26 minute read
In ’t kort
from WWF Magazine 101 NL
by WWF-Belgium
BIJ ONS GESPOT: DE GRUTTO
Op wandel in de polder, langs vijvers, drasland of natte weiden kun je misschien een elegante grutto (Limosa limosa) ontmoeten. Hier vind je de tips van dierenfotograaf Michel d’Oultremont om de vogels te observeren en te fotograferen voor ze in oktober ons land verlaten om de koudste maanden in het zuiden door te brengen:
Advertisement
WWF INSTALLEERT EEN “OTTERDUCT” IN WALLONIË
De Europese otter is in België ernstig bedreigd. Daarom zet WWF zich in om de overlevingskansen van deze soort in ons land groter te maken. Maar otters hebben een vreemde fobie: ze durven niet onder bruggen te zwemmen. Met gevaar voor eigen leven steken ze liever de brug over via de weg. Met de aanleg van een “otterduct”, een soort kunstmatige oever onder de brug, is het probleem opgelost: de otter kan nu veilig op het droge onder bruggen door lopen. In de vallei van de Semois is nu zo’n “otterduct” aangelegd, in een samenwerking tussen WWF en het Riviercontract Semois-Chiers. De doorsteek zal bovendien door een heleboel andere diersoorten worden gebruikt: wezels, marters, eekhoorns en vossen zijn ook welkom!
© CATHERINE RENARD / WWF-BELGIUM
DE NATUUR BESCHERMEN IS LEVENS REDDEN
De rampzalige gevolgen van de klimaatverandering hebben tussen 2010 en 2019 meer dan 410.000 mensenlevens gekost en alleen al in 2020 30 miljoen mensen op de vlucht gedreven. In die context kunnen “op de natuur gebaseerde oplossingen” ecosystemen identificeren die op een natuurlijke manier de klimaatuitdagingen helpen opvangen. We kunnen die ecosystemen dan beschermen, duurzaam beheren of herstellen. Volgens een nieuw rapport van WWF en het Rode Kruis kunnen we met deze oplossingen de intensiteit van de klimaatverandering met ten minste 26% verminderen. Het rapport beschrijft zes casestudies die de efficiëntie van deze oplossingen aantonen: door de natuur te herstellen en duurzaam te beheren, kunnen we mensenlevens redden. Download hier het rapport
WWF IN UW TESTAMENT
Hebt u al eens over uw nalatenschap nagedacht? Behalve uw naasten, kan u ook de natuur in uw testament opnemen. Zo biedt u bedreigde soorten en hun leefomgeving een toekomst. WWF-experten werken wereldwijd in meer dan 100 landen aan de bescherming van de meest waardevolle pareltjes van de natuur. Elk jaar dragen nalatenschappen ten voordele van WWF aanzienlijk bij aan de financiering van deze projecten. Zonder het engagement van onze erflaters zouden we onze missie niet kunnen waarmaken. Samen maken we het verschil. Door een deel of het geheel van uw bezittingen na te laten aan WWF, schenkt u de volgende
generaties een levende planeet.
ANTWOORDSTROOK:
Ik wil meer informatie over hoe ik WWF in mijn testament kan opnemen. Gelieve contact met mij op te nemen. Ik heb WWF al in mijn testament opgenomen. Ik zou graag meer informatie krijgen over de projecten van WWF U kunt vanaf nu uw testament ook gratis online opmaken. WWF werkt hiervoor samen met de juridische adviseurs en experten van Legacio. Meer info op: wwf.be/testamenten
Mevr. Dhr. Voornaam:.............................................. Naam: ........................................................................... Straat: .............................................................................................................................................. Nr:........................... Postcode: ..............................................Plaats: ................................................................................................................ E-mailadres:...................................................................................................................................................................... Telefoonnummer:..................................................................... Geboortedatum: ........................................................
Terug te sturen naar: Dominique Weyers • WWF-Belgium • Emile Jacqmainlaan 90 • 1000 Brussel Of neem contact op via telefoon: 02 340 09 37 of 0476 58 07 42 • E-mail: dominique.weyers@wwf.be.
WWF-Belgium, E. Jacqmainlaan 90, 1000 Brussel laat uw gegevens verwerken door Black Tiger Belgium, Researchdreef 65, 1070 Brussel volgens de Algemene Verordening Gegevensbescherming. We gebruiken uw gegevens enkel voor de op dit formulier vermelde activiteiten. U kan uw gegevens steeds inkijken, laten aanpassen of schrappen via WWF. Wil u meer weten over WWF en uw gegevens? Surf naar wwf.be/nl/privacy/. Wij kunnen u onze privacyverklaring ook per post bezorgen.
DOSSIER
Een veilig rijk voor de wilde tijger
De tijger, die met de leeuw strijdt om de titel “koning van de dieren”, wordt wereldwijd gezien als een fascinerende diersoort. Het charisma dat dit superroofdier uitstraalt, leidt er helaas toe dat het ook een van de meeste bedreigde is. De laatste tijgers leven in Azië, het snelst groeiende deel van de wereld. En de immense wouden die de tijger nodig heeft, worden beetje bij beetje verwoest of gefragmenteerd. WWF werkt al sinds jaren aan de instandhouding van de tijger en onze inspanningen werpen vruchten af. In Thailand, in Dawna-Tenasserim, krijgen de tijgers terug een kans en breiden hun populaties uit.
Een kostbare bondgenoot om onze wereld mee te delen
Tijgers bestaan al meer dan 2 miljoen jaar. Maar de impact van de menselijke ontwikkeling heeft hun aantallen sinds het begin van de vorige eeuw met 97% doen dalen. Toch kunnen we door de tijgers te beschermen een cruciale soort in stand houden, samen met een gezonde omgeving die ons allemaal ten goede komt.
Ooit kwamen ze voor in het grootste deel van Azië, maar vandaag blijft slechts 7% van hun oorspronkelijk verspreidingsgebied over. Deze fascinerende soort is slechts in 10 Aziatische landen meer aanwezig. Dat is het gevolg van het stropen, het gebrek aan prooien en de conflicten met de mens, die beetje bij beetje hun wouden doet krimpen. Vandaag leven en werken meer dan 57 miljoen mensen in gebieden waar nog tijgers in het wild voorkomen.
DE TIJGER BESCHERMEN IS DE UITGESTREKTE WOUDEN BESCHERMEN
Tijger hebben gigantische wouden nodig om goed te leven. Deze wouden zijn zo uitgestrekt dat ze een belangrijke rol spelen in de beheersing van de broeikasgassen en de bescherming tegen de impact van natuurrampen (regeling van overstromingen, preventie van droogte …). De miljoenen mensen die met de tijger samenleven, genieten mee van de vele voordelen die wouden te bieden hebben: schone lucht, hout voor verwarming, geneeskrachtige planten en zoet water. De habitats van de tijgers vallen immers samen met negen van de belangrijkste stroomgebieden van Azië, die meer dan 800 miljoen mensen water leveren. De bescherming en het herstel van de immense wouden die de tijgers nodig hebben om te overleven, hebben dus veel voordelen.
EEN PARAPLUSOORT
De tijger is een zogenaamde paraplusoort, wat betekent dat zijn bescherming ook het behoud van de habitat van veel andere soorten verzekert. Door het leefgebied van de tijger te beschermen, beschermen we dus ook de andere dieren die in hetzelfde gebied leven. Zo vinden we in het tijgerreservaat van Manas, in India, waar de tijgers toenemen, ook de enige leefbare populatie van het kleinste en zeldzaamste varken ter wereld: het dwergzwijn. Ook de baardtrap, een ernstige bedreigde vogelsoort, komt daar nog voor. Zonder de tijgers zouden deze en duizenden andere soorten minder goed beschermd zijn.
VOOR EEN GEZONDER ECOSYSTEEM
Tot slot is de tijger een superroofdier: hij staat aan de top van de voedselketen en speelt daarmee een essentiële ecologische rol. Hij houdt het aantal herbivoren en carnivoren in evenwicht, zodat het ecosysteem in evenwicht blijft. Door bijvoorbeeld de vermenigvuldiging van herbivoren in te perken, stelt hij het woud in staat om zich te herstellen en meer koolstof vast te houden, terwijl de struiken kunnen groeien en habitats voor de vogels vormen. Zonder de tijger gaat het evenwicht van heel het woud verloren…
TX2: EEN PARCOURS VOL VALSTRIKKEN
In 2010 waren er wereldwijd slechts 3.200 tijgers, een triest verschil tegenover een populatie van ongeveer 100.000 dieren een eeuw voordien. Dertien landen, gesteund door ngo’s zoals WWF, hebben toen een ambitieus project voor het behoud van de tijger gestart: “TX2”, in de hoop het aantal wilde tijgers tegen 2020 te verdubbelen. Die inspanningen worden beloond: er zijn nu meer beschermde zones en de tijgerpopulaties in India, Nepal, Buthan, China en Rusland nemen eindelijk weer toe. Maar het werk is lang niet af: men schat dat er nog altijd minder dan 4.000 tijgers in het wild zijn, terwijl hun aantal in grote delen van Zuidoost-Azië blijft afnemen. De bedreigingen voor de tijgers zijn immers niet verdwenen. Om het aantal tijgers te laten groeien, moet de strijd tegen de stropers worden opgedreven en moet men hun uitgestrekte habitats dringend beschermen, herstellen en uitbreiden. Dat vraagt meer investeringen door de regeringen, de ondernemingen en het maatschappelijk middenveld.
Wetenschappelijke naam: Panthera tigris Voedsel: Carnivoor – een groot hert kan volstaan als voedsel voor een hele week
Aantal: Ongeveer 3.900 Grootte en gewicht: 140 tot 280 cm, 100 tot 300 kg – de grootste katachtige! Status: Bedreigd Azië en Russisch Verre-Oosten
Vacht: De strepen van de tijger zijn zo uniek als de vingerafdrukken van de mens
Communicatie: De tijgers hebben een uitgebreid repertoire: ze knorren, brullen, zuchten, grommen, blazen, fluiten en hijgen. Men denkt dat elk geluid een andere betekenis heeft.
3900
wilde tijgers wereldwijd in 2010, vergeleken met 100.000 een eeuw geleden
Een schuiloord tussen Thailand en Myanmar
Het grensgebied van DawnaTenasserim is rijk aan biodiversiteit. Men vindt er een groot aantal wilde soorten, waarvan sommige dreigen uit te sterven. Hier leeft onder meer een van de grootste populaties tijgers van de planeet.
Het landschap van de bergketens aan de grens tussen Myanmar en Thailand is een van de indrukwekkendste van Zuidoost-Azië. DawnaTenasserim (zie bladzijde 12) is bijna zo groot als Cambodja en heeft glooiende bergen, diepe en donkere tropische wouden en bossen op kalkgrond die in de loop der millennia geërodeerd is in breuken en ravijnen, ideale micro-habitats voor de evolutie van unieke soorten.
EEN ONGELOOFLIJKE BIODIVERSITEIT
Dawna-Tenasserim herbergt één van de meest biodiverse habitats van deze planeet. Er leven veel bedreigde soorten zoals de Aziatische olifant, de nevelpanter, de Maleisische tapir en de Siamese krokodil. Sommige soorten komen nergens anders voor, zoals de muntacius van Tenasserim, de Gurneys pitta of de Thaise varkensneusvleermuis, het kleinste zoogdier op aarde, dat even zwaar is als een grote hommel! Het gebied herbergt in totaal meer dan 160 soorten zoogdieren en 560 soorten vogels. En aangezien het grootste deel van Dwana-Tenasserim nog niet verkend is, blijft men er nieuwe soorten ontdekken.
EEN CRUCIALE ZONE VOOR DE TIJGERS
Dawna-Tenasserim bestrijkt de grootste continue boszone van continentaal Zuidoost-Azië: 8 miljoen hectare waarvan 30.539 vierkante kilometer beschermde gebied is. Deze uitgestrekte wouden
ENKELE DIEREN UIT DAWNA-TENASSERIM
Aziatische olifant
© ANTON VORAUER / WWF
Gaur
© CHRISTY WILLIAMS / WWF-MYANMAR
Withandgibbon
© CHRISTY WILLIAMS / WWF-MYANMAR
Nevelpanter
© BRUCE W. BUNTING / WWF-US © HKUN LAT / WWF-AUS
omvatten de laatste gunstige habitats voor de tijgerpopulaties . In 2021 schatte WWF-Thailand dat er 145 tot 177 tijgers in vier bestudeerde wouden leefden – bijna 5% van de tijgers die in het wild leven! Toch worden de bossen van Dawna-Tenasserim bedreigd: de uitbreiding van de landbouw en de ontwikkeling van grote infrastructuren zoals wegen, pijpleidingen en dammen tasten de bossen beetje bij beetje aan. Ook het stropersgevaar is nooit ver weg, zowel voor de tijgers als voor tal van andere soorten.
Bij de rangers, de verdedigers van de levende wouden
Stroperij is een van de grootste gevaren voor de tijgers en hun prooien. Daarom hebben rangers nood aan innoverende tools om het terrein vrij te maken van vallen en om de dieren op te volgen.
De illegale handel in tijgers en delen van hun lichaam vormt een ernstige bedreiging voor het voortbestaan van de soort. Elke week worden gemiddeld twee kadavers van tijgers in beslag genomen, en dat is slechts een klein deel van het reële aantal dieren dat voor de illegale handel wordt gedood. Hun vacht, hun tanden en andere delen van hun lichaam worden in de traditionele geneeskunde gebruikt en zijn ook een statussymbool. De vraag is bijzonder groot in China en Vietnam. Samen met onze partner TRAFFIC werken we samen met de regeringen, de stakeholders die de wet moeten toepassen en de privésector om te verzekeren dat een effectieve reglementering wordt ingevoerd en de illegale netwerken daadwerkelijk worden gestopt. We werken ook aan de bewustwording om de vraag te doen afnemen.
Om de rangers te helpen in hun strijd tegen de stropers hebben negen beschermingsorganisaties, waaronder WWF, in 2011 hun krachten gebundeld om samen een innovatieve tool te ontwikkelen: SMART. Dit is een gratis multiplatform software, beschikbaar als open source. Het werd ontwikkeld en ondersteund door de negen partnerorganisaties. SMART toont een grafische samenvatting van alle gegevens die de rangers tijdens hun patrouilles op het terrein verzamelen. Het geeft ook een nauwkeurig beeld van de dreigingen in de beschermde zones, zodat de rangers strategisch te werk kunnen gaan en hun patrouilles efficiënt kunnen inzetten. Vanwege succesvolle resultaten is SMART een wereldwijde referentie voor de monitoring van stroperij.
SUCCES VAN WWF IN THAILAND
Zelfs tijdens de COVID-19-pandemie deden de rangers alles wat ze konden om hun patrouilles te voort te zetten. En het laatste rapport van WWF bevestigt dat geen enkele tijger of groot hoefdier ten prooi viel aan de stropers!
Wouden die de tijger waardig zijn
De resterende tijgers leven in steeds meer gefragmenteerde en geïsoleerde stukken woud, in landschappen die door de mens worden gedomineerd. Het is de hoogste tijd om die trend te keren.
De stukken wilde natuur die overblijven, zijn vaak te klein om leefbare populaties tijgers te onderhouden. En de druk op deze zones is immens, vooral door de ontwikkeling van waterkracht, de uitbreiding van wegen en spoorwegen, de exploitatie van het woud, de mijnbouw en de uitbreiding van de voedingsindustrie. Bij gebrek aan veilige corridors om zich van de ene beschermde zone naar de andere te verplaatsen, worden de tijgerpopulaties meer en meer van elkaar afgezonderd. Dat vermindert hun genetische diversiteit (en dus ook hun weerstand), belet de jongen om naar nieuwe territoria te trekken en maakt de dieren ook kwetsbaarder voor stropers of voor conflicten met de mensen om hen heen. Daarom is een van de belangrijkste doelstellingen van WWF in Thailand het (her) verbinden van de resterende wilde bossen, opdat ze uiteindelijk een territorium zouden vormen dat groot genoeg is om tijgerpopulaties te herbergen die op termijn weer heel de regio kunnen heroveren…
EEN BETER VERBONDEN GEBIED
Eén van de prioriteiten van WWF in Thailand is de verbetering van de ecologische corridor van Tenasserim (zie kaart onderaan). De enige doorgang tussen de uitgestrekte beschermde zones van het Western Forest Complex (in het noorden) en het Kaeng Krachan Forest Complex (in het zuiden) is een smalle corridor, een lappendeken van bossen, landbouwgrond en zones in eigendom van de regering. Om meer connectiviteit te creëren moeten we: ontbossing tegengaan, gemeenschappelijke wouden tot stand brengen, de agrobosbouw steunen en de boslandschappen herstellen. Het is vooral de bedoeling dat de jonge tijgers van het noorden naar het zuiden kunnen trekken. Zo kunnen andere soorten op hun beurt van dit uitgestrekte eengemaakte gebied profiteren!
Dawna-Tenasserim landschap, tussen Myanmar en Thailand
THAILAND
Focus tijger van WWF-Thailand: Western Forest Complex Kaeng Krachan Forest Complex
LEVENDE BOSSEN VOOR DE TIJGERS
De bossen van Dawna-Tenasserim zijn een van de belangrijkste habitats voor de tijgers van Zuidoost-Azië, maar als gevolg van stroperij zijn de prooien er schaars. Dat gebrek aan prooien heeft een invloed op de reproductie. Om haar welpen te voeden, moet een tijgerin gemiddeld 50% meer jagen. De Thaise regering heeft daarom in samenwerking met WWF maatregelen getroffen om te verzekeren dat de tijgers en hun prooien in ideale omstandigheden kunnen leven. We restaureerden weidegebieden, zetten jonge sambar-herten uit en plaatsten likstenen om de lokale fauna de mineralen te geven die ze nodig hadden. Deze ingrepen zijn al drie verschillende soorten prooien ten goede gekomen: het blaffend hert, het sambar-hert en de gaur. De grote herbivoren spelen trouwens een belangrijke rol: door de vegetatie af te grazen, de bodem te vertrappelen en over de grond te rollen, zijn hoefdieren belangrijke architecten van het landschap om zich heen. Door over de grond te rollen, vormen ze bijvoorbeeld bekkens met zoet water, zodat een habitat ontstaat die essentieel is voor de voeding van veel vogelsoorten.
© NARAYANAN IYER (NARESH) / WWF-INTERNATIONAL © HKUN LAT / WWF-MYANMAR
EEN WEG DIE REKENING HOUDT MET WILDE DIEREN
In 2019 werd de aanleg goedgekeurd van een tweebaansweg van 138 kilometer die de speciale economische zone van Dawei in Myamar met Thailand verbindt. Dit project bedreigt de ecologische connectiviteit van het landschap van Dawna-Tenasserim. Na jaren van beleidswerk werden de aanbevelingen van WWF opgenomen in het ontwerp van de weg. Het betreft met name 12 oversteekplaatsen voor de fauna, zoals een soort ecoduct. En de Thaise regering heeft beloofd dat de weg tussen Dawei en Htee Khee een voorbeeld van innovatieve initiatieven voor de toekomst zal zijn.. De huidige politieke situatie in Myanmar heeft het project gepauzeerd, maar wij blijven het dossier van nabij volgen.
SUCCES VAN WWF IN THAILAND!
In het Mae Wong National Park is dit voorjaar een tijgerin met twee welpjes gespot. Deze zeldzame beelden bewijzen ook dat de tijgerin een territorium met voldoende wilde prooien heeft gevonden om zich te vestigen en zich voort te planten.
© OLA JENNERSTEN / WWF-SWEDEN Bekijk de video:
OP HET TERREIN
De geliefde reuzen van de Donau redden
De steur bestaat al sinds het tijdperk van de dinosaurussen en kan tot 6 meter lang worden. Vandaag is dit een van de meest bedreigde diersoorten van de planeet. De oorzaken: overbevissing, de illegale handel in kaviaar en de verstoring van de hun habitat. Maar we kunnen de steur nog redden! En tegelijkertijd zijn rivieren weer tot leven brengen…
Ouderdom: Steuren zijn ongeveer 200 miljoen jaar geleden verschenen en hebben sindsdien weinig morfologische veranderingen ondergaan. Het zijn dus “levende fossielen”. Kritieke status: De UICN (International Union for Conservation of Nature) deelt de steur in bij de meest bedreigde diersoorten van de planeet. In de Donau zijn 2 van de 6 soorten al uitgestorven. Blijven over: de sterlet (Acipenser ruthenus), de diamantsteur (Acipenser gueldenstaedtii), de spitssnuitsteur (Acipenser stellatus) en de Belugasteur (Huso huso). Verspreiding: De 27 leden van de orde van de steurachtigen leven in de rivieren, meren en kustwateren van het noordelijk halfrond. In Europa vinden we ze nog in de Beneden-Donau: in Bulgarije, Roemenië, Servië en Oekraïne. Anatomie: De steur is herkenbaar aan zijn langwerpig lichaam met puntige uiteinden, een lange kop die eindigt in een smalle snuit, het ontbreken van schubben en zijn buitengewone proporties: hij kan tot 6 meter lang worden en verscheidene tonnen wegen – ook al zijn dergelijke exemplaren vandaag heel uitzonderlijk geworden. Het lichaam is bedekt met 5 rijen verharde beenplaten. De gemiddelde levensduur bedraagt 50 tot 60 jaar maar ze kunnen tot meer dan 100 jaar oud worden.
Migraties: Vroeger migreerden de diamantsteur, de spitssnuitsteur en de Belugasteur regelmatig stroomopwaarts de Donau, tot aan en voorbij Wenen. Deze trek wordt nu echter verhinderd door stuwdammen, de “IJzeren Poorten” (zie pagina 17). Vandaag is de trek van deze soorten beperkt tot de Beneden-Donau. Paaigewoonten: De steur heeft een late puberteit, hij paart niet voor de leeftijd van 15 tot 20 jaar en de meeste vrouwtjes produceren niet elk jaar eieren. De paaiplaatsen zijn meestal harde oppervlakken van klei, grind en rotsen, op plaatsen waar het water vrij snel stroomt. De schommelingen van het waterpeil als gevolg van de waterkrachtcentrales kunnen een schadelijke invloed hebben op de voortplanting van de vissen. Voeding: De steur woelt met zijn snuit de modder los en gebruikt zijn gevoelige baarddraden om weekdieren, visjes, krabben, slakken en wormen te vinden. Hij heeft geen tanden maar zuigt zijn prooi op: de grootste exemplaren kunnen een hele zalm opslokken.
Een laatste schuiloord in het hart van Europa
© ALEXANDER IVANOV / WWF
De Beneden-Donau is een van de laatste plaatsen in Europa waar de steur vanuit de Zwarte Zee over 800 km kan migreren om zich in de rivier voort te planten. Maar de activiteiten van de mens brengen deze laatste veilige haven meer en meer in gevaar…
De Donau, in een streek die “het groene hart van Europa” wordt genoemd omdat ze nog prachtige natuurzones omvat, stroomt over een lengte van 2.857 km van het Zwarte Woud naar de Zwarte Zee en doorkruist 10 landen. Het bekken van de Donau is rijk aan culturen en tradities en telt ook unieke habitats, zoals uitgestrekte wouden, overstromingsvlakten, riviereilanden, grind- en zandbanken, meren en grasland. Die uitgestrekte natuurzones herbergen een rijke en vaak bedreigde fauna. We vinden er bekende zoogdieren zoals de bever en de otter maar ook zeearenden, zwarte ooievaars en zelfs majestueuze kroeskoppelikanen.
EEN DOOR DE MENS BEDREIGD PARADIJS
In de voorbije 150 jaar heeft de mens het bekken van de Donau, zijn bijrivieren en natte gebieden kunstmatig gewijzigd. En hij blijft dat doen. De overstromingsvlakten van vroeger zijn nu akkerland, omboord door kunstmatige dijken. Meanders worden afgesneden, oevers worden gebetonneerd, men bouwt grote infrastructuur om de waterlopen bevaarbaar te maken, het zand van de bedding wordt gebaggerd en stuwdammen, voor de productie van elektriciteit uit waterkracht, blokkeren de vrije stroming van het water en het leven dat het bevat. Al die menselijke ingrepen hebben een negatieve impact op de aquatische en semi-aquatische soorten, hun migratie, voortplanting en voedsel. Daarom is het behoud van de resterende natuurzones en het herstel van de natuurlijke functies van het ecosysteem van de Donau een prioriteit voor WWF. Een eerste bemoedigend teken: in september 2021 heeft UNESCO de grenszone Mur-Drave-Donau uitgeroepen tot een “biosfeerreservaat”, zodat nu bijna een miljoen hectare beschermd is.
Laurice Ereifej, Verantwoordelijke voor de zoetwater-projecten, WWF-CEE
© WWF BULGARIA
De laatste steuren van de Donau redden
Om deze buitengewone vissen een duurzame toekomst te geven, strijdt WWF al vele jaren tegen de bedreigingen voor de soort.
900 000
WWF heeft een project om in de komende jaren 3 steursoorten uit te zetten in de Beneden-Donau
SMOKKEL, STROPEN EN TOEVALLIGE VANGSTEN
Hoewel de wilde steuren officieel beschermd zijn in alle staten waar ze voorkomen, tussen de Zwarte Zee en de Beneden-Donau, blijft de illegale vangst duren. Toen WWF in 2021 een studie uitvoerde, was 19% van de geanalyseerde monsters kaviaar uit Bulgarije, Servië, Roemenië en Oekraïne afkomstig van wilde steuren. Ondanks de invoering van de CITES-reglementering (Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora) en de snelle groei van de gekweekte productie, blijven de illegale vangst van steuren en de smokkel in wilde kaviaar een ernstige bedreiging. Kaviaar is compact, gemakkelijk te verbergen en buitengewoon kostbaar, wat de illegale handel in de hand werkt. En de consumenten blijven wilde kaviaar eisen, omdat ze die als “beter” dan kaviaar uit de kweek beschouwen. “Als we het stropen en de illegale handel niet uitroeien, zal de steur verdwijnen,” zegt Beate Striebel, die het beschermingsprogramma voor de steur van WWF coördineert. De rapporten van WWF pleiten voor een betere toepassing van de bestaande reglementen en voor maatregelen die de traceerbaarheid van kaviaar en de controles verbeteren. Naast het gericht stropen, gebeurt het ook vaak dat steuren die toevallig worden gevangen – in netten voor andere soorten, zoals meivissen of karpers – niet worden vrijgelaten of gemeld, hoewel dat wettelijk verplicht is. Dat is een van de redenen waarom WWF de vissers actief bij de bescherming van de steur betrekt.
JONGE STEUREN UITZETTEN
Zelfs nu de illegale visvangst afneemt, blijven in de Donau veel te weinig steuren over om het duurzame herstel van de populaties te verzekeren. Om te vermijden dat de soort uitsterft, zal WWF in de volgende jaren 900.000 jonge vissen van de drie soorten migrerende steuren in de Beneden-Donau uitzetten. Ze worden in gevangenschap gekweekt, met de bedoeling hun genetisch erfgoed veilig te stellen en genetisch gezonde, diverse vissen vrij te laten die in de natuur kunnen overleven. WWF zal de vissersgemeenschappen betrekken bij het uitzetten van de jonge vissen en bij het toezicht op de jonge steuren en hun habitats.
EEN VRIJE, WILDE DONAU
Tot slot is het belangrijk, om de nog altijd hoge ecologische waarde van deze regio in stand te houden, dat infrastructuurprojecten zoals niet-duurzame waterkracht, de ontwikkeling van infrastructuur voor de scheepvaart of de winning van rivierzand worden gestopt, of dat ten minste hun negatieve gevolgen worden beperkt. Al die ingrepen van de mens wijzigen of schaden het waterdebiet, de structuur zelf van de stroom (diepte, breedte…) en de sedimenten waarvan veel soorten afhankelijk zijn. De continuïteit van de stroom is essentieel voor de migratie van veel aquatische soorten – waaronder de steur – en ook voor het natuurlijke vervoer van sediment. Daarom werken de projecten van WWF aan het behoud van deze continuïteit. Zo moedigen we in Hongarije “groene” beschermingsmaatregelen tegen overstromingen aan, zoals natuurlijke overstromingsgebieden en het behoud van
IJZEREN POORTEN
Net onder de natuurlijke kloof van de IJzeren Poorten (Djerdap), tussen Roemenië en Servië, vormen de gelijknamige stuwdammen – IJzeren Poort I en IJzeren Poort II – de grootste waterkrachtcentrales op de Donau. Ze werden in 1972 en 1985 gebouwd en beletten de trekkende steuren om hoger te gaan dan de laagste delen van de rivier. Bovendien houden ze elk jaar ongeveer 20 miljoen ton sediment tegen. In sommige streken is waterpeil tot 4 meter gedaald, met grote gevolgen voor de ecologie van de vochtige gebieden. WWF zal de allereerste studie van de ecologische impact van de dammen uitvoeren en hoopt oplossingen te vinden om hun impact op de steur en zijn habitat op termijn te verminderen.
mozaïk binnen de habitats (vochtige gebieden, vrij water, bossen, grasland). Dit type projecten voorkomt de bouw van dijken die de oevers van de rivier betonneren. In Bulgarije voeren we campagne om een einde te maken aan het commerciële baggeren van rivierzand voor de bouw, met voorrang in de buurt van sites met hoge biologische waarde zoals Natura 2000-zones; dat zal een directe impact hebben op de verbetering van de habitats van de steur, de rijkdom van de bodem aan sedimenten en het behoud van de bodemstructuur. Wij werken ook aan de bescherming van de nog vrije stroom van de ongerepte riviertjes van de Oekraïense Karpaten. We willen al die bedreigingen beperken om 1,8 miljoen hectare zoetwaterecosystemen langs de Donau en zijn belangrijkste bijrivieren te beschermen. Het is tijd dat de steur zijn koninkrijk herovert…
© HANNES GREBER / WWF AUSTRIA
19% van 145 geanalyseerde stalen was afkomstig van wilde steur, volgens een WWF-studie uit 2021
FOCUS
Een overwinning op de fossiele energie in de Middellandse Zee
De oliemaatschappij Total heeft officieel bekendgemaakt dat ze zich terugtrekt uit haar twee grootste en belangrijkste olievelden in de zee van Kreta. Een belangrijke overwinning – maar onze strijd gaat verder.
In de afgelopen jaren zijn rond de Middellandse Zee de gas- en olieactiviteiten, met name de exploratie, het boren, het vervoer en de opslag, toegenomen. De offshore concessies bestrijken nu 72% van de Griekse wateren. Tot op heden waren zes ondernemingen betrokken bij de concessies voor exploratie en boren: vier multinationals (Total, Repsol, ExxonMobil en Edison) en twee Griekse bedrijven (Energean en Hellenic Petroleum). Sommige van deze ondernemingen hebben een zwaar verleden van olielekken, pollutie en financiële schandalen – zoals beschuldigingen van belastingontduiking. We denken dan vooral aan de olieramp van de Erika in Frankrijk, die door Total werd veroorzaakt, of de olieramp van de Exxon Valdez in Alaska door toedoen van ExxonMobil…
TOTAL DRUIPT AF
De oliemaatschappij Total heeft onlangs bekendgemaakt dat ze afstand doet van de twee grootste en meest “veelbelovende” Griekse olieconcessies, allebei in de zee van Kreta. Deze concessies hadden de belangstelling gewekt van twee oliereuzen: Total et ExxonMobil. Met deze verklaring trekt Total zich voorgoed terug uit de fossiele brandstoffen van het land. De onderneming heeft echter aangekondigd dat ze “zich zal blijven inzetten voor de ontwikkeling van hernieuwbare energie in Griekenland”.
Dit goede nieuws volgt op vier jaar intensieve campagnes van WWF om een einde te maken aan de nieuwe plannen voor de exploratie en winning van fossiele energie in Griekenland. Zo worden belangrijke natuurgebieden en diersoorten beschermd en kunnen de eerste stappen naar een wereld zonder fossiele energie worden gezet. De campagnes hebben verschillende vormen aangenomen: mobilisatie van de plaatselijke gemeenschappen, bewustmaking van het publiek, beleidswerk bij de politici en juridische acties. Deze laatste stap is nog lopend. De impact van ons werk tegen olie en gas is een enorme overwinning. WWF-België en onze sympathisanten hebben deze mobilisatie volop gesteund en bijgedragen aan deze overwinning. Bedankt aan iedereen!
© ZACHARY THEODORE / UNSPLASH
© EVANGELOS MPIKAKI / UNSPLASH
DE STRIJD TEGEN DE OLIEWINNING IN GRIEKENLAND IS NOG NIET GEWONNEN
WWF heeft beroep ingediend tegen de exploitatievergunningen voor de twee concessies in kwestie. Dit beroep voor de Raad van State is nog in behandeling – de hoorzitting zou in oktober plaatsvinden. Wij hopen dat het gerecht de exploitatievergunningen van de twee concessies definitief schrapt. Want hoewel Total zich vrijwillig heeft teruggetrokken, zouden andere maatschappijen, zoals ExxonMobil, de concessies in de toekomst kunnen exploiteren. Daarom is het vonnis van de Raad van State essentieel.
EEN KANS VOOR GRIEKENLAND OM HERNIEUWBARE ENERGIE EEN DUW IN DE RUG TE GEVEN
Van de 12 blokken die aanvankelijk aan de oliemaatschappijen werden toegekend (acht op zee en vier op het vasteland) en die 75.000 km² beslaan, zijn er reeds vier door de overheid geschrapt, terwijl drie maatschappijen zich vrijwillig hebben teruggetrokken. In deze context moet de energiecrisis van het afgelopen jaar een kans zijn om nog meer te ijveren voor het einde van de fossiele brandstoffen en de promotie van hernieuwbare energie. Jammer genoeg gebruikt de Griekse regering de Russische invasie van Oekraïne als argument om de “nationale” productie van fossiel gas verder op te drijven. Wij zullen dus in de aanloop naar het vonnis van de Raad van State nog intensiever campagne voeren.
Hoewel ze minder dan 1% van de oceaanoppervlakte van de wereld bestrijkt, herbergt de Middellandse Zee 10% van alle mariene soorten. Eén soort op vier is er endemisch. Resultaat: men beschouwt de Middellandse Zee als een van de 25 belangrijkste concentratiezones voor de biodiversiteit van de planeet. Toch is slechts 1,27% van de zee effectief beschermd. En de olie- en gasprojecten blijven de unieke ecologische rijkdom van Griekenland bedreigen. De offshore concessies liggen in de Helleense trog, een diepe zone die van het noorden van Korfoe tot het zuiden van Kreta loopt. Dit is een van de belangrijkste mediterrane habitats van de dolfijn van Cuvier en de potvis. Andere bedreigde diersoorten zijn onder meer de monniksrob, de blauwe dolfijn en de onechte karetschildpad. De Strofades-eilanden in de Ionische zee zijn dan weer een unieke halteplaats voor trekvogels en herbergen een aantal inheemse soorten. Twee Ramsar-gebieden (belangrijke waterrijke natuurgebieden), worden eveneens bedreigd door de projecten voor de exploratie en winning van koolwaterstoffen.
