In ’t kort

DE ‘AMAZONE VAN EUROPA’ UITGEROEPEN TOT BIOSFEERRESERVAAT

De UNESCO heeft 20 nieuwe gebieden verspreid over 21 landen uitgeroepen tot biosfeerreservaat. Er zijn nu 727 biosfeerreservaten in 131 landen, goed voor meer dan 5% van het aardoppervlak. Het behoud van de biodiversiteit, milieu-educatie, onderzoek, en duurzame en innovatieve ontwikkeling staan er centraal. Het netwerk ondersteunt ook het beheer en de bescherming van natuurlijke gebieden door lokale gemeenschappen, inheemse volkeren en de lidstaten. Het eerste biosfeerreservaat dat vijf landen met elkaar verbindt, omvat het grootste en best bewaarde riviersysteem in Centraal-Europa: de Donau en zijn zijrivieren de Mura en de Drava. Het riviersysteem, ook wel de ‘Amazone van Europa’ genoemd, moet model staan voor internationale samenwerking voor het duurzaam beheer van stroomgebieden, en tegelijkertijd een brug slaan tussen mens en natuur. In het gebied dat zich uitstrekt van de Alpen via het Karpatenbekken tot de uitlopers van het Balkangebergte, en een netwerk van 13 belangrijke beschermde gebieden vormt, wonen ongeveer 900 000 mensen.

© WIM DEKELVER VAN INDUSTRIËLE HAVEN TOT VOGELPARADIJS

Te midden van het Antwerpse havengebied ligt het natuurgebied De Kuifeend. Het is een aantrekkelijk gebied voor water-, waad- en rietvogels en het vervult een belangrijke rol als trek-, broed- en overwinteringsgebied. In 2018 bundelden Natuurpunt en WWF de krachten om samen nieuwe inrichtingswerken te laten uitvoeren: extra plas-drasgebied werd afgegraven waar de vogels op zoek kunnen naar voedsel en waar ze veilig kunnen rusten en broeden, en er werden ook twee zonnepompen geïnstalleerd. Deze pompen vermijden het uitdrogen van de plas-drasgebieden. Na jaren van hard werk en intensief natuurherstel is het natuurgebied De Kuifeend een oase van rust geworden voor heel wat trekvogels die er verpozen tijdens de vogeltrek, of die er overwinteren.

20 KM DOOR BRUSSEL: JULIE LIEPEN VOOR DE JAGUAR

Meer dan twee jaar na de laatste editie van 2019 kon dit sportieve feest opnieuw doorgaan. Op 12 september droegen zo’n 245 atleten trots ons pandalogo tijdens de 20 km door Brussel. Aangemoedigd door onze mascotte renden ze voor de jaguar en de bescherming van zijn leefgebied in ZuidAmerika. Bedankt! Dank ook aan de 171 mensen die niet alleen sportieve inzet toonden maar in totaal ook € 3 843,54 inzamelden. De fondsen worden besteed aan onze strijd tegen de ontbossing door de oprichting van wettelijk beschermde natuurgebieden, en voor een strenge Europese wet tegen geïmporteerde ontbossing, het stoppen van de jaguarstroperij, en de ondersteuning van inheemse volkeren en lokale gemeenschappen die de bossen duurzaam beheren.

© DIETER HOEVEN

WOLF FENCING TEAM BELGIUM OOK OPGESTART IN WALLONIË

Het ‘Wolf Fencing Team Belgium’ werd opgericht door Natuurpunt, Natagora en WWFBelgië om een duurzaam antwoord te bieden op de uitdagingen die de aanwezigheid van de wolf in ons land met zich meebrengt. Het netwerk van vrijwilligers is al sinds juli 2019 aan het werk in Vlaanderen. Onder toezicht van experten bieden ze veehouders en -houdsters de nodige hulp en ondersteuning om aangepaste maatregelen te treffen om aanvallen van wolven te voorkomen. Ondertussen werden ook vrijwilligers in Wallonië opgeleid om wolfbestendige omheiningen te plaatsen om de kuddes preventief te beschermen, of om herhalingen na een eerste aanval te vermijden.

NATIONAAL PARK SALONGA NIET LANGER OP DE UNESCOLIJST VAN WERELDERFGOED IN GEVAAR

Begin 2020 hielden het Werelderfgoedcentrum van de UNESCO en de ‘International Union for Conservation of Nature’ (IUCN) in en rond het nationaal park Salonga een monitoringsmissie. Daaruit bleek dat de staat van instandhouding van het park aanzienlijk was verbeterd sinds de laatste missie in 2012. Er werd dan ook beslist de site van de lijst met werelderfgoed in gevaar te halen. Het nationaal park Salonga is het grootste beschermde regenwoud op het Afrikaanse continent. Het 33 500 km² grote park is zeer geïsoleerd en alleen toegankelijk via het water en de lucht. Het speelt een fundamentele rol voor de klimaatregulering en de koolstofopslag. Er wonen talrijke inheemse volkeren en lokale gemeenschappen en het herbergt bedreigde diersoorten zoals de bonobo, de bosolifant en de congopauw. Sinds 2015 beheren het ‘Institut Congolais pour la Conservation de la Nature’ (ICCN) en WWF het park. Samen strijden we tegen de illegale handel in ‘bushmeat’ en bedreigde diersoorten. We zetten ook in op een betere wetshandhaving en vervolging van daders, en we zorgen ervoor dat mensen in en rond Salonga in hun levensonderhoud kunnen voorzien.

DOSSIER

Klimaat: de uitweg uit de chaos

Nu overstromingen, orkanen en gigantische bosbranden elkaar in snel tempo aflossen, laten de wetenschappers er geen twijfel over bestaan: de mens heeft het klimaat onomkeerbaar veranderd. Gelukkig kunnen we nog actie ondernemen. We moeten nu handelen om de veranderingen zoveel mogelijk te beperken, ons eraan aan te passen en de gevolgen ervan te verminderen. Daarom dringt WWF aan op een onmiddellijke en drastische vermindering van onze uitstoot, op het beschermen van de kostbare natuur die ons nog rest, en om ons op een doordachte manier aan de gevolgen van dit nieuwe klimaat aan te passen door gebruik te maken van oplossingen die al in de natuur aanwezig zijn.

 Het Sigmaplan, ontworpen om de overstromingen van de Schelde op te vangen (zie p.11), is een goed voorbeeld van een op de natuur gebaseerde oplossing om ons aan de gevolgen van de klimaatverandering aan te passen.

De natuur op de rand van de afgrond?

Met de extreme weerfenomenen waarmee we de afgelopen maanden meermaals werden geconfronteerd, lijkt de planeet de grimmige conclusies van het IPCC-rapport extra in de verf te willen zetten. Hoewel de mens verantwoordelijk is voor deze situatie, heeft hij ook de sleutels tot de oplossing in handen.

© WILL EADES OVERSTROMINGEN, ORKANEN, ENORME BRANDEN

Terwijl België, Duitsland en Turkije herstelden van nooit geziene overstromingen die steden en dorpen verwoestten en honderden mensen het leven kostten, hadden de Verenigde Staten en Haïti af te rekenen met dramatische orkanen en verspreidden bosbranden zich als een lopend vuurtje. We zien ook steeds vaker 'megabranden' die meer schade veroorzaken, meer CO2 verspreiden, en een groter risico voor bedreigde soorten vormen in het Amazonegebied, Turkije, Griekenland, Australië, Rusland, Californië ...

DE OORZAAK: MENSELIJKE ACTIVITEITEN

Het laatste IPCC-rapport (‘Intergovernmental Panel on Climate Change’) is glashelder: er is een duidelijk verband tussen de klimaatverandering en de frequentie en intensiteit van deze extreme fenomenen. Bijna alle natuurlijke leefgebieden worden in aanzienlijke mate beïnvloed door de gevolgen van de klimaatverandering: de regencyclus, de hoeveelheid water en vocht in de bodem, de frequentie van droge perioden ... Zo zullen langere warme en droge perioden gemakkelijker aanleiding geven tot het ontstaan van een bosbrand en maken ze het moeilijker om die te bedwingen. Tegelijkertijd zijn ook de kans op en de frequentie van overstromingen, zoals die van de voorbije zomer, een gevolg van de klimaatverandering. Dit blijkt uit een studie van het KMI (Koninklijk Meteorologisch Instituut). En volgens de prognoses van het laatste IPCCrapport zal een globale temperatuurstijging van 1,5°C of meer in vergelijking met het pre-industriële tijdperk de situatie alleen maar erger maken. De mens is duidelijk verantwoordelijk voor de klimaatverandering: het IPCCrapport concludeert zelfs dat we de planeet onomkeerbaar hebben veranderd. Bovendien ligt ook de mens aan de basis van 85% van de bosbranden door het ontbossen van grond voor nieuwe landbouwgebieden, door onoplettendheid (afvalverbranding, barbecues), door misdadig opzet ... De bewijslast voor de verantwoordelijkheid is overduidelijk. Dit betekent echter ook dat we een deel van de oplossing in handen hebben.

