Pierwotne(prymitywne) mechanizmy obronne r.5 Williams To, co nazywamy mechanizmami obronnymi u dojrzalej osoby dorosłej, zaczyna się dużo wcześniej jako bardziej globalne, nieuniknione, zdrowe i adaptacyjne sposoby doświadczania świata. i wtedy….. bronią „ja” przed zagrożeniem Cele: 1.uniknąć silnego, zagrażającego uczucia zwykle lęku, wszechogarniającego żalu lub innych emocji, bądź też zapanować nad nimi; 2. podtrzymać samoocenę Jak działają? …….w sposób globalny, niezróżnicowany spajają wymiar poznawczy, afektywny i behawioralny Pierwotne mechanizmy obronne: • wycofanie, • zaprzeczanie, • omnipotentna kontrola • prymitywna idealizacja i dewaulacja • identyfikacja projekcyjna i introjekcyjna • rozszczepienie ego • dysocjacja Warunki aby uznać mechanizm obronny za pierwotny • brak osiągnięcia zasady rzeczywistości( związane z przedwerbalną fazą rozwoju) • niezrozumienie odrębności i stałości tego co znajduje się poza ja. I.PRYMITYWNE WYCOFANIE • •
• • • •
U niemowlęcia reakcja na dyskomfort lub zbyt dużą stymulacje –zasypianie Dorośli tendencja do unikania kontaktów z innymi -wyobraźnia ,fantazjowanie Schizoidalna – osoba, która w reakcji na lęk zazwyczaj się wycofuje i nie korzysta z innych sposobów reagowania
Wady wycofanie z sytuacji społecznych i interpersonalnych. Nie uczestniczy w rozwiązywaniu problemów interpersonalnych Zalety Psychologiczna ucieczka od rzeczywistości nie powoduje, nie wymaga zniekształcenia Jednostki twórcze ( na tym zdrowym krańcu skali schizoidalnej)
II.ZAPRZECZENIE
jej
• •
Pozwala ono na radzenie sobie z nieprzyjemnymi doświadczeniami. Człowiek, który posługuje się zaprzeczeniem, nie przyjmuje do wiadomości istnienia tych doświadczeń.
•
„dopóki nie uznam ,że to się dzieje to nie będzie się działo naprawdę”
•
efekt działania zaprzeczania- radosne podniecenie i zachwyt szczególnie wtedy gdy inni uważają taką sytuacje za negatywnie nacechowaną.
Zaprzeczanie występuje u dorosłych w formie niezmodyfikowanej i zwykle stanowi problem; Cechy osób, które skutecznie maskują i odsuwają od siebie bolesne uczucia na długi czas to- bystrość ,energia, cięty dowcip, zaraźliwy doskonały humor;
III.OMNIPOTENTNA KONTROLA Noworodek odczuwa swoją osobę i świat jako jedność(zjawisko w koncepcji pierwotnego egocentryzmu Piaget- faza poznawcza, w którym dominuje pierwotny proces myślowy, źródło wszystkich zdarzeń jest rozumiane przez malucha jako wewnętrzne), przedwerbalne odczuwanie ponieważ świadomość źródła kontroli w innych ludziach ,poza Ja jeszcze się nie rozwinęła; •
•
•
Niemowlak ->pierwotna omnipotencja-fantazje o kontroli świata są u niego rzeczą normalną; Starsze dziecko ->omnipotencja wtórna, nabyta- jeden lub więcej opiekunów ma to poczucie sprawstwa, że może wpływać na świat; Dojrzewające dziecko -> już wie, że nie ma ludzi o nieograniczonych możliwościach, że ludzi są wszechmocni;
Aby dorosły mógł przyjąć to ograniczenie sprawstwa, mocy musi w dzieciństwie doświadczyć właśnie omnipotencji pierwotnej(swojej) i wtórnej (ludzi, od których jest zależny)!! Przymus sprawowania (posiadania)kontroli to poszukiwanie potwierdzenia swojej omnipotencji kwestie praktyczne i etyczne idą na drugi plan -jednostka psychopatycznanp. świadoma manipulacja jako narzędzie pozwalające uniknąć lęku i podtrzymać samoocenę Panowanie nad innymi to główny cel i przyjemność ludzi o osobowości zdominowanej przez mechanizm omnipotentnej kontroli. IV.PRYMITYWNA IDEALIZACJA ( I DEWAULACJA) • •
Mechanizmy te idą z sobą w parze. Zwykle po okresie idealizowania kogoś pojawia się jego dewaluowanie
