AΡΗ 201_Syllabus 2014

ΑΡΗ 201 Αρχιτεκτονική Σύνθεση IV – EAΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2014

“For our house is our corner of the world… it is our first universe, a real cosmos in every sense of the word.”

Gaston Bachelard, The Poe cs of Space

AtHome201.Net ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ,Πολυτεχνική Σχολή, Τμήμα Αρχιτεκτονικής

Διδάσκοντες:

Website: Ώρες Γραφείου : Τηλεφωνο Επικοινωνίας: Fax :

Νατάσα Χρίστου, Ειδικός Επιστήμονας e-mail: n.christou@live.co.uk, Σπύρος Θ. Σπύρου, Ειδικός Επιστήμονας e-mail: spyros@notonlyarchitecture.com Διαλέξεις Δευτέρα και Πέμπτη 10:00-16:00 h p://athome201.net/ Τρίτη 12:30-13:30 22892965 22660834

ΤΙΤΛΟΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Αρχιτεκτονική Σύνθεση IV – EAΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2014

1. Εισαγωγή Θεματολογίας: Συμβίωσης – Συλλογικοί Μικρόκοσμοι – Symbiosis - Collec ve microcosms

3

2. Στοχοι Μαθήματος 2.1. Κατοίκιση-χώρος-χρήστης 2.2. Σχέση πρότασης με υφιστάμενο περιβάλλον 2.3. Κατανόηση της σχέσης μορφής-κατασκευής 2.4. Ανάπτυξη συνθετικών αρχών στο σχεδιασμό και κατανόηση σχέσης 2.5. Εξάσκηση και επιλογή τεχνικών αναπαράστασης

4

3. Δομή εργαστηρίου: 3.1. Γενική Δομή 3.2. Αξιολόγηση 3.3. Φάση α’:

5 5 5 6

3.3.1. Κριτική Ανάλυση Σχεδιαστικών Αναφορών 3.3.2. Εισαγωγή- Ανάλυση προφίλ χρήστη

3.4. Φάση β’ : 3.4.1. Σύνθεση ανάπτυξη συλλογικών μικρόκοσμων 3.4.2. Περιοχή μελέτης: Άγιος Δομέτιος- Άγιος Αντρέας 3.5. Φάση γ’ : Διαμόρφωση και ολοκλήρωση τελικής πρότασης.

3.6. Εργαστήρια - τεχνικές αναπαράστασεις 3.7. Το Blog: βοηθητικό εγχειρίδιο 3.8. Εβδομαδιαίο Πρόγραμμα Μαθήματος

7

5. Βοηθήματα/Αναφορές 5.1. Ελληνική Βιβλιογραφία 5.2. Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία 5.3. Κινηματογραφικές ταινίες 5.4. Χορογραφίες

13

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ, ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ, ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ

8 9 10 11 12

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ Συμβίωσης – Συλλογικοί Μικρόκοσμοι Symbiosis - Collec ve Μicrocosms Στη Βιολογία με τον όρο συμβίωση που αποτελεί και διεθνή όρο (symbiosis) ή κατ΄ άλλους βιολογική αμοιβαιότητα (mutualism), χαρακτηρίζεται η σχέση που μπορεί ν΄ αναπτυχθεί μεταξύ ανόμοιων οργανισμών από την οποία ωφελούνται και οι δύο εταίροι που στη προκειμένη περίπτωση έκαστος ονομάζεται “συμβιωτικός οργανισμός” (symbiot).’ h p://el.wikipedia.org - πηγή: Λεξικό όρων Βιολογίας, “Collins”. W.G. Hale - J.P. Margham Ο συνεχώς μεταβαλλόμενος ρυθμός ζωής της σύγχρονης κοινωνίας δημιουργεί το ερώτημα κατά πόσο η ανθεκτικότητα του ‘παραδοσιακού’ τρόπου κατοίκησης είναι επαρκές στις προκλήσεις των καιρών. Η καθημερινότητα μας χαρακτηρίζεται πλέον από την κοινωνική αποξένωση, την μετακίνηση και τον εκτοπισμό από τον τόπο καταγωγής μας. Η προσαρμογή σε νέες συνθήκες ζωής αποτελεί καθημερινή πρακτική και μια συνεχόμενη αμφίδρομη διαδικασία εναρμονισμού και αποδοχής. Μεταφέρουμε μαζί μας, ήθη και έθιμα, μνήμες και μύθους βιωματικών εμπειριών τόσο χωρικών όσο και κοινωνικών. Ο «μικρόκοσμός» μας, υλικός και άυλος, είναι αναπόσπαστο μέρος του είναι μας. Σαν φιλοξενούμενοι ή μέτοικοι, εφήμεροι ή μόνιμοι, η αποκατάσταση, η ασφάλεια και η σταθερότητα αποτελούν τα κύρια ζητούμενα. Ταυτόχρονα η τριβή με τις υφιστάμενες χωρικές και κοινωνικές συνθήκες διαμορφώνουν τόσο τον προσωπικό μας «μικρόκοσμός» όσο και τον ευρύτερο τόπο.

διερευνήσουμε τη σύγχρονη έννοια της κατοίκισης, εστιάζοντας τόσο στην κλίμακα των μικρών πραγμάτων που αφορούν στο ανθρώπινο σώμα και στο καθημερινό τελετουργικό του ‘κατοικείν’, όσο και στη μεγαλύτερη κλίμακα συλλογικών μορφών κατοίκισης. Η έμφαση είναι στη διερεύνηση των σύγχρονων ρυθμών ζωής των αστικών χώρων μέσα από τους προσωπικούς χώρου, «μικρόκοσμους» των διαφόρων χρηστών, