Bageios

Πανεπιςτιμιο Δυτικισ Αττικισ ΢χολι Εφαρμοςμζνων Σεχνϊν και Πολιτιςμοφ Σμιμα Εςωτερικισ Αρχιτεκτονικισ Εικαςτικά ΛΛΛ

ΔΛΑΦΑΝΕΛΑ – ΑΝΣΑΝΑΚΛΑ΢Θ - ΢ΚΛΑ ΢Ε ΧΩΡΟ ΜΝΘΜΘ΢

Ευτυχία Βαλι (ΑΜ da17115) Κωνςταντίνα Οικονόμου (ΑΜ da14117)

Λωάννθσ Μπάγκασ Ο Λωάννθσ Μπάγκασ από τθν Κορυτςά το 1833 πιγε ςτθν Αλεξάνδρεια με μόνο εφόδιο ζνα τάλιρο. Εγκαταςτάκθκε ςτο Κάιρο ωσ ράπτθσ ςε μια πολυάρικμθ αποικία Θπειρωτϊν και Μακεδόνων. Ηϊντασ πολφ λιτι ηωι μάηευε χριματα και ςυντθροφςε τουσ γονείσ του (και άλλουσ) ςτθ Ιπειρο. Με τθν εργατικότθτά του και χάρθ ςτισ ικανότθτζσ του, επζςτρεψε πλοφςιοσ ςτθν Ελλάδα και εγκαταςτάκθκε ςτθν Ακινα. Με ςυμβολαιογραφικι πράξθ που ςυνζταξε ςτισ 16 Αυγοφςτου 1889, δϊριςε ολόκλθρθ τθν περιουςία του ςτο ελλθνικό κράτοσ. Ο Πρόεδροσ τθσ Ελλθνικισ κυβζρνθςθσ ζκεςε τθν «Μπάγκειο Επιτροπι» προσ διαχείριςι του ποςοφ των άνω των δφο εκατομμυρίων δραχμϊν. Είναι από τουσ εκνικοφσ ευεργζτεσ που πρόςφερε τθν περιουςία του εν ηωι και όχι μετά τον κάνατο του, παραχωρϊντασ τθν όπωσ τόνιςε για ζργα «εκνωφελι και φιλάνκρωπα». ΢το ελλθνικό κράτοσ δϊριςε και τθν οικία του ςτθν Ακινα (επί τθσ πλατείασ Ομόνοιασ), ζργο του Σςίλλερ, και ζνα ακόμθ κτιριακό μζγαρο επί τθσ πλατείασ Ομόνοιασ που φζρει τθν ονομαςία «Μπάγκειον». Δυςτυχϊσ, τόςο θ υποβάκμιςθ του κζντρου τθσ Ακινασ όςο και θ οικονομικι κρίςθ, ςυνζτειναν ςτο να παραμείνουν κενοί οι όροφοι του Μπάγκειου ςτθν Ομόνοια, αλλά και να μθν ζχει το ίδρυμα τα μζςα να τουσ ανακαινίςει. Ζγιναν εντατικζσ προςπάκειεσ να βρεκεί ιδιϊτθσ επενδυτισ αλλά δεν κατζςτθ δυνατό. Θ πρόςφατθ ςφμβαςθ παραχϊρθςθσ του κτιρίου ςτον Διμο Ακθναίων ϊςτε να ενταχκεί ςτο Ε΢ΠΑ του Διμου, ελπίηουμε πωσ κα μεταμορφϊςει το κζντρο με ςθμείο αναφοράσ αυτά τα δφο νεοκλαςικά, επαναφζροντασ κάτι από τθν παλαιά του αίγλθ.

Σο ιςτορικό ξενοδοχείο «Μπάγκειον» βρίςκεται ςτθ ςυμβολι τθσ πλατείασ Ομονοίασ με τθν οδό Ακθνάσ και χτίςτθκε από το Γερμανό αρχιτζκτονα Ερνςτ Σςίλλερ μεταξφ των ετϊν 1890 και 1894. ΢το ςθμείο όπου χτίςτθκε προχπιρχε οικία ςτθν οποία διζμενε θ οικογζνεια του Χαρίλαου Σρικοφπθ μζχρι το 1883. Σο ξενοδοχείο χτίηεται αρχικά ωσ τριϊροφο για να επεκτακεί ςτισ αρχζσ του 20οφ αιϊνα κατά ζναν όροφο, εποχι κατά τθν οποία είχε αποκτιςει και παράρτθμα ςτο διαγωνίωσ απζναντι κτίριο τθσ πλατείασ (ςτθ γωνία με τθν οδό Γ' ΢επτεμβρίου, επάνω από το ηυκοπωλείο Ηαχαράτου-Καπερϊνθ). Θ ανζγερςθ του "Μπαγκείου" (μαηί με το δίδυμό του "Μζγασ Αλζξανδροσ", λίγο νωρίτερα) εγκαινίαςε, κατά κάποιο τρόπο μια νζα εποχι για τα ακθναϊκά ξενοδοχεία, από πλευράσ μεγζκουσ, εςωτερικισ διάταξθσ και εξωτερικισ μορφισ (χαρακτθριςτικι θ διακόςμθςθ τθσ ηϊνθσ του τελευταίου ορόφου με τισ κόκκινεσ ορκογϊνιεσ επιφάνειεσ).

Βαςικό νζο ςτοιχείο αποτελεί θ φπαρξθ κεντρικοφ υαλοςκεποφσ αικρίου, γφρω από το οποίο αρκρϊνονται το κτίριο και οι λειτουργίεσ του. Σο υπζρκομψο κτίριο του Μπάγκειου, με τθν αρχιτεκτονικι καινοτομία του κεντρικοφ αικρίου με γυάλινθ ςκεπι γφρω από το οποίο διαρκρϊνονται κυκλικά τα δωμάτια και οι υπόλοιποι χϊροι, αποτελεί ςθμείο αναφοράσ για τθ ηωι τθσ πλατείασ. ΢το υπόγειο του κτιρίου μια διαφορετικι πραγματικότθτα εκτυλίςςεται παράλλθλα, γράφοντασ τθ δικι τθσ ιςτορία. Σο καφενείο - λουκουματηίδικο του ξενοδοχείου μετατρζπεται ςτισ αρχζσ του 1920 ςε φιλολογικό και καλλιτεχνικό ςτζκι όπου ςυχνάηουν μποζμ καμϊνεσ διαφορετικϊν κοινωνικϊν ςτρωμάτων με ιδιαίτερθ κλίςθ προσ τθ λογοτεχνία, τθ ηωγραφικι και το αλκοόλ. «Κάτω απ’ τα τόξα του υπογείου με τισ τεφρζσ ςκιζσ των/ και μεσ ςτθν κοφφια ατμόςφαιρα που μια ςιγι αντθχεί/ τθσ Κοινωνίασ οι άχρθςτοι κθφινεσ, μοναχοί,/ ςτο περικώριον τθσ ηωισ διαγράφουν τισ τροχιζσ των», γράφει ο ποιθτισ Ορζςτθσ Λάςκοσ για το καφενείο που λειτουργοφςε ςτο υπόγειο του Μπάγκειου τθ δεκαετία του ‘20.

΢τθν ευρφχωρθ αίκουςα ςυγκεντρϊνονταν προςωπικότθτεσ όπωσ ο Ναπολζων Λαπακιϊτθσ, ο Σζλλοσ Άγρασ, ο Μίνωσ Ηϊτοσ, ο Κϊςτασ Βάρναλθσ, ο Ορζςτθσ Λάςκοσ, ο Κϊςτασ Ουράνθσ, ο Γιάννθσ Ρίτςοσ, ο Άγγελοσ Σερηάκθσ και ο Γιάννθσ Σςαροφχθσ και ανάμεςα ςε ςυηθτιςεισ φφαιναν το τοπίο τθσ μεταπολεμικισ διανόθςθσ και τθσ φιλολογικισ παραγωγισ που ζμελλε να αποτελζςει ζναν από τουσ ςθμαντικότερουσ ςτακμοφσ τθσ νεότερθσ γραμματείασ και που είναι γνωςτι ωσ θ γενιά του ‘30. Σα χρόνια που ακολοφκθςαν το Μπάγκειο παρικμαςε ςταδιακά. Εκτιμάται, ωςτόςο, ότι ςε ςχζςθ με αντίςτοιχα κτίρια, παρζμεινε ενεργό ζωσ και το 1969 λειτουργϊντασ ςαν ξενοδοχείο Γ’ κατθγορίασ.