WE ZIJN OOK DE OPLOSSING

In de strijd om de gevaren van de klimaatverandering in te perken, telt elke fractie van een graad. Om de opwarming van de aarde volgens het akkoord van Parijs op 1,5°C te houden, moeten er wereldwijd dringend maatregelen worden genomen om onze broeikasgasuitstoot drastisch te verminderen, en tegelijk de natuur te beschermen en te herstellen. Al deze maatregelen moeten op nationaal en regionaal niveau zorgvuldig worden doorgevoerd. Het kan nog altijd, maar de beschikbare tijd verstrijkt snel. We moeten dus dringend actie ondernemen als we onze broeikasgasuitstoot tegen 2030 willen halveren, en uiterlijk tegen 2050 volledig koolstofneutraal willen zijn. Intussen is het beschermen van onze bossen tegen toekomstige vernietiging een essentiële eerste stap om koolstof op te slaan en om de biodiversiteit die ons rest te beschermen (zie p. 12). Er zijn bovendien ook oplossingen om ons aan te passen en om de gevolgen van de klimaatverandering te beperken. Zo is het bij bosbranden naast snel ingrijpen op het terrein (zie p. 13) ook cruciaal om branden aangestoken door de mens te voorkomen. Dit kan door nauw samen te werken met lokale gemeenschappen en door brandstichters stelselmatig te vervolgen. We kunnen ook draslanden herstellen, wat de verspreiding van branden vertraagt. In het Middellandse Zeegebied past men beheermethoden toe die de landschapsheterogeniteit verbeteren en worden er mozaïeklandschappen gecreërd die als brandgangen fungeren. Het herstellen van natuurlijke gebieden kan ons ook beter bestand maken tegen overstromingen. De afgelopen eeuwen verkleinden de natuurlijke overstromingsgebieden in Europa stelselmatig. Wanneer het waterpeil stijgt hebben grote rivieren onvoldoende ruimte om uit hun loop te treden. Het herstellen van landschappen zoals overstromingsgebieden, is een van de op de natuur gebaseerde oplossingen (zie p. 10) waar ook de biodiversiteit baat bij heeft: om een uitweg uit de chaos te vinden, is de natuur onze beste bondgenoot. 20% van de door de mens veroorzaakte broeikasgasuitstoot komt voort uit bosdegradatie.

BOSBRANDEN ZIJN SOMS OOK NUTTIG

Sommige bosbranden die op natuurlijke wijze ontstaan – meestal door een blikseminslag – zijn goed voor het behoud van de biodiversiteit en het evenwicht van heel wat ecosystemen. Ze verwijderen oude vegetatie, voeden de bodem en zorgen ervoor dat de zon doordringt tot de ondergrond. Bepaalde bomen zoals sequoia's in de Verenigde Staten en dennen in Zuid-Europa, hebben zelfs vuur nodig om hun zaden vrij te laten komen. Als deze branden echter uit de hand lopen, kan de schade catastrofaal zijn.

Dossier De natuur als bondgenoot

Voor uitdagingen zoals de klimaatverandering, voedselonzekerheid of zelfs natuurrampen, zijn op de natuur gebaseerde oplossingen een interessant denkspoor. Het idee is om te achterhalen welke ecosystemen van nature een antwoord bieden op deze uitdagingen en deze in stand te houden, duurzaam te beheren of te herstellen. Het resultaat is gunstig voor de mens en voor de biodiversiteit.

© ANTONIO BUSIELLO/WWF-US

Er zijn heel wat op de natuur gebaseerde oplossingen. Ze bieden een antwoord op een of meer maatschappelijke problemen en ze komen zowel de mens als de biodiversiteit ten goede. Hier zijn enkele voorbeelden. • Een mangroveaanplanting langs een strand om de kusten te beschermen tegen erosie en de naburige dorpen tegen het stijgende water (zie foto hiernaast, Belize). De mangroven zijn ook een prima leefgebied voor heel wat diersoorten. • Een landbouwer of landbouwster plant bomen of hagen tussen de gewassen om schaduw te bieden, regenwater vast te houden en de grond te stabiliseren. Deze hagen vormen ook een geschikt leefgebied voor soorten, en natuurlijke corridors waarlangs deze soorten zich gemakkelijker kunnen verplaatsen. • De oprichting van een beschermde mariene zone om een duurzaam visbestand voor een lokale gemeenschap te garanderen.

Deze beschermde zone biedt de soorten die er leven de mogelijkheid om te gedijen. Een op de natuur gebaseerde oplossing kan zelfs een oplossing bieden voor verschillende problemen: de bescherming of het herstel van een bos dat grenst aan een stad kan zo bijdragen aan de watervoorziening en aan de inperking van de klimaatverandering door CO 2 op te slaan. Tegelijk beschermt het bos de stad tegen overstromingen door bij hevige regenval water te bufferen. Een duurzaam beheerd bos komt ook de biodiversiteit ten goede. Deze oplossingen kunnen als dusdanig worden doorgevoerd of gecombineerd met kunstmatige voorzieningen: zo kan het herstel van natuurlijke duinen gepaard gaan met de aanleg van kunstmatige dijken. Let wel: kunstmatige voorzieningen bieden meestal slechts één soort voordeel, zijn duur en moeten worden onderhouden. Landen hebben vaak echter nog te veel de neiging om in deze traditionele oplossingen die geen rekening houden met natuurbehoud, te investeren.

DE NATUUR BESCHERMT INWONERS TEGEN OVERSTROMINGEN VAN DE SCHELDE

Een voorbeeld van een op de natuur gebaseerde oplossing in België is het Sigmaplan, dat Vlaanderen doorvoerde om overstromingen van de Schelde op te vangen. Het plan voorziet in gecontroleerde overstromingen door de natuur rond de Schelde als buffer te gebruiken: als de Schelde buiten haar oevers treedt, verdeelt het water zich over overstromingsgebieden waar fauna en flora gedijen die in zo’n gebieden voorkomen. Woningen worden beschermd tegen overstromingen en de biodiversiteit heeft baat bij deze oplossing dat ook bijdraagt aan de opslag van CO2.

rivier rivierdijk

sluis slik

CO2

Koolstofopslag Leefgebied voor watervogels en trekvogels Paaiplaats en kraamkamer voor vissen Dijkbescherming Verhoging zuurstofgehalte schor

CO2

ringdijk

Uitwisseling en opname van voedingsstoffen en bron van silicium. Getijdennatuur werkt als een spons

EEN ANTWOORD OP DE KLIMAATVERANDERING

Op de natuur gebaseerde oplossingen zijn een waardevol instrument in de strijd tegen de klimaatverandering: ecosystemen zoals graslanden en bossen kunnen de opwarming van de aarde beperken door CO2 op te slaan. De mens heeft het klimaat echter al onomkeerbaar veranderd (zie p. 8). Zoals we deze zomer hebben gemerkt, treffen extreme weersomstandigheden ons al hard. We moeten ons daarom voorbereiden op hevige regenval en regelmatigere perioden van droogte, en middelen inzetten om ons eraan aan te passen. Op de natuur gebaseerde oplossingen kunnen ons daarbij helpen: de natuur kan ons helpen om de impact van overstromingen en droogten te beperken door water op een natuurlijke manier te absorberen en op te slaan. De natuur is een waardevolle bondgenoot: haar in stand houden en herstellen moet onze absolute topprioriteit zijn.

NO NATURE - NO FUTURE

In Wallonië vragen Inter-Environnement Wallonie (IEW), Natagora en WWF de Waalse regering om gebruik te maken van op de natuur gebaseerde oplossingen om ons beter tegen overstromingen en droogten te beschermen. Via de campagne ‘No Nature - No Future’ die we begin september lanceerden, stellen we tien concrete maatregelen voor om de natuur haar regulerende functies terug te geven. Door bijvoorbeeld bossen te herstellen in hun natuurlijke en gevarieerde staat, stellen we die beter in staat om stroomopwaarts regenwater op te vangen en de valleien voor overstromingen te behoeden.

nonaturenofuture.be

Dossier Binnenkort een Europese wet om bossen te redden?

Om de belangrijkste bossen en ecosystemen wereldwijd te beschermen, kijken we uit naar een waardevol hulpmiddel: een sterke Europese wet tegen ontbossing.

Ontbossing beperken heeft heel wat voordelen, zowel voor ecosystemen als voor de mens: minder uitstoot van broeikasgassen, koolstofopslag, waterzuivering ... Intacte bossen zijn ook weerbaarder tegen de klimaatverandering. Een van de belangrijkste oorzaken waardoor bossen en natuurlijke ecosystemen overal ter wereld onder druk staan, is de ontwikkeling van de landbouw: die is verantwoordelijk voor 80% van de ontbossing wereldwijd. In 2020 zijn in Brazilië zo elk uur 158 hectare natuur verloren gegaan – het equivalent van 112 voetbalvelden – meestal om plaats te ruimen voor landbouwgrond. De Europese Unie is na China de grootste invoerder van producten uit tropische ontbossing. Zonder het te weten consumeren Europeanen producten waarvan de ingrediënten afkomstig zijn uit ontboste gebieden of andere gedegradeerde leefgebieden: soja in veevoeder, palmolie, cacao ...

1,2 MILJOEN BURGERS KWAMEN IN ACTIE

Een wet die de invoer in Europa van producten waarvan de productie gelinkt is aan ontbossing verbiedt, zou een aanzienlijke impact hebben. In Brussel zijn volop besprekingen over een dergelijke wetgeving aan de gang. Eind 2020 hebben bijna 1,2 miljoen burgers via onze ‘Together4Forest’-campagne geëist dat die wetgeving zo ambitieus mogelijk moet zijn. De bal ligt nu bij de Europese instellingen die ervoor moeten zorgen dat deze wet er ook effectief komt. WWF volgt de ontwikkelingen op de voet om zich ervan te verzekeren dat een aantal belangrijke bepalingen in de nieuwe wetgeving worden opgenomen. Zo is het bijvoorbeeld van essentieel belang dat deze wet niet alleen bossen beschermt, maar ook alle andere natuurlijke ecosystemen, zoals graslanden, savannes en draslanden. Graslanden houden immers 20% van de koolstof aanwezig op het land in de biomassa en de bodem vast. Sommige savannes zoals de Cerrado in Brazilië – waar 5% van de wereldwijde biodiversiteit voorkomt – zijn ook erg waardevol. De volgende stap? De Europese Commissie moet eind 2021 een eerste wetsvoorstel voorleggen. Dat moet dan door het Europees Parlement en de Raad worden goedgekeurd: 2022 wordt dus een jaar vol uitdagingen en we zullen er alles aan doen om deze wet zo ambitieus mogelijk te maken!

Volg de totstandkoming van de wet en onze acties: wwf.be/together4forests

 De Braziliaanse Cerrado herbergt 5% van de wereldwijde biodiversiteit.

Savannes, graslanden en draslanden moeten absoluut in de nieuwe wetgeving worden opgenomen.

Bosbranden bestrijden in het Middellandse Zeegebied

In augustus lanceerde WWF een noodoproep om Griekenland en Turkije te steunen in hun strijd tegen de nooit eerder geziene bosbranden. WWF-teams kwamen onmiddellijk in actie om de rijke biodiversiteit van deze landschappen te redden.

De bosbranden die Griekenland en Turkije de voorbije zomer troffen, waren zo enorm dat ze als 'megabranden' werden betiteld: meer dan 400 000 hectare ging in de vlammen op. De lokale WWF-kantoren kwamen onmiddellijk in actie. WWF-België lanceerde een noodoproep voor giften om hen te steunen. De Turkse en Griekse bossen die deze zomer werden getroffen, zijn immers heel rijke ecosystemen waar onder andere grijze wolven, bruine beren, hyena's, edelherten en goudjakhalzen leven.

DE BRANDEN BLUSSEN EN GEWONDE DIEREN HELPEN

In Turkije schakelde WWF helikopters uit Oostenrijk in om vooral in de provincies Mugla en Antalya te helpen de brandhaarden te bestrijden. Een eerste honderdtal diergeneeskundige kits werden verdeeld om gewonde wilde dieren te verzorgen. In Griekenland focusten we onze inspanningen op de regio Evoia om vrijwillige brandbestrijdingsteams te steunen. WWF werkt er samen met de ngo ANIMA die gewonde wilde dieren opvangt en verzorgt.

EN NU?

In Griekenland en Turkije voorziet WWF maatregelen om bij volgende seizoensbranden efficiënter te kunnen optreden. In Griekenland ligt de nadruk daarbij vooral op preventie: we moedigen politici aan om te kiezen voor een duurzamer bosbeheer en zetten bewustmakingscampagnes op voor de lokale bevolking om door de mens veroorzaakte branden zoveel mogelijk te voorkomen. We maken ook werk van het herstellen van de getroffen natuurgebieden. In Turkije wil WWF een terreinwagen aanschaffen om gewonde dieren in veiligheid te kunnen brengen. We onderzoeken of we een mobiele dierenkliniek en een revalidatiecentrum voor gewonde dieren kunnen opzetten.

 Noodpakketten voor de verzorging van overlevende wilde dieren worden voorbereid door vrijwilligers terwijl helikopters aankomen als versterking in de strijd tegen de branden.

BEDANKT! 987

Niet minder dan 987 Belgen gingen in op onze noodoproep. Samen schonken jullie meer dan € 50 000 om deze crisis te helpen bedwingen.

OP HET TERREIN

In 20 jaar tijd is bijna de helft van alle leeuwen verdwenen

Wetenschappelijke naam: Panthera leo IUCN-statuut: kwetsbaar Populatietrend: dalend Aantal volwassen dieren: +/- 20 000

Een eeuw geleden telde Afrika nog meer dan 200 000 leeuwen, maar in de afgelopen decennia daalde de populatie spectaculair door habitatverlies, mensdierconflicten en een afnemend aantal prooien. In 90% van zijn historisch verspreidingsgebied werd de leeuw uitgeroeid.

De leeuw is de meest sociale katachtige: verwante vrouwtjes vormen samen een troep, verwante en niet-verwante mannetjes vormen coalities die strijden om het ‘alleenrecht’ op een troep leeuwinnen. De gemiddelde grootte van zo’n troep is vier tot zes volwassen individuen.

In Afrika komt de leeuw in zo goed als elk habitattype voor, behalve in tropisch regenwoud en in het midden van de Sahara. Er werden al leeuwen gespot op de Kilimanjaro, op een hoogte van meer dan 4 000 m. Hoewel leeuwen regelmatig drinken als er water beschikbaar is, zijn ze in staat om hun behoefte aan water te voldoen via de prooien die ze eten, en zelfs via planten: ze eten bv. een soort meloen die voorkomt in de Kalahari-woestijn. Ze kunnen dus ook overleven in zeer droge gebieden. Middelgrote tot grote hoefdieren vormen het grootste deel van hun dieet, maar zowat elk dier van knaagdier tot neushoorn voldoet. Soms verdrijven ze andere roofdieren zoals hyena’s en Afrikaanse wilde honden om zich te goed te doen aan hun prooien. Een van de belangrijkste oorzaken van de achteruitgang van de populaties zijn mensdierconflicten: lokale veehouders doden leeuwen om zichzelf, hun familie en hun vee te beschermen. Het aasetergedrag van leeuwen maakt ze bijzonder kwetsbaar voor vergiftigde karkassen die worden achtergelaten om hen te elimineren. Habitatverlies en -conversie hebben ertoe geleid dat een aantal subpopulaties klein en geïsoleerd is geworden. En stroperij en niet-duurzame en steeds

OOK LEEUWEN IN INDIA

Vroeger strekte het leefgebied van de leeuw zich uit over heel Afrika, en van ZuidoostEuropa tot India. Leeuwen komen nu slechts nog voor in Afrika … en in het ‘Gir National Park and Wildlife Sanctuary’ in de staat Gujarat in India. Het is een van de meest belangrijke reservaten van Azië. Het herbergt ongeveer 500 volwassen Aziatische leeuwen.

© AFRICAN PARKS

meer gecommercialiseerde handel in ‘bushmeat’ hebben tot de ineenstorting van de populaties prooien in grote delen van de Afrikaanse savannes geleid. Ook de leeuwen zelf zijn vaak het slachtoffer van de valstrikken die bedoeld zijn voor andere soorten. Bovendien steekt zowel in Afrika als in Azië de handel in botten en andere lichaamsdelen van de leeuw voor traditionele medicijnen de kop op. Uit studies blijkt dat de leeuwenpopulatie tussen 1993 en 2014 met ongeveer 43% is afgenomen. De leeuw wordt door de ‘International Union for Conservation of Nature’ (IUCN) ingedeeld als ‘kwetsbaar’. De situatie verschilt echter sterk van gebied tot gebied. In Botswana, Namibië, Zuid-Afrika en Zimbabwe is de populatietrend eerder stijgend (+12%). In de rest van het Afrikaanse verspreidingsgebied leidt men een dalende trend af (-60%). In het grootste deel van het verspreidingsgebied is de leeuw dus lokaal ‘bedreigd’ of zelfs ‘ernstig bedreigd’.

Hier brullen weer leeuwen

Door natuurbehoudsprogramma's en samenwerkingen met partners en de lokale bevolking, heeft WWF de toekomst van verschillende leeuwenpopulaties veilig kunnen stellen. Ze tonen aan dat goed beheerde beschermde gebieden voordelen opleveren voor mens en natuur.

WWF-België werkt sinds 2017 samen met ‘African Parks’, een nonprofitnatuurbeschermingsorganisatie die, in samenwerking met overheden en de lokale bevolking, de volledige verantwoordelijkheid op zich neemt voor het herstel en het langetermijnbeheer van nationale parken. African Parks hanteert een duidelijke, zakelijke benadering over hoe wilde dieren en de resterende natuurlijke gebieden van Afrika te behouden, en over de activiteiten nodig om de parken en de wilde dieren te beschermen. De aanpak is sterk gericht op de economische ontwikkeling van, en armoedebestrijding bij de lokale bevolking. Elk park moet op lange termijn ecologisch, sociaal en financieel duurzaam zijn.

DE LEEUWEN VAN LIUWA PLAIN, ZAMBIA

Toen African Parks in 2003 het beheer van het park ‘Liuwa Plain’ overnam, was ‘Lady Liuwa’ de laatst overgebleven leeuwin van het park. Ondanks de introductie van twee mannelijke leeuwen heeft Lady Liuwa geen welpen meer voortgebracht. In 2011 werden twee jonge leeuwinnen uit Kafue, een ander Zambiaans nationaal park, overgebracht om de leeuwenpopulatie in Liuwa Plain uit te breiden. Jammer genoeg werd een van deze leeuwinnen gedood door een stroper, maar de andere bracht uiteindelijk drie welpen voort – de eerste die in meer dan tien jaar in het park werden geboren. In 2017 werd met succes nog een mannelijke leeuw geïntroduceerd om de genetische diversiteit te verbeteren, en werden er twee nieuwe welpen geboren. Lady Liuwa is in augustus 2017 een natuurlijke dood gestorven, maar haar nalatenschap leeft voort in het gezonde en groeiende aantal leeuwen (11) die het park bevolken. Het verhaal van Lady Liuwa werd vastgelegd in een documentaire die de ondergang van Liuwa Plain's eens zo bloeiende leeuwenpopulatie belicht, en de introductie van de twee mannelijke leeuwen documenteert.

Bekijk de documentaire: https://bit.ly/2ZJU8nb

OOK OPNIEUW LEEUWEN IN LIWONDE EN MAJETE, MALAWI

In augustus 2018 werd een reeks leeuwentranslokaties van Zuid-Afrika naar Malawi afgerond. Twee decennia nadat de laatste broedpopulatie er aanwezig was, werden er opnieuw leeuwen geïntroduceerd in het nationaal park Liwonde: zeven leeuwen uit Zuid-Afrika en twee mannetjes uit het Malawische wildreservaat Majete. In Liwonde hadden mensdierconflicten en stroperij de aanwezige roofdierenpopulaties uitgeroeid. Voordat beslist werd de roofdieren terug te brengen, werd de wetshandhaving verstrengd om het park te beveiligen en er werd een robuuste omheining gebouwd. Rigoureuze rangerpatrouilles werden ingesteld en duizenden valstrikken werden verwijderd. Er werd ook samengewerkt met de lokale bevolking om stroperij en mens-dierconflicten te voorkomen. Pas wanneer de nodige infrastructuur en voldoende beveiliging aanwezig waren, waardoor de populaties prooien zich konden herstellen, werd de herintroductie van roofdieren opgestart. De translokatie markeerde de terugkeer van de leeuw naar Liwonde dat nu 15 leeuwen herbergt, maar betekende ook een nieuw hoofdstuk voor het wildreservaat Majete: twee mannetjes uit de bestaande, jonge populatie werden overgebracht naar Liwonde, en er werden vijf leeuwen vanuit Zuid-Afrika naar Majete gebracht. Deze operatie garandeerde een grotere genetische diversiteit voor de populatie in Majete die steeg tot 24 individuen. In 2012 werd de soort ook hier opnieuw geïntroduceerd, jaren nadat ze was uitgeroeid.

MEER DAN ALLEEN EEN ICONISCHE SOORT

Roofdieren vervullen een belangrijke ecologische functie. Het terugbrengen van leeuwen herstelt het natuurlijke evenwicht dat cruciaal is voor het goed functioneren van het ecosysteem. In Liwonde, bijvoorbeeld, zorgde de terugkeer van de leeuwen ook voor de terugkeer van gieren. Meer dan 70 gieren van zes verschillende soorten werden geobserveerd rond de karkassen van prooidieren. Bovendien draagt deze iconische soort bij tot de ontwikkeling van duurzaam ecotoerisme, ook al staat dat sinds de uitbraak van de COVID-19-pandemie op een laag pitje. African Parks investeert ook in andere activiteiten die compatibel zijn met natuurbehoud. De organisatie is een van de grootste werkgevers in de meeste regio's waar ze actief is. In Malawi biedt ze werkgelegenheid aan bijna 900 mensen. De inkomsten komen de parken en de lokale bevolking ten goede, ondersteunen de economische ontwikkeling van de regio en gaan armoede tegen. Daarnaast bouwt African Parks ook scholen en biedt educatieve ondersteuning. Waar mogelijk werken ze ook samen met ontwikkelingsorganisaties om sociale voorzieningen (onderwijs, gezondheid) rond de parken te bieden.

De financiële ondersteuning die WWF-België African Parks biedt, komt dus niet alleen de natuur en wilde soorten ten goede, maar ook de mensen die in deze gebieden leven.

In 20 jaar tijd is bijna de helft van alle leeuwen verdwenen. Bescherm de leeuw. Doe een gift: lion.wwf.be/nl

WWF IN UW TESTAMENT

Hebt u al eens over uw nalatenschap nagedacht? Behalve uw naasten, kan u ook de natuur in uw testament opnemen. Zo biedt u bedreigde soorten en hun leefomgeving een toekomst. WWF-experten werken wereldwijd in meer dan 100 landen aan de bescherming van de meest waardevolle pareltjes van de natuur. Elk jaar dragen nalatenschappen ten voordele van WWF aanzienlijk bij aan de financiering van deze projecten. Zonder het engagement van onze erflaters zouden we onze missie niet kunnen waarmaken. Samen maken we het verschil. Door een deel of het geheel van uw bezittingen na te laten aan WWF, schenkt u de volgende

generaties een levende planeet.

ANTWOORDSTROOK:

 Ik wens gecontacteerd te worden voor meer informatie.  Ik wens vrijblijvend en vertrouwelijk een brochure met informatie te ontvangen over hoe ik WWF kan opnemen in mijn testament. U kan vanaf nu uw testament ook gratis online opmaken. WWF werkt hiervoor samen met de juridische adviseurs en experten van Legacio. Meer info op wwf.be/testamenten.  Ik heb WWF in mijn testament opgenomen.

 Mevr.  Dhr. Voornaam:.............................................. Naam: ........................................................................... Straat: .............................................................................................................................................. Nr:........................... Postcode: ..............................................Plaats: ................................................................................................................ E-mailadres:...................................................................................................................................................................... Telefoonnummer:..................................................................... Geboortedatum: ........................................................

Terug te sturen naar: Dominique Weyers • WWF-Belgium • Emile Jacqmainlaan 90 • 1000 Brussel Of neem contact op via telefoon: 02 340 09 37 of 0476 58 07 42 • E-mail: dominique.weyers@wwf.be.

FOCUS

De terugkeer van de bizon

Meer dan 200 jaar geleden verdween de Europese bizon uit Roemenië. Sinds 2013 werken WWF-Roemenië, met de steun van WWF-België, en ‘Rewilding Europe’ samen om deze iconische soort opnieuw te introduceren in de Zuidelijke Karpaten.

De Karpaten zijn de grootste bergketen van Europa en strekken zich uit over Tsjechië, Slowakije, Polen, Oekraïne en Roemenië. Bossen bedekken ongeveer 50% van de regio die cruciaal is voor het behoud van de biodiversiteit in Europa. De uitgestrekte halfnatuurlijke wouden, oude bossen en oerbossen herbergen talrijke endemische soorten, en ook Europa's grootste wolven- en bruine berenpopulaties.

LANDSCHAPSARCHITECT & SLEUTELSOORT

Wilde, ongerepte gebieden zijn belangrijk voor de gezondheid van ecosystemen. En de Europese bizon of wisent (Bison bonasus) is een belangrijke soort voor het behoud van zo’n wilde, natuurlijke gebieden. Hij voedt zich dagelijks met zo’n 30 kg grassen, kruiden, schors en twijgen, en helpt zo niet alleen een mozaïek van beboste gebieden en graslanden in stand te houden, maar ook ecologische corridors, waarlangs soorten zoals de bizon zelf, maar ook bruine beren, wolven en lynxen zich vrij kunnen verplaatsen. Zo’n 600 diersoorten en 200 plantensoorten hebben baat bij de aanwezigheid van deze enorme herbivoren. Bizons nemen bv. regelmatig een zandbad. Door zich heftig over de grond te schuren ontstaan er zandkuilen die heel waardevol zijn voor wilde bijen, wespen, kevers, hagedissen en pionierplanten. Het terugbrengen van de Europese bizon naar het Țarcu- en het Poiana Ruscăgebergte in Roemenië, ondersteunt niet alleen het behoud van deze sleutelsoort, het maakt ook deel uit van een groter initiatief om één van de grootste aaneengesloten wilde gebieden in Europa te creëren. Dit gebied van drie miljoen hectare omvat verschillende beschermde gebieden. Hier kunnen bizons hun rechtmatige plaats innemen in een landschap dat wordt geregeerd door natuurlijke processen. “ In de voorbije zes jaar kenden we veel primeurs: meer dan 25 kalveren geboren in het wild, GPSgegevens die aantonen dat een bizon een hoogte van meer dan 2 000 meter heeft bereikt in het Țarcugebergte … "

Marina Drugă, LIFE RE-Bison Project Manager, WWF-Roemenië

CULTURELE & ECONOMISCHE WAARDE

Het ‘LIFE-Bison rewilding’-project, opgestart in 2014 door WWF-Roemenië en Rewilding Europe, heeft dus tot doel een wilde, levensvatbare populatie te creëren die de biodiversiteit van het gebied ondersteunt. Daarnaast wil het project ook een culturele waarde zien heropflakkeren: het wil de lokale gemeenschappen de schoonheid van hun streek laten herontdekken, en hen inspireren om duurzame activiteiten te ontwikkelen in evenwicht met de natuur.

WWF-Roemenië en Rewilding Europe werken nauw samen met de lokale gemeenschappen, lokale ondernemers, bosbouwbedrijven, jachtverenigingen en touroperators om ervoor te zorgen dat het herintroductieprogramma zijn doelstellingen bereikt. Lokale gemeenschappen worden actief betrokken bij de herintroductie-activiteiten, en bij het behoud van hun natuurlijk erfgoed opdat ze met trots de terugkeer van de bizon in hun streek ondersteunen. Bovendien biedt de terugkeer van de soort nieuwe toeristische mogelijkheden die de lokale economie stimuleren.

DE INSPANNINGEN LONEN

Sinds 2014 worden er jaarlijks bizons uitgezet in Roemenië. Eind juni werden nog zeven stieren overgebracht van Duitsland naar het Țarcu-gebergte. De kudde, nu zo’n 100-tal dieren groot, is de grootste, wilde kudde van Roemenië.

In december 2020 heeft de ‘International Union for Conservation of Nature’ (IUCN) de Europese bizon veplaatst van de Rode Lijst met ‘kwetsbare’ soorten naar de lijst met soorten ‘bijna in gevaar’. Dankzij jarenlange inspanningen is de populatie van Europa’s grootste landzoogdier gestegen van zo’n 1 800 individuen in 2003 tot meer dan 6 200 in 2019. De grootste populaties leven in Polen, Wit-Rusland en Rusland. Bestaande populaties, zoals die in Roemenië, moeten verder worden uitgebreid om de genetische diversiteit, stabiliteit en levensvatbaarheid van de populaties op lange termijn te waarborgen.

DICHTER BIJ HUIS …

In 2007 brachten een aantal Nederlandse organisaties de bizon terug naar de Lage Landen. De eerste kudde leeft in de duinen van het Kraansvlak in Nationaal Park ZuidKennemerland. Sind het voorjaar van 2016 leven er ook kuddes in het Brabantse natuurgebied de Maashorst en op de Veluwe. Sinds 2020 is er tevens een kudde wisenten op De Slikken van de Heen in Zeeland. Een bezoekje waard!