικών αδειών Χωρική Ενότητα/Έτος Νομός Λευκάδας

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

43.660

35.204

35.157

48.543

45.635

90.786

88.081

95.357

89.731

74.577

78.577

75.347

58.367

Περιοχή Μελέτης

31.380

24.417

25.087

39.617

35.255

60.743

65.339

73.738

67.564

58.326

52.616

53.077

43.404

Τμήμα Δ. Λευκάδας Δ.Δ Αλεξάνδρου

27.180

18.027

19.627

34.239

27.973

46.734

52.113

61.259

57.336

43.124

39.987

39.765

34.387

2.885

2.038

1.260

1.611

727

3.943

1.136

3.288

2.784

9.454

7.291

3.698

4.974

Δ.Δ Λευκάδας

17.319

12.094

16.164

27.047

24.454

38.535

47.351

54.727

49.131

27.111

27.122

29.156

22.509

Δ.Δ Απόλπαινης

3.763

1.948

1.105

2.579

1.777

2.173

2.365

1.652

2.264

914

1.000

1.930

3.283

Δ.Δ. Κατούνης

2.573

1.329

611

3.002

1.015

2.020

1.261

1.322

2.994

5.245

4.085

4.598

3.223

Δ.Δ. Καριωτών

640

618

487

0

270

163

400

489

383

398

4.200

6.390

5.460

5.378

7.282

14.009

13.226

12.479

10.228

15.202

12.629

13.312

9.017

307

149

1.362

782

76

444

656

606

1.307

2.295

403

1.609

977

199

276

0

266

220

199

194

701

1.505

906

2.213

762

98

334

606

242

53

157

934

660

315

115

Δ. Ελλομένου Δ.Δ. Πόρου Δ.Δ. Φτερνού

63

Δ.Δ. Χαραδιάτικων Δ.Δ. Πλατύστομων Δ.Δ. Νεοχώριου

0

175

465

824

379

378

505

815

734

841

1.537

2.003

309

394

0

726

1.126

1.304

1.015

1.566

1.322

230

189

224

402

264

590

928

Δ.Δ. Βλυχού

902

1.592

385

172

1.515

1.465

956

1.336

1.099

235

941

2.352

1.072

30

130

200

195

400

160

211

178

0

1.223

0

118

711

986

400

664

275

544

1.619

192

Δ.Δ Βαυκερής

%Περιοχής Μελέτης επι Σύνολο Νομού

0 1.800

2.295

1.624

2.733

2.707

8.026

9.223

8.860

4.379

7.342

8.424

4.220

3.748

71,87%

69,36%

71,36%

81,61%

77,25%

66,91%

74,18%

77,33%

75,30%

78,21%

66,96%

70,44%

74,36%

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Δ.Δ. Κατωχώριου Δ.Δ. Νυδρίου

81 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Διαχρονική Μεταβολή Επιφάνειας Οικοδομικών Αδειών 80.000 70.000 60.000 50.000 40.000

Περιοχή Μελέτης Τμήμα Δ. Λευκάδας

30.000

Δ. Ελλομένου

20.000 10.000 0

Συγκρίνοντας την περιοχή μελέτης με το Νομό, προκύπτει ότι η περιοχή μελέτης συγκεντρώνει το μεγαλύτερο ποσοστό οικοδομικής δραστηριότητας διαχρονικά (70-80%), γεγονός που αποδεικνύει ότι συντριπτικό ποσοστό της οικοδομικής δραστηριότητας του νομού εντοπίζεται στην πιο τουριστικά ανεπτυγμένη περιοχή του νησιού της Λευκάδας: την ανατολική παράκτια ζώνη. Είναι εμφανές ότι από το 2002 μέχρι και το 2005 και μετά ο ρυθμός οικοδομικής ανάπτυξης αυξάνεται σημαντικά στο σύνολο της περιοχής μελέτης. Το 2004 ειδικά, η οροφοεπιφάνεια των νέων οικοδομικών αδειών είναι πολύ πιο μεγάλη σε σχέση με τα άλλα έτη. Το τμήμα του Δήμου Λευκάδας που ανήκει στην περιοχή μελέτης παρουσιάζει μεγαλύτερη οικοδομική δραστηριότητα από το Δήμο Ελλομένου διαχρονικά, λόγω του Δ.Δ. Λευκάδας που συγκεντρώνει τις περισσότερες νέες οικοδομές, εφόσον περιλαμβάνει το μοναδικό ημιαστικό κέντρο της περιοχής μελέτης και του Νομού. Η μεγάλη οικοδομική δραστηριότητα στην πόλη της Λευκάδας και ειδικότερα στην περιοχή επέκτασης του σχεδίου πόλης οφείλεται κατά βάση στον τουρισμό, στον παραθερισμό και στην μετακίνηση των κατοίκων. Άλλα Δ.Δ. που παρουσιάζουν μεγάλη οικοδομική δραστηριότητα είναι τα Δ.Δ. Αλεξάνδρου, Βλυχού, Νυδριού, Απολπαίνης και Κατούνας, ενώ το Δ.Δ. Βαυκερής παρουσιάζει απότομη αύξηση το διάστημα 08-09. Κατά το διάστημα 05-09, όμως, η οικοδομική δραστηριότητα στο σύνολο της περιοχής μελέτης μειώνεται ομαλά. Η ανάπτυξη της οικοδομικής δραστηριότητας και η εκτέλεση δημοσίων έργων είχε ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη μιας σειράς βιομηχανιών έτοιμου

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Διάγραμμα 10: Επιφάνεια νέων οικοδομικών αδειών Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ 12/06/11 Επεξεργασία: Ομάδα Μελέτης

82 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

σκυροδέματος και μιας σειράς από άλλες σχετικές με την οικοδομή και τα έργα (βιοτεχνίες σιδηρών οπλισμών κλπ) και εμπορικές επιχειρήσεις, με αποτέλεσμα να αποτελεί σήμερα ένα δυναμικό τομέα της οικονομίας. Η αυθαίρετη δόμηση είναι ένας παράλληλος κλάδος της οικοδομικής δραστηριότητας που δεν καταγράφεται από τα επίσημα στοιχεία, ο οποίος, όπως και στην υπόλοιπη χώρα, κατέχει ένα μερίδιο της συνολικής οικοδομικής δραστηριότητας. Πρέπει όμως να τονιστεί ότι ενώ η αυθαίρετη δόμηση επιβαρύνει πολλαπλάσια το περιβάλλον, δεν ενισχύει εξίσου και την οικονομία της περιοχής μελέτης, αλλά ούτε στοιχίζει στους ιδιοκτήτες φθηνότερα από τη νόμιμη.

Τις τελευταίες δεκαετίες η ανάπτυξη του τουρισμού παίζει σημαντικό ρόλο στην αναδιάρθρωση της οικιστικής δομής του νησιού και έχει δώσει ιδιαίτερα έντονη ώθηση στη δυναμική ανάπτυξη των παραλιακών οικισμών. Ουσιαστικά ολόκληρος ο Νομός μετασχηματίσθηκε από μία παραδοσιακή οικονομία σε μία οικονομία υπηρεσιών όπου κυριαρχεί ο τουρισμός (Πρόγραμμα HuReDePIS 2007:3). Στην τουριστική ανάπτυξη της νήσου έχει συμβάλει θετικά η γεωμορφολογική και γεωγραφική της θέση όπου αποτελεί μία πύλη πρόσβασης στις δυτικές εισόδους του θαλάσσιου τουρισμού της χώρας. Παράλληλα, θετική επίδραση στην ανάπτυξη του τουρισμού έχει διαδραματίσει το αεροδρόμιο του Ακτίου, το οποίο βρίσκεται μόλις 20χλμ. μακριά από την Λευκάδα και εξυπηρετεί πτήσεις τσάρτερ που μεταφέρουν οργανωμένες ομάδες τουριστών που έρχονται και διανέμουν στο νησί (Παπαθεοδώρου Φ. 1993:138). Η τουριστική ανάπτυξη έγινε με βάση το κυρίαρχο πρότυπο του μαζικού τουρισμού, όπου χαρακτηρίζεται από την εποχικότητα και τη χαμηλή ποιότητα και εισόδημα των τουριστών (Πρόγραμμα HuReDePIS 2007:3). Για αυτόν τον λόγο η Λευκάδα αποτελεί κυρίως προορισμό καλοκαιρινών διακοπών τόσο Ελλήνων όσο και αλλοδαπών που την επισκέπτονται την χρονική περίοδο μεταξύ Μαΐου και Σεπτεμβρίου. Η τουριστική ανάπτυξη εντοπίζεται, όπως προαναφέρθηκε, κυρίως στις ανατολικές ακτές της νήσου από την πόλη της Λευκάδας μέχρι και το Βλυχό, όπου αποτελεί και την περιοχή μελέτης. Η τάση για μαζικό τουρισμό πιθανότατα να μη μπορεί να αναστραφεί, καθώς ο τουρισμός αποτελεί σήμερα για τη Λευκάδα τη σημαντικότερη και διαρκώς διευρυμένη μορφή δημιουργίας ικανοποιητικού, από οικονομική άποψη, βιοτικού επιπέδου. Μπορεί όμως να αλλάξει μορφή, αφού δεν υπάρχουν μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες και ξένες επενδύσεις. Μέχρι και σήμερα τουλάχιστον, το σύνολο σχεδόν των επιχειρήσεων που υπάγονται στον κλάδο του τουρισμού ανήκουν σε Λευκαδίτες (Μελιδόνη Μ., κ.α. 2005:3). Το μεγαλύτερο ποσοστό εργατικού δυναμικού απασχολείται στον κλάδο του τουρισμού, με αποτέλεσμα να υπάρχει σε μεγάλο ποσοστό το φαινόμενο της υποαπασχόλησης, που οφείλεται κυρίως στην μικρή διάρκεια της τουριστικής

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Γ4.2.4 Τουριστική Ανάπτυξη

83 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

περιόδου. Στο φαινόμενο της υποαπασχόλησης και εποχικής απασχόλησης συντελούν η εποχικότητα του τουρισμού καθώς και η έλλειψη μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων και το χαμηλό επίπεδο παροχής υπηρεσιών (HuReDePIS 2007:3). Ο Νομός γενικότερα και η περιοχή μελέτης ειδικότερα χαρακτηρίζονται από ιδιαίτερα προικισμένη φύση, πλούσια καλλιτεχνική και πολιτιστική κληρονομία, σημαντικό επενδυμένο κεφάλαιο στον τομέα των τουριστικών υποδομών και συνεχής και αδιάκοπη σύνδεση με την υπόλοιπη Ελλάδα με χαμηλό κόστος μεταφοράς. Όλα τα παραπάνω ευνοούν την ανάπτυξη ποιοτικού τουρισμού και μάλιστα των ειδικών μορφών τουρισμού όπως θαλάσσιος, οικολογικός τουρισμός ή αγροτουρισμός (Πρόγραμμα HuReDePIS 2007:3). Η προοπτική αυτή σήμερα προωθείται από τις τοπικές αρχές και τους κατοίκους του νησιού που στοχεύουν πλέον στην προβολή της Λευκάδας ως τόπου εναλλακτικού τουρισμού και όχι ως τόπου μαζικού τουρισμού, που έχει αλλοιώσει ήδη τα ανατολικά παράλια του νησιού (Μελιδόνη Μ., κ.α. 2005:3). Σχετικά με την ανάλυση των τουριστικών υπηρεσιών που παρέχονται στην περιοχή μελέτης, στον πίνακα και στα διαγράμματα που ακολουθούν καταγράφονται οι κλίνες και πως αυτές κατανέμονται στα Δημοτικά Διαμερίσματα και στις διάφορες κατηγορίες τουριστικών καταλυμάτων: Πίνακας 18: Ποσοστιαία κατανομή τουριστικών κλινών στις διάφορες κατηγορίες καταλυμάτων και στα Δημοτικά Διαμερίσματα Ιδία επεξεργασία με στοιχεία από: ΕΟΤ Ν. Λευκάδας, Ομοσπονδία Συλλόγων Επιχειρηματιών Ενοικιαζόμενων Δωματίων & Διαμερισμάτων Ν. Λευκάδας, Επιμελητήριο Ν. Λευκάδας, Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος, Σύλλογος Ξενοδόχων Ν. Λευκάδος (05/07/2011) Ποσοστιαία κατανομή τουριστικών κλινών στις διάφορες κατηγορίες καταλυμάτων και στα Δημοτικά Διαμερίσματα Χωρική Ενότητα

Ξενοδοχεία

Βίλλες

Διαμερίσματα

Ενοικιαζόμενα δωμάτια

Συνολικές κλίνες

2*

3*

4*

5*

3 τάξεων

4 τάξεων

1 κλειδιά

2 κλειδιά

3 κλειδιά

1 κλειδιά

2 κλειδιά

3 κλειδιά

Περιοχή Μελέτης

96

1854

969

406

268

101

294

382

1618

497

585

1817

535

9424

Ποσοστό επί Συνόλου

1%

20%

10%

4%

3%

1%

3%

4%

17%

5%

6%

19%

6%

100

Τμήμα Δήμου Λευκάδας

1%

15%

18%

5%

5%

1%

4%

3%

23%

8%

2%

12%

5%

54%

Δ.Δ.Λευκάδος

1%

10%

25%

2%

0%

2%

7%

4%

29%

12%

1%

3%

4%

15%

Δ.Δ.Αλεξάνδρου

0%

20%

9%

10%

10%

0%

0%

3%

19%

5%

2%

14%

7%

24%

Δ.Δ.Απολπαίνης

0%

15%

0%

0%

0%

13%

35%

0%

37%

0%

0%

0%

0%

1%

Δ.Δ.Καριωτών

0%

0%

0%

0%

0%

0%

12%

0%

20%

14%

14%

27%

14%

2,2%

Δ.Δ.Κατούνης

4%

12%

33%

0%

0%

2%

3,3%

0%

19%

7%

1%

16%

1%

10,9%

Δήμος Ελλομένου

1%

26%

2%

3%

1%

1%

2%

6%

11%

2%

11%

28%

6%

Δ.Δ.Νυδρίου

0%

24%

1%

5%

0%

1%

0%

7%

16%

2%

5%

32%

5%

Δ.Δ.Βαυκερής

0%

0%

0%

0%

0%

0%

100%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

1*

46%

22%

0,3%

Δ.Δ.Βλυχού

7%

0%

0%

0%

6%

0%

5%

13%

14%

2%

21%

30%

2%

Δ.Δ.Κατωχωρίου

0%

0%

0%

0%

0%

0%

100%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0,3%

6%

Δ.Δ.Νεοχωρίου

0%

100%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0,7%

Δ.Δ.Πλατυστόμων

0%

41%

0%

0%

0%

0%

0%

1%

1%

4%

17%

28%

7%

11%

Δ.Δ.Πόρου

0%

30%

11%

8%

0%

3%

0%

3%

3%

0%

19%

16%

6%

Δ.Δ.Φτερνού

0%

0%

0%

0%

0%

26%

0%

0%

37%

0%

0%

37%

0%

0,4%

Δ.Δ.Χαραδιατίκων

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

0%

100%

0,4%

5%

84 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Κατανομή κλινών κατά είδος καταλύματος

32%

37% Ξενοδοχεία Βίλλες Διαμερίσματα

4%

Δωμάτια

27%

Διάγραμμα 11: Κατανομή τουριστικών κλινών κατά είδος καταλύματος Ιδία επεξεργασία με στοιχεία από: ΕΟΤ Ν. Λευκάδας, Ομοσπονδία Συλλόγων Επιχειρηματιών Ενοικιαζόμενων Δωματίων & Διαμερισμάτων Ν. Λευκάδας, Επιμελητήριο Ν. Λευκάδας, Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος, Σύλλογος Ξενοδόχων Ν. Λευκάδος (05/07/2011)

Κατανομή τουριστικών κλινών κατά κατηγορία και είδος καταλύματος

Διαμερίσματα

3 κλειδιά

2 κλειδιά

1 κλειδιά

3 κλειδιά

2 κλειδιά

1 κλειδιά

4 τάξεων

3 τάξεων

Βίλλες

Ενοικιαζόμενα δωμάτια

Διάγραμμα 12: Κατανομή τουριστικών κλινών κατά κατηγορία και είδος καταλύματος Ιδία επεξεργασία με στοιχεία από: ΕΟΤ Ν. Λευκάδας, Ομοσπονδία Συλλόγων Επιχειρηματιών Ενοικιαζόμενων Δωματίων & Διαμερισμάτων Ν. Λευκάδας, Επιμελητήριο Ν. Λευκάδας, Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος, Σύλλογος Ξενοδόχων Ν. Λευκάδος (05/07/2011)

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Ξενοδοχεία

5*

4*

3*

2*

1*

2000 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0

85 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Κατανομή τουριστικών κλινών στα Δημοτικά Διαμερίσματα 2500 2000 1500

1000 500 0

Διάγραμμα 13: Κατανομή τουριστικών κλινών στα Δημοτικά Διαμερίσματα Ιδία επεξεργασία με στοιχεία από: ΕΟΤ Ν. Λευκάδας, Ομοσπονδία Συλλόγων Επιχειρηματιών Ενοικιαζόμενων Δωματίων & Διαμερισμάτων Ν. Λευκάδας, Επιμελητήριο Ν. Λευκάδας, Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος, Σύλλογος Ξενοδόχων Ν. Λευκάδος (05/07/2011)

Κατανομή τουριστικών κλινών στους οικισμούς της περιοχής μελέτης 30,00% 25,00% 20,00% 15,00% 10,00%

Διάγραμμα 14: Κατανομή τουριστικών κλινών στους οικισμούς της περιοχής μελέτης Ιδία επεξεργασία με στοιχεία από: ΕΟΤ Ν. Λευκάδας, Ομοσπονδία Συλλόγων Επιχειρηματιών Ενοικιαζόμενων Δωματίων & Διαμερισμάτων Ν. Λευκάδας, Επιμελητήριο Ν. Λευκάδας, Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος, Σύλλογος Ξενοδόχων Ν. Λευκάδος (05/07/2011)

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Καλλιγόνι

Αλέξανδρος

Κατωχώρι

Βαυκερή,η

Φτερνό

Χαραδιάτικα

Κατούνα

Επίσκοπος

Καριώτες

Απόλπαινα

Μικρός Γιαλός

Φρύνι

Βλυχό

Πόρος

Γένι

Λυγιά

Περιγιάλι

Λευκάδα

Νυδρίον

Νικιάνα

0,00%

Καλλιθέα (τ.Μεγάλο…

5,00%

86 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Κατανομή τουριστικών κλινών στις ζώνες του παράκτιου χώρου 11%

Κρίσιμη-Δυναμική Ευρύτερη 89%

Για την καταμέτρηση των κλινών στην περιοχή μελέτης λήφθηκαν υπόψη 690 επιχειρήσεις τουριστικών υπηρεσιών, στις οποίες αντιστοιχούν 9.424 κλίνες. Σχετικά με την χωρική κατανομή των επιχειρήσεων και των κλινών στα Δημοτικά Διαμερίσματα της περιοχής μελέτης, είναι εμφανές ότι η μεγάλη πλειονότητα των τουριστικών κλινών συγκεντρώνεται στο Δ.Δ Αλεξάνδρου (24% με 2275 κλίνες). Το υψηλό αυτό ποσοστό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι 2 από τις μεγαλύτερες τουριστικές μονάδες του νησιού, όπως το ξενοδοχείο Ionian Blue (5 αστέρων) με 204 κλίνες και το Porto Galini me 114 κλίνες βρίσκονται σε αυτό το Δημοτικό διαμέρισμα και συγκεκριμένα στην ευρύτερη περιοχή του οικισμού Νικιάνα. Ακολουθεί με μικρή διαφορά το Νυδρί (22%), όπου εντοπίζεται η μεγαλύτερη συγκέντρωση ενοικιαζόμενων δωματίων, κυρίως στον οικισμό του Νυδρίου. Αξιόλογα ποσοστά καταλαμβάνουν και τα Δ.Δ Λευκάδας (15%), Κατούνας και Πλατυστόμων με το ίδιο ποσοστό (11%). Αντίθετα τα εσωτερικά Δημοτικά Διαμέρισματα Βαυκερή, Φτερνό, Κατωχώρι, Χαραδιάτικα, Νεοχώρι και Απόλπαινα συμμετέχουν στην ποσοστιαία κατανομή των τουριστικών κλινών με ποσοστό <=1%. Το ποσοστό συγκέντρωσης των τουριστικών καταλυμάτων κατά μήκος της κρίσιμης και δυναμικής ζώνης (89%) είναι συντριπτικά μεγαλύτερο από εκείνο της ευρύτερης παράκτιας ζώνης (11%). Η εντονότερη συγκέντρωση εντοπίζεται εντός και εκτός των ορίων των παρακάτω παράκτιων οικισμών: Νικιάνα, Νυδρί, Λευκάδα (τόσο κοντά στην πόλη όσο και στην περιοχή του Αγίου Ιωάννη που βρίσκεται βορειοδυτικά της πόλης), Περιγιάλι και Λυγιά, καθώς συγκεντρώνουν και οι πέντε μαζί το 81% των κλινών και θα μπορούσαν να θεωρηθούν πόλοι τουριστικής ανάπτυξης. Πρέπει να σημειωθεί ότι μεγάλο ποσοστό των τουριστικών επιχειρήσεων και κυρίως τα ενοικιαζόμενα διαμερίσματα και οι βίλες βρίσκονται σε εκτός ορίων οικισμών περιοχές, κυρίως στην ευρύτερη περιοχή των οικισμών που αναφέρθηκαν (βλέπε χάρτη Ποσοστιαίας Κατανομής Κλινών).

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Διάγραμμα 15: Κατανομή Κλινών στις ζώνες του παράκτιου χώρου Ιδία επεξεργασία με στοιχεία από: ΕΟΤ Ν. Λευκάδας, Ομοσπονδία Συλλόγων Επιχειρηματιών Ενοικιαζόμενων Δωματίων & Διαμερισμάτων Ν. Λευκάδας, Επιμελητήριο Ν. Λευκάδας, Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος, Σύλλογος Ξενοδόχων Ν. Λευκάδος (05/07/2011)

Όσον αφορά την κατανομή των κλινών κατά είδος καταλύματος διαρθρώνεται κατά βάση από ξενοδοχειακές μονάδες (37%) και ενοικιαζόμενα δωμάτια (32%), ενώ τα ενοικιαζόμενα διαμερίσματα – κατοικίες καταλαμβάνουν ποσοστό 27%. Η μεγαλύτερη συγκέντρωση κλινών στην περιοχή μελέτης παρατηρείται στις ξενοδοχειακές μονάδες 2 αστέρων και ακολουθούν με μικρή διαφορά τα δωμάτια 2 κλειδιών και τα διαμερίσματα 2 κλειδιών. Στην περιοχή μελέτης σήμερα λειτουργούν ξενοδοχεία 3, 4 και 5 αστέρων με παροχή πολύ υψηλών τουριστικών υπηρεσιών και τα οποία αποτελούν το 17% του συνόλου των κλινών. Συγκεκριμένα, λειτουργούν 3 ξενοδοχειακές μονάδες 5 αστέρων στους οικισμούς Νικιάνα, Αλέξανδρος και Γένι. Παρόλο που το ποσοστό των παρεχόμενων τουριστικών κλινών από ενοικιαζόμενες βίλες είναι πολύ μικρό (4%), είναι όλες 3ης και 4ης τάξης και πρέπει να τονιστεί πληρούν πολύ υψηλά ποιοτικά κριτήρια, ενώ σε όλα τα κτίρια δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στην μορφολογία τους ώστε να συνάδει με την παραδοσιακή αρχιτεκτονική. Παρά το γεγονός ότι σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, οι κλίνες συγκεντρώνονται στις ξενοδοχειακές μονάδες, τα ενοικιαζόμενα δωμάτια καταλαμβάνουν μεγάλο ποσοστό των κλινών, γεγονός που αυτόματα υποβαθμίζει την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών. Σε αυτό το σημείο πρέπει να επισημανθεί ότι τα στατιστικά στοιχεία του ΕΟΤ και των διαφόρων συλλόγων σε μεγάλο βαθμό δεν καταγράφουν την υφιστάμενη κατάσταση σε σχέση με τις τουριστικές κλίνες και τις επιχειρήσεις, καθώς σε πολλά τουριστικά μέρη της χώρας λειτουργούν άτυπες τουριστικές επιχειρήσεις ενοικιαζομένων δωματίων οι οποίες δεν έχουν αδειοδοτηθεί από τον ΕΟΤ. Οι συγκεκριμένες επιχειρήσεις συνήθως προσφέρουν υπηρεσίες χαμηλής ποιότητας με αποτέλεσμα να υποβαθμίζουν το παρεχόμενο τουριστικό προϊόν συνολικά μιας περιοχής. Αυτό σημαίνει ότι πιθανότατα στην περιοχή μελέτης λειτουργούν παράνομες επιχειρήσεις ενοικιαζόμενων δωματίων που ξεπερνούν σε κλίνες τις ξενοδοχειακές μονάδες. Το παραπάνω φαινόμενο ονομάζεται «παραξενοδοχία» και ανθεί σε όλες τις τουριστικές περιοχές της χώρας. Σύμφωνα με τον Παπαθεοδώρου (1993:142), «παραξενοδοχία θεωρείται, συνήθως, η λειτουργία ξενοδοχειακών-τουριστικών καταλυμάτων χωρίς άδεια. Με μια ευρύτερη έννοια, «παραξενοδοχία» είναι ένα σύστημα παραοικονομικών δραστηριοτήτων σχετικών με τα ξενοδοχεία, τα τουριστικά καταλύματα και τον τουρισμό γενικότερα». Πρέπει να επισημανθεί ότι η «παραξενοδοχία», όσον αφορά τον εσωτερικό τουρισμό, βλάπτει την αποδοτικότητα και τη βιωσιμότητα του επαγγελματικού τύπου καταλυμάτων, ενδυναμώνει την φοροδιαφυγή και στρεβλώνει την αναπτυξιακή εικόνα της χώρας. Το μέγεθος, όμως, των αυθαίρετων τουριστικών καταλυμάτων που λειτουργούν χωρίς νόμιμη άδεια σε σύγκριση με εκείνο της νόμιμης ξενοδοχειακής δραστηριότητας, είναι δύσκολο να υπολογιστεί, οπότε η εκτίμηση του πραγματικού μεγέθους του τουρισμού, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία είναι ανέφικτη. Αν

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

87 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

88 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

ληφθεί, όμως υπόψη ότι κατά την καλοκαιρινή περίοδο επιστρέφουν και παραθερίζουν σε ιδιόκτητα σπίτια στη Λευκάδα πολλοί Λευκάδιοι που μένουν μόνιμα σε αστικά κέντρα ή αλλού, αλλά και πολλοί ξένοι που διαθέτουν ιδιόκτητο σπίτι ή φιλοξενούνται, τότε ο πληθυσμός της περιοχής μελέτης πιθανόν να διπλασιάζεται κατά τη θερινή περίοδο. Το δεδομένο αυτό πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη για τον προγραμματισμό ιδιαίτερα της τεχνικής υποδομής της περιοχής και κατ’ επέκταση της περιοχής μελέτης (ύδρευση, αποχέτευση, οδικό δίκτυο, συλλογή και υγειονομική ταφή απορριμμάτων κλπ.). Όσον αφορά τις εξυπηρετήσεις εστίασης της περιοχής μελέτης κρίνονται ικανοποιητικές μέσω της επιτόπιας έρευνας, με πολλές παραδοσιακές ταβέρνες και εστιατόρια στο λιμάνι του Νυδριού αλλά και στους οικισμούς της Λυγιάς και της Λευκάδας αλλά και σε εκτός ορίων οικισμών περιοχές. Επίσης υπάρχει επαρκής αριθμός αναψυκτηρίων – καφενείων – και μπαρ σε όλους τους οικισμούς.

Οι βασικές πύλες εισόδου και διασύνδεσης του Νομού Λευκάδας με την Ηπειρωτική Ελλάδα είναι σαφώς το οδικό δίκτυο και τα λιμάνια της. Το οδικό δίκτυο όμως διαδραματίζει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στο συνολικό σύστημα μεταφορών, καθώς αποτελεί το βασικό κρίκο σύνδεσης και ενοποίησης του συνολικού δικτύου και συμβάλλει στην αντιμετώπιση των ενδονομαρχιακών ανισοτήτων με συγκράτηση του πληθυσμού σε απομονωμένες περιοχές, όπως και στην ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού στην ενδοχώρα παράλληλα με την τουριστική δραστηριότητα της παράκτιας ζώνης (ΠΠΧΣΑΑ ΠΙΝ 2004:4). Το νησί της Λευκάδας χαρακτηρίζεται από την ιδιομορφία της χερσαίας σύνδεσης του με την Ηπειρωτική Ελλάδα, μέσω της γέφυρας που βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο του νησιού κοντά στην πόλη της Λευκάδας. Η προσβασιμότητα στο νησί έχει βελτιωθεί σημαντικά με την διάνοιξη της Εγνατίας Οδού και την ολοκλήρωση της Ζεύξης Ρίου – Αντιρρίου. Με την ολοκλήρωση των δύο σημαντικών αυτών έργων το νησί της Λευκάδας συνδέθηκε τόσο με την Βόρεια όσο και με τη Νότια Ελλάδα, καθώς και με το λιμάνι της Πάτρας που απέχει 170 χλμ, καθιστώντας την ως το νησί με την ευκολότερη πρόσβαση. Η υποθαλάσσια σήραγγα Πρεβέζης-Ακτίου καθιστά εύκολη την πρόσβαση στο νησί από τη βορειοδυτική Ελλάδα, αλλά και από το λιμάνι της Ηγουμενίτσας που απέχει 100 χλμ. Πρέπει να σημειωθεί ότι η Λευκάδα βρίσκεται πολύ κοντά στην ηπειρωτική ακτή (Ακαρνανία), από την οποία χωρίζεται με αβαθείς λιμνοθάλασσες και τενάγη, όπου και έχει διανοιχθεί ο δίαυλος Λευκάδας, για την εξυπηρέτηση της ναυσιπλοΐας. (Marnet 2011:40). Ωστόσο, η σημαντική ώθηση που θα έδινε στο νησί η ολοκλήρωση της Ιόνιας Οδού (η οποία αρχικώς προβλεπόταν για το 2013) αναμένεται να καθυστερήσει λόγω προβλημάτων που έχουν προκύψει στην κατασκευή της. Παρόλα αυτά, σημαντικές εξελίξεις για το νησί αποτελούν η ολοκλήρωση της ευρείας

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Γ4.3 Μεταφορικές Υποδομές

89 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

παράκαμψης του Αγρινίου (μήκους 34 χλμ) και η σχετικά ομαλή εξέλιξη του οδικού άξονα Αμβρακία – Άκτιο (κλειστού αυτοκινητόδρομου μήκους 48 χλμ) (Ε.Π. Δήμου Λευκάδας, 2012-2014:23). Επιπλέον, προβλέπεται η υλοποίηση της υποθαλάσσιας ζεύξης της Λευκάδας με την ηπειρωτική χώρα με το σύστημα της παραχώρησης. Η υποθαλάσσια ζεύξη θα διέρχεται κάτω από το δίαυλο της Λευκάδας στην προβλεπόμενη από το εγκεκριμένο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο θέση που βρίσκεται νότια της πόλης και της μαρίνας Λευκάδας (Marnet, 2011:43). Σε συνδυασμό με την υποθαλάσσια ζεύξη προγραμματίζονται η διεύρυνση του λιμανιού της Λευκάδας, η κατασκευή προβλήτας για την εξυπηρέτηση μεσαίου μεγέθους κρουαζιερόπλοιου, η δημιουργία μαρίνας για μεγάλα σκάφη και η διαπλάτυνση του διαύλου της Λευκάδας (βλέπε παρακάτω σχήμα).

Εικόνα 8: Σημείο μελλοντικής ζεύξης (κατάληξη οδού Φιλοσόφων) πλησίον του ΧΑΔΑ (διακρίνεται στο βάθος)

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Εικόνα 7: Προβλεπόμενη χωροθέτηση υποθαλάσσιας ζεύξης Πηγή: Ε.Π Δήμου Λευκάδας 2012-2014

90 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Το οδικό δίκτυο της Λευκάδας περιλαμβάνει έναν κύριο περιμετρικό άξονα, ο οποίος μέσω διαφόρων διακλαδώσεων εξυπηρετεί ολόκληρο το νησί. Ο άξονας αυτός ξεκινά από την πόλη της Λευκάδας και προχωρεί κατά μήκος των ανατολικών παραλιών του νησιού, διατρέχοντας ολόκληρη την περιοχή μελέτης, και φθάνει στο νοτιότερο σημείο του στη Βασιλική. Από εκεί συνεχίζει και ανεβαίνει κατά μήκος των δυτικών παραλιών, ενώ το τελευταίο τμήμα του πριν καταλήξει και πάλι στην πόλη της Λευκάδας διέρχεται από την ενδοχώρα του βόρειο τμήματος του νησιού. Από τον βασικό αυτό οδικό άξονα ξεκινούν οι διακλαδώσεις προς όλα σχεδόν τα χωριά της Λευκάδας (Marnet, 2011:42). Ουσιαστικά, το υφιστάμενο οδικό δίκτυο, αναπτύσσεται γύρω από τρεις βασικούς άξονες οι οποίοι με αφετηρία την χώρα της Λευκάδας, διασχίζουν το νησί με κατεύθυνση Βορρά – Νότου. Στο βόρειο τμήμα του νησιού οι οδικές συνδέσεις είναι πιο πυκνές, λόγω της μεγαλύτερης ανάπτυξης των παράκτιων και ορεινών περιοχών που βρίσκονται γύρω από την χώρα (Τσιλιγιάννης, 2006:30). Όσον αφορά την ιεράρχηση του οδικού δικτύου, η Λευκάδα διαθέτει ένα ελάχιστο τμήμα Εθνικής Οδού που συνδέει την πόλη με την ηπειρωτική Ελλάδα (Αιτωλοακαρνανία) μέσω κινητής γέφυρας (Παπαθεοδώρου, 1993:120). Κατά την είσοδο και έξοδο από το νησί μέσω της πλωτής μεταλλικής γέφυρας μήκους 80μ., η οποία τέμνει το δίαυλο 1.110μ. περίπου βόρεια της πόλης της Λευκάδας, δημιουργείται πρόβλημα το οποίο με τα χρόνια έχει επιδεινωθεί. Το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι η κίνηση των σκαφών μέσω του διαύλου είναι αυξημένη και οι διακοπές στη λειτουργία της γέφυρας είναι συχνές (κάθε μία ώρα, καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους) και διαρκούν πολύ. Ιδιαίτερη κυκλοφοριακή συμφόρηση προκαλείται, κυρίως κατά τους θερινούς μήνες που δημιουργείται κυκλοφοριακός φόρτος κατά την είσοδο και έξοδο των επισκεπτών στο νησί, ιδιαίτερα όταν η γέφυρα ανοίγει. Σε ορισμένες περιπτώσεις (κατά τη διάρκεια συντήρησης της γέφυρας), η οδική αυτή επικοινωνία πραγματοποιείται μέσω του παλαιού πορθμείου που βρίσκεται σε μικρή απόσταση βόρεια της γέφυρας (Marnet, 2011:43). Στην περιοχή των λιμνοθαλασσών έχει διανοιχθεί δρόμος, ο οποίος χρησιμοποιείται μόνο από βαρέα οχήματα, των οποίων η διέλευση έχει απαγορευτεί από το κέντρο της πόλης της Λευκάδας, ενώ όλα τα υπόλοιπα οχήματα αφού έχουν περάσει από τη ζεύξη μπαίνουν στην πόλη μέσω μιας μικρής γέφυρας (βλέπε εικόνες 9-10).

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Γ4.3.1 Οδικό Δίκτυο

91 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Εικόνα 10: Άποψη της εισόδου στην πόλη σήμερα μέσω της μικρής γέφυρας που φαίνεται στο βάθος

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Εικόνα 9: Κυκλοφοριακός φόρτος που δημιουργείται λόγω της ανοιγόμενης γέφυρας κατά τη θερινή περίοδο

92 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Η Λευκάδα διαθέτει ένα πυκνό δίκτυο επαρχιακών οδών. Ολόκληρο αυτό το βασικό οδικό δίκτυο είναι ασφαλτοστρωμένο. Το δίκτυο των κύριων επαρχιακών οδών, σύμφωνα με μετρήσεις στο GIS, έχει συνολικό μήκος 91,52 χλμ. και το δίκτυο των λοιπών – δευτερεύων επαρχιακών οδών (αγροτικοί και τοπικοί) έχει μήκος 203,45 χλμ. Μέρος του παραπάνω οδικού δικτύου είναι θεσμοθετημένο σύμφωνα με το ΦΕΚ 475/8-2-56. Το θεσμοθετημένο επαρχιακό δίκτυο δεν βρίσκεται όλο στην ίδια κατάσταση, μέρος αυτού είναι χωματόδρομοι, ενώ άλλα αντιμετωπίζουν προβλήματα κατολισθήσεων και καθιζήσεων. Στο μεγαλύτερο μέρος, το κύριο επαρχιακό δίκτυο διέρχεται από τα κέντρα των οικισμών με αποτέλεσμα να υποβαθμίζονται οι οικισμοί και το ίδιο το οδικό δίκτυο. Κατά την καλοκαιρινή περίοδο, που ο αριθμός των οχημάτων αυξάνεται σημαντικά, αρχίζουν να γίνονται εμφανέστερα τα προβλήματα επάρκειας της οδικής υποδομής του νησιού, κυρίως μέσα στη πόλη της Λευκάδας και στις άλλες τουριστικές περιοχές του νησιού. Όσον αφορά την περιοχή μελέτης, σύμφωνα με μετρήσεις στο GIS, το συνολικό μήκος του κύριου επαρχιακού δικτύου στην περιοχή μελέτης είναι 37,07 χλμ. περίπου και καταλαμβάνει το 40,50% του συνολικού κύριου επαρχιακού οδικού δικτύου του Νομού Λευκάδας. Το μήκος του δευτερεύοντος επαρχιακού δικτύου (αγροτικοί και τοπικοί οδοί) είναι 71,68 χλμ. περίπου) και καταλαμβάνει το 35,23% του συνολικού αγροτικού και τοπικού οδικού δικτύου του Νομού Λευκάδας. Συγκεκριμένα, η περιοχή μελέτης διατρέχεται από τις κύριες επαρχιακές οδούς Νυδρίου – Βασιλικής, Λευκάδος – Νυδριού και Λευκάδος – Λαζαράτων.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Εικόνα 11: Άποψη της εισόδου στην πόλη σήμερα

Η επαρχιακή οδός Νυδρίου – Βασιλικής ενώνει το Νυδρί με την Βασιλική και διατρέχει 2 «καποδιστριακούς» ΟΤΑ, τον ΟΤΑ Απολλωνίων και τον ΟΤΑ Ελλομένου. Συγκεκριμένα, τμήμα της επαρχιακής οδού Νυδρίου – Βασιλικής που διατρέχει τον ΟΤΑ Ελλομένου διέρχεται εντός της δυναμικής και κρίσιμης ζώνης του παράκτιου χώρου στην ευρύτερη περιοχή του Βλυχού και του Νυδρίου. Σημειακά υπάρχουν και περιπτώσεις όπου η οδός διέρχεται εντός της ΚΧ1 Κρίσιμης Ζώνης, δηλαδή σε απόσταση μικρότερη των 50 μέτρων από την ακτή. Μετά το Νυδρί η επαρχιακή οδός συνεχίζεται με την ονομασία Λευκάδος – Νυδρίου και όπως είναι προφανές ενώνει τους δύο αυτούς οικισμούς. Αυτή η οδός διατρέχει 2 ΟΤΑ (σύμφωνα με τον Καποδίστρια), τον ΟΤΑ Ελλομένου και τον ΟΤΑ Λευκάδος και διέρχεται εντός της δυναμικής και κρίσιμης ζώνης του παράκτιου χώρου από το Νυδρίου έως και τον οικισμού της Λυγιάς. Δηλαδή είναι μία παραλιακή οδός που στα περισσότερα σημεία απέχει λιγότερο από 50 μέτρα από την ακτογραμμή. Η επαρχιακή οδός Λευκάδος – Λαζαράτων, ενώνει αυτούς τους δύο οικισμούς, καθώς διατρέχει τον ΟΤΑ Λευκάδος και Σφακιωτών. Η οδός αυτή διέρχεται εντός της δυναμικής και κρίσιμης ζώνης μόνο στην πόλη της Λευκάδας. Το αγροτικό και τοπικό οδικό δίκτυο εντοπίζεται και στους 2 ΟΤΑ της περιοχής μελέτης (Λευκάδος και Ελλομένου), ωστόσο είναι πιο πυκνό στον ΟΤΑ Λευκάδος και συγκεκριμένα στην ευρύτερη περιοχή της πόλης της Λευκάδας. Περιπτώσεις όπου το δευτερεύων επαρχιακό δίκτυο διέρχεται εντός της δυναμικής και κρίσιμης ζώνης του παράκτιου χώρου υπάρχουν στην περιοχή γύρω από την λιμνοθάλασσα της Λευκάδας και σημειακά εντοπίζονται στις οδούς που καταλήγουν στις ακτές. Ειδικότερα, στην περιοχή μελέτης το υπόλοιπο οδικό δίκτυο αποτελείται από (DELCO EΠΕ, κ.α. 2001:33): ─ Ασφαλτοστρωμένο δρόμο που συνδέει την Νικιάνα με τον Αλέξανδρο, το Πλατύστομα και συνεχίζεται προς Καρυά. ─ Ασφαλτόδρομο που οδηγεί από Λυγιά προς Κατούνα. ─ Ασφαλτόδρομο που οδηγεί από τους Καρυώτες προς Λαζαράτα με διάφορες διακλαδώσεις. ─ Δημόσιο δρόμο που οδηγεί από Απόλπαινα, Φρύνι και Τσουκαλάδες προς Αγ. Νικήτα – Καλαμίτσι με διακλάδωση προς Αθάνι, Πόρτο Κατσίκι ή Λευκάτα. Το κύριο οδικό δίκτυο της περιοχής μελέτης διασχίζει την ανατολική στενή παράκτια ζώνη του νησιού, την περισσότερο τουριστικά αναπτυγμένη περιοχή. Λόγω της τουριστικής ανάπτυξης δημιουργείται το πρόβλημα της παρόδιας δόμησης κατά μήκος του κύριου υπεραστικού οδικού άξονα και κυρίως στις εισόδους των οικισμών με αποτέλεσμα να προκαλείται υποβάθμιση των οικισμών και των οδικών δικτύων. Επίσης, συχνό είναι το φαινόμενο διάνοιξης νέων αγροτικών και τοπικών δρόμων που οδηγούν στις ακτές και στοχεύουν στην τουριστική αξιοποίηση τους. Παρόλα αυτά όμως, πολλές από αυτές τις διανοίξεις

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

93 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

94 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

γίνονται αυθαίρετα και χωρίς μελέτες με αποτέλεσμα να διέρχονται από ακατάλληλα σημεία και να προκαλούν προβλήματα όπως τροχαία ατυχήματα ή διαβρώσεις των εδαφών (βλέπε χάρτη μεταφορικών υποδομών). Ως κύρια προβλήματα του οδικού δικτύου της περιοχής μελέτης καταγράφονται: 1. Η διέλευση οδικών αξόνων μέσα από οικισμούς 2. Το ανεπαρκές πλάτος των οδικών αξόνων 3. Η κακή χάραξη των οδικών αξόνων 4. Η ελλιπής σήμανση 5. Η ανεπάρκεια φωτισμού έξω από τους οικισμούς 6. Οι ελλείψεις στην κατασκευή τεχνικών έργων 7. Οι ελλείψεις στην υποδομή οδικής ασφάλειας 8. Η έλλειψη παρακαμπτηρίων (κυρίως σε κομβικούς οικισμούς και αστικά κέντρα)

Τα λιμάνια της Περιφέρειας (με σημαντικότερο το λιμάνι της Κέρκυρας που είναι εθνικής σημασίας) εξυπηρετούν κυρίως την επιβατική κίνηση και την κίνηση των σκαφών αναψυχής, ενώ η εμπορευματική κίνηση είναι περιθωριακού χαρακτήρα (ΠΠΧΣΑΑ ΠΙΝ 2003:4). Στο Νομό Λευκάδος υπάρχει το λιμάνι της Λευκάδας, που λόγω της ιδιομορφίας του νομού, που συνδέεται με πλωτή γέφυρα με τις απέναντι ηπειρωτικές ακτές, λειτουργεί κυρίως ως σταθμός ανεφοδιασμού σκαφών αναψυχής. Το λιμάνι του Νυδρίου εξυπηρετεί κυρίως τακτικές τοπικές ακτοπλοϊκές γραμμές (σύνδεση με Μεγανήσι) και κατά τη θερινή περίοδο διακινεί σημαντικό φορτίο με μικρά κυρίως πλοία. Στην πόλη της Λευκάδας λειτουργεί Μαρίνα, 482 θέσεων (ΠΕΠ Δυτικής Ελλάδας – Πελοποννήσου – Ιονίων Νήσων 2007:72). Στο Νομό Λευκάδας υπάρχουν λιμάνια τόσο στη πρωτεύουσα του Νομού όσο και σε μικρότερες περιοχές, έτσι είναι εφικτή η σύνδεσή της με κάποια νησιά και την Ηπειρωτική Ελλάδα. Το σημαντικότερο πρόβλημα της λιμενικής υποδομής είναι ότι δεν διαθέτει επαρκείς και κατάλληλες συμπληρωματικές εγκαταστάσεις που είναι απαραίτητες για την παροχή υπηρεσιών ποιότητας ως προς την διακίνηση επιβατών και εμπορευμάτων (Ε.Ε.Ο. Group A.E. 2007-2013:205). Όσον αφορά τα λιμάνια και τις θαλάσσιες συγκοινωνίες, στην περιοχή μελέτης βρίσκονται η τεχνητή διώρυγα, το λιμάνι της Λευκάδας μαζί με την μαρίνα της Λευκάδας, το λιμανάκι της Λυγιάς, ο λιμενίσκος της Νικιάνας, το λιμάνι του Νυδρίου, ο όρμος του Βλυχού και το λιμανάκι του Πόρου. Τεχνητή Διώρυγα

Η Λευκάδα απέχει 25 μέτρα από τις ηπειρωτικές ακτές της Αιτωλοακαρνανίας και χωρίζεται από αυτήν με αβαθή λιμνοθάλασσα (Αυλαίμονα) μεταβλητού πλάτους από 500μ. έως 2000μ. Στη λιμνοθάλασσα αυτή έχει εκσκαφεί τεχνητή διώρυγα

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Γ4.3.2 Λιμάνια & Θαλάσσιες Συγκοινωνίες

95 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Εικόνα 12: Θαλάσσιος Δίαυλος Λευκάδας Πηγή: http://www.lefkadaslowguide.gr/news/o-8alassiostoyrismos-sth-leykada-kai-h-ammoglwssa, Εύρεση Εικόνας: 12/06/11

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

βάθους μέχρι 6μ. Η τεχνητή αυτή διώρυγα εξυπηρετεί κυρίως σκάφη αναψυχής (μηχανοκίνητα και ιστιοφόρα), ημερόπλοια, αλιευτικά σκάφη (επαγγελματικά και ερασιτεχνικά) και μικρές λέμβους, ενώ διέρχονται από αυτόν και ορισμένα μικρά εμπορικά πλοία και σε ορισμένες περιπτώσεις μικρά πολεμικά πλοία (Marnet 2011:41). Ο δίαυλος διευκολύνει τα σκάφη ώστε να εξοικονομούν χρόνο και να αποφεύγουν την αναγκαστική πορεία που τους οδηγεί γύρω από το νησί όταν κατευθύνονται προς Αμβρακικό ή προς Κέρκυρα. Συγκεκριμένα, ο δίαυλος συντομεύει το από νότο προς Κέρκυρα ταξίδι κατά 5 ν.μ. και το αντίστοιχο προς Πρέβεζα και Αμβρακικό κατά 12 ν.μ. Το πλάτος της διώρυγας ποικίλει μεταξύ 25 και 35 μέτρων και το συνολικό μήκος της ανέρχεται σε 3,4 ναυτικά μίλια (Παπαθεοδώρου Φ. 1993: 122,124). Το ανεπαρκές και κυμαινόμενο ωφέλιμο πλάτος κατά μήκος της διώρυγας και η ελλιπέστατη σήμανση που χαρακτηρίζουν την υφιστάμενη κατάσταση του, καθιστούν επικίνδυνο και δύσκολο, κυρίως τη νύχτα, τον διάπλου των σκαφών. Για την επίλυση των προβλημάτων αυτών και για τη βελτίωση των συνθηκών ναυσιπλοΐας, σήμερα έχει δρομολογηθεί η υλοποίηση του έργου «Διαπλάτυνση Διαύλου Λευκάδας», το οποίο προβλέπει κατά κύριο λόγο τη διαπλάτυνση, εκβάθυνση και σήμανση του Διαύλου, καθώς και την κατασκευή μίας σειράς συμπληρωματικών έργων με πρόνοια για την προστασία και ανάδειξη του φυσικού και πολιτιστικού πλούτου της περιοχής αυτής (Marnet 2011:41). Ουσιαστικά η τεχνητή διώρυγα της Λευκάδας εξασφαλίζει την πρόσβαση στη μαρίνα Λευκάδας, καθώς και το λιμένα της πόλης της Λευκάδας (Marnet 2011:41).

96 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Η βόρεια είσοδος της διώρυγας βρίσκεται στον όρμο Δερματά και η νότια στον όρμο Αλεξάνδρου. Η βόρεια είσοδος προστατεύεται από μικρό κυματοθραύστη 10 με κρηπιδωμένη11 την εσωτερική πλευρά του σε βάθη 2,5 – 4,5 μέτρα (Παπαθεοδώρου Φ. 1993:124). Η δυτική πλευρά του βορείου τμήματος της διώρυγας διατρέχεται από κρηπίδωμα μήκους 1,5 χλμ. στο οποίο βρίσκεται ο δρόμος που οδηγεί στην πόλη της Λευκάδας. Δυτικά του κρηπιδώματος βρίσκεται αβαθές ιχθυοτροφείο, όπως και στα ανατολικά της διώρυγας. Η ανατολική πλευρά της διώρυγας ορίζεται από τη βόρεια είσοδο μέχρι 300 περίπου μέτρα βορειοδυτικά της άκρας Παληοχαλιάς από τείχος ύψους 6,5 μέτρων το οποίο είναι ερειπωμένο σε μεγάλο ποσοστό (Παπαθεοδώρου Φ. 1993:124). Νότια της πόλης της Λευκάδας και κατά μήκος του κεντρικού τμήματος της διώρυγας εκτείνονται αλυκές οι οποίες έχουν επιχωθεί. Αλυκές υπάρχουν αλλά δεν λειτουργούν πλέον, δυτικά της νότιας καμπής της διώρυγας, απέναντι από την άκρα Παληοχαλιά της Στερεάς Ελλάδας (Αλέξανδρου). Μπροστά από τις αλυκές Αλεξάνδρου υπάρχουν 3 μικρές προβλήτες που εξυπηρετούσαν τα σκάφη που φόρτωναν αλάτι. Στο στενό και στη διώρυγα της Λευκάδας επικρατούν βόρειοι και βορειοδυτικοί άνεμοι (Παπαθεοδώρου Φ. 1993:125). Η θάλασσα σε όλη την έκταση της διώρυγας είναι θολή και η σύσταση του πυθμένα είναι ιλυώδης. Το μέγιστο ύψος της παλίρροιας 12 είναι της τάξεως από 0,30μ. και η επάλλαξη13 0,80μ. περίπου. Το ρεύμα της διώρυγας είναι κυρίως ανεμογενές14 και διευθύνεται συνήθως προς το νότο με ένταση 0,5 – 1,3 μ/δλ. Το ρεύμα αυτό προκαλεί προβλήματα στους χειρισμούς των σκαφών εντός της διώρυγας (Παπαθεοδώρου Φ. 1993:125-126). Λιμάνι Λευκάδας-Μαρίνα

Το λιμάνι της Λευκάδας αποτελείται από μικρή τριγωνική λεκάνη μεγαλύτερης πλευράς 250μ. και μικρότερης 180μ. Η παραλία είναι κρηπιδωμένη με βάθη Κυματοθράυστης=Επιμήκης κατασκευή από μεγάλες πέτρες και τσιμεντόλιθους που περικλείει ένα λιμάνι και το προστατεύει από τα κύματα (http://el.wiktionary.org, 07/06/11) 11 Κρηπίδωμα: 1) το ακριανό κομμάτι της προκυμαίας, 2) βάση πάνω στο οποίο στηρίζεται ένα οικοδόμημα, χτίσμα ή μηχανή (http://el.wiktionary.org, 07/06/11) 12 Παλίρροια=Φυσικό περιοδικό φαινόμενο κατά το οποίο ανυψώνεται και υποχωρεί η στάθμη του νερού μίας μεγάλης λίμνης και κυρίως των θαλασσών (http://el.wiktionary.org, 07/06/11) 13 Επάλλαξη=Διαφοροποιήσεις της στάθμης της επιφάνειας της θάλασσας σε σχέση με την Μέση Στάθμη Ηρεμίας και μεταβολή των βαθών. Δηλαδή, την ανώτατη πλήμμη και την κατώτατη ρηχία. (Ακτομηχανική και Λιμενικά Έργα, Παραδόσεις Εαρινού Εξαμήνου 2009-2010, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών, Παρουσίαση Power Point Δρ. Θεοχάρη Κοφτού, πρόσβαση: www.mar.aegean.gr/greek/student%20notes/.../coastal_eng_.pdf, 07/06/11) 14 Ανεμογενές Ρεύμα=Προκαλείται από την επίδραση του ανέμου στην επιφάνεια της θάλασσας με τη μορφή ισχυρών δυνάμεων τριβής που συμπαρασύρουν τμήμα της στήλης του νερού λόγω των εσωτερικών τριβών (ιξώδες) σε κίνηση υπό γωνία ως προς την κατεύθυνση του ανέμου (λόγω της 0 δύναμης Coriolis) δεξιόστροφα με τιμή <45 για το Β ημισφαίριο με τιμές ταχύτητας μειούμενες κατά το βάθος. (Ακτομηχανική και Λιμενικά Έργα, Παραδόσεις Εαρινού Εξαμήνου 2009-2010, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών, Παρουσίαση Power Point Δρ. Θεοχάρη Κοφτού, πρόσβαση: www.mar.aegean.gr/greek/student%20notes/.../coastal_eng_.pdf, 07/06/11)

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

10

97 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Εικόνα 13: Μαρίνα Λευκάδας Πηγή: http://www.medmarinas.com

Η είσοδος στη λιμενολεκάνη της μαρίνας γίνεται μέσω του διαύλου της Λευκάδας, με τον οποίο έχει άμεση επικοινωνία. Προς τα νοτιοδυτικά η λιμενολεκάνη της μαρίνας οριοθετείται από υπήνεμο μώλο, συνολικού μήκους 210μ. και ωφέλιμου πλάτους 15μ. Η χερσαία ζώνη της μαρίνας οριοθετείται προς τη θάλασσα από κρηπιδώματα συνολικού μήκους 1.280μ. (Marnet 2011:10).

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

μικρότερα των 5μ. ενώ στο κέντρο του λιμένα τα βάθη φτάνουν τα 5,5μ. (Παπαθεοδώρου Φ. 1993:124). Το λιμάνι παρέχει ασφάλεια σε όλους σχεδόν τους καιρούς, αλλά δεν προσφέρεται για ελιγμούς και ελλιμενισμό μεγάλων σκαφών, καθώς δεν διαθέτει επαρκές μέγεθος και ωφέλιμο βάθος για την εξυπηρέτηση τους. Σε αυτόν τον λιμένα προσεγγίζουν διάφορες κατηγορίες σκαφών μεταξύ των οποίων σκάφη αναψυχής, τουριστικά ημερόπλοια, αλιευτικά και σπανιότερα μικρά εμπορικά πλοία (Marnet 2011:41). Σήμερα, στο νότιο τμήμα του λιμένα Λευκάδας και νοτιοανατολικά της πόλης βρίσκεται ο τουριστικός λιμένας (μαρίνα) Λευκάδας, ο οποίος αποτελεί λιμένα αναψυχής και αποτελεί τη νότια απόληξη της διαμορφωμένης παραλίας της πόλης (ΠΕΠ Δυτικής Ελλάδας – Πελοποννήσου – Ιονίων Νήσων 2007:72). Η Μαρίνα Λευκάδας είναι σε λειτουργία από το 2002 και αποτελεί τη 2η μεγαλύτερη μαρίνα στην περιοχή του Ιονίου και από τις μεγαλύτερες και καλύτερα οργανωμένες στην περιοχή της Μεσογείου. Είναι δυναμικότητας 620 σκαφών και καταλαμβάνει έκταση 70.000 τμ.

98 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Η μαρίνα παρουσιάζει μεγάλη κίνηση κατά τους θερινούς (Ιούνιο, Ιούλιο, Αύγουστο) και τους πρώτους φθινοπωρινούς μήνες (Σεπτέμβριο και Οκτώβριο), ενώ τους μήνες αυτούς υπάρχει και επιπλέον ζήτηση την οποία η μαρίνα αδυνατεί να εξυπηρετήσει λόγω έλλειψης ελευθέρων θέσεων ελλιμενισμού. Ακόμη και κατά τη διάρκεια του υπόλοιπου έτους, η μαρίνα παρουσιάζει υψηλό ποσοστό πληρότητας, που προσεγγίζει το 100%. Λόγω της πληρότητας και της μη ύπαρξης ελεύθερων θέσεων ελλιμενισμού, αρκετά σκάφη αναγκάζονται να μένουν «αρόδο» μέσα στο λιμάνι της Λευκάδας, γεγονός που καθιστά τη θαλάσσια κίνηση στο εσωτερικό του λιμένα Λευκάδας προβληματική έως και επικίνδυνη (Marnet 2011:17). Τέλος, αξίζει να αναφερθεί, ότι η μαρίνα Λευκάδας συμμετέχει επιτυχώς από το 2007 στο εθελοντικό διεθνές πρόγραμμα «Γαλάζιες Σημαίες» του Ιδρύματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Foundation for Environmental Education, FEE), το οποίο στην Ελλάδα χειρίζεται η Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης. Το 2010 η

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Εικόνα 14: Το σχέδιο της μαρίνας Πηγή: http://www.medmarinas.com

99 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

μαρίνα Λευκάδας ήταν μία από τις 9 ελληνικές μαρίνες που βραβεύτηκαν από το Πρόγραμμα «Γαλάζιες Σημαίες» (Marnet 2011:18). Αξιοσημείωτο είναι ότι το έργο περιλαμβάνεται στις ελληνικές «βέλτιστες πρακτικές» του Γ’ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης ως προς τον τομέα των έργων με αυτοχρηματοδότηση, όπου δημόσιος και ιδιωτικός τομέας (Marnet, 2009) συμμετείχαν με ποσοστό περίπου 50% ο καθένας στην κατασκευή του έργου και συνεργάστηκαν χωρίς προβλήματα σε όλη τη διάρκεια υλοποίησης του έργου. Το έργο αποτελεί καλή πρακτική και ως προς την μεθοδολογία κατασκευής λιμενικών έργων εν «ξηρώ», με αποτέλεσμα την ευκολία και τη μείωση του χρόνου κατασκευής. Η κατασκευή της συμβάλλει αποδεδειγμένα στην βελτίωσης της τοπικής οικονομίας, στην προσέλκυση υψηλής στάθμης τουριστών και, δεδομένης της ποιότητας της κατασκευής και λειτουργίας της, στη βιώσιμη ανάπτυξη του νησιού. Καθώς βρίσκεται στο μέσον του Ιονίου, σε συνδυασμό με την ήδη λειτουργούσα Μαρίνα Κέρκυρας, αποτελεί πράγματι προστιθέμενη αξία στην περιφερειακή ανάπτυξη. Παράλληλα, με την αύξηση των επισκεπτών της Λευκάδας δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για την επέκταση της αγοράς των τοπικών παραδοσιακών προϊόντων και υπηρεσιών του νησιού (Ελλάδα Συγχρηματοδοτούμενα Αναπτυξιακά Προγράμματα, 2011). Λιμανάκι Λυγιάς

Νότια της διώρυγας σχηματίζεται ο όρμος Δρεπάνου στα παράλια του οποίου βρίσκεται το λιμανάκι Λυγιάς. Το λιμανάκι αυτό προστατεύεται από προσήνεμο 15 μόλο, ο οποίος εξασφαλίζει ασφαλείς συνθήκες ελλιμενισμού. Επίσης, για το λιμανάκι Λυγιάς προβλέπεται κατασκευή γεφυρωτών προβολών για να δένουν τουριστικά σκάφη μήκους 6 έως 15 μέτρων (Παπαθεοδώρου Φ. 1993:126). Λιμενίσκος Νικιάνας

Λιμάνι Νυδρίου

Πιο νότια από τον λιμενίσκο Νικιάνας βρίσκεται το λιμάνι του Νυδριού. Ο λιμένας του Νυδριού διαθέτει ικανοποιητικό μήκος κρηπιδωμένης ακτής και λιμενίσκο για σκάφη αναψυχής. Η προστασία που διαθέτει ο λιμενίσκος είναι πολύ καλή επειδή 15

Στη ναυτική ορολογία προσήνεμος ή προσήνεμη πλευρά λέγεται συνήθως η πλευρά του πλοίου, ή οποιουδήποτε σκάφους, λέμβου κλπ, κατά το χρόνο που προσβάλλεται από τον υφιστάμενο άνεμο ή τον κυματισμό (ως προϊόν του ανέμου). Ακριβώς, κατά τον ίδιο αυτό χρόνο και κατ αντίθεση, η άλλη πλευρά του πλοίου καλείται υπήνεμος ή υπήνεμη πλευρά όπου και φέρεται ως προστατευμένη πλευρά. (Ηλεκτρονική πρόσβαση: http://el.wiktionary.org, 07/06/11)

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Νότια από το λιμανάκι της Λυγιάς βρίσκεται ο λιμενίσκος Νικιάνας, που διαθέτει κρηπιδωμένη ακτή που προστατεύεται από μόλο κάθετο στην ακτή. Ο μόλος, πλάτους 5μ., που χρησιμοποιείται από αλιευτικά και τουριστικά σκάφη, είναι κρηπιδωμένος και μπορεί να χρησιμοποιείται από την υπήμενη πλευρά του. Ωστόσο, παρατηρείται η ανάγκη επέκτασης του παραπάνω μόλου για την καλύτερη προστασία των κρηπιδωμάτων (Παπαθεοδώρου Φ. 1993:126).

100 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

είναι στραμμένος προς την είσοδο του όρμου Βλυχού (Παπαθεοδώρου Φ.

1993:126). Το Νυδρί εξυπηρετεί τακτικές τοπικές ακτοπλοϊκές γραμμές που εκτελούνται με Επιβατηγά – Οχηματαγωγά ανοικτού τύπου. Συγκεκριμένα από το λιμάνι του Νυδρίου εκτελούνται τα εξής δρομολόγια (Περιφερειακή Ενότητα Λευκάδας, 2011): 1. Νυδρί – Φισκάρδο (Κεφαλονιά) – Φρίκες (Ιθάκη) 2. Νυδρί – Μεγανήσι Ο λιμένας Νυδρίου έχει επιχωματωθεί και έχει αναπτυχθεί νοτιότερα από τον προϋπάρχων. Οι επιχωματώσεις αυτές δημιούργησαν μία γενικότερη αναστάτωση στο ευρύτερο οικοσύστημα του Νυδρίου (Παπαθεοδώρου Φ.

1993:126-127).

Εικόνα 15, Εικόνα 16: Απόψεις Λιμανιού Νυδρίου

Ο όρμος Βλυχού είναι μία προστατευόμενη λεκάνη που προσφέρει ασφαλές αγκυροβόλιο. Μπροστά από τον οικισμό Βλυχού υπάρχουν κρηπιδώματα κατά μήκος της ακτής (Παπαθεοδώρου Φ. 1993:127). Σύμφωνα με εκτιμήσεις ο όρμος αυτός και η ευρύτερη περιοχή θα μπορούσε να αποτελέσει πόλο έλξης θαλάσσιου τουρισμού, λόγω των πλεονεκτημάτων που συνδυάζει, όπως ήρεμα νερά, εκτεταμένη θαλάσσια επιφάνεια, γραφικό χερσαίο περίγυρο και υποδομές οικισμού. Ωστόσο, η τουριστική αυτή ανάπτυξη θα πρέπει να συμβαδίζει με τη διατήρηση και την προστασία του ευρύτερου περιβάλλοντος, επειδή ο όρμος αυτός είναι μία περιβαλλοντικά ευαίσθητη περιοχή με φυσική ομορφιά (Παπαθεοδώρου Φ. 1993:127-128). Λιμανάκι Πόρου

Στα νότια παράλια του νησιού υπάρχουν κολπώσεις όπου δημιουργούνται λιμενίσκοι στους μυχούς 16 του. Στην πρώτη ανατολική πτύχωση βρίσκεται το λιμανάκι του Πόρου κοντά στον ομώνυμο οικισμό. Στο λιμανάκι αυτό υπάρχει μικρός παλαιός βραχίων κάθετα στην ακτή και κρηπίδωση της στην υπήνεμη πλευρά του (Παπαθεοδώρου Φ. 1993:128).

16

Μυχός=Το βαθύτερο σημείο, το εσώτατο μέρος (http://el.wiktionary.org/, 07/06/11)

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Όρμος Βλυχού

101 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Στο σύνολο της περιοχής μελέτης παρατηρείται το φαινόμενο της εκτεταμένης επίχωσης για την δημιουργία κρηπιδώσεων κατά μήκος της ακτής. Αυτή η τάση για δημιουργία κρηπιδωμάτων και μικρών λιμενικών έργων παρατηρείται σε όλη την έκταση της ανατολικής ακτής και ιδιαίτερα από την θέση Περιγιάλι μέχρι το Βλυχό. Αυτή η άναρχη επέμβαση στις ακτές υποβαθμίζει το φυσικό περιβάλλον και εν τέλει το τουριστικό ενδιαφέρον της περιοχής (Παπαθεοδώρου Φ. 1993:126). Επίσης, σημειώνεται ότι στους λιμενίσκους και γενικότερα στα αγκυροβόλια της περιοχή μελέτης, με εξαίρεση τις εγκαταστάσεις του λιμένα και της μαρίνας Λευκάδας, οι προσφερόμενες εξυπηρετήσεις είναι υποτυπώδεις και οι διαθέσιμοι χώροι ελλιμενισμού ανεπαρκείς. Στο νησί της Λευκάδας, εκτός από την μαρίνα που παρέχει ασφαλές αγκυροβόλιο και όλες τις αναγκαίες εξυπηρετήσεις στα ελλιμενιζόμενα σκάφη αναψυχής στους επιβαίνοντες σε αυτά, δεν διαθέτει σε άλλες θέσεις σύγχρονες λιμενικές εγκαταστάσεις για την εξυπηρέτηση του συνεχώς αυξανόμενου αριθμού τουριστικών σκαφών που επισκέπτονται το νησί ή διέρχονται από αυτό (Marnet 2011:42) (βλέπε χάρτη μεταφορικών υποδομών).

Σε επίπεδο Περιφέρειας αεροδρόμια διαθέτουν όλους οι πρωτεύουσες νομών, πλην της Λευκάδας που εξυπηρετείται από το διεθνές αεροδρόμιο του Ακτίου, που απέχει μόλις 18χλμ. από την πόλη της Λευκάδας (ΠΠΧΣΑΑ ΠΙΝ 2003:5). Σε αυτό πραγματοποιούνται πτήσεις από και προς Κέρκυρα, Ζάκυνθο/Κεφαλονιά και Σητεία, ενώ τους καλοκαιρινούς μήνες χρησιμοποιείται συστηματικά για τη φιλοξενία πτήσεων charter. Η σύνδεση με την Αθήνα που προσφερόταν στο παρελθόν έχει διακοπεί, ενώ έχει δηλωθεί σχετικό ενδιαφέρον για την εξυπηρέτηση της γραμμής, χωρίς αποτέλεσμα προς το παρόν (Ε.Π. Δήμου Λευκάδας 2012-2014:24). Ωστόσο, για το Νομό Λευκάδας δεν προβλέπεται η δημιουργία κάποιου αερολιμένα στην περιοχή αυτή σύμφωνα με τον προγραμματισμό της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας (ΥΠΑ,) καθώς θεωρείται ικανοποιητική η εξυπηρέτηση της από το Άκτιο (Ε.Ε.Ο. Group A.E. 2007-2013:205). Έχει επίσης ανασταλεί η εξυπηρέτηση μέσω υδροπλάνων. Σημειώνεται ακόμα πως η αερολέσχη που έχει την έδρα της στην πόλη της Λευκάδας έχει κατασκευαστεί για την απογείωση και προσγείωση των αεροσκαφών της, διάδρομο μήκους 400 και πλάτους 20 μέτρων. Με βάση αυτό το διάδρομο και με ενέργειες της αερολέσχης γίνονται στη Λευκάδα συχνές επισκέψεις αεροσκαφών από χώρες του εξωτερικού, οι οποίες συμβάλλουν στη διεθνή τουριστική και όχι μόνο προβολή του νησιού (Ε.Π. Δήμου Λευκάδας 2012-2014:24) (βλέπε χάρτη μεταφορικών υποδομών).

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Γ4.3.3 Αεροδρόμια & Αεροπορικές Μεταφορές

102 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Χάρτης 4: Τρόποι Σύνδεσης της Νήσου Λευκάδας με την υπόλοιπη Ηπειρωτική & Νησιωτική Ελλάδα Πηγή: http://www.lefkada.gr/pages.asp?pageid=9&langid=1#, Εύρεση Χάρτη: 12/06/11

103 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης Γ4.4 Υποδομές Περιβάλλοντος

Οι ανάγκες ορθολογικής διαχείρισης του φυσικού περιβάλλοντος στο Νομό Λευκάδας και ιδιαίτερα στην περιοχή μελέτης πηγάζουν από την ύπαρξη οικολογικά ευαίσθητων περιοχών (παράκτια ζώνη κ.α.) και από το γεγονός ότι το ελκυστικό φυσικό περιβάλλον αποτελεί παράγοντα ανάπτυξης τουρισμού.

Στο Νομό Λευκάδας υπάρχει μόνο ένας μικρός ΧΥΤΑ στο Μεγανήσι, ο οποίος δεν εξυπηρετεί τις ανάγκες της νήσου Λευκάδας, παρά μόνο τις ανάγκες του Δήμου Μεγανησίου που αποτελεί από μόνος του μία ξεχωριστή γεωγραφική ενότητα. Στο νησί της Λευκάδας δεν υπάρχουν χώροι υγειονομικής ταφής των απορριμμάτων, υπάρχουν όμως πολλοί χώροι ανεξέλεγκτης διάθεσης στερεών αποβλήτων. Όπως είναι προφανές, στην Λευκάδα γίνεται ευρεία χρήση των ΧΑΔΑ, προκειμένου να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα των απορριμμάτων (ΠΕΠ Δυτικής Ελλάδας – Πελοποννήσου – Ιονίων Νήσων 2007:75). Οι χώροι αυτοί δεν είναι κατάλληλα χωροθετημένοι και προκαλούν προβλήματα σε όλη την ευρύτερη περιοχή, καθώς μολύνουν τα υπόγεια ρεύματα και απειλούν την δημόσια υγεία. Σε ολόκληρο το Νομό Λευκάδας λειτουργούν 6 χώροι ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων, που προκαλούν σημαντική αισθητική και περιβαλλοντική υποβάθμιση. Όσον αφορά την περιοχή μελέτης, υπάρχει ένας ΧΑΔΑ στον Δήμο Λευκάδας και δύο στο Δήμο Ελλομένου. Ο ΧΑΔΑ στον Δήμο Λευκάδας βρίσκεται εντός της κρίσιμης ζώνης του παράκτιου χώρου, καθώς είναι χωροθετημένος στις παλαιές αλυκές, νότια της πόλης και της μαρίνας Λευκάδας και δίπλα ακριβώς στις εγκαταστάσεις του βιολογικού καθαρισμού της πόλης. Ο συγκεκριμένος ΧΑΔΑ μάλιστα εκτείνεται και πέραν των προαναφερθέντων εγκαταστάσεων. Αξίζει να αναφερθεί, ότι ο χώρος όπου βρίσκεται ο συγκεκριμένος ΧΑΔΑ αποτελούσε προσωρινή λύση, ωστόσο η υφιστάμενη κατάσταση με μορφή μονιμότητας τα τελευταία έτη αποτελεί την κύρια πηγή μόλυνσης του διαύλου και των λιμνοθαλασσών. Σήμερα, έχει σταματήσει να καλύπτει τις ανάγκες των κατοίκων του Δήμου Λευκάδας και των μεταποιητικών μονάδων που βρίσκονται κοντά του και επιτακτική είναι η ανάγκη να κλείσει και να αποκατασταθεί, αφού τα προβλήματα περισσότερο υγείας και λιγότερο αισθητικής, τόσο του πληθυσμού, όσο και της πανίδας γίνονται ολοένα σοβαρότερα. Οι ΧΑΔΑ που εντοπίζονται στο Δήμο Ελλομένου είναι χωροθετημένοι στην ευρύτερη περιοχή του ελαιώνα στο Νυδρί κοντά στην Παλαιοκατούνα και εξυπηρετούν τις ανάγκες των κατοίκων, οι οποίες είναι ιδιαίτερα αυξημένες κατά τους θερινούς μήνες, λόγω της αυξημένης τουριστικής κίνησης της περιοχής αυτής. Οι δύο αυτοί ΧΑΔΑ εντοπίζονται στην ευρύτερη περιοχή του παράκτιου χώρου και η διάθεση πραγματοποιείται με προωθητήρα για επικάλυψη.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Γ4.4.1 Διαχείριση Απορριμμάτων

104 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Ουσιαστικά, διαπιστώνεται ότι ο τρόπος διάθεσης των απορριμμάτων στην περιοχή μελέτης ρυπαίνει έντονα το περιβάλλον και η μόλυνση των υπόγειων και επιφανειακών υδάτων, της ατμόσφαιρας και του εδάφους είναι αναπόφευκτη, καθώς απειλεί δάση, κατοικίες και καλλιέργειες με πυρκαγιές. Η κύρια μόλυνση της θαλάσσιας έκτασης του Αυλαίμονα προκαλείται από την εναπόθεση και πρόχειρη ταφή των απορριμμάτων της πόλης της Λευκάδας και της γειτονικής έκτασης στον ΧΑΔΑ της πόλης. Λόγω της απουσίας υγειονομικού ελέγχου στην λιμνοθάλασσα του Αυλαίμονα καταλήγει ένα σημαντικό μέρος των στραγγισμάτων των απορριμμάτων. Κατά την απόθεση απορριμμάτων δεν ακολουθούνται κανόνες υγειονομικής ταφής. Η υφιστάμενη διαχείριση των στερεών αστικών αποβλήτων στους Δήμους της περιοχής μελέτης περιορίζεται στους ακόλουθους τομείς (Τσιλιγιάννης Χ.

2006:30): o Προσωρινή αποθήκευση, o Συλλογή, o Μεταφορά και o Διάθεση σε ΧΑΔΑ. Παλαιότερα, είχαν γίνει ενέργειες εύρεσης κατάλληλης θέσης για την οργάνωση σύγχρονων χωματερών, ωστόσο μέχρι και σήμερα δεν έχει αλλάξει τίποτα στην διαχείριση απορριμμάτων (Παπαθεοδώρου, 1993:138). Σήμερα, εξετάζεται η προοπτική της εξυπηρέτησης του νησιού από ΧΥΤΑ, ο οποίος θα χωροθετηθεί στο Νομό Αιτωλοακαρνανίας. Τέλος, τόσο σε επίπεδο Νομού, όσο και σε επίπεδο Περιφέρειας διαπιστώνεται η έλλειψη μονάδων επεξεργασίας και

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Εικόνα 17: Ο ΧΑΔΑ νοτιοανατολικά της πόλης της Λευκάδας (στη θέση των παλιών αλυκών) σε άμεση εγγύτητα με τον υδροβιότοπο της ανατολικής λιμνοθάλασσας

105 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

ανακύκλωσης στερεών αποβλήτων (ΠΕΠ Δυτικής Ελλάδας – Πελοποννήσου – Ιονίων Νήσων 2007:75,23).

Εικόνα 18: Τα ανακυκλώσιμα στερεά απόβλητα παραμένουν στο ΧΑΔΑ της πόλης της Λευκάδας, εφόσον δεν υπάρχουν μονάδες επεξεργασίας και ανακύκλωσης στερεών αποβλήτων

Στο Νομό Λευκάδας υπάρχουν 3 μονάδες Βιολογικού Καθαρισμού (ΒΙΟΚΑ), εκ των οποίων η μία βρίσκεται στην περιοχή μελέτης και συγκεκριμένα στην εκτός σχεδίου περιοχή νοτιοανατολικά του οικισμού της Λευκάδας, για την οποία όμως κρίνεται απαραίτητη η αλλαγή του χώρου διάθεσης. Επιπλέον, δεν καλύπτονται οι ανάγκες ως προς τη διαχείριση των υγρών αποβλήτων της ανατολικής τουριστικά ανεπτυγμένης πλευράς του νησιού (ΠΕΠ Δυτικής Ελλάδας – Πελοποννήσου – Ιονίων Νήσων 2007:76). Τα έργα που κατασκευάστηκαν και λειτουργούν σήμερα στις εγκαταστάσεις βιολογικής επεξεργασίας λυμάτων είχαν ως έτος-στόχο το 2005. Με μικροσυμπληρώσεις που έγιναν πρόσφατα και τέθηκαν σε λειτουργία (δεύτερη δεξαμενή καθίζησης, φρεάτιο διανομής, αντλιοστάσιο λάσπης κ.λπ.) υφίσταται η δυνατότητα να παραλάβουν και τα ακάθαρτα των νέων δικτύων συλλογής και μεταφοράς Λυγιάς – Καρυωτών, περιορισμένης κλίμακας, που πρόκειται να λειτουργήσουν σύντομα (DELCO EΠΕ, κ.α. 2001:18). Οι εγκαταστάσεις του ΒΙΟΚΑ βρίσκονται κοντά στην πόλη σε θέση όπου υπήρχε αλυκή και χρησιμοποιείται σαν χώρος ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων (ΧΑΔΑ) και εφάπτονται της Βιομηχανικής Περιοχής. Σύμφωνα με τον Παπαθεοδώρου (1993:130), είχε προβλεφτεί ότι για το έτος 2005 ο μέγιστος εξυπηρετούμενος πληθυσμός θα είναι 17.300 κάτοικοι. Σήμερα, δεν υπάρχει ορισμένη θέση και τρόπος τελικής διάθεσης

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Γ4.4.2 Διαχείριση Υγρών Αποβλήτων

106 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

των λυμάτων, έτσι τελικός αποδέκτης μετά την επεξεργασία τους είναι η περιοχή της διώρυγας της Λευκάδας. Σε αυτό το σημείο πρέπει να σημειωθεί, ότι τα λύματα από τις κτιριακές εγκαταστάσεις της μαρίνας Λευκάδας και τους σταθμούς απάντλησης λυμάτων από τα σκάφη συγκεντρώνονται μέσω του εσωτερικού αποχετευτικού δικτύου της μαρίνας και διοχετεύονται στην μονάδα βιολογικού καθαρισμού της Λευκάδας, ο οποίος απέχει μόλις 1 χλμ. από την μαρίνα (Marnet 2011:14). Το σύστημα αποχέτευσης της περιοχής του Νυδρίου εξυπηρετεί τους οικισμούς Νυδρίου και Καλλιθέας. Ο προβλεπόμενος εξυπηρετούμενος πληθυσμός αυτού του έργου είναι 2.250 κάτοικοι. Τα έργα αυτά προβλεπόταν να περιλαμβάνουν και εγκαταστάσεις επεξεργασίας των λυμάτων, οι οποίες όμως σήμερα δεν λειτουργούν. Συγκεκριμένα τα λύματα θα οδηγούνται στις εγκαταστάσεις επεξεργασίας, που προβλέπονται στους πρόποδες του όρους Σκάρος και μετά τον καθαρισμό τους θα μεταφέρονται στη νήσο Σπάρτη, βορειοανατολικά του Νυδρίου και θα καταλήγουν στη θάλασσα (Παπαθεοδώρου, 1993:130-131). Επίσης, προβλέπεται επέκταση κατασκευής των δικτύων συλλογής και μεταφοράς λυμάτων ολόκληρης της ανατολικής παραλιακής έκτασης του Δήμου Λευκάδας από το Κεραμιδάκι και προς τα βόρεια (οικισμοί: Σωτήρω, Νικιάνα, Επίσκοπος, Παράδεισος, Λυγιά και Καρυώτες) (DELCO EΠΕ, κ.α. 2001:20). Η μοναδική επίπτωση στο περιβάλλον από τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων στην περιοχή μελέτης μπορεί να είναι η δυσάρεστη οσμή, η οποία προκαλείται κυρίως από τα ανοικτά έργα εισόδου ή επεξεργασίας λάσπης και σε μικρότερο βαθμό από την συσσώρευση της αφυδατωμένης λάσπης, ιδιαίτερα όταν φυσούν άνεμοι προς την στεριά (DELCO EΠΕ, κ.α. 2001:22). Τέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι, στα βόρεια της Πλαγιάς που βρίσκεται στην απέναντι ακτή της Αιτωλοακαρνανίας, υπάρχει ο οικισμός Περατιάς του οποίου τα λύματα μολύνουν σημαντικά την λιμνοθάλασσα του Αυλαίμονα. Για τους δύο αυτούς οικισμούς προβλέπεται να εξυπηρετούνται από τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων που βρίσκονται στον Δήμο Λευκάδας (DELCO EΠΕ, κ.α.

2001:32).

Στο Νομό Λευκάδας γενικότερα και στην περιοχή μελέτης ειδικότερα, μέχρι πρόσφατα υπήρχε πληθώρα ελαιοτριβείων τα οποία δεν έκαναν ορθή διαχείριση των αποβλήτων τους, προκαλώντας ρύπανση των χειμάρρων και των ρευμάτων, οι οποίοι αποτελούν τον τελικό αποδέκτη των λυμάτων των ελαιοτριβείων και άλλων ρύπων (Ε.Ε.Ο. Group A.E. 2007-2013:215). Τα ελαιοτριβεία αυτά δε διέθεταν εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων, παρά μόνο απορροφητικούς βόθρους. Πλέον λειτουργεί μονάχα ένα ελαιοτριβείο στην ευρύτερη περιοχή του Νυδριού.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Γ4.4.3 Απόβλητα Ελαιοτριβείων

107 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Όσον αφορά τις υποδομές αποχέτευσης, αυτές ως και σήμερα υπήρξαν κυρίως τοπική υπόθεση (ΠΕΠ Δυτικής Ελλάδας – Πελοποννήσου – Ιονίων Νήσων 2007:23). Στην περιοχή μελέτης έχουν εκπονηθεί και υλοποιηθεί μελέτες αποχέτευσης για την πόλη της Λευκάδας και το Νυδρί. Επίσης, έχει κατασκευασθεί δίκτυο αποχέτευσης για τους οικισμούς των Καρυωτών και της Λυγιάς, ωστόσο δεν έχει τεθεί ακόμη σε λειτουργία (DELCO EΠΕ, κ.α. 2001:46). Στους υπόλοιπους οικισμούς της περιοχής μελέτης, δεν προβλέπονται έργα αποχέτευσης και εξυπηρετούνται μέσω βόθρων, κυρίως απορροφητικών. Επίσης σε πολλούς οικισμούς που βρίσκονται ανατολικά παράλια της Λευκάδας, υφίστανται και παράνομες σωληνώσεις, σημαντικές σε αριθμό, για εκκένωση προς την θάλασσα. Έτσι, μεγάλες ποσότητες ακαθάρτων διηθούνται προς τα υπόγεια νερά και τις παραλίες, προκαλώντας αναμφισβήτητη μόλυνση τους (DELCO EΠΕ, κ.α.

2001:17). Οι παραπάνω περιοχές θα μπορούν να εξυπηρετούνται μέσω βόθρων ικανοποιητικά στις περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει έντονη συγκέντρωση οικιστικής και τουριστικής ανάπτυξης (Παπαθεοδώρου Φ. 1993:131). Ωστόσο, η ανάπτυξη αυτή μπορεί να προκαλέσει μόλυνση του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα. Επίσης για την περιοχή μελέτης, προβλέπεται η κατασκευή δικτύων αποχέτευσης στους οικισμούς Φρυνίου, Καλλιγωνίου, Απόλπαινας, Τσουκαλάδων με εξωτερικούς προσαγωγούς και απαιτούμενα αντλιοστάσια. Για τα δίκτυα αποχέτευσης των παραπάνω οικισμών, που περιλαμβάνουν αντλιοστάσια, μπορεί να προκαλέσουν δυσάρεστη οσμή όταν φέρουν υπέργειο τμήμα. Επίσης, μπορεί να προκληθεί μόλυνση από την απόρριψη ανεπεξέργαστων λυμάτων στη θάλασσα, σε ρέματα και σε οχετούς βρόχινων νερών (DELCO EΠΕ, κ.α. 2001:17-23). Όπως έχει αναφερθεί και παραπάνω, σε όλους τους οικισμούς της περιοχής μελέτης, τόσο στους παραλιακούς όσο και στους ημιορεινούς, υπάρχουν στην γειτονική και ευρύτερη περιοχή ελάχιστα δίκτυα αποχέτευσης, εκτός από την πόλη της Λευκάδας, το Νυδρί και τα νέα έργα στη Λυγιά και στους Καρυώτες. Κλειστοί οχετοί βρόχινων νερών υπάρχουν και κατασκευάζονται στην πόλη της Λευκάδας. Ορισμένοι ανοικτοί οχετοί υπάρχουν στις ανατολικές ακτές του Δήμου Λευκάδας που διαπερνούν κάτω από το δημόσιο δρόμο (DELCO EΠΕ, κ.α. 2001:34). Στις περιοχές των ανατολικών οικισμών (Καρυώτες, Λυγιά, Επίσκοπος, Νικιάνα) αλλά και στις παραλίες που βρίσκονται μεταξύ των Μύλων και του Αγ. Γιάννη, προκαλείται σοβαρή ρύπανση από τους απορροφητικούς βόθρους που χρησιμοποιούνται, των οποίων τα λύματα στις περισσότερες περιπτώσεις διηθούνται προς την θάλασσα. Το φαινόμενο αυτό γίνεται διακριτό, κατά τη θερινή συγκέντρωση των λυμάτων που στους παραλιακούς οικισμούς υπερβαίνει τα 1000 κυβικά μέτρα την ημέρα και στις εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων ο μεταφερόμενος όγκος βοθρολυμάτων είναι πολύ μικρότερος, χωρίς να υπερβαίνει το 1/8 του αναφερομένου (DELCO EΠΕ, κ.α. 2001:43).

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Γ4.4.4 Αποχέτευση

108 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Αξίζει να αναφερθεί ότι, τα ακάθαρτα του οικισμού Πλαγιάς από την απέναντι ακτή της Αιτωλοακαρνανίας καταλήγουν σε κεντρικό φρεάτιο γειτονικά στην οικισμένη περιοχή και στη συνέχεια σε αντλιοστάσιο, οδηγούμενα προσωρινά σε λαγούνα17, αφού δεν λειτουργούν εγκαταστάσεις καθαρισμού. Από την λαγούνα τα λύματα πέφτουν ανεπεξέργαστα στην θαλάσσια περιοχή, μόλις λίγα μέτρα από τια καθαρές παραλίες. Για τον καθαρισμό των λυμάτων έχουν κατασκευασθεί δεξαμενές και λεκάνες, οι οποίες δεν έχουν λειτουργήσει ποτέ, με αποτέλεσμα σήμερα να είναι γεμάτες στάσιμα νερά που αποτελούν εστία μόλυνσης και εντόμων στην περιοχή. Σήμερα, τα λύματα αυτά οδηγούνται με δύο αντλιοστάσια και ρέουν ελεύθερα και επιφανειακά στην αβαθή θαλάσσια περιοχή της Λευκάδας (λιμνοθάλασσες), με αποτέλεσμα να ρυπαίνουν την περιοχή Natura των λιμνοθαλασσών που βρίσκεται στην περιοχή μελέτης (DELCO EΠΕ, κ.α. 2001:17). Ακόμη ένα πρόβλημα που μπορεί να προκληθεί από το αποχετευτικό σύστημα του νησιού είναι η ρύπανση των επιφανειακών υδάτων της περιοχής μελέτης από τις υπερχειλίσεις των βόθρων των παράκτιων ξενοδοχείων και του νοσοκομείου (Ε.Ε.Ο. Group A.E. 2007-2013:179). Σύμφωνα με τον άξονα προτεραιότητας 3 του Επιχειρησιακού Προγράμματος Δυτικής Ελλάδας – Πελοποννήσου – Ιονίων Νήσων, για την αειφόρο ανάπτυξη και την ποιότητα ζωής των Ιόνιων Νήσων στον τομέα της περιβαλλοντικής προστασίας προβλέπεται η ολοκλήρωση και η συμπλήρωση περιβαλλοντικών υποδομών αποχέτευσης και επεξεργασίας υγρών αποβλήτων, με προτεραιότητα στις παράκτιες τουριστικές περιοχές και τα λοιπά σημαντικά κέντρα της ενδοχώρας (ΠΕΠ Δυτικής Ελλάδας – Πελοποννήσου – Ιονίων Νήσων 2007:216).

Παρά τον υψηλό δείκτη βροχοπτώσεων το νησί παρουσιάζει σχετική ανεπάρκεια σε υδάτινους πόρους, η οποία οφείλεται σε γεωλογικά κυρίως αίτια. Παρόλο που οι βροχοπτώσεις είναι χαρακτηριστικό φαινόμενο στη Δυτική Ελλάδα κάθε χρόνο, το νερό από αυτές δεν αξιοποιείται και «χάνεται» στη θάλασσα. Η Λευκάδα ανήκει στο Υδατικό Διαμέρισμα Δυτικής Ελλάδας μαζί με την Αιτωλοακαρνανία, την Ευρυτανία, κάποια τμήματα της Άρτας και της Φωκίδας και κάποια μικρότερα τμήματα των Τρικάλων και της Καρδίτσας. Τις ανάγκες της σε νερό όμως της καλύπτει από το Υδατικό Διαμέρισμα Ηπείρου (Κτενά Π. 2005:15). Η περιοχή μελέτης διαθέτει περιορισμένες πηγές γλυκού νερού οι οποίες δεν καλύπτουν τις ανάγκες του. Έτσι, στο μεγαλύτερο μέρος του υδροδοτείται από την ηπειρωτική Ελλάδα και συγκεκριμένα από τις πηγές του Αγίου Γεωργίου Φιλλιπιάδας που βρίσκονται στην Πρέβεζα. Σύμφωνα με το Σύνδεσμο Λευκάδας-

17

Λαγούνα=Ανοικτός Λάκκος (DELCO EΠΕ 2001:17)

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Γ4.4.5 Ύδρευση

109 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Αιτωλοακαρνανίας, το νερό που καταναλώνει η Περιφερειακή Ενότητα Λευκάδας είναι 22.275 m3 ημερησίως (περίπου 10.000.000 m3 ημερησίως). Στη Λευκάδα η παροχή των πηγών Μεγάλης Βρύσης (βρίσκεται εντός της περιοχής μελέτης) δεν καλύπτει πλήρως τις ανάγκες της πόλης, ενώ το πρόβλημα οξύνεται κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, όπως άλλωστε συμβαίνει και σε όλους τους τουριστικούς οικισμούς του νησιού. Το κυριότερο πρόβλημα που εντοπίζεται στο σύστημα ύδρευσης της Λευκάδας είναι ότι ο αγωγός είναι επισφαλής και το δίκτυο διανομής παρουσιάζει τα συνήθη προβλήματα παλαιότητας και αυξημένων διαρροών (Παπαθεοδώρου Φ. 1993:131). Τα τελευταία χρόνια δρομολογήθηκαν ή/και ολοκληρώθηκαν μια σειρά από σχετικά έργα όπως η αντικατάσταση του κεντρικού αγωγού ύδρευσης της Λευκάδας, η κατασκευή υδροδεξαμενής και εξωτερικού δικτύου ύδρευσης καθώς και η μερική αντικατάσταση του δικτύου ύδρευσης σε ορισμένες περιοχές. Ο κεντρικός αγωγός που υδροδοτεί την Λευκάδα, ακολουθεί την εξής διαδρομή (Κτενά Π. 2005:15-16): ─ Ξεκινάει από τις πηγές της Πρέβεζας (από τον Άγιο Γεώργιο στην περιοχή του Λούρου) και φτάνει στο Άκτιο όπου υπάρχει αντλιοστάσιο και από εκεί γεμίζεται μια μεγάλη δεξαμενή στην περιοχή Μεταξά που φτάνει σε υψόμετρο 1000μ. ─ Ο αγωγός πριν το Άκτιο διακλαδίζεται σε δύο σημεία από όπου ξεκινούν αγωγοί που μεταφέρουν νερό στην Άρτα και στην Πρέβεζα. ─ Στη συνέχεια, από το Άκτιο και μετά ο αγωγός φτάνει στη Λευκάδα με δύο ενδιάμεσες διακλαδώσεις που υδροδοτούν τον Άγιο Νικόλαο Αιτωλοακαρνανίας, καθώς επίσης την Περατιά και την Πλαγιά Αιτωλοακαρνανίας.

110 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Ο σύνδεσμος Ύδρευσης Λευκάδας – Αιτωλοακαρνανίας είναι υπεύθυνος για την τροφοδοσία νερού σε όλους τους δήμους του Νομού που υδρεύονται από τις πηγές της Πρέβεζας. Με αντλιοστάσια γεμίζει τις δεξαμενές των (πρώην καποδιστριακών) δήμων και ο κάθε δήμος είναι υπεύθυνος να τροφοδοτήσει τους καταναλωτές με πόσιμο και καθαρό νερό (Κτενά Π. 2005:16). Η μη ομαλή υδροδότηση των κατοίκων της Λευκάδας, επιτείνεται από τα προβλήματα σε αγωγούς ύδρευσης, αντλιοστάσια κλπ. οι οποίοι σε πολλά σημεία χρειάζονται συντήρηση ή/και αντικατάσταση. Τα τελευταία χρόνια δρομολογήθηκαν ή/και ολοκληρώθηκαν μια σειρά από σχετικά έργα όπως η αντικατάσταση του κεντρικού αγωγού ύδρευσης της Λευκάδας και η κατασκευή υδροδεξαμενής και εξωτερικού δικτύου ύδρευσης (Ε.Π. Δήμου Δευκάδας, 20122014:19). Όσον αφορά την κοστολόγηση του νερού στο Νομό Λευκάδας, ο λογαριασμός ύδρευσης περιλαμβάνει το πάγιο, το 1/3 από τη συνολική χρέωση για την αποχέτευση και την χρέωση για τα κυβικά νερού που καταναλώθηκαν. Κάθε νέος καταναλωτής για την σύνδεση με το δίκτυο ύδρευσης είναι υποχρεωμένος να καταβάλει το ποσό των 20 ευρώ, ενώ για την σύνδεση αποχέτευσης το αντίστοιχο ποσό είναι 0,50 ευρώ για κάθε τετραγωνικό σπιτιού. Η σταθερή χρέωση κάθε

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Χάρτης 5: Διαδρομή κεντρικού αγωγού ύδρευσης που τροφοδοτεί τη Λευκάδα Πηγή: Google Maps

111 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

τετράμηνο, το πάγιο δηλαδή, είναι κοινό για όλους τους λογαριασμούς και αντιστοιχεί σε 3 ευρώ. Σε ότι έχει να κάνει με τα κυβικά νερού που καταναλώθηκαν το κόστος διαφέρει στην πόλη και στα Δημοτικά Διαμερίσματα. Οι χρεώσεις ακολουθούν μία κλίμακα έτσι ώστε όσο περισσότερο νερό καταναλώνεται, τόσο περισσότερο το κόστος αυξάνεται. Στα Δημοτικά Διαμερίσματα η χρέωση είναι φθηνότερη και όσο αυξάνονται τα m3 καταναλώνονται αυξάνεται και η χρέωση ανά m3, πρόκειται δηλαδή για ένα κλιμακωτό τιμολόγιο ύδρευσης (Κτενά Π. 2005:23). Πίνακας 19: Χρέωση Νερού στην Περιοχή Μελέτης Πηγή: Κτενά Π. 2005: 23

Χρέωση νερού στην περιοχή μελέτης

0-50 51-100 101-150 151-200 201-+∞

Κόστος στην πόλη της Λευκάδας 0,39 0,68 0,86 0,90 0,95

Κόστος στα υπόλοιπα δημοτικά διαμερίσματα 0,34 0,54 0,65 0,78 0,90

Επίσης, οι πολύτεκνες οικογένειες του Δήμου Λευκάδας πληρώνουν το μισό του λογαριασμού, ενώ για τα ξενοδοχεία η τιμή ανά m3 είναι σταθερή στα 0,75 ευρώ. Ακόμη, στην παραλία της Λευκάδας (εφοδιασμός σκαφών) η χρέωση είναι 1,76 ευρώ για κάθε m3. Ωστόσο, υπάρχουν και καταναλωτές στους οποίους επιβάλλεται κάθε μήνα να πληρώνουν συγκεκριμένο αριθμό m3, ανεξαρτήτως της κατανάλωσης τους, όταν δεν έχουν τοποθετηθεί υδρομετρητές. Αυτοί είναι (Κτενά Π. 2005:24):  Σπίτια – καταστήματα: 20 m3/μήνα  Καφενεία – Εστιατόρια – Πρατήρια Καυσίμων χωρίς πλυντήρια: 40 m3/μήνα  Αλλαντοποιίες – Μαρμαρογλυφεία – Ελαιοτριβεία – Ξενοδοχεία μέχρι 30 κλίνες: 75 m3/μήνα  Πλυντήρια αυτοκινήτων: 500 m3/μήνα  Ξενοδοχεία άνω των 30 κλινών: 1000 m3/μήνα Ο οικισμός της περιοχής μελέτης που δεν καλύπτει τις ανάγκες του για πόσιμο νερό από τις πηγές της Πρέβεζας είναι το Νυδρί (Κτενά Π. 2005:15). Παρ’ όλα αυτά, το Νυδρί και η πλειοψηφία των οικισμών της περιοχής μελέτης στηρίζονται κυρίως σε γεωτρήσεις ή πηγές για να καλύψουν τις ανάγκες ύδρευσης (ΠΕΠ Δυτικής Ελλάδας – Πελοποννήσου – Ιονίων Νήσων 2007:78). Οι γεωτρήσεις αυτές είναι δημόσιες και διαχειρίζονται από τον εκάστοτε δήμο, καθώς οι χρήστες οφείλουν να πληρώσουν το αντίστοιχο αντίτιμμο ανάλογα με την κατανάλωση τους. Ωστόσο, παρατηρούνται προβλήματα επάρκειας ιδίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες σε περιόδους αυξημένης τουριστικής κίνησης. Επίσης, το νερό των

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Κυβικά m3

112 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

γεωτρήσεων είναι υφάλμυρο 18, λόγω κυρίως της εντατικής άντλησης (Παπαθεοδώρου, 1993:132). Σε επίπεδο Νομού οι σημερινές ανάγκες για ύδρευση αντιστοιχούν σε 1,58 hm3 ανά έτος και το 20% των ΟΤΑ του Νομού Λευκάδας αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα επάρκειας. Η Λευκάδα σε γενικές γραμμές, έχει το μικρότερο πρόβλημα ύδρευσης στην Περιφέρεια Ιονίων Νήσων (ΠΕΠ Δυτικής Ελλάδας – Πελοποννήσου – Ιονίων Νήσων 2007:78). Προβλήματα μόλυνσης των πηγών ύδρευσης της πόλης της Λευκάδας παρουσιάστηκαν τον Οκτώβριο του ’87. Η μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα οφειλόταν στην απόθεση στερεών απορριμμάτων από τα σφαγεία της πόλης καθώς και σε βλάβη του δικτύου ύδρευσης (ελλιπής χλωρίωση) (Παπαθεοδώρου Φ.

1993:148). Το σύστημα ύδρευσης μολύνθηκε από σιγκέλλα και προκάλεσε προβλήματα υγείας στους κατοίκους του νησιού που κατανάλωναν το μολυσμένο νερό. Ωστόσο, ακόμη ένα κίνδυνο για τα υπόγεια ύδατα ενδεχομένως να αποτελούν τα λιπάσματα και φυτοφάρμακα που χρησιμοποιούνται για τις καλλιέργειες του νησιού (Ε.Ε.Ο. Group A.E. 2007-2013:179). Γ4.4.6 Άρδευση

Γ4.4.7 Ενεργειακή Υποδομή

Όσον αφορά την ενεργειακή υποδομή, τα Ιόνια Νησιά εξαρτώνται πλήρως από την Ηπειρωτική Ελλάδα (ΠΠΧΣΑΑ ΠΙΝ 2004:5). Οι ανάγκες της Λευκάδας σε ηλεκτρική ενέργεια καλύπτονται από τον υποσταθμό του Ακτίου. Όλοι οι οικισμοί, πεδινοί, παραθαλάσσιοι ή ημιορεινοί έχουν παροχή ρεύματος και τροφοδοτούνται μέσω 18

Το υφάλμυρο νερό είναι το αποτέλεσμα της ανάμειξης γλυκού νερού με θαλασσινό (http://www.enidrio.gr/el/water/brackish_water/, 08/06/11)

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Στο Νομό Λευκάδας συστήματα άρδευσης έχουν κατασκευαστεί στην πεδιάδα του Αγίου Πέτρου και στην πεδιάδα του Νυδρίου. Εντός της περιοχής μελέτης βρίσκεται το σύστημα άρδευσης που υπάρχει στην πεδιάδα του Νυδρίου. Συγκεκριμένα από το σύστημα αυτό χρησιμοποιούνται τα υπόγεια νερά που αντλούνται από διάφορες γεωτρήσεις και εξασφαλίζουν την άρδευση των περιοχών (Παπαθεοδώρου, 1993:133). Εκτός, από τα υπόγεια νερά που είναι περιορισμένα, η μόνη δυνατότητα εξασφάλισης νερού άρδευσης στο νησί είναι η εκμετάλλευση του επιφανειακού νερού των χειμάρρων. Για τον λόγο αυτό έχουν εκπονηθεί μελέτες που στοχεύουν στην δημιουργία μικρών φραγμάτων και εξωποτάμιων λιμνοδεξαμενών, όπου θα συγκεντρώνονται και θα αποθηκεύονται τα επιφανειακά νερά της χειμερινής περιόδου (Παπαθεοδώρου, 1993:133). Ωστόσο, σήμερα έχει υλοποιηθεί μόνο η μελέτη για την λιμνοδεξαμενή της Καρυάς, η οποία είναι εκτός της περιοχής μελέτης.

113 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

γραμμών μέσης τάσης οι οποίες είναι εναέριες, παράλληλα προς την εθνική οδό προς Λευκάδα, ή υποθαλάσσιες, στην περιοχή των αλυκών Αλεξάνδρου (Παπαθεοδώρου Φ. 1993:134). Γραμμή υψηλής τάσης περνά από την Λευκάδα για να υδροδοτήσει την Κεφαλονιά και την Ζάκυνθο με υποθαλάσσιους αγωγούς (DELCO EΠΕ, κ.α. 2001:37). Η Λευκάδα δεν αντιμετωπίζει βασικά προβλήματα επάρκειας ηλεκτροδότησης, εκτός από μεμονωμένα προβλήματα ενίσχυσης γραμμών των υποσταθμών ειδικά τους θερινούς μήνες (ΠΕΠ Δυτικής Ελλάδας – Πελοποννήσου – Ιονίων Νήσων 2007:78-79). Γ4.4.8 Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Η εκμετάλλευση του ήλιου, του ανέμου, του νερού, της γεωθερμίας και της βιομάζας που αποτελούν πηγές ενέργειας φιλικές προς το περιβάλλον, μπορούν να γίνουν οικονομικά εκμεταλλεύσιμες συμβάλλοντας στην αειφόρο ανάπτυξη και στην ενεργειακή αναβάθμιση. Τα ιδιαίτερα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά της Ελλάδας σε συνδυασμό με το μεσογειακό κλίμα συνθέτουν το ιδανικό πλαίσιο για την ανάπτυξη στοχευμένων πολιτικών ανάπτυξης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Παρά τον νησιωτικό χαρακτήρα της Λευκάδας και την αφθονία σε αιολικό (δυτικές ακτές Λευκάδας) και ηλιακό (σε όλο το νησί) δυναμικό, έως και σήμερα, η αξιοποίηση των ΑΠΕ βρίσκεται σε εμβρυακό στάδιο και οι προοπτικές ανάπτυξης είναι πολύ μεγάλες (Ε.Π. Δήμου Λευκάδας 2012-2014:22). Συγκεκριμένα, είχε προταθεί η δημιουργία Θαλάσσιου Αιολικού Πάρκου στο βόρειο τμήμα της περιοχής μελέτης, ωστόσο έχουν παγώσει οι διαδικασίες έγκρισης του για δύο λόγους. Πρώτον διαπιστώθηκε πως οι εντάσεις των ανέμων δεν είναι οι απαραίτητες για την ανάπτυξη αιολικού πάρκου και δεύτερον η χωροθέτηση στην συγκεκριμένη θέση θα προκαλέσει τεράστια όχληση στην ιχθυοπανίδα του Αμβρακικού κόλπου και θα εμποδίσει τις μεταναστεύσεις ψαριών με δεδομένο ότι σημείο αυτό είναι το μοναδικό με το οποίο επικοινωνεί ο Αμβρακικός με το Ιόνια Πέλαγος.

114 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Εικόνα 19: Χωροθέτηση Θαλάσσιου Αιολικού Πάρκου στο Βόρειο Τμήμα της Περιοχής Μελέτης

Σύμφωνα με το ΠΠΧΣΑΑ για τις ΑΠΕ, η περιοχή μελέτης δεν παρουσιάζει προοπτικές ανάπτυξης αιολικών πάρκων, καθώς οι εντάσεις των ανέμων δεν είναι ιδιαίτερα ισχυρές. Από τις διαθέσιμες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η ανάπτυξη φωτοβολταϊκών πάρκων θεωρείται ως η πλέον ενδεδειγμένη (χωρίς να αποκλείεται και η εξέταση εναλλακτικών πηγών) λαμβάνοντας υπόψη τα φυσικά πλεονεκτήματα της περιοχής μελέτης. Ασφαλώς, ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δοθεί στη λήψη όλων των αναγκαίων μέτρων για την προστασία του περιβάλλοντος και την αρμονική ενσωμάτωση των ΑΠΕ στο φυσικό περιβάλλον της περιοχής μελέτης. Γ4.5 Φυσικό & Πολιτιστικό Περιβάλλον

Στην Περιφέρεια Ιονίων Νήσων υπάρχουν ιδιαίτεροι και αξιόλογοι πολιτιστικοί πόροι και αρχαιολογικοί χώροι, οι οποίοι χαρακτηρίζουν τα Ιόνια Νησιά και δεν έχουν αξιοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό. Τα Ιόνια Νησιά συγκροτήθηκαν σε Περιφέρεια κυρίως λόγω της κοινής πολιτισμικής και ιστορικής κληρονομίας και ταυτότητά τους (Ε.Ε.Ο. Group A.E. 2007-2013:185). Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται τα βασικά πολιτιστικά μνημεία του νησιού, τα οποία περιλαμβάνονται όλα στην περιοχή μελέτης.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Γ4.5.1 Πολιτιστικά Χαρακτηριστικά

115 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης Πίνακας 20: Βασικά Πολιτιστικά Μνημεία Ιδία επεξεργασία με στοιχεία από Αναπτυξιακή ΛΗΝΤΕΡ Α.Ε. Λευκάδας (http://www.anale.gr), Παπαθεοδώρου (1993)

ΦΕΚ Θεσμοθέτησης

Ταφικοί Τύμβοι Στενού (Νυδρί)

277/Β/20-3-1980 303/Β/28-4-1993 699/Β/9-8-1995 28/Α/26-12-1922 (οριοθέτηση) 1061/Β/27-7-2005 (θεσμοθέτηση ζώνης Α’ απολύτου προστασίας στην περιοχή του Φρουρίου της Αγίας Μαύρας) 322/Β/8-6-1983

Μεσαιωνικό Φρούριο της Αγίας Μαύρας (σε άμεση επαφή με τη λιμνοθάλασσα)

Περιβάλλων χώρος φρουρίου Αγίας Μαύρας (Ιστορικός τόπος) Αρχαία Νηρίκος: ερείπια περιτειχισμένου οικισμού της δεύτερης πρωτεύουσας του νησιού (στην περιοχή του Καλλιγονίου)

Πόλη της Λευκάδας

679/Β/2-9-1993 & 792/Β/6-1093 (κήρυξη αρχαιολογικού χώρου) 822/Β/25-09-1995 (καθορισμός ζωνών προστασίας Α και Β και προστασίας χρήσεων γης στη ζώνη Α) 1022/Β/12-12-1995 (διόρθωση) 103/Β/10-03-1982

Εικόνα 20: Αρχιτεκτονικά λείψανα αρχαίας Λευκάδας

Χαρακτηρισμός Αρχαιολογικός χώρος

Βυζαντινό μνημείο

Ιστορικός διατηρητέος τόπος Αρχαιολογικός χώρος

Ιστορικός διατηρητέος τόπος

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Μνημεία και Ιστορικοί Τόποι

116 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Εικόνα 21: Το κάστρο της Αγίας Μαύρας στο βόρειο τμήμα της πόλης σε άμεση εγγύτητα με το σύμπλεγμα λιμνοθαλασσών και το δίαυλο

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Η Λευκάδα είναι πλούσια σε αρχαιολογικά ευρήματα που μαρτυρούν την σημαντική παρουσία του ανθρώπινου παράγοντα στο νησί από την προϊστορική εποχή. Όσον αφορά στην Ομηρική εποχή είναι γνωστή η θεωρία, η οποία πρώτα υποστηρίχθηκε από τον Γερμανό αρχαιολόγο W. Delpferd, σύμφωνα με την οποία η νήσος Λευκάδα είναι η Ομηρική Ιθάκη (Marnet 2011:44). Στην περιοχή της Λευκάδας και του Νυδρίου έχουν αποκαλυφθεί αρχαία ευρήματα διαφόρων εποχών. Οι χώροι αυτοί είναι αναξιοποίητοι και απροστάτευτοι και κινδυνεύουν από πιέσεις που προέρχονται από τους οικισμούς, τον τουρισμό και τον μεταποιητικό τομέα (Παπαθεοδώρου Φ. 1993:183).

117 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Σύμφωνα με τον Παπαδόπουλο & Συνεργάτες (1984), όπως αναφέρει η Ζαβιτσάνου (2008:66), η ευρύτερη περιοχή της Λευκάδας έχει χαρακτηριστεί σαν τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και ο πολεοδομικός ιστός της παλιάς πόλης διατηρητέος σαν ιστορικός τόπος. Εξίσου σημαντικό για την πολιτιστική κληρονομιά της Λευκάδας θεωρείται το σύστημα φρουρίων και οχυρών που είναι διαταγμένα κατά μήκος της διώρυγας της Λευκάδας και βρίσκονται εντός της περιοχής μελέτης. Τα οχυρά αυτά χρήζουν αποκατάστασης και συντήρησης, καθώς σήμερα βρίσκονται σε άθλια κατάσταση (Παπαθεοδώρου, 1993:184). Η περιοχή των φρουρίων διατρέχεται από τον κεντρικό δρόμο που ενώνει την Λευκάδα με την Αιτωλοακαρνανία, και εκτείνεται μέχρι τον δίαυλο της πόλης. Στον δρόμο αυτό δημιουργείται κυκλοφοριακή συμφόρηση κυρίως κατά τους θερινούς μήνες, μειώνοντας την αισθητική του περιβάλλοντος χώρου των φρουρίων και επιβαρύνοντας την περιοχή με ρύπους που εκλύονται από τα αυτοκίνητα. Σημαντικός για το πολιτιστικό περιβάλλον της περιοχής είναι και ο αρχαιολογικός χώρος της Αρχαίας Λευκάδας (Νίρηκος) που εκτείνεται ανάμεσα στην περιοχή του Καλλιγονίου και των Καριωτών. Αξίζει να αναφερθεί ότι ο χώρος αυτός χαρτογραφήθηκε και οριοθετήθηκε με τη βοήθεια μαγνητικών και ηλεκτρικών διασκοπήσεων, που έγιναν το 2002 από το Εργαστήριο Γεωφυσικής – Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης και Αρχαιοπεριβάλλοντος του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών σε συνεργασία με την ΙΒ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων. Οι γεωφυσικές έρευνες στον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Λευκάδας διενεργήθηκαν στην περιοχή Καρυωτών του Δήμου Λευκάδας, εντός διαγραμμισμένου τμήματος εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου. Η Νήρικος

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Εικόνα 22: Αρχείο Μνημείο στην Περιοχή του Νυδρίου

118 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

που υπήρξε μια από τις πρωτεύουσες της Λευκάδας -το κάστρο της Αγίας Μαύρας ήταν η μεσαιωνική πρωτεύουσα του νησιού και αργότερα η Αμαξική εκεί που είναι η σημερινή πόλη της Λευκάδας- βρισκόταν στο βορειοανατολικό μέρος του νησιού. Εκτείνονταν από τον σημερινό οικισμό του Καλλιγονίου στα βόρεια έως τις παρυφές του οικισμού Καρυωτών στα νότια και από τη λοφοσειρά του Κούλμου στα δυτικά έως τις ακτές στα ανατολικά. Ένα μέρος της πόλης ήταν χτισμένο αμφιθεατρικά στις πλαγιές του Κούλμου με θέα τη θάλασσα και τις ακτές της Ακαρνανίας, ενώ το υπόλοιπο απλωνόταν στην πεδιάδα έως την παραλία. Αρχιτεκτονικά λείψανα, όπως το τείχος που προστάτευε την αρχαία πόλη και άλλα διάσπαρτα από οικίες υπάρχουν μέχρι σήμερα στην περιοχή. Αναφέρεται ότι η πόλη εγκαταλείφθηκε γύρω στα 1300 (Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών, 2003).

Η πνευματική ανάπτυξη γενικότερα στα Ιόνια Νησιά και ειδικότερα στη Λευκάδα πέρασε από διάφορες φάσεις. Αυτό οφείλεται κυρίως στην επίδραση των κατακτητών στον πολιτισμό του νησιού. Το νησί από τον 9 ο αιώνα έως και το 1864, που ενώνεται με το Ελληνικό Κράτος, έχει γνωρίσει πληθώρα κατακτητών (Τόκκους, Οθωμανούς, Βενετούς, Ρωσοτούρκους, Γάλλους, Άγγλους), γεγονός που προώθησε την ανάπτυξη γραμμάτων και τεχνών στο νησί, κάτω από το πρίσμα μίας πολυπολιτισμικής κοινωνίας επηρεασμένης κυρίως από τον δυτικό πολιτισμό (Παπαθεοδώρου Φ. 1993:36-37). Επίσης, σημαντικός παράγοντας του πολιτιστικού περιβάλλοντος που αναδεικνύει την ταυτότητα του νησιού είναι η αρχιτεκτονική που αναπτύχθηκε στην Λευκάδα. Σε ολόκληρο το νησί, δύο οικισμοί έχουν χαρακτηριστεί επίσημα ως

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Χάρτης 6: Χαρτογράφηση αρχαιολογικού χώρου Αρχαίας Λευκάδας Πηγή: http://www.ims.forth.gr

παραδοσιακοί και προστατεύονται βάσει του Π.Δ. 24/4/85 «Τρόπος καθορισμού ορίων οικισμών της χώρας μέχρι 2.000 κατοίκους, κατηγορίες αυτών και καθορισμός ορίων και περιορισμών δόμησης τους», ο οικισμός των Συβότων στα νοτιοανατολικά και ο Άγιος Νικήτας στα δυτικά του νησιού (Περιφερειακή Ενότητα Λευκάδας, 2011). Ωστόσο, οι παραπάνω χαρακτηρισμένοι παραδοσιακοί οικισμοί δεν βρίσκονται εντός της περιοχής μελέτης. Στην περιοχή μελέτης, όμως, περιλαμβάνονται ενδιαφέροντες οικισμοί που, έτσι όπως χαρακτηρίζονται με το ίδιο Π.Δ., σύμφωνα με το οποίο είναι «όσοι οικισμοί συγκροτούν σύνολο περιορισμένου αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος». Οι οικισμοί αυτοί είναι: o Απόλπαινα o Βαυκερή o Βλυχό o Κατωχώρι o Νεοχώρι Μέσω επιτόπιας έρευνας, κρίθηκε ότι υπάρχουν και κάποιοι άλλοι οικισμοί με ιδιαίτερα μορφολογικά στοιχεία και στοιχεία παραδοσιακής αρχιτεκτονικής στην περιοχή μελέτης. Οι οικισμοί αυτοί είναι: o Αλέξανδρος o Κατούνα o Άλατρο o Κολλυβάτα o Πλατύστομα o Χαραδιάτικα o Γένι Πρέπει να σημειωθεί ότι σχεδόν όλοι οι χαρακτηρισμένοι από το Π.Δ. ως ενδιαφέροντες οικισμοί και εκείνοι που καταγράφηκαν ως αξιόλογοι από την επιτόπια έρευνα βρίσκονται στην ευρύτερη παράκτια ζώνη. Εξαίρεση αποτελούν οι οικισμοί Βλυχό και Γένι που εντοπίζονται στην κρίσιμη-δυναμική παράκτια ζώνη. Για την προστασία των παραπάνω οικισμών κρίνεται απαραίτητο εκτός από το να καθορίζονται όροι και περιορισμοί δόμησης, να προστατεύονται οι παραδοσιακές σχέσεις που έχουν αναπτύξει οι οικισμοί με το άμεσο και ευρύτερο περιβάλλον για να καλύψουν βασικές ανάγκες (βλέπε χάρτη Φυσικού & Πολιτιστικού Περιβάλλοντος & Προστατευόμενων Περιοχών). Γ4.5.2 Οικοσυστήματα

Η Λευκάδα είναι το πλησιέστερο προς την ηπειρωτική Ελλάδα νησί του Ιονίου. Αρχικά αποτελούσε χερσόνησο της Ακαρνανίας, μετέπειτα όμως διαχωρίστηκε από αυτήν με διώρυγα που διανοίχθηκε για πρώτη φορά κατά την αρχαιότητα. Η σχέση της Λευκάδας με την απέναντι ακτή είναι εμφανής και στο φυσικό περιβάλλον της (χλωρίδα – πανίδα), ενώ παράλληλα στο βορειοανατολικό άκρο της, στην περιοχή δηλαδή που πλησιάζει με την απέναντι ακτή υπάρχει ένα εκτεταμένο σύμπλεγμα

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

119 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

120 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

λιμνοθαλασσών, ελών, αμμοχλωρίδων και χαμηλών εδαφών που συνθέτει ένα ενιαίο οικοσύστημα στο οποίο περιλαμβάνονται περιοχές της Λευκάδας, αλλά και της απέναντι Ακαρνανικής ακτής (Παπαθεοδώρου Φ. 1993:15). Σε περιφερειακό επίπεδο τα Ιόνια Νησιά περιλαμβάνουν σημαντικά και ενδιαφέροντα οικοσυστήματα, καθώς έχουν υψηλό δείκτη βροχοπτώσεων και ήπιο κλίμα. Επίσης, παρουσιάζουν μεγάλη βιοποικιλότητα καθώς τα οικοσυστήματα περιλαμβάνουν πλούσια χλωρίδα και πανίδα, που εμπλουτίζεται από την εποχιακή μετανάστευση πουλιών (ΠΠΧΣΑΑ ΠΙΝ 2004:5). Χλωρίδα

Σε επίπεδο Νομού η δασοκάλυψη της Λευκάδας είναι πολύ μικρή, αυτό οφείλεται σε παλαιότερες παρεμβάσεις του ανθρώπου (εκχέρσωση) που στόχευαν στην ανάπτυξη των τομέων της καλλιέργειας, υλοτομίας και κτηνοτροφίας που σήμερα δεν βρίσκονται σε ιδιαίτερη άνθηση. Πυρκαγιές που έπληξαν το νησί τις τελευταίες δεκαετίες κατέστρεψαν τα λίγα υπάρχοντα δάση και δασικές εκτάσεις και σήμερα έχουν κηρυχτεί αναδασωτέες (Παπαθεοδώρου, 1993:15). Στην περιοχή μελέτης αναδασωτέες είχαν ανακηρυχθεί οι εξής (Τσιλιγιάννης Χ. 2006:19): o Θέση «Λάκκους» Κοινότητας Αλέξανδρου, έκτασης 150 στρεμμάτων (ΦΕΚ 1988/574/4) o Θέση «Ομαλή Ράχη» Κοινότητας Βλυχού, έκτασης 253 στρεμμάτων (ΦΕΚ 1988/537/4) Η μείωση της δασοκάλυψης σε συνδυασμό με εκχωματώσεις και εκβραχιασμούς για διάνοιξη δρόμων και για άλλα τεχνικά έργα επιδεινώνουν την αστάθεια των εδαφών και διευκολύνουν τις κατολισθήσεις σε πολλά σημεία του νησιού. Παράλληλα, η μείωση της δασοκάλυψης επηρεάζει τη δίαιτα του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα (Παπαθεοδώρου Φ. 1993:16). Τα δάση και οι δασικές εκτάσεις στην περιοχή μελέτης περιλαμβάνουν εκτάσεις με πεύκα, θαμνώδεις εκτάσεις με σχίνο και πουρνάρι και διάσπαρτα άτομα ή συστάδες κυπαρισσιού (HuReDePIS 2007:1). Επίσης, στην περιοχή μελέτης συναντώνται καλλιέργειες ελιάς και αξιόλογα φυτά στην παράκτια ζώνη όπως το Παγκράτιο κ.α. (Περιφερειακή Ενότητα Λευκάδας, 2011).

Στο Νομό Λευκάδας, αναφέρονται 8 είδη μεταναστευτικών πουλιών με ευρωπαϊκό ενδιαφέρον19, καθώς και σπάνια είδη ψαριών (HuReDePIS 2007:1). Στην κεντρική περιοχή του νησιού, σε μεγάλο υψόμετρο, έχει οριοθετηθεί το μοναδικό, αλλά εκτεταμένο καταφύγιο θηραμάτων (Παπαθεοδώρου Φ. 1993:16). Στην περιοχή μελέτης περιλαμβάνονται οι δύο λιμνοθάλασσες της Λευκάδας, οι οποίες αποτελούν μοναδικούς βιότοπους και προσφέρουν ένα 19

Είδη μεταναστευτικών πουλιών με ευρωπαϊκό ενδιαφέρον: Λούφες ή Φαλαρίδες, Κορμοράνοι, Ερωδιοί ή Τσικνιάδες, Κύκνοι, Πρασινοκεφαλόπαπιες, Καλαμοκανάδες και πολλά άλλα μιρκοπούλια και παρυδάτια πτηνά (http://www.lefkada.gr/pages.asp?pageid=76&langid=1, 10/06/11)

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Πανίδα

121 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

ασφαλές καταφύγιο στα πλήθη των μεταναστευτικών πουλιών, ιδιαίτερα από τον χειμώνα μέχρι και την άνοιξη. Τα πουλιά αυτά βρίσκουν καταφύγιο στα αλίπεδα20 των διβαριών21, μέσα στις αρμυρήθρες και τα βούρλα που έχουν καλύψει κάθε σπιθαμή εδάφους μέσα και γύρω από τις λιμνοθάλασσες (Περιφερειακή Ενότητα Λευκάδας, 2011). Η ποικιλία λοιπόν του οικοτόπου μαζί με την πλούσια χλωρίδα και πανίδα είναι στοιχεία που δίνουν οικολογική και επιστημονική αξία στην περιοχή μελέτης (βλέπε χάρτη Φυσικού & Πολιτιστικού Περιβάλλοντος & Προστατευόμενων Περιοχών). Γ4.5.3 Προστατευόμενες Περιοχές

Στην περιοχή μελέτης υπάγονται πολλές περιοχές φυσικού κάλους οι οποίες έχουν χαρακτηριστεί προστατευόμενες, χωρίς όμως να έχει συσταθεί και να λειτουργεί κάποιος διαχειριστικός φορέας για αυτές (ΠΠΧΣΑΑ ΠΙΝ 2004:5). Παρακάτω ακολουθεί πίνακας που παραθέτονται οι προστατευόμενες περιοχές και το θεσμικό καθεστώς τους (βλέπε χάρτη βλέπε χάρτη Φυσικού & Πολιτιστικού Περιβάλλοντος & Προστατευόμενων Περιοχών). Πίνακας 21: Προστατευόμενες Περιοχές Περιοχής Μελέτης Πηγή: ΕΜΠ, Τομέας Υδατικών Πόρων & Περιβάλλοντος, Φιλότης-Βάση Δεδομένων Για Την Ελληνική Φύσηπρόσβαση: http://filotis.itia.ntua.gr, 10/06/11)

Θεσμοθετημένα Προστατευόμενες Περιοχές

1 2 3 4 5 6

20

Ανατολική Λιμνοθάλασσα (Αυλαίμων) Βόρεια Λιμνοθάλασσα (Παλιώνης) Αλυκές Αλεξάνδρου Χερσόνησος Νυδρίου Λευκάδας Όρμος Βλυχού Εσωτερικό Αρχιπέλαγος Ιονίου (Μεγανήσι, Αρκούδι, Άτοκος, Βρωνόνας)

Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλους

Άλλα Τοπία

●

● ●

Βιότοποι Corine

Βιότοποι Υδροβιότοποι Natura Ramsar

●

●

●

●

●

●

●

●

● ●

Αλίπεδα=Ανάμεσα στις αμμοθίνες και τη λιμνοθάλασσα υπάρχει μια μεγάλη ζώνη που καλύπτεται από βρόχινο νερό το χειμώνα και όπου κυριαρχούν τα βούρλα. Το έδαφος είναι πάντα υγρό ακόμα και το καλοκαίρι λόγω της επίδρασης της στάθμης της θάλασσας και μόνο εκεί που το έδαφος είναι πιο ανυψωμένο φυτρώνουν μερικοί θάμνοι. Το νερό του εδάφους είναι υφάλμυρο λόγω της μέτριας περιεκτικότητας του σε αλάτι (http://www.ornithologiki.gr/page_cn.php?tID=1722, 10/06/11) 21 Διβάρια=Είναι τα καλαμένια φράγματα στα ανοίγματα των λιμνοθαλασσών, δηλ. καλαμωτές που πλέκονται με ψαθί ή βούρλα. Τα φράγματα αυτά εγκλώβιζαν τα ψάρια και λειτουργούσαν ως πρωτόγονα ιχθυοτροφεία (http://el.wiktionary.org/wiki/%CE%B4%CE%B9%CE%B2%CE%AC%CF%81%CE%B9, 10/06/11)

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Περιοχές

122 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης Ανατολική & Βόρεια Λιμνοθάλασσα

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Η περιοχή με τις λιμνοθάλασσες βρίσκεται βόρεια και ανατολικά της πόλης της Λευκάδας και θα μπορούσαν να θεωρηθούν ένα τμήμα ενός εκτεταμένου υγροτόπου που θα περιλάμβανε τους γειτονικούς υγροτόπους του Αμβρακικού κόλπου που είναι προστατευόμενη περιοχή Ramsar, καθώς και τη λίμνη Βουλκαρία (Τρίγκου, 2006:42). Η ανατολική λιμνοθάλασσα μαζί με τις αλυκές καταλαμβάνει έκταση 245,63 στρέμματα και η βόρεια 463,54 στρέμματα (Φιλότης-Βάση Δεδομένων Για Την Ελληνική Φύση- 2011). Η αποσάθρωση των πετρωμάτων της ευρύτερης περιοχής έχει δημιουργήσει παράκτιες αμμώδεις εκτάσεις και θίνες. Η παρουσία των τελευταίων είναι ιδιαίτερα σημαντική, διότι λειτουργούν ως φυσικό φράγμα που προστατεύει την εσωτερική παραλιακή ζώνη από τη δράση των κυμάτων και των ισχυρών ανέμων που πνέουν στην περιοχή, ενώ επιπρόσθετα εμποδίζει την αύξηση της αλατότητας της λιμνοθάλασσας (Τρίγκου, 2006:42). Τόσο η βόρεια όσο και η ανατολική λιμνοθάλασσα χαρακτηρίζονται από ποικιλία ενδιαιτημάτων και αποτελούν περιοχές μεγάλης οικολογικής και επιστημονικής αξίας. Η περιοχή αυτή αποτελεί έναν από τους πιο αξιόλογους υγροτόπους του Ιονίου και είναι ιδιαίτερα σημαντική για τη διατήρηση της πανίδας και της χλωρίδας. Η ποικιλία των ενδιαιτημάτων, σε συνδυασμό με την ύπαρξη πλούσιας χλωρίδας και η παρουσία ενδημικών και σπάνιων μεταναστευτικών υδρόβιων και παρυδάτιων πτηνών είναι μερικά από τα στοιχεία που οδήγησαν στην ένταξη της περιοχής στο Δίκτυο Natura 2000. Επιπλέον, η περιοχή είναι σημαντική για την οικονομία του νησιού, δεδομένου ότι σημαντικό ποσοστό του τοπικού πληθυσμού εξασφαλίζει το εισόδημα του αποκλειστικά από την αλιεία, τις υδατοκαλλιέργειες και άλλες παρεμφερείς δραστηριότητες της περιοχής, ενώ τα τελευταία έτη η περιοχή προσελκύει μεγάλο αριθμό τουριστών που ασχολούνται με θαλάσσια αθλήματα (ιστιοπλοΐα, αερόστατο θαλάσσης) (Τρίγκου Β. 2006: 42-43).

123 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Το κυριότερο πρόβλημα υποβάθμισης του περιβάλλοντος εντοπίζεται στην ανατολική λιμνοθάλασσα όπου υπάρχει χωματερή (ΧΑΔΑ) στις όχθες της και βρίσκεται πολύ κοντά στην πόλη της Λευκάδας (Φιλότης-Βάση Δεδομένων Για Την Ελληνική Φύση- 2011). Η ρήψη απορριμμάτων στην συγκεκριμένη περιοχή προκαλεί κινδύνους στη φυσική βλάστηση και δημιουργεί μία εξαιρετικά αντιαισθητική εικόνα στους επισκέπτες. Η περίπτωση αυτή είναι ιδιαίτερα έντονη στην περιοχή της λωρονησίδας, στην οποία εντοπίζεται ο σκουπιδότοπος (Τρίγκου Β. 2006:48-49). Όσον αφορά την βόρεια λιμνοθάλασσα το κυριότερο πρόβλημα είναι το κυνήγι των άγριων πτηνών (Φιλότης-Βάση Δεδομένων Για Την Ελληνική Φύση- 2011). Αξιοσημείωτο είναι ότι και οι δυο λιμνοθάλασσες της Λευκάδας αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα ρύπανσης, όπως έντονη οσμή, ευτροφισμό και χρησιμοποίηση τους ως βοσκότοποι (Τρίγκου Β. 2006:48-49). Δηλαδή, παρόλο που αποτελούν ένα φυσικό υγροβιότοπο με μεγάλες δυνατότητες ανάπτυξης, παρατηρείται μία γενικότερη υποβάθμισή τους, αφού η ευρύτερη περιοχή τους αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα και έχει υποβαθμιστεί σε μεγάλο βαθμό. Στην περιοχή των λιμνοθαλασσών έχει διανοιχθεί δρόμος, ο οποίος χρησιμοποιείται από βαρέα οχήματα, των οποίων η διέλευση έχει απαγορευτεί από το κέντρο της πόλης της Λευκάδας, δημιουργώντας κυκλοφοριακή συμφόρηση και συσσώρευση ρύπων στην συγκεκριμένη περιοχή.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Εικόνα 23: Η Βόρεια Λιμνοθάλασσα της Λευκάδας

124 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Εικόνα 24: Η βλάστηση και η πανίδα της περιοχής των Μύλων απειλείται από την ανεξέλεγκτη κίνηση μηχανοκίνητων μέσων στην παραλιακή ζώνη

Τέλος, πρέπει να αναφερθεί ότι οι λιμνοθάλασσες της Λευκάδας γειτνιάζουν με τη Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου (ΖΟΕ), στην οποία απαγορεύεται η δόμηση και η αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος. Αλυκές Αλεξάνδρου

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Οι αλυκές βρίσκονται στο βορειοανατολικό άκρο της Λευκάδας στο ακρωτήρι Αλέξανδρος. Πρόκειται για μία περιοχή με ιστορική σημασία για τη Λευκάδα, καθώς το αλάτι αποτελούσε το κύριο εμπορεύσιμο προϊόν του νησιού, έως και το 1990 που ήταν η τελευταία χρονιά λειτουργίας τους. Τα εδάφη της περιοχής έχουν δημιουργηθεί από αλλούβιες αποθέσεις και φιλοξενούν σημαντικά είδη της. Ακόμη, αποτελούν σημαντικό καταφύγιο για ένα αριθμό ζώντων οργανισμών, όπως μικροοργανισμούς, έως φυτικά και πτηνά. Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, η οικολογική σημασία των αλυκών είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ορνιθοπανίδα, δεδομένου ότι αποτελούν χώρο τροφοληψίας και φωλεοποίησης για μεγάλο αριθμό πτηνών τα οποία είτε είναι σπάνια είτε κινδυνεύουν (Τρίγκου 2006:49).

125 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Εικόνα 25: Αλυκές Αλεξάνδρου

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Λόγω των παραπάνω, οι αλυκές έχουν ενταχθεί στο Δίκτυο Natura 2000, αλλά το καθεστώς προστασίας τους είναι θεωρητικό ή νομικό και δεν έχει πρακτική εφαρμογή στην περιοχή, η οποία εμφανίζει εικόνα εγκατάλειψης. Η εικόνα αυτή οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην απόρριψη απορριμμάτων που παρατηρείται σε όλη σχεδόν την έκταση της και δημιουργεί μία εξαιρετικά αντιαισθητική εικόνα. Οι αλυκές αυτές έχουν τόσο οικολογική, όσο και ιστορική σημασία για το νησί της Λευκάδας και χρήζουν άμεσης προσοχής από τους τοπικούς παράγοντες, ώστε να διασωθούν οι λίγες εκτάσεις με φυσική βλάστηση που έχουν απομείνει και να αναδειχθεί η φυσιογνωμία της περιοχής (Τρίγκου Β. 2006:83).

126 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Εικόνα 26: Απόρριψη απορριμμάτων στις όχθες των αλυκών Αλεξάνδρου

Χερσόνησος Νυδρίου

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Η χερσόνησος Νυδρίου είναι ένα παραθαλάσσιο τοπίο στο οποίο εμπεριέχονται ημιορεινές περιοχές και λόφοι. Στους χαμηλούς λόφους της περιοχής εντοπίζονται ελαιώνες, πεύκα, κυπαρίσσια, καθώς σχηματίζονται και καταρράκτες από το ρέμα Δημοσάρι που διατρέχει την περιοχή. Για την περιοχή αυτή υπάρχει η εκδοχή ότι ήταν η Αρχαία Ιθάκη. Η συνολική έκταση της περιοχή ΤΙΦΚ είναι 370,09 στρέμματα (Φιλότης-Βάση Δεδομένων Για Την Ελληνική Φύση- 2011).

127 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Εικόνα 27: Οι Καταρράκτες στο Νυδρί

Το τοπίο έχει αρχίσει και αλλοιώνεται, προς το παρόν όχι σοβαρά, από ξενώνες και βίλλες που εντοπίζονται κυρίως κοντά στην παράκτια ζώνη. Επίσης, στην περιοχή έχει δημιουργηθεί ένα κάμπινγκ μέσα στο δάσος και μία μικρή μαρίνα, τα οποία προκαλούν εστίες ρύπανσης για αυτό το τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Τέλος, στην περιοχή ΤΙΦΚ δεν πρέπει να περιλαμβάνονται το χωριό Νυδρί και ο οικισμός Βλυχού που έχουν αλλοιωθεί λόγω της τουριστικοποίησης και των έντονων ανθρωπογενών αλλοιώσεων. Βλυχό

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Η συνολική έκταση του οικισμού του Βλυχού είναι 43,64 στρέμματα και απέχει μόλις 20χλμ. από την πόλη του νησιού. Ο οικισμός αυτός βρίσκεται στην ανατολική ακτή της Λευκάδας ανάμεσα στο βουνό και θάλασσα, στο μυχό του ομώνυμου κλειστού όρμου και σε περιοχή χαρακτηρισμένη ως ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Ο οικισμός αναπτύσσεται κατά μήκος της ακτής και περιέχει ελαιώνες, καθώς και πλούσια βλάστηση (Φιλότης-Βάση Δεδομένων Για Την Ελληνική Φύση- 2011).

128 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Εικόνα 28: Κόλπος Βλυχού Πηγή: http://vlicho.blogspot.com/2009/12/40.html, Εύρεση Εικόνας: 12/06/11

Τρία από τα μεγαλύτερα νησιά του Ιονίου Πελάγους η Λευκάδα, η Ιθάκη και η Κεφαλονιά, ορίζουν από βόρεια μέχρι ανατολικά ένα σημαντικό αρχιπέλαγος 36 νησιών στην πλειονότητα τους ακατοίκητα. Η γεωμορφολογία των ακτών αυτών των νησιών δημιουργεί μία ποικιλία οικοτόπων για τη θαλάσσια και χερσαία χλωρίδα και πανίδα (ΣΜΠΕ ΠΕΠ Δυτικής Ελλάδας, Πελοποννήσου & Ιονίων Νήσων 20072013:242). Η πανιδική σπουδαιότητα της περιοχής είναι προφανής. Το θαλάσσιο περιβάλλον της περιοχής προσφέρει καταφύγιο σε πολλούς και σημαντικούς θηρευτές, γεγονός που αναδεικνύει το βιολογικό πλούτο. Είδη όπως η φώκια monachus monachus, το ρινοδέφινο, το κοινό δελφίνι και διάφορα είδη καρχαριών περιλαμβάνονται σε αυτή την ομάδα οργανισμών. Οι ακτές της περιοχής παρέχουν ένα πλήθος υποβρυχίων ή ημι-υποβρυχίων θαλάσσιων σπηλαίων, που αποτελούν τον ιδανικό οικότοπο της. Γι’ αυτό το λόγο, η περιοχή αυτή αποτελεί μία από τις σημαντικότερες στην Ελλάδα και γενικότερα στη Μεσόγειο για το αμεσότερα απειλούμενο με εξαφάνιση θηλαστικό της Ευρώπης τη φώκια monachus monachus φώκιας (ΣΜΠΕ ΠΕΠ Δυτικής Ελλάδας, Πελοποννήσου & Ιονίων Νήσων 20072013:242). Γενικότερα, όσον αφορά το θαλάσσιο και χερσαίο περιβάλλον αυτής της περιοχής παρέχει πολύτιμα καταφύγια σε πολύ σημαντικά είδη όπως φώκιας (ΣΜΠΕ ΠΕΠ Δυτικής Ελλάδας, Πελοποννήσου & Ιονίων Νήσων 2007-2013:242):

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Εσωτερικό Αρχιπέλαγος Ιονίου

129 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

o 3 θαλασσόβια θηλαστικά με δραματική πληθυσμιακή υποβάθμιση σε όλη τη λεκάνη της Μεσογείου, o 7 είδη χειροπτέρων που περιλαμβάνονται στο Παράρτημα ΙΙ της Οδηγίας 92/43/EEC και στο ελληνικό βιβλίο ερυθρών δεδομένων, o ένας αξιόλογος αριθμός ειδών αρπακτικών πουλιών και o πέντε προστατευόμενα taxa ερπετών. Το θαλάσσιο τμήμα αυτής της περιοχής βρίσκεται γενικά σε καλή κατάσταση από άποψη διατήρησης της φυσικότητας του. Ένας από τους κύριους κινδύνους που την απειλούν είναι η παράνομη αλιεία. Όλες αυτές οι αλιευτικές δραστηριότητες που πραγματοποιούνται υποβαθμίζουν και θέτουν υπό απειλή εξαφάνισης το βιολογικό δυναμικό του θαλάσσιου οικοσυστήματος της περιοχής. Ένας άλλος κίνδυνος προέρχεται από τον αυξανόμενο και ανεξέλεγκτο τουρισμό. Δραστηριότητες θαλάσσιας αναψυχής προκαλούν αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, εξαιτίας κυρίως της απουσίας κατάλληλης υποδομής για την αγκυροβόληση των σκαφών και την περισυλλογή απορριμμάτων και λυμάτων τα οποία συνήθως ρίχνονται στη θάλασσα (ΣΜΠΕ ΠΕΠ Δυτικής Ελλάδας, Πελοποννήσου & Ιονίων Νήσων 2007-2013:242). Γ4.5.4 Αξιόλογη περιοχή χωρίς καθεστώς προστασίας

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Στο όρος Σκάρος βρίσκεται το αισθητικό δάσος με το ομώνυμο όνομα και αποτελεί ένα από τα αξιόλογα τοπία του νησιού και της περιοχής μελέτης. Το όρος αυτό βρίσκεται στην ανατολική πλευρά της Λευκάδας και έχει μέγιστο υψόμετρο 673μ. Γενικότερα, η περιοχή χαρακτηρίζεται από ελαφριές κλίσεις, αποστρογγυλωμένες κορυφές και μικρή διάβρωση τους. Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον της περιοχής έγκειται στα υπολείμματα του δρυοδάσους που βρίσκεται στα ανώτερα τμήματα του όρους. Τα τελευταία χρόνια όμως, το εναπομείναν δάσος δρυός στην άνω ζώνη του όρους βόσκεται εντατικά, με αποτέλεσμα η βλάστηση και η φυσιογνωμία του να έχουν υποστεί σημαντική υποβάθμιση τους. Στην περιοχή υπάρχουν τρεις στάνες, οι οποίες πέρα από το γεγονός ότι έχουν υποβαθμίσει την βλάστηση της περιοχής με την υπερβόσκηση που ασκού, έχουν υποβαθμίσει σε μεγάλο βαθμό και την εικόνα της περιοχής, εξαιτίας της ρίψης σκουπιδιών, αυθαίρετων κατασκευών εντός του δάσους κ.α. (Τρίγκου, 2006: 63,65).

130 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Εικόνα 30: Αυθαίρετες κατασκευές στο δρυοδάσος Σκάρων

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Εικόνα 29: Η υπερβόσκηση δημιούργησε διάβρωση του εδάφους, γι αυτό και φαίνονται οι ρίζες των δέντρων

131 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Εικόνα 31: Η θέα από το όρος Σκάρος στην ανατολική ακτή – στο βάθος φαίνεται ο παράκτιος οικισμός Νικιάνα Πηγή: http://www.kolivas.de

Γ4.5.5Υδατικοί Πόροι

Στο Νομό Λευκάδας εντοπίζονται 5 λεκάνες απορροής (Ε.Ε.Ο. Group A.E. 20072013:215): o Λεκάνη απορροής δυτικού τμήματος o Πεδιάδας Λευκάδας o Πεδιάδας Νυδρίου o Πεδιάδας Βασιλικής o Νοτιανατολικού τμήματος (πεδιάδας Αγίου Πέτρου) Η σημαντικότερη λεκάνη απορροής που συναντάται στην περιοχή μελέτης είναι αυτής της πεδιάδας του Νυδρίου, η οποία διασχίζεται από τον χείμαρρο του Ασπροποτάμου και από το ρεύμα Βάδρα που διατρέχει τη νότια περιοχή του ελαιώνα Λευκάδας Αλεξάνδρου (Παπαθεοδώρου Φ. 1993:26). Η δεύτερη λεκάνη απορροής που υπάρχει στην περιοχή μελέτης είναι αυτή της πεδιάδας της Λευκάδας στην οποία ο μεγάλος αριθμός φρεάτων σε συνδυασμό με το μικρό πάχος των αλλουβίων22 έχει ως αποτέλεσμα τη διείσδυση της θάλασσας σε μεγάλη σχετικά απόσταση (Ε.Ε.Ο. Group A.E. 2007-2013:215).

22

Αλλούβια=Τα ιζήματα που μεταφέρονται αποθέτονται(http://www.livepedia.gr/, 08/06/11)

από

τα

ποτάμια

και

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Λεκάνες Απορροής

132 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης Ποτάμια – Πηγές – Λίμνες

Το νησί της Λευκάδας δεν διαθέτει ποτάμια μόνιμης ροής σε ολόκληρο το μήκος τους. Διαθέτει όμως πολλούς χείμαρρους και μικρά ρεύματα παροδικής ροής, που τροφοδοτούνται από τα νερά της βροχής και από πηγές συνήθως καρστικές23 (Ε.Ε.Ο. Group A.E. 2007-2013:215). Χαρακτηριστική περίπτωση χείμαρρου είναι ο Ασπροπόταμος στο Νυδρί όπου σχηματίζει καταρράκτες (Παπαθεοδώρου Φ. 1993:32). Στην περιοχή μελέτης εντοπίζονται ο χείμαρρος Δημοσάρης στην περιοχή Νυδρί και ο χείμαρρος Βάρδας με λεκάνη απορροής την πεδιάδα της Λευκάδας (Παπαθεοδώρου Φ. 1993:148). Οι δύο αυτοί χείμαρροι παρουσιάζουν παρόμοια προβλήματα ρύπανσης που ενδεχομένως να προκαλούνται από λιπάσματα και φυτοφάρμακα που χρησιμοποιούνται για τις καλλιέργειες του νησιού (Ε.Ε.Ο. Group A.E. 2007-2013:179). Οι πηγές της Λευκάδας έχουν γενικά μικρές παροχές, γεγονός που οφείλεται στον καταμερισμό του νησιού και του έντονου τεκτονισμού του με συνέπεια την περιορισμένη έκταση των λεκανών τροφοδοσίας τους (Παπαθεοδώρου Φ. 1993:26). Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται οι πηγές που βρίσκονται στην περιοχή μελέτης: Πίνακας 25: Πηγές Περιοχής Μελέτης Πηγή: Τσιλιγιάννης 2006:18

Πηγές Περιοχής Μελέτης Ονομασία Πηγής Μεγάλη Βρύση Βαυκερή ΣφαελάςΚούτρελη Βρύση Άλατρο

Περιοχή Λευκάδα Βαυκερή Βαυκερή Άλατρο

Παροχή (m3/h) 30 50 14 25

Στην περιοχή μελέτης υπάρχουν σημαντικά υποθαλάσσια λιβάδια βόρεια της Γυράς, τα οποία εκτιμώνται μέχρι βάθους 20-25μ. Ειδικότερα, το υποθαλάσσιο αυτό οικοσύστημα εντοπίζεται στον όρμο Λευκάδας, ο οποίος έχει υψόμετρο 0 έως 20 μέτρα και στηρίζει τις αμμολωρίδες της Βόρειας ακτής του νησιού. Ο ρόλος αυτών των υποθαλάσσιων λιβαδιών είναι σημαντικός για το φώλιασμα και την αναπαραγωγή των ψαριών, γι αυτό κρίνεται αναγκαία η προστασία τους από την παράκτια αλιεία (Παπαθεοδώρου Φ. 1993:22). Ακτές

Όσον αφορά τις ακτές της περιοχής μελέτης στο νότιο και νοτιοανατολικό τμήμα είναι έντονα πτυχωμένες και δημιουργούν χερσονήσους, με χαρακτηριστική την 23

Καρστικός=αυτός που έχει σχέση, ανήκει ή αναφέρεται σε περιοχές όπου επικρατεί χημική διάβρωση στους ασβεστόλιθους και κατ` επέκταση στα άλλα διαλυτά πετρώματα (http://www.livepedia.gr/, 08/06/11)

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Θαλάσσιο Περιβάλλον

Λευκάτα και μικρούς ή μεγάλους όρμους, όπως το Βλυχό, των οποίων οι ακτές, εκτός από τμήματα στο μοιχό τους, είναι βραχώδεις και απότομες. Αρκετά ιδιόμορφες είναι και οι ακτές στο βορειοανατολικό τμήμα όπου δημιουργείται ένα σύμπλεγμα λιμνοθαλασσών (Αυλαιμών, λιμνοθάλασσα Γύρας κ.α.), καθώς κα αμμώδεις ή βαλτώδεις παραθαλάσσιες ζώνες (Παπαθεοδώρου Φ. 1993:32-33). Στην περιοχή μελέτης οι ακτές που συγκεντρώνουν τον μεγαλύτερο αριθμό κολυμβητών είναι οι ακτές της Λευκάδας – Γύρας, της Λυγιάς, της Νικιάνας, του Πόρου – Ρούδα και του Μικρού Γιαλού. Οι παραπάνω ακτές με ακόμη 5 ακτές του νησιού της Λευκάδας που προσελκύουν μεγάλο αριθμό κολυμβητών είχαν ενταχθεί στα πλαίσια ειδικού προγράμματος του ΥΠΕΧΩΔΕ για τον έλεγχο συμμόρφωσης ως προς τις απαιτήσεις της σχετικής κοινοτικής οδηγίας 76/160 (Παπαθεοδώρου, 1993:144). Η οδηγία αυτή αφορά την ποιότητα των υδάτων κολύμβησης και έχει ισχύ μέχρι το 2014 (Σύνοψη της νομοθεσίας της Ε.Ε., 2011). Με την εφαρμογή της οδηγίας αυτής στην περιοχή μελέτης παρατηρείται σχετικά μικρή ρύπανση σκουπιδιών σε όλες τις παραπάνω ακτές κατά την θερινή περίοδο και ιδιαίτερα του μήνες του Αυγούστου, Σεπτεμβρίου και Οκτωβρίου, εκτός από την παραλία Μικρός Γιαλός που εμφανίζεται εντελώς καθαρή. Σποραδική είναι επίσης η παρουσία φυκιών στην ακτή και στη θάλασσα, κυρίως τους μήνες Σεπτέμβριο και Οκτώβριο σε όλες τις παραπάνω παραλίες, εκτός από το Μικρό Γιαλό. Στις βόρειες ακτές της περιοχής μελέτης βρίσκεται ο δίαυλος, οι παλιές αλυκές και το ιχθυοτροφείο Αυλαιμόνα. Η βόρεια θαλάσσια αυτή ζώνη, όπως προαναφέρθηκε, δέχεται τη ρύπανση από το λιμάνι της πόλης της Λευκάδας, τις υπερχειλίσεις βόθρων των παραλιακών ξενοδοχείων, τα επεξεργασμένα απόβλητα από τις εγκαταστάσεις ΒΙΟΚΑ που υπάρχουν στην πόλη της Λευκάδας, καθώς και από τάφρους απόνερων στην περιοχή των παλιών αλυκών. Η περιοχή αυτή κρίνεται περιβαλλοντικά επιβαρυμένη. Το τμήμα της ανοικτής θάλασσας που βρίσκεται μετά την λιμνοθάλασσα της βόρειας θαλάσσιας ζώνης δεν αντιμετωπίζει προβλήματα ρύπανσης, επειδή στο τμήμα αυτό εντοπίζονται πολλά δυνατά θαλάσσια ρεύματα. Στις ανατολικές ακτές της περιοχής μελέτης βρίσκονται οι παράκτιοι οικισμοί 24 που δέχονται έντονη τουριστική ανάπτυξη. Οι οικισμοί αυτοί παρουσιάζουν μεγάλο αριθμό κλινών ενοικιαζόμενων δωματίων και πολλές τουριστικές κατασκηνώσεις. Στην περιοχή αυτή υπάρχουν πολλές παράνομες συνδέσεις των αποχετεύσεων των παράκτιων οικημάτων και καταστημάτων απ’ ευθείας με τη θάλασσα, καθώς επίσης και συχνοί ελλιμενισμοί σκαφών του θερινούς μήνες και παρουσία σκουπιδιών (Παπαθεοδώρου, 1993:146-147). Πρέπει να σημειωθεί ότι τα τελευταία χρόνια έχουν παρουσιαστεί έντονα και αυξανόμενα φαινόμενα διάβρωσης στις βόρειες και δυτικές παράκτιες περιοχές του νησιού της Λευκάδας. Στην περιοχή μελέτης, η περιοχή που έχει υποστεί διάβρωση είναι ο Άγιος Ιωάννης βορειοδυτικά της πόλης της Λευκάδας. Τα 24

Παράκτιοι Οικσιμοί: Λευκάδα, Νικιάνα, Λυγιά, Επίσκοπος, Νυδρί, Βλυχό, Γένι, Περιγιάλι, Μικρός Γιαλός, Στενό

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

133 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

134 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

φαινόμενα διάβρωσης εμφανίστηκαν κατά την τελευταία εικοσαετία κυρίως λόγω των άστοχων ανθρωπογενών παρεμβάσεων (αλόγιστη αμμοληψία, κατασκευές στην παράκτια ζώνη) και των αλλαγών χρήσεων γης. Ο έντονος κυματισμός συντελεί στην μεταφορά των αμμωδών ιζημάτων και των προϊόντων διάβρωσης προς τα μεγαλύτερα βάθη πυθμένα. Το χαμηλό φορτίο ιζημάτων που μεταφέρονται από τους ποταμοχείμμαρους των περιοχών δεν επιτρέπουν την αναπλήρωση των απομακρυνόμενων ιζημάτων με αποτέλεσμα τη συνεχή διάβρωση της παράκτιας ζώνης. Αποτελέσματα της διάβρωσης αποτελούν η ραγδαία μείωση του εύρους της αμμώδους παραλίας των ακτών και η μείωση του πάχους των αμμουδών ιζημάτων σε μικρά βάθη με επακόλουθο την πρόκληση καταστροφών σε ανθρωπογενείς κατασκευές στην παράκτια ζώνη (Ρουσάκης κ.α.,2006:339-340). Αξίζει να αναφερθεί ότι ο δρόμος που φαίνεται στην παρακάτω εικόνα έχει κατασκευασθεί πάνω στις θίνες που αναπτύσσονται πίσω από την αμμώδη παραλία, δηλαδή σε ένα δυναμικά εξελισσόμενο περιβάλλον.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Εικόνα 32: Τα αποτελέσματα της διάβρωσης στην παραλία του Αγίου Ιωάννη βορειοδυτικά της πόλης της Λευκάδας: υποσκαφή και κατάρρευση του οδοστρώματος

135 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης Γ4. 5.6 Ωκεανογραφικά Στοιχεία

Στην ευρύτερη περιοχή της νήσου Λευκάδας, όπως και γενικότερα σε ολόκληρο το Ιόνιο πέλαγος, η κυριότερη συνιστώσα των θαλάσσιων ρευμάτων είναι η ανεμογενής. Ειδικά στα στενά μεταξύ των νησιών ή μεταξύ των νησιών και της ηπειρωτικής χώρας δημιουργούνται συχνά αρκετά ισχυρά ανεμογενή ρεύματα διαφόρων κατευθύνσεων. Η κίνηση των ρευμάτων στην ευρύτερη περιοχή της Λευκάδας είναι συνήθως από Ν-ΝΑ προς Β-ΒΔ, ενώ η ταχύτητα τους συνήθως δεν υπερβαίνει τον 1 κόμβο (Marnet 2011:32). Στην περιοχή του διαύλου της Λευκάδας και κατ’ επέκταση στην περιοχή μελέτης παρατηρούνται ασθενή παλιρροϊκά ρεύματα, τα οποία δεν παρουσιάζουν κανονικότητα, αλλά επηρεάζονται από τους πνέοντες ανέμους και έχουν μέγιστη ταχύτητα 40cm/sec περίπου. Σύμφωνα με ρευματομετρήσεις στην περιοχή, το παλιρροϊκό κύμα φθάνει ταυτόχρονα στα δύο στόμια του διαύλου και έτσι δεν προκαλεί σημαντικές διαφορές στη στάθμη της θάλασσας μεταξύ των άκρων του διαύλου ούτε ισχυρά παλιρροϊκά ρεύματα κατά μήκος του διαύλου. Επίσης, το μικρό μήκος του διαύλου (συνολικά βόρειο και νότιο τμήμα 6 χλμ. περίπου), σε σχέση με το μεγάλο μήκος των παλιρροϊκών κυμάτων (της τάξης των εκατοντάδων χλμ.), έχει σαν αποτέλεσμα ο δίαυλος να αποτελεί ουσιαστικά «θέση αντικομβικού σημείου», ενώ δεδομένου ότι κατά την πλημμυρίδα τα νερά εισέρχονται ταυτόχρονα και από τα δύο στόμια του διαύλου, δημιουργούνται στο εσωτερικό του διαύλου συνθήκες στάσιμου κύματος. Το μέσο εύρος διακύμανσης της στάθμης της θάλασσας στην περιοχή μελέτης είναι μικρό και γενικά η επίδραση της παλίρροιας στην κίνηση των θαλασσίων μαζών είναι ασήμαντη (Marnet 2011:32).

Σε επίπεδο Νομού η Λευκάδα είναι έντονα ορεινό νησί και το ανάγλυφο της είναι ιδιαίτερα σύνθετο, με αρκετές κορυφές με υψόμετρο άνω των χιλίων μέτρων και με σχετικά μεγάλα και συχνά σε μεγάλο υψόμετρο οροπέδια. Εκτός από τα οροπέδια υπάρχουν και ορισμένες παραθαλάσσιες πεδινές εκτάσεις οι σημαντικότερες που εντοπίζονται στην περιοχή μελέτης είναι η πεδιάδα γύρω από την πόλη της Λευκάδας και η κοιλάδα του Νυδρίου (Παπαθεοδώρου Φ. 1993:24). Στην ανατολική πλευρά της νήσου και κατ’ επέκταση στην περιοχή μελέτης απαντώνται πολύπλοκα είδη πτυχών και ρηγμάτων με οριζόντια μετατόπιση. Την έντονη γεωμορφολογία του νησιού δικαιολογεί το γεγονός ότι βρίσκεται σε σεισμογενή ζώνη, καθώς το γεωλογικό ρήγμα του Ιονίου διασταυρώνεται με τα ρήγματα του Αμβρακικού κόλπου (Τρίγκου Β. 2006:12). Η Λευκάδα ανήκει σε δύο γεωτεκτονικές ενότητες, την Ιόνια ζώνη που καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος και τη ζώνη των Παξών που περιορίζεται στο ΝΔ τμήμα (χερσόνησος Λευκάτα) (Τρίγκου Β. 2006:12).

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Γ4.5.7 Γεωμορφολογικά Στοιχεία

136 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Το κυριότερο πέτρωμα του νησιού είναι ο ασβεστόλιθος, του οποίου οι διάφορες μορφές καλύπτουν κατ’ αποκλειστικότητα τους ορεινούς όγκους του νησιού (όρος Σκάρος στην περιοχή μελέτης), καθώς και το μεγαλύτερο τμήμα των δυτικών ακτών και νότιων περιοχών. Επίσης, η βορειοανατολική πλευρά του νησιού, καθώς και τμήμα της νότιας πλευράς του που περιλαμβάνονται στην περιοχή μελέτης, καλύπτεται από θαλάσσιες αποθέσεις του Ανώτερου Μειόκαινου, κυρίως μάργες, ψαμμίτες, κροκαλοπαγή, άργιλοι και γύψοι (Τρίγκου Β. 2006:12-13).

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Χάρτης 7: Εδαφολογικός Χάρτης Λευκάδας Πηγή: Τρίγκου, 2006:14

137 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Χάρτης 8: Γεωλογικός Χάρτης Νήσου Λευκάδας Πηγή: Τρίγκου, 2006:14

Η περιοχή της Λευκάδας, λόγω κυρίως της τεκτονικής διαμόρφωσης της, κατατάσσεται μεταξύ των πλέον σεισμογενών περιοχών του Ελληνικού χώρου και αποτελεί ζώνη σεισμικής επικινδυνότητας. Από τους αρχαιότερους χρόνους έχει υποστεί, μαζί με υπόλοιπα νησιά του Ιονίου πελάγους, σημαντικές και ιστορικές καταστροφές σε μεγάλη μακροσεισμική έκταση. Χιλιάδες κτίσματα έχουν καταστραφεί και ισοπεδωθεί από τους ισχυρούς σεισμούς των οποίων οι εστίες είναι υποθαλάσσιες. Η αιτία της μόνιμης σεισμικότητας που παρατηρείται σε ολόκληρη τη σειρά των Ιονίων Νήσων και περισσότερο στη Λευκάδα, οφείλεται στα επιμήκη ρήγματα του Ιονίου πελάγους, τα οποία εντοπίζονται ΒΔ με ΝΑ και διασταυρώνονται μεταξύ Παξών και Λευκάδας, με τα εγκάρσια ρήγματα του Αμβρακικού και μεταξύ Κεφαλονιάς και Ζακύνθου, με τις προεκτάσεις των ρηγμάτων του Πατραϊκού κόλπου (Παπαθεοδώρου, 1993:8-9). Ο παρακάτω χάρτης απεικονίζει τη γεωγραφική κατανομή της σεισμικής επικινδυνότητας στον ελλαδικό χώρο με βάση τις αναμενόμενες εδαφικές επιταχύνσεις από μελλοντικούς σεισμούς και προβλέπει τρεις ζώνες. Όπως φαίνεται, η Λευκάδα μαζί με την Ζάκυνθο και την Κεφαλονιά κατατάσσονται στη ζώνη ΙΙΙ (0,36) που είναι και η πιο κρίσιμη:

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Γ4.5.8 Σεισμικότητα

138 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύτηκε από τους Papadopoulos & Arvanitides (1996), η οποία είχε στόχο τον προσδιορισμό των αναμενόμενων επιπτώσεων από μελλοντικούς σεισμούς, προέκυψε ότι παρόλο που η Λευκάδα και η ευρύτερη περιοχή κατατάσσονται στις περιοχές πολύ υψηλής σεισμικότητας (σεισμική επικινδυνότητα), ο σεισμικός κίνδυνος (αναμενόμενες επιπτώσεις) είναι μέσος. Το γεγονός αυτό πιθανόν να οφείλεται στο ότι οι περισσότεροι σεισμοί γίνονται στη θάλασσα ή σε ενδιάμεσα εστιακά βάθη, δηλαδή σε απόσταση από κατοικημένες περιοχές (φυσικά χαρακτηριστικά), και στο ότι οι περιοχές αυτές δεν χαρακτηρίζονται από υπερσυγκέντρωση πληθυσμού και τεχνικών κατασκευών (κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά) σε σχέση με άλλες περιοχές. Την μεγαλύτερη κινητικότητα παρουσιάζουν δύο εστίες, που ελκύουν μέσους σεισμούς. Η μία βρίσκεται βορειοδυτικά του νησιού και στη διασταύρωση του μεγάλου ρήγματος Τσουκαλάδων, με ενός άλλου του Ιονίου, και η δεύτερη εντοπίζεται λίγο νοτιότερα του όρμου Βασιλικής (μεταξύ Λευκάδας και Ιθάκης) και σε ρήγμα μεταξύ των δύο νησιών. Ωστόσο, καμία από τις δύο εστίες δεν βρίσκεται εντός της περιοχής μελέτης. Δύο άλλες εστίες μικρού βάθους σεισμών τοποθετούνται κοντά στο νησί. Η μία βρίσκεται δυτικά και κοντά στη βραχονησίδα Σέσουλα και η άλλη που εντοπίζεται εντός της ευρύτερης περιοχής μελέτης (Υπόλοιπη Παράκτια Ζώνη), μεταξύ του όρμου Ρούδα και νησίδας Αρκούδι (Παπαθεοδώρου, 1993:8-10). Οι μεγάλες καταστροφές που υφίσταται η περιοχή και ιδιαίτερα η πόλη της Λευκάδας, οφείλονται κατά κύριο λόγο στο επισφαλές έδαφος θεμελιώσεως.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Χάρτης 9: Νέος χάρτης σεισμικής επικινδυνότητας της χώρας (2004) Πηγή: http://www.oasp.gr

Συγκεκριμένα, το βόρειο μισό της πόλης έχει οικοδομηθεί σε περιοχή που δημιουργήθηκε τεχνητά με επιχωματώσεις. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο και το έδαφος υφίσταται ρωγμές και καθιζήσεις συχνά σημαντικές (Παπαθεοδώρου, 1993: 10). Οι σεισμοί οι οποίοι είναι καταγεγραμμένοι για την περιοχή ξεκινούν από το 1612. Έως το 2003 έχουν καταγραφεί οι ακόλουθοι σεισμοί (Παπαθεοδώρου 1993 & Κατερζή, 2007:21): ─ 26 Μαΐου 1612 έντασης 6,6Μ ─ 12 Οκτωβρίου 1613 έντασης 6,4Μ ─ 28 Ιουνίου 1625 έντασης 6,6Μ ─ 2 Ιουλίου 1630 έντασης 6,6Μ ─ 22 Νοεμβρίου 1704 έντασης 6,6Μ ─ 5 Ιουνίου 1722 έντασης 6,3Μ ─ 22 Φεβρουαρίου 1723 έντασης 7,0Μ ─ 12 Οκτωβρίου 6,8Μ ─ 23 Μαρτίου 1783 έντασης 7,0Μ ─ 7 Ιουνίου 1783 έντασης 7,0Μ ─ 1815 έντασης 6,3Μ ─ 17 Μαρτίου 1820 έντασης 6,3Μ ─ 19 Ιανουαρίου 1825 έντασης 6,7Μ ─ 28 Δεκεμβρίου 1869 έντασης 6,6Μ ─ 27 Νοεμβρίου 1914 έντασης 6,3Μ ─ 22 Απριλίου 1948 έντασης 6,5Μ ─ 30 Ιουνίου 1970 έντασης 4Μ ─ 19 Απριλίου 1971 έντασης 5,2Μ ─ 23 Μαρτίου 1983 έντασης 5,3Μ ─ 29 Νοεμβρίου 1994 έντασης 5,3Μ ─ 1 Δεκεμβρίου 1994 έντασης 5,2Μ ─ 14 Αυγούστου 2003 έντασης 6,4Μ Η παρακάτω εικόνα δείχνει το επίκεντρο του τελευταίου σεισμού που έπληξε τη Λευκάδα (14 Αυγούστου 2004) και τις περιοχές όπου εντοπίστηκαν ρήξη του εδάφους και φαινόμενα ρευστοποίησης, τα οποία αποτελούν το βασικό παράγοντα που συντέλεσε στην αστοχία μερικών λιμενικών έργων στο νησί της Λευκάδας:

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

139 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

140 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

ης

Όπως φαίνεται, οι επιπτώσεις των κατολισθήσεων και των καταπτώσεων ήταν μικρότερες στην περιοχή μελέτης (ανατολικό τμήμα) από ότι στο δυτικό τμήμα. Συγκεκριμένα, στην πόλη της Λευκάδας παρατηρήθηκαν οριζόντιες μετακινήσεις και στροφές κρηπιδότοιχων καθώς και βυθίσεις υλικού επίχωσης πίσω από τους κρηπιδότοιχους. Επίσης σημαντικές βλάβες υπέστη τόσο η πλωτή γέφυρα που συνδέει την Λευκάδα µε την Δυτική Στερεά Ελλάδα όσο και ο δίαυλος που οδηγεί στην πόλη της Λευκάδας όπου παρατηρήθηκαν δυναμικές διαφορικές καθιζήσεις. Στα λιμάνια του Νυδρίου και της Λυγιάς, παρατηρήθηκαν ρωγμές πίσω από τον κρηπιδότοιχο και παράλληλα προς αυτόν καθώς και διαφορικές καθιζήσεις. Ο βαθμός επιρροής των ρευστοποιημένων εδαφικών στρωμάτων στις βλάβες των λιμενικών έργων θα μπορούσε να αποσαφηνιστεί με τη διάνοιξη γεωτρήσεων και επί τόπου δοκιμών στις συγκεκριμένες περιοχές (Παπαθανασίου κ.α., 2004: 18001801). Γ4.5.9 Κλίμα

Τα χαρακτηριστικά του κλίματος της Λευκάδας είναι παρόμοια με αυτά που επικρατούν στις δυτικές ακτές της Ηπειρωτικής Ελλάδας και στα Ιόνια Νησιά. Συγκεκριμένα, χαρακτηρίζεται από σχετικά υψηλές βροχοπτώσεις, μέτριους ανέμους, υψηλές σχετικά θερμοκρασίες το καλοκαίρι και μεγάλο βαθμό ατμοσφαιρικής υγρασίας. Από περιοχή σε περιοχή μπορεί να παρουσιάσει

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Εικόνα 33: Ρήξη του εδάφους μετά από το σεισμό της 14 Αυγούστου 2003 Πηγή: Pavlides et al, 2004:3

141 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

σημαντικές διαφοροποιήσεις όσον αφορά το κλίμα, λόγω του έντονου ανάγλυφου και των πτυχωμένων ακτών της (Παπαθεοδώρου Φ. 1993:31).

Η υφιστάμενη κατάσταση του περιβάλλοντος της περιοχής μελέτης, όσον αφορά το φυσικό περιβάλλον δείχνει να υφίσταται πιέσεις. Παρουσιάζονται προβλήματα και εμφανίζονται ελλείψεις οι οποίες προβάλλουν και τις ανάγκες της παράκτιας ζώνης στον τομέα του Περιβάλλοντος, στο πλαίσιο της αειφόρου ανάπτυξης. Η μη ύπαρξη ολοκληρωμένου χωροταξικού σχεδιασμού και η επίλυση των προβλημάτων μέσω τομεακών πολιτικών, επιτείνει τις πιέσεις στο περιβάλλον της παράκτιας ζώνης και συντελεί στη συσσώρευση προβλημάτων, η εκ των υστέρων αντιμετώπιση των οποίων απαιτεί μεγάλο κόστος. Ειδικότερα, οι ανάγκες ορθολογικής και ολοκληρωμένης διαχείρισης του παράκτιου χώρου στην περιοχή μελέτης, πηγάζουν από την ύπαρξη οικολογικά ευαίσθητων περιοχών και από το γεγονός ότι το ελκυστικό φυσικό περιβάλλον αποτελεί παράγοντα ανάπτυξης του τουρισμού. Παρόλο που η περιοχή, στηριζόμενη στην προωθητική δύναμη του τουρισμού, κατέστη ένας διεθνώς αναγνωρίσιμος προορισμός, όντας υποχρεωμένη να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις του «μαζικού» τουρισμού, νοιώθει να περιορίζεται η δυναμική της για το μέλλον, ενώ ταυτόχρονα αρχίζει να υφίσταται τις συνέπειες και τις πιέσεις του «εντατικού» τύπου ανάπτυξης. Οι πιέσεις στον παράκτιο χώρο οφείλονται κυρίως στην τουριστική και οικιστική ανάπτυξη συγκεκριμένων οικιστικών κέντρων όπου δημιουργούνται αυξημένες απαιτήσεις στη διαχείριση αποβλήτων. Ακόμη, είναι προφανείς οι έντονες περιβαλλοντικές πιέσεις που ασκεί η κτηνοτροφική δραστηριότητα στα λιβαδικά οικοσυστήματα της Λευκάδας, καθώς και η ανεπάρκεια των διαθέσιμων βοσκοτόπων για το ζωικό κεφάλαιο της. Το πρόβλημα εντείνεται με την ανυπαρξία διαχειριστικών σχεδίων για τους βοσκοτόπους και έλλειψη χωροταξικής οργάνωσης και κτηνοτροφίας. Συγκεντρωτικά, οι περιβαλλοντικές πιέσεις που αντιμετωπίζει ο παράκτιος χώρος και οι υγρότοποι είναι οι εξής: 1. Ρύπανση των υδατικών αποδεκτών από φυτοφάρμακα – λιπάσματα και βιομηχανικά λύματα 2. Κυνήγι 3. Βόσκηση 4. Αμμοληψίες 5. Τουρισμός και η συγκέντρωση τουριστικών δραστηριοτήτων σε θύλακες θαλάσσιας και χερσαίας τουριστικής ανάπτυξης. Δεν υπάρχουν σημαντικές πηγές ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην περιοχή μελέτης με εξαίρεση ενδεχομένως των οχημάτων στην περιοχή του λιμανιού της Λευκάδας κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Η βασικότερη πηγή θορύβου στην

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Γ4.5.10 Περιβαλλοντικές Πιέσεις

142 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

περιοχή μελέτης προέρχεται από τα διάφορα κέντρα διασκέδασης που λειτουργούν στις τουριστικές περιοχές (Νυδρί, Λευκάδα) το καλοκαίρι. Η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος από τις πιέσεις των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων αφενός δημιουργεί ένα αναβαθμισμένο περιβάλλον για την επιχειρηματική δραστηριότητα και αφετέρου συμβάλλει στην βελτίωση της ποιότητας ζωής των μόνιμων κατοίκων και επισκεπτών.

Σύμφωνα με την Ιεράρχηση Οικιστικού Δικτύου του ΥΠΕΚΑ 25, η πόλη της Λευκάδας είναι κέντρο 2ου επιπέδου, ως πρωτεύουσα του Νομού Λευκάδας. Λόγω του νησιωτικού χαρακτήρα, τα αστικά κέντρα της περιοχής μελέτης και του νησιού γενικότερα έχουν μειωμένες αστικές λειτουργίες. Ο οικισμός της Λευκάδας μετά δυσκολίας λειτουργεί ως πρωτεύουσα του Νομού, θεωρείται ημιαστικό κέντρο και ελάχιστα διαφοροποιείται από τους υπόλοιπους οικισμούς του νησιού. Ο οικισμός του Νυδρίου αποτελεί οικισμό 4ου επιπέδου, αλλά εντοπίζονται πολλές ελλείψεις σε επίπεδο υπηρεσιών. Όσον αφορά τους υπόλοιπους οικισμούς της περιοχής μελέτης ανήκουν όλοι στο 5ο οικιστικό επίπεδο, στο οποίο περιλαμβάνονται οικισμοί μικρού πληθυσμιακού μεγέθους που έχουν ως κύρια χρήση κατοικία ή πιο σύνθετοι οικισμοί που εξυπηρετούν μικρό αριθμό γειτονικών οικισμών λόγω μιας λειτουργίας (π.χ. βρεφικού σταθμού). Λόγω των ελλείψεων σε αστικές λειτουργίες τα οικιστικά κέντρα της περιοχής μελέτης, εξαρτώνται από τα γειτνιάζοντα μεγαλύτερα αστικά κέντρα. Συγκεκριμένα, εξαρτήσεις υπάρχουν από τα Ιωάννινα και την Πάτρα, αλλά και από μικρότερα αστικά κέντρα όπως η Πρέβεζα, το Αγρίνιο κ.α., που ανήκουν στην ηπειρωτική Ελλάδα (βλέπε χάρτη Διάθρωσης Οικιστικού Δικτύου). Όσον αφορά την οικιστική δομή της πόλης της Λευκάδας, είναι κτισμένη σε ακρωτήρι της πεδιάδας της Λευκάδας, κοντά στη βόρεια έξοδο του πορθμού, που χωρίζει τη Στερεά Ελλάδα από το νησί και αναπτύσσεται σε χαμηλό υψόμετρο πάνω από τη στάθμη της θάλασσας, σε τοπίο με έντονες εναλλαγές κατάφυτων πεδιάδων και απότομων ορεινών όγκων. Η πόλη, γνωστή από ενετικά έγγραφα και ως Αμαξική, αναδυόταν από τα νερά της λιμνοθάλασσας. Η χαμηλή δόμηση, η πολυμορφία των μικρών όγκων και η πολυχρωμία των όψεων δημιούργησαν από την ίδρυσή της, στις αρχές του 14 ου αιώνα, μέχρι και σήμερα, μία πολύ ενδιαφέρουσα αρμονική οικιστική σύνθεση (Λαμπρινού, 2007:66). Η ανάπτυξη της πόλης δημιουργεί προβλήματα μιας και η ανοικοδόμηση της ξεκίνησε να γίνεται σε 25

Ιεράρχηση Οικιστικού Δικτύου (ΥΠΕΚΑ):  Κέντρα 1ου επιπέδου (Πρωτεύουσα Περιφέρειας)  Κέντρα 2ου επιπέδου (Πρωτεύουσα Νομού)  Κέντρα 3ου επιπέδου (Δυναμικά Κέντρα Νομού-Κωμοπόλεις) ου  Κέντρα 4 επιπέδου (Έδρες Δήμου & Κέντρα Ενισχυμένων Υποδομών)  Κέντρα 5ου επιπέδου ενισχυμένου (Απλά χωριά/οικισμοί)

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Γ4.6 Χωροταξική Οργάνωση & Γενικά Στοιχεία Οικιστικής Δομής

143 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Εικόνα 34: Η Πόλη της Λευκάδας Πηγή: http://www.vacationsingreece.gr/Ionian%20Islands/Lefkada/images.php?s=0, 12/06/11

Εύρεση

Εικόνας:

Η πλατεία, μαζί με το ναό του Αγίου Σπυρίδωνα και τον κύριο εμπορικό δρόμο, το παζάρι, είναι το κέντρο του οικισμού, που περικλείεται από ένα δρόμο σε σχήμα δαχτυλιδιού (Περιφερειακή Ενότητα Λευκάδας, 2011). Ο μοναδικός κεντρικός δρόμος, είναι αυτός που από τα χρόνια της τουρκοκρατίας (1479-1684)

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

μια περιοχή βαλτώδη και ελώδη, όπου ο διαχωρισμός μεταξύ θάλασσας και στεριάς είναι δυσδιάκριτος (Παπαδάτου-Γιαννοπούλου, 1999:53). Η πρωτεύουσα του Νομού (πλέον Περιφερειακής Ενότητας), αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα μεσαιωνικής πολεοδομίας. Η άποψη ότι η πόλη δημιουργήθηκε μετά το 1684 σε μία περιοχή ευτελών καλυβών από ξύλο, έχει επικρατήσει, δεδομένου ότι όλες οι ενετικές πηγές αναφέρονται, προ της χρονολογίας αυτής, σε οργανωμένη κατοίκηση στην ίδια θέση (Λαμπρινού, 2007: 68). Ουσιαστικά, η πόλη αναπτύχθηκε ακολουθώντας ένα συγκεκριμένο σχέδιο που εκφράζει το φεουδαρχικό τρόπο διοίκησης στα χρόνια της ενετοκρατίας, οπότε και διαμορφώθηκε ο βασικός πολεοδομικός της ιστός (Περιφερειακή Ενότητα Λευκάδας, 2001). Ο πολεοδομικός ιστός της πόλης της Λευκάδας δείχνει ότι υπήρχε ένα ελεγχόμενο σχέδιο που αντανακλά την μεσαιωνική αντίληψη της πόλης, όχι μόνο σαν οικιστικό, αλλά και σαν πολιτικοκοινωνικό κύτταρο (ΠαπαδάτουΓιαννοπούλου, 1999:54). Πυρήνα της σημερινής πόλης της Λευκάδας αποτέλεσε το προάστιο του βυζαντινού οχυρού της Αγίας Μαύρας, η ίδρυση του οποίου ανάγεται στον 14ο αιώνα μ.Χ. Η Λευκάδα είναι το μοναδικό από τα τέσσερα βυζαντινά προάστια της Αγίας Μαύρας, που έχει διατηρηθεί μέχρι τις μέρες μας (Λαμπρινού, 2007:67).

144 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

διατηρεί την ονομασία του και τη χρήση του «παζαριού». Ο κεντρικός αυτός δρόμος της πόλης την διατρέχει με κατεύθυνση βορρά –νότου (Λαμπρινού, 2007:66). Ένας δεύτερος δακτύλιος, παράλληλος με τον πρώτο, σχηματίζεται στη βόρεια πλευρά του οικισμού και περνώντας μπροστά από τις εκκλησίες της Παναγίας των Ξένων και των Αγίων Αναργύρων, εκβάλει στον κεντρικό δρόμο. Γύρω από τους παράλληλους αυτούς δακτυλίους, οι δρόμοι είναι διατεταγμένοι σαν ακτίνες που ξεκινούν από το κέντρο, θυμίζοντας «ψαροκόκαλο». Δρόμοι διαφορετικών κατευθύνσεων καταλήγουν σε πλατείες που η θέση τους ορίζεται σχεδόν πάντοτε από την ύπαρξη κάποιας εκκλησίας (Περιφερειακή Ενότητα Λευκάδας, 2011). Το πυκνό αυτό δίκτυο από στενούς δρόμους οδηγούν στην ανατολική και στη δυτική παραλία της πόλης (Λαμπρινού, 2007:66).

Μετά το σεισμό του 1948 αναπτύχθηκε στη νότια πλευρά του παλιού οικισμού ένα νέο τμήμα της πόλης, η Νεάπολη. Έτσι η έκταση της πρωτεύουσας του νησιού με τον καιρό διπλασιάστηκε και συνεχίζει να μεγαλώνει, αφού το σχέδιο πόλεως του Δήμου Λευκάδας έχει επεκταθεί ακόμα περισσότερο (Περιφερειακή Ενότητα Λευκάδας, 2011). Αξιόλογα αρχιτεκτονικά μέτωπα με παλαιά διώροφα κτίρια συναντά κανείς ακόμα και σήμερα στις παλαιές γειτονιές της πόλης, «στου Πουλιού» δυτικά και «στης Αγίας Κάρας» ανατολικά. Τα λιτά νεοκλασικά μορφολογικά χαρακτηριστικά του έχουν προσαρμοστεί στις ανάγκες της μοναδικής αντισεισμικής αρχιτεκτονικής της πόλης. Πρόκειται για ένα ιδιοφυές σύστημα μικτής δόμησης με λίθους στο ισόγειο και ξύλο στους ορόφους, που δοκιμάστηκε στην πράξη κατά τον ισχυρό σεισμό του 1825 και κωδικοποιήθηκε σε οικοδομική νομοθεσία επί Αγγλοκρατίας

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Εικόνα 35: Ο πολεοδομικός ιστός της Πόλης της Λευκάδας Πηγή: Google Maps

145 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

(1810-1864). Χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιας κατασκευής είναι τα κτίρια του παλαιού Δημαρχείου (παλαιότερα Δικαστηρίου) (Λαμπρινού, 2007:66).

Εύρεση

Εικόνας:

Αξίζει να αναφερθεί, ότι η πόλη της Λευκάδας έχει υποστεί πολλές καταστροφές που οφείλονται και σε φυσικούς και σε ανθρωπογενείς παράγοντες. Παρόλα αυτά, διατηρεί την ιστορικότητα της, που αποτυπώνεται στην πολεοδομική συγκρότηση της και στη μορφολογική εξέλιξη των επιμέρους αρχιτεκτονημάτων της (Λαμπρινού, 2007:68). Όσον αφορά τους υπόλοιπους οικισμούς της περιοχής μελέτης, σύμφωνα με την επιτόπια έρευνα που διεξήχθη, κάποιοι παράκτιοι οικισμοί, όπως η Λυγιά, η Νικιάνα και το Περιγιάλι κατοικήθηκαν μόλις την δεκαετία του ’60, καθώς οι ντόπιοι μέχρι τότε κατοικούσαν στους εσωτερικούς ορεινούς οικισμούς των ίδιων δημοτικών διαμερισμάτων, όπως η Κατούνα, ο Αλέξανδρος και τα Πλατύστομα. Στην ίδια κατηγορία παράκτιων οικισμών ανήκει και ο οικισμός Επίσκοπος που κατοικήθηκε κατά τη δεκαετία του ’80. Παρατηρείται, γενικότερα, ότι η πλειοψηφία των οικισμών αναπτύσσεται γύρω από ένα πολιτιστικό στοιχείο - σύμβολο, όπως μία εκκλησία, μία πλατεία, μία βρύση κ.α. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο παράκτιος οικισμός Γένι, όπου ο πολεοδομικός ιστός αναπτύσσεται γύρω από τη βρύση του χωριού. Αξίζει αναφοράς ότι, οι περισσότεροι, αν όχι όλοι οι ορεινοί οικισμοί της περιοχής μελέτης και του νησιού γενικότερα αναπτύχθηκαν και διαρθρώθηκαν κατά τέτοιο τρόπο ώστε να μην είναι ορατοί από την θάλασσα. Η επιλογή αυτή θέσης οφείλεται στην αμυντική στάση που κρατούσαν οι κάτοικοι

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Εικόνα 36: Άποψη Σπιτιού στη Χώρα της Λευκάδας Πηγή: http://www.vacationsingreece.gr/Ionian%20Islands/Lefkada/images.php?s=2, 12/06/11

146 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

έναντι των πειρατών που κυριαρχούσαν στην εγγύς θαλάσσια περιοχή κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας στο νησί (1479-1684). Γ4.7 Χρήσεις Γης

Στην παράγραφο αυτή θα μελετηθούν: 1. Η κατανομή των εκτάσεων στις βασικές κατηγορίες κάλυψης γης και οι μεταβολές των καλύψεων γης κατά το διάστημα 1987-2007, σύμφωνα με την πανελλαδική χαρτογράφηση των καλύψεων γης και των αλλαγών τους κατά την περίοδο 1987-2007 που εκπονήθηκε από την WWF Ελλάς και το Εργαστήριο Δασικής Διαχειριστικής και Τηλεπισκόπησης της Σχολής Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος ΑΠΘ (2011), συμπληρωματικά με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ (2001) και του Corine Land Cover 2000. Ιδιαίτερη σημασία έχει η μελέτη της μεταβολής των χρήσεων γης, προκειμένου να διεξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα για την εξάπλωση της οικιστικής ανάπτυξης, τη μεταβολή της γεωργικής γης και των δασικών εκτάσεων, έτσι ώστε να διαφανούν οι τάσεις αλλαγής χρήσεων στην περιοχή μελέτης και κατ επέκταση οι τάσεις ανάπτυξης των δραστηριοτήτων και να εντοπιστούν ευκολότερα οι συγκρούσεις χρήσεων γης.

2. Οι υφιστάμενες χρήσεις γης στην παράκτια ζώνη της περιοχής μελέτης, οι οποίες καταγράφηκαν μετά από επιτόπια έρευνα στην περιοχή.

3. Οι συγκρούσεις χρήσεων γης που εντοπίστηκαν.

Η πανελλαδική χαρτογράφηση των καλύψεων γης που πραγματοποιήθηκε από το ΑΠΘ και τη WWF Ελλάς είχε βασικό σκοπό την ανίχνευση και χαρτογράφηση των αλλαγών κάλυψης γης σε εθνικό επίπεδο και όχι την χαρτογράφηση του δάσους με νομικούς όρους. Στηρίχθηκε σε δορυφορικές εικόνες LANDSAT για τις χρονολογίες 1987 και 2007, επί των οποίων εφαρμόστηκε μία αντικειμενοστραφής μέθοδος26 αναγνώρισης και ταξινόμησης βασικών τύπων κάλυψης γης για τη διάκριση της βλάστησης. Οι δορυφορικές εικόνες που χρησιμοποιήθηκαν για την εν λόγω χαρτογράφηση έχουν χωρική ανάλυση 30 μέτρων, γεγονός που σημαίνει ότι εφαρμόζοντας τη διαδικασία ταξινόμησης που αναπτύχθηκε, ταυτοποιήθηκαν και χαρακτηρίστηκαν επιφάνειες έκτασης 1 στρέμματος (περίπου) και πάνω. Τα χαρτογραφικά και δορυφορικά δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν για την ολοκλήρωση του έργου αντιστοιχούν σε κλίμακα χαρτογράφησης 1:50000 περίπου.

26

Το βασικό πλεονέκτημα της μεθόδου έγκειται στην ανάπτυξη ενός αντικειμενοστραφούς μοντέλου ταξινόμησης που επιτρέπει την αυτοματοποιημένη ταξινόμηση εικόνων τόσο διαχρονικά όσο και σε διαφορετικές περιοχές έρευνας. Η ταξινόμηση των καλύψεων γης σε 9 κατηγορίες, βασίστηκε στην επεξεργασία της φασματικής πληροφορίας των δορυφορικών δεδομένων και σε δειγματοληπτικές επίγειες επιβεβαιώσεις (αυτοψίες) που πραγματοποιήθηκαν.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Καλύψεις Γης και Μεταβολές Καλύψεων γης 1987-2007

Παρακάτω αναφέρονται οι βασικές αδυναμίες κατά τη διαδικασία χαρτογράφησης:  Η διαφορετική ποιότητα των εικόνων μεταξύ τους ή/και κάποιες αλλοιώσεις που δεν κατέστη δυνατό να εξαλειφτούν, είναι πιθανό να επηρέασαν ως ένα βαθμό τον χαρακτηρισμό των καλύψεων γης από περιοχή σε περιοχή. Με άλλα λόγια, εάν σε μια περιοχή Α π.χ. ένας θαμνότοπος είχε κόκκινο χρώμα σε ένα συνδυασμό διαύλων της δορυφορικής εικόνας και σε μία περιοχή Β που η αντίστοιχη εικόνα είναι λιγότερο καλής ποιότητας ο χρωματισμός του θαμνότοπου ήταν διαφορετικός (άρα και η φασματική απόκριση) αποδόθηκε άλλη κατηγορία κάλυψης γης στην ταξινόμηση.  Οι γεωργικές εκτάσεις, ήταν οι πρώτες που διακρίθηκαν από τις υπόλοιπες κατηγορίες με τη χρήση του CORINE (1990 και 2000) και εξαρτώνται από την ακρίβειά του.  Η κατηγορία «υγρότοποι» του CORINE χρησιμοποιήθηκε συμπληρωματικά για τον καθορισμό της κατηγορίας «Υδάτινες επιφάνειες».  Στο CORINE επίσης στηρίχθηκε η αναπλήρωση δεδομένων που έλειπαν, π.χ. εξαιτίας νεφοκάλυψης.  Οι γεωργικές εκτάσεις που περιβάλλονται από δέντρα παρατηρήθηκε σε κάποιες περιπτώσεις ότι κατηγοριοποιήθηκαν αυτόματα από το μοντέλο ταξινόμησης στα Πλατύφυλλα. Το ίδιο συνέβη και σε περιπτώσεις προαστίων πόλεων ή μικρών οικισμών με έντονη παρουσία πρασίνου (πάρκων, κήπων κλπ) και αραιή δόμηση.  Σε κάθε περίπτωση, όπου πραγματοποιήθηκαν επίγειες παρατηρήσεις, τα αποτελέσματα διασταυρώθηκαν με αυτά του αυτόματου μοντέλου ταξινόμησης και η χαρτογράφηση θεωρείται ακριβέστερη. Κάτι τέτοιο όμως δεν κατέστη δυνατό για το σύνολο της χώρας. Οι κατηγορίες κάλυψης γης που προέκυψαν από την χαρτογράφηση είναι οι εξής: 1. Δάσος Κωνοφόρων: πυκνή βλάστηση κωνοφόρων ειδών 2. Δάσος Πλατύφυλλων: πυκνή βλάστηση (αείφυλλων και φυλλοβόλων) πλατύφυλλων ειδών 3. Θαμνώνας αείφυλλων/πλατύφυλλων-μεταβατική δασώδης περιοχή: μακκία βλάστηση (σε κάποιες περιπτώσεις αρκετά πυκνή) 4. Θαμνότοπος: θάμνοι και φρύγανα, συχνά υποβαθμισμένα από βόσκηση 5. Έκταση χαμηλής βλάστησης: αραιή χορτολιβαδική βλάστηση (οι λεγόμενες δασικές εκτάσεις) 6. Γεωργική έκταση: αγροτική γη σύμφωνα με τα CORINE LAND COVER 1990 & 2000 7. Λοιπές καλύψεις: οικισμοί, βραχώδεις εξάρσεις, λατομεία, εκτάσεις καλυμμένες από χιόνι 8. Καμένη έκταση: πρόσφατα καμένη γη

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

147 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

148 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

9. Υδάτινη επιφάνεια: λίμνες, υδατοδεξαμενές, ταμιευτήρες νερού Για τις ανάγκες της παρούσας εργασίας έγινε σύμπτυξη των παραπάνω κατηγοριών. Συγκεκριμένα, οι τρεις πρώτες κατηγορίες (δάσος κωνοφόρων, δάσος πλατύφυλλων και θαμνώνας αείφυλλων/ πλατύφυλλων) που αφορούν στη δασοκάλυψη και παρουσιάζουν και οι τρεις διαχρονική αύξηση συμπτύχθηκαν σε μία κατηγορία που ονομάστηκε «Δάση». Οι επόμενες δύο κατηγορίες, «Θαμνότοποι» και «Έκταση χαμηλής βλάστησης» που αφορούν και οι δύο σε εκτάσεις χαμηλής βλάστησης υποβαθμισμένες συχνά από βόσκηση, εντοπίζονται συνήθως και οι δύο σε περιοχές με κλίση μακριά από οικισμούς και παρουσιάζουν διαχρονική μείωση εξίσου συμπτύχθηκαν σε μία κατηγορία που ονομάστηκε «Έκταση χαμηλής βλάστησης». Τέλος, δεν χρησιμοποιήθηκε η κατηγορία «καμένες εκτάσεις», εφόσον δεν εντοπίστηκαν στην περιοχή μελέτης εκτάσεις που εντάσσονται σε αυτή την κατηγορία. Όπως προαναφέρθηκε, η εν λόγω χαρτογράφηση συμβαδίζει με τα στοιχεία του CORINE LAND COVER 1990 & 2000, εφόσον χρησιμοποιεί κάποια στοιχεία του συμπληρωματικά. Παρόλα αυτά, θεωρείται ακριβέστερη αυτού, εφόσον πραγματοποιήθηκαν επίγειες παρατηρήσεις και εφαρμόστηκε φασματική επεξεργασία δορυφορικών δεδομένων. Πρέπει να σημειωθεί ότι στην παρούσα εργασία χρησιμοποιήθηκαν συμπληρωματικά τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ (2001) για την περαιτέρω ανάλυση και επεξήγηση των καλύψεων γης 2007 που αναφέρονται στη σημερινή υφιστάμενη κατάσταση. Σε γενικές γραμμές τα πορίσματα που προκύπτουν από την παραπάνω χαρτογράφηση για το 2007 συμφωνούν με εκείνα της ΕΛΣΤΑΤ (2001), παρόλο που η ταξινόμηση των κατηγοριών είναι διαφορετική. Παρακάτω παρουσιάζονται τα στατιστικά στοιχεία που προέκυψαν από την επεξεργασία των γεωγραφικών δεδομένων που πραγματοποιήθηκε σε περιβάλλον λογισμικού ArcGis: Πίνακας 22: Καλύψεις Γης και Μεταβολές τους κατά το διάστημα 1987-2007 Πηγή: WWF Ελλάς & Εργαστήριο Δασικής Διαχειριστικής και Τηλεπισκόπησης Σχολής Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος ΑΠΘ, 2011

Καλύψεις Γης και Μεταβολές τους κατά το διάστημα 1987-2007

Δάση Έκταση χαμηλής βλάστησης (αραιή χορτολιβαδική, θάμνοι, φρύγανα) Γεωργική Έκταση Λοιπές Καλύψεις (οικισμοί, βραχώδεις εξάρσεις) Υδάτινες Επιφάνειες

Καλύψεις Γης 1987 (έκταση σε στρέμματα)

Ποσοστό επί της συνολικής έκτασης 1987

Καλύψεις Γης 2007 (έκταση σε στρέμματα)

Ποσοστό επί της συνολικής έκτασης 2007

9025,11 46813,07

9,28% 48,11%

9314,98 31311,14

9,57% 32,18%

3,21% -33,11%

39453,57 1477,82

40,55% 1,52%

54507,46 1714,41

56,02% 1,76%

38,16% 16,01%

530,43

0,55%

455,46

0,47%

-14,13%

Ποσοστιαία μεταβολή 1987-2007 Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Κατηγορίες Κάλυψης Γης

149 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης Σύνολο έκτασης Περιοχής Μελέτης

97300

100%

97300

100%

Καλύψεις Γης Περιοχής Μελέτης 1987 Δάση

0,5% 1% 9%

Έκταση χαμηλής βλάστησης (αραιή χορτολιβαδική, θάμνοι, φρύγανα)

41%

Γεωργική Έκταση 48% Λοιπές Καλύψεις (οικισμοί, βραχώδεις εξάρσεις) Υδάτινες Επιφάνειες

Διάγραμμα 16: Καλύψεις Γης Περιοχής Μελέτης 2007 Πηγή: WWF Ελλάς & Εργαστήριο Δασικής Διαχειριστικής και Τηλεπισκόπησης Σχολής Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος ΑΠΘ, 2011

Καλύψεις Γης Περιοχής Μελέτης 2007 Δάση 2%

0,4% Έκταση χαμηλής βλάστησης (αραιή χορτολιβαδική, θάμνοι, φρύγανα)

10%

32%

Γεωργική Έκταση

Λοιπές Καλύψεις (οικισμοί, βραχώδεις εξάρσεις) Υδάτινες Επιφάνειες

Διάγραμμα 17: Καλύψεις Γης Περιοχής Μελέτης 2007

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

56%

150 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης Πηγή: WWF Ελλάς & Εργαστήριο Δασικής Διαχειριστικής και Τηλεπισκόπησης Σχολής Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος ΑΠΘ, 2011

Σύγκριση των καλύψεων γης 1987-2007 60000,00 50000,00

40000,00 30000,00 20000,00 10000,00 0,00

Καλύψεις Γης 1987 (έκταση σε στρέμματα)

Καλύψεις Γης 2007 (έκταση σε στρέμματα)

Παρατηρείται ότι η γεωργική έκταση, η οποία καταλαμβάνει το 2007 το μεγαλύτερο ποσοστό της περιοχής μελέτης (56%), σημειώνει τη μεγαλύτερη διαχρονική αύξηση της τάξης 38% κατά το διάστημα 1987-2007. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ (2001), το ποσοστό της γεωργικής έκτασης της περιοχής μελέτης είναι αντίστοιχο του ποσοστού του Νομού, μικρότερο της Περιφέρειας και μεγαλύτερο της Χώρας. Αναλυτικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ (2001), η γεωργική έκταση αποτελείται από μόνιμες καλλιέργειες που ανέρχονται σε 26% της συνολικής έκτασης της περιοχής μελέτης (46% του συνόλου της γεωργικής γης) και περιλαμβάνουν κατά βάση ελαιώνες, ποσοστό πολύ μεγαλύτερο από το αντίστοιχα των υπερκείμενων διοικητικών διαιρέσεων. Οι ελαιώνες αυτοί (εντοπίζονται χωρικά στον κάμπο Λευκάδας-Καλλιγονίου, στον κάμπο Νυδρίου, στον κάμπο Καριωτών-Λυγιάς, στην περιοχή Επισκόπου – Νικιάνας κλπ., ενώ σε πολλές περιπτώσεις βρίσκονται εντός της κρίσιμης και δυναμικής παράκτιας ζώνης) μαζί με μια μικρή έκταση οπωροφόρων δέντρων που εντοπίζεται χωρικά στην ευρύτερη περιοχή του κάμπου του Νυδρίου, αποτελούν περιοχές με δυνατότητες υψηλής παραγωγικότητας, όπως ορίζεται από τα ΓΠΣ Λευκάδας και Νυδρίου και το ΠΠΧΣΑΑ Ιονίων Νήσων. Οι περιοχές αυτές σημειώνονται με συμπληρωματικό Layer του Corine Land Cover 2000 στο χάρτη των υφιστάμενων χρήσεων γης.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Διάγραμμα 18: Σύγκριση των καλύψεων γης 1987-2007 Πηγή: WWF Ελλάς & Εργαστήριο Δασικής Διαχειριστικής και Τηλεπισκόπησης Σχολής Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος ΑΠΘ, 2011

Μέσω επιτόπιας έρευνας γίνεται σαφές ότι η αύξηση της γεωργικής γης οφείλεται κυρίως στην αύξηση των ετερογενών γεωργικών περιοχών που περιλαμβάνουν κατά βάση εγκαταλελειμμένες εκτάσεις ελαιώνων με σημαντικές εκτάσεις φυσικής βλάστησης. Οι εν λόγω εκτάσεις αυξήθηκαν κατά την πρώτη δεκαετία (1987-1997) σε βάρος των εκτάσεων χαμηλής βλάστησης (δασικές εκτάσεις, θάμνοι και φρύγανα) με σκοπό να καλλιεργηθούν, αλλά στη συνέχεια εγκαταλείφθηκαν, ακολουθώντας την τάση της σταδιακής εγκατάλειψης – αλλαγής χρήσης προς όφελος της τουριστικής ανάπτυξης. Με άλλα λόγια, το μέγεθος της αγροτικής εκμετάλλευσης είναι μικρό, με μεγάλο αριθμό δηλωθέντων μικρών σε έκταση αγροτεμαχίων ανά ιδιοκτησία (μεγάλη κατάτμηση) και αρκετά διασπαρμένα, με αποτέλεσμα η οργάνωση της αγροτικής παραγωγής να εμφανίζεται ελλιπής. Το γεγονός αυτό εξηγεί την αντίφαση μεταξύ της διαχρονικής αύξησης της γεωργικής γης, που δίνει μια παραπλανητική εικόνα αγροτικής ανάπτυξης, και της διαχρονικής συρρίκνωσης του πρωτογενούς τομέα. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ (2001), οι ετερογενείς αγροτικές περιοχές αποτελούν το μισό περίπου της έκτασης της γεωργικής γης (44%) και το 25% της έκτασης της περιοχής μελέτης. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ (2001), η κτηνοτροφική γη, που εντάσσεται στην ευρύτερη κατηγορία των γεωργικών περιοχών, αποτελείται από χερσολίβαδα και θαμνώδεις εκτάσεις και εντοπίζονται σε πολύ μικρό ποσοστό μόλις 6%, ενώ χωρικά εντοπίζονται στο νότιο τμήμα της περιοχής μελέτης, κοντά στον οικισμό Ράχη (ευρύτερη παράκτια ζώνη), στους θαμνότοπους και τα φρύγανα πλησίον των λιμνοθαλασσών, καθώς και στην ευρύτερη περιοχή του όρους Σκάρος. Η έκταση που καταλαμβάνουν οι βοσκότοποι (οι περισσότεροι ιδιωτικοί) στην περιοχή μελέτης είναι αρκετά μικρότερη σε σχέση με εκείνη που καταλαμβάνουν στις υπερκείμενες διοικητικές διαιρέσεις. Αυτό συμβαίνει επειδή η κτηνοτροφία δεν αποτελεί σημαντικό οικονομικό πόρο στην περιοχή μελέτης, όπως και στο σύνολο του Νομού και στα περισσότερα Ιόνια νησιά, εξ αιτίας κυρίως των μικρών οικογενειακών μονάδων που λειτουργούν συμπληρωματικά με τη γεωργία. Σύμφωνα με το ΠΠΧΣΑΑ ΠΙΝ (2004:3), οργανωμένες κτηνοτροφικές μονάδες λειτουργούν ενδοπεριφερειακά μόνο στο Νομό Ζακύνθου σε όλο σχεδόν το βορειοδυτικό τμήμα του νησιού, όπου λειτουργούν κυρίως μονάδες βοοειδών. Μέσω επιτόπιας έρευνας διαπιστώνεται αλλαγή γεωργικής γης σε εκτός σχεδίου δομημένη έκταση προσανατολισμένη προς τουριστική και παραθεριστική δραστηριότητα. Η τάση αυτή εντοπίζεται χωρικά κυρίως στον περιαστικό χώρο του ημιαστικού κέντρου της Λευκάδας και του Νυδρίου που καταλαμβάνεται από ελαιώνες, στην περιοχή των οικισμών Επίσκοπος, Νικιάνα, Περιγιάλι (κρίσιμηδυναμική παράκτια ζώνη) και στο Φρύνι (ευρύτερη παράκτια ζώνη). Διαχρονική αύξηση σημειώνεται και στην κατηγορία των λοιπών καλύψεων που περιλαμβάνει οικισμούς, βραχώδεις εξάρσεις, λατομεία και εκτάσεις καλυμμένες από χιόνι. Στην περίπτωση της περιοχής μελέτης η μεταβολή αφορά τη

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

151 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

δομημένη επιφάνεια, η οποία καταλαμβάνει μόλις το 1,76% της συνολικής έκτασης, αυξάνεται κατά 16% κατά την τελευταία εικοσαετία και εντοπίζεται χωρικά στην επέκταση του οικισμού της πόλης της Λευκάδας, στην ανάπτυξη του οικισμού του Νυδρίου και σε όλους τους παραλιακούς οικισμούς κατά μήκος της υπόλοιπης κρίσιμης και δυναμικής παράκτιας ζώνης. Πρέπει να σημειωθεί ότι στην χαρτογράφηση δεν έχουν καταγραφεί όλες οι περιοχές δόμησης (οικισμοί) που ανήκουν στην περιοχή μελέτης, λόγω των αδυναμιών που αναφέρθηκαν παραπάνω. Για το λόγο αυτό δημιουργήθηκε συμπληρωματικό επίπεδο πληροφορίας για την απεικόνιση της συνολικής σημερινής δομημένης έκτασης, που σχεδιάστηκε με βάση τη δορυφορική εικόνα του «Κτηματολογίου Α.Ε.». Γενικότερα, στην περιοχή μελέτης παρατηρείται μια επέκταση των οικισμών και των κοινοτικών βοσκοτόπων, σε βάρος των δασικών εκτάσεων, γεγονός που υποδηλώνει σύγκρουση χρήσεων γης μεταξύ φυσικών και ανθρωπογενών δραστηριοτήτων. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται από τη διαχρονική μείωση (περίπου 33%) που παρατηρείται στην κατηγορία έκταση χαμηλής βλάστησης που αφορά τις δασικές εκτάσεις (χορτολιβαδικές εκτάσεις, θάμνοι και φρύγανα), οι οποίες καταλαμβάνουν το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό της συνολικής έκτασης (περίπου 32%) το 2007. Οι συγκεκριμένες εκτάσεις εντοπίζονται κυρίως σε περιοχές με έντονη κλίση και σε σχετικά μεγάλες αποστάσεις από τους οικισμούς. Τα Δάση καταλαμβάνουν μόλις το 9,6% του συνόλου της έκτασης κατά το 2007, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι η δασοκάλυψη είναι μικρή στην περιοχή μελέτης. Αξιοσημείωτο είναι ότι η κατηγορία αυτή παρουσιάζει μικρή αύξηση (περίπου 3%) κατά την τελευταία εικοσαετία. Σύμφωνα με το ΠΠΧΣΑΑ ΠΙΝ (2004:3), ενδοπεριφερειακά, ο Νομός Λευκάδας και ο Νομός Ζακύνθου έχουν υψηλότερο ποσοστό δασικής κάλυψης σε σχέση με την Κεφαλονιά και την Κέρκυρα, λόγω του μεγάλου ποσοστού ορεινών εκτάσεων που διαθέτουν (βλέπε χάρτες Χρήσεων Γης & Καλύψεων Γης 1987). Σημαντική είναι και η μείωση της έκτασης των υδάτινων επιφανειών (περίπου 14%) που περιλαμβάνουν λίμνες, υδατοδεξαμενές και ταμιευτήρες νερού. Στην περίπτωση της περιοχής μελέτης η κατηγορία αυτή αφορά στην εναπομείνουσα υδάτινη επιφάνεια στις πρώην αλυκές της πόλης, τις αλυκές Αλεξάνδρου και τους παραθαλάσσιους βάλτους πλησίον της βόρειας λιμνοθάλασσας, ενώ η μείωση οφείλεται στην χωροθέτηση ΧΑΔΑ, ΒΙΟΚΑ στη θέση που βρίσκονταν παλαιότερα οι αλυκές της πόλης. Σημειώνεται ότι η περιοχή μελέτης εμφανίζει μεγαλύτερο ποσοστό υδάτινων εκτάσεων σε σχέση με το Νομό και την Περιφέρεια, το οποίο συγκεντρώνεται στις εσωτερικές υγρές ζώνες και στις παραθαλάσσιες υγρές ζώνες (δεν υπάρχουν εκτάσεις χερσαίων υδάτων στην περιοχή μελέτης). Αυτό συμβαίνει επειδή στην περιοχή μελέτης λειτουργούν εκτατικά ιχθυοτροφεία μικρής παραγωγικότητας στις λιμνοθάλασσες που βρίσκονται στο βόρειο τμήμα της και περιμετρικά της πόλης της Λευκάδας. Αξίζει να αναφερθεί ότι ο Νομός Λευκάδας μαζί με το Νομό Κεφαλληνίας, όπου λειτουργούν

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

152 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

153 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

οι περισσότερες σε αριθμό και δυναμικότητα ιχθυοτροφικές μονάδες και ιχθυογεννητικοί σταθμοί της Περιφέρειας, αποτελούν τους μοναδικούς Νομούς της Περιφέρειας, όπου αναπτύσσεται η αλιεία (ΠΠΧΣΑΑ ΠΙΝ 2004:4). Καταγεγραμμένες υφιστάμενες χρήσεις γης

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Όπως προαναφέρθηκε, κρίθηκε αναγκαίο, να γίνει μια καταγραφή σημειακών χρήσεων γης και δραστηριοτήτων, προκειμένου να καλυφθούν κάποιες από τις αδυναμίες της παραπάνω χαρτογράφησης και να αποδοθεί μια αναλυτικότερη εικόνα της περιοχής μελέτης. Η καταγραφή αυτή συμβάλλει επίσης στον εντοπισμό πιθανών πηγών επιβάρυνσης του παράκτιου περιβάλλοντος, μονάδων όχλησης και συγκρούσεων χρήσεων γης. Για τις ανάγκες της καταγραφής αυτής, δημιουργήθηκε μια κατηγοριοποίηση των χρήσεων γης που συναντώνται στην παράκτια ζώνη, από την οποία προέκυψαν οι εξής κατηγορίες χρήσεων γης (βλέπε χάρτη Χρήσεων Γης): 1. Μη οργανωμένες παραλίες: Στην κατηγορία αυτή ανήκουν παραλίες που είναι ελεύθερες για το κοινό και βρίσκονται διάσπαρτες κατά μήκος των ανατολικών ακτών, ενώ αποτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό των παραλιών (18 από τις 28) της περιοχής μελέτης.

2. Οργανωμένες παραλίες: Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται η οργανωμένη (ελεύθερη) πλαζ του Μικρού Γιαλού, οι 3 οργανωμένες παραλίες από ξενοδοχεία στο Νυδρί (κατάλληλη για θαλάσσια σπορ), η οργανωμένη παραλία από το ξενοδοχείο Μαδουρή στο Περιγιάλι, η πλαζ στην περιοχή Πασά λίγο πάνω από το Περιγιάλι, η πλαζ που βρίσκεται στα όρια Περιγιαλίου-Νικιάνας και οργανώνεται από την ξενοδοχειακή μονάδα Πόρτο Γαλήνη, η πλαζ στη Νικιάνα, η πλαζ στον Επίσκοπο και η πλαζ στην περιοχή Μύλοι βόρεια του οικισμού της Λευκάδας, η οποία είναι κατάλληλη για kite surf και wind surf. Οι οργανωμένες παραλίες είναι στο σύνολο τους 10 και συγκεντρώνονται χωρικά στο παράκτιο μέτωπο μεταξύ Νυδριού και Λυγιάς, όπου εντοπίζονται και οι περισσότερες ξενοδοχειακές μονάδες, οι οποίες οργανώνουν τις εν λόγω παραλίες.

154 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Εικόνα 38: Οργανωμένη Παραλία στο Μικρό Γιαλό

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Εικόνα 37: Οργανωμένη Παραλία στο Νυδρί

155 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Εικόνα 39: Kite surf στην παραλία Μύλοι βόρεια της πόλης της Λευκάδας

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

3. Τουριστικές εγκαταστάσεις: Στην κατηγορία αυτή ανήκουν τα πέντε Camping που απαντώνται στην περιοχή μελέτης. Συγκεκριμένα, εντοπίζονται: ένα στο Μικρό Γιαλό, δύο στον Όρμο Δεσίμι, ένα στον Επίσκοπο και ένα στους Καριώτες. Επιπλέον, στις τουριστικές εγκαταστάσεις εντάσσονται το τουριστικό περίπτερο επί της αμμουδιάς Κάστρο στο βόρειο τμήμα του οικισμού της Λευκάδας που ανήκει στον ΕΟΤ, το κιόσκι-ταβέρνα που βρίσκεται στην παραλία της Γύρας, το κέντρο αναψυχής και ενοικίασης εξοπλισμού για kite surf στην παραλία Μύλοι.

4. Λιμάνια-Μαρίνες. Στην παράκτια ζώνη συναντώνται πέντε λιμένες (Λευκάδας, Λυγιάς, Νικιάνας, Νυδριού, Βλυχού, Μικρού Γιαλού) και η μαρίνα Λευκάδας που βρίσκεται νοτιοανατολικά του οικισμού της Λευκάδας.

5. ΧΑΔΑ: Στην περιοχή μελέτης απαντώνται τρεις ΧΑΔΑ, ένας νοτιονατολικά του οικισμού της Λευκάδας σε άμεση εγγύτητα με το Βιολογικό Καθαρισμό και δύο στην ευρύτερη περιοχή του ελαιώνα Νυδριού στην περιοχή Παλαιοκατούνα.

156 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

6. Βιοτεχνικές Μονάδες: Συνολικά καταγράφηκαν 11 βιοτεχνικές μονάδες με μεγαλύτερη συγκέντρωση στην περιοχή από το Νυδρί μέχρι το Βλυχό. Οι βιοτεχνικές μονάδες αφορούν ένα ελαιοτριβείο στην ευρύτερη περιοχή του Νυδριού-Νεοχωρίου, δύο καρνάγια στην περιοχή του Βλυχού και ένα στην περιοχή του Στενού, τέσσερεις μονάδες επεξεργασίας και τυποποίησης κρέατος (δύο στο Νυδρί και δύο στην εκτός σχεδίου περιοχή νοτιοανατολικά της πόλης της Λευκάδας) και 2 οινοποιεία (ένα στην περιοχή των Καριωτών και ένα στην περιοχή Κάστρο βόρεια της πόλης σε εγγύτητα με τις λιμνοθάλασσες και τη βόρεια κρίσιμη παράκτια ζώνη). Πρέπει να σημειωθεί ότι 5 από τις 11 βιοτεχνικές μονάδες (τρία καρνάγια, το ελαιοτριβείο, και μια μονάδα τυποποίησης κρεάτων) βρίσκονται εντός της γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας.

7. Άτυπη ΒΙΠΕ: Στην εκτός σχεδίου περιοχή νότια της πόλης της Λευκάδας και πλησίον του Βιολογικού Καθαρισμού, όπου έχει προταθεί η χωροθέτηση Βιοτεχνικού Πάρκου, εντοπίζεται συγκέντρωση 8 μεταποιητικών μονάδων που λειτουργούν ως άτυπη ΒΙΠΕ, χωρίς να έχει προκύψει σχεδιασμός προηγουμένως. Οι μεταποιητικές αυτές μονάδες αφορούν 3 μονάδες επεξεργασίας και τυποποίησης κρέατος και 5 μονάδες έτοιμου σκυροδέματος.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Εικόνα 40: ΧΑΔΑ νοτιανατολικά της πόλης της Λευκάδας δίπλα στην κρίσιμη παράκτια ζώνη Πηγή: Google Maps

157 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Εικόνα 41: Το οινοποιείο στην περιοχή του Κάστρου βόρεια της πόλης της Λευκάδας που βρίσκεται εντός της κρίσιμης παράκτιας ζώνης

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

8. Βιολογικός Καθαρισμός: Υπάρχει μόνο ένας στην περιοχή μελέτης και βρίσκεται δίπλα στην άτυπη ΒΙΠΕ και το ΧΑΔΑ, εντός της κρίσιμης και δυναμικής ζώνης.

9. Υδατοκαλλιέργειες: Στην κατηγορία αυτή ανήκουν τα εκτατικά ιχθυοτροφεία μικρής παραγωγικότητας στις λιμνοθάλασσες που βρίσκονται στο βόρειο τμήμα της και περιμετρικά της πόλης της Λευκάδας.

10. Περιοχές Βόσκησης: Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται διάσπαρτες σημειακές περιοχές που αφορούν βοσκότοπους πολύ μικρής έκτασης που απαντώνται τόσο σε εντός δασικών εκτάσεων όσο και στη γεωργική γη και πλησίον των λιμνοθαλασσών. Πρέπει να αναφερθεί ότι εντοπίζεται διάσπαρτη εκτός σχεδίου δόμηση, από την περιοχή της Λευκάδας μέχρι και το Νυδρί και καταλαμβάνει κατά βάση την κρίσιμη και δυναμική παράκτια ζώνη. Η δόμηση αυτή αφορά τόσο τη γενική κατοικία όσο και τα τουριστικά καταλύματα.

158 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης Συγκρούσεις Χρήσεων Γης

Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται συνοπτικά οι συγκρούσεις χρήσεων γης που εντοπίστηκαν μέσω της ανάλυσης των καλύψεων γης και της επιτόπιας έρευνας σε κάθε ζώνη του παράκτιου χώρου (βλέπε χάρτη Χρήσεων Γης & Τάσεων Αλλαγής Χρήσεων): Πίνακας 23: Συγκρούσεις Χρήσεων Γης στις Ζώνες του Παράκτιου Χώρου

Συγκρούσεις Χρήσεων Γης στις Ζώνες του Παράκτιου Χώρου

Αλλαγή γεωργικής γης σε παραθεριστική κατοικία εκτός σχεδίου Επέκταση οικισμών και κοινοτικών βοσκοτόπων σε βάρος των δασικών εκτάσεων Υποβάθμιση περιοχών παράκτιας και μη βλάστησης από βόσκηση Γειτνίαση προστατευόμενων περιοχών και φυσικών υγροτόπων με ΧΑΔΑ, ΒΙΟΚΑ Ανάπτυξη του κύριου υπεραστικού οδικού άξονα παράλληλα της ακτογραμμής και σε άμεση εγγύτητα με αυτή Υποβάθμιση ακτών από τη γειτνίαση με τουριστικές μονάδες Γειτνίαση παράκτιων οικοσυστημάτων με λιμενικά έργα Εκτός σχεδίου δόμηση σε εγγύτητα με φυσικά οικοσυστήματα και προστατευόμενες περιοχές Εκτός σχεδίου δόμηση εντός γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας Παρόδια δόμηση κατά μήκος των οδικών αξόνων Ασύμβατες με τον παραδοσιακό χαρακτήρα των

Κρίσιμη Χερσαία Ζώνη ●

Κρίσιμη Θαλάσσια Ζώνη

Δυναμική Χερσαία Ζώνη ●

Ευρύτερη Χερσαία Ζώνη ●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

Δυναμική Θαλάσσια Ζώνη

●

Ευρύτερη Θαλάσσια Ζώνη

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Συγκρούσεις Χρήσεων Γης

159 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης περιοχών κατασκευές ●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Κατασκευή επαρχιακού οδικού δικτύου πάνω σε θίνες που αναπτύσσονται πίσω από την αμμώδη παραλία (περιοχή Αγίου Ιωάννη) Σύγκρουση τουριστικών δραστηριοτήτων με υδατοκαλλιέργειες Διάθεση μη επεξεργασμένων οικιστικών, τουριστικών και γεωργικών αποβλήτων στις θαλάσσιες ζώνες Λειτουργία μεταποιητικών μονάδων πλησίον παράκτιων προστατευόμενων περιοχών και εντός της γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας Γειτνίαση προστατευόμενων περιοχών με οδικούς άξονες έντονης κυκλοφορίας

160 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Στο σύνολο των Επτανήσων δεν υπάρχουν Δημόσιες και Δημοτικές εκτάσεις σε αντίθεση με την υπόλοιπη Ελλάδα. Η ιδιαιτερότητα αυτή προέκυψε για τα Επτάνησα και τα Δωδεκάνησα επειδή περιήλθαν στο ελληνικό κράτος από τους Ενετούς και τους Εγγλέζους και όχι από την Οθωμανική αυτοκρατορία. Στην υπόλοιπη Ελλάδα το τεκμήριο κυριότητας των δασικών και των λιβαδικών εκτάσεων έχει περιέλθει στο ελληνικό κράτος επειδή το αντίστοιχο τεκμήριο άνηκε στον σουλτάνο κατά τα χρόνια της τουρκοκρατίας, ιστορική συγκυρία η οποία δεν ισχύει στα Επτάνησα. Πιο συγκεκριμένα το 1682 συντάσσεται κτηματολόγιο το οποίο περιελάμβανε τη Λευκάδα και το Μεγανήσι (ΣΧΟΟΑΠ Δήμου Μεγανησίου, 2010: 66). Ειδικότερα, το ιδιοκτησιακό καθεστώς των δασικών εκτάσεων στο νησί και κατ επέκταση στην περιοχή μελέτης, όπως και σε όλα τα Ιόνια και σε άλλα νησιά, διέπεται από τις διατάξεις του άρθρου 62 του Ν. 998/79 «Περί Δασών». Συγκεκριμένα, στη Λευκάδα δεν ισχύει η διάταξη σύμφωνα με την οποία: «επί των πάσης φύσεως αμφισβητήσεων ή διενέξεων ή δικών μεταξύ του Δημοσίου, είτε ως ενάγοντος είτε ως αναγόμενου είτε ως αιτούντος είτε ως καθ ου αίτησης, και φυσικού και νομικού προσώπου, όπερ επικαλείται ή άξιοι οιοδήποτε δικαίωμα, εμπράγματον ή μη, επί των δασών, των δασικών εκτάσεων ή των εις το άρθρον 74 του παρόντος νόμου αναφερόμενον εδαφών, το ως άνω φυσικόν ή νομικόν πρόσωπο οφείλει να αποδείξει την παρ’αυτώ ύπαρξιν του δικαιώματος του». Σύμφωνα με την ερμηνεία που αποδίδεται στο άρθρο αυτό στην Ειδική Χωροταξική Μελέτη Νήσου Λευκάδας (Παπαθεοδώρου, 1993:86), στη Λευκάδα οφείλει ακόμη και το Δημόσιο, όπως και ο ιδιώτης να αποδείξει την κυριότητα του σε ένα δάσος, πράγμα που δεν απαιτείται κατά κανόνα στην υπόλοιπη χώρα. Όσον αφορά τη γεωργική γη, είναι κατατετμημένη σε μικρές ιδιωτικές ιδιοκτησίες. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, η μέση έκταση ανά αγροτεμάχιο στην περιοχή μελέτης είναι 5,4 στρέμματα το 1971, ενώ το 2003 είναι μόλις 4 στρέμματα, σημειώνοντας κατά το διάστημα 1971-2003 διαχρονική μείωση περίπου 26%. Αξιοσημείωτο είναι ότι γενικά δεν εντοπίζονται μεγάλες ιδιοκτησίες. Σύμφωνα με τον Παπαδόπουλο & Συνεργάτες (1984), όπως αναφέρει η Ζαβιτσάνου (2008:69), «η περί τον αστικό χώρο αγροτική γη, παρουσίαζε τα τυπικά γνωρίσματα της προς οικοπεδοποίηση περιαστικής γης. Τάσεις κατάτμησης, έντονες αυξητικές τάσεις στις ήδη υψηλές αξίες γης, σχετική κινητικότητα στο ιδιοκτησιακό καθεστώς». Γ4.9 Θεσμικό Καθεστώς Γης

Το καθεστώς δόμησης και οργάνωσης των χρήσεων γης της εγγύς, αλλά και της ευρύτερης περιοχής μελέτης, καθορίζονται από τις νομοθετικές ρυθμίσεις που παρουσιάζονται στη συνέχεια αυτής της ενότητας. Με βάση το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο δόμησης, στην περιοχή μελέτης διακρίνονται δύο βασικές ενότητες γης.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Γ4.8 Ιδιοκτησιακό Καθεστώς

161 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Στην πρώτη ανήκουν αυτές που βρίσκονται εντός σχεδίου πόλεως ή εντός ορίων οικισμών και στη δεύτερη οι εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών περιοχές. Για την παρακάτω ανάλυση λήφθηκαν υπόψη τα εξής:  Τα εγκεκριμένα και υπό έγκριση ρυμοτομικά σχέδια κάθε οικισμού (μόνο του Νυδρίου έχει εγκριθεί – εκκρεμεί της Λυγιάς-Καριωτών και Νικιάνας), τα οποία είναι διαθέσιμα και μελετήθηκαν, αλλά κάποιες από τις λεπτομέρειες τους δε θεωρούνται απαραίτητες για τις ανάγκες αυτής της ανάλυσης.  Τα ΓΠΣ, τα οποία περιλαμβάνουν τις προτεινόμενες χρήσεις γης και όχι απαραίτητα τις υπάρχουσες. Σε κάθε περίπτωση όμως διαμορφώνουν μια αρχική εικόνα για τη διαμόρφωση των δραστηριοτήτων. Πρέπει να αναφερθεί ότι για την περιοχή μελέτης έχουν εκπονηθεί δύο ΓΠΣ (Λευκάδας, Νυδριού) με το Ν.1337/83.  Η ΖΟΕ που αποτελείται από 2 ζώνες και ορίζει χρήσεις γης και περιορισμούς δόμησης για περιαστικές περιοχές.  Τα Προεδρικά Διατάγματα και οι Αποφάσεις Νομάρχη που αφορούν τη δόμηση και τις χρήσεις γης στους οικισμούς μέχρι 2000 κατοίκους και τις εκτός σχεδίου περιοχές. Γ4.9.1Εντός Σχεδίου Περιοχές

Έγκριση Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου Δήμου Λευκάδος, Νομός Λευκάδας: ΦΕΚ 405 Δ/16.06.1989 Αναδημοσίευση: ΦΕΚ 838 Δ/27.10.1993 Τελευταία Τροποποίηση: ΦΕΚ 678 Δ/01.08.1997 (Έκτοτε έχει ξεκινήσει η υλοποίηση του) Παλαιότερα, η μοναδική περιοχή που ήταν εντός σχεδίου πόλεως ήταν η πόλη της Λευκάδας και μικρή περιοχή στο Γένι (Δ.Δ. Βλυχού). Το θεσμικό πλαίσιο δόμησης που ίσχυε για τις περιοχές αυτές είναι το Ν.Δ. 17/7/1923 «Περί σχεδίων πόλεων». Μετά τη θέσπιση του οικιστικού νόμου Ν.1337/83 και σε εφαρμογή αυτού εκπονήθηκε το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (Γ.Π.Σ.) της πόλης, στο οποίο είχε ενταχθεί και η αναπτυγμένη ζώνη της ανατολικής ακτής. Η μελέτη για το Γ.Π.Σ. εκπονήθηκε παράλληλα με την Π.Μ.Ε.Α. (Πολεοδομική Μελέτη Επέκτασης Αναθεώρησης) Λευκάδα – Νυδρί (Ζαβιτσάνου, 2007:68). Λόγω του ότι οι αναθεωρήσεις και οι τροποποιήσεις που ακολούθησαν την αρχική δημοσίευση του ΓΠΣ δεν προέβησαν σε σημαντικές αλλαγές, στην παρούσα εργασία θα εστιάσουμε στις αποφάσεις που πάρθηκαν από το αρχικό σχέδιο του 1989. Σύμφωνα λοιπόν με το ΦΕΚ 405 Δ του 1989, το Γ.Π.Σ. του Δήμου Λευκάδας δίνει κατευθύνσεις για τον προσδιορισμό των περιοχών επεκτάσεων της πόλης, για ζώνες ειδικών χρήσεων και όρους για περιορισμούς στη χρήση και στη δόμηση της

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο Δήμου Λευκάδας

162 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

ευρύτερης περιαστικής περιοχής. Συγκεκριμένα, προτείνεται μία πολεοδομική ενότητα-συνοικία για τις ανάγκες της επέκτασης του εγκεκριμένου σχεδίου της πόλης και της ένταξης σε σχέδιο του υφιστάμενου προ του 1923 οικισμού, με μέση πυκνότητα 182 κατ/Ha και μέσο συντελεστή δόμησης 1,10.

Χάρτης 16: Περιοχές-Φάσεις Επέκτασης της Πόλης 27 Πηγή: Ζαβιτσάνου Ζ. 2007-2008:66

27

Η παλιά πόλη βρίσκεται στη θέση αυτή από το 1684, όταν και έγινε η μεταφορά της από την περιοχή του ενετικού κάστρου της Αγίας Μαύρας. Στη συνέχεια, επεκτάθηκε σημαντικά το 1948, μετά από έναν καταστροφικό σεισμό προς τις περιοχές της Νεάπολης και του Μπέη. Σε δεύτερη φάση επεκτείνεται σήμερα με την υλοποίηση του Γ.Π.Σ. 1989 (Ζαβιτσάνου Ζ. 2007-2008:66).

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Οι περιοχές επεκτάσεων, όπως ορίστηκαν από το Γ.Π.Σ., δεν περιορίστηκαν στα διοικητικά όρια του Δήμου, αλλά επεκτάθηκαν και σε ΟΤΑ της ανατολικής ακτής στους οποίους όμως ορίστηκαν παράλληλα όρια οικισμών και στη συνέχεια προωθήθηκε η ένταξη τους σε σχέδιο πόλης.

163 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Όσον αφορά τον προσδιορισμό χρήσεων γης, όπως προκύπτει και από τον παραπάνω χάρτη, το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής επέκτασης ορίζεται ως περιοχή γενικής κατοικίας, ενώ οι ήδη υπάρχουσες περιοχές, τόσο το ιστορικό κέντρο, όσο και οι περιοχές της Νεάπολης και του Μπέη, διατηρούν και αυτές τη χρήση της κατοικίας σε μεγάλο βαθμό. Πέρα από αυτό, οι σημαντικότερες χρήσεις και δράσεις που ορίζονται και αφορούν την περιοχή μελέτης της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι οι εξής:  Ορίζεται μια ζώνη τουρισμού και αναψυχής γύρω από την περιοχή της λιμνοθάλασσας και προς τη γειτονική παραλία του Αϊ Γιάννη στα δυτικά της πόλης (εκτός σχεδίου περιοχές) σε συνάρτηση με μέτρα που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος, όπως αυτά καθορίζονται από ειδικές μελέτες (βλέπε ΖΟΕ παρακάτω). Οι περιοχές αυτές άλλωστε είναι και αυτές που παρουσιάζουν τουριστικό ενδιαφέρον, αντίθετα με τις περιοχές των επεκτάσεων της πόλης.  Προτείνεται ο εμπλουτισμός της παλιάς πόλης με δραστηριότητες τουρισμού-αναψυχής.  Ορίζεται η δημιουργία λιμανιού νότια της πόλης και η διαμόρφωση μαρίνας σε συνδυασμό με ανάπτυξη δραστηριοτήτων τουρισμούαναψυχής στην περιοχή νότια του λιμανιού.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Χάρτης 17: Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο της πόλης της Λευκάδας (1989) και απόσπασμα από το υπόμνημα του σχεδίου Πηγή: ΦΕΚ: 405 Δ’ 1989

164 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Προτείνεται η ανάπτυξη Βιοτεχνικού Πάρκου (ΒΙΟΠΑ) στη νοτιοανατολική περιοχή της πόλης στην εκτός γενικού πολεοδομικού σχεδίου νοτιοανατολική περιοχή της πόλης.  Προτείνεται η δημιουργία πάρκου υψηλού πρασίνου, εκτός ορίων γενικού πολεοδομικού σχεδίου, στην περιοχή ανατολικά του βιοτεχνικού πάρκου και κατά μήκος του διαύλου της Λευκάδας.  Προστασία – αξιοποίηση του παραδοσιακού ιστού και του αξιόλογου κτιριακού δυναμικού της παλιάς πόλης της Λευκάδας και προστασία της λιμνοθάλασσας της Γύρας και του ελαιώνα της πόλης.  Νέα οριστική ζεύξη με την κατασκευή γέφυρας νότια της πόλης της Λευκάδας που θα εξυπηρετεί και το υπόλοιπο νησί.  Βελτίωση του δρόμου που ενώνει το σημείο της παλιάς ζεύξης της πόλης με τη Γύρα και χάραξη περιμετρικής αρτηρίας (οδός Φιλοσόφων) που θα συναντήσει τη νέα θέση της ζεύξης.  Ζώνη ειδικών κινήτρων στις περιοχές Βαρδάνια και Αλυκές.  Ζώνη κοινωνικού συντελεστή σε όλη σχεδόν την περιοχή της επέκτασης. Γενικότερα, είναι έκδηλη η πρόθεση τουριστικής αξιοποίησης συγκεκριμένων περιοχών που βλέπουν προς τη θάλασσα, ενώ τονίζεται ότι η αναπτυξιακή προοπτική όλου του νησιού γενικά περνά μέσα από την τόνωση του άξονα Λευκάδα-Νυδρί. Θεωρείται πως η περιοχή αυτή είναι η μόνη που μπορεί να δράσει ανταγωνιστικά προς τα άλλα κέντρα της περιφέρειας και να συμπαρασύρει μακροπρόθεσμα το σύνολο του Νομού. Η μελέτη για το Γ.Π.Σ. εκπονήθηκε παράλληλα με την Π.Μ.Ε.Α. (Πολεοδομική Μελέτη Επέκτασης Αναθεώρησης Λευκάδα-Νυδρί. Η Π.Μ.Ε.Α. ξεκίνησε την Α’ φάση της το 1984, ενώ η Πολεοδομική Μελέτη για την πόλη της Λευκάδας ολοκληρώθηκε και δημοσιεύτηκε το 1990 (ΦΕΚ 517 Δ/21.09.1990). Ακολούθησε, το 1990, αναθεώρηση του εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου της περιοχής του δήμου Λευκάδας, ένταξη στο σχέδιο προϋφιστάμενου οικισμού του 1923 οικισμού του ίδιου δήμου και καθορισμός όρων και περιορισμών δόμησης (ΦΕΚ 95 Δ/05.02.1992). Τέλος την ίδια χρονιά δημοσιεύονται διορθώσεις σφαλμάτων με το ΦΕΚ 581 Δ/16.06.1992 (Ζαβιτσάνου, 2008:69). Σύμφωνα με το ΦΕΚ 517 Δ/21.09.1990 «Έγκριση πολεοδομικής μελέτης τμήματος της πολεοδομικής ενότητας του Δήμου Λευκάδας», ορίζονται για το μεγαλύτερο μέρος της επέκτασης ως επιτρεπόμενες χρήσεις γενικής κατοικίας, όπως προσδιορίζονται από το άρθρο 3 του 23.2.1987 Π.Δ./τος (Δ’166) απαγορευμένων των αναψυκτηρίων, επαγγελματικών εργαστηρίων και πρατηρίων βενζίνης Σύμφωνα με το ΦΕΚ 95 Δ/5.02.1992, «Αναθεώρηση του εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου περιοχής του Δήμου Λευκάδας (Ν. Λευκάδας) και ένταξη στο σχέδιο του προϋφιστάμενου του έτους 1923 οικισμού του ίδιου Δήμου και καθορισμός όρων και περιορισμών δόμησης», τα περισσότερα οικοδομικά

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}



165 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

τετράγωνα και τμήματα οικοδομικών τετραγώνων, που περιλαμβάνονται στο τμήμα του οικισμού που προϋφίσταται του 1923, που εμπίπτει στο ιστορικό τμήμα της πόλης και έχει χαρακτηριστεί πυκνοδομημένος με την 66440/1991 απόφαση του ΥΠΕΧΩΔΕ, επιτρέπονται οι χρήσεις πολεοδομικού κέντρου όπως προσδιορίζονται από το άρθρο 4 του Π.Δ./τος (Δ’166). Οι περιοχές και τα τμήματα οικοδομικών τετραγώνων όπου επιτρέπονται χρήσεις τουρισμού-αναψυχής βρίσκονται κυρίως στην παλιά πόλη και συγκεκριμένα σε μέτωπα που βλέπουν προς τη θάλασσα. Συγκεκριμένα, στο βορειοανατολικό μέτωπο προς τη θάλασσα του ιστορικού κέντρου προτείνεται και η χωροθέτηση της σημερινής μαρίνας σε συνδυασμό με τουριστικές και πολιτιστικές χρήσεις.

Μετά από επιτόπια έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην περιοχή κάλυψης του ΓΠΣ, διαπιστώνεται ότι η επέκταση της πόλης της Λευκάδας έχει επηρεάσει σημαντικά την εικόνα της πόλης και τη λειτουργία της, δίνοντας λύσεις σε αρκετά θέματα, αλλά δημιουργώντας και κάποια προβλήματα κυρίως κατά τη διαδικασία υλοποίησης της. Κυρίως, κάλυψε την ανάγκη που υπήρχε για νέες οικοδομές, διαφυλάττοντας το ιστορικό κέντρο από πιέσεις που πιθανόν να οδηγούσαν σε αλλοίωση της ιδιαίτερης φυσιογνωμίας του και εκτονώνοντας τις πιέσεις που εμφανίζονταν στις αγορές κατοικίας και γης. Παράλληλα, τροφοδοτήθηκε ο τομέας των κατασκευών, η εξέλιξη του οποίου έδωσε και τα πρώτα ορατά αποτελέσματα των αποφάσεων του ΓΠΣ και της Πολεοδομικής Μελέτης στο χώρο. Η μεγάλη οικοδομική δραστηριότητα που παρατηρήθηκε είχε σαν αποτέλεσμα κυρίως την ανοικοδόμηση της επέκτασης με συγκροτήματα κατοικιών. Οι κύριες αιτίες της ταχύτατης αύξησης των οικοδομών ήταν η αύξηση των εντός σχεδίου εκτάσεων, οι ευνοϊκές συνθήκες δανεισμού που επικρατούσαν αυτά τα χρόνια σε όλη τη χώρα, οι άσχημες συνθήκες διαβίωσης στο ιστορικό κέντρο της πόλης και η τουριστική προοπτική της περιοχής που δικαιολογούσε κάθε είδους επένδυση. Παρόλα αυτά, διαπιστώνεται ότι οι νέες περιοχές κατοικίας συνοδεύονται από αρκετά προβλήματα από πλευράς υποδομών (αδιαμόρφωτοι δημόσιοι χώροι, χωματόδρομοι, ελλιπής φωτισμός και αποχέτευση), γεγονός που πιθανόν να οφείλεται στη μη ετοιμότητα του κρατικού μηχανισμού να υλοποιήσει τα σχέδια της Πολεοδομικής Μελέτης. Αξίζει αναφοράς ότι παρόλο που ο πληθυσμός της πόλης δε φτάνει ούτε το μισό της χωρητικότητας που προβλεπόταν να έχει από το ΓΠΣ (ο σχεδιασμός έγινε για 19.500 κατοίκους και το 2001 ο πληθυσμός της πόλης ήταν 7.548 κάτοικοι, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ), οι ρυθμοί της οικοδομικής δραστηριότητας και της ζήτησης παρέμειναν υψηλοί. Μια πιθανή εξήγηση αυτού του φαινομένου είναι η μετακίνηση πληθυσμού από το ιστορικό κέντρο και τα χωριά στην περιοχή της επέκτασης και το γεγονός ότι οι νέες κατοικίες δεν απευθύνονται μόνο σε μόνιμους κατοίκους, αλλά και σε τουρίστες και παραθεριστές. Αποτέλεσμα είναι να αυξάνει ο πληθυσμός στην περιοχή της επέκτασης σε βάρος τόσο των χωριών, που ήδη παρουσιάζουν δημογραφικό

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Αξιολόγηση της εφαρμογής του ΓΠΣ Λευκάδας & της Πολεοδομικής Μελέτης

πρόβλημα, όσο και του ιστορικού κέντρου και παράλληλα να δημιουργείται μια εν μέρει πλαστή εικόνα μεγάλης οικιστικής ανάπτυξης, αφού αρκετές νέες κατοικίες χρησιμοποιούνται μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες από τουρίστες και παραθεριστές. Παράλληλα, παρότι δίνονται γενικές κατευθύνσεις για τη διατήρηση της ιδιαίτερης φυσιογνωμίας της παλιάς πόλης και την αποκατάσταση των κτιρίων της, αυτές δεν συνοδεύονται από συγκεκριμένα μέτρα και κίνητρα που θα συνέβαλαν στην υλοποίηση των κατευθύνσεων αυτών. Η απουσία δε κινητοποίησης και δραστικών μέτρων από την πλευρά της πολιτείας προς την υλοποίηση των κατευθύνσεων που δίνει το ΓΠΣ θέτει εν τέλει σε κίνδυνο τη μελλοντική πορεία της τουριστικής κίνησης της περιοχής. Όσον αφορά τον τουρισμό, υλοποιήθηκαν έργα που βοήθησαν στην ανανέωση των υποδομών που απαιτούνται για την υποστήριξη της τουριστικής δραστηριότητας στην περιοχή, όπως η μαρίνα. Μεγάλη είναι η σημασία του ιστορικού κέντρου για ολόκληρη την περιοχή μελέτης, το οποίο πέρα από αξιοθέατο, φιλοξενεί και αρκετά καταστήματα και δημόσιες υπηρεσίες που συμβάλλουν στη διατήρηση της τουριστικής κίνησης. Ακολουθώντας τις κατευθύνσεις του ΓΠΣ, διατηρείται και ενισχύεται σταδιακά το τρίπτυχο αναψυχή, τουρισμός και διοίκηση, όμως οι χρήσεις αυτές συγκεντρώνονται κυρίως στα μέτωπα προς τη θάλασσα. Η περιοχή της επέκτασης δεν παρουσιάζει τουριστικό ενδιαφέρον και λειτουργεί κυρίως υποστηρικτικά προς την τουριστική κίνηση της περιοχής. Το δίκτυο μεταφορικής υποδομής που ουσιαστικά επανασχεδιάστηκε και επεκτάθηκε, αν και ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί, βοήθησε ήδη στην μερική αποσυμφόρηση της πόλης. Ειδικότερα, η νέα περιφερειακή οδός Φιλοσόφων, παρότι δίνει μια διέξοδο στις κινήσεις από την ανατολική στη δυτική πλευρά της πόλης, δε δίνει λύση στην απαλλαγή της πόλης από τον μεγάλο κυκλοφοριακό φόρτο και στο ουσιαστικό πρόβλημα της σύνδεσης του νησιού με τη Στερεά Ελλάδα. Η σημαντικότερη, ίσως κίνηση, της οποίας αναμένεται η πραγματοποίηση, είναι η αλλαγή θέσης της ζεύξης με τη Στερεά Ελλάδα. Σύμφωνα με τις κατευθύνσεις του ΓΠΣ, στο σημείο που θα καταλήγει η οδός Φιλοσόφων θα μεταφερθεί η ζεύξη και τότε η οδός αυτή θα κλιθεί να παραλάβει το σύνολο της κίνησης των οχημάτων που εισέρχονται στο νησί, κίνηση που μέχρι σήμερα περνά μέσα από την πόλη. Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο Νυδριού

Έγκριση Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου του οικιστικού συγκροτήματος Νυδρίου – Μ. Αυλάκι, Νομός Λευκάδας: ΦΕΚ 769 Δ/31.10.1988 Αναδημοσίευση: ΦΕΚ 1057 Δ/15.10.1992 Σύμφωνα με το ΦΕΚ 769 Δ του 1988, προτείνεται μία πολεοδομική ενότητα για τις ανάγκες ένταξης σε σχέδιο πυκνοδομημένων περιοχών οικισμού προ του 1923 και την επέκταση σε αραιοδομημένες περιοχές με μέση πυκνότητα 80 κατ./Ha

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

166 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

και μέσο (μικτό) συντελεστή δόμησης 0,46. Όσον αφορά τον προσδιορισμό χρήσεων γης, η χρήση γης που κυριαρχεί είναι αυτή της γενικής κατοικίας. Επιπλέον, οι σημαντικότερες κατευθύνσεις που προτείνονται και αφορούν και την περιοχή μελέτης της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι οι εξής:  Η χωροθέτηση λειτουργιών αναψυχής σε όλο το μήκος της παραλιακής ζώνης του οικιστικού συγκροτήματος.  Η χωροθέτηση λειτουργιών-εξυπηρετήσεων τουρισμού ομοιόμορφα σε ολόκληρο τον οικισμό με δυνατότητα συνύπαρξης τους με την κατοικία.  Η δημιουργία νέου εμπορικού λιμανιού και μαρίνας νότια του υπάρχοντος με παράλληλη χωροθέτηση στην περιοχή διοικητικών λειτουργιών.  Η οργάνωση και χωροθέτηση πολιτιστικών δραστηριοτήτων (π.χ. πολιτιστικό πάρκο) στην περιοχή του νέου λιμανιού.  Η χωροθέτηση και δημιουργία πάρκου στην παραλιακή ζώνη στην περιοχή του λιμανιού.  Η χωροθέτηση αθλητικών εγκαταστάσεων στην παραλία στην περιοχή του νέου λιμανιού.  Η πρόταση παράκτιας φύτευσης με ταυτόχρονη προστασία και εξυγίανση των ακτών.  Οριοθέτηση, προστασία και ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου στη θέση Στενό στα νότια του οικιστικού συγκροτήματος.  Προστασία της γης υψηλής παραγωγικότητας της ευρύτερης περιοχής.  Νέα επαρχιακή – εθνική οδός που παρακάμπτει την πόλη στα νότια του οικιστικού συγκροτήματος με δύο εναλλακτικές προτάσεις για τη σύνδεση της με την υπάρχουσα επαρχιακή. Η Πολεοδομική Μελέτη για τον οικισμό του Νυδρίου εγκρίθηκε με το ΦΕΚ 424 Δ/17.08.1990 «Έγκριση πολεοδομικής μελέτης εντός ορίων και επέκτασης των οικισμών Νυδριού – Μ.Αυλακίου Ν. Λευκάδας, Κοινοτήτων Νυδρίου και Νεοχωρίου». Ακολούθησε, το 1992, αναθεώρηση του εγκεκριμένου πολεοδομικού σχεδίου εντός ορίων και επέκτασης της ίδιας περιοχής, με προσθήκη μικρών επεκτάσεων λόγω της πρότασης για υλοποίηση του περιφερειακού (επαρχιακού) δρόμου στην περιοχή (ΦΕΚ 637 Δ/07.10.1992). Σύμφωνα με τα παραπάνω, οι όροι δόμησης ορίζονται ως εξής:  για οικόπεδα επιφάνειας έως και 100μ2, ο συντελεστής δόμησης ορίζεται σε 1,60.  για οικόπεδα με ελάχιστο εμβαδό 150μ2, ο συντελεστής δόμησης ορίζεται σε 1,20.  Για οικόπεδα με ελάχιστο εμβαδό 240μ2, ο συντελεστής δόμησης ορίζεται σε 1,00.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

167 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

168 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης



Για το πέραν των 400 μ2 εμβαδό οικοπέδου, ο συντελεστής δόμησης ορίζεται σε 0,80. Για τα οικόπεδα επί προσώπου του περιφερειακού δρόμου και μέχρι βάθους 30 μ. ισχύουν οι ίδιοι όροι δόμησης.  Για οικόπεδα άνω των 100μ2, ο Σ.Δ. η συνολική ελάχιστη επιφάνεια ορόφων στο οικόπεδο για κύρια και βοηθητικά κτίρια είναι 160 μ2.  Μέγιστο ποσοστό κάλυψης: 60%  Μέγιστο ύψος κτιρίων 9.00μ. Οι κατευθύνσεις που δίνονται από το ΓΠΣ του Νυδριού έχουν υλοποιηθεί σε μικρό βαθμό, διότι υπήρχαν μεγάλες εισφορές σε γη. Ένα σημαντικό ορατό αποτέλεσμα είναι η υλοποίηση του περιφερειακού δρόμου γύρω από τον οικισμό, ο οποίος αποφορτίζει τον υπεραστικό οδικό άξονα που διέρχεται εντός του οικισμού. Σε αυτό το σημείο πρέπει να σημειωθεί πως οι χάρτες που ήταν σε θέση να παρέχει η τεχνική υπηρεσία του πρώην δήμου Ελλομένου, για τις ανάγκες της παρούσας διπλωματικής εργασίας, είναι σε αναλογική μορφή, παλιοί, χαμηλής ανάλυσης και ευκρίνειας και κατακερματισμένοι από τη δημοσίευση της στα αντίστοιχα φύλλα της Εφημερίδας της Κυβέρνησης.

Στους υπόλοιπους οικισμούς του νησιού (άρα και της περιοχής μελέτης) καθορίστηκαν ήδη από το 1986 «όρια οικισμών», δηλαδή οριοθετήθηκαν περιοχές εντός των οποίων διευκολύνεται η δόμηση κυρίως με θεσμοθέτηση μικρής αρτιότητας. Τα όρια αυτά έχουν σε πολλούς οικισμούς διευρυνθεί με μεταγενέστερες αποφάσεις τροποποίησης των ορίων, ενώ για κάποιους έχουν γίνει προσπάθειες ένταξης σε σχέδιο πόλης. Το θεσμικό πλαίσιο που διέπει τον καθορισμό ορίων οικισμών και των όρων δόμησης στους περισσότερους από αυτούς είναι το Π.Δ. 24-4-85 (ΦΕΚ 181 Δ) «Τρόπος καθορισμού ορίων οικισμών της χώρας μέχρι 2.000 κατοίκους, κατηγορίες αυτών και καθορισμός όρων και περιορισμών δόμησής τους», το οποίο έχει υποστεί μέχρι σήμερα ορισμένες τροποποιήσεις και συμπληρώσεις. Για τους οριοθετημένους οικισμούς ισχύουν οι γενικοί όροι δόμησης του ανωτέρω Π.Δ/τος, όπως αυτό τροποποιήθηκε με το Π.Δ/γμα της 14‐23 Φεβρ. 1987 (ΦΕΚ Δ' 133). Σύμφωνα με τις διατάξεις αυτού του Π.Δ., οι περιοχές που χαρακτηρίζονται εντός ορίων οφείλουν να βρίσκονται μέσα σε ορισμένη, κατά περίπτωση, απόσταση από το κέντρο του οικισμού και να πληρούν παράλληλα ορισμένες προϋποθέσεις όπως να μην έχουν μεγάλη κλίση, να απέχουν ορισμένες αποστάσεις από ρέματα, επαρχιακούς δρόμους, νεκροταφεία κλπ (Παπαθεοδώρου Φ. 1993:88-90). Για το Νομό Λευκάδας και σύμφωνα με την απόφαση του Νομάρχη αριθ. οικ.1867 (ΦΕΚ 831Δ΄16 Σεπτεμβρίου 1986) οριοθετήθηκε η πλειονότητα των οικισμών του Νομού και κατ’ επέκταση οι εξής οικισμοί της περιοχής μελέτης: Βλυχό, Πλατύστομα, Αλέξανδρος, Κολλυβάτα, Φτερνό, Άλατρο, Πόρος, Χαραδιάτικα, Κατούνα, Ράχη, Καριωτες, Λυγιά, Νικιάνα, Περιγιάλι, Γένι, Μικρός Γιαλός και

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Θεσμικό πλαίσιο λοιπόν οικισμών

Επισκόπου. Σύμφωνα με την απόφαση Νομάρχη, η οποία λαμβάνει υπόψη και τα παραπάνω Προεδρικά Διατάγματα, για τους παραπάνω οικισμούς ισχύουν οι εξής όροι δόμησης: 1) Κλιμακώνεται προοδευτικά και ανάλογα με την επιφάνεια του οικοπέδου ως εξής: o για τα πρώτα 100μ2 επιφάνειας του οικοπέδου, ο συντελεστής δόμησης ορίζεται σε 1,60. o για τα επόμενα 100μ2 επιφάνειας του οικοπέδου, ο συντελεστής δόμησης ορίζεται σε 0,80. o για τα επόμενα 100 μ2 επιφάνειας του οικοπέδου, ο συντελεστής δόμησης ορίζεται σε 0,60. o Για το πέραν των 300 μ2 τμήμα επιφάνειας του οικοπέδου, ο συντελεστής δόμησης ορίζεται σε 0,40. Ο συνολική επιφάνεια ορόφων στο οικόπεδο για κύρια και βοηθητικά κτίρια δεν μπορεί να υπερβεί τα 400 μ2. o Μέγιστο ποσοστό κάλυψης: 70% 2) Μέγιστο ύψος κτιρίων: Το μέγιστο ύψος κτιρίων ορίζεται σε 7.5μ. Σε περίπτωση επιβολής στέγης με ειδικούς όρους δόμησης που εγκρίνονται με απόφαση του Νομάρχη, επιτρέπεται υπέρβαση του μέγιστου ύψους μέχρι 2.00 μ.

3) Αρτιότητα οικοπέδων: Τα προϋφιστάμενα της ημερομηνίας έκδοσης του προηγούμενου ΦΕΚ (16 Σεπτεμβρίου 1986) οικόπεδα παραμένουν άρτια ως έχουν, ενώ για οικόπεδα τα οποία δημιουργούνται έπειτα από την πιο πάνω ημερομηνία ισχύουν τα εξής: o Οικισμοί Αλεξάνδρου, Πλατυστόμων, Κολλυβάτων, Φτερνού και Αλάτρου: αρτιότητα γηπέδου 500 τ.μ. o Οικισμοί Πόρου, Χαραδιατίκων, Κατούνας, Ράχης: αρτιότητα γηπέδου 500 μ2 o Οικισμος Βλυχού: εντός του συνεκτικού τμήματος 300τ.μ και εκτός συνεκτικού τμήματος αρτιότητα 1000τ.μ. o Οικισμοί Καρίωτες, Λυγιά, Νικιάνα, Περιγιάλι, Επίσκοπος: εντός του συνεκτικού τμήματος αρτιότητα 500 τμ. Και για το μη συνεκτικό 1500 τμ. o Οικισμός Γενίου: εντός του συνεκτικού τμήματος αρτιότητα 500 τμ. Και για το μη συνεκτικό 2000 τμ. o Οικισμός Μικρού Γιαλού: εντός του συνεκτικού τμήματος αρτιότητα 1000 τμ. Και για το μη συνεκτικό 2000 τμ. Όσον αφορά τους αξιόλογους οικισμούς Βαυκερή, Κατωχώρι, Νεοχώρι και Καλλιθέα οριοθετήθηκαν με την Απόφαση Νομάρχη 118 (ΦΕΚ 371 Δ/30.04.1987) «Καθορισμός ορίων και όρων και περιορισμών δόμησης στους αξιόλογους οικισμούς Ν. Λευκάδας». Έτσι οι όροι δόμησης ορίζονται ως εξής:

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

169 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

170 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Για οικόπεδα επιφάνειας μέχρι 100 μ2, ο συντελεστής δόμησης ορίζεται σε 1,4 και το ποσοστό κάλυψης των οικοπέδων 80% της επιφάνειας τους.  Για οικόπεδα επιφάνειας 100μ2 ο συντελεστής δόμησης ορίζεται σε 1,00, το ποσοστό κάλυψης των οικοπέδων σε 60% της επιφάνειας τους. Η ελάχιστη συνολική επιφάνεια και των δύο ορόφων της οικοδομής μπορεί να είναι 140,00μ2.  Για οικόπεδα επιφάνειας μεγαλύτερη των 200 μ2 ο συντελεστής δόμησης ορίζεται σε 0,8 και το ποσοστό κάλυψης των οικοπέδων σε 60% της επιφάνειας αυτών. Επιβάλλεται η διάσταση των όγκων των κτιρίων, μέχρι τον πλήρη διαχωρισμό του σε περισσότερα του ενός κτίρια όταν προκύπτει επιφάνεια κτιρίου μεγαλύτερη των 240μ2 εκτός εάν πρόκειται για κτίρια κοινής ωφέλειας που μπορεί η επιφάνεια τους να είναι μεγαλύτερη από 240 μ2 ύστερα από σύμφωνη γνώμη της Ε.Π.Α.Ε.  Το μέγιστο ύψος των κτιρίων ορίζεται σε 7,50 μέτρα. Λόγω μεγάλης κλίσης εδάφους επιτρέπεται η μία μόνο πλευρά του κτιρίου να έχει ύψος οχτώ και μισό από το φυσικό η τεχνικό έδαφος.  Άρτιο και οικοδομήσιμο οικόπεδο είναι κάθε ενιαία και συνεχόμενη οικοπεδική έκταση, όπως υφίσταται κατά την ημέρα δημοσίευση του παρόντος. Τα οικόπεδα που δημιουργούνται λόγω κατάτμησης είναι άρτια και οικοδομήσιμα όταν έχουν ελάχιστον εμβαδόν τριακόσια μέτρα (300 μ2) ελάχιστο πρόσωπο δέκα μέτρα (10μ2) και έχουν πρόσωπο σε κοινόχρηστο χώρο.  Δίνονται επίσης περιορισμοί και κατευθύνσεις για τη διατήρηση της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και την αναστήλωση αξιόλογων κτιρίων. Οι επιτρεπόμενες χρήσεις γης σε όλους τους παραπάνω οικισμούς ορίζονται: σύμφωνα με το Π.Δ. ¨Κατηγορίες και Περιεχόμενο Χρήσεων Γης ΦΕΚ 166Δ΄(06/03/1987), η κυρίαρχη χρήση γης για τους παραπάνω οικισμούς είναι αυτή της ¨Γενικής Κατοικίας¨ και σύμφωνα με το παραπάνω διάταγμα περιλαμβάνει τις ακόλουθες χρήσεις:  Κατοικία  Ξενοδοχεία μέχρι 100 κλίνες και ξενώνες  Εμπορικά καταστήματα (με εξαίρεση υπεραγορές και τα πολυκαταστήματα)  Γραφεία – τράπεζες, ασφάλειες, κοινωφελείς οργανισμοί.  Κτίρια εκπαίδευσης  Εστιατόρια  Αναψυκτήρια  Θρησκευτικοί χώροι  Κτίρια κοινωνικής πρόνοιας  Επαγγελματικά εργαστήρια χαμηλής όχλησης  Πρατήρια βενζίνης

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}



171 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

  

Αθλητικές εγκαταστάσεις Κτίρια – γήπεδα στάθμευσης Πολιτιστικά κτίρια Από την επιτόπια έρευνα στην περιοχή μελέτης, διαπιστώνεται ότι, μερικές φορές, ο καθορισμός των ορίων των οικισμών στην περιοχή μελέτης έχει παρεκκλίνει από τα οριζόμενα από το θεσμικό πλαίσιο. Αποτέλεσμα αυτού είναι να εμφανίζονται καθορισμένα υπερβολικά μεγάλα όρια ή όρια που καταλαμβάνουν ακατάλληλες περιοχές. Παρόλα αυτά, είναι γεγονός ότι τα ισχύοντα σήμερα όρια οικισμών επαρκούν για να καλύψουν για πολλά χρόνια τις οικιστικές ανάγκες. Εκτός από αυτό, βέβαια, τα σχέδια πόλεων και τα όρια οικισμών δεν καλύπτουν μόνο στεγαστικές ανάγκες των μόνιμων κατοίκων, αλλά κυρίως, ανάγκες δημιουργίας τουριστικών καταλυμάτων, ή ακόμη, νομιμοποιούν έμμεσα τα πιθανόν ήδη κατασκευασμένα τουριστικά καταλύματα.

Η δεύτερη διακεκριμένη ενότητα γης είναι η εκτός ορίων οικισμών περιοχή. Το γενικό θεσμικό πλαίσιο που διέπει τη δόμηση εκτός σχεδίου είναι το Π.Δ. 24-5-85 (ΦΕΚ 270 Δ), το οποίο έχει υποστεί διαδοχικές τροποποιήσεις διατάξεων του. Για ορισμένες ειδικές χρήσεις ισχύουν διατάξεις του Π.Δ. 6-10-78 (ΦΕΚ 538 Δ), όπως αυτές τροποποιήθηκαν με μια σειρά μεταγενέστερων Π.Δ. Ειδικότερα, για τη δόμηση τουριστικών εγκαταστάσεων έχουν εκδοθεί Π.Δ. 12-5-84 (ΦΕΚ 380 Δ), Π.Δ. 16-2-85, Π.Δ. 20-1-88 (ΦΕΚ 61 Δ), καθώς και νεότερα, τα οποία τροποποιούν το άρθρο του Π.Δ. 6-10-78 που αφορά στη δόμηση των τουριστικών εγκαταστάσεων. Σύμφωνα με τις διατάξεις αυτές διευκολύνεται αφενός η δόμηση ξενοδοχείων, δεδομένου ότι επιτρέπεται μεγαλύτερη εκμετάλλευση των γηπέδων σε σχέση με τη δόμηση κατοικιών, τίθενται όμως παράλληλα και ορισμένοι περιορισμοί, όπως η υποχρέωση τήρησης μεγαλύτερης απόστασης από τον αιγιαλό κλπ. Χαρακτηριστικά στο άρθρο 8 αναφέρεται όσον αφορά στην υποχρέωση έγκρισης χωροθέτησης των τουριστικών εγκαταστάσεων: «Η χωροθέτηση των τουριστικών εγκαταστάσεων γίνεται σύμφωνα με τα σχέδια χρήσεων γης της κάθε περιοχής και τις κατευθύνσεις της χωροταξικής πολιτικής στα πλαίσια της περιφερειακής και οικονομικής ανάπτυξης και των γενικότερων αναπτυξιακών στόχων, μέσα στους οποίους περιλαμβάνεται και η διαφύλαξη της γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας, η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος. Μέχρι την ολοκλήρωση των σχεδίων χρήσεων γης για κάθε περιοχή, η χωροθέτηση των τουριστικών εγκαταστάσεων γίνεται σύμφωνα με τις κατευθύνσεις της οικονομικής, χωροταξικής και περιβαλλοντικής πολιτικής». Εκτός από τις γενικές διατάξεις, ισχύουν και ειδικές διατάξεις που είτε ευνοούν είτε περιορίζουν τη δόμηση σε ορισμένες εκτός σχεδίου ζώνες. Έτσι, με το ίδιο θεσμικό πλαίσιο για την εκτός σχεδίου δόμηση, κατά μήκος των εθνικών, επαρχιακών και κοινοτικών οδών διευκολύνεται η δόμηση. Το ίδιο συμβαίνει και

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Γ4.9.2 Εκτός Σχεδίου Περιοχές

μέσα στη «ζώνη» των πόλεων και των οικισμών, δηλαδή μέσα στη ζώνη που περιβάλλει το σχέδιο πόλης ή το όριο οικισμού και έχει μέγιστο πλάτος 300 ή 500 μ. αντίστοιχα. Ειδικότεροι περιορισμοί στη δόμηση τίθενται πολλές φορές σε συγκεκριμένες θέσεις ή ζώνες και έχουν στόχο την προστασία του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, την προστασία συγκεκριμένης δραστηριότητας ή την αποφυγή σύγκρουσης χρήσεων. Σε αυτή την κατηγορία ανήκει και η παραλιακή ζώνη πλάτους τουλάχιστον 30 μ. από τη γραμμή αιγιαλού. Σύμφωνα με το Π.Δ.

439/70 «Περί συμπληρώσεως των διατάξεων περί αιγιαλού» (ΦΕΚ 36 Α) στις εκτός σχεδίου και εκτός ορίων περιοχές, οι οικοδομές οφείλουν να τοποθετούνται σε απόσταση τουλάχιστον 30 μέτρων (50 μ. για τουριστικές εγκαταστάσεις και 80 μ. από τη γραμμή παραλίας για λυόμενα) από τη γραμμή αιγιαλού. Βασική προϋπόθεση σε παραλιακά γήπεδα είναι ο καθορισμός των γραμμών αιγιαλού και παραλίας. Στην ίδια κατηγορία ανήκει και η ζώνη πλάτους τουλάχιστον 20 μ. από την οριογραμμή ρέματος (όπως αυτή ορίζεται από την πολεοδομική υπηρεσία) σε εφαρμογή του άρθρου 6 του «Κτιριοδομικού Κανονισμού» (Αποφ. Υπουργού 3046/304/30-1-89, ΦΕΚ 59 Δ’). Οι ζώνες αιγιαλού και παραλίας έχουν οριστεί μόνο σε ορισμένες περιοχές της περιοχής μελέτης. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Κτηματικής Υπηρεσίας Λευκάδας, το καθορισμένο μήκος ακτής είναι κατά προσέγγιση 27.350 μέτρα, δηλαδή περίπου το 40% του συνολικού μήκους της ακτογραμμής της περιοχής μελέτης. Το πλάτος της ζώνης παραλίας σπάνια ορίζεται μεγαλύτερο των 10 μέτρων παρόλο που οι ανάγκες για κοινή χρήση της παραλίας στις περιοχές αυτές είναι ιδιαίτερα μεγάλες. Συγκεκριμένα μόνο σε δύο σημεία δυτικά της πόλης της Λευκάδας (γύρω από τη λιμνοθάλασσα) έχουν καθοριστεί μεταβλητά πλάτη ζώνης παραλίας που κυμαίνονται από 13 μ. έως 14,5 μ. και 11,8 μ. έως 54,4 μ. αντίστοιχα στα δύο σημεία. Σε ένα ακόμη σημείο έχει οριστεί σταθερό πλάτος παραλίας 12 μ., το οποίο εντοπίζεται στη βορειοανατολική πλευρά της Χερσονήσου του Νυδρίου. Σε όλα τα υπόλοιπα σημεία το καθορισμένο πλάτος ζώνης παραλίας είναι σταθερά 10 μ.. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο κομμάτι της περιοχής της Γύρας που εμπίπτει στη ζώνη της ΖΟΕ δεν έχει καθοριστεί καθόλου αιγιαλός και παραλία. Πιθανόν, να θεωρείται ότι δεν συντρέχει λόγος καθορισμού, λόγω της απαγόρευσης κατασκευών και άλλων ανθρωπογενών δραστηριοτήτων, ενώ οι υπάρχουσες ιδιοκτησίες απέχουν πάνω από 100 μ. από την ακτογραμμή. Σύμφωνα με την υφιστάμενη νομοθεσία, ζώνη παραλίας πλάτους μέχρι 15 μέτρων απαλλοτριώνεται με αυταποζημίωση των ιδιοκτητών (βλέπε πίνακα περιοχών καθορισμού αιγιαλού & παραλίας & χάρτη θεσμικού πλαισίου στο παράρτημα). Περιορισμοί ορίζονται κατά περίπτωση και στις ζώνες προστασίας αρχαιολογικών χώρων, σύμφωνα με σχετική διάταξη (Η.1892/90 άρθρο 91). Οι δασικές περιοχές και τα δάση διέπονται επίσης από ειδικό καθεστώς τόσον ως προς τη δόμηση όσον και ως προς την ανάπτυξη σε αυτά διαφόρων δραστηριοτήτων.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

172 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

173 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα δάση μόνο σε ειδικές περιπτώσεις επιτρέπεται να αλλάξουν χαρακτήρα και να δεχτούν άλλες χρήσεις ή δραστηριότητες. Ιδιαίτερα αυστηρό είναι το θεσμικό πλαίσιο που διέπει τις κηρυγμένες αναδασωτέες εκτάσεις. Ειδικοί όροι και περιορισμοί στη δόμηση ισχύουν και για τον περιβάλλοντα χώρο γραμμικών ή «σημειακών» δραστηριοτήτων ή εγκαταστάσεων τεχνικής υποδομής, όπως είναι οι οργανωμένες κτηνοτροφικές μονάδες, οι φάροι και οι γραμμές υψηλής τάσης.

Η προτεινόμενη ΖΟΕ που καθορίστηκε με το ΦΕΚ 1096/18-12-97 αφορούσε στις τότε Κοινότητες Πλατυστόμων, Βαυκερής, Νυδριού και Δήμου Λευκάδας. Η εν λόγω ΖΟΕ καθορίζει τις χρήσεις γης και το κατώτατο όριο κατάτμησης και λοιπών όρων και περιορισμών δόμησης στις εκτός εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών προϋφιστάμενων του έτους 1923 περιοχές. Συγκεκριμένα, η μία περιοχή εκτείνεται σε τμήμα της περιοχής «Γύρας» δυτικά της πόλης της Λευκάδας και η άλλη στην περιοχή «Δημοσάρι» του Νυδριου. Στις περιοχές αυτές, οι οποίες χαρακτηρίζονται ως περιοχές προστασίας, απαγορεύεται η δόμηση και η αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος. Επιτρέπονται μόνο: Στην περιοχή της Γύρας η κατασκευή δημοτικών εγκαταστάσεων, όπως υπαίθριων αθλητικών εγκαταστάσεων, περιπτέρων-αναψυκτηρίων, αποδυτηρίων λουόμενων, αποχωρητηρίων εξ ελαφράς κατασκευής, στεγάστρων, κιοσκιών, τεντών, εγκαταστάσεων παιδότοπων και εγκαταστάσεων στήριξης φυτών. (πέργκολες), έπειτα από έγκριση της αρμόδιας Επιτροπής Πολεοδομικού και Αρχιτεκτονικού Ελέγχου (ΕΠΑΕ). Στην περιοχή του Δημοσαρίου, η κατασκευή περιπτέρων εξ ελαφράς κατασκευής σε απόσταση τουλάχιστον 50 μέτρων από την οριογραμμή του ρέματος, έπειτα από έγκριση της αρμόδιας ΕΠΑΕ. Το κατώτατο όριο κατάτμησης και αρτιότητας ορίζεται σε 10 στρέμματα, ενώ οι όροι και οι περιορισμοί δόμησης των παραπάνω επιτρεπόμενων χρήσεων ορίζονται ως εξής:  Μέγιστη επιτρεπόμενη δομήσιμη επιφάνεια κτιρίων 80 τμ.  Μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος κτιρίων 4,5 μέτρα μετρούμενο από το περιβάλλον φυσικό έδαφος συμπεριλαμβανομένης και της στέγης, η κατασκευή της οποίας είναι υποχρεωτική. Πρέπει να αναφερθεί ότι στις περιοχές αυτές απαγορεύεται η διάνοιξη ιδιωτικών οδών παράλληλων προς την ακτογραμμή ή και κάθετων προς αυτή. Επιτρέπεται μόνο η διάνοιξη κοινοτικών και δημοτικών οδών, σύμφωνα με τη διαδικασία της ΚΥΑ 69269/5387/1950 (Β’ 678). Μέσω της επιτόπιας έρευνας που πραγματοποιήθηκε στις περιοχές κάλυψης της ΖΟΕ διαπιστώνεται ότι σε γενικές γραμμές τηρούνται οι περιορισμοί δόμησης

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου (ΖΟΕ)

174 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

που τίθενται, αν και σε κάποιες περιπτώσεις εντοπίζονται παρεκκλίσεις από τα οριζόμενα από το θεσμικό πλαίσιο. Παρόλα αυτά όμως εντοπίζονται κάποιες συγκρούσεις χρήσεων γης, όπως η γειτνίαση της ΖΟΕ στην περιοχή της Γύρας, που έχει οριστεί ως προστατευόμενη περιοχή και συνορεύει με τις λιμνοθάλασσες, με τον δημοτικό περιφερειακό δρόμο της πόλης της Λευκάδας που χρησιμοποιείται μόνο από βαρέα οχήματα που προκαλούν επιβάρυνση στην περιοχή (βλέπε χάρτη Θεσμικού Πλαισίου).

Κατευθύνσεις που δίνονται για την Περιοχή Μελέτης από το Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Σύμφωνα με το ΓΠΣΧΑΑ, οι παράκτιες νησιωτικές περιοχές, όπως η περιοχή μελέτης, έχουν ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που καθιστούν αναγκαία την ειδική αντιμετώπιση τους. Για την αντιμετώπιση των πολύπλοκων προβλημάτων που προξενούν οι πιέσεις που δέχονται οι περιοχές αυτές και για την εύρυθμη χωρική οργάνωση των εξαιρετικά ευαίσθητων παράκτιων περιοχών είναι αναγκαία η χρήση ολοκληρωμένου – συνολικού σχεδιασμού και διαχείρισης. Ο σχεδιασμός αυτός περιλαμβάνει ειδικές πολιτικές και δράσεις μεταξύ των οποίων και οι ακόλουθες: 1. Ενίσχυση της συνοχής, προσβασιμότητας και επικοινωνίας. Εξασφάλιση δυνατοτήτων απασχόλησης, υπηρεσιών και ικανοποιητικών συγκοινωνιών και συνδέσεων με τα αστικά κέντρα.

2. Βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων, τόσο του θαλάσσιου όσο και του χερσαίου τμήματος της παράκτιας ζώνης, με ιδιαίτερη προσοχή στους υδάτινους πόρους που συνήθως σπανίζουν, με σεβασμό στη χωρητικότητα και αντοχή των οικοσυστημάτων (διατήρηση της φέρουσας ικανότητας) και στις ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής. Αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων των νησιών και στήριξη εναλλακτικών και ήπιων μορφών ανάπτυξης.

3. Βελτίωση του συντονισμού των δράσεων, που προωθούνται από τις ενδιαφερόμενες αρχές σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, τόσο στη θάλασσα, με σχέδια διαχείρισης θαλάσσιων περιοχών όπου χρειάζεται, όσο και στην ξηρά για τη διαχείριση των παράκτιων ζωνών, ώστε να εξασφαλίζεται η αναγκαία συμβατότητα, συμπληρωματικότητα και συνέργεια των αναπτυξιακών δραστηριοτήτων και να διατηρούνται οι απαραίτητες ζώνες ελεύθερης προσβασιμότητας και αναψυχής των πολιτών. Ειδικότερα, επιδιώκεται: a. Η προώθηση εναλλακτικών μορφών τουρισμού, ιδιαίτερα στον ορεινό νησιωτικό χώρο. b. Η αναβάθμιση των υφιστάμενων τουριστικών εγκαταστάσεων και υπηρεσιών και η καθιέρωση υψηλότερων προδιαγραφών για τις νεότερες.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Γ4.9.3 Κατευθύνσεις Υπερκείμενων Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασμού

175 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Κατευθύνσεις που δίνονται για την Περιοχή Μελέτης από το Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Ιονίων Νήσων Σύμφωνα με το ΠΠΧΣΑΑ Ιονίων Νήσων, η περιοχή μελέτης περιλαμβάνει τους εξής πόλους ανάπτυξης: 1. Τον αστικό χώρο. Στα πλαίσια της ανάδειξης του αναπτυξιακού ρόλου της έδρας της περιφέρειας και των νομαρχιακών εδρών αποτελούν: a. Η αναζωογόνηση του αστικού χώρου και η απόδοση πολιτιστικής ταυτότητας σε αυτόν, με ανάπλαση του ιστορικού κέντρου της Λευκάδας και των ιστορικών τόπων, ανάδειξη των αρχαιολογικών χώρων-διατηρητέων μνημείων και ανάδειξη της ιδιαιτερότητας της αρχιτεκτονικής με θεσμοθέτηση ειδικών όρων δόμησης. b. Η μετεξέλιξη του αστικού χώρου σε κέντρο γνώσης και έρευνας.

2. Τις παράκτιες αναπτυγμένες τουριστικά περιοχές. Προβλέπεται να αποτελέσουν κέντρα ανάπτυξης της ενδοχώρας των νησιών με αξιοποίηση των πολλαπλασιαστικών αποτελεσμάτων που μπορεί να επιφέρει ο τουρισμός στη γεωργία, την κτηνοτροφία και τη βιοτεχνία. Η βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων και η δημιουργία κέντρων πιστοποίησης θα δράσουν θετικά προς αυτή την κατεύθυνση. Επιπλέον, απαιτείται ο ολοκληρωμένος σχεδιασμός της διαχείρισης των ακτών με στόχο: a. Την ανάδειξη των φυσικών και πολιτιστικών πόρων. b. Τη διασύνδεση των παράκτιων τουριστικών περιοχών μεταξύ τους και με την ενδοχώρα με παράλληλη διαφοροποίηση του τουριστικού

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

c. Η διαχείριση των προστατευόμενων φυσικών περιοχών και η αποκατάσταση των υποβαθμισμένων οικοσυστημάτων. d. Η ανάδειξη και η προστασία του ιστορικού και πολιτιστικού πλούτου. e. Η βιώσιμη πολεοδομική οργάνωση των παραθεριστικών οικισμών. f. Η διαφύλαξη των τοπικών χαρακτηριστικών και του «τοπικού χρώματος» με προτεραιότητα στην ανάπλαση των παλαιών οικισμών που βρίσκονται πλησίον των ακτών. g. Η ολοκληρωμένη διαχείριση των αποβλήτων.

4. Αποφυγή χωροθέτησης, κοντά στην παραλία, εγκαταστάσεων που δεν απαιτούν γειτνίαση με τη θάλασσα, καθώς και αποφυγή εγκαταστάσεων πολύ μεγάλης κλίμακας.

5. Κατά τον σχεδιασμό μέτρων που αφορούν την παράκτια ζώνη, οι αρμόδιες αρχές θα πρέπει να εφαρμόζουν τις αρχές της ολοκληρωμένης διαχείρισης των παράκτιων περιοχών ώστε να εξασφαλίζουν την καλή διαχείριση των οικείων ζωνών, λαμβάνοντας υπόψη τις καλές πρακτικές. Στο πλαίσιο αυτό, εντάσσεται και η πρόβλεψη μέτρων προστασίας των παράκτιων περιοχών από ενδεχόμενες δυσμενείς συνέπειες λόγω κλιματικής αλλαγής, όπως π.χ. η άνοδος της στάθμης της θάλασσας.

176 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

e. f. g. h. i.

Κατευθύνσεις που δίνονται για την Περιοχή Μελέτης από το υπό έγκριση Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Παράκτιο Χώρο και τα Νησιά και της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αυτού Σύμφωνα με το ΕΠΧΣΑΑ για τον Παράκτιο Χώρο και τα Νησιά, ο σχεδιασμός των παράκτιων περιοχών της χώρας θα πρέπει να ακολουθεί τη στρατηγική προσέγγιση της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης του Παράκτιου Χώρου (Ο.Δ.Π.Χ.), που βασίζεται σε συγκεκριμένες αρχές και πρέπει να ακολουθούνται. Έτσι δίνονται κατευθύνσεις για την πραγματοποίηση των έργων και δραστηριοτήτων στις παράκτιες περιοχές, όπου επιδιώκεται κατά το δυνατόν η αποφυγή εγκαταστάσεων που δεν απαιτούν το θαλάσσιο μέτωπο κοντά στην ακτογραμμή: 1. Ανά οικονομική δραστηριότητα: a. Αγροτικές Δραστηριότητες b. Βιομηχανία και Ενέργεια c. Αλιεία και Υδατοκαλλιέργεια d. Τουρισμός, Αθλητισμός και Δραστηριότητες Αναψυχής e. Οδικά, Λιμενικά και Συναφείς Υποδομές f. Ναυτιλία g. Λοιπές Δραστηριότητες Ειδικότερα, δίνονται κατευθύνσεις σύμφωνα με τις οποίες επιτρέπονται συγκεκριμένα έργα και δραστηριότητες, κατασκευές στο θαλάσσιο και στο χερσαίο τμήμα των τριών ζωνών που ορίζονται: την κρίσιμη, τη δυναμική και την ευρύτερη παράκτια ζώνη. Κατευθύνσεις που δίνονται για την Περιοχή Μελέτης από το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό και της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αυτού Σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση του εθνικού χώρου, όπως προβλέπεται από το ΕΠΧΣΑΑ για τον Τουρισμό, η Λευκάδα ανήκει στην κατηγορία: (Ε) Νησιά και

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

c. d.

προϊόντος των περιοχών αυτών στη βάση της συμπληρωματικότητας των δραστηριοτήτων. Τη σταδιακή κατάργηση/περιορισμό της εκτός σχεδίου δόμησης Την απαγόρευση δημιουργίας νέων οδικών αξόνων έως μια απόσταση παράλληλα με την παραλία. Την υλοποίηση παρακάμψεων στους ανεπτυγμένους και επιβαρημένους με μεγάλη τουριστική κίνηση οικισμούς. Την πολεοδόμηση των οικισμών και την ανάπλαση των κοινόχρηστων χώρων. Την επιβολή κατάλληλων κανόνων δόμησης εντός των υφιστάμενων οικισμών κατά προτεραιότητα δε εντός των παραδοσιακών. Την κατασκευή υποδομών επεξεργασίας και διάθεσης αποβλήτων. Την καταστολή της αυθαίρετης δόμησης.

παράκτιες περιοχές. Ειδικότερα, περιλαμβάνεται στην κατηγορία των νησιών με σημαντική τουριστική δραστηριότητα ή νησιά που αναπτύσσονται τουριστικά με δυνατότητα ανάπτυξης μαζικού τουρισμού, με ή χωρίς άλλη ιδιαίτερα δυναμική παραγωγική δραστηριότητα και εκμεταλλεύσιμους πόρους. Στα νησιά αυτά έμφαση πρέπει να δοθεί σε δράσεις που σκοπό έχουν α) την αντιμετώπιση συγκρούσεων μεταξύ των δραστηριοτήτων, β) τον έλεγχο των περιβαλλοντικών πιέσεων και του είδους της ανάπτυξης και γ) την αποτροπή της μονόπλευρης εξάρτησής τους από τον τουρισμό. Πέραν των κατευθύνσεων που δίνονται ανά κατηγορία περιοχής και για τη χωρική οργάνωση των ειδικών μορφών τουρισμού, ο σχεδιασμός των χρήσεων γης (Γ.Π.Σ. / Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π., Ε.Χ.Μ.) πρέπει να διερευνά α) τη σκοπιμότητα καθορισμού ζωνών τουριστικής ανάπτυξης στις εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών περιοχές και να τις ορίζει κατά περίπτωση και β) τον προσδιορισμό ζωνών προστασίας της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, των φυσικών πόρων και του τοπίου, στις οποίες θα περιορίζεται ή/και θα απαγορεύεται η δυνατότητα δόμησης. Σε κάθε περίπτωση, λαμβάνεται υπόψη η φέρουσα ικανότητα των περιοχών, με την ιδιαίτερη επισήμανση ότι η ανεπάρκεια και υπέρβαση της αντοχής των πόρων θα πρέπει να αποτελεί απαγορευτικό κριτήριο για τη χωροθέτηση ζωνών ή τουριστικών μονάδων. Επιπρόσθετα, στις παράκτιες περιοχές των νησιών αυτών, διακρίνεται ζώνη υψηλής ανταγωνιστικότητας διαφόρων οικονομικών δραστηριοτήτων, η οποία εκτείνεται σε απόσταση 350 μ. από τον αιγιαλό και έχει ιδιαίτερη σημασία για την ανάπτυξη του τουρισμού. Στη ζώνη αυτή παρατηρείται υψηλός ανταγωνισμός χρήσεων γης και δραστηριοτήτων όλων των ειδών, με άμεση ή έμμεση επίπτωση στον τουρισμό. Όσον αφορά τις Ειδικές Μορφές Τουρισμού, η Λευκάδα ανήκει στην κατηγορία (Γ): Θαλάσσιος Τουρισμός, και μαζί με την Κέρκυρα αποτελούν τη μία από τις 11 χωρικές ενότητες που εξυπηρετούν τον θαλάσσιο τουρισμό και έχουν ακτίνα επιρροής τις ακτές της Δυτικής Ελλάδας συμπεριλαμβανομένου και του Αμβρακικού κόλπου, της Β.Δ. Πελοποννήσου και των νησιών του Ιονίου. Οι κατευθύνσεις που δίνονται για την ανάπτυξη του θαλάσσιου τουρισμού είναι: - Η πύκνωση του δικτύου των τουριστικών λιμένων κατά τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται η λειτουργική συνοχή του δικτύου κάθε επιμέρους ενότητας θαλάσσιου τουρισμού.

- Η βελτίωση των υποδομών των σημείων ελλιμενισμού (μαρίνες, αγκυροβόλια) και η εποχική αύξηση της χωρητικότητάς τους.

- Η ανάπτυξη «πράσινων υποδομών» (ενέργεια, διαχείριση απορριμμάτων κ.λπ.).

- Η ανάπτυξη και λειτουργία συστημάτων ηλεκτρονικής ενημέρωσης για διαθεσιμότητα θέσης, κόστος κ.λ.π.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

177 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

178 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Χάρτης 18: Απόσπασμα χάρτη βασικών κατευθύνσεων χωρικής οργάνωσης του τουρισμού του ΕΧΠΣΑΑ Πηγή: ΕΠΧΣΑΑ για τον Τουρισμό,2009

Κατευθύνσεις που δίνονται για την Περιοχή Μελέτης από το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για την Βιομηχανία και της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αυτού Πρέπει να αναφερθεί ότι το ειδικό πλαίσιο βιομηχανίας διατηρεί συμπληρωματικές σχέσεις με το ήδη εγκεκριμένο ειδικό πλαίσιο για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τον τουρισμό, ενώ έχει λάβει υπόψη του τις μελέτες των υπό έγκριση ειδικών πλαισίων για τον παράκτιο χώρο και τα νησιά και τον ορεινό χώρο. Το ειδικό πλαίσιο βιομηχανίας έχει πεδίο εφαρμογής την κρίσιμη παραθαλάσσια ζώνη και συγκεκριμένα όπως αυτή ορίζεται από το παραπάνω πλαίσιο ως το τμήμα των παράκτιων δημοτικών διαμερισμάτων σε απόσταση μέχρι 350μ. από τη γραμμή του αιγιαλού ή ελλείψει αυτού της ακτογραμμής. Όσον αφορά σε ευρύτερο επίπεδο τα Ιόνια Νησιά, δεν περιλαμβάνεται καμία νήσος στους άξονες, πόλους και περιοχές ποιοτικής αναδιάρθρωσης, εντατικοποίησης, επέκτασης και στήριξης της βιομηχανίας. Επίσης, στην περιοχή

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Όπως φαίνεται και από το παραπάνω διάγραμμα, η στενή παραλιακή ζώνη της περιοχής μελέτης εντάσσεται στις αναπτυσσόμενες τουριστικά περιοχές με περιθώρια ανάπτυξης μαζικού τουρισμού, ενώ η ευρύτερη παράκτια ζώνη ανήκει στις αναπτυσσόμενες τουριστικά περιοχές με περιθώρια ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών τουρισμού.

179 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Χάρτης 19: Απόσπασμα από το Διάγραμμα 2: Κατευθύνσεις του ΕΧΠΣΑΑ για τη βιομηχανία για την άσκηση χωρικής πολιτικής για τη βιομηχανία σε επίπεδο νομού Πηγή: ΕΠΧΣΑΑ για την Βιομηχανία,2009

Ειδικότερα, στον παράκτιο χώρο και στην κρίσιμη παραθαλάσσια ζώνη πρέπει να αποθαρρύνεται η χωροθέτηση βιομηχανικών μονάδων, με εξαίρεση αυτές που έχουν ανάγκη χωροθέτησης σε άμεση επαφή με το θαλάσσιο μέτωπο. Η κατεύθυνση αυτή είναι ιδιαίτερα έντονη σε ζώνες που χαρακτηρίζονται από το χωροταξικό σχεδιασμό ως προτεραιότητας για τον τουρισμό ή τον παραθερισμό. Για το νησιωτικό χώρο ισχύουν οι παραπάνω κατευθύνσεις του παράκτιου χώρου. Για την ίδρυση ή το μετασχηματισμό υφιστάμενων μονάδων με ανάγκη

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

αυτή δεν υπάρχει κανένας σημαντικός πόλος ηλεκτροπαραγωγής από αιολική ενέργεια και εξόρυξης. Όπως φαίνεται και στο Διάγραμμα 2, οι ανατολικές ακτές της Λευκάδας που αποτελούν την περιοχή μελέτης κατατάσσονται στις περιοχές όπου παρουσιάζεται η δυνατότητα και η ανάγκη δημιουργίας βιομηχανίας για πρώτη φόρα στα πλαίσια της πολιτικής για την αύξηση ως ποσοστού των ήδη υφιστάμενων οργανωμένων υποδοχέων. Αξίζει να αναφερθεί πως στα Ιόνια Νησιά δίνεται πολύ χαμηλή προτεραιότητα στην μεταποίηση, σχεδόν μηδαμινή.

180 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

χωροθέτησης σε άμεση επαφή με θαλάσσιο μέτωπο: ενεργειακές μονάδες, μονάδες που επιβαρύνουν με πολύ μεγάλα φορτία τα χερσαία δίκτυα μεταφορών ή συνδέονται με επικίνδυνα φορτία για τα οποία η θαλάσσια μετακίνηση κρίνεται ασφαλέστερη, μονάδες αφαλάτωσης, αλυκές, καθώς και οργανωμένοι υποδοχείς που εξειδικεύονται σε μονάδες ανάλογου χαρακτήρα και λόγω της κλίμακάς τους δεν μπορούν να δημιουργήσουν αυτοτελείς λιμενικές εγκαταστάσεις, δίδονται οι εξής κατευθύνσεις: - Να είναι αποδεκτή υπό προϋποθέσεις, που σχετίζονται με την οργάνωση του χώρου, η χωροθέτησή τους στην κρίσιμη παραθαλάσσια ζώνη.

- Να επεκταθούν και σε αυτές οι διατάξεις περί παραχώρησης αιγιαλού και παραλίας που προβλέπει για τις Β.Ε.ΠΕ. ο ν. 2545/1997 άρθρο 14, πλην αυτών που αναφέρονται στην αναγκαστική απαλλοτρίωση.

- Σε περιοχές του δικτύου ΦΥΣΗ (NATURA) 2000, εκτός των οικοτόπων κοινοτικής προτεραιότητας όπου απαγορεύεται η εγκατάσταση των ανωτέρω βιομηχανικών μονάδων, είναι δυνατή η χωροθέτηση τους σύμφωνα με τους όρους και τις προϋποθέσεις που τίθενται από τα νομικά καθεστώτα προστασίας. Τέλος, σε επίπεδο Περιφέρειας οι κατευθύνσεις που δίνονται για τις χρήσεις γης και τη διάσπαρτη χωροθέτηση της βιομηχανίας είναι οι εξής: 1) Αποτροπή της παρόδιας ανάπτυξης μονάδων μεταποίησης στο βασικό οδικό δίκτυο.

2) Η στήριξη της επιβίωσης/μετασχηματισμού των υπαρχουσών μονάδων στις σημερινές τους θέσεις είναι σκόπιμη.

Κατευθύνσεις που δίνονται για την Περιοχή Μελέτης από το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Σε γενικές γραμμές η περιοχή των Ιονίων Νήσων δεν αποτελεί περιοχή αιολικής προτεραιότητας (ΠΑΠ), σύμφωνα με το Διάγραμμα 1: «Περιοχές Αιολικής Προτεραιότητας (ΠΑΠ)».

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

3) Η χαμηλή ανάπτυξη της βιομηχανίας περιορίζει την πιθανότητα σύγκρουσης με τον τουρισμό, αλλά ο τελευταίος μπορεί να επηρεαστεί αρνητικά ακόμα και από μεμονωμένες ή μικρές μονάδες όταν είναι οχλούσες. Οι τουριστικές προοπτικές όλων των Νομών και η έλλειψη ισχυρών εναλλακτικών διεξόδων επιβάλλει να δίνεται, κατ’ αρχήν, προτεραιότητα, σε αυτόν. Επιλεκτικές δυνατότητες χωροθέτησης βιομηχανίας, διάσπαρτης ή οργανωμένης, πρέπει ωστόσο να παρέχονται.

181 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Χάρτης 20: Περιοχές Αιολικής Προτεραιότητας (ΠΑΠ) σύμφωνα με το ΕΧΠΣΑΑ για τις ΑΠΕ Πηγή: ΕΧΠΣΑΑ για τις ΑΠΕ,2009

Τέλος, η Λευκάδα που ανήκει στο υδατικό διαμέρισμα της Δυτικής Ελλάδας δεν διαθέτει δυναμικό σε MW, εκτός της περιοχής του Μεγανησίου (που βρίσκεται εκτός της περιοχής μελέτης) στην οποία εντοπίζεται διαθέσιμο δυναμικό σε MW και επιτρέπεται η αξιοποίηση του με άδεια παραγωγής 332,9 MW.

Γ5. Συνθετική Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης (SWOT Analysis)

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Στην SWOT Ανάλυση, αποτυπώνεται η υφιστάμενη κατάσταση της περιοχής μελέτης σε σχέση με τα πλεονεκτήματα και ευκαιρίες του εξωτερικού περιβάλλοντος που μπορούν να αξιοποιηθούν και σε σχέση με τα μειονεκτήματα και τους κινδύνους που καλούνται να διαχειριστούν.

Θεματικός Διαχωρισμός

Δυνατά Σημεία

Αδύνατα Σημεία

Ευκαιρίες

Κίνδυνοι/Απειλές

Αναπτυξιακά χαρακτηριστικά

Αναπτυξιακή δυναμική της περιοχής μελέτης σε σχέση με το υπόλοιπο του νησιού (μεγαλύτερο ποσοστό οικονομικά ενεργού πληθυσμού, μικρότερο ποσοστό ανεργίας , συγκέντρωση μεγάλου ποσοστού πληθυσμού)

─ Αναπτυξιακές ανισότητες μεταξύ της κρίσιμης - δυναμικής παράκτιας ζώνης και της ευρύτερης παράκτιας ζώνης ─ Αναπτυξιακή καθυστέρηση & ενδοπεριφερειακές ανισότητες σε σχέση με τα υπόλοιπα νησιά του Ιονίου

─ Άμβλυνση των αναπτυξιακών ανισοτήτων μεταξύ των ζωνών του παράκτιου χώρου ─ Ανάδειξη της περιοχής μελέτης σε αναπτυξιακό πόλο του νησιού

Όξυνση τόσο των ανισοτήτων εντός της περιοχής μελέτης όσο και των ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων

Δημογραφικά Στοιχεία

Θετική πληθυσμιακή δυναμική & τάση επιστροφής ντόπιου πληθυσμού

─ Γήρανση & χαμηλό ποσοστό νεανικού πληθυσμού ─ Ανομοιόμορφη κατανομή του πληθυσμού με μεγάλη συγκέντρωση στα παράλια & μικρότερη στις ορεινές περιοχές που καταλαμβάνουν μεγαλύτερη έκταση

─ Δημογραφική κρίση (κυρίως στους εσωτερικούς οικισμούς) λόγω αρνητικών τάσεων ─ Ερημοποίηση ορεινών ημιορεινών περιοχών

─ Παράλληλη ανάπτυξη δευτερογενούς τομέα (βιομηχανίες έτοιμου σκυροδέματος κλπ) με την αύξηση της οικοδομικής δραστηριότητας ─ Δυναμικότητα σε ιχθυοτροφικές μονάδες & ιχθυογεννητικούς σταθμούς

─ Χαμηλά ποσοστά απασχόλησης στον πρωτογενή & δευτερογενή τομέα που οφείλονται στη σταδιακή εγκατάλειψη-αλλαγή χρήσης γης προς όφελος της τουριστικής ανάπτυξης που κυριαρχεί στις ανατολικές ακτές ─ Αδυναμία συγκράτησης του οικονομικά ενεργού πληθυσμού στους ορεινούς οικισμούς ─ Έντονα διαρθρωτικά προβλήματα στη γεωργία (μικρός & κατακερματισμένος κλήρος, εξάρτηση από πολύ μικρό αριθμό παραγόμενων προϊόντων, προβλήματα στη διακίνηση & εμπορία, ανεκμετάλλευτη γη υψηλής παραγωγικότητας)

Συγκράτηση του ντόπιου πληθυσμού στους εσωτερικούς οικισμούς που φθίνουν πληθυσμιακά μέσω της διαφοροποίησης του τουριστικού προϊόντος και της σύνδεσης του με τον πρωτογενή & δευτερογενή τομέα παραγωγής Αναβάθμιση της παραδοσιακής οικονομικής δραστηριότητας μέσω: της ενίσχυσης του πρωτογενούς τομέα (γεωργική γη με δυνατότητες υψηλής παραγωγικότητας, αλιεία, κτηνοτροφία) & της ενίσχυσης του δευτερογενούς τομέα στο χώρο της τυποποίησης παραδοσιακών προϊόντων

─ Ύπαρξη σημαντικών τουριστικών πόρων με δυνατότητα ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών τουρισμού ─ Μη ύπαρξη μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων/ξένων επενδύσεων που συμβάλλει στην ενίσχυση του τοπικού εισοδήματος & στην αποφυγή της αλλοίωσης του φυσικού περιβάλλοντος

─ Χαμηλός βαθμός σύνδεσης του τουριστικού κυκλώματος με το λοιπό τοπικό παραγωγικό σύστημα ─ Διαρθρωτικές αδυναμίες στον τουριστικό κλάδο (εποχικότητα, χαμηλή ποιότητα & εισόδημα τουριστών & χαμηλή ποιότητα τουριστικού προϊόντος & ανάπτυξη "παραξενοδοχίας") ─ Ανεπαρκής αξιοποίηση τουριστικών πόρων

─ Ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού (θαλάσσιος, οικολογικός & αγροτουρισμός, πολιτιστικός) που θα προκαλέσει διαρκή έλξη επισκεπτών, μέσω της αξιοποίησης της τοπικής παράδοσης & της παράλληλης διατήρησης της ταυτότητας της περιοχής μελέτης ─ Δημιουργία νέων θέσεων εργασίας σε τουριστικά επαγγέλματα

─ Υποαπασχόληση του οικονομικά ενεργού πληθυσμού στον κλάδο του τουρισμού λόγω εποχικότητας ─ Περαιτέρω συγκέντρωση τουριστικών δραστηριοτήτων σε κορεσμένες περιοχές ─ Μείωση της αποδοτικότητας & βιωσιμότητας των καταλυμάτων & στρέβλωση της αναπτυξιακής εικόνας της περιοχής μελέτης λόγω της "παραξενοδοχίας"

Εύκολη & οικονομική πρόσβαση, λόγω ιδιομορφίας χερσαίας σύνδεσης με την ηπειρωτική Ελλάδα και σύνδεση με εθνικά δίκτυα μεταφορών (Εγνατία Οδός, Ζεύξη Ρίου-Αντιρρίου & αερολιμένας Ακτίου)

Πολύ περιορισμένη αξιοποίηση των διεθνών, εθνικών και περιφερειακών συνδέσεων (π.χ. αεροδρόμια, λιμάνια) & των συνδυασμένων μεταφορών

Καθυστέρηση ολοκλήρωσης προβλεπόμενων έργων μεταφορών

─ Πύλη πρόσβασης στις δυτικές εισόδους του θαλάσσιου τουρισμού της χώρας ─ Δυναμική θέση Μαρίνας Λευκάδας στην Μεσόγειο με διεθνή αναγνώριση (γαλάζιες σημαίες)

─ Ελλείψεις στα γεωμετρικά, λειτουργικά & τεχνικά χαρακτηριστικά του οδικού δικτύου & των λιμενικών εγκαταστάσεων ─ Διέλευση κύριου υπεραστικού οδικού άξονα μέσα από την κρίσιμη και δυναμική χερσαία ζώνη

─ Δημιουργία άμεσων διεθνών συνδέσεων (π.χ. αεροδρόμιο Ακτίου, λιμάνια περιοχής) και συνδυασμένων μεταφορών ─ Βελτίωση της πρόσβασης στο νησί με την υλοποίηση των προβλεπόμενων έργων της υποθαλάσσιας ζεύξης, διεύρυνσης του λιμένα Λευκάδας & διαπλάτυνσης του διαύλου ─ Βελτίωση του οδικού δικτύου που συμβάλλει στη βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής μελέτης ─ Η ύπαρξη πολλών μικρών λιμανιών για προσέγγιση επιβατικών & αλιευτικών σκαφών

Αξιόλογοι πολιτιστικοί πόροι, αρχαιολογικοί χώροι & ιδιαίτερη αρχιτεκτονική κληρονομιά

Περιορισμένη αξιοποίηση & προστασία χώρων ιστορικής /πολιτιστικής σημασίας & αξιόλογων οικισμών ως πόλοι τουριστικής έλξης

Διάρθρωση Οικονομικής δραστηριότητας

Μεταφορές

Πολιτιστικό Περιβάλλον

Ανάδειξη του ιστορικού χαρακτήρα & της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής μέσω της προστασίας & αποκατάστασης των ιστορικών τόπων & μνημείων

Στασιμότητα ανάπτυξης ή ύφεση του πρωτογενούς & δευτερογενούς τομέα

─ Υποβάθμιση των παράκτιων οικοσυστημάτων & μείωση του τουριστικού ενδιαφέροντος λόγω της άναρχης επέμβασης στους λιμένες ─ Αστάθεια εδαφών λόγω διάνοιξης δρόμων & άλλων τεχνικών έργων Απώλεια της ιστορικής & πολιτιστικής σημασίας μνημείων & περιοχών από πιέσεις που προέρχονται από την οικιστική ανάπτυξη, τον τουρισμό & τον μεταποιητικό τομέα

183 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

Υποδομές Περιβάλλοντος

Χωρική Οργάνωση

Περιορισμένη ρύπανση σε θάλασσες, ακτές & εξαιρετική ποιότητα υδάτων κολύμβησης σε σχέση με άλλες παράκτιες περιοχές της χώρας

─ Ρύπανση & μείωση του υδροφόρου ορίζοντα & πιέσεις στις παράκτιες περιοχές (ευτροφισμός, υφαλμύρωση, έντονη οσμή) λόγω ΧΑΔΑ, ΒΙΟΚΑ, παράνομων σωληνώσεων, υπερχειλίσεων βόθρων & υπεράντλησης νερού ─ Αυξημένα φαινόμενα διάβρωσης στο βόρειο τμήμα

─ Βελτίωση υποδομών για τον περιορισμό της ρύπανσης και των περιβαλλοντικών πιέσεων ─ Εφαρμογή σύγχρονων μεθόδων για τον περιορισμό της διάβρωσης

─ Υποβάθμιση των ακτών που συνεπάγεται την υποβάθμιση του τουριστικού προϊόντος ─ Κίνδυνος μείωσης του εύρους της αμμώδους παραλίας των ακτών & μείωση των αμμουδών ιζημάτων σε μικρά βάθη από την διάβρωση

─ Ύπαρξη σημαντικών οικοσυστημάτων & προστατευόμενων περιοχών με μεγάλη βιοποικιλότητα ─ Υψηλό ποσοστό βλάστησης σε σχέση με τα υπόλοιπα Ιόνια

─ Υποβάθμιση του φυσικού τοπίου & των προστατευόμενων περιοχών λόγω της οικοδομικής, τουριστικής δραστηριότητας & άλλων ανθρωπογενών δραστηριοτήτων ─ Έλλειψη διαχειριστικών φορέων για τις προστατευόμενες περιοχές

─ Προστασία & ανάδειξη περιοχών φυσικού κάλλους ─ Σύσταση διαχειριστικών φορέων για τις προστατευόμενες περιοχές

─ Υποβάθμιση φέρουσας ικανότητας της περιοχής ─ Κίνδυνος μόλυνσης των υπόγειων υδάτων από λιπάσματα & φυτοφάρμακα

Δυνατότητες ανάπτυξης φιλικότερων προς το περιβάλλον μορφών ενέργειας

Υψηλό επίπεδο σεισμικότητας & επισφαλές έδαφος θεμελιώσεως

Ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών ενέργειας με έμφαση στο ηλιακό δυναμικό μέσω της εγκατάστασης φωτοβολταΪκών

─ Καταστροφή των διαθέσιμων φυσικών πόρων ( πχ. υπερκατανάλωση των περιορισμένων υδατικών πόρων) ─ Υποβάθμιση αισθητικού τοπίου λόγω της διέλευσης των οδικών αξόνων μέσα από τους οικισμούς & της παρόδιας δόμησης ─ Κίνδυνος κατολισθήσεων/καθιζήσεων

─ Προβλεπόμενα έργα υποδομών περιβάλλοντος ─ Δυνατότητα επέκτασης του δικτύου συλλογής & μεταφοράς λυμάτων στην ανατολική παραλιακή ζώνη

─ Ελλείψεις στις υποδομές περιβάλλοντος (ΧΥΤΑ, μονάδων επεξεργασίας & ανακύκλωσης στερεών αποβλήτων, αποχέτευσης, ύδρευσης) ─ Αδυναμία κάλυψης αναγκών ύδρευσης κατά τους θερινούς μήνες

Καθυστέρηση ολοκλήρωσης προβλεπόμενων έργων υποδομής (ύδρευσης, αποχέτευσης, διαχείρισης απορριμμάτων)

Τα ισχύοντα όρια των οικισμών επαρκούν για να καλύψουν για πολλά χρόνια τις οικιστικές - τουριστικές ανάγκες

─ Μειωμένες αστικές λειτουργίες της πρωτεύουσας του Νομού λόγω του νησιωτικού χαρακτήρα & εξάρτηση από γειτνιάζοντα μεγαλύτερα αστικά κέντρα ─ Μεγάλος αριθμός μικρών οικισμών

Ύπαρξη θεσμοθετημένου περιφερειακού χωροταξικού πλαισίου που δίνει κατευθύνσεις για τον υποκείμενο σχεδιασμό

─ Μη τήρηση του υφιστάμενου θεσμικού καθεστώτος γης ─ Απουσία ολοκληρωμένου χωροταξικού & πολεοδομικού σχεδιασμού ─ Περιορισμένος καθορισμός αιγιαλού & παραλίας ─ Διάσπαρτη εκτός σχεδίου δόμηση & άναρχη δόμηση εντός των οικισμών ─ Έντονες συγκρούσεις χρήσεων γης

─ Δημιουργία & εκσυγχρονισμός περιβαλλοντικών υποδομών ─ Εφαρμογή συστημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης από επιχειρήσεις ─ Αποτελεσματική αντιμετώπιση προβλημάτων διαχείρισης απορριμμάτων ─ Υλοποίηση μελετών που στοχεύουν στην συγκέντρωση & αποθήκευση του επιφανειακού νερού των χειμάρρων - μελέτες για διαχείριση της ζήτησης του νερού ─ Βελτίωση της ποιότητας του νερού & βελτίωση δικτύων ύδρευσης/αποχέτευσης ─ Ενίσχυση του ημιαστικού κέντρου της πόλης της Λευκάδας & δημιουργία σχέσεων συνεργασίας με όμορα αστικά κέντρα ─ Προβλήματα στο αστικό περιβάλλον του πολεοδομικού συγκροτήματος της πόλης της Λευκάδας & του Νυδρίου (π.χ. κυκλοφοριακό) Εφαρμογή ενός νέου αειφορικού χωροταξικού σχεδιασμού με σύνταξη διαχειριστικών & κανονιστικών σχεδίων για τη ρύθμιση της δόμησης, της προστασίας του περιβάλλοντος & έλεγχο της τουριστικής ανάπτυξης

Επιδείνωση πολεοδομικών προβλημάτων στον υφιστάμενο αστικό & οικιστικό χώρο

Περαιτέρω αύξηση οικιστικών πιέσεων & συγκρούσεων χρήσεων γης λόγω έλλειψης/κακής εφαρμογής σχεδιασμού

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Φυσικό Περιβάλλον & Περιοχές Προστασίας

Βάσει της πρωτογενούς και δευτερογενούς έρευνας που πραγματοποιήθηκε στην περιοχή μελέτης διαπιστώνεται ότι οι βασικοί περιορισμοί χωρικής ανάπτυξης για τις ανατολικές ακτές της Λευκάδας είναι:  Η αλλαγή χρήσεων γης (αλλαγή γεωργικής γης προς παραθεριστική κατοικία, αύξηση δομημένης επιφάνειας σε βάρος των υδάτινων επιφανειών και των δασικών εκτάσεων), κατά τις τελευταίες δεκαετίες.  Οι συγκρούσεις χρήσεων γης που εντοπίζονται σε όλες τις ζώνες του παράκτιου χώρου.  Η έλλειψη ολοκληρωμένου χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού o η απουσία κατευθυντήριου πλαισίου για τις εκπονούμενες μελέτες, o ο σχεδιασμός επικεντρώνεται μόνο στο «φυσικό» χώρο, o δεν ενσωματώνεται επαρκώς η περιβαλλοντική, κοινωνική και οικονομική διάσταση, o ο περιορισμένος καθορισμός αιγιαλού και παραλίας, o οι χρονοβόρες διαδικασίες οδηγούν συχνά σε απαξίωση των προβλέψεων του σχεδιασμού, o το θεσμικό πλαίσιο παραμένει χωρίς αναπτυξιακή προοπτική και χωρίς πλαίσιο για τον τρόπο εφαρμογής του, o η απουσία μηχανισμών παρακολούθησης των επιπτώσεων των επιλογών του σχεδιασμού  Η απουσία κινητοποίησης από την πλευρά της πολιτείας μέσω κινήτρων και δράσεων.  Ο νησιωτικός χαρακτήρας που αποτελεί εμπόδιο στην ανάπτυξη συνδέσεων και σχέσεων συνεργασίας ενδοπεριφερειακά.  Η έντονη σεισμικότητα και το επισφαλές έδαφος θεμελιώσεως.  Ταύτιση του τουριστικού προϊόντος με το μαζικό παραθεριστικό τουρισμό που αξιοποιεί τον συμβατικό τουριστικό πόρο (κλίμα, στενή παράκτια ζώνη).  Εποχικότητα του τουρισμού  Πόλος έλξης τουριστών χαμηλού εισοδηματικού επιπέδου  Μεγάλος αριθμός παραξενοδοχειακών καταλυμάτων  Η συρρίκνωση του πρωτογενούς τομέα, ενώ υπάρχουν πόροι για την ανάπτυξή του (γεωργική γη με δυνατότητες υψηλής παραγωγικότητας).  Ανεπάρκεια υποδομών περιβάλλοντος και μεταφορών σε συνδυασμό με έντονη οικιστική ανάπτυξη.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

185 Γ4. Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

186 Δ1. Το Όραμα

Δ1. Το Όραμα Η ανάλυση/αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης, όπως περιγράφεται στις προηγούμενες ενότητες, ουσιαστικά θέτει τις βάσεις για την κατάρτιση του οράματος και των γενικών στρατηγικών στόχων της περιοχής μελέτης. Πιο συγκεκριμένα, λαμβάνοντας υπόψη αφενός τα δυνατά σημεία και τις αδυναμίες όπως προκύπτουν από την αποτύπωση του εσωτερικού περιβάλλοντος της περιοχής μελέτης σε συνδυασμό με τις διαφαινόμενες ευκαιρίες και απειλές για την περιοχή μελέτης όπως προκύπτουν από την εξέταση του εξωτερικού περιβάλλοντος, προκύπτει το όραμα βάσει του οποίου διαμορφώνεται το πλαίσιο εντός του οποίου θα πραγματοποιηθεί ο σχεδιασμός του παράκτιου χώρου της επιλεγμένης περιοχής μελέτης. Το όραμα που προκύπτει για την περιοχή μελέτης αποτελεί τη συνοπτική διατύπωση της μελλοντικής επιθυμητής κατάστασης της. Αναλυτικότερα το όραμα που τίθεται για την ανατολική παράκτια ζώνη της Λευκάδας είναι το εξής: «Μια παράκτια περιοχή βιώσιμη, ελκυστική και λειτουργική, με έμφαση στην αξιοποίηση των φυσικών της πόρων, του ιδιαίτερου οικολογικού της πλούτου, των πολιτιστικών της χαρακτηριστικών και στην αντιμετώπιση των κοινωνικοχωρικών προβλημάτων που εντοπίζονται, με βασικό στόχο τον επαναπροσδιορισμό του τουριστικού προτύπου».

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Το στρατηγικό σχέδιο, έχοντας μεσοπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα, στοχεύει στην αξιοποίηση των δυνατοτήτων και ευκαιριών του παράκτιου χώρου και στην αντιμετώπιση των προβλημάτων και κινδύνων/περιορισμών που εμφανίζει η περιοχή μελέτης.

187 Δ1. Το Όραμα

Δ2. Στόχοι – Κατευθύνσεις

1. Βελτίωση των υποδομών μεταφορών & περιβάλλοντος. Η βελτίωση των δικτύων μεταφορών και όλων των υποδομών γενικά θα ωφελήσουν κοινωνικά, περιβαλλοντικά και οικονομικά την περιοχή μελέτης. Συγκεκριμένα, η αναβάθμιση του οδικού δικτύου στο εσωτερικό της περιοχής μελέτης συμβάλλει στην επίτευξη επαρκούς δικτύωσης μεταξύ των οικισμών και εύκολης πρόσβασης τόσο ως προς τους οικισμούς της κρίσιμης και δυναμικής παράκτιας ζώνης (ημιαστικό κέντρο πόλης της Λευκάδας, Νυδρί και λοιποί τουριστικά ανεπτυγμένοι οικισμοί), όσο και προς τους εσωτερικούς οικισμούς της ευρύτερης παράκτιας ζώνης. Έτσι αναπτύσσονται σχέσεις συνεργασίας και αλληλεπίδρασης μεταξύ όλων των οικισμών, ενώ διευκολύνονται οι μετακινήσεις και η εξυπηρέτηση των λειτουργιών μεταξύ του αστικού και αγροτικού χώρου. Επιπλέον, η βελτίωση του εσωτερικού οδικού δικτύου συμβάλλει στην αποκατάσταση του υποβαθμισμένου τοπίου και στην άμβλυνση των συγκρούσεων γης που απορρέουν από την παρόδια δόμηση και την εγγύτητα του κύριου υπεραστικού οδικού άξονα με την ακτογραμμή. Επίσης, η βελτίωση της διασύνδεσης της περιοχής μελέτης με την ηπειρωτική Ελλάδα μέσω οδικών (με τους κύριους οδικούς άξονες περιφερειακής εμβέλειας) και θαλάσσιων δικτύων, όπως και άλλων συμπληρωματικών έργων μεταφορικής υποδομής τονώνουν την εξωστρέφεια της περιοχής μελέτης. Τέλος, η βελτίωση και η δημιουργία δικτύων ύδρευσης, άρδευσης, αποχέτευσης, διαχείρισης απορριμμάτων και υγρών αποβλήτων θα συμβάλλουν στην κάλυψη και εξυπηρέτηση των αναγκών των κατοίκων αλλά και των τουριστών, στην προστασία του περιβάλλοντος και στην βελτίωση του επιπέδου διαβίωσης. Ο στόχος αυτός ενσωματώνει τις κατευθύνσεις του ΓΠΧΣΑΑ και του ΠΠΧΣΑΑ, όπως και του ΕΠΧΣΑΑ για τον τουρισμό, καθώς και τους στόχους της ΟΔΠΖ που αφορούν

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Για την επίτευξη του οράματος της περιοχής μελέτης, κρίνεται απαραίτητη η εξειδίκευση του σε μια σειρά από στόχους, οι οποίοι θα σηματοδοτούν τις κύριες κατευθύνσεις της τοπικής ανάπτυξης και θα αντανακλούν τα κρίσιμα προβλήματα και τις ανάγκες της περιοχής μελέτης. Οι στόχοι – κατευθύνσεις προκύπτουν από τα συμπεράσματα της ανάλυσης της περιοχής μελέτης και έχουν όλοι την ίδια βαρύτητα για την επίτευξη του οράματος, έχοντας ως βασικό στόχο τον αειφορικό σχεδιασμό και διαχείριση των ανατολικών ακτών της Λευκάδας. Η χωρική οργάνωση και η εφαρμογή νέων νομοθετικών εργαλείων αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της διαδικασίας υλοποίησης και αναπόσπαστο κομμάτι για την εφαρμογή του σχεδιασμού. Για το λόγο αυτό όλοι οι στόχοι – κατευθύνσεις που διατυπώνονται έχουν χωρική αποτύπωση και υλοποιούνται, εκτός των άλλων, μέσω της εφαρμογής θεσμικών εργαλείων. Έτσι, στην προσπάθεια επίτευξης των προσδοκιών του οράματος, ορίζονται οι εξής στόχοι – κατευθύνσεις για την περιοχή μελέτης:

την αποκατάσταση υποβαθμισμένου περιβάλλοντος και τη διευθέτηση συγκρούσεων χρήσεων γης.

2. Επαναπροσδιορισμός τουριστικού προϊόντος μέσω της αξιοποίησης των ευκαιριών που παρέχει ο πολιτισμός & το φυσικό περιβάλλον. Ο στόχος αυτός αποσκοπεί στη μεταστροφή από το μοντέλο του μαζικού τουρισμού που επικρατεί σήμερα στις ανατολικές ακτές της Λευκάδας, σε ένα μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης που θα δίνει έμφαση σε εναλλακτικές μορφές τουριστικής δραστηριότητας, αξιοποιώντας αποτελεσματικότερα τους διαθέσιμους πόρους (αρχαιολογικοί χώροι, περιοχές φυσικού κάλλους, περιοχές NATURA – Ramsar, παραλίες, υπάρχον τουριστικό δυναμικό) που δημιουργούν ένα ελκυστικό τουριστικό προϊόν υψηλών προδιαγραφών στα πλαίσια της βιωσιμότητας. Ταυτόχρονα, η υλοποίηση αυτού του στόχου συμβάλλει στην άρση της εποχικότητας του τουριστικού προϊόντος, αλλά και στην ισόρροπη ανάπτυξη του στην περιοχή μελέτης, στη βάση των διαθέσιμων πόρων. Ο στόχος αυτός ενσωματώνει τους εξής στόχους της ΟΔΠΖ: «Αποκατάσταση υποβαθμισμένου περιβάλλοντος», «Βιώσιμη χρήση φυσικών πόρων».

3. Ενίσχυση του πρωτογενούς & δευτερογενούς τομέα παραγωγής με έμφαση στην τοπική παράδοση. Στα πλαίσια του παρόντος στόχου, επιδιώκεται η ταυτόχρονη ανάπτυξη των υποβαθμισμένων τομέων της μεταποίησης και της αγροτικής δραστηριότητας και η διασύνδεσή τους με την τουριστική δραστηριότητα. Ο στόχος αυτός επιχειρεί να αξιοποιήσει την τοπική παράδοση στην παραγωγή αγαθών του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα, η διάθεση των οποίων αφορά τόσο στην τοπική κοινωνία όσο και στην τουριστική δραστηριότητα, συμβάλλοντας έτσι στην καλύτερη αξιοποίηση των πόρων, τη διατήρηση της παράδοσης, τη δημιουργία απασχόλησης για την περιοχή, αλλά κυρίως την άρση της μονοτομεακής προσέγγισης της ανάπτυξης της τοπικής οικονομίας ενσωματώνοντας έτσι το περιεχόμενο και τις αρχές της ΟΔΠΖ, τη μείωση της εξάρτησής της από τον τουρισμό καθώς και την συγκράτηση του πληθυσμού στις ορεινές – αγροτικές περιοχές.

4. Προστασία & ανάδειξη του φυσικού & πολιτιστικού περιβάλλοντος. Η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί ένα βασικό και ουσιαστικό παράγοντα στον οποίο πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση. Ο στόχος διατήρησης της οικολογικής ισορροπίας, της ορθολογικής διαχείρισης των φυσικών πόρων και του περιορισμού της ρύπανσης αποτελούν στοιχεία όλων των υπερκείμενων πλαισίων χωροταξικού σχεδιασμού που αποσκοπούν στην βιώσιμη ανάπτυξη κάθε περιοχής. Για την βιώσιμη ανάπτυξη της παράκτιας ζώνης της περιοχής μελέτης είναι αναγκαίο, ο στόχος αυτός, να εμβαθύνει στις επιπτώσεις των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στο περιβάλλον και στην προώθηση κατάλληλων πολιτικών

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

188 Δ1. Το Όραμα

για την προστασία του. Η ύπαρξη αναξιοποίητων και απροστάτευτων ιστορικών και πολιτιστικών μνημείων στην περιοχή μελέτης οδηγεί στην ανάγκη διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονομιάς με στόχο την ανάπτυξη της περιοχής. Η ανάδειξή της συμβάλει στην ενίσχυση της πολιτιστικής ταυτότητας και ιστορικότητας της περιοχής. Στο πλαίσιο του παρόντος στόχου επιδιώκεται η δημιουργία φυσικού – πολιτιστικού δικτύου, το οποίο συνδέει όλους τους πόρους της περιοχής, διασφαλίζοντας την πρόσβαση, αναβάθμιση και προστασία τους, ενώ ταυτόχρονα προσφέρει τη δυνατότητα ανάδειξής του μέσα από την ανάπτυξη ειδικών μορφών τουρισμού (πχ. πολιτιστικού). Ο στόχος αυτός ενσωματώνει τους στόχους της ΟΔΠΖ που αφορούν τη «Διατήρηση υψηλής ποιότητας παράκτιου περιβάλλοντος», την «Προστασία της βιοποικιλότητας», τη «Διατήρηση καίριας σημασίας ενδαιτημάτων», τη «Βελτίωση καίριας σημασίας οικολογικών διαδικασιών», τη «Βιώσιμη χρήση των φυσικών πόρων», τον «Έλεγχο των ρύπων», την «Αποκατάσταση υποβαθμισμένου περιβάλλοντος» την «Ανάδειξη της τοπικής ιδιαιτερότητας», και τέλος την «Προστασία από φυσικές καταστροφές».

5. Ανάπτυξη ήπιων μορφών ενέργειας. Αφορά στην εγκατάσταση φωτοβολταϊκών πάρκων για τη δέσμευση της ηλιακής ενέργειας σε επιλεγμένες περιοχές και την επεξεργασία υπολειμμάτων αγροτικής παραγωγής για την παραγωγή βιοκαυσίμων. Επίσης, επιδιώκεται η επέκταση της εγκατάστασης συστημάτων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ (πχ. φωτοβολταϊκά στοιχεία) στις τουριστικές μονάδες και τα δημόσια κτίρια για την εξυπηρέτηση των ενεργειακών αναγκών των εγκαταστάσεων τους, αλλά και η εξοικονόμηση ενέργειας μέσα από το βιοκλιματικό σχεδιασμό των κτιριακών υποδομών τους και την αξιοποίηση σύγχρονων τεχνολογιών, αλλά και εξοικονόμηση ενέργειας στις κτιριακές εγκαταστάσεις. Ο στόχος αυτός ενσωματώνει τους εξής στόχους της ΟΔΠΖ: «Βιώσιμη χρήση φυσικών πόρων» και «Έλεγχος των ρύπων».

6. Ενίσχυση της συμμετοχής και της ενημέρωσης όλων των εμπλεκόμενων φορέων. Ο στόχος αυτός αφορά στην προώθηση του συμμετοχικού σχεδιασμού και διαχείρισης της παράκτιας ζώνης. Στο πλαίσιο αυτό περιλαμβάνονται όλες οι ομάδες χρηστών (ιδιώτες, τοπική αυτοδιοίκηση, περιφέρεια, εθνική κυβέρνηση κλπ). Μέσω του στόχου αυτού επιδιώκεται η διατομεακή και κάθετη (μεταξύ επιπέδων διοίκησης) συνεργασία, ούτως ώστε επιτευχθεί ο απαραίτητος συντονισμός για την ορθολογική διαχείριση και σχεδιασμό της περιοχής μελέτης. Επιπλέον, αναμένεται η ενίσχυση του ρόλου της περιοχής μελέτης στο νομό και την περιφέρεια και η τόνωση της εξωστρέφειας της. Ο στόχος αυτός συνάδει με το στόχο της ΟΔΠΖ που αναφέρεται στην «Ανάπτυξη διαδικασιών ενημέρωσης και συμμετοχής των άμεσα εμπλεκομένων κοινοτήτων».

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

189 Δ1. Το Όραμα

190 Δ1. Το Όραμα

Στο παρόν κεφάλαιο δημιουργούνται εναλλακτικά σενάρια για τον σχεδιασμό των ανατολικών ακτών της Λευκάδας με έμφαση στην επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί παραπάνω. Η ανάπτυξη των σεναρίων στηρίζεται στα στοιχεία που διαμορφώνουν τη δυναμική της περιοχής μελέτης, όπως η ιδιαίτερη φυσιογνωμία και τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα, έτσι όπως αυτά προκύπτουν από την ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης. Επίσης λαμβάνονται υπόψη οι κατευθύνσεις που δίνονται από τα υπερκείμενα πλαίσια του χωροταξικού σχεδιασμού που ισχύουν τη δεδομένη χρονική περίοδο και διαμορφώνουν την πορεία εξέλιξης και ανάπτυξης της ευρύτερης χωρικής ενότητας, στην οποία εντάσσεται η περιοχή μελέτης (περιφερειακός και εθνικός χώρος), αλλά και της ίδιας της περιοχής μελέτης. Για τη δόμηση των σεναρίων, πλαίσιο αναφοράς αποτελούν οι κατευθύνσεις που δίνονται από τα εξής πλαίσια: o Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης o Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Ιονίων Νήσων o Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Παράκτιο Χώρο και τα Νησιά και της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αυτού o Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό και της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αυτού o Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για την Βιομηχανία και της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αυτού o Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Η διαδικασία της δημιουργίας των σεναρίων αποτελεί χρήσιμο εργαλείο για την ανάληψη των κατάλληλων πρωτοβουλιών και τη χάραξη πολιτικής από τους αρμόδιους φορείς για την επίτευξη των επιμέρους στόχων που έχουν τεθεί παραπάνω. Οι προσεγγίσεις που ακολουθούν είναι κατά κύριο λόγο ποιοτικές. Αυτό γιατί δεν είναι ρεαλιστικά πρόσφορο οι σύνθετες οικονομικές εξελίξεις που αναμένονται στο μέλλον να εγκλωβιστούν σε συγκεκριμένα μεγέθη. Άλλωστε, σε μεγάλο βαθμό, πολλά από τα ποσοτικά συμβατικά μεγέθη που χρησιμεύουν για την προσέγγιση της υπάρχουσας κατάστασης δεν είναι παρά συμβατικά μεγέθη. Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, δημιουργούνται τρία εναλλακτικά σενάρια, τα οποία διαφοροποιούνται ως προς το βαθμό αξιοποίησης των δυνατών σημείων και άμβλυνσης των αδυναμιών της περιοχής μελέτης.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Δ.3 Ανάπτυξη Σεναρίων Σχεδιασμού Παράκτιου Χώρου

191 Δ1. Το Όραμα Δ3.1 Σενάριο 1ο

Το πρώτο σενάριο (σενάριο βάσης) αποτελεί τη μηδενική λύση που στηρίζεται στην ήδη υπάρχουσα δυναμική (τάσεις) της περιοχής μελέτης και στην ουσία φανερώνει το μέλλον του παράκτιου χώρου στην περίπτωση που δεν πραγματοποιηθούν σε αυτόν σημαντικές παρεμβάσεις. Το σενάριο αυτό μπορεί να χαρακτηριστεί ως υπερβολικά συντηρητικό και αμυντικό διότι στοχεύει στη διατήρηση της υπάρχουσας κατάστασης με όλα τα στοιχεία που τη διέπουν (δυνατά/ αδύνατα σημεία, ευκαιρίες/απειλές), δίνοντας έμφαση στην μείωση των αδύναμων σημείων και την αποφυγή των απειλών ελαχιστοποιώντας τα περιθώρια ανάπτυξης. Αποτελεί δηλαδή την αμυντική στρατηγική W-T (Weaknesses – Threats). Παρόλα αυτά χρησιμοποιείται στον σχεδιασμό ώστε αφενός να παρουσιάσει συνοπτικότερα και «εντονότερα» την υπάρχουσα κατάσταση και αφετέρου να χρησιμοποιηθεί ως μέτρο σύγκρισης των επιπτώσεων από τα άλλα σενάρια. Δ3.2 Σενάριο 2ο

Το δεύτερο σενάριο δίνει περισσότερο έμφαση στον οικονομικό παράγοντα της βιώσιμης ανάπτυξης και στις μεταβλητές του. Στοχεύει στην ανάδειξη και ανάπτυξη της περιοχής μελέτης, ακολουθώντας τις σημερινές τάσεις, ως τόπο μαζικού τουρισμού. Το σενάριο αυτό μπορεί να χαρακτηριστεί ως έντονα παρεμβατικό και φιλόδοξο, καθώς η μελλοντική εξέλιξη που περιγράφει ακολουθεί σε μεγάλο βαθμό το μέχρι σήμερα αναπτυξιακό πρότυπο και τις τάσεις που καταγράφονται τόσο στην περιοχή μελέτης όσο και σε άλλες αντίστοιχες περιοχές. Αποτελεί τη φιλόδοξη στρατηγική S-O (Strengths – Opportunities) και αποσκοπεί στην εκμετάλλευση των ισχυρών σημείων για να αξιοποιηθούν οι ευκαιρίες. Ωστόσο, το σενάριο αυτό δεν παύει να αποτελεί μία επιθυμητή μελλοντική κατάσταση η οποία κινείται στα όρια του εφικτού.

Το τρίτο σενάριο δίνει έμφαση και στους τρεις παράγοντες της βιώσιμης ανάπτυξης (οικονομία, κοινωνία και περιβάλλον) και στις μεταβλητές τους. Στοχεύει ουσιαστικά στη βελτίωση της ποιότητας του παράκτιου χώρου μέσα από μια εναλλακτική διαχείριση των διαθέσιμων πόρων και την ανάπτυξη της περιοχής μέσω του προτύπου της βιώσιμης ανάπτυξης υπό το τρίπτυχο Κοινωνία – Οικονομία – Περιβάλλον. Το σενάριο αυτό μπορεί να χαρακτηριστεί περισσότερο βελτιωτικό και τολμηρό, σύμφωνα με τις υπάρχουσες απόψεις περί ανάπτυξης, χωρίς ωστόσο να θεωρείται ανέφικτο. Αποτελεί τη βελτιωτική στρατηγική S-T (Strengths – Threats), που αποσκοπεί στην εκμετάλλευση των ισχυρών σημείων για να αποφευχθούν ή να μειωθούν οι απειλές και επιδιώκει στόχους, οι οποίοι είναι άμεσες επιδιώξεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Από τα παραπάνω σενάρια επιλέγεται το 3 ο (Βελτιωτικό) που ακολουθεί τις αρχές της Βιώσιμης Ανάπτυξης και ανταποκρίνεται καλύτερα στις επιδιώξεις του οράματος και κατ’ επέκταση των επιμέρους στόχων που προκύπτουν από τη

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Δ3.3 Σενάριο 3ο

192 Δ1. Το Όραμα

συνεκτίμηση των προβλημάτων και των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της περιοχής μελέτης. Με τα ίδια κριτήρια απορρίπτονται το 2ο σενάριο (Φιλόδοξο) που ακολουθεί το πρότυπο της μονοδιάστατης ανάπτυξης και το 1 ο σενάριο (Μηδενική Λύση) που δίνει περιορισμένη προοπτική ανάπτυξης στην περιοχή μελέτης. Ειδικότερα, το 3ο σενάριο ακολουθεί τις αρχές της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Παράκτιων Ζωνών υιοθετώντας μια ολοκληρωμένη και πολυτομεακή στρατηγική σχεδιασμού της παράκτιας ζώνης αποφεύγοντας τομεακές προσεγγίσεις. Ακόμα, αναδεικνύει στον μέγιστο βαθμό τα πλεονεκτήματα της περιοχής μελέτης και δημιουργεί ακόμα περισσότερες ευκαιρίες, καθώς περιορίζει τις αδυναμίες και τους κινδύνους. Κεντρικό αντικείμενο του συγκεκριμένου σεναρίου είναι η διαμόρφωση κατευθύνσεων και αρχών για την εξέλιξη της ανάπτυξης, την κατανομή των επενδύσεων σε υποδομές, την αναδιάρθρωση των δραστηριοτήτων και των ευκαιριών απασχόλησης και την δημιουργία ενός ελκυστικού επενδυτικού και φυσικού περιβάλλοντος. Τα μέσα εφαρμογής του σεναρίου αυτού είναι αφενός η χωρική οργάνωση μέσω της θεσμοθέτησης ζωνών που οργανώνουν τις χρήσεις γης, τις περιοχές προστασίας, τη χωροθέτηση υποδομών με βάση τους στόχους που τέθηκαν, αφετέρου η προώθηση ενός προγράμματος δράσης, το οποίο περιλαμβάνει ειδικές δράσεις που αφορούν κάθε επιμέρους στόχο.

Για την επίτευξη των στόχων που τέθηκαν είναι αναγκαία η χωρική οργάνωση της περιοχής μελέτης. Αφορά γενικότερα τα ζητήματα χωρικού σχεδιασμού που περιλαμβάνουν τον προσδιορισμό των περιοχών που μπορούν να αναπτυχθούν δραστηριότητες και των περιοχών που πρέπει να προστατευθούν, τον καθορισμό προδιαγραφών για τον καθορισμό των χρήσεων γης, καθώς και τη διευθέτηση των συγκρούσεων γης, ενσωματώνοντας έτσι τους στόχους της ΟΔΠΖ και των υπερκείμενων σχεδίων. Επιπλέον, αφορά στην επίλυση ζητημάτων χωροθέτησης υποδομών για την καλύτερη εξυπηρέτηση του πληθυσμού, των δραστηριοτήτων και τη διαχείριση οικιστικής ανάπτυξης. Ειδικότερα, προτείνεται η εφαρμογή νέων θεσμικών εργαλείων μέσω της θεσμοθέτησης ζωνών, οι οποίες οριοθετούνται με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και προβλήματα της κάθε περιοχής και εντός αυτών καθορίζονται συγκεκριμένες χρήσεις και περιορισμοί δόμησης, προκειμένου να ενισχυθεί η υλοποίηση των στόχων. Παράλληλα με τη θεσμοθέτηση ζωνών χωρικής οργάνωσης, κρίνεται αναγκαία η εκπόνηση πολεοδομικών μελετών στους οικισμούς (εκτός πόλης Λευκάδας και Νυδριού που έχουν πολεοδομηθεί), προκειμένου να ενταχθούν στο σχέδιο πόλης. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται συνοπτικά οι προτεινόμενες ζώνες και το νομικό πλαίσιο θεσμοθέτησης τους:

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Δ.4 Χωρική Οργάνωση

193 Δ1. Το Όραμα Πίνακας 24: Οργάνωσης χρήσεων γης, παραγωγικών δραστηριοτήτων & προστασίας περιβάλλοντος

Κατηγορίες Ζωνών

1. Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Λιμνοθαλασσών Λευκάδας & Αλυκών Αλεξάνδρου

Ζώνες Απόλυτης Προστασίας της Φύσης Περιοχή Ιχθυοκαλλιεργειών Περιοχή Προστασίας Χερσαίου Οικοσυστήματος

Κωδικοποίηση

Θεσμικό Πλαίσιο Ολοκλήρωσης

Ζώνη Α

Ζώνη Β Ζώνη Γ

Ν. 1650/86 (άρθ.

19)

ΠΚΧ

3. Προστασίας Θαλάσσιου Χώρου

4. Προστασίας Δασών & Δασικών εκτάσεων

5. Προστασίας Τοπίου

6. Οικονάπτυξης 7. Ήπιου Τουρισμού Αναψυχής - Παραθεριστικής Δεύτερης Κατοικίας

8. Ανάπτυξης & Προστασίας Γεωργικής Γης

Κρίσιμη Θαλάσσια Ζώνη Δυναμική Θαλάσσια Ζώνη Ευρύτερη Θαλάσσια Ζώνη Περιοχές Ειδικής Προστασίας Δασών & Δασικών Εκτάσεων Περιοχή Προστασίας της Φύσης Όρους Σκάρος Προστασίας Τοπίου Χερσονήσου Νυδρίου Οικονάπτυξης Κρίσιμη Χερσαία Παράκτια Ζώνη (ΚΧ2) & Δυναμική Χερσαία Ζώνη Γεωργικής Γης υψηλής παραγωγικότητας Λοιπής Γεωργικής Γης

Ν. 2508/97 (άρθ. 4) ΠΚΘ ΠΔΘ Ν. 2508/97 (άρθ. 4) ΠΔΕ ΠΔ

Ν. 2508/97 (άρθ. 4)

ΠΦ

Ν. 1650/86 (άρθ.

19)

ΠΤ

Ν. 2508/97 (άρθ. 4)

ΟΙΚ

Ν. 1650/86 (άρθ.

19) Ν. 2508/97 (άρθ. 4)

ΤΑ1

ΟΓ1 Ν. 2508/97 (άρθ. 4) ΟΓ2

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

2. Προστασίας Χερσαίου Παράκτιου Χώρου

Κρίσιμη Χερσαία Ζώνη (ΚΧ1)

Στη συνέχεια περιγράφονται αναλυτικά όλες οι προτεινόμενες ζώνες (βλέπε χάρτη Προτάσεων): 1. Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Λιμνοθαλασσών Λευκάδας & Αλυκών Αλεξάνδρου Ο ρόλος της εφαρμογής ενός θεσμικού εργαλείου στην συγκεκριμένη περίπτωση οφείλει να είναι τριπλός. Από τη μία κρίνεται αναγκαίο να προστατευθούν τα σημαντικά οικοσυστήματα (χλωρίδα, πανίδα) μεγάλης βιοποικιλότητας από τις πιέσεις που δέχονται λόγω των αστικών επιβαρύνσεων της πόλης της Λευκάδας (ρύπανση, οχλούσες δραστηριότητες) και των ανθρωπογενών παρεμβάσεων (βόσκηση, κυνήγι άγριων πτηνών), καθώς το υφιστάμενο καθεστώς προστασίας δεν κατέστη επαρκές για την προστασία τους (Περιοχές Natura, Βιότοποι Corine, Τοπία Ιδιαιτέρου Φυσικού Κάλους, οι λιμνοθάλασσες μπορούν να θεωρηθούν και ως ευρύτερη περιοχή του Αμβρακικού Κόλπου, ο οποίος ανήκει στις περιοχές Ramsar). Από την άλλη, κρίνεται αναγκαίο να διατηρηθεί και να αναπτυχθεί η ημιεντατική ιχθυοκαλλιέργεια που ασκείται στις περιοχές αυτές στα πλαίσια της ενίσχυσης του πρωτογενούς τομέα παραγωγής. Εξάλλου, όπως προκύπτει από τη «Μελέτη Ανάπτυξης και Προστασίας των Υδατοκαλλιεργειών σε Λιμνοθάλασσες της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων» (2008) η οποία προβλεπόταν και από το ΠΠΧΣΑΑ Ιονίων Νήσων (2004), οι λιμνοθάλασσες της Λευκάδας και οι Αλυκές μαζί με τις λιμνοθάλασσες της Κέρκυρας είναι οι μόνες στην Περιφέρεια, στις οποίες ασκείται ιχθυοκομία. Επιπλέον, οι λιμνοθάλασσες της Λευκάδας και οι Αλυκές Αλεξάνδρου θα μπορούσαν να αποτελέσουν πόλο έλξης μιας εναλλακτικής και ήπιας μορφής τουρισμού, λόγω της αισθητικής τους αξίας. Τέλος, η χερσαία έκταση γύρω από την λιμνοθάλασσα του Αυλαίμονα παρουσιάζει ενδιαφέρον οικοσύστημα (αμμοθίνες) που χρήζει προστασίας. Για το λόγο αυτό πρέπει να επιλεγεί ένα καθεστώς προστασίας που να επιτρέπει τις παραπάνω δραστηριότητες, ενώ παράλληλα να θέτει αυστηρούς περιορισμούς για την ουσιαστική προστασία των περιοχών αυτών. Οι προϋποθέσεις αυτές συντρέχουν στο άρθρο 19 του Ν.1650/1986 και συγκεκριμένα στην παράγραφο 3 που αφορά τα «εθνικά πάρκα». Επιπλέον, αν ληφθεί υπόψη η τροποποίηση του παραπάνω άρθρου από το άρθρο 5 του Ν.

3937/2011, ο οποίος εντάσσει τις παραπάνω περιοχές σε Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ)28 και Ειδικές Ζώνες Διατήρησης (ΕΖΔ), αναφέρεται ότι «Περιοχές των κατηγοριών αυτών μπορούν επιπλέον να ενταχθούν σε οποιαδήποτε άλλη κατηγορία προστασίας του παρόντος άρθρου σύμφωνα, με τη διαδικασία που προβλέπεται. Στην περίπτωση αυτή, διασφαλίζεται ότι η οριοθέτηση, η πιθανή ζώνωση και οι θεσμοθετούμενες ρυθμίσεις, απαγορεύσεις, όροι και περιορισμοί συνάδουν με το στόχο προστασίας τους.» Οπότε, ο χαρακτηρισμός των περιοχών αυτών ως «Εθνικό Πάρκο» μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην προκειμένη περίπτωση. Ειδικότερα το προτεινόμενο εθνικό θαλάσσιο πάρκο καταλαμβάνει τις εξής εκτάσεις: o Υδάτινη Επιφάνεια: 28

Για την προστασία της ορνιθοπανίδας και τους έχει απαγορευτεί η θήρα

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

194 Δ1. Το Όραμα

─ Λιμνοθάλασσα Αυλαίμωνα ─ Λιμνοθάλασσα Παλαιώνης ─ Αλυκές Αλεξάνδρου o Χερσαία Επιφάνεια: ─ Ζώνη οικιστικού ελέγχου (ΖΟΕ) στην περιοχή της Γύρας δυτικά της πόλης της Λευκάδας. Σύμφωνα με τα παραπάνω, στο εθνικό θαλάσσιο πάρκο προτείνονται 3 ζώνες προστασίας που οριοθετούνται ως εξής: 1. Ζώνη Α – Περιοχή Απόλυτης Προστασίας της Φύσης Περιλαμβάνει τις υδάτινες εκτάσεις των λιμνοθαλασσών και των αλυκών, πλην των εκτάσεων που καταλαμβάνουν οι ιχθυοκαλλιέργειες. Εντός της Ζώνης Α επιτρέπονται:  Η επιστημονική έρευνα των στοιχείων του οικοσυστήματος, μετά από έγκριση του Φορέα Διαχείρισης.  Η εκτέλεση έργων και εργασιών που αποσκοπούν στη βελτίωση, διατήρηση ή και αποκατάσταση των χαρακτηριστικών του οικοσυστήματος.  Η ημερήσια επίσκεψη με σκοπό την περιβαλλοντική εκπαίδευση, την παρατήρηση της φύσης, την αναψυχή. Απαγορεύεται:  Η χρήση μηχανοκίνητων σκαφών που δεν διαθέτουν ειδική άδεια της αρμόδιας υπηρεσίας, η οποία χορηγείται κατά τις κείμενες διατάξεις και με την προϋπόθεση ότι δεν δημιουργούν οχλήσεις στο περιβάλλον.  Η αλιεία, η κολύμβηση, η ρήψη απορριμμάτων ή υγρών αποβλήτων και οποιαδήποτε δραστηριότητα αλλοιώνει και διαταράσσει τα φυσικά οικοσυστήματα.

2. Ζώνη Β – Περιοχή Ιχθυοκαλλιεργειών Περιλαμβάνει τις υδάτινες εκτάσεις εντός της Ζώνης Α στις οποίες αναπτύσσονται ιχθυοκαλλιέργειες. Εντός της Ζώνης Β επιτρέπονται επιπλέον των ανωτέρω τα εξής:  Η χρήση των υδάτινων αυτών εκτάσεων ως ιχθυοτροφεία και η ανάπτυξη ήμι - εντατικής ιχθυοκαλλιέργειας.  Ο εμπλουτισμός με γόνο ειδών που ενδημούν στις υδάτινες εκτάσεις με στόχο την τόνωση των φυσικών πληθυσμών, μετά από έγκριση των αρμόδιων υπηρεσιών και με την σύμφωνη γνώμη του Φορέα Διαχείρισης.  Έργα για τη βελτίωση των υποδομών ιχθυοκαλλιέργειας, συμβατά με τον οικολογικό χαρακτήρα των περιοχών. Απαγορεύεται:  Η προσθήκη ιθχυοτροφών και ιχθυοφαρμάκων, οποιασδήποτε σύνθεσης και προέλευσης, η παράνομη αλιεία, η ρήψη απορριμμάτων

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

195 Δ1. Το Όραμα

196 Δ1. Το Όραμα

2. Ζώνη προστασίας χερσαίου παράκτιου χώρου: Κρίσιμη παράκτια ζώνη (ΚΧ1) Στην κρίσιμη παράκτια ζώνη 50 μέτρων από την ακτογραμμή περιλαμβάνονται κατ ελάχιστο ο αιγιαλός και η παραλία, η ζώνη εναπόθεσης υλικών από τη δράση της θάλασσας, του ανέμου, των ρεμάτων ή ποταμών, είτε γενικότερα από τη διάβρωση των γειτονικών στην παράκτια περιοχή εδαφών κλπ. Στην περιοχή αυτή συγκεντρώνονται οι περισσότερες πιέσεις και συγκρούσεις χρήσεων γης από τον τουρισμό και την άναρχη οικιστική ανάπτυξη. Για το λόγο αυτό η ζώνη αυτή θεσμοθετείται μέσω του Ν.2508/1997 (άρθρο 4, παρ.2) ως Περιοχή Ειδικής Προστασίας (ΠΕΠ) (Ζώνη ΠΚΧ). Από τη ζώνη αυτή εξαιρούνται οι περιοχές που περιλαμβάνονται στο προτεινόμενο εθνικό πάρκο, εφόσον θεωρείται ότι το εθνικό πάρκο παρέχει το μέγιστο βαθμό προστασίας στην ελληνική νομοθεσία. Λαμβάνοντας υπόψη τις κατευθύνσεις των ΕΠΧΣΣΑ για τον Παράκτιο Χώρο και τα Νησιά και Τουρισμού, όπως επίσης και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η κρίσιμη παράκτια ζώνη έως και 50 από την ακτογραμμή δεν επιτρέπεται καμία νέα κατασκευή πλην: ─ Ελαφρών εγκαταστάσεων εξυπηρέτησης λουόμενων

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

και υγρών αποβλήτων και οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα προκαλεί περιβαλλοντική υποβάθμιση και μείωση της παραγωγικότητας.

3. Ζώνη Γ – Περιοχή Προστασίας Χερσαίου Οικοσυστήματος Περιλαμβάνει την χερσαία επιφάνεια που εμπίπτει στην περιοχή της ΖΟΕ, εφόσον έχει προκύψει από την ανάλυση ότι υπάρχουν παρεκκλίσεις από τα οριζόμενα από τη ΖΟΕ. Για το λόγο αυτό θεωρείται ότι η ένταξη της περιοχής στο Εθνικό Πάρκο με την παράλληλη σύσταση φορέα διαχείρισης θα συμβάλλει στην ουσιαστική διατήρηση των οικοσυστημάτων της περιοχής.  Τα έργα συντήρησης του οδικού δικτύου και των δικτύων υποδομών, μετά από σύμφωνη γνώμη του Φορέα Διαχείρισης και έγκριση των αρμόδιων υπηρεσιών.  Η εγκατάσταση νέων και η συντήρηση υφιστάμενων ήπιων τουριστικών δραστηριοτήτων καθώς και δραστηριοτήτων αναψυχής (τουριστικά περίπτερα, αποδυτήρια λουόμενων, κιόσκια κλπ) και της υποδομής για την εξυπηρέτηση τους μετά από σύμφωνη γνώμη του Φορέα Διαχείρισης. Η μέγιστη επιτρεπόμενη δομήσιμη επιφάνεια των παραπάνω κτισμάτων ορίζεται έως 30 τμ. Απαγορεύεται:  Η δόμηση,  Η κτηνοτροφία,  Η γεωργική καλλιέργεια,  Το κυνήγι άγριων πτηνών,  Η ρήψη απορριμμάτων, και οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα αλλοιώνει το φυσικό περιβάλλον.

197 Δ1. Το Όραμα

─ Ήπιων τεχνικών έργων προστασίας των ακτών από διάβρωση στην περιοχή του Αγίου Ιωάννη, μετά από σύνταξη διαχειριστικής μελέτης, εξέταση των εναλλακτικών λύσεων και των πιθανόν επιπτώσεων και επιβολή των κατάλληλων όρων για την πρόληψη, την άμβλυνση και την αντιμετώπιση των αρνητικών επιπτώσεων. ─ Χερσαίες εγκαταστάσεις στήριξης υδατοκαλλιεργειών στις λιμνοθάλασσες και στις αλυκές Αλεξάνδρου ─ Λιμένων, εγκαταστάσεων μεταφόρτωσης λιμενικών ζωνών και ναυπηγικών εγκαταστάσεων, που χωροθετούνται μαζί με τα συνοδά τους έργα σε διακριτές ζώνες συμβατών χρήσεων, αφού υλοποιηθούν πρώτα αναπλάσεις παράκτιων μετώπων στους λιμένες Λευκάδας, Λυγιάς, Νικιάνας, Περιγιαλίου, Νυδρίου και Βλυχού, όπου οι ανθρωπογενείς παρεμβάσεις επηρεάζουν την ευαίσθητη αυτή ζώνη. ─ Απολήξεων αποστραγγιστικών ή αποχετευτικών δικτύων που πρέπει να κατασκευάζονται υπογείως εφόσον είναι δυνατόν, βάσει κατάλληλου σχεδιασμού ─ Εγκαταστάσεων που είναι αναγκαίες για λόγους εθνικής άμυνας και ασφάλειας. Επειδή η ζώνη παραλίας είναι ζωτικός χώρος για την αναβάθμιση του τουρισμού, προτείνεται ο καθορισμός της τουλάχιστον 15 μ. από την ακτογραμμή, δηλαδή το μέγιστο που μπορεί να οριστεί χωρίς να χρειάζεται αποζημίωση για απαλλοτρίωση. Η ζώνη αυτή πρέπει να αποδοθεί αποκλειστικά σε κοινή χρήση στο κοινό και να απαγορεύεται η διάνοιξη νέων δρόμων εντός της. Επιπλέον, προτείνεται και ο καθορισμός χερσαίας ζώνης λιμένα στα λιμάνια του Νυδρίου, του Περιγαλίου και του Βλυχού, όπου δεν έχει υλοποιηθεί.

Οι ζώνες αυτές αφορούν την κρίσιμη, δυναμική και ευρύτερη θαλάσσια ζώνη του παράκτιου χώρου, που εμπίπτουν στην περιοχή Natura του εσωτερικού του Ιονίου Πελάγους στα δυτικά και στις περιοχές προστασίας των λιμνοθαλασσών και των αλυκών στα βόρεια και βορειοδυτικά. Θεσμοθετούνται από τον 2508/1997 (άρθρο 4, παρ.3) ως Περιοχές Ειδικές Προστασίας (ΠΕΠ) και το περιεχόμενο τους ορίζεται από το ΕΠΧΣΑΑ για τον Παράκτιο Χώρο και τα Νησιά. Στην Κρίσιμη Θαλάσσια Ζώνη (Ζώνη ΠΚΘ) επιτρέπονται μόνο τα ακόλουθα έργα και δραστηριότητες: ─ Κολύμβηση και ήπια θαλάσσια αναψυχή ─ Άσκηση ερευνητικών εργασιών ─ Άσκηση αλιευτικών και υδατοκαλλιεργητικών δραστηριοτήτων υπό όρους. Ειδικότερα, απαγορεύεται το αγκυροβολιό και η αλιεία με συρόμενα εργαλεία στις περιοχές των θαλάσσιων λιβαδιών Ποσειδωνίας, προκειμένου

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

3. Ζώνες προστασίας θαλάσσιου χώρου

να προστατευθούν ως χώροι αναπαραγωγής πολλών ψαριών (περιοχή κόλπου Λευκάδας – όρμος Φλέβα). ─ Δημιουργία λιμενικών εγκαταστάσεων και άσκηση ναυτιλιακών δραστηριοτήτων. ─ Δημιουργία ήπιων, κατά προτίμηση, τεχνικών έργων προστασίας των ακτών (π.χ., από ισχυρό κυματισμό), μετά από σύνταξη διαχειριστικής μελέτης, εξέταση των εναλλακτικών λύσεων και των πιθανών επιπτώσεων, κι επιβολή των κατάλληλων περιβαλλοντικών όρων για την πρόληψη, την άμβλυνση και την αντιμετώπιση των αρνητικών επιπτώσεων, ─ Διέλευση αγωγών ή άλλων αναγκαίων δικτύων κατασκευασμένων σε κατάλληλο βάθος ή θέση, ─ Δημιουργία εγκαταστάσεων αναγκαίων για την εθνική ασφάλεια Στη θαλάσσια δυναμική ζώνη (Ζώνη ΠΔΘ) επιπλέον των όσων προβλέπονται για την προηγούμενη ζώνη, επιτρέπονται: ─ θαλάσσιες μεταφορές, σύμφωνα με τις κατευθύνσεις του σχεδιασμού (π.χ., ορισμός θαλασσίων διαδρόμων κι εξασφάλιση συμβατότητας με άλλες χρήσεις). ─ Χωροθέτηση κι οργάνωση ζωνών αποδεκτής ανάπτυξης κάποιων χρήσεων της θάλασσας ή αποκλεισμού κάποιων άλλων, σύμφωνα με τις κατευθύνσεις του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού. Πρέπει να αναφερθεί ότι οι παραπάνω δύο ζώνες δεν περιλαμβάνουν τους υγρότοπους των λιμνοθαλασσών και των αλυκών, για τους οποίους προτείνεται θεσμοθέτηση εθνικού πάρκου, προκειμένου να προστατευθούν ειδικότερα. Για το θαλάσσιο τμήμα της ευρύτερης παράκτιας ζώνης (Ζώνη ΠΕΘ), λαμβάνονται μέτρα προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος και οργάνωσης των συναφών δραστηριοτήτων (όπως οι θαλάσσιες μεταφορές, η αλιεία, οι εξορύξεις, η προστασία εναλίων αρχαιοτήτων κλπ) σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις της εθνικής νομοθεσίας και στα πλαίσια αντίστοιχων διεθνών υποχρεώσεων. Αν κριθεί αναγκαίο για την επίτευξη συμβατότητας και συνέργειας μεταξύ των διαφορετικών ασκουμένων δραστηριοτήτων σε συγκεκριμένες περιοχές όπου υπάρχουν αυξημένες πιέσεις, εκπονούνται και θεσμοθετούνται ειδικά χωροταξικά σχέδια για τις εν λόγω θαλάσσιες περιοχές ανεξαρτήτως ζώνης.

5. Ζώνες προστασίας δασών & δασικών εκτάσεων

Α) Η περιοχή μελέτης χαρακτηρίζεται από σημαντικό ποσοστό χορτολιβαδικής βλάστησης και μικρότερο ποσοστό δασών που χρήζουν προστασίας, εφόσον δέχονται πιέσεις από την οικιστική και τουριστική ανάπτυξη και τη διάσπαρτη βόσκηση. Για το λόγο αυτό προτείνεται ο χαρακτηρισμός των δασικών εκτάσεων και των δασών που δεν εμπίπτουν σε κάποια άλλη προτεινόμενη ζώνη, ως Περιοχές Ειδικής Προστασίας (ΠΕΠ) Δασών και Δασικών Εκτάσεων (Ζώνες ΠΔ), βάσει του Νόμου 2508/1997. Οι περιοχές αυτές αποσκοπούν στην προστασία των εκτάσεων

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

198 Δ1. Το Όραμα

δασικού χαρακτήρα (δάση και δασικές εκτάσεις), όπως αυτές εκάστοτε ορίζονται από τη δασική νομοθεσία. Κατά κανόνα δεν μπορούν να ορισθούν έτσι ώστε να περιλαμβάνουν μόνο δασικές εκτάσεις, αλλά περιλαμβάνουν και απλά αγροκτήματα. Ως εκ τούτου οι επιτρεπόμενες χρήσεις είναι σκόπιμο να διαχωρίζονται. Οι επιτρεπόμενες χρήσεις είναι οι εξής: Στις εκτάσεις δασικού χαρακτήρα ή αναδασωτέου χαρακτήρα που βρίσκονται εντός των περιοχών αυτών επιτρέπονται μετά από έγκριση της δασικής αρχής: ─ Κτίρια και εγκαταστάσεις δασικής παραγωγής και δασικές υποδομές ─ Εγκαταστάσεις κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων υπό ειδικούς όρους που θα αφορούν τη φέρουσα ικανότητα της ευρύτερης ζώνης εγκατάστασης. ─ Χρήσεις, δραστηριότητες και εγκαταστάσεις ήπιας αναψυχής ─ Οι χρήσεις και η δόμηση κτισμάτων σύμφωνα με τις διατάξεις και τις προβλεπόμενες διαδικασίες της δασικής νομοθεσίας (Ν. 998/79), όπως εκάστοτε ισχύει ─ Εγκαταστάσεις και δίκτυα τεχνικής υποδομής πλην ΕΕΛ, ΧΥΤΑ και σταθμών μεταφόρτωσης απορριμμάτων ─ Απαγορεύεται η κατάτμηση Στα αγροτεμάχια μη δασικού χαρακτήρα, επιτρέπονται οι παρακάτω χρήσεις: ─ Κτίρια, υποδομές και εγκαταστάσεις αγροτικής και δασικής παραγωγής, ─ Κατοικία ─ Οργανωμένες τουριστικές κατασκηνώσεις και παιδικές εξοχές, εγκαταστάσεις ειδικής τουριστικής υποδομής ─ Εκτός σχεδίου κατοικία με δομήσιμη έκταση 200 τ.μ ─ Κτίρια αναψυχής και εγκαταστάσεις αναψυχής: εστιατόρια αναψυκτήρια, εγκαταστάσεις υπαίθριας αναψυχής ─ Υπαίθριες αθλητικές εγκαταστάσεις με βοηθητικά κτίσματα ─ Ειδικά κτίρια και εγκαταστάσεις κοινωνικής υποδομής ─ Αρτιότητα: 6 στρέμματα ─ Κατάτμηση: 6 στρέμματα Από τη ζώνη αυτή εξαιρείται η περιοχή που εμπίπτει στην υφιστάμενη ζώνη της ΖΟΕ στην περιοχή του Δημοσαρίου, όπου τηρούνται οι ισχύοντες περιορισμοί. Β) Στο τμήμα του όρους Σκάρος που περιλαμβάνεται το δάσος Σκάρων όπου βρίσκονται υπολείμματα του δρυοδάσους προτείνεται αυστηρότερη ζώνη προστασίας βάσει του Νόμου 1650/87 (Άρθρο 19, παρ. 2), έτσι όπως τροποποιείται από τον Ν. 3937/2011 (άρθρο 5, παρ.2) και χαρακτηρισμός του αισθητικού δάσους ως «Περιοχή Προστασίας της Φύσης» (Ζώνη ΠΦ). Στόχος είναι η διατήρηση των φυσικών διεργασιών, η προστασία και ανάδειξη των φυσικών πόρων και των φυσικών σχηματισμών του δρυοδάσους, το οποίο έχει υποστεί μεγάλη υποβάθμιση τα τελευταία χρόνια λόγω της βόσκησης και των αυθαίρετων κτισμάτων.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

199 Δ1. Το Όραμα

200 Δ1. Το Όραμα

Η επιλογή της συγκεκριμένης περιοχής ως περιοχής προστασίας της φύσης πραγματοποιήθηκε, διότι περιλαμβάνει φυσικά χαρακτηριστικά με ιδιαίτερη επιστημονική, οικολογική και αισθητική αξία. Εντός των Περιοχών Προστασίας της Φύσης επιτρέπονται δραστηριότητες όπως η εκτέλεση εργασιών που κρίνονται αναγκαίες για τη μη αλλοίωση εκείνων των χαρακτηριστικών που διασφαλίζουν τη διατήρηση των προστετευτέων αντικειμένων, η επιστημονική έρευνα και η άσκηση ήπιων ασχολιών και δραστηριοτήτων, εφόσον δεν έρχονται σε αντίθεση με τους σκοπούς προστασίας, όπως η ημερήσια επίσκεψη και ξενάγηση επισκεπτών με σκοπό την περιβαλλοντική εκπαίδευση, την παρατήρηση και την αναψυχή και η δημιουργία μονοπατιών. Απαγορεύονται οι ενέργειες ή δραστηριότητες που μπορούν να επιφέρουν καταστροφή, φθορά ή αλλοίωση της φυσικής κατάστασης, της σύνθεσης και της εξέλιξης του φυσικού περιβάλλοντος, όπως η βόσκηση, η εκτεταμένη γεωργική καλλιέργεια και η υλοτομία. Προτείνεται επίσης η σύσταση φορέα διαχείρισης για την περιοχή του δάσους των Σκάρων για τη βέλτιστη προστασία και διαχείριση του.

Αφορά την περιοχή της χερσονήσου του Νυδρίου που είναι χαρακτηρισμένη ως τοπίο ιδιαιτέρου φυσικού κάλους, καθώς είναι ένα παραθαλάσσιο τοπίο που περιλαμβάνει ελαιώνες, πεύκα, κυπαρίσσια και καταρράκτες. Το τοπίο έχει αρχίσει να αλλοιώνεται, όχι σοβαρά προς το παρόν, από τουριστικές εγκαταστάσεις (κάμπινγκ, ξενώνες, βίλες). Για το λόγο αυτό προτείνεται μία Περιοχή Ειδικής Προστασίας Τοπίου (ΠΕΠ) (Ζώνη ΠΤ) που θεσμοθετείται με τον 2508/1997. Η ζώνη αυτή οριοθετείται στην περιοχή της χερσονήσου του Νυδρίου, αλλά δεν περιλαμβάνει τα 50 μέτρα από την ακτή που ανήκουν στην προτεινόμενη ζώνη προστασίας χερσαίου παράκτιου χώρου, όπου ισχύουν οι περιορισμοί που τίθενται στην εν λόγω ζώνη. Στόχος της θεσμοθέτησης της ζώνης αυτής είναι η αποτροπή της δόμησης και η προστασία του αγροτικού τοπίου σε περιοχές κηρυγμένες ως τοπία ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους, όπως η συγκεκριμένη περιοχή. Οι επιτρεπόμενες χρήσεις είναι οι εξής: ─ Χρήσεις, δραστηριότητες, υποδομές και εγκαταστάσεις ήπιας αναψυχής και έρευνας. ─ Η κατασκευή έργων που αποσκοπούν στην προστασία της δασικής έκτασης. ─ Εγκαταστάσεις ήπιας αναψυχής (αναψυκτήρια). ─ Απαγορεύονται: η δόμηση, οποιαδήποτε γεωργική και κτηνοτροφική δραστηριότητα.

6. Ζώνη Οικοανάπτυξης

Η περιοχή μελέτης διαθέτει πλούσιο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον, το οποίο όμως δεν έχει αξιοποιηθεί σε ικανοποιητικό βαθμό. Για το λόγο αυτό, στόχος είναι η αξιοποίηση και ενίσχυση των εκτεταμένων περιοχών που περιλαμβάνουν

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

5. Ζώνη Προστασίας Τοπίου

αξιόλογους και ενδιαφέροντες οικισμούς λόγω της ποιότητας των φυσικών και πολιτιστικών τους χαρακτηριστικών. Ακόμα, λόγω του ότι παράλληλα προσφέρουν σημαντικές δυνατότητες για ανάπτυξη δραστηριοτήτων που εναρμονίζονται με την προστασία της φύσης και του τοπίου, συμβάλλουν σε μεγάλο βαθμό στην ανάπτυξη ειδικών μορφών τουρισμού, όπως ο αγροτουρισμός και ο φυσιολατρικός τουρισμός. Αυτές οι ήπιες μορφές τουρισμού μπορούν να αναπτυχθούν κατά τη διάρκεια όλου του χρόνου, αμβλύνοντας την εποχικότητα της σημερινής μορφής του τουρισμού, χωρίς να δημιουργούν τα έντονα προβλήματα που αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια της τουριστικής αιχμής του καλοκαιριού (έλλειψη νερού, σκουπίδια, ρύπανση κλπ.). Επίσης, οι ήπιες μορφές τουρισμού μπορούν να συνδυαστούν με άλλες οικονομικές δραστηριότητες και κυρίως με τον πρωτογενή τομέα και έτσι να αποτελέσουν ένα σημαντικό παράγοντα συγκράτησης της φθίνουσας πορείας των εσωτερικών αγροτικών περιοχών. Όπως έχει αναφερθεί και στην ανάλυση, στην περιοχή μελέτης οι οικισμοί που παρουσιάζουν ιδιαίτερα μορφολογικά και αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά, ενώ παράλληλα μπορούν να προσφέρουν δυνατότητες για ανάπτυξη δραστηριοτήτων που έρχονται σε αρμονία με το περιβάλλον και την προστασία του είναι οι εξής: Κολλυβάτα, Αλέξανδρος, Πλατύστομα, Βαυκερή, Νεοχώρι, Άλατρο, Χραδιάτικα, Κατωχώρι. Προκειμένου να ενταχθούν οι παραπάνω οικισμοί σε μια ενιαία εκτεταμένη ζώνη που θα αξιοποιεί τα συγκριτικά τους πλεονεκτήματα, χρησιμοποιήθηκε το θεσμικό εργαλείο του νόμου 1650/86 (άρθρο 19): περιοχές οικοανάπτυξης. Η ζώνη αυτή (ΟΙΚ) οριοθετείται στο εσωτερικό τμήμα της περιοχής μελέτης. Συγκεκριμένα, στα δυτικά συνορεύει με τα όρια της περιοχής προστασίας της φύσης του δάσους των Σκάρων και τα όρια της ζώνης ΟΓ1 της περιοχής του Νυδρίου, στα νότια φτάνει μέχρι τα όρια της χορτολιβαδικής βλάστησης, στα νοτιοανατολικά οριοθετείται από το κύριο επαρχιακό δίκτυο και τη δυναμική παράκτια ζώνη, ενώ στα δυτικά και στα βόρεια φτάνει μέχρι τα όρια της περιοχής μελέτης. Η περιοχή αυτή, εκτός από τους ενδιαφέροντες οικισμούς, περιλαμβάνει σύνθετο φυσικό περιβάλλον και προσφέρει μεγάλη ποικιλία εναλλασσόμενων τοπίων, όπως δασικές εκτάσεις και δάση, οροπέδια, κοιλάδες, περιοχές με εξαιρετική θέα που συνδυάζονται με αξιόλογα στοιχεία του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, όπως είναι τα παλιά μοναστήρια, οι παλιές κρήνες, τα πέτρινα γεφύρια, οι νερόμυλοι, τα παλιά μονοπάτια. Τα στοιχεία αυτά θα μπορούσαν να ενταχθούν μαζί με το ευρύτερο φυσικό περιβάλλον τους σε ένα δίκτυο επισκέψιμων χώρων. Στην περιοχή οικοανάπτυξης ενθαρρύνεται ιδιαίτερα η ανάπτυξη του αγροτουρισμού με χρησιμοποίηση αγροτικών κατοικιών, ξενώνων, κάμπινγκ και άλλων κατασκευών ή ακόμη και η επαναχρησιμοποίηση εγκαταλελειμμένων παραδοσιακών κατοικιών ή ακόμη και ολόκληρων εγκαταλελειμμένων πλέον οικισμών ή τμημάτων οικισμών ως τουριστικών καταλυμάτων και ελαιοτριβείων ως

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

201 Δ1. Το Όραμα

εκθέματα, προκειμένου να αναπτυχθούν δραστηριότητες που εναρμονίζονται με την προστασία της φύσης. Πρόκειται δηλαδή για την παράλληλη ανάπτυξη δραστηριοτήτων που αποσκοπεί στην οικονομική και την κοινωνική αναβάθμιση της περιοχής αυτής, αμβλύνοντας τις ανισότητες μεταξύ των εσωτερικών παράκτιων περιοχών και των περιοχών της κρίσιμης και δυναμικής ζώνης και συγκρατώντας μέρος του οικονομικά ενεργού πληθυσμού. Όπως αναφέρεται και στο νόμο 1650/86, στις περιοχές οικοανάπτυξης μπορούν να ασκούνται μικρής κλίμακας παραγωγικές δραστηριότητες, οι οποίες προσαρμόζονται στο φυσικό περιβάλλον και στην τοπική αρχιτεκτονική. Τέτοιες παραγωγικές δραστηριότητες είναι οι βιοτεχνίες μικρής κλίμακας παραδοσιακών προϊόντων της περιοχής, τα επαγγελματικά εργαστήρια κτλ. Η εκπαίδευση και η μύηση του κοινού στους τρόπους και στις μεθόδους αρμονικής συνύπαρξης ανθρώπινων δραστηριοτήτων και φυσικών διεργασιών ενθαρρύνεται στην περιοχή αυτή, παράλληλα με την ανάπαυση και την αναψυχή του κοινού. Ακόμα, πρέπει να δημιουργηθεί μηχανισμός ελέγχου των χρήσεων γης και της έντασης της τουριστικής δραστηριότητας βάσει της επιφάνειας δομημένου χώρου, επομένως για την κατασκευή των αγροτικών κατοικιών, ξενώνων, και άλλων κατασκευών, καθώς και βιοτεχνιών μικρής κλίμακας και επαγγελματικών εργαστηρίων κτλ, o συντελεστής δόμησης δεν μπορεί να υπερβαίνει το 0,5 με αρτιότητα 1 στρέμμα, δηλαδή μόνο τα 500 m2 του συνολικού οικοπέδου μπορούν να καλύπτονται. Ορίζεται χωρητικότητα κλινών έως 3.500 κλίνες στο σύνολο της ζώνης, δίνοντας με τον τρόπο αυτό κίνητρο για την ανάπτυξη τουριστικών εγκαταστάσεων στην περιοχή αυτή, αποφορτίζοντας έτσι τα παράλια από τις τουριστικές πιέσεις. Εντός ορίων οικισμών το ανώτατο όριο δυναμικότητας νέων τουριστικών εγκαταστάσεων ορίζεται έως 100 κλίνες. Στόχος των περιορισμών αυτών είναι η διαφύλαξη και η προστασία του παραδοσιακού χαρακτήρα. Ωστόσο, παρά το ότι σύμφωνα με τον νόμο 1650/86 οι βιομηχανικές δραστηριότητες είναι δυνατό να επιτρέπονται, εφ’ όσον ευνοούν την οικονομική αναζωογόνηση των αγροτικών περιοχών και δεν προκαλούν υποβάθμιση του περιβάλλοντος ασυμβίβαστη με το χαρακτήρα των περιοχών αυτών, στην περιοχή οικοανάπτυξης αυτή οι βιομηχανικές δραστηριότητες δεν επιτρέπονται. Στην συγκεκριμένη δηλαδή περιοχή η δημιουργία βιομηχανικών δραστηριοτήτων θα οδηγούσε σε υποβάθμιση του πλούσιου φυσικού και πολιτιστικού πλούτου της περιοχής και δεν θα ευνοούσε την οικονομική της αναζωογόνηση, αφού αυτό είναι εφικτό να υλοποιηθεί από τις βιοτεχνίες μικρής κλίμακας παραδοσιακών προϊόντων σε επαρκή βαθμό. Επίσης, για την διαφύλαξη και προστασία του παραδοσιακού χαρακτήρα, είναι αναγκαία η διαμόρφωση αυστηρότερων κανόνων για τη μορφολογία των νέων κτισμάτων και ενίσχυση δράσεων αποκατάστασης κελυφών ώστε να ακολουθούν την τοπική αρχιτεκτονική και να αποσκοπούν στη διατήρηση και ανάδειξη των αξιόλογων μορφολογικών στοιχείων και της ιδιαίτερης τοπικής αρχιτεκτονικής των οικισμών αυτών.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

202 Δ1. Το Όραμα

203 Δ1. Το Όραμα

Όπως έχει διαπιστωθεί από την ανάλυση, η τουριστική δραστηριότητα έχει συσσωρευτεί στη στενή παραλιακή ζώνη έως τα 200 μέτρα από την ακτογραμμή, γεγονός που έχει αρνητικές συνέπειες για την ποιότητα ζωής των κατοίκων και για την ποιότητα των προσφερόμενων τουριστικών υπηρεσιών. Επειδή είναι δύσκολο να αναστραφεί εντελώς αυτή η τάση, προτείνεται η θεσμοθέτηση ζώνης τουρισμού – αναψυχής τόσο στις εντός όσο και στις εκτός σχεδίου περιοχές με όρους και περιορισμούς που θα συνεισφέρουν στη βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής. Οι ζώνες τουρισμού-αναψυχής που θεσμοθετούνται μέσω του Ν.2508/1997 (άρθρο 4, παρ.3), αποτελούν περιοχές ΠΕΠΔ (Περιοχές Ελέγχου και Περιορισμού της Δόμησης) και είναι κατάλληλες για περιοχές διάσπαρτης ανάπτυξης ποικίλων δραστηριοτήτων τουρισμού και/η αναψυχής (μικρές-μεσαίες ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις ποικίλων τύπων, καταστήματα, κέντρα αναψυχής κλπ.) σε ιδιοκτησίες μικρού-μεσαίου μεγέθους, όπως δηλαδή η περιοχή μελέτης. Η κύρια επιδίωξη θεσμοθέτησης μιας τέτοιας ζώνης είναι η αποφυγή εγκατάστασης οχλουσών ή ρυπογόνων χρήσεων. Η ζώνη αυτή θα εκτείνεται στην κρίσιμη ζώνη που βρίσκεται ανάμεσα στα 50 με 100 μέτρα από την ακτογραμμή και στη δυναμική χερσαία ζώνη που βρίσκεται ανάμεσα στα 100 με 200 μέτρα από την ακτογραμμή, εκτός από τις περιοχές που περιλαμβάνονται στο προτεινόμενο εθνικό πάρκο. Επιλέχθηκε να συμπτυχθούν οι ζώνες ΚΧ2 και Δυναμική Χερσαία ζώνη που ορίζονται από το Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τον Παράκτιο Χώρο, εφόσον δεν εντοπίζονται σημαντικές διαφορές στις επιτρεπόμενες χρήσεις και στους όρους δόμησης. Από τη ζώνη αυτή εξαιρούνται οι περιοχές που εμπίπτουν στο προτεινόμενο εθνικό πάρκο και στην προτεινόμενη ζώνη προστασίας τοπίου. Συγκεκριμένα, στη ζώνη αυτή (Ζώνη ΤΑ) επιτρέπονται μόνο: ─ Κτίρια για χρήση κατοικίας ─ Κτίρια για χρήση εστίασης/αναψυχής ─ Για τις εντός σχεδίου περιοχές τηρούνται οι υφιστάμενοι όροι δόμησης. ─ Για τη δόμηση κτιρίων που προορίζονται για χρήση κατοικίας και εστίασης/αναψυχής ακολουθούνται οι διατάξεις για την εκτός σχεδίου δόμηση των από 06.10.1978 (Δ΄ 538) και 24.05.85 (Δ΄ 270). ─ Τουριστικές εγκαταστάσεις. Όπως προαναφέρθηκε στην ανάλυση, η περιοχή αυτή μαζί με την Κρίσιμη Θαλάσσια Ζώνη (ΚΧ1) συγκεντρώνει το 89% των κλινών της περιοχής μελέτης που αντιστοιχεί σε περίπου 8.400 κλίνες. Έτσι, προκειμένου να περιοριστεί η αλόγιστη ανάπτυξη κλινών στην περιοχή, ακολουθούνται οι κατευθύνσεις του ΕΧΠΣΑΑ για τον Τουρισμό. Συγκεκριμένα, το όριο αρτιότητας ορίζεται στα 15 στρέμματα, ενώ η μέγιστη πυκνότητα για ξενοδοχεία πέντε και τεσσάρων αστέρων ορίζεται αντίστοιχα σε 8 και 9 κλίνες/ στρέμμα. Λαμβάνοντας υπόψη αυτή την κατεύθυνση του

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

7. Ζώνη ήπιου τουρισμού – αναψυχής – παραθεριστικής δεύτερης κατοικίας (ΚΧ2 και Δυναμική Χερσαία Ζώνη)

204 Δ1. Το Όραμα

─

─ ─

─ ─ ─

Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τον Τουρισμό, η μέγιστη χωρητικότητα κλινών ορίζεται μέχρι 2.000 κλίνες. Κατασκευή βιομηχανικών εγκαταστάσεων, των οποίων η φύση και η λειτουργία απαιτεί εγγύτητα τους προς τη θάλασσα, όπως τα ναυπηγεία στην περιοχή του Νυδρίου και του Βλυχού. Ο συντελεστής δόμησης ορίζεται 0,6, όπως προβλέπει το Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τη Βιομηχανία. Συνοδών έργων υδατοκαλλιεργειών. Υποδομών μεταφορών (π.χ οδικοί άξονες πρόσβασης), εφόσον στο στάδιο της περιβαλλοντικής αδειοδότησης, αποδεικνύεται ότι δεν υπάρχουν άλλες κατάλληλες θέσεις χωροθέτησης, αποφεύγοντας κατά το δυνατόν τη διάνοιξη νέων δρόμων παράλληλων προς την ακτογραμμή σε απόσταση μικρότερη των 100 μέτρων από τη γραμμή αιγιαλού. Χώροι πρασίνου, ποδηλατοδρόμοι, δρόμοι ήπιας κυκλοφορίας, μονοπάτια πεζοπορίας, ήπια διαμορφωμένοι χώροι εστίασης και ανάπαυσης. Το ελάχιστο όριο τοποθέτησης κτισμάτων είναι 50 μέτρα από την ακτογραμμή. Κατά την ένταξη σε σχέδιο πόλης περιοχών της ζώνης αυτής επιδιώκεται κατά το δυνατόν η εξασφάλιση του κοινόχρηστου χαρακτήρα της ζώνης αυτής (πράσινο, αναψυχή κλπ) και οι όποιες επεκτάσεις για άλλες χρήσεις να ακολουθούν τα εσωτερικά προς την ενδοχώρα όρια των οικισμών, ενώ τα κτίρια των προβλεπόμενων χρήσεων (οι οποίες οφείλουν να συνάδουν με τον χαρακτήρα της περιοχής) δεν πρέπει να υπερβαίνουν το 60% της κάλυψης οικοπέδων και τους δύο ορόφους.

Λαμβάνοντας υπόψη τις κατευθύνσεις του ΠΠΧΣΑΑ Ιονίων Νήσων και των ΓΠΣ της περιοχής μελέτης για την προστασία της γεωργικής γης στον ελαιώνα της Λευκάδας, του Νυδρίου, της Νικιάνας και της Λυγιάς, προτείνεται προσδιορισμός, οριοθέτηση, και προστασία γεωργικής γης μέσω της εφαρμογής θεσμικών μέτρων ελέγχου της κατάτμησης, της δόμησης και οργάνωσης των χρήσεων γης στις γεωργικές περιοχές του παράκτιου χώρου. Ο προσδιορισμός των περιοχών γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας πραγματοποιείται βάσει της ΚΥΑ 168040 (ΦΕΚ 1528 Β’/07-09-10) «Καθορισμός κριτηρίων με τα οποία διαβαθμίζεται η αγροτική γη σε ποιότητες και κατατάσσεται σε κατηγορίες παραγωγικότητας», έτσι όπως αυτή τροποποιείται σύμφωνα με το ΦΕΚ 102/Β/1-2-11. Συγκεκριμένα, οι εκτάσεις που εντοπίζονται στην ευρύτερη περιοχή Νυδρίου, Λυγιάς, πόλης της Λευκάδας, Καλλιγονίου, Νικιάνας, νότιο τμήμα περιοχής μελέτης (ευρύτερη περιοχή Πόρου), οι οποίες περιλαμβάνουν αισθητικούς ελαιώνες και σημειώνονται στο χάρτη χρήσεων γης ως «Ελαιώνες» βάσει του χαρτογραφικού υποβάθρου του Corine Land Cover, κατατάσσονται στην κατηγορία της γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας, εφόσον πληρούν τα εξής κριτήρια:

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

8. Ζώνες ανάπτυξης & προστασίας γεωργικής γης

«Συγκρότηση φυσικών ενοτήτων από τις καλλιέργειες με τοπικά χαρακτηριστικά και πολλαπλή χρησιμότητα (π.χ. ελαιώνες)» και «Νησιωτικότητα». Στη συνέχεια, προτείνεται να εφαρμοστεί, όπου είναι αναγκαίο ο θεσμός του αστικού αναδασμού βάσει του Ν.674/1977 «περί αναδασµού της γης και μεγεθύνσεως των γεωργικών εκμεταλλεύσεων άλλων τινών διατάξεων», προκειμένου να αντιμετωπιστεί η μεγάλη κατάτμηση αγροτεμαχίων που χαρακτηρίζει τις περιοχές αυτές. Κατά την εφαρμογή του αστικού αναδασμού, ορίζονται περιοχές, που ονοµάζονται Ζώνες Αστικού Αναδασμού (ΖΑΑ), όπου ο ανάδοχος (συνήθως ∆ήµος, ∆ηµόσιο, ΝΠ∆∆) μετά την συνένωση των οικοπέδων προχωρεί στην πολεοδοµική διευθέτηση και αναδιανοµή του οικοδοµήσιµου χώρου. Ο αναδασμός στοχεύει στην ενοποίηση των διάσπαρτων ιδιοκτησιών που ανήκουν στον ίδιο ιδιοκτήτη, στην παροχή πρόσβασης στο οδικό και αρδευτικό δίκτυο, στη γενικότερη ανάπτυξη της γεωργικής γης, στη δημιουργία ανταγωνιστικής γεωργίας στην περιοχή, στη μείωση της αυξανόμενης αναπτυξιακής ανισότητας μεταξύ περιοχών που βρίσκονται στην κρίσιμη-δυναμική παράκτια ζώνη και των περιοχών που βρίσκονται στην ευρύτερη παράκτια ζώνη και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής της αγροτικής ζωής μέσω βελτιώσεων στην αγροτική παραγωγή, την απασχόληση, τις υποδομές και το περιβάλλον. Ταυτόχρονα αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο για τον περιορισμό της εκτός σχεδίου δόμησης και της ορθολογικής οργάνωσης των χρήσεων γης της αγροτικής γης. Αφού υλοποιηθούν οι παραπάνω θεσμικές παρεμβάσεις, προτείνονται δύο κατηγορίες ζωνών, για την οριοθέτηση και την προστασία της γεωργικής γης: Α) Η μία (Ζώνη ΟΓ1) αφορά τη γη υψηλής παραγωγικότητας στις εκτάσεις που καταλαμβάνουν οι αισθητικοί ελαιώνες στις περιοχές που προαναφέρθηκαν. Ο χαρακτήρας της ζώνης αυτής είναι καθαρά αγροτικός με σκοπό την προστασία της γης υψηλής παραγωγικότητας. Οι ζώνες αυτές περιλαμβάνουν αυστηρά μέτρα που αφορούν τον περιορισμό των πιέσεων από την οικιστική διάχυση και την εξάπλωση των τουριστικών δραστηριοτήτων, που όπως προαναφέρθηκε δέχονται οι συγκεκριμένες περιοχές. Στη ζώνη αυτή επιτρέπονται μόνο οι εξής χρήσεις και δραστηριότητες:  Γεωργική καλλιέργεια με παράλληλη λήψη μέτρων για τον περιορισμό της μόλυνσης των εδαφών και των υδάτων.  Κτίρια, υποδομές και εγκαταστάσεις γεωργικής παραγωγής, σε απόσταση τουλάχιστον 200 μέτρων από την ακτή, με χρήση υλικών συμβατών με το παραδοσιακό νησιωτικό περιβάλλον.  Εγκαταστάσεις και δίκτυα τεχνικής υποδομής: ηλεκτρισμού, τηλεπικοινωνιών, φυσικού αερίου, οδοποιίας (αγροτικό δίκτυο), υδραυλικά, συστήματα υποδομών και οι συνοδευτικές αυτών εγκαταστάσεις. Στην περιοχή του Νυδρίου και μόνο επιτρέπονται εγκαταστάσεις επεξεργασίας και διάθεσης αστικών λυμάτων, προκειμένου να ολοκληρωθούν τα προβλεπόμενα έργα για τον βιολογικό καθαρισμό.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

205 Δ1. Το Όραμα

Όροι και περιορισμοί δόμησης:  Το όριο κατάτμησης ορίζεται στα 6 στρέμματα  Αρτιότητα: 6 στρέμματα  Δόμηση: Γεωργικές εγκαταστάσεις έως 40 τμ. Β) Η δεύτερη ζώνη (Ζώνη ΟΓ2) αφορά τη λοιπή γεωργική γη στις εκτάσεις των ετερογενών γεωργικών καλλιεργειών (όπως έχουν αποτυπωθεί στο χάρτη χρήσεων γης) που δεν εντάσσονται σε άλλες προτεινόμενες ζώνες θεσμοθέτησης και περιλαμβάνει ελαστικότερους περιορισμούς. Ο χαρακτήρας των περιοχών αυτών είναι κύρια αγροτικός χωρίς ιδιαίτερη παραγωγικότητα αλλά και μικτός με αγροτικές, λίγες παραγωγικές, παραθεριστικές και λοιπές δραστηριότητες τουρισμού – αναψυχής. Επιτρέπεται μια ευρεία γκάμα παραγωγικών και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων χαμηλής όχλησης για να ενισχύσει τις δυνατότητες απασχόλησης του πληθυσμού. Συγκεκριμένα επιτρέπονται οι εξής χρήσεις:  Κτίρια, υποδομές και εγκαταστάσεις γεωργικής παραγωγής, σε απόσταση τουλάχιστον 200 μέτρα από την ακτή.  Κτηνοτροφικές και μελισσοκομικές εγκαταστάσεις, σε απόσταση τουλάχιστον 200 μέτρα από την ακτή.  Αγροβιοτεχνικές δραστηριότητες χαμηλής όχλησης, συναφείς με την παραγωγή του πρωτογενούς τομέα της περιοχής, σε απόσταση τουλάχιστον 200 μέτρα από την ακτή.  Διατήρηση των υφιστάμενων βιοτεχνικών μονάδων, πλην εκείνων που εμπίπτουν στην περιοχή που προτείνεται το βιοτεχνικό πάρκο (ΒΙΟΠΑ) και δημιουργία νέων βιοτεχνικών μονάδων σχετικών με την τυποποίηση παραδοσιακών γεωργικών προϊόντων (λάδι, κρασί κλπ.).  Τουριστικές εγκαταστάσεις μέγιστης χωρητικότητας 500 κλινών στο σύνολο τους: αγροτουριστικά καταλύματα, οργανωμένες τουριστικές κατασκηνώσεις (κάμπινγκ), εγκαταστάσεις ειδικής τουριστικής υποδομής, λοιπές τουριστικές εγκαταστάσεις.  Κτίρια και εγκαταστάσεις αναψυχής: εστιατόρια, αναψυκτήρια, κέντρα διασκέδασης, εγκαταστάσεις υπαίθριας αναψυχής, θαλάσσιου αθλητισμού, λοιπές εγκαταστάσεις αναψυχής  Πρατήρια υγρών καυσίμων  Εγκαταστάσεις κοινωνικής υποδομής (εγκαταστάσεις αθλητισμού, εκπαίδευσης, περίθαλψης, πρόνοιας και πολιτιστικών λειτουργιών)  Δόμηση κατοικίας εκτός σχεδίου  Μελλοντική οικιστική ανάπτυξη  Έργα υποδομής: οδοποιίας, υδραυλικά, ηλεκτρισμού, συστήματα υποδομών, εγκαταστάσεις επεξεργασίας και διάθεσης αστικών λυμάτων, αγωγοί φυσικού αερίου και οι συνοδευτικές αυτών εγκαταστάσεις, φωτοβολταϊκών.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

206 Δ1. Το Όραμα

207 Δ1. Το Όραμα

Όροι και περιορισμοί δόμησης:  Όριο κατάτμησης στη ζώνη αυτή ορίζονται τα 5 στρέμματα.  Αρτιότητα: 5 στρέμματα  Συντελεστής δόμησης: 0,10 Και στις δύο περιπτώσεις, εάν πρόκειται για αγροτικό χώρο που εμπίπτει στη δυναμική και κρίσιμη παράκτια ζώνη, όπου κυριαρχούν οι παραθεριστικές – τουριστικές δραστηριότητες και εγκαταστάσεις, κρίνεται σκόπιμο να ορίζεται ως περιοχή Τουρισμού – Αναψυχής, όπου απαγορεύονται οι μη συμβατές με τουρισμό – παραθερισμό βιοτεχνικές- γεωργικές – κτηνοτροφικές χρήσεις. Οι ζώνες αυτές εντάσσονται στις Περιοχές Ελέγχου και Περιορισμού της Δόμησης (ΠΕΠΔ) και θεσμοθετούνται μέσω του Ν. 2508/97 (άρθρο 4, παρ. 3), σύμφωνα με τον οποίο επιβάλλεται η διαφύλαξη της γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας: «…η οικιστική οργάνωση και ο πολεοδομικός σχεδιασμός πρέπει να είναι σύμφωνοι µε τους όρους προστασίας του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, µε τις αρχές της πολεοδομικής επιστήμης και τους γενικότερους αναπτυξιακούς στόχους μέσα στους οποίους περιλαμβάνεται και η διαφύλαξη της γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας.»

Όπως προαναφέρθηκε, οι στόχοι – κατευθύνσεις που τέθηκαν για την περιοχή μελέτης εξειδικεύονται σε ειδικότερες δράσεις, οι οποίες δρουν συμπληρωματικά με τη χωρική οργάνωση. Έτσι, μεταξύ του οράματος, των στόχων – κατευθύνσεων, χωρικής οργάνωσης και δράσεων υπάρχει μία ιεραρχία που αναπτύσσεται σε τέσσερα επίπεδα, με τον βαθμό λεπτομέρειας και εξειδίκευσης να αυξάνεται στο τελευταίο επίπεδο (Δράσεις). Παράλληλα με την υλοποίηση των προτεινόμενων δράσεων, κρίνεται αναγκαία η ολοκλήρωση κάποιων προγραμματισμένων έργων, τα οποία είναι σημαντικά για την ανάπτυξη της περιοχής μελέτης και δρουν συμπληρωματικά με το προτεινόμενο πρόγραμμα δράσης, συμβάλλοντας στην υλοποίηση του οράματος για την περιοχή μελέτης. Τα έργα αυτά είναι: η Ιόνια Οδός (Αντίρριο-ΑγρίνιοΙωάννινα-Κακαβιά), ο αυτοκινητόδρομος Άκτιο – Αμβρακία, η υποθαλάσσια Ζεύξη που θα ενώνει τη Λευκάδα με την Αιτωλοακαρνανία και την ηπειρωτική Ελλάδα γενικότερα, η υλοποίηση της οποίας θα αποφορτίσει τον περιφερειακό άξονα της πόλης γύρω από τις λιμνοθάλασσες (όπου προτείνεται το εθνικό πάρκο) από τη διέλευση βαρέων οχημάτων, λιμενικά έργα στο Λιμένα Λευκάδας που συνδυάζονται με την υποθαλάσσια ζεύξη: η ολοκλήρωση της διεύρυνσης του λιμανιού και της μαρίνας της Λευκάδας, η κατασκευή προβλήτας για την εξυπηρέτηση μεσαίου μεγέθους κρουαζιερόπλοιου, η δημιουργία μαρίνας για μεγάλα σκάφη, η διαπλάτυνση του διαύλου της Λευκάδας, αναβάθμιση του αεροδρομίου του Ακτίου, η ολοκλήρωση του ΧΥΤΑ του Δήμου Παλαίρου (Ν. Αιτωλοακαρνανίας), η ολοκλήρωση του δικτύου αποχέτευσης στα ανεπτυγμένα

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Δ.5 Πρόγραμμα Δράσης

208 Δ1. Το Όραμα

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

ανατολικά παράλια του Δήμου Λευκάδας και η σύνδεση του με τον βιολογικό καθαρισμό, η ολοκλήρωση των έργων αποχέτευσης των οικισμών Φρύνι, Καλλιγόνι, Απόλπαινα και η ολοκλήρωση των αναδασώσεων. Ο παρακάτω πίνακας περιγράφει συνοπτικά το Πρόγραμμα Δράσης (βλέπε χάρτη Προτάσεων):

209 Δ1. Το Όραμα Πρόγραμμα Δράσης Κωδι κός 1.1

1.2

Βελτίωση οδικών υποδομών & συνδέσεων

Υψηλή

Χρηματοδ ότηση Υπ. Μεταφορ ών ή ΠΙΝ ΠΙΝ

1.3

Βελτίωση θαλάσσιων υποδομών &συνδέσεων

Υψηλή

ΠΙΝ

ΠΙΝ ή ΔΕ

1.4

Δημιουργία οργανωμένων χώρων στάθμευση σε οικιστικούς χώρους & χώρους υψηλού τουριστικού ενδιαφέροντος

Υψηλή

ΠΙΝ

1.5

Διαχείριση απορριμμάτων

Υψηλή

1.6

Δημιουργία μεγάλης μονάδας ανακύκλωσης απορριμμάτων

Υψηλή

1.7

Διαχείριση υγρών αποβλήτων

Υψηλή

1.8

Βελτίωση δικτύου ύδρευσης

Υψηλή

1.9

Πρόγραμμα μέτρησης παροχής ρεμάτων, χημισμού υδροαρδευτικών νερών & εγκατάστασης δικτύου μετεωρολογικών σταθμών

Υψηλή

ΕΠΠΕΡΑΑ ή ΠΙΝ ΥΠΕΚΑ ή ΠΙΝ ή "Θησέας" ή Αναπτυξια κή ΛΗΝΤΕΡ ΑΕ ΥΠΕΚΑ ή ΠΙΝ ή "Θησέας" ΠΙΝ ή ΔΕ ή "Θησέας" ΠΙΝ

ΔΕ & συνεργασία με ιδιώτη ΠΙΝ ή ΥΠΕΚΑ

1.10

Έλεγχος γεωτρήσεων & προγραμματισμός ορθολογικής διαχείρισης υπόγειου νερού τόσο για ύδρευση, όσο & για άρδευση Διαχείριση της ζήτησης νερού

Μέση

1.11

Δράση Βελτίωση αεροπορικών συνδέσεων & υποδομών

Προτεραι ότητα Υψηλή

Υψηλή

ΠΙΝ ή ΥΠΕΚΑ ΠΙΝ

Φορέας Υλοποίησης ΥΠΕΚΑ ή ΠΙΝ

ΠΙΝ

ΠΕ ή ΔΕ ή & συνεργασία με ιδιώτη

ΠΙΝ ή ΔΕ ή ΥΠΕΚΑ ΠΙΝ ή ΔΕ ΠΙΝ ή Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης ΠΕ ΠΙΝ

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

1. Βελτίωση υποδομών μεταφορών & περιβάλλοντος

Στόχ ος

2.1

Τουριστική αξιοποίηση λιμνοθαλασσών

Μέση

ΠΕ ή Αναπτυξια κή ΛΗΝΤΕΡ ΑΕ ΠΚΣΑ Γεν. Γραμ. Επενδύσε ων & Ανάπτυξης ΥΠΕΚΑ ή ΠΙΝ

2.2

Προώθηση καταδυτικού πάρκου

Υψηλή

2.3

Ανάπλαση περιοχών

Υψηλή

2.4

Σύνδεση των λιμένων της περιοχής μελέτης με τα μικρά νησιά που βρίσκονται εντός της θαλάσσιας περιοχής της περιοχής μελέτης

Μέση

2.5

Επενδυτική ενίσχυση εναλλακτικών μορφών τουρισμού

Υψηλή

2.6

Σύνδεση του τουρισμού με την τοπική οικονομία & τον τοπικό πολιτισμό

Υψηλή

3.1

Βελτίωση υποδομών & εξοπλισμού των υφιστάμενων αλιευτικών καταφυγίων

Υψηλή

Leader ή ΕΓΤΑΑ ή ΕΤΠΑ

3.2

Κατασκευή έργων υποδομής & γεωργικής ανάπτυξης

Υψηλή

Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης

ΔΕ ή Υπ. Μεταφορ ών & Δικτύων ΠΕ ή Αναπτυξια κή ΛΗΝΤΕΡ ΑΕ ΠΙΝ ή Υπ. Ανάπτυξης

ΠΙΝ ή ΔΕ

ΔΕ ή Υπ. Οικονομίας & Οικονομικών

ΠΙΝ ή ΠΕ ή ΔΕ

ΔΕ

ΠΙΝ ή ΔΕ

Αναπτυξιακή ΛΗΝΤΕΡ ΑΕ ή Επιμελητήριο ΠΙΝ ή ΔΕ ή Υπ. Γεωργίας ή Αναπτυξιακή ΛΗΝΤΕΡ ΑΕ Διεύθυνση Αγροτικής Ανάπτυξης Λευκάδας ή Αναπτυξιακή ΛΗΝΤΕΡ ΑΕ

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

3.Ενίσχυση του πρωτογενούς & 2.Επαναπροσδιορισμός τουριστικού προϊόντος μέσω της αξιοποίησης των δευτερογενούς τομέα ευκαιριών που παρέχει ο πολιτισμός και το φυσικό περιβάλλον παραγωγής με έμφαση την τοπική παράδοση

210 Δ1. Το Όραμα

Σύσταση & λειτουργία κέντρων παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών προς τους αγρότες με σκοπό τη δημιουργία ενός νέου τύπου γεωργίας βασισμένης στην ένταση γνώσης, εργασίας, τεχνολογίας & ποιότητας

Μέση

Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης

Αναπτυξιακή ΛΗΝΤΕΡ ΑΕ

3.4

Διατήρηση & ενίσχυση της κτηνοτροφικής δραστηριότητας της περιοχής

Μέση

Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης

3.5

Παροχή κινήτρων για αμειψισπορά & για προώθηση βιολογικών καλλιεργειών

Μέση

3.6

Ανάπτυξη επώνυμων συσκευασμένων τοπικών προϊόντων & προϊόντων ονομασία προέλευσης

Μέση

Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης ή ΠΙΝ

Διεύθυνση Αγροτικής Ανάπτυξης Λευκάδας ή Αναπτυξιακή ΛΗΝΤΕΡ ΑΕ Αναπτυξιακή ΛΗΝΤΕΡ ΑΕ

3.7

Χωροθέτηση ΒΙΟΠΑ Λευκάδας

Υψηλή

ΕΣΠΑ

4.1

Ίδρυση & λειτουργία φορέων διαχείρισης των περιοχών προστασίας

Υψηλή

ΠΙΝ ή ΥΠΕΚΑ

4.2

Εφαρμογή μέτρων πρόληψης της ρύπανσης των προστατευόμενων περιοχών & των ακτών & διατήρησης των σπάνιων ειδών

Υψηλή

ΥΠΕΚΑ

4.3

Εφαρμογή μέτρων αντιμετώπισης των αυξημένων φαινομένων διάβρωσης της ακτής στην περιοχή του Αγίου Ιωάννη

Υψηλή

ΥΠΕΚΑ

4.Προστασία & ανάδειξη του φυσικού & πολιτιστικού περιβάλλοντος

3.3

Πρωτοβάθμιε ς Συνεταιριστικ ές Οργανώσεις ή Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμώ ν Λευκάδας (Τ.Α.Ο.Λ.) ή Ομάδες Παραγωγών Αναπτυξιακή ΛΗΝΤΕΡ ΑΕ ή ΠΙΝ ΥΠΕΚΑ ή Νεοσύστασοι Φορείς Διαχείρισης Νεοσύστασοι Φορείς Διαχείρισης ΔΕ

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

211 Δ1. Το Όραμα

212 Δ1. Το Όραμα Δημιουργία παρατηρητηρίου περιβάλλοντος

Υψηλή

ΥΠΕΚΑ

ΠΕ

4.5

Εγκατάσταση συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης σε περίπτωση πυρκαγιάς

Μέση

ΠΙΝ ή ΥΠΕΚΑ

4.6

Έργα εμπλουτισμού υπόγειων υδροφορέων

Μέση

4.7

Έργα ταμίευσης επιφανειακών υδάτων

Μέση

4.8

Μελέτες διαχείρισης βοσκοτόπων & τήρησης βοσκοϊκανότητας ώστε να αποτραπεί η υποβάθμιση & διάβρωση των εδαφών

Μέση

ΠΙΝ ή Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης ΠΙΝ ή Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης ή ΥΠΕΚΑ ΠΙΝ ή Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης

Πυροσβεστικ ή Υπηρεσία Λευκάδας ΠΕ ή ΔΕ ή Δασαρχείο

4.9

Πρόγραμμα ελέγχου της γεωργικής ρύπανσης στις αγροτικές περιοχές

Μέση

ΠΙΝ ή Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης

4.10

Δημιουργία δικτύου παρακολούθησης μετεωρολογικών παραμέτρων

Μέση

4.11

Παρακολούθηση & εφαρμογή μέτρων για την προστασία των ιχθυαποθεμάτων & τον περιορισμό της υπεραλίευσης στις προστατευόμενες περιοχές

Υψηλή

4.12

Ανάπτυξη δικτύου οικισμών παραδοσιακής αρχιτεκτονικής

Υψηλή

ΠΙΝ ή ΠΕ ή ΔΕ ΠΙΝ ή Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης ή Προγράμμ ατα από ΕΕ ΥΠΕΚΑ

4.13

Θεματική & χωρική δικτύωση πολιτιστικών πόρων

Μέση

ΠΙΝ

ΠΕ ή ΔΕ

4.15

Προστασία Φρουρίων Αγ. Μαύρας

Μέση

ΥΠΕΚΑ ή ΠΙΝ ΠΙΝ

ΠΙΝ ή ΠΕ ή ΔΕ

5.1

Δημιουργία μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ

Υψηλή

ΠΕ ήΠΙΝ

Διεύθυνση Αγροτικής Ανάπτυξης Λευκάδας Διεύθυνση Αγροτικής Ανάπτυξης Λευκάδας ΠΕ ή ΔΕ ΔΕ ή Ιδιώτες

ΔΕ

ΠΙΝ ή ΠΕ ή ΔΕ ή ΔΕΗ

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

5.Αν άπτυ ξη ήπιω ν μορφ ών ενέργ ειας

4.4

5.2

Αξιοποίηση γεωργικών υπολειμμάτων & ειδικών καλλιεργειών για την παραγωγή βιοκαυσίμων

Υψηλή

Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης ή ΠΙΝ ή Ιδιωτικό Κεφάλαιο

Ενώσεις Γεωργικών Συναιτερισμώ νή Συμπράξεις Ιδιωτών με Αγρότες

6.1

Κατάρτιση στελεχών σε θέματα χωρικού σχεδιασμού & διαχείρισης προγραμμάτων

Υψηλή

ΠΙΝ

ΠΕ ή ΔΕ

6.2

Δια βίου επιμόρφωση στελεχών της τοπικής αυτοδιοίκησης

Μέση

ΠΙΝ

ΠΕ ή ΔΕ

6.3

Προώθηση επενδυτικών συμπράξεων δημόσιου – ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ)

Μέση

ΠΕ ή ΔΕ

6.4

Ενίσχυση διαδημοτικών συνεργασιών

Υψηλή

Πρόγραμμ α Δημοσίων Επενδύσε ων ή Ιδιώτες μεμονωμέ να ή και σε συνεργασί α με το Δημόσιο ΠΕΠ ΙΝ

6.5

Ενίσχυση της αποκέντρωσης δραστηριοτήτων & λειτουργιών, διάχυση πληροφόρησης

Μέση

ΠΙΝ ή διάφορα Υπουργεία

ΠΙΝ ή ΠΕ ή ΔΕ

ΠΕ ή ΔΕ

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

6.Ενίσχυση της συμμετοχής & της ενημέρωσης όλων των εμπλεκόμενων φορέων

213 Δ1. Το Όραμα

214 Δ1. Το Όραμα

Στόχος 1. Αναβάθμιση δικτύου μεταφορών & άλλων υποδομών Δράσεις 1.1 Βελτίωση αεροπορικών συνδέσεων & υποδομών Η δράση αυτή αφορά τις αεροπορικές συνδέσεις της περιοχής μελέτης. Συγκεκριμένα προτείνεται, η διεύρυνση της δυνατότητας και βιωσιμότητας σύνδεσης με υδροπλάνα της πόλης της Λευκάδας με άλλους νησιωτικούς προορισμούς εντός ή εκτός της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων ή ακόμα και του εξωτερικού που διαθέτουν κατάλληλες υποδομές. Μέσω των αεροπορικών υποδομών και της σύνδεση τους με τις οδικές, αναμένεται η εξασφάλιση ταχείας και ασφαλής σύνδεσης της περιοχής μελέτης με μεγάλες πόλεις της χώρας μας, ενισχύοντας την οικονομική και τουριστική συνέργεια μεταξύ τους. Η δράση αυτή θα μειώσει τις χρονοαποστάσεις σύνδεσης της περιοχής μελέτης με πόλεις κυρίως του εσωτερικού αλλά και του εξωτερικού, συμβάλλοντας στην αύξηση της ποσότητας και της ποιότητας των τουριστικών ροών προς ολόκληρο το νησί και εν τέλει στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής μελέτης.

1.2 Βελτίωση οδικών υποδομών & συνδέσεων Η δράση αυτή αφορά τη βελτίωση των μεταφορικών υποδομών της περιοχής μελέτης. Συγκεκριμένα προτείνεται: ─ Η βελτίωση των γεωμετρικών χαρακτηριστικών του ανατολικού υπεραστικού άξονα που διατρέχει την κρίσιμη και δυναμική ζώνη του παράκτιου χώρου και η διερεύνηση για δημιουργία περιφερειακών δρόμων σε όποιους παράκτιους οικισμούς κρίνεται εφικτό, όπως έγινε στο Νυδρί. Η δημιουργία παράλληλου άξονα δυτικότερα (π.χ. στα όρια των οικισμών) είναι δύσκολο να υλοποιηθεί λόγω του αναγλύφου της περιοχής, παρόλα αυτά προτείνεται η εκπόνηση κυκλοφοριακής μελέτης για ολόκληρο το νησί, προκειμένου να βρεθεί εναλλακτική λύση. ─ Η επίλυση των προβλημάτων που εμφανίζει το υφιστάμενο αγροτικό οδικό δίκτυο στα γεωμετρικά, λειτουργικά και τεχνικά χαρακτηριστικά. Συγκεκριμένα, προτείνεται να βελτιωθεί η βατότητα, η σήμανση και να βελτιωθεί η χάραξη του σε ορισμένα σημεία. Οι επιπτώσεις της δράσης αυτής αναμένεται να είναι πολλές και σημαντικές. Αρχικά, συμβάλλει στην αύξηση της οικονομικής και κοινωνικής συνδεκτικότητας της περιοχής μελέτης με τη μείωση του χρόνου/κόστους μετακίνησης εντός αυτής και την αύξηση της κινητικότητας των κατοίκων, τουριστών και αγαθών. Δημιουργεί εισοδήματα, τονώνει την οικονομική δραστηριότητα και τον τουρισμό. Ακόμη, αμβλύνει τις ανισότητες μεταξύ των εσωτερικών οικισμών και των παραλιακών οικισμών, δίνοντας την δυνατότητα να έχουν όλοι την ίδια πρόσβαση στις

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Στη συνέχεια αναλύεται το περιεχόμενο των επιμέρους δράσεων ανά στόχο:

υπηρεσίες και τα προϊόντα του μοναδικού ημιαστικού κέντρου του νησιού, της πόλης της Λευκάδας. Περιορίζει την αισθητική υποβάθμιση του περιβάλλοντος των παράκτιων οικισμών. Τέλος, συμβάλλει στην κοινωνική συνοχή και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων.

1.3 Βελτίωση θαλάσσιων υποδομών & συνδέσεων Η δράση αυτή αφορά τη βελτίωση των ενδονομαρχιακών θαλάσσιων μεταφορικών υποδομών της περιοχής μελέτης. Συγκεκριμένα προτείνεται: ─ Η ολοκλήρωση και κατασκευή μαρίνων όπου είναι τεχνικά εφικτό για την προώθηση του θαλάσσιου τουρισμού, ─ Η επίλυση των προβλημάτων θαλάσσιων συγκοινωνιών των Ιονίων Νήσων και ιδιαίτερα η σύνδεση της περιοχής μελέτης (λιμάνια Λευκάδας και Νυδρίου) με την υπόλοιπη Περιφέρεια με δρομολόγια ανά τακτά χρονικά διαστήματα κυρίως κατά τους θερινούς μήνες, ─ Η βελτίωση και κατασκευή των απαραίτητων λιμενικών υποδομών και επίλυση των γεωμετρικών και τεχνικών προβλημάτων των λιμένων με άναρχες επεμβάσεις, Η δράση αυτή αναμένεται να έχει πολλές θετικές επιπτώσεις για την περιοχή μελέτης. Πρώτον, συμβάλλει στην αύξηση της οικονομικής, κοινωνικής συνεκτικότητας μεταξύ των Νομών της Περιφέρειας, αμβλύνει τα γεωγραφικά εμπόδια στην ανάπτυξη συνεργασιών μεταξύ τους και συμβάλλει στη μείωση του χρόνου και κόστους μετακίνησης ανθρώπων και αγαθών. Δεύτερον, ενισχύει τον θαλάσσιο τουρισμό που αποτελεί μια μορφή εναλλακτικού τουρισμού και δημιουργεί ένα δίκτυο από περιοχές με κοινό τουριστικό προϊόν, τονώνοντας την ελκυστικότητα της περιοχής μελέτης. Τρίτον, συμβάλλει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και της εξυπηρέτησης των κατοίκων της περιοχής μελέτης. Η συγκεκριμένη δράση εμφανίζει συνέργεια και συμπληρωματικότητα με τις άλλες μεταφορικές υποδομές της περιοχής μελέτης, με τις τουριστικές υποδομές και με τις άλλες υποδομές των παραθαλάσσιων οικισμών. Τέλος, συμβάλλει στην άμβλυνση των ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων.

1.4 Δημιουργία οργανωμένων χώρων στάθμευσης σε οικιστικούς χώρους & χώρους υψηλού τουριστικού ενδιαφέροντος Η δράση αυτή αποσκοπεί στη βελτίωση των συνθηκών στάθμευσης στην πόλη της Λευκάδας, καθώς και σε χώρους υψηλού τουριστικού ενδιαφέροντος. Χωροθετείται κατ’ αρχήν στην πόλη της Λευκάδας αλλά με τη μορφή συνήθως διαχειριστικών ρυθμίσεων αφορά και οικισμούς με τουριστική ανάπτυξη. Συγκεκριμένα, προτείνεται: ─ Η δημιουργία οργανωμένων (κλειστών ή υπαίθριων) χώρων στάθμευσης στην πόλη της Λευκάδας, του Νυδρίου, της Λυγιάς, της Νικιάνας που αποτελούν τουριστικούς πόλους ανάπτυξης. ─ Η επέκταση του συστήματος ελεγχόμενης στάθμευσης

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

215 Δ1. Το Όραμα

Η δράση αυτή αναμένεται να βοηθήσει στην μείωση της άναρχης στάθμευσης και να βελτιώσει τις συνθήκες κυκλοφορίας εντός της πόλης, κυρίως κατά την θερινή περίοδο, καθώς θα βελτιώσει το αστικό περιβάλλον και θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα της πόλης, ιδίως όσον αφορά τον τουρισμό.

1.5 Διαχείριση απορριμμάτων Η δράση αυτή αφορά τη βελτίωση των υποδομών διαχείρισης απορριμμάτων της περιοχής μελέτης. Συγκεκριμένα προτείνεται: ─ Κλείσιμο και αποκατάσταση των τριών ΧΑΔΑ που λειτουργούν στην περιοχή μελέτης, ─ Η διάθεση απορριμμάτων στον υπό κατασκευή ΧΥΤΑ του Δήμου Στράτου, όποτε αυτό κρίνεται απαραίτητο, ─ Η ανάπτυξη συστήματος ιεράρχησης των εργασιών της διαχείρισης των απορριμμάτων ως εξής: o Πρόληψη o Προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση o Ανακύκλωση o Άλλου είδους ανάκτηση, πχ ανάκτηση ενέργειας, o Διάθεση ─ Διεύρυνση των δυνατοτήτων εκμετάλλευσης βιομάζας από ΧΥΤΑ. ─ Δημιουργία σταθμού μεταφόρτωσης απορριμμάτων (ΣΜΑ) Η δράση αυτή αναμένεται ότι θα συμβάλλει στην καλύτερη εξυπηρέτηση των αναγκών των κατοίκων αλλά και των τουριστών της περιοχής μελέτης και στην βελτίωση της ποιότητας ζωής. Ακόμη, θα μειωθούν τα ποσοστά ρύπανσης που οφείλονται στους δύο αυτούς ΧΑΔΑ και θα αποκατασταθεί η κατάσταση του περιβάλλοντος. Ουσιαστικά η μεγαλύτερη επίτευξη αυτής της δράσης είναι η προστασία του περιβάλλοντος από την ανεξέλεγκτη διάθεση απορριμμάτων.

1.6 Δημιουργία μεγάλης μονάδας ανακύκλωσης απορριμμάτων Στόχος της δράσης είναι η αξιοποίηση μέσω της ανακύκλωσης και της παραγωγής βιοαερίου και ανάκτησης πρώτων υλών των παντός τύπου αστικών και βιομηχανικών απορριμμάτων, που σήμερα κατευθύνονται στους ΧΑΔΑ της περιοχής μελέτης. Η ενεργητική αξιοποίηση των απορριμμάτων αποτελεί υπόθεση μεγάλης επένδυσης στην περιοχή μελέτης, ο τρόπος εγκατάστασης της οποίας θα πρέπει να χωροθετηθεί και να ακολουθεί μια διαδικασία διεύρυνσης επενδυτικών σχημάτων, που ενδιαφέρονται να τοποθετήσουν κεφάλαια στο συγκεκριμένο επενδυτικό αντικείμενο. Η δράση αυτή ουσιαστικά αναμένεται να συμβάλλει θετικά στην προστασία του περιβάλλοντος, στην δημιουργία θέσεων απασχόλησης, στην δημιουργία καλύτερου τουριστικού προϊόντος, στην ενίσχυση των ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων της περιοχής μελέτης, στην εισροή νέων τεχνολογιών, στην δημιουργία νέων ενεργειακών πόρων και στην ανάκτηση πρώτων υλών.

1.7 Διαχείριση υγρών αποβλήτων

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

216 Δ1. Το Όραμα

Η δράση αυτή αφορά τις υποδομές διαχείρισης υγρών αποβλήτων της περιοχής μελέτης και ειδικότερα την αποχέτευση και τον βιολογικό καθαρισμό. Συγκεκριμένα, προτείνεται: ─ Η αναβάθμιση του βιολογικού καθαρισμού της Λευκάδας, ─ Η κατασκευή δικτύου αποχέτευσης στα αναπτυγμένα ανατολικά παράλια του δήμου Λευκάδας και η σύνδεση του με τον βιολογικό καθαρισμό, ─ Η κατασκευή δικτύου αποχέτευσης και συστήματος βιολογικού καθαρισμού στα αναπτυγμένα τουριστικά ανατολικά παράλια του δήμου Ελλομένου, ─ Ο εντοπισμός κατάλληλης θέσης και τρόπου τελικής διάθεσης των λυμάτων του βιολογικού καθαρισμού, ─ Η λειτουργία των εγκαταστάσεων του δικτύου βιολογικού καθαρισμού στο Νυδρί και η σύνδεση του με το δίκτυο αποχέτευσης, ─ Η λειτουργία του δικτύου αποχέτευσης των οικισμών Καρυωτών και Λυγιάς, ─ Η υλοποίηση έργων αποχέτευσης σε οικισμούς. Η δράση αυτή αναμένεται να βελτιώσει την ποιότητα ζωής των κατοίκων και την ποιότητα διακοπών των τουριστών, καθώς καλύπτει ικανοποιητικά όλες τις ανάγκες τους. Συνολικά θεωρείται ότι οι υποδομές αποχέτευσης είναι βασικές υποδομές και ότι η δράση αυτή έχει σημαντική θετική επίπτωση στον τουρισμό. Περιορίζει ακόμη, την ρύπανση του περιβάλλοντος και την μόλυνση των υδάτων από μη επεξεργασμένα υγρά απόβλητα.

1.8 Βελτίωση δικτύου ύδρευσης Η δράση αυτή αποσκοπεί στη βελτίωση των υποδομών ύδρευσης των οικισμών της περιοχής μελέτης. Συγκεκριμένα, προτείνεται: ─ Ο εκσυγχρονισμός του υφιστάμενου δικτύου ύδρευσης, ─ Η αντικατάσταση του δικτύου ύδρευσης στις ανατολικά τουριστικά αναπτυγμένες περιοχές, όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο, Η δημιουργία υποδομών για παροχή ικανοποιητικού σε ποσότητα και ποιότητα νερού θεωρείται πλέον βασική προϋπόθεση για την ανάπτυξη μιας περιοχής. Η βελτίωση των υποδομών ύδρευσης συμβάλλουν στη βελτίωση της ζωής των κατοίκων, στην αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας των περιοχών, ενώ συνολικά θεωρείται ότι οι δράσεις αυτές θα έχουν θετική επίπτωση και στον τουρισμό.

1.9 Πρόγραμμα μέτρησης παροχής ρεμάτων, χημισμού υδροαρδευτικών νερών & εγκατάστασης δικτύου μετεωρολογικών σταθμών Η δράση αυτή αποσκοπεί: ─ Στη συνεχή συλλογή στοιχείων παροχής των ρεμάτων και χειμάρρων της περιοχής μελέτης και του χημισμού τους, ─ Στις μετρήσεις στάθμης των γεωτρήσεων και του χημισμού των νερών τους. Η δράση αυτή αναμένεται να συμβάλλει στη σωστή διαχείριση των υπόγειων και επιφανειακών νερών με τη λήψη των κατάλληλων διοικητικών μέτρων

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

217 Δ1. Το Όραμα

και θα βοηθήσει στη σωστή μελέτη των εγγειοβελτιωτικών έργων, των έργων ταμίευσης νερού και των έργων εμπλουτισμού των υπογείων υδάτων.

1.10 Έλεγχος γεωτρήσεων & προγραμματισμός ορθολογικής διαχείρισης υπόγειου νερού τόσο για ύδρευση, όσο & για άρδευση Η δράση αυτή περιλαμβάνει σχέδια διαχείρισης υπόγειων υδάτων για την περιοχή του Νυδριού που παρουσιάζει προβλήματα στην ύδρευση και άρδευση κυρίως κατά τους θερινούς μήνες και για το ημιαστικό κέντρο την Λευκάδα. Ακόμη, περιλαμβάνει την επιβολή περιορισμών στις γεωτρήσεις και την έκδοση αδειών λειτουργίας γεωτρήσεων από τις αρμόδιες υπηρεσίες με βάση τα υδάτινα αποθέματα. Προτείνεται η συνεχής παρακολούθηση των γεωτρήσεων όλης της περιοχής μελέτης όσον αφορά τον χημισμό του νερού και την μεταβολή της στάθμης τους. Οι επιπτώσεις της δράσης αναμένεται να είναι ιδιαίτερα σημαντικές και αφορούν στην καλύτερη αξιοποίηση του νερού, την αποφυγή πτώσης του υδροφόρου ορίζοντα και την αποτροπή δημιουργίας παθογόνων εδαφών.

1.11 Διαχείριση της ζήτησης νερού Η δράση αυτή αφορά μία διαχειριστική προσέγγιση, η οποία εστιάζει στην επίδραση των καταναλωτικών συνηθειών των κατοίκων μιας περιοχής στους υδατικούς της πόρους. Ουσιαστικά το «εικονικό νερό» ή αλλιώς “virtual water” αναφέρεται στην ποσότητα του νερού που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας. Η ποσότητα αυτή του νερού αποκαλείται εικονική ή αόρατη γιατί μετά την παραγωγή ενός προϊόντος, η πραγματική ή αλλιώς η ορατή ποσότητα νερού που χρησιμοποιήθηκε για την παραγωγή του δεν εμπεριέχεται πια στο προϊόν αυτό. Σύμφωνα με την Προχάσκα κ.α. (2007:20), «η έννοια του εικονικού νερού μας βοηθά να συνειδητοποιήσουμε πόσο νερό απαιτείται πραγματικά για την παραγωγή προϊόντων, δίνοντας μας έτσι τη δυνατότητα να διαχειριστούμε καλύτερα τους υδατικούς πόρους». Με άλλα λόγια, η μέθοδος αυτή προσθέτει μια νέα διάσταση στη διαχείριση των υδατικών πόρων αναδεικνύοντας τη σχέση που υπάρχει μεταξύ της διαχείρισης των υδατικών πόρων, της αγροτικής πολιτικής και του εμπορίου. Σε περιοχές με ελλειμματικό υδατικό ισοζύγιο, όπως η περιοχή μελέτης, ο υπολογισμός του εικονικού νερού μπορεί να αποτελέσει σημαντικό εργαλείο για την ενσωμάτωση της ολοκληρωμένης διαχείρισης των υδάτων στην αγροτική πολιτική της χώρας. Η δράση αυτή αναμένεται να συμβάλλει στην ορθολογική διαχείριση και διατήρηση των περιορισμένων υδατικών πόρων από τους κατοίκους της περιοχής μελέτης. Ειδικότερα, θα περιοριστεί η αλόγιστη άντληση του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα από τις γεωτρήσεις, που προκαλεί μείωση της στάθμης του και αύξηση του κόστους άντλησης του, ενώ θα ενθαρρυνθεί η αξιοποίηση των επιφανειακών υδάτων που προέρχονται από τους χειμμάρους. Στόχος

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

218 Δ1. Το Όραμα

2. Επαναπροσδιορισμός τουριστικού προϊόντος μέσω της αξιοποίησης των ευκαιριών που παρέχει ο πολιτισμός και το φυσικό περιβάλλον Δράσεις 2.1 Τουριστική αξιοποίηση λιμνοθαλασσών Η δράση αυτή αφορά στην οικοτουριστική αξιοποίηση των παραπάνω περιοχών. Για το λόγο αυτό προτείνεται στην περιβάλλουσα έκταση και εκτός των ορίων του προτεινόμενου εθνικού πάρκου η κατασκευή ενός κέντρου προβολής με εγκαταστάσεις παροχής εκτός των άλλων και υπηρεσιών αναψυχής συμβάλλοντας επιπρόσθετα στην περιβαλλοντική εκπαίδευση. Η αρχιτεκτονική του κτιρίου θα πρέπει να συνάδει με την φυσιογνωμία της περιοχής.

2.2 Προώθηση καταδυτικού πάρκου Ο καταδυτικός τουρισμός προτείνεται να προωθηθεί για τον εμπλουτισμό του τουριστικού προϊόντος σε αναπτυσσόμενες και ανεπτυγμένες τουριστικά περιοχές με την ανάπτυξη οργανωμένων θεματικών πάρκων βάσει του άρθρου 11 του Ν.

3409/2005. Τα καταδυτικά πάρκα είναι κατάλληλα προστατευόμενοι και διαχειριζόμενοι υποθαλάσσιοι βιότοποι. Για το λόγο αυτό προτείνεται μελέτη για τη δημιουργία ενός τέτοιου πάρκου εντός της Ζώνης Προστασίας Δυναμικού Θαλάσσιου Χώρου και συγκεκριμένα στην περιοχή του όρμου Φλέβα στην περιοχή της Γύρας βορειοδυτικά της πόλης της Λευκάδας, όπου βρίσκονται τα λιβάδια Ποσειδωνίας. Η ανάπτυξη του μπορεί να συνδυαστεί με τη διεξαγωγή επιστημονικής έρευνας. Προωθείται επίσης, η κατασκευή χερσαίων εγκαταστάσεων υποστήριξης της υποβρύχιας δραστηριότητας (μουσείων, ενυδρείων) στην περιοχή που γειτνιάζει με αυτή όπου αναπτύσσονται οι καταδυτικές δραστηριότητες.

2.3 Ανάπλαση αξιόλογων τουριστικών περιοχών Προτείνεται ο χαρακτηρισμός των παρακάτω περιοχών ως «περιοχών ανάπλασης» βάσει του άρθρου 8 του Ν.2508/1997, εφόσον : ─ Ανάπλαση παράκτιων μετώπων (έως και 200 μ. από την ακτογραμμή, δηλαδή κρίσιμη και δυναμική χερσαία ζώνη) στην περιοχή των παλιών αλυκών της πόλης όπου βρίσκεται τώρα ο ΧΑΔΑ, στα λιμάνια της Λυγιάς και της Νικιάνας, όπου παρατηρούνται κρηπιδώματα και πρόχειρα λιμενικά έργα, και σε ολόκληρη την περιοχή από το Περιγιάλι έως το Βλυχό, εφόσον εντοπίζονται συγκρούσεις χρήσεων γης, λόγω των πρόχειρων λιμενικών έργων, της άναρχης οικιστικής και τουριστικής ανάπτυξης, όπως επίσης και εντεινόμενη υποβάθμιση της αισθητικής και εν γένει της ποιότητας του δομημένου περιβάλλοντος της περιοχής και των φυσικών της στοιχείων. ─ Ανάπλαση του ιστορικού κέντρου της πόλης (μία πολεοδομική ενότητα) της Λευκάδας, όπως προτείνεται και στο ΠΠΧΣΑΑ Ιονίων Νήσων, για να την ανάδειξη του παραδοσιακού της πολεοδομικού ιστού με την τεχνική της αντισεισμικής δόμησης και τη βιοκλιματική αρχιτεκτονική και της ιστορικής φυσιογνωμίας του, εφόσον παρατηρείται έλλειψη συγκεκριμένων μέτρων

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

219 Δ1. Το Όραμα

και κινήτρων για την προστασία και την ανάδειξη του, παρόλο που δίνονται οι ανάλογες κατευθύνσεις από το σχεδιασμό. Η δράση αυτή αναμένεται να συμβάλλει θετικά στην ανάδειξη των περιοχών, στην ορθολογική αξιοποίηση τους, στην ενίσχυση της τουριστικής τους ελκυστικότητας και στη βιώσιμη εκμετάλλευση τους.

2.4 Σύνδεση των λιμένων της περιοχής μελέτης με τα μικρά νησιά που βρίσκονται εντός της θαλάσσιας περιοχής της περιοχής μελέτης. Η δράση αυτή αφορά την αξιοποίηση του συγκριτικού πλεονεκτήματος της μικρής απόστασης των μικρών ακατοίκητων νησιών (Σπάρτη, Μαδουρή κλπ) που βρίσκονται στο εσωτερικό του Ιονίου Πελάγους, τόσο από την περιοχή μελέτης, τόσο και από την Αιτωλοακαρνανία, με την ένταξη τους σε θαλάσσιο διάπλου για περιήγηση και ολιγόωρη παραμονή. Η δράση αυτή αναμένεται να συμβάλλει στην ενίσχυση του θαλάσσιου τουρισμού και στην διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος.

2.5 Επενδυτική ενίσχυση εναλλακτικών μορφών τουρισμού Η περιοχή μελέτης διαθέτει σε πολύ μεγάλο βαθμό σχεδόν όλους τους τουριστικούς πόρους και συνεπώς είναι σε θέση να αναπτύξει όλες τις σύγχρονες μορφές τουρισμού (π.χ. θαλάσσιο-οικολογικό, δασικό, πολιτιστικό, ερευνητικόεκπαιδευτικό, αγροτουρισμό, κ.α.). Στόχος της δράσης είναι να δώσει ώθηση σε επενδύσεις σε εκείνες τις μορφές τουρισμού όπου ενώ έχει αναμφισβήτητο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, διαπιστώνεται είτε η έλλειψη επαρκών υποδομών και επιχειρηματικών δράσεων είτε η μέχρι σήμερα αξιοποίηση των πόρων υπήρξε ελλιπής. Η δράση αυτή πρόκειται να αυξήσει τον αριθμό των επισκεπτών, να προσελκύσει επισκέπτες με υψηλότερα εισοδήματα, να επιμηκύνει την τουριστική περίοδο, να αυξήσει τις τουριστικές επενδύσεις, να αναπτύξει νέες μορφές τουριστικής επιχειρηματικότητας, να αυξήσει την απασχόληση, να δημιουργήσει μεγαλύτερη χωρική διασπορά των επισκεπτών και μεγαλύτερη σύνδεση μεταξύ των επί μέρους μορφών τουρισμού, όπως επίσης να συμβάλλει στην αύξηση των τοπικών εισοδημάτων.

2.6 Σύνδεση του τουρισμού με την τοπική οικονομία & τον τοπικό πολιτισμό Προκειμένου η τουριστική δραστηριότητα να έχει σημαντική πολλαπλασιαστική συμβολή στην τοπική ανάπτυξη και να αναβαθμισθεί και ο βαθμός αποδοχής της στην τοπική κοινωνία είναι αναγκαίο να χρησιμοποιεί σε όσο υψηλότερο βαθμό γίνεται τοπικές εισροές (π.χ. υλικά και εργασία κατά τη διενέργεια τουριστικών επενδύσεων, καταναλωτικά αγαθά και εργασία κατά τη λειτουργία τους). Επίσης, είναι σημαντικό να αξιοποιεί ως εισροή τα τοπικά πολιτιστικά αγαθά και να είναι όσο πιο αρμονικά γίνεται στην πολιτιστική και κοινωνική ζωή. Σκοπός της δράσης είναι να ενισχύσει δράσεις, όπως προδιαγραφές κατασκευών, προγραμματικές συμφωνίες, προγράμματα απασχόλησης, ενίσχυση πολιτιστικών εκδηλώσεων, που θα προωθούν την παραπάνω διασύνδεση.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

220 Δ1. Το Όραμα

Η δράση αυτή ενδέχεται να αυξήσει τη συνολική τοπική παραγωγή και απασχόληση, να ενισχύσει την τοπική ανάπτυξη, την ένταξη του τουρισμού στη συνολική κοινωνικοοικονομική λειτουργία της περιοχής, την αύξηση της αποδοχής του στην τοπική κοινωνία, τον εμπλουτισμό του τουρισμού με τοπικά χαρακτηριστικά, την απόκτηση μεγαλύτερης διακριτής τοπικής ταυτότητας κ.α. Στόχος 3. Ενίσχυση του πρωτογενούς & δευτερογενούς τομέα παραγωγής με έμφαση την τοπική παράδοση. Δράσεις 3.1 Βελτίωση υποδομών & εξοπλισμού των υφιστάμενων αλιευτικών καταφυγίων Η δράση αυτή αποσκοπεί στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας της αλιείας και στη μείωση του κόστους παραγωγής στην προτεινόμενη περιοχή ιχθυοκαλλιεργειών εντός του εθνικού πάρκου. Συγκεκριμένα, προτείνεται: ─ Η ευρεία εκβάθυνση των λιμνοθαλασσών στην προτεινόμενη περιοχή ιχθυοκαλλιεργειών ─ Έργα διαχείμανσης ─ Κατασκευή αναλυτικού εργαστηρίου ─ Η διαμόρφωση εσωτερικών λεκανών με αναχώματα ─ Η κατασκευή σταθμού τεχνητής αναπαραγωγής ─ Η κατασκευή αντλιοστασίων ─ Επιπλέον εκτροφές σε πλωτούς ιχθυοκλώβους στη θάλασσα Η δράση αυτή πρόκειται να συμβάλλει, εκτός των άλλων, στην ενίσχυση του πρωτογενούς τομέα και γενικότερα της τοπικής οικονομίας.

3.2 Κατασκευή έργων υποδομής & γεωργικής ανάπτυξης Η δράση αυτή αποσκοπεί στη δημιουργία σύγχρονων υποδομών που θα δίνουν λύσεις σε διαχρονικά προβλήματα της γεωργικής ανάπτυξης. Συγκεκριμένα, προτείνονται: - η κατασκευή λιμνοδεξαμενών, - η βελτίωση των δικτύων άρδευσης με εγγειοβελτιωτικά έργα, - η ορθολογική ανάπτυξη της αγροτικής οδοποιίας, - η διευθέτηση χείμαρρων Η δράση αυτή πρόκειται να συμβάλλει στην επίλυση βασικών προβλημάτων που σχετίζονται με τις αγροτικές υποδομές, στη μείωση του κόστους παραγωγής, στη βελτίωση της ποιότητας των παραγόμενων προϊόντων, στον περιορισμό των περιβαλλοντικών πιέσεων που δημιουργούνται από τις γεωργικές δραστηριότητες και στην ενίσχυση του συρρικνωμένου πρωτογενούς τομέα γενικότερα.

3.3 Σύσταση & λειτουργία κέντρων παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών προς τους αγρότες με σκοπό τη δημιουργία ενός νέου τύπου γεωργίας βασισμένης στην ένταση γνώσης, εργασίας, τεχνολογίας & ποιότητας Η δράση αυτή αποσκοπεί στη δημιουργία φορέων που θα είναι σε θέση να παρέχουν στους εμπλεκόμενους με τον πρωτογενή τομέα όλες τις απαραίτητες

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

221 Δ1. Το Όραμα

πληροφορίες και στοιχεία που θα τους βοηθήσουν να εκμεταλλευτούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της γεωργικής γης και να ενισχύσουν την ποιότητα και την ποσότητα των προϊόντων τους. Η δράση αυτή πρόκειται να συμβάλλει στη συνεχή και αντικειμενική πληροφόρηση των αγροτών για τις νέες τάσεις στην γεωργική διαδικασία, με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι περιορισμένες γεωργικές εκμεταλλεύσεις και να ενισχύεται ο πρωτογενής τομέας.

3.4 Διατήρηση & ενίσχυση της κτηνοτροφικής δραστηριότητας της περιοχής Η δράση αυτή αφορά στη βελτίωση των συνθηκών εκτροφής και διατήρησης του ζωικού κεφαλαίου της περιοχής μέσω της ορθολογικής διαχείρισης και στη διερεύνηση για χωροθέτηση σημειακών κτηνοτροφικών μονάδων. Στοχεύει στην ενίσχυση της περιορισμένης κτηνοτροφικής δραστηριότητας, την αύξηση και τη βελτίωση των παραγόμενων κτηνοτροφικών προϊόντων (κρέας, γάλα, τυρί) και την ελαχιστοποίηση των αρνητικών επιπτώσεων και συγκρούσεων χρήσεων γης από τη μη οργανωμένη βόσκηση.

3.5 Παροχή κινήτρων για αμειψισπορά & για προώθηση βιολογικών καλλιεργειών Η δράση αυτή αφορά στην εναλλαγή των καλλιεργειών στο ίδιο χωράφι με σκοπό τον εμπλουτισμό της γης με συστατικά που άλλα φυτά απορροφούν και άλλα αποδίδουν στο έδαφος. Εφαρμόζεται, κυρίως σε αγρούς που έχει ασκηθεί εντατική μονοκαλλιέργεια, με αποτέλεσμα την κατανάλωση των θρεπτικών συστατικών του εδάφους. Η δράση αυτή στοχεύει στη μείωση του ποσοστού χρησιμοποίησης λιπασμάτων, καθώς όπως έχει διαπιστωθεί, επιβαρύνουν σε σημαντικό βαθμό τα επιφανειακά και τα υπόγεια ύδατα του παράκτιου χώρου της περιοχής μελέτης.

3.6 Ανάπτυξη επώνυμων συσκευασμένων τοπικών προϊόντων & προϊόντων ονομασία προέλευσης Η δράση αυτή αποσκοπεί στη διάθεση στην αγορά προϊόντων που παράγονται στην περιοχή, ταυτίζοντας στην καταναλωτική συνείδηση των πολιτών την ύπαρξή τους με τις ανατολικές ακτές και γενικότερα τη Λευκάδα σαν γεωγραφική περιοχή. Η τυποποίηση και η συσκευασία τους θα αυξήσει σημαντικά την προστιθέμενη αξία τους. Στόχος της δράσης είναι σημαντικό μέρος αυτής της προστιθέμενης αξίας να περάσει στους παραγωγούς. Για αυτό το λόγο η δράση απευθύνεται κυρίως σε συλλογικά σχήματα οικονομικής δραστηριότητας των αγροτών, όπως ομάδες παραγωγών, συνεταιρισμοί, ή και διεπαγγελματικές οργανώσεις, που έχουν τη δυνατότητα να περάσουν τα επιπλέον κέρδη που θα προκύψουν στα μέλη τους. Η δράση αυτή δίνει σημαντική προοπτική αύξησης του γεωργικού εισοδήματος κατευθείαν από την αγορά, κάτι που είναι πλέον ζητούμενο στη νέα αγροτική πολιτική που καλούνται να εφαρμόσουν όλες οι χώρες μέλη της Ε.Ε. Με τον τρόπο αυτό συμβάλλει στη συγκράτηση του πληθυσμού στις εσωτερικές αγροτικές περιοχές του παράκτιου χώρου και στην ενίσχυση του συρρικνωμένου πρωτογενή τομέα παραγωγής.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

222 Δ1. Το Όραμα

3.7 Χωροθέτηση ΒΙΟΠΑ Λευκάδας Όπως έχει αναφερθεί και στο κεφάλαιο της ανάλυσης, είχε προταθεί από το ΓΠΣ της Λευκάδας η χωροθέτηση Βιοτεχνικού Πάρκου στην περιοχή νοτιοανατολικά της Λευκάδας, το οποίο δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Στην περιοχή όπου είχε προταθεί έχουν συγκεντρωθεί σήμερα εφτά μεταποιητικές μονάδες που χωροθετήθηκαν χωρίς να έχει προηγηθεί σχεδιασμός. Για το λόγο αυτό προτείνεται η θεσμοθέτηση Βιοτεχνικού Πάρκου (ΒΙΟΠΑ) βάσει του άρθρου 1 του Ν. 2545/1997 στη θέση που συγκεντρώνονται σήμερα οι βιοτεχνικές μονάδες νοτιοανατολικά της πόλης της Λευκάδας. Η προτεινόμενη θέση του που εμπίπτει μέσα στην προτεινόμενη ζώνη Λοιπής Γεωργικής Γης (ΟΓ1) διασφαλίζει την αξιοποίηση της υποδομής της πόλης (αποχέτευση, βιολογικός καθαρισμός, λιμενικές εγκαταστάσεις, συγκοινωνιακή υποδομή κλπ.) χωρίς μεγάλο κόστος. Απαιτείται όμως ο κατάλληλος σχεδιασμός της για να αποφευχθεί η υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Στόχος 4. Προστασία & ανάδειξη του φυσικού & πολιτιστικού περιβάλλοντος Δράσεις 4.1 Ίδρυση & λειτουργία φορέων διαχείρισης Η δράση αυτή περιλαμβάνει την σύσταση και λειτουργία φορέων διαχείρισης στις προστατευόμενες περιοχές. Συγκεκριμένα, προτείνεται η ίδρυση και λειτουργία φορέων διαχείρισης για: ─ Το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Λιμνοθαλασσών Λευκάδας & Αλυκών Αλεξάνδρου ─ Την Περιοχή Προστασίας της Φύσης (Δάσος Σκάρος), Ζώνη ΠΦ Η δράση αυτή θα συμβάλλει στην ορθολογική διαχείριση των ευαίσθητων περιβαλλοντικά περιοχών της περιοχής μελέτης, καθώς και στην προώθηση της αειφορικής διαχείρισης της περιοχής. Θα συμβάλλει επίσης, στη ρύθμιση χρήσεων γης και των ανθρώπινων δραστηριοτήτων με στόχο τόσο την ανάπτυξη όσο και την περιβαλλοντική προστασία. Η δράση παρουσιάζει υψηλή συνέργεια με όλες τις δράσεις ήπιας ανάπτυξης και περιβαλλοντικής προστασίας.

4.2 Εφαρμογή μέτρων πρόληψης της ρύπανσης των προτεινόμενων περιοχών προστασίας & των ακτών & διατήρησης των σπάνιων ειδών Η δράση αυτή αφορά τον περιορισμό της ρύπανσης των προστατευόμενων περιοχών. Συγκεκριμένα, προτείνεται: ─ Η απομάκρυνση και αποκατάσταση της χωματερής (ΧΑΔΑ) που λειτουργεί πλησίον της Ανατολικής Λιμνοθάλασσας, ─ Η απαγόρευση της απόρριψης των λυμάτων του βιολογικού καθαρισμού στην περιοχή του διαύλου, ─ Η αντιμετώπιση των παράνομων συνδέσεων των αποχετεύσεων απ’ ευθείας με τη θάλασσα στις ανατολικές ακτές, ─ Η αντιμετώπιση του ευτροφισμού και της παράνομης βόσκησης στις περιοχές των Λιμνοθαλασσών,

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

223 Δ1. Το Όραμα

─ Η απαγόρευση της διέλευσης βαρέων οχημάτων από την περιοχή των λιμνοθαλασσών ταυτόχρονα με την υλοποίηση της υποθαλάσσιας ζεύξης που θα αποφορτίσει την περιοχή των λιμνοθαλασσών, ─ Η απαγόρευση ρήψης απορριμμάτων στις Αλυκές και η επιβολή κυρώσεων στους παραβάτες, ─ Η εφαρμογή μέτρων διατήρησης των σπάνιων θαλάσσιων και χερσαίων ειδών και ενδημικών φυτών στο προτεινόμενο εθνικό πάρκο. ─ Η προστασία των υποθαλάσσιων λιβαδιών βόρεια της Γύρας ως χώροι αναπαραγωγής πολλών ψαριών, μέσω της απαγόρευσης ψαρέματος με συρόμενα εργαλεία στις περιοχές αυτές. Η δράση αυτή αναμένεται να συμβάλλει θετικά στην μείωση της μόλυνσης και στην διατήρηση των φυσικών οικοσυστημάτων. Επίσης, με την δράση αυτή θα αναβαθμιστεί η ποιότητα ζωής των κατοίκων και θα δημιουργήσει ευκαιρίες για την προσέλκυση και ανάπτυξη οικολογικού τουρισμού. Τέλος, θα δράσει συμπληρωματικά με τις δράσεις των φορέων διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών.

4.3 Εφαρμογή μέτρων αντιμετώπισης των αυξημένων φαινομένων διάβρωσης της ακτής στην περιοχή του Αγίου Ιωάννη Η δράση αυτή αφορά τον περιορισμό της διάβρωσης των ακτών στην περιοχή του Αγίου Ιωάννη. Στο παρελθόν η αντιμετώπιση της διάβρωσης των ακτών γινόταν µε τη δημιουργία «σκληρών» κατασκευών όπως παράκτιοι τοίχοι, κυματοθραύστες, πρόβολοι κλπ. Αυτές οι κατασκευές επηρεάζουν το περιβάλλον της περιοχής χωρίς απαραίτητα να επιλύουν το πρόβλημα. Στις μέρες μας, η ανάγκη σωστής διαχείρισης έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον για την εξεύρεση ήπιων λύσεων για την προστασία των ακτών. Για το λόγο αυτό προτείνεται η εφαρμογή της τεχνητής αναπλήρωσης της ακτής (beach nourishment) που αποτελεί τη σύγχρονη μέθοδο για την επίλυση του προβλήματος της διάβρωσης. Στη μέθοδο αυτή τροφοδοτείται η ακτή µε άμμο που λαμβάνεται από άλλες ακτές όπου υπάρχει περίσσεια υλικού αλλά και από τα ανοιχτά. Στη συνέχεια, το υλικό τοποθετείται έτσι ώστε να επεκτείνεται η ακτή προς τη θάλασσα. Τα παράκτια κυματογενή ρεύματα θα οδηγήσουν σε πλευρικές απώλειες, ενώ οι κυματισμοί που προσπίπτουν κάθετα θα διαμορφώσουν το προφίλ ισορροπίας. Το βασικότερο πλεονέκτημα της μεθόδου αυτής, από τεχνική άποψη, είναι ότι δεν δημιουργούνται διαβρώσεις κατάντη της περιοχής που αναπλάθεται, όπως συμβαίνει στα περισσότερα έργα προστασίας. Επιπλέον, το κόστος της είναι συγκριτικά μικρότερο από αυτό των συμβατικών μεθόδων, ιδίως όταν η θέση αμμοληψίας βρίσκεται κοντά στην περιοχή ανάπλασης. Η τεχνητή αναπλήρωση μπορεί να συνοδεύεται και από άλλα τεχνικά έργα προστασίας που βοηθούν στον εγκλωβισμό των ποσοτήτων άμμου που μεταφέρθηκαν και ελαχιστοποιούν τις πλευρικές και τις εγκάρσιες απώλειες. Έτσι, προτείνεται η κατασκευή βυθισμένων κυματοθραυστών παράλληλα στην ακτή, που θα βοηθήσουν στην μείωση των εγκάρσιων και πλευρικών απωλειών της άμμου.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

224 Δ1. Το Όραμα

Η δράση αυτή αναμένεται να συμβάλλει θετικά στην αισθητική αναβάθμιση της ακτής και στην προστασία του περιβάλλοντος και στην προσέλκυση περισσότερων κολυμβητών.

4.4 Δημιουργία παρατηρητηρίου περιβάλλοντος Η δράση αυτή αφορά την δημιουργία ενός παρατηρητηρίου περιβάλλοντος το οποίο θα καλύπτει όλη την περιοχή μελέτης. Συγκεκριμένα προτείνεται: ─ Η δημιουργία θέσεων μέτρησης ρύπων, ─ Η αγορά εξοπλισμού μηχανημάτων νέας τεχνολογίας για τη συνεχή παρακολούθηση της ποιότητας των υδάτων κολύμβησης και των περιοχών προστασίας με έμφαση στην καταγραφή βασικών παραμέτρων, όπως θρεπτικά στοιχεία, βαρέα μέταλλα, οργανικό και μικροβιακό φορτίο κλπ, ─ Η παρακολούθηση όλων των παραμέτρων της αέριας ρύπανσης. Η δράση συμβάλλει στον αποτελεσματικότερο έλεγχο της αέριας και θαλάσσιας ρύπανσης της περιοχής μελέτης, στον καλύτερο σχεδιασμό περιβαλλοντικής πολιτικής, στην καλύτερη και έγκαιρη παρέμβαση για την προστασία του περιβάλλοντος.

4.5 Εγκατάσταση συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης σε περίπτωση πυρκαγιάς Η δράση αφορά στην εγκατάσταση συστήματος καμερών ανίχνευσης καπνού σε επιλεγμένες θέσεις δασικών εκτάσεων της περιοχής μελέτης με ασύρματη αποστολή δεδομένων σε κεντρικό υπολογιστή (στο Κέντρο Συντονισμού Δασικών Πυρκαγιών) από όπου και θα εκπορεύονται εντολές κινητοποίησης μέσων κατάσβεσης και προσωπικού. Στόχος της δράσης είναι ο έγκαιρος εντοπισμός της δασικής πυρκαγιάς και η άμεση κινητοποίηση για την κατάσβεσή της. Οι αναμενόμενες θετικές επιδράσεις της δράσης είναι η προστασία των οικοσυστημάτων, η αποτροπή εδαφικής διάβρωσης και αισθητικής αλλοίωσης του τοπίου. Ουσιαστικά η δράση εστιάζει στην πρόληψη και προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.

4.6 Έργα εμπλουτισμού υπόγειων υδροφορέων Η δράση αυτή αφορά την κατασκευή μικρών φραγμάτων σε ρέματα, με στόχο τον εμπλουτισμό του υπόγειου υδροφορέα, αφού προηγηθούν γεωλογικές μελέτες στα ρέματα και τους χείμαρρους για τα οποία υπάρχει ενδιαφέρον, για την καταλληλότητα ή όχι των εδαφών (διαπερατά ή αδιαπέρατα εδάφη). Η δράση αυτή αναμένεται να επιδράσει θετικά στην άνοδο της στάθμης του υπόγειου υδροφορέα.

4.7 Έργα ταμίευσης επιφανειακών υδάτων Η δράση αφορά την κατασκευή λιμνοδεξαμενών, ιδιαίτερα στις περιοχές της Λευκάδας και του Νυδρίου για την ταμίευση επιφανειακών νερών και την αξιοποίηση των υδάτων. Η δράση αναμένεται να συμβάλλει στην εξοικονόμηση επιφανειακών νερών και στην αντικατάσταση των γεωτρήσεων. Είναι συμπληρωματική με όλες τις άλλες δράσεις ορθολογικής διαχείρισης των υδάτινων πόρων.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

225 Δ1. Το Όραμα

4.8 Μελέτες διαχείρισης βοσκοτόπων & τήρησης βοσκοϊκανότητας ώστε να αποτραπεί η υποβάθμιση & διάβρωση των εδαφών Η δράση αφορά στην εκπόνηση μελετών διαχείρισης βοσκοτόπων, σε περιοχές όπου υπάρχει υποβάθμισή τους, διάβρωση εδαφών λόγω υπερβόσκησης και κακή διατροφική κατάσταση των ζώων. Στην περιοχή μελέτης παρατηρούνται φαινόμενα επέκτασης κοινοτικών βοσκοτόπων σε βάρος δασικών εκτάσεων και καλλιεργειών, καθώς και υποβάθμιση περιοχών παράκτιας και μη βλάστησης από βόσκηση. Στις μελέτες θα καθορίζεται ο μέγιστος αριθμός ανά μονάδα επιφάνειας για κάθε είδος ζώου, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η παραγωγή βοσκήσιμης ύλης, η καλή διατροφική κατάσταση των ζώων και η μη υποβάθμιση του εδάφους και των περιοχών. Ακόμα θα περιγράφονται τα απαραίτητα έργα υποδομής στους βοσκοτόπους με σκοπό την αναβάθμιση τους. Τη σύνταξη των μελετών θα πρέπει να ακολουθήσει υλοποίηση τους καθώς και έλεγχος για την τήρηση της υπολογισθείσας βοσκοϊκανότητας. Υπό αυτή την προϋπόθεση εξασφαλίζεται η προστασία του περιβάλλοντος, η μείωση των συγκρούσεων χρήσεων γης, η συντήρηση των εδαφών και η ανάπτυξη της κτηνοτροφίας.

4.9 Πρόγραμμα ελέγχου της γεωργικής ρύπανσης στις αγροτικές περιοχές Η δράση περιλαμβάνει τη σύσταση μηχανισμού ελέγχου της γεωργικής ρύπανσης με τη διενέργεια τακτικών ελέγχων σε δείγματα εδάφους, καρπών, φύλλων κλπ αγροτικών προϊόντων με στόχο τον εντοπισμό ή μη υπολειμμάτων αγροχημικών. Αναμένεται η δράση να συμβάλλει θετικά στην μείωση της ρύπανσης από την γεωργία, στην ανάπτυξη αγροτικών προϊόντων μη επιβαρυμένα και περισσότερο υγιεινά και στην προστασία των υπόγειων νερών από βλαβερά για την υγεία και για το περιβάλλον φυτοφάρμακα.

4.10 Δημιουργία δικτύου παρακολούθησης μετεωρολογικών παραμέτρων Η δράση αφορά την ίδρυση σωστά κατανεμημένων στον χώρο μετεωρολογικών σταθμών η οποία θα προσφέρει τη δυνατότητα: ─ Καλύτερης εκμετάλλευσης και διαχείρισης των υδατικών πόρων, ─ Καλύτερου προγραμματισμού και σχεδιασμού εγγειοβελτιωτικών έργων. Η δράση αυτή αναμένεται να ωφελήσει τον σωστό προγραμματισμό και σχεδιασμό των εγγειοβελτιωτικών έργων και την ορθολογική διαχείριση των φυσικών πόρων.

4.11 Παρακολούθηση & εφαρμογή μέτρων για την προστασία των ιχθυαποθεμάτων & τον περιορισμό της υπεραλίευσης εντός της προτεινόμενης περιοχής ιχθυοκαλλιεργειών του εθνικού πάρκου. Η δράση περιλαμβάνει σύστημα παρακολούθησης της δυναμικής των ιχθυαποθεμάτων συνοδευόμενη από ευέλικτη διαχείριση. Συγκεκριμένα προτείνεται ιδιαίτερα για τα ιχθυοτροφεία στις λιμνοθάλασσες Αυλαίμονα και Παλαιώνης:

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

226 Δ1. Το Όραμα

─ Η καταγραφή και παρακολούθηση του ύψους των ιχθυαποθεμάτων, προκειμένου να ρυθμιστεί το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο αλιείας, ─ Μελέτη των αποτελεσμάτων χρήσης εργαλείων και μεθόδων αλιείας με την μεγαλύτερη δυνατή επιλογή των προς αλίευση μεγεθών, με στόχο την αειφορία του συστήματος. Οι επιδράσεις της δράσης αυτής αναμένεται να είναι θετικές, συμβάλλοντας στην προστασία των ιχθυαποθεμάτων και των λιμνοθαλασσών από φαινόμενα εξάντλησης ή αλλαγής της πανίδας του. Ουσιαστικά, συμβάλλει στην αειφορική διαχείριση των λιμνοθαλασσών.

4.12 Ανάπτυξη δικτύου οικισμών παραδοσιακής αρχιτεκτονικής Η δράση αυτή αφορά την αξιοποίηση, μέσω της ανάπτυξης ενός δικτύου οικισμών με στοιχεία παραδοσιακής αρχιτεκτονικής ή φυσικής ομορφιάς, του δυναμικού της περιοχής μελέτης (Αλέξανδρος, Κατωχώρι, Νεοχώρι, Άλατρο, Κολλυβάτα, Βαυκερή, Πλατύστομα, Απόλπαινα), με στόχο την αύξηση του εισρέοντος κεφαλαίου στην περιοχή μελέτης και την αειφόρο ανάπτυξη του. Συγκεκριμένα, προτείνεται: ─ Η προστασία των οικισμών αυτών, ─ Η αποκατάσταση παραδοσιακών κτιρίων και ελαιοτριβείων, όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο και η επαναχρησιμοποίηση τους ως εκθέματα, ─ Ο καθορισμός όρων και περιορισμών δόμησης στους οικισμούς, ─ Η προστασία και ανάδειξη των παραδοσιακών σχέσεων που έχουν αναπτύξει οι οικισμοί μεταξύ τους και με το άμεσο και ευρύτερο περιβάλλον Με τη δημιουργία του δικτύου αυτού δύναται να επιτευχθεί η τουριστική ανάπτυξη της περιοχής μελέτης και κατ’ επέκταση και του υπόλοιπου νησιού. Με αυτό το δίκτυο θα γίνει μια προσπάθεια να συνδυαστούν τα οφέλη των μεγάλων τουριστικών επενδύσεων (μεγάλη απήχηση στο κοινό και σημαντικές επενδύσεις) με μια λογική ήπιας τουριστικής ανάπτυξης με κεντρικό άξονα τον συμμετοχικό σχεδιασμό αλλά και την επιστροφή του κεφαλαίου και του ντόπιου πληθυσμού στην περιοχή μελέτης.

4.13 Θεματική & χωρική δικτύωση πολιτιστικών πόρων Η δράση αυτή αφορά τον συντονισμό των φορέων διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονομιάς με σκοπό την αξιοποίηση του πολιτιστικού αποθέματος και την ενίσχυση της μεταξύ τους συνεργασίας. Το πολιτιστικό απόθεμα της περιοχής μελέτης είναι ποικιλόμορφο, σημαντικό σε μέγεθος και σε ποιότητα και αποτελείται από μουσεία, αρχαιολογικούς χώρους, θρησκευτικά και άλλα μνημεία, στοιχεία παραδοσιακής αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, παραδοσιακός τρόπος ζωής και παραγωγής κ.α. Η ορθολογική αξιοποίηση τους προϋποθέτει μια σειρά από ειδικές δράσεις όπως: ─ Τη θεματική καταγραφή και απεικόνιση, καθώς είναι χωρικά διασκορπισμένα, ─ Τα δίκτυα πολιτιστικών χώρων,

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

227 Δ1. Το Όραμα

─ Τη δημιουργία πολιτιστικών διαδρομών, όπως δικτύων μονοπατιών (εθνικών, ευρωπαϊκών) και διαδρομών (δρόμοι αμπέλου, ελιάς κ.α.) περιβαλλοντικής ευαισθησίας και εκπαίδευσης, ─ Την κατασκευή νέων, συμπλήρωση και αναβάθμιση υφιστάμενων τεχνικών, κοινωνικών (περίθαλψης και αθλητισμού), περιβαλλοντικών και πολιτιστικών υποδομών (μουσεία, θεματικά πάρκα), ─ Τις περιβαλλοντικά ήπιες παρεμβάσεις στις οδικές συνδέσεις για τη βελτίωση της προσβασιμότητας μεταξύ των πολιτιστικών πόλων και πόρων. Η δράση αυτή αναμένεται να συμβάλλει θετικά στην ανάδειξη των πολιτιστικών πόρων της περιοχής μελέτης, στην ορθολογική αξιοποίηση τους, στην σύνδεση τους με τον τουρισμό και στη βιώσιμη εκμετάλλευση τους.

4.14 Προστασία Φρουρίων Αγ. Μαύρας Η δράση αυτή αποσκοπεί στην προστασία της περιοχής των Φρουρίων της Αγίας Μαύρας, τα οποία είναι διατεταγμένα κατά μήκος της διώρυγας της Λευκάδας. Συγκεκριμένα, προτείνεται η προστασία τους, σύμφωνα με τον Νόμο 1650/86 (άρθρο 19 παρ. 4) και ο χαρακτηρισμός τους ως προστατευόμενα στοιχεία του τοπίου. Ειδικότερα, προτείνονται έργα για τη συντήρηση και αποκατάσταση τους, καθώς σήμερα παρουσιάζουν άθλια κατάσταση, δεδομένου ότι βρίσκονται στην είσοδο του νησιού. Τέλος, αποτρέπονται ενέργειες ή δραστηριότητες που μπορούν να επιφέρουν καταστροφή φθορά ή αλλοίωση των προστατευόμενων στοιχείων του τοπίου, σύμφωνα με τις ειδικότερες ρυθμίσεις των οικείων κανονισμών. Η δράση αυτή αναμένεται να συμβάλλει θετικά στην ανάδειξη των πολιτιστικών πόρων της περιοχής μελέτης, στην ορθολογική αξιοποίηση τους, στην σύνδεση τους με τον τουρισμό και στη βιώσιμη εκμετάλλευση τους. Στόχος 5. Ανάπτυξη ήπιων μορφών ενέργειας Δράσεις 5.1 Δημιουργία μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ Η δράση αυτή αποσκοπεί στην ενίσχυση των υποδομών ενέργειας της περιοχής μελέτης. Συγκεκριμένα προτείνεται η παραγωγή ενέργειας σε ήπιες και ανανεώσιμες μορφές (ηλιακή ενέργεια, βιομάζα – βιοαέριο) με την εκμετάλλευση συνεργασίας ιδιωτικού και δημοσίου τομέα. Συγκεκριμένα, προτείνεται: ─ Η ανάπτυξη φωτοβολταϊκών πάρκων στην προτεινόμενη ζώνη Λοιπής Γεωργικής Γης, σύμφωνα με τις προδιαγραφές που δίνονται στο Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού & Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, ─ Η εκμετάλλευση των δυνατοτήτων συνεργασίας με τον βιολογικό καθαρισμό της Λευκάδας που μπορεί να παράγει βιοαέριο. Ο τομέας της ηλεκτρικής ενέργειας συμβάλλει καθοριστικά στην ανάπτυξη του δευτερογενούς τομέα της οικονομίας, διαμορφώνει σε πολλές περιπτώσεις το κόστος παραγωγής, ενώ διαμορφώνει το κόστος διαβίωσης των κατοίκων και των

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

228 Δ1. Το Όραμα

νοικοκυριών. Έχει όμως και σημαντική επίπτωση στο περιβάλλον. Η δημιουργία παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ είναι δυνατόν να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας και να μειώσει το κόστος παραγωγής προϊόντων και να συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος. Ακόμη, η εκμετάλλευση ανανεώσιμων πηγών από σχήματα της τοπικής κοινωνίας θα ενισχύσει οικονομικά τους εμπλεκόμενους Δήμους και με κατάλληλες συμφωνίες θα μειώσει το κόστος διαβίωσης των κατοίκων και θα ενισχύσει τις οικονομικές δραστηριότητες που απαιτούν μεγάλες δαπάνες για ενέργεια.

5.2 Αξιοποίηση γεωργικών υπολειμμάτων & ειδικών καλλιεργειών για την παραγωγή βιοκαυσίμων Η δράση αυτή αποσκοπεί στη δημιουργία ενέργειας και εισοδήματος μέσα από την αξιοποίηση υλικών που μέχρι σήμερα δε θεωρούνταν ότι θα μπορούσαν να δημιουργήσουν ενέργειας και εισόδημα, όπως τα γεωργικά υπολείμματα και η αντικατάσταση κλασσικών καλλιεργειών με ειδικές ενεργειακές καλλιέργειες. Η επεξεργασία τους μπορεί να δημιουργήσει καύσιμη ύλη για την παραγωγή κύρια ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά και θέρμανσης. Οι επιπτώσεις της δράσης αναμένονται να είναι σημαντικές στο γεωργικό εισόδημα, γιατί θα προκύψει ένα επιπλέον έσοδο από την πώληση των υπολειμμάτων αυτών στον δευτερογενή τομέα, κάτι που μέχρι σήμερα θεωρούνταν αδιανόητο. Η δράση αυτή επίσης έχει και μια έντονη περιβαλλοντική διάσταση, γιατί είναι σε θέση να μειώσει την καύση υδρογονανθράκων για την παραγωγή ενέργειας σε ένα ποσοστό. Η συγκεκριμένη δράση θα αξιοποιήσει προγράμματα που προωθούν φιλοπεριβαλλοντικές δράσεις στο χώρο της παραγωγής ενέργειας και θα δημιουργήσει ισχυρούς δεσμούς μεταξύ γεωργίας και ενέργειας. Στόχος 6. Ενίσχυση της συμμετοχής & της ενημέρωσης όλων των εμπλεκόμενων φορέων Δράσεις 6.1 Κατάρτιση στελεχών σε θέματα χωρικού σχεδιασμού & διαχείρισης προγραμμάτων Στόχος της δράσης είναι η εκπαίδευση και κατάρτιση στελεχών της τοπικής αυτοδιοίκησης, των οργανισμών και επιχειρήσεων της σε θέματα χωρικού σχεδιασμού και διαχείρισης προγραμμάτων καθώς και χρηματοδοτήσεων και αξιολογήσεων. Η δράση αυτή είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την αποτελεσματική άσκηση του ρόλου των φορέων της αυτοδιοίκησης. Οι αναμενόμενες επιπτώσεις της δράσης είναι η βελτίωση σχεδιασμού και προγραμματισμού, αύξηση αποτελεσματικότητας χωρικών παρεμβάσεων, αύξηση πόρων από προγράμματα, αποδοτικότερη διαχείριση, αποφυγή λανθασμένων επιλογών κ.α.

6.2 Δια βίου επιμόρφωση στελεχών της τοπικής αυτοδιοίκησης Η βελτίωση της διοικητικής ικανότητας προϋποθέτει την στελέχωση της διοίκησης με άρτια καταρτισμένα διοικητικά στελέχη σε μια σειρά από τομείς όπως η

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

229 Δ1. Το Όραμα

νομοθεσία, η οικονομία, η τεχνολογική εξέλιξη, οι μέθοδοι και τεχνικές διοίκησης και διαχείρισης, ο σχεδιασμός και προγραμματισμός, η αξιολόγηση, η χρηματοδότηση κ.α. Λόγω των συνεχών εξελίξεων σ’ αυτούς τους τομείς είναι αναγκαία η συνεχής (δια βίου) επιμόρφωση και κατάρτιση των εργαζομένων στην τοπική αυτοδιοίκηση και στους οργανισμούς της. Η δράση αυτή αναμένεται να συμβάλλει θετικά στην Αύξηση της παραγωγικότητας, βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών, καλύτερη σχέση με πολίτες, αύξηση των επενδύσεων, μεγαλύτερη δυνατότητα προσαρμογής, βελτίωση εργασιακού κλίματος κ.α.

6.3 Προώθηση επενδυτικών συμπράξεων δημόσιου – ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) Το νέο νομοθετικό πλαίσιο σε συνδυασμό με την ύπαρξη στενοτήτων στα οικονομικά του δημοσίου και των ΟΤΑ επιτάσσουν την διεύρυνση της συνεργασίας με τον ιδιωτικό τομέα σε μια σειρά από σχέδια και έργα, ειδικά στους τομείς του περιβάλλοντος, των υποδομών, του τουρισμού, των συγκοινωνιών κ.α. Στόχος της δράσης είναι να προωθήσει τη συνεργασία δημόσιου-ιδιωτικού τομέα. Η δράση αυτή είναι υψηλής σημασίας για την ανάπτυξη των υποδομών που λείπουν ή απαιτούνται στην περιοχή μελέτης. Παρουσιάζει άμεση συνέργια με πολλές από τις δράσεις που αφορούν σε έργα τεχνικών και κοινωνικών υποδομών. Αναμένεται να συμβάλει στην Αύξηση επενδύσεων, βελτίωση υποδομών και υπηρεσιών, απελευθέρωση πόρων των ΟΤΑ για άλλες δράσεις, επιτάχυνση της ανάπτυξης, διάδοση καλών πρακτικών κ.α.

6.4 Ενίσχυση διαδημοτικών συνεργασιών Στόχος της δράσης είναι να ενισχυθούν περαιτέρω οι διαδημοτικές συνεργασίες στην περιοχή μελέτης σε μια σειρά από ζητήματα όπως του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού, της προστασίας του περιβάλλοντος, του σχεδιασμού των υποδομών και των μεταφορών, της δημιουργίας διαδημοτικών επιχειρήσεων και οργανισμών κ.α. Μερικές από τις αναμενόμενες θετικές επιδράσεις είναι ο αποτελεσματικότερος σχεδιασμός, εξοικονόμηση ανθρώπινων και οικονομικών πόρων, καλύτερες υπηρεσίες προς τους πολίτες και τις επιχειρήσεις κ.α.

6.5 Ενίσχυση της αποκέντρωσης δραστηριοτήτων & λειτουργιών, διάχυση πληροφόρησης Η χωρική ασυνέχεια της περιοχής μελέτης σε συνδυασμό με τον υπερβολικό συγκεντρωτισμό των υπηρεσιών και των οικονομικών δραστηριοτήτων στο πολεοδομικό συγκρότημα Λευκάδας έχει ως συνέπεια να μην εξυπηρετούνται αποτελεσματικά οι υπόλοιποι οικισμοί της περιοχής μελέτης. Στόχος του μέτρου είναι η ενίσχυση της αποκέντρωσης ορισμένων υπηρεσιών και δραστηριοτήτων και η δημιουργία τοπικών δομών άμεσης πληροφόρησης. Μερικές από τις αναμενόμενες επιδράσεις είναι η ενίσχυση της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης απομακρυσμένων περιοχών, βελτίωση χωρικής και κοινωνικής συνοχής, κ.α

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

230 Δ1. Το Όραμα

231 Συμπεράσματα

Η παράκτια ζώνη των ανατολικών ακτών της Λευκάδας αποτελεί έναν ιδιαίτερο χώρο, όπου συνυπάρχουν φυσικό περιβάλλον υψηλής οικολογικής ποιότητας, τοπία φυσικού κάλους, προστατευόμενες περιοχές, εύφορες εκτάσεις με δυνατότητες γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας, καθώς και σημαντική πολιτιστική κληρονομιά. Παράλληλα, ως τμήμα του νησιού της Λευκάδας, χαρακτηρίζεται από την ιδιομορφία της χερσαίας σύνδεσης με τη στεριά, γεγονός που την απαλλάσσει από βασικά προβλήματα των υπόλοιπων νησιωτικών περιοχών, όπως η γεωγραφική απομόνωση και η δυσμενής προσβασιμότητα. Βρίσκεται σε θέση στρατηγικής σημασίας για ολόκληρο το νησί και το Νομό Λευκάδας (πλέον Περιφερειακή Ενότητα Λευκάδας) για δύο βασικούς λόγους: Πρώτον, στο βόρειο τμήμα της βρίσκεται η πλωτή γέφυρα που ενώνει οδικά το νησί με την υπόλοιπη ηπειρωτική Ελλάδα, ενώ διασχίζεται από τον βασικό υπεραστικό άξονα που συνδέει εγκάρσια ολόκληρο το νησί με την ηπειρωτική Ελλάδα και εξυπηρετεί την τουριστική κίνηση. Δεύτερον, εντός της περιοχής μελέτης βρίσκεται ο δίαυλος της Λευκάδας που αποτελεί το βασικό μέσο πρόσβασης τουριστικών και αλιευτικών σκαφών στο νησί και η μαρίνα Λευκάδας, μία από τις δυναμικότερες μαρίνες της Μεσογείου, γεγονός που κατατάσσει την περιοχή στους βασικούς πόλους ανάπτυξης θαλάσσιου τουρισμού της χώρας. Δεδομένης της αξίας του τμήματος αυτού του Νομού Λευκάδας, έχουν αναπτυχθεί σε αυτό πιέσεις κυρίως από τη δεκαετία του 1980 μέχρι σήμερα που προκαλούνται από ανθρωπογενείς δραστηριότητες και αφορούν κυρίως την τουριστική και οικιστική ανάπτυξη, με τη μεγαλύτερη συγκέντρωση να εντοπίζεται στην στενή παραλιακή ζώνη. Ειδικότερα, η περιοχή μελέτης αποτελεί την πιο ανεπτυγμένη τουριστικά περιοχή του νησιού. Η τουριστική αυτή ανάπτυξη προσανατολίζεται προς το μοντέλο του μαζικού τουρισμού που κυριαρχεί στις περισσότερες παράκτιες και νησιωτικές περιοχές της χώρας και περιλαμβάνει τα βασικά χαρακτηριστικά του μαζικού τουρισμού, όπως την έλλειψη σύνδεσης του τουριστικού προϊόντος με το υπόλοιπο παραγωγικό σύστημα, την εποχικότητα, τη χαμηλή ποιότητα προσφερόμενων υπηρεσιών, την παραξενοδοχία κλπ. Παρόλα αυτά, διαπιστώθηκε ότι δεν υπάρχουν μεγάλες τουριστικές επενδύσεις που να μην συνάδουν με το παραδοσιακό νησιωτικό περιβάλλον, γεγονός που συμβάλλει επίσης στην ενίσχυση του τοπικού εισοδήματος. Επιπλέον, στην περιοχή μελέτης βρίσκεται το μοναδικό ημιαστικό κέντρο (Λευκάδα) του και ο δεύτερος μεγαλύτερος οικισμός με τάσεις αστικοποίησης (Νυδρί) του νησιού. Οι βασικές επιπτώσεις του μαζικού τουρισμού στην περιοχή μελέτης αφορούν την άνιση ανάπτυξη μεταξύ των παραλιακών και εσωτερικών οικισμών με τάσεις ερημοποίησης και εγκατάλειψης των δεύτερων, τις περιβαλλοντικές πιέσεις (μόλυνση παράκτιων υδάτων και υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα) λόγω έλλειψης, ανεπάρκειας και μη σωστής χωροθέτησης υποδομών περιβάλλοντος, υποβάθμιση και εξάντληση φυσικών πόρων, συσσώρευση συγκρούσεων χρήσεων γης κοντά στην

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Συμπεράσματα

ακτογραμμή κλπ. Παρόλα αυτά, η περιοχή μελέτης δεν έχει υποστεί σημαντική περιβαλλοντική υποβάθμιση σε σχέση με άλλες παράκτιες περιοχές. Ο βασικότερος παράγοντας για την ύπαρξη των παραπάνω προβλημάτων είναι η απουσία ολοκληρωμένου πολεοδομικού και χωροταξικού σχεδιασμού και οι συνεχείς παρεκκλίσεις από το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο. Συγκεκριμένα, η έλλειψη καθορισμού αιγιαλού-παραλίας σε κρίσιμα σημεία του παράκτιου χώρου και η ανεπάρκεια των υφιστάμενων διαγραμμάτων αιγιαλού-παραλίας (τα περισσότερα ορίζουν ζώνη παραλίας έως 10 μέτρα) δημιουργεί μεγάλα προβλήματα στην ορθή εφαρμογή της διαχείρισης του παράκτιου χώρου. Στις περισσότερες περιπτώσεις έχουν γίνει επανακαθορισμοί των διαγραμμάτων αιγιαλού-παραλίας αρκετά χρόνια πριν και χωρίς ενιαίες προδιαγραφές, με αποτέλεσμα πολλά διαγράμματα να μην είναι πλέον αντιπροσωπευτικά της σημερινής κατάστασης, γεγονός που αφήνει περιθώρια καταπάτησης της ζώνης αυτής. Ακόμη, τα υφιστάμενα Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια που είχαν θεσμοθετηθεί με τον Ν.1337/83, δεν αποτελούν σχέδια - πλαίσια σχεδιασμού, εφόσον καταλαμβάνουν μικρότερες χωρικές ενότητες των καποδιστριακών δήμων (οικισμούς άνω των 2000 και τον περιαστικό τους χώρο), συνεπώς δεν αποτελούν εργαλεία ολοκληρωμένου σχεδιασμού. Αξιοσημείωτο είναι ότι κανένα από τα δύο ΓΠΣ (Λευκάδας και Νυδρίου) δεν περιλαμβάνει κάποια ουσιαστική πρόβλεψη για τον παράκτιο χώρο ως ειδική χωρική ενότητα που περιλαμβάνει τόσο χερσαίο, όσο και θαλάσσιο τμήμα. Όσον αφορά την εφαρμογή τους δε, το ΓΠΣ Λευκάδας έχει δώσει αρκετά ορατά αποτελέσματα σε χρονικό ορίζοντα περίπου εικοσαετίας, ενώ τα προβλεπόμενα από το ΓΠΣ Νυδρίου έχουν υλοποιηθεί σε ελάχιστο βαθμό. Ένα άλλο φλέγον ζήτημα είναι ότι η πλειοψηφία των οικισμών εκτός από τη Λευκάδα και το Νυδρί δεν έχουν πολεοδομηθεί, δηλαδή έχουν απλά οριοθετηθεί. Η οριοθέτηση των οικισμών αυτών έχει παρεκκλίνει σε πολλές περιπτώσεις από το θεσμικό πλαίσιο, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται υπερβολικά μεγάλα όρια οικισμών που επαρκούν για να καλύψουν τόσο οικιστικές, όσο και τουριστικές ανάγκες μακροπρόθεσμα. Όσον αφορά το θεσμικό πλαίσιο που διέπει τις εκτός σχεδίου περιοχές, ευνοεί σε πολλές περιπτώσεις την άναρχη εκτός σχεδίου δόμηση, τόσο κατά μήκος των οδικών αξόνων, όσο και στις περιαστικές ζώνες. Στις περιοχές που περιλαμβάνονται στη ΖΟΕ τηρούνται τα προβλεπόμενα σε γενικές γραμμές, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις εντοπίζονται παρεκκλίσεις. Σχετικά με το θεσμικό πλαίσιο που διέπει τις προστατευόμενες περιοχές, κρίνεται ανεπαρκές για την ουσιαστική προστασία τους, εφόσον εντοπίζονται σημαντικές πιέσεις. Για τους παραπάνω λόγους θεωρείται αναγκαία η εφαρμογή ολοκληρωμένου χωρικού σχεδιασμού για τις ανατολικές ακτές της Λευκάδας που θα αντιμετωπίζει τον ιδιαίτερο χώρο της παράκτιας ζώνης ως ενιαία χωρική ενότητα και θα δίνει κατευθύνσεις για το σχεδιασμό και διαχείριση της παράκτιας ζώνης, με τις οποίες θα εναρμονίζονται υποκείμενα εργαλεία σχεδιασμού.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

232 Συμπεράσματα

Με βάση την παραπάνω πεποίθηση, στα πλαίσια της παρούσας διπλωματικής έγινε μία προσπάθεια στρατηγικού χωρικού σχεδιασμού των παράκτιων ανατολικών ακτών της Λευκάδας. Αρχικά, η οριοθέτηση της περιοχής μελέτης έγινε ακολουθώντας την οριοθέτηση που προβλέπει το υπό έγκριση ΕΧΠΣΑΑ για τον παράκτιο χώρο και τα νησιά και βάσει αυτής προσαρμόστηκε κατά το δυνατόν η ανάλυση της περιοχής μελέτης. Στη συνέχεια, τέθηκε το όραμα και οι επιμέρους στόχοι για την περιοχή μελέτης, λαμβάνοντας υπόψη τις αδυναμίες και τα πλεονεκτήματα της περιοχής, και έπειτα επιχειρήθηκε η χωρική οργάνωση της περιοχής μελέτης μέσω της θεσμοθέτησης ζωνών προστασίας και ανάπτυξης δραστηριοτήτων που δίνουν κίνητρα για την ανάπτυξη δραστηριοτήτων και την προστασία περιοχών και περιλαμβάνουν γενικούς περιορισμούς και όρους δόμησης, ενώ αναπτύσσεται παράλληλα και ένα πρόγραμμα δράσης που συμπληρώνει τη χωρική οργάνωση. Πρέπει να αναφερθεί ότι η συνολική στρατηγική που αναπτύχθηκε για την περιοχή μελέτης αφορά την ισόρροπη ανάπτυξη της ενσωματώνοντας τις βασικές αρχές της ΟΔΠΖ, ενώ δίνει έμφαση στην προστασία του περιβάλλοντος και στην αποφόρτιση της στενής παραλιακής ζώνης από τις υφιστάμενες πιέσεις. Εφόσον επιλέχθηκε η ανάπτυξη μιας στρατηγικής προσαρμοσμένης σε πραγματικούς όρους, χρησιμοποιήθηκαν τόσο υφιστάμενα νομοθετικά και θεσμικά εργαλεία, όσο και το υπό έγκριση ΕΧΠΣΑΑ για τον παράκτιο χώρο και τα νησιά. Από την εφαρμογή των παραπάνω εργαλείων στην περιοχή μελέτης προκύπτει ότι στην ελληνική νομοθεσία είναι ελάχιστα τα νομοθετήματα που αφορούν αποκλειστικά τον παράκτιο χώρο, ενώ δεν υπάρχει κανένας νόμος που να περιλαμβάνει ολοκληρωμένο ορισμό για τον παράκτιο χώρο. Όσον αφορά την εφαρμογή του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού για τον Παράκτιο Χώρο και τα Νησιά στην περιοχή μελέτης προκύπτουν οι παρακάτω παρατηρήσεις: ─ Σχετικά με την εφαρμογή της οριοθέτησης του ΕΧΠΣΑΑ στην περιοχή μελέτης, θεωρούμε ότι ο καθορισμός των θαλάσσιων ζωνών είναι ασαφής, εφόσον δεν αναφέρεται κάπου ότι για την οριοθέτηση της κρίσιμης, δυναμικής και ευρύτερης θαλάσσιας ζώνης πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε περιοχής, παρά μόνο για την οριοθέτηση της κρίσιμης και δυναμικής χερσαίας ζώνης. Ακόμα και στην περίπτωση αυτή της χερσαίας οριοθέτησης, όμως, δε γίνεται σαφές με ποιο τρόπο θα πρέπει να οριοθετούνται περιοχές με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όπως περιοχές με ιδιαίτερη οικολογική αξία, δάση που βρίσκονται σε άμεση επαφή με την κρίσιμη και δυναμική ζώνη κλπ. Συγκεκριμένα, στην περιοχή μελέτης η οριοθέτηση της κρίσιμης θαλάσσιας ζώνης έγινε έως τα 100 μέτρα από την ακτογραμμή που περιλαμβάνουν την ισοβαθή των 10 μέτρων και η οριοθέτηση της δυναμικής θαλάσσιας μέχρι την ισοβαθή των 50 μέτρων. Παρόλα αυτά, όμως στο τμήμα που καταλαμβάνει η δυναμική ζώνη περιλαμβάνονται σημαντικοί υγρότοποι, αλυκές, όλο το εσωτερικό το Ιονίου

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

233 Συμπεράσματα

234

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Πελάγους που αποτελεί προστατευόμενη περιοχή, ενώ εντός της ζώνης αυτής εντοπίζονται σε ορισμένες περιπτώσεις αβαθείς περιοχές κάτω των 10 μέτρων. Επιπλέον, η περιοχή της δυναμικής θαλάσσιας ζώνης περικλείεται από τη μία μεριά από τις ανατολικές ακτές της Λευκάδας και από την άλλη από τις ακτές της Αιτωλοακαρνανίας, γεγονός που την καθιστά επιρρεπή στη ρύπανση από τις παράκτιες δραστηριότητες. Συνεπώς, η θαλάσσια αυτή περιοχή χρήζει μεγαλύτερης προστασίας από αυτή που προτείνει το ΕΠΧΣΑΑ για τον παράκτιο χώρο και τα νησιά. ─ Σχετικά με τις κατευθύνσεις χωροταξικού σχεδιασμού που δίνει το ΕΠΧΣΑΑ για τον παράκτιο χώρο και τα νησιά, θεωρούμε ότι οι κατευθύνσεις που δίνονται στο δεύτερο τμήμα της Κρίσιμης Χερσαίας Ζώνης (ΚΧ2) και στη Δυναμική Χερσαία Ζώνη δεν έχουν ουσιαστικές διαφορές μεταξύ τους, ειδικότερα όσον αφορά τους όρους δόμησης. Παρόλα αυτά, δεν μπορεί να αμφισβητηθεί ότι το ΕΧΠΣΑΑ για τον παράκτιο χώρο και τα νησιά αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς την ολοκληρωμένη διαχείριση και σχεδιασμό του παράκτιου χώρου, περιλαμβάνοντας ολοκληρωμένο ορισμό για αυτόν, δίνοντας κατευθύνσεις για τον περιορισμό της εκτός σχεδίου δόμησης και της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων. Θεωρούμε, όμως ότι πριν την έγκριση του θα πρέπει να συμπεριλάβει κάποιες διορθώσεις, όπως αυτές που προαναφέρθηκαν. Τέλος, παρά τα προβλήματα και τις πιέσεις που αντιμετωπίζουν οι ανατολικές ακτές της Λευκάδας, υπάρχουν προϋποθέσεις για τη βελτίωση της. Πιστεύουμε ότι η στρατηγική που αναπτύχθηκε στην παρούσα εργασία σε συνδυασμό με κάποια ήδη προβλεπόμενα έργα μπορεί να αποτελέσει ένα βήμα προς τη βελτίωση της υφιστάμενης κατάστασης και τη βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής.

235 Περίληψη

Περίληψη

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Ο παράκτιος χώρος αποτελεί ένα ξεχωριστό είδος χώρου με δικιά του φυσιογνωμία και ιδιαιτερότητα. Είναι ένας χώρος ο οποίος συνδυάζει δύο διαφορετικούς χώρους: τον υδάτινο χώρο και αυτόν της στεριάς. Σχετίζεται, τόσο με τη διαχείριση της χερσαίας επιφάνειας, όσο και με αυτήν της θαλάσσιας ζώνης. Στην παρούσα εργασία παρουσιάζεται ένα Στρατηγικό Σχέδιο το οποίο αφορά τον Παράκτιο Χώρο των ανατολικών ακτών της Λευκάδας, λαμβάνοντας υπόψη τόσο θεωρητικές προσεγγίσεις όπως αυτής της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Παράκτιων Ζωνών, όσο και θεσμικά εργαλεία όπως το υπό έγκριση Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τον Σχεδιασμό και την Αειφόρο Ανάπτυξη των Παράκτιων Περιοχών και των Νησιών. Στο πρώτο μέρος της παρούσας εργασίας παρουσιάζονται οι θεωρητικές έννοιες που αφορούν τον Παράκτιο Χώρο καθώς και στο δεύτερο μέρος μια σειρά μεθοδολογικών εργαλείων τα οποία εφαρμόζονται τόσο σε επίπεδο ανάλυσης όσο και πρότασης. Το τρίτο μέρος αφορά την ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης της υπό εξέτασης περιοχής, με στόχο τον εντοπισμό των προβλημάτων και των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της που οδηγεί στην ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης πρότασης. Τέλος, παρουσιάζεται μια σειρά προτάσεων για το βιώσιμο σχεδιασμό του παράκτιου χώρου της περιοχής μελέτης, που θεωρείται πως θα συμβάλλει αισθητά στην άμβλυνση των προβλημάτων της περιοχής και την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης δια του ορθού χωροταξικού σχεδιασμού της περιοχής.

236 Abstract

Abstract

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Coastal area is a special spatial section with its own character and specifity. It is an area which combines two different types of spaces: marine space and terrestrial space. This is why coastal area is related both to terrestrial management and to marine management. This paper presents a strategic plan that covers the coastal area of the eastern coast of Lefkas, taking into consideration theoretical perspectives such as Integrated Coastal Zone Management, and institutional tools such as the Special Land Use Framework for Planning and Sustainable Development of Coastal Areas and Islands, which is under approval. In the first part of this paper, we present theoretical concepts related to coastal area, while in the second part a range of methodological tools, which are applied to both analysis and proposal, are presented. The third part concerns the analysis of the existing situation in the study area, in order to identify the problems and the comparative advantages, which lead to the development of an integrated proposal. Finally, we present a series of proposals for the sustainable planning of the coastal study area, which is believed to contribute significantly to alleviating the problems and promote sustainable development through the rational planning of the area.

237 Βιβλιογραφία

Βιβλιογραφία Ξενόγλωσση Albrechts, L. (2004) “Strategic (spatial) planning re-examined”, Environment and Planning B: Planning and Design, Vol. 31, pp. 743 – 758 Clark, J. (1995), Coastal Zone Management Handbook, Boca Baton, Florida: CRC PRESS LLC (imprint by Lewis Publishers), p.g. 25- 31 Coastal Management Policy Programme & Department of Environmental Affairs and Tourism, White Paper for Sustainable Coastal Development in South Africa, (2000), pp.

10, 11, Ηλεκτρονική Πρόσβαση 10/9/2011 από: http://www.environment.gov.za/Services/documents/White-papers/White_Paper.pdf EUROPA, Σύνοψη της νομοθεσίας της Ε.Ε. - Γλωσσάριο, Ηλεκτρονική Πρόσβαση 18/8/2011 από: http://europa.eu/legislation_summaries/glossary/proportionality_el.htm, European Environmental Agency, Corine Land Cover 2000, Ηλεκτρονική Πρόσβαση 10/10/2011 από: http://www.eea.europa.eu/data-and-maps/data/corine-land-cover2000-clc2000-seamless-vector-database Eurostat (2010), Agriculture and fisheries/ Portrait of EU coastal regions, Ηλεκτρονική πρόσβαση 10/09/2011 από http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-SF10-038/EN/KS-SF-10-038-EN.PDF Garriga Maica (2007), “The European Context”, CoastalWiki, Ηλεκτρονική Πρόσβαση 9/09/2011 από: http://www.coastalwiki.org/coastalwiki/The_Integrated_approach_to_Coastal_Zone_Ma nagement_%28ICZM%29, τελευταία τροποποίηση 18/2/2009 Garriga Maica (2009), “The Integrated Approach to Coastal Zone Management (ICZM)”, CoastalWiki, Ηλεκτρονική Πρόσβαση 9/09/2011 από: http://www.coastalwiki.org/coastalwiki/The_Integrated_approach_to_Coastal_Zone_Ma nagement_%28ICZM%29, τελευταία τροποποίηση 18/2/2009

Ministry of the Environment, Physical Planning and Public Works (YPEHODE) (2006), Report of Greece on Coastal Zone Management, Athens, pp. 15-16 Pavlides S.B., Papadopoulos G.A., Ganas A., Papathanasiou G., Karastathis V., Keramydas D. & Fokaefs A. (2004), The 14 August 2003 Lefkada (Ionian Sea) earthquake, 5th International Symposium on Eastern Mediterranean Geology Thessaloniki, Greece, Ref: T5-34

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Healey, P. (2004a) “The Treatment of Space and Place in the New Strategic Spatial Planning in Europe», International Journal of Urban and Regional Research, Vol. 28.1, pp. 45-67

238 Βιβλιογραφία Rupprecht Consult & International Ocean Institute (2006), “Evaluation of Integrated Coastal Zone Management (ICZM) in Europe, Final Report”, Cologne 18/08/2006, Ηλεκτρονική πρόσβαση 22/10/2011 από: http://ΕΕ.europa.eu/environment/iczm /home.htm UNEP (2009), Sustainable Coastal Tourism: An integrated planning and management approach, Split, Croatia, MAP/PAP, pp. 49 UNEP/MAP (United Nations Environment Programme/ Priority Actions Programme of the Mediterranean Action Plan) (1993), Guidelines for Integrated Management of Coastal and Marine Areas PAP, Split, Croatia United Nations (UN) (1999), Report of the United Nations Conference on Environment and Development (1992): Annex 1, Ηλεκτρονική Πρόσβαση από http://www.un.org/documents/ga/conf151/aconf15126-1annex1.htm United Nations (UN) Department of Economic and Social Affairs – Division for Sustainable Development (2009), “Agenda 21, United Nation Conference on Environment & Development Rio de Janerio, Brazil, 3 to 14 June 1992”, Chapter 17, par. 17.5, 17.6, Ηλεκτρονική Πρόσβαση 23/11/2011 από http://www.un.org/esa/dsd/agenda21/res_agenda21_17.shtml Vallega, A., (2002), “Coastal Management: the Integration Principle”, CoastalWiki, Ηλεκτρονική Πρόσβαση 9/09/2011 από: http://www.coastalwiki.org/coastalwiki/Some_definitions_of_Integrated_Coastal_Zone_ Management_%28ICZM%29, Τελευταία τροποποίηση 26/11/2008 Van Den Broeck J. (2004), Strategic Structure Planning, in: Proceedings of the Nakuru Consultive Workshop, Nakuru, Kenya Taylor, N. (1998) Urban planning theory since 1945, London: Sage publications http://www.businessballs.com Ελληνόγλωσση Αγγελίδης, Μ., (2000), Χωροταξικός Σχεδιασμός και Βιώσιμη Ανάπτυξη, Αθήνα: Συμμετρία, σελ. 134, 330-331

Ανδρικοπούλου, Ε., Γιαννακού, Α., Καυκαλάς, Γ. και Πιτσιάβα – Λατινοπούλου, Μ. (2007) Πόλη και Πολεοδομικές Πρακτικές για τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη, Αθήνα: Κριτική, σελ.: 37, 65-66, 90-96 Βασενχόβεν, Λ και Παγώνης, Θ. (2009) “Σχεδιασμός και ζητήματα διακυβέρνησης: Όψεις από το παγκόσμιο”, σημειώσεις στο μάθημα: Θέματα αστικού σχεδιασμού, Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών σπουδών Αρχιτεκτονική – Σχεδιασμός του χώρου, Κατεύθυνση Πολεοδομία- Χωροταξία, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Αθήνα Μάιος 2009

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Αναπτυξιακή ΛΗΝΤΕΡ Α.Ε. Λευκάδας, Ηλεκτρονική Πρόσβαση από: http://www.anale.gr

239 Βιβλιογραφία Βίττης, Ν., (2004), «Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παράκτιων Ζωνών και Ελληνική Νομοθεσία», Διπλωματική Εργασία, Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο, σελ. 10-13, 22, Ηλεκτρονική Πρόσβαση 15/10/2011 από https://courses.arch.ntua.gr/fsr/116274/ergasia.doc Γιαμπουράς Δ. (2009), Διαχείριση Παράκτιων Περιοχών με τη χρήση Περιβαλλοντικών Δεικτών, Διπλωματική Εργασία, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο – Τμήμα Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών, Αθήνα, σελ. 13 Γιαννακούρου, Γ. (2008) “Το θεσμικό πλαίσιο του χωροταξικού σχεδιασμού στην Ελλάδα: επίκαιρα διλήμματα και προκλήσεις για το μέλλον”, εισήγηση στην ημερίδα: Ο χωροταξικός σχεδιασμός στην Ελλάδα: νομικό πλαίσιο και εφαρμογή στην πράξη, της Eταιρείας Νόμος και Φύση, 28 Ιανουαρίου 2008, Αθήνα Γιαουτζή Μ., & Στρατηγέα Α. (2005), Σημειώσεις Χωροταξίας, Τομέας Γεωγραφίας και Περιφερειακού Σχεδιασμού, Σχολή Αγρονόμων και Τοπογράφων – Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Αθήνα Γκούσκος Δ. (2005), «Στρατηγική Ανάλυση: Ανάλυση Pest, Ανάλυση SWOT», διαφάνειες διαλέξεων μαθήματος «Τεχνολογική και Επιχειρησιακή Διοίκηση Τηλεπικοινωνιών και Πληροφοριακών Συστημάτων», Πανεπιστήμιο Αθηνών Γρηγορίου, Π., Σαμιώτης, Γ., Τσάλτας, Γ. (1993), Η Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών (Rio de Janeiro) για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη, Νομική και Θεσμική Διάσταση, Αθήνα: Παπαζήση, σελ. 109,110 Ε.Ε.Ο. Group A.E. (2007), Μελέτη για την αγροτουριστική ανάπτυξη στα Ιόνια Νησιά σε σχέση με την εξασφάλιση τοπικών προϊόντων για μια ολοκληρωμένη αγροτική ανάπτυξη 2007-2013, Ηλεκτρονική Πρόσβαση 21/09/2011 από http://www.sazae.gr/dmdocuments/2nd_report-ionia-epikairopoiisi.pdf, σελ. 205 Ελλάδα - Συγχρηματοδοτούμενα Αναπτυξιακά Προγράμματα, Ηλεκτρονική Πρόσβαση 10/07/2011: http://www.hellaskps.gr Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία, Ηλεκτρονική Πρόσβαση από: http://www.statistics.gr Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Ηλεκτρονική Πρόσβαση από: http://www.ornithologiki.gr

Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΕΕΚ) (2000), «Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση των Παράκτιων Ζωνών: Μια Στρατηγική για την Ευρώπη» COM (2000) 547 τελικό, Βρυξέλλες, 27.09.2000, Ηλεκτρονική πρόσβαση 13/10/2011 από: http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2000:0547:FIN:EL:PDF Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΕΕΚ) (2002), «Σύσταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 30ής Μαΐου 2002 σχετικά με την εφαρμογή στην

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

ΕΜΠ, Τομέας Υδατικών Πόρων & Περιβάλλοντος (2011), Φιλότης -Βάση Δεδομένων Για Την Ελληνική Φύση, Ηλεκτρονική πρόσβαση 21/08/2011 από: http://filotis.itia.ntua.gr

240 Βιβλιογραφία Ευρώπη της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης των παράκτιων» (2002/413/EK), Βρυξέλλες: Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, Ηλεκτρονική πρόσβαση 13/10/2011 από: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2002:0413:FIN:EL:PDF Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Λευκάδας 2012-2014 (2011), Ενότητα 1: Στρατηγικός Σχεδιασμός, Έκδοση 2η , σελ. 24-26 Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δυτικής Ελλάδας - Πελοποννήσου – Ιονίων Νήσων 2007-2013, Αθήνα, Ηλεκτρονική Πρόσβαση 10/07/2011 από: http://www.eetaa.gr/efd/ep_espa/dyt_ellada_peloponisos_ionia.pdf Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (2011), Ηλεκτρονική πρόσβαση από 10/10/2011 από: http://glossary.eea.europa.eu Ζαβιτσάνου, Ζ. (2008), Κριτική προσέγγιση των κατευθύνσεων του ΓΠΣ & της πολεοδομικής μελέτης για την επέκταση της πόλης της Λευκάδας στο: Οι προσεγγίσεις του Σχεδιασμού στην Ελλάδα, Σπουδαστική εργασία στο ΔΠΜΣ Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο – ΔΠΜΣ, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Αθήνα Θωίδου, Ε. (2011) “Στρατηγικός Χωρικός Σχεδιασμός: σύγχρονο πλαίσιο και χαρακτηριστικά”, στον: Τιμητικό τόμο για τον ομότιμο καθηγητή Π. Λουκάκη, Πάντειο Πανεπιστήμιο, Αθήνα Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών (2003), Ηλεκτρονική Πρόσβαση 11/12/2011 από: http://www.ims.forth.gr Κατερζή, Α. (2007), Παρακολούθηση των φυσικών και ανθρωπογενών αλλαγών στην παράκτια ζώνη της βόρειο-δυτικής Λευκάδας με χρήση αεροφωτογραφιών και δορυφορικών εικόνων, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο – Τμήμα Γεωγραφίας, Αθήνα Καυκαλάς, Γ. (2004) “Πρόλογος: το ζήτημα της χωρικής ανάπτυξης και η συμβολή του βιβλίου”, στο: Καυκαλάς, Γ. (επιμ.) Ζητήματα χωρικής ανάπτυξης: θεωρητικές προσεγγίσεις και πολιτικές, Αθήνα: Κριτική, σελ. 9-11

Κοκκώσης Χ., Δημητρίου Κ., Κωνσταντόγλου Συστήματος Πληροφοριών για τις παράκτιες Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών Συστήματα Πληροφοριών – Δυνατότητες και Αθήνα, σελ. 4-10

Μ. (1999), Δημιουργία Γεωγραφικού περιοχές της Ελλάδας, Ελληνική Εταιρία 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο «Γεωγραφικά Εφαρμογές, Προοπτικές και Προκλήσεις,

Κοτζαμάνης Β., Τσιλιμίγκας Γ., Σταθάκης Δ. (2008), Ο ρόλος των αλλοδαπών στη δομή και διάρθρωση του παράκτιου και νησιωτικού χώρου, 10ο Εθνικό Συνέδριο Χαρτογραφίας, Ιωάννινα Κτενά Π., (2005), «Διαχείριση Πόσιμου Νερού: Η περίπτωση της Λευκάδας», Πτυχιακή Εργασία, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο – Τμήμα Οικιακής Οικονομίας & Οικολογίας, Αθήνα

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Κοκκώσης Χ. & Τσάρτας Π. (2001), Βιώσιμη Τουριστική Ανάπτυξη και Περιβάλλον, Αθήνα: Κριτική, σελ. 161-169, 209

241 Βιβλιογραφία Κυπραίος Ν.Γ., Γιαντσή Θ. (2009), Η ευρωπαϊκή στρατηγική της ολοκληρωμένης διαχείρισης των παράκτιων ζωνών (ΟΔΠΖ): Σκοπός, αρχές & κατευθύνσεις κατάρτισης εθνικού σχεδίου, Εργαστήριο Λιμενικών Έργων - Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Αθήνα Λαλένης, Κ. και Μεταξάς, Θ. (2006) “Ο Στρατηγικός Σχεδιασμός ως τύπος σχεδιασμού και ως εργαλείο αποτελεσματικής αστικής διαχείρισης”, Αειχώρος, τευχ.5, αρ.1, σσ.4-37 Λαμπρινού Μ., (2007), Η ιστορική φυσιογνωμία της Λευκάδας, Περιοδικό: Αρχαιολογία & Τέχνες, Τεύχος 103, σελ.66 Μελιδόνη Μ., Τίγκας Δ., Βασιλάκη Ε., Καλαφάτη Σ., Ανδριόπουλος Π., Σκληράκη Ε. (2005), Διεπιστημονική Προσέγγιση Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης των Νησιωτικών Περιοχών: Η περίπτωση της Λευκάδας, Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο, Διεπιστημονικό – Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΔΠΜΣ): «Περιβάλλον και Ανάπτυξη», Αθήνα Μεσόγειος SOS (2012), Άμεση η ανάγκη εφαρμογής της ΟΔΠΖ, Ηλεκτρονική πρόσβαση 22/10/2011 από: http://www.medsoscleanup.gr/index.php/info/2011-04-20-11-2742/55-2011-04-20-11-07-05.html Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος, Ηλεκτρονική πρόσβαση http://www.grhotels.gr

10/10/2011 από:

Οικονόμου Χ., (2007), Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παράκτιας Ζώνης – Περιοχή Μελέτης Λιμνοθάλασσας Butrint, ΝΔ Αλβανία, Πτυχιακή Εργασία, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο – Τμήμα Γεωγραφίας, Αθήνα Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας, Υπουργείο Υποδομών Μεταφορών και Δικτύων, Ηλεκτρονική Πρόσβαση 10/11/2011 από: http://www.oasp.gr Πανελλαδική χαρτογράφηση των καλύψεων γης και των αλλαγών τους την περίοδο 19872007, WWF Ελλάς και Εργαστήριο Δασικής Διαχειριστικής και Τηλεπισκόπησης Σχολής Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος ΑΠΘ, 2011

Παπαδάτου – Γιαννοπούλου, Χ. (1999), Λευκάδα Ερευνώντας, Αχαϊκές Εκδόσεις Παπαθανασίου Γ., Παυλίδης Σ., Χρηστάρας Β., Πιτιλάκης Κ. (2004), Φαινόμενα Ρευστοποίησης που προκλήθηκαν από το σεισμό της Λευκάδας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης – Τμήμα Γεωλογίας & Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών, Θεσσαλονίκη, σελ. 1800-1801 Παπαθεοδώρου Φ. & Επιστημονική Ομάδα (1993), Ειδική Χωροταξική Μελέτη Νήσου Λευκάδας: Για τον καθορισμό χρήσεων γης με στόχο την προστασία στα πλαίσια του

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Τμήμα Περιβάλλοντος, Εργαστήριο Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού «Πρόγραμμα για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη Ελληνικών Ακτών και Νησιών», (Ηλεκτρονική Πρόσβαση από :http://www.minenv.gr/1/12/123/12303/g1230303.html

242 Βιβλιογραφία κοινοτικού προγράμματος ENVIREG, Α’ Φάση, Υπουργείο Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων Περιφερειακή Ενότητα Λευκάδας (2011) , Ηλεκτρονική Πρόσβαση 30/08/2011 από: http://www.lefkada.gr Πρόγραμμα «Γαλάζιες Σημαίες» του Ιδρύματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Foundation for Environmental Education, FEE) (2011), Ηλεκτρονική Πρόσβαση από: http://www.eepf.gr/sites/default/files/triptyxo_aktes_2011.005gr.pdf Πρόγραμμα Coastlearn, Ηλεκτρονική Πρόσβαση από: http://www.coastlearn.org Πρόγραμμα HUREDEPIS (2007), INTEREG III – Οι προοπτικές τουριστικής ανάπτυξης Ελλάδας Ιταλίας, Ηλεκτρονική Πρόσβαση 10/10/2011 από: http://m.e-lefkas.gr/eidiseis/48toyrism-gr/2051-2007-12-04-00-00-00.html Προχάσκα Χ., Παπαδόπουλος Α., Grohmann Andreas, Εικονικό νερό: ένα νέο εργαλείο στη διαχείριση των υδατικών πόρων, Εθνικό Ίδρυμα Αγροτικής Έρευνας (ΕΘΙΑΓΕ), Ηλεκτρονική Πρόσβαση 25/10/2011 από: http://www.nagref.gr/journals/ethg/images/29/ethg29p20-21.pdf Ρουσάκης Γ., Σακελλαρίου Δ., Γεωργίου Π., Αναγνώστου Χ. (2006) Φαινόμενα Παράκτιας Διάβρωσης στις Δυτικές και Βόρειες ακτές της Νήσου Λευκάδας, Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας, Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών, Ανάβυσσος, Αττική, σελ.:339340 Σιαφάκας Β. Δ., (2007) «Αιγιαλός, παραλία και παράκτια ζώνη - Χωρικές ζώνες υψηλής οικολογικής και αισθητικής αξίας - Ένα βήμα πριν από την ανεξέλεγκτη εμπορευματοποίηση τους», Ηλεκτρονική Πρόσβαση 11/12/2011 από: http://athensfewercarsmorespace.blogspot.com/2007_03_01_archive.html Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ΠΕΠ Δυτικής Ελλάδας, Πελοποννήσου & Ιονίων Νήσων 2007-2013 (2007), Ηλεκτρονική Πρόσβαση από: http://www.espa.gr/el/Pages/eLibraryFS.aspx?item=42 , σελ. 242

Τσιλιγιάννης Χ., (2006), Προμελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Σταθμού Μεταφόρτωσης / Μεταφοράς Στερεών Αποβλήτων Δήμων Λευκάδας, Καρυάς και Σφακιωτών, Σύνδεσμος Καθαριότητας & Προστασίας Περιβάλλοντος Ν. Λευκάδας, σελ:30 Τρίγκου Β., (2008), Σημαντικοί βιότοποι και φυτά της νήσου Λευκάδας: προτάσεις για την προστασία των βιοτόπων και της αυτοφυούς χλωρίδας, Πανεπιστήμιο Πατρών – Τμήμα Βοτανικής , Πάτρα, Ηλεκτρονική Πρόσβαση 10/06/2011 από: http://nemertes.lis.upatras.gr/dspace/handle/123456789/1122

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Μπέτσης Α., Κοψιδά Μ., Ταμουρίδης Π., Μποσινάκου Π. (2010), Σχέδιο Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης Δήμου Μεγανησίου, Α’ Στάδιο: Ανάλυση – Διάγνωση – Προοπτικές, Μεγανήσι Λευκάδας

243 Βιβλιογραφία Υπουργείο Εσωτερικών, Ηλεκτρονική Πρόσβαση από: http://www.ypes.gr Φαλιάγκας Γ., (2010), Παραβατικότητα στο Χώρο και Περιβαλλοντικοί – Τεχνολογικοί Κίνδυνοι, Μελέτες Περίπτωσης: Ο Κηφισός Ποταμός, Το παράκτιο μέτωπο της Νοτιοανατολικής Αττικής, Πυρκαγιές στη Ζώνη Δασών – Οικισμών, Πτυχιακή Εργασία, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο - Τμήμα Γεωγραφίας, Αθήνα, σελ. 81-82 Φράγκου Μ., (2009), Η ευρωπαϊκή στρατηγική για την διαχείριση των παράκτιων ζωνών και η εφαρμογή της στην Ελλάδα, 1ο Ελληνοκινέζικο φόρουμ για το περιβάλλον – Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, Αθήνα, Ηλεκτρονική Πρόσβαση 10/07/2011 από http://library.tee.gr/digital/m2470/m2470_fragou_gr.pdf Χατζημπίρος Κ., (2007), « Οικολογία, Οικοσυστήματα και Προστασία του Περιβάλλοντος», Γ’ Έκδοση αναθεωρημένη και επαυξημένη, Αθήνα, Συμμετρία, σελ. 161-163 DELCO ΕΠΕ – Δεληγιάννης Ν. & ΣΙΑ, Καστανίδης Χ.Μ. (2001), Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Για τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων του Δήμου Λευκάδας), Αθήνα Marnet – Ανώνυμη Τεχνική Εταιρία (2011), Φάκελος ανανέωσης απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων & τροποποίησης έργων τουριστικού λιμένα (μαρίνα) Λευκάδας, Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών Δήμου Λευκάδας Marnet – Ανώνυμη Τεχνική Εταιρία (2009), Ηλεκτρονική πρόσβαση 22/10/2011 από: http://www.marnet.gr/el/ http://www.medmarinas.com http://www.lefkadaslowguide.gr http://el.wiktionary.org http://www.enidrio.gr http://vlicho.blogspot.com http://www.kolivas.de http://www.livepedia.gr

Νομοθεσία Υπ. Απόφαση Αριθ. 24208 «Έγκριση Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Παράκτιο Χώρο και τα Νησιά», ΦΕΚ Β ‘1138, 11/06/2009 Υπ. Απόφαση Αριθ. 48976, «Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Ιονίων Νήσων», ΦΕΚ Β’ 56, 19/01/2004

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

http://www.vacationsingreece.gr

244 Βιβλιογραφία Υπ. Απόφαση Αριθ. 24208 «Έγκριση Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό και της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αυτού», ΦΕΚ Β’ 1138, 11/06/2009 Υπ. Απόφαση Αριθ. 11508 « Έγκριση Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης για τη βιομηχανία και της στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων αυτού», ΦΕΚ Β’ 151, 13/04/2009 Υπ. Απόφαση 49828, «Έγκριση ειδικού πλαισίου χωροταξικού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και της στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων αυτού», ΦΕΚ Β’2464, 3/12/2008 Υπ. Απόφαση 6876/4871, «Έγκριση του Γενικού Πλαισίου Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης», ΦΕΚ Α’ 128/ 03/07/2008 Νόμος υπ. Αρίθ 2971 «Αιγιαλός, Παραλία και άλλες Διατάξεις», ΦΕΚ Α’ 285, 19/12/2001 Νόμος υπ. Αρίθ. 3199 «Προστασία και διαχείριση των υδάτων - Εναρμόνιση με την Οδηγία2000/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2000», ΦΕΚ Α’ 385, 25/12/2003 Νόμος υπ. Αρίθ. 2539 «Συγκρότηση της Πρωτοβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης Πρόγραμμα «Ιωάννης Καποδίστριας»», ΦΕΚ Α’ 244, 04-12-1997 Νόμος υπ. Αριθ. 1650 «Για την προστασία του περιβάλλοντος», ΦΕΚ Α’ 160, 16/10/1986 Νόμος υπ. Αριθ. 2508 «Βιώσιμη οικιστική ανάπτυξη των πόλεων και οικισμών της χώρας και άλλες διατάξεις», ΦΕΚ Α’ 124, 15/02/1997 Νόμος υπ. Αριθ. 2545 «Βιομηχανικές και Επιχειρηματικές Περιοχές και άλλες διατάξεις, ΦΕΚ Α’254/15/12/1997 Νόμος υπ. Αριθ. 674 « Περί αναδασμού της γης και μεγεθύνσεως των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και άλλων τινών διατάξεων», ΦΕΚ Α’ 242, 10/08/1977 Νόμος υπ. Αριθ. 3937 «Διατήρηση της βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις», ΦΕΚ Α’ 60, 31/03/2011

Νομοθετικό Διάταγμα 439/70 «Περί συμπληρώσεως των διατάξεων περί αιγιαλού» (ΦΕΚ 36 Α)

Συλλογή Πρωτογενών Στοιχείων από: ─ ─ ─ ─

Σύλλογος Ξενοδόχων Νομού Λευκάδος Εθνικός Οργανισμός Τουρισμός Νομού Λευκάδας Ομοσπονδία Συλλόγων Επιχειρηματιών Ενοικιαζόμενων Διαμερισμάτων Νομού Λευκάδας Επιμελητήριο Νομού Λευκάδας

Δωματίων

&

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Νόμος υπ. Αρίθ. 998 «Περί προστασίας των δασών και των δασικών εκτάσεων εν γένει εκτάσεων της Χώρας », ΦΕΚ Α’ 289, 29/12/1979

245 Βιβλιογραφία Κτηματική Υπηρεσία Λευκάδας Διεύθυνση Πολεοδομίας Δήμου Λευκάδας Τεχνική Υπηρεσία Δήμου Λευκάδας Διεύθυνση Μαρίνας Λευκάδας Λιμεναρχείο Λευκάδας Τμήμα Περιβάλλοντος & Τμήμα Βιομηχανίας Περιφερειακής Ενότητας Λευκάδας Επιτόπια Καταγραφή

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

─ ─ ─ ─ ─ ─ ─

246 Παράρτημα

Παράρτημα Παράθεση ΦΕΚ ΦΕΚ 166 Δ/06.03.1987 ΦΕΚ 270 Δ/ 24.5.85 ΦΕΚ 538 Δ/6.10.78 ΦΕΚ 380 Δ/ 12.5.84 ΦΕΚ 61 Δ/ 20.1.88 ΦΕΚ 181 Δ/24.4.85 ΦΕΚ 133 Δ/14.2.1987 ΦΕΚ 59 Δ/ 30.1.89 ΦΕΚ 1096/18.12.9 ΦΕΚ 1988/574/4 ΦΕΚ 1988/537/4 ΦΕΚ 405 Δ 1989 ΦΕΚ 95 Δ/05.02.1992 ΦΕΚ 581 Δ/16.06.1992 ΦΕΚ 517 Δ/21.09.1990 ΦΕΚ 95 Δ/5.02.1992 ΦΕΚ 769 Δ του 1988 ΦΕΚ 424 Δ/17.08.1990

ΦΕΚ 831Δ /16/2/1986 ΦΕΚ 371 Δ/30.04.1987

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

ΦΕΚ 637 Δ/07.10.1992

247 Παράρτημα

Πίνακες

Αριθμ.

1 2 3

Περιοχή Γύρα-Αη Γιάννης Βαρδάνια Γύρα Λιμνοθάλασσα

Γέφυρα Πόντε-Γύρα 4 5 Κάστρο Ζακυνθινού 6 Γύρα-Αη Γιάννης Μύλοι-Πυροβολείο 7 (Γύρα) 8

Θέατρο

Παλαιά Αλυκή 9 10 Αλυκή Πόλης 11 Αλυκή Πόλης 12 Αλυκή Αλεξάνδρου

13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 27 28

Αλυκή Αλεξάνδρου (επανακαθορισμός) Αυλαιμών Λιμνοθάλασσα Οικισμός Λυγιάς Λυγιά Παράδεισος Επανακαθορισμός Λυγιάς Οικισμός Νικιάνας Νικιάνα (τμήμα) Νικιάνα (Μαγεμένος) Επίσκοπος Νικιάνας Επίσκοπος Νικιάνας (Σκληρός) Μαγγανά Νικιάνας Νικιάνα (Κονδυλάτος) Μαραθάκι (Σάντας) Ρούδα Πόρου Σκάλες Πόρου Λιμονάρι Φτέρη

Εύρος Παραλίας 13-14,5 μ.

11,8-54,4 μ.

10 μ.

Καθορισμένο Μήκος Ακτής 500 μ.

550 μ.

700 μ.

ΦΕΚ 1037/27-9-05 664/29-7-2004 232/28-3-2001

10 μ.

10 μ.

10 μ.

850 μ.

300 μ.

250 μ.

238/7-3-2005 225/11-4-1980 472/7-9-1984

10 μ.

535 μ.

649/7-7-1992

μεταβλητό πλάτος τουλάχιστον 10 μ.

650 μ.

10 μ.

10 μ.

10 μ.

10 μ.

150 μ.

230 μ.

245 μ.

900 μ.

46/12-02-2009 117/18-021997 67/8-02-1999 485/13-07-98 110/14-2-2002

10 μ.

234 μ.

752/21-07-05

10 μ.

567 μ.

345 μ.

786 μ.

248/11-05-81 194/14-03-97

10 μ.

235 μ.

566 μ.

544 μ.

805/11-11-91 556/07-10-81 321/15-05-95

10 μ.

10 μ.

129 μ.

890 μ.

421/15-05-95 58/14-02-91

10 μ.

10 μ.

789 μ.

567 μ.

758/22-12-81 59/04-02-81

10 μ.

10 μ.

10 μ.

10 μ.

10 μ.

10 μ.

345 μ.

890 μ.

345 μ.

1050 μ.

458 μ.

278 μ.

189/01-06-83 262/16-04-84 762/26-10-88 258/10-3-05 57/26-1-01 235/28-3-06

10 μ. μικρότερο από 10 μ.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Περιοχές Καθορισμού Αιγιαλού - Παραλίας

29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51

Δεσίμι Δεσίμι Κάμπινγκ Κορακιάς Αγ. Κυριακή Αγ Κυριακή Γενίου Γένι Αγ. Απόστολοι Γενίου Γένι Όντι Καββαδά Βλυχό επανακαθορισμός Βλυχό - οικισμός Πλάκα Βλυχού (Γένι) Λιβαδάκι Χαραδιατίκων Μεγάλο Αυλάκι Επανακαθορισμός Νυδρί (οικισμός) Νυδρί οικισμός Περιγιάλι Μανωλίτσης Περιγιάλι Θειακός Επανακαθορισμός Περιγιάλι Περιγιάλι Μπούκας Κτήμα ΠασάΚεραμιδάκι Μαδουρή Αλαμανάζα Κόρακας

10 μ.

10 μ.

10 μ.

10 μ.

10 μ.

10 μ.

907 μ.

456 μ.

223 μ.

146 μ.

456 μ.

654 μ.

1000/15-9-05 216/26-4-82 68/14-2-1991 520/18-7-95 624/12-8-99 318/18-4-06

10 μ.

10 μ.

545 μ.

234 μ.

59/20-1-93 450/13-9-82

10 μ.

10 μ.

123 μ.

890 μ.

407/3-7-91 417/8-7-91

10 μ.

345 μ.

1231/21-11-03

10 μ.

10μ.

234 μ.

678 μ.

214/20-3-06 239/4-5-81

10 μ.

10 μ.

345 μ.

234 μ.

455/24-9-86 394/18-8-82

10 μ.

10 μ.

678 μ.

1008 μ.

529/20-10-83 915/3-10-86

10 μ.

10 μ.

367 μ.

230 μ.

424/19-6-98 836/16-9-86

10 μ.

10 μ.

10 μ.

10 μ.

450 μ.

345 μ.

458 μ.

210 μ.

424/19-9-86 523/18-7-95 313/11-07-07 16/26-01-10

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

248 Παράρτημα

Σύνολο Χώρας Δάση Μεταβατικές δασώδεις-θαμνώδεις εκτάσεις

1% 49% 7% 3% 17% 17% 9%

Ιόνιοι Νήσοι 2303,1 3% 23% 1%

Νομός Λευκάδας 354,9 3% 17% 2%

Περιοχή μελέτης 114,4 3% 26% 0% 8%

58%

6%

56%

6%

56% 1% 22% 6% 4%

0,42% 26% 13% 6%

0,00% 22% 19% 5% 47% 0,91%

38%

42%

39% 21% 8% 0,19%

16% 7% 0,03%

11% 4% 0,00%

1,36%

0,37% 1,45% 0,16%

0,03%

0,11%

0,35%

1,22%

1,95%

0,42%

0,42%

0,20% 2,60% 0,04%

0,28% 1,89% 0,03%

0,87% 3,06% 0,00%

0,08%

2,87% 0,03%

2,17% 0,09%

Τεχνητές, μη γεωργικές ζώνες πρασίνου, χώροι αθλητικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων

0,08%

Ορυχεία,χώροι απόρριψης απορριμμάτων και εργοτάξια

ΕΚTAΣΕΙΣ ΠΟΥ ΚΑΛΥΠΤΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΝΕΡΑ

Δίκτυα συγκοινωνιών

Βιομηχανικές και εμπορικές ζώνες

3%

Αστική οικοδόμηση

18%

Παραθαλάσσιες υγρές ζώνες

ΔΑΣΗ ΗΜΙ-ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΚΤΑΣΕΙΣ

Εσωτερικές υγρές ζώνες

Χερσαία ύδατα

Ετερογενείς γεωργικές περιοχές

6%

Εκτάσεις με αραιή ή καθόλου βλάστηση

Βοσκότοποι - Εκτάσεις με αραιή ή καθόλου βλάστηση

16% Συνδυασμοί θαμνώδους και / ή ποώδους βλάστησης

Βοσκότοποι - Συνδιασμοί θαμνώδους και / ή ποώδους βλάστησης

131982,2 Βοσκότοποι - Μεταβατικές δασώδεις / θαμνώδεις εκτάσεις

Σύνολο εκτάσεων Μόνιμες καλλιέργειες ΓΕΩΡΓΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ

0,12% 0,20% 0,02%

0,08% 0,07%

0,23% 0,00%

0,00% 0,00%

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Χωρική Ενότητα Αρόσιμη γη

249 Παράρτημα

Κατανομή των εκτάσεων στις κατηγορίες χρήσεων/καλύψεων γης 2001 (εκτάσεις σε στρέμματα) ΤΕΧΝΗΤΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ

3,15%

250 Παράρτημα

Νομοθετικές ρυθμίσεις διάφορων Κρατών-Μελών της Ε.Ε. για την παράκτια ζώνη

ΚράτοςΜέλος

Χρονολογία έκδοσης Νομοθετικές Ρυθμίσεις Νόμου/Προεδρικού Διατάγματος

Ιταλία

Νόμος 431/1985 για Απαγορεύεται κάθε μετατροπή χαρακτήρα περιοχών την προστασία των που βρίσκονται σε απόσταση 300 μ. από τις ακτές ακτών λιμνών και θαλασσών.

Νόμος 1937

Ισπανία

Επεκτείνεται η ζώνη προστασίας στα 300 μ., όπου Νόμος για τις είναι αυτό δυνατό στις αγροτικές περιοχές, ενώ παράκτιες περιοχές παραμένει στα 100 μ. σε αστικές και παραθεριστικές περιοχές. (Οι αγροτικές-αστικές και παραθεριστικές 1994 περιοχές έχουν καθοριστεί από το χωροταξικό σύστημα της χώρας τη δεκαετία του 1970). Θεωρείται προστατευόμενη η ζώνη από το ενδότερο Νόμος για τις ακτές σημείο της δημόσιας ιδιοκτησίας σε απόσταση 100 μ. από την ακτογραμμή (με δυνατότητα για επιπλέον 22/1988 100 μ.) και πολλές δραστηριότητες (κυρίως οι κατασκευές) απαγορεύονται ή ελέγχονται αυστηρά.

Πορτογαλία Νόμος 1933

Νορβηγία

Προστασία της περιβαλλοντικής αξίας των ακτών κυρίως προς όφελος του τουρισμού. Σε μήκος 500 μ. ορίζεται παράκτια ζώνη όπου τηρούνται συγκεκριμένες χωροταξικές αρχές.

Η παράκτια ζώνη ορίζεται στα 100 μ. και απαγορεύεται η δόμηση. Απαγορεύεται η ανέγερση Νόμος 1986 & Π.Δ. κτιρίων εκτός των αστικών περιοχών σε μια ζώνη 100 μ. από την ακτή, καθώς και η κατασκευή νέων 1989 δρόμων πάνω στις παραλίες, τις λιμνοθάλασσες ή τις αμμοθίνες. Οι νέες οδοί θα πρέπει να απέχουν τουλάχιστον 2 χλμ από την ακτή.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

Δανία

Καθορίζεται ως ζώνη προστασίας μια λωρίδα 100 μ. από τη θάλασσα (όπου ισχύουν απαγόρευση/ περιορισμοί δόμησης, εγκατάστασης φρακτών, κλπ.) και εξασφάλιση του δικαιώματος της πρόσβασης του κοινού σε όλες τις ακτές.

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

251 Παράρτημα

Χάρτες

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

252 Παράρτημα

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

253 Παράρτημα

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

254 Παράρτημα

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

255 Παράρτημα

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

256 Παράρτημα

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

257 Παράρτημα

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

258 Παράρτημα

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

259 Παράρτημα

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

260 Παράρτημα

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

261 Παράρτημα

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

262 Παράρτημα

Παπανίκα Σοφία {165} Σέρβου Ερικέττη {148}

263 Παράρτημα