Μια εξζλιξθ που δεν ςυγκζντρωςε τθν αναμενόμενθ δθμοςιότθτα είναι το γεγονόσ ότι το κτίριο ςτζγαςε το Mediterranean College από το 1994 ζωσ το 2002 και ςτο διάςτθμα των οκτϊ αυτϊν χρόνων ζγιναν ςθμαντικζσ προςπάκειεσ για τθν αναβίωςθ και επανεκτίμθςθ του παλαιοφ χαρακτιρα του.

Παρ’ όλα αυτά, το Μπάγκειο ζκλειςε ξανά, μθ δυνάμενο να προςαρμοςτεί ςε νζα δεδομζνα λειτουργίασ που δεν είχαν ςχζςθ με τθν εποχι τθσ μεγάλθσ ακμισ του. Σον Λοφλιο του 2015 όμωσ, κίνθςθ άρχιςε και πάλι να δθμιουργείται γφρω από το νοφμερο 18 τθσ πλατείασ Ομονοίασ. Ζνασ από τουσ ςθμαντικότερουσ πολιτιςμικοφσ φορείσ, θ Μπιενάλε τθσ Ακινασ ςε ςυνεργαςία με το Διμο Ακθναίων θγικθκε μιασ ςταδιακισ επανενεργοποίθςθσ του Μπαγκείου, επιλζγοντάσ το ωσ κεντρικό εκκεςιακό χϊρο ζωσ τθν επίςθμθ ζναρξθ τθσ Μπιενάλε με τίτλο «Ομόνοια» ςτα τζλθ του Οκτϊβρθ.

Από τότε μζχρι ςιμερα, το κτίριο ανοίγει ςτο κοινό για εκκζςεισ, καλλιτεχνικζσ εκδθλϊςεισ και κεατρικζσ παραςτάςεισ.

Αρχιτεκτονικά ςτοιχεία του κτιρίου

Κάτοψθ ιςογείου

Κάτοψθ Α’ ορόφου

Κάτοψθ Β’ ορόφου

Κάτοψθ Γ’ ορόφου

Κάτοψθ δϊματοσ

Κάτοψθ ςτεγϊν

΢υμπεράςματα τθσ ζρευνασ Σο Μπάγκειο αποτελεί ζνα από τα πιο επιβλθτικά και ςπουδαία κτίρια τθσ ςφγχρονθσ Ακινασ και μοναδικό δείγμα αρχιτεκτονικισ τθσ εποχισ. Θ ανζγερςι του εγκαινίαςε μια νζα εποχι για τα ακθναϊκά ξενοδοχεία από πλευράσ μεγζκουσ, εςωτερικισ διάταξθσ και εξωτερικισ μορφισ, ακολουκϊντασ τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Σο ςχιμα του είναι ορκογϊνιο παραλλθλόγραμμο (26.88 x 28,83), ενϊ ο β' και ο γ' όροφοσ είναι αντιγραφι του α' ορόφου. Θ φκορά ςτουσ τοίχουσ και τα υλικά είναι εμφανισ, όπωσ και θ ανκρϊπινθ παρζμβαςθ που ανά τα χρόνια ζχει καλφψει ςθμαντικά ςτοιχεία ςτθν αρχιτεκτονικι του δομι και διακόςμθςθ, όπωσ τθν ψθφιδωτι οροφι που ζχει καλυφκεί με μπογιά θ οποία ζχει πια ζχει ξεκωριάςει. Σο ίδιο παρατθρείται και ςτα ξφλινα πατϊματα και τα ραγιςμζνα τοιχϊματα όπου ο ςοβάσ ζχει φκαρεί φζρνοντασ ςτθν επιφάνεια τα ςθμάδια του χρόνου και του παρελκόντοσ.

ΦΩΣΟΓΡΑΦΛΚΟ ΤΛΛΚΟ ΑΠΟ ΣΟ Ε΢ΩΣΕΡΛΚΟ ΣΟΤ ΚΣΛΡΛΟΤ ΕΚΚΕ΢Θ ΓΛΩΡΓΟΤ ΢ΚΤΛΟΓΛΑΝΝΘ

Εικαςτικι παρζμβαςθ ςτο Μπάγκειο

Σο Μπάγκειο είναι ζνα ςθμείο κατατεκζν για τθ ηωι ςτθν πλατεία Ομονοίασ. ΢τζκει υπζρκομψο και αγζρωχο ςτο ςθμείο που άλλοτε βριςκόταν θ οικία τθσ οικογζνειασ του Χαρίλαου Σρικοφπθ, ενόσ από τουσ ςθμαντικότερουσ Ζλλθνεσ πολιτικοφσ μετά τον Λωάννθ Καποδίςτρια και τθ ςφςταςθ του νεοελλθνικοφ κράτουσ. Άριςτο δείγμα νεοκλαςικιςμοφ, υπζςτθ ποικίλεσ αλλαγζσ ςτο εςωτερικό του, προκειμζνου να εξυπθρετθκοφν οι ανάγκεσ τθσ εκάςτοτε χριςθσ του. ΢το ξεφλοφδιςμα των τοίχων και τθ φκορά των υλικϊν του ξεδιπλϊνεται μία ςειρά ιςτοριϊν που ζχουν καταγραφεί ςτουσ χϊρουσ του.

Θ ςθμερινι εικόνα εγκατάλειψισ του αποτελεί τραγικι ειρωνεία για τθν πζμπτθ φορά ςτθν ιςτορία του νεοελλθνικοφ κράτουσ που θ Ελλάδα βρζκθκε ζκκετθ απζναντι ςτουσ ξζνουσ πιςτωτζσ τθσ (μία εκ των οποίων επί κυβερνιςεωσ του Χαρίλαου Σρικοφπθ). Οι αναμνιςεισ αυτζσ του μακρινοφ και πλζον ξεχαςμζνου παρελκόντοσ αποτυπϊνονται ςτο υποςυνείδθτο των ανκρϊπων ωσ γεγονότα πολφ μακρινά και τελικά δυςδιάκριτα, όπωσ οι ςκιζσ ι οι αντανακλάςεισ του παρελκόντοσ ςτα κτίρια του κζντρου τθσ Ακινασ. Αυτι θ κολι, ςκιερι ανάμνθςθ που ςυνδζει το παρελκόν με το παρόν αποτελεί το ζναυςμα για τθν εικαςτικι παρζμβαςθ ςε ζνα από τα πιο εμβλθματικά κτίρια τθσ πόλθσ.