DZIECKO…. …..wierzy ,że matka lub ojciec mogą dokonywać rzeczy nadludzkich
…..przypisuje szczególną moc i wartość ludziom, do których emocjonalnie zależy my dorośli też mamy taką potrzebę idealizacja jest jednym ze składników dojrzałej miłości • • •
Dewaluacja i tendencja do odbrązowienia tych do których byliśmy przyzwyczajeni to ważny element procesu separacji- indywiduacji. Prymitywna dewaluacja to nieodłączna negatywna strona potrzeby idealizacji im większe iluzje tym bardziej bolesna i większa ich dewaulacja
….u niektórych dorosłych potrzeba idealizacji pozostaje w formie niezmienionej od dzieciństwa, idealizując kogoś zyskują poczucie bezpieczeństwa i mają nadzieję na uwolnienie się od wstydu…… …. bo przecież zjednoczenie z wyidealizowanym obiektem jest naturalnym lekarstwem na swoje własne niedoskonałości. ….w życiu codziennym procesom idealizacji i dewaluacji odpowiada duża dawka nienawiści i złości kierowanej do tych którzy nie spełnili naszych oczekiwań. ….na ogół im jednostka czuje się zależna tym bardziej idealizuje Osoba narcystyczna• ustawia różne aspekty życia wedle ich wartości gdy tło stanowi słabsza alternatywa • dąży do perfekcji przez łączenie się z wyidealizowanym obiektami oraz przez pracę nad doskonaleniem siebie • przekonanie o tym ,że aby kochać własne ja należy ciągle dążyć do jego udoskonalenia a nie zwyczajnie je zaakceptować • modyfikacja mechanizmu prymitywnej idealizacji ma znaczenie w pracy z pacjentami narcystycznymi ze względu na poziom nieszczęścia w ich życiu oraz w życiu osób ich bliskich, które starają się ich kochać.
V.PROJEKCJA,INTROJEKCJA,IDENTYFIKACJA PROJEKCYJNA …w obu brak jest psychologicznej granicy między Ja a światem!!!!! PROJEKCJA jest procesem, w ramach którego to, co pochodzi z wnętrza osoby, jest pojmowane jako pochodzące z zewnątrz Ta dobra….. • •
W swej dojrzałej i dobroczynnej formie stanowi podstawę empatii( zdolność do projektowania własnych doświadczeń by móc zrozumieć subiektywny świat innego człowieka) A zakochani czytają w swoich myślach
Ta zła….. • •
Kiedy jednostka korzysta z projekcji jako głównej metody pojmowania świata i radzenia sobie z życiem to jest paranoidalna. Przykłady postaw najczęściej ignorowanych we własnym Ja a przypisywanych innym.
•
…. a przecież ludzie nie lubią gdy są opacznie odbierani( zniekształcony obiekt, przypisane negatywne elementy)
INTROJEKCJA jest procesem odwrotnym. To, co pochodzi z zewnątrz osoby, jest postrzegane błędnie jako pochodzące z wewnątrz. Przypomnienie: zanim u dziecka rozwinie się zdolność różnicowania doświadczeń pochodzących z wewnątrz i spoza Ja, ma poczucie iż Ja jest równoznaczne ze światem( kolka u dziecka –nie poczucie ,że Coś mnie boli tylko po prostu ból) Ta dobra…. • •
Jest rodzajem prymitywnej identyfikacji( przejęcie postaw ,uczuć , zachowań) z ważnymi innymi( tak robią małe dzieci-chce być jak mama… no dobrze niech będzie … lub tata ) A później maluch wybiera(podejmuje dobrowolna decyzje) że chce być bardziej jak np. mama
Ta zła… • •
Destrukcyjna forma introjekcji patologicznej to proces identyfikacji z agresorem Ludzie, którzy doznają przemocy próbują zapanować nad swoim przerażeniem i bólem przejmując cechy sprawcy przemocy
•
Mechanizm obronny – „nie jestem bezbronną ofiarą jestem potężnym sprawcą”
•
I takie osoby maja predyspozycje do sadyzmu, wybuchowości, impulsywności.
•
Zrozumienie przez pacjenta tego mechanizmu obronnego jest najważniejszym elementem jego psychoterapii.
Ale może być również tak (ale też źle)….poprzez żałobę i związek z depresją… •
•
Z miłości i przywiązania dokonujemy introjekcji tej osoby( staje się częścią naszej tożsamości) a gdy ją tracimy ( odrzucenie, separacja, śmierć) czujemy pustkę nie tylko w otoczeniu ale tez w nas samych. Patologiczny charakter jest wtedy gdy próbujemy na wszelki sposób przywrócić obecność naszego utraconego obiektu zamiast z niego zrezygnować. Zastanawiamy się co zrobiliśmy źle , bo może to zrozumienie pomoże nam odzyskać stracona osobę –dziecinna omnipotencja. Kiedy unikamy żałoby pojawia się nieświadoma krytyka. Jeżeli ktoś używa tego mechanizmu (introjekcji)w celu redukowania lęku i utrzymywania ciągłości Ja, podtrzymując psychologiczne więzi z obiektami z wcześniejszego okresu życia, które nie dostarczają już gratyfikacji to jest osobą depresyjną
IDENTYFIKACJA PROJEKCYJNA •
Połączenie projekcji oraz introjekcji w jednym mechanizmie tworzy identyfikację projekcyjną.
•
Pacjent spostrzega terapeutę w sposób zniekształcony, zdeterminowany przez jego wcześniejsze relacje z obiektem i wywiera na niego presje by doświadczał siebie w sposób spójny z nieświadomymi fantazjami pacjenta.(pacjent projektuje wewnętrzne obiekty i skłania osobę na którą są projektowane, żeby zachowywała się tak jak te osoby)
•
Mechanizm ten może zachwiać terapeutę co do własnego stanu zdrowia psychicznego
VI.ROZCZEPIENIE EGO Dziecko • • •
….wywodzi się z okresu zanim niemowlę zrozumie ,że opiekunowie maja te dobre i te złe strony, że kojarzą się z tymi dobrymi i tymi złymi doświadczeniami; ….później u dziecka jest potrzeba organizacji spostrzeżeń poprzez przypisanie im znaczeń pozytywnych bądź negatywnych. ….ale dopóki nie ukształtuje się rozumienie stałości obiektu nie można mówić o ambiwalencji(współistnienie przeciwstawnych uczuć wobec jednego stałego obiektu)
Dorosły • • • • •
Mechanizm upraszczania i rozumienia skomplikowanych i zagrażających doświadczeń; Mechanizm redukujący lęk i służący podtrzymywaniu samooceny; Zniekształca rzeczywistość(niebezpieczeństwo) osobowość autorytarna –konsekwencje posługiwania się rozczepieniem w celu zrozumienia świata i własnego w nim miejsca; kliniczny problem –pacjent wyraża jedną pozbawioną ambiwalencji postawę, a jej przeciwieństwo traktuje jako coś odrębnego; ( raz widzimy osobę jako kogoś niezmiernie dobrego a za jakiś czas jako bardzo złego i nie zastanawiamy się skąd się wzięła ta nagła przemiana – niespójność atrybucji)-cecha osobowości typu bordeline
VII.DYSOCJACJA • • • •
Normalna reakcja na traumatyczne przeżycia Jest wtedy gdy przeżywając traumatyczne zdarzenie nie jesteśmy w stanie poradzić sobie z nim gdy pojawia się ból lub strach nie do zniesienia Doświadczenie „wyjścia poza własne ciało”(wojna, katastrofa zagrażająca życiu, operacja medyczna) Osoby które były ofiarami przemocy i przerażających przeżyć mogą nauczyć się dysocjacji jako zwyczajowej reakcji na stres- charakterologiczne zaburzenie dysocjacyjne-osobowość wieloraka
Korzyści • •
Blokuje odczuwanie bólu Blokuje odczuwanie przerażenia i przekonania o nieuchronnej śmierci
•
Bowiem …lepiej znaleźć się poza poczuciem nieuniknionej zagłady niż być w nim zanurzonym
Wady • •
Tendencja do automatycznego działania w warunkach w których przetrwanie jednostki nie jest rzeczywiście zagrożone i kiedy inne metody przystosowania się do rzeczywistości byłyby dla niej mniej kosztowne; Osoba ulegająca dysocjacji płaci za to wysoką cenę w kontaktach interpersonalnych;