Πρϊτθ ΢χεδιαςτικι Πρόταςθ Θ πρϊτθ ςχεδιαςτικι πρόταςθ αφορά ςτον τρίτο όροφο του κτιρίου και ςυγκεκριμζνα ςτον κεντρικό διάδρομο ο οποίοσ οδθγεί ςτα επιμζρουσ δωμάτια. Όπωσ φαίνεται και ςτισ φωτογραφίεσ, ο χϊροσ αυτόσ είναι ορκογϊνιοσ και φωτίηεται φυςικά από τθ μία πλευρά του με παράκυρα τα οποία βλζπουν ςτθ ςτζγθ του κεντρικοφ αικρίου. Ο λόγοσ που επιλζξαμε το ςυγκεκριμζνο ςθμείο ζγκειται ςτο ότι επί του παρόντοσ ο τρίτοσ όροφοσ είναι ο πλζον φκαρμζνοσ και ανεκμετάλλευτοσ, παρά το ότι είναι ο πιο φωτεινόσ και καταλαμβάνει μεγάλο μζροσ του ςυνολικοφ κτιρίου. Θ πρόταςθ ζχει ωσ ςτόχο μζςω τθσ ςυνδυαςτικισ χριςθσ τθσ διαφάνειασ και τθσ ςκιάσ να λειτουργιςει ωσ νοθτικι γζφυρα του παρελκόντοσ και τθσ ιςτορίασ του κτιρίου με το παρόν. Μζροσ από τα πρϊτα χρϊματα και ςχζδια επί των τοίχων του κτιρίου ξεπροβάλλουν πίςω από το ξεφλοφδιςμά τουσ, αποκαλφπτοντασ δειλά και τραγικά το παρελκόν του κτιρίου αλλά και τθσ χϊρασ. Επί των τοίχων και του πατϊματοσ προβάλλονται ςε μορφι ςκιάσ οι ιςτορικζσ φράςεισ του Χαρίλαου Σρικοφπθ κατά τθν περίοδο τθσ τρίτθσ πτϊχευςθσ τθσ Ελλάδασ, κακϊσ και τίτλοι εφθμερίδων τθσ εποχισ, θ υπόμνθςθ τθσ δραχμισ και τθσ Σράπεηασ Σθσ Ελλάδοσ.

Δεφτερθ ΢χεδιαςτικι Πρόταςθ Θ δεφτερθ ςχεδιαςτικι πρόταςθ αφορά ςτθν κεντρικι ςάλα ςτον πρϊτο όροφο του κτιρίου. Ζχει ωσ ςτόχο επίςθσ μζςω τθσ ςυνδυαςτικισ χριςθσ τθσ διαφάνειασ, τθσ ςκιάσ και τθσ αντανάκλαςθσ να λειτουργιςει ωσ νοθτικι γζφυρα του παρελκόντοσ και τθσ ιςτορίασ του κτιρίου με το παρόν. Αποςπάςματα από εφθμερίδεσ τθσ εποχισ τθσ τελευταίασ διακυβζρνθςθσ του Χαρίλαου Σρικοφπθ κατά τθν οποία θ Ελλάδα πτϊχευςε για τρίτθ φορά ςτθν ιςτορία τθσ, το ομολογιακό δάνειο τθσ χϊρασ, θ προςωπογραφία και μία γελοιογραφία του μεγάλου θγζτθ, ζνα χειρόγραφό του και θ διχοτόμθςθ του νομίςματοσ θ οποία ακολοφκθςε περίπου τριάντα χρόνια μετά τθν πτϊχευςθ του 1893, προβάλλονται ςε βίντεο μπροςτά από τον τοίχο που βρίςκεται απζναντι από τθν είςοδο ςτο χϊρο. Σοποκετοφνται επάλλθλα κομμάτια γάηασ επί των οποίων προβάλλονται αλλθλοεπικαλυπτόμενα τα ςτοιχεία που προαναφζρκθκαν.

Σο βίντεο είναι ζγχρωμο με ιχο και παίηει ςε επανάλθψθ. Ο ιχοσ είναι επεξεργαςμζνο θχθτικό ντοκουμζντο από ομιλία του Ελευκζριου Βενιηζλου θ οποία ζρχεται ςε αντίκεςθ με τθν κατάςταςθ τθσ πτϊχευςθσ και τθσ οικονομικισ δυςπραγίασ τθν οποία είχε βιϊςει θ χϊρα.

Πθγζσ • https://bageios.gr/

• https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%89%CE%AC%CE%BD%CE%BD%CE%B7% CF%82_%CE%A0%CE%AC%CE%B3%CE%BA%CE%B1%CF%82_(%CE%9C%CF%80%CE %AC%CE%B3%CE%BA%CE%B1) • http://popaganda.gr/sto-xenodochio-bagkion-akomi-ke-tichi-lene-istories/ • https://mygreekholiday.gr/4-articles/item/1979-bagkeion-to-istoriko-ksenodoxeiotis-omonoias-o-tsiller-kai-oi-thamones-tis-metapolemikis-dianoisis • http://www.eie.gr/archaeologia/gr/arxeio_more.aspx?id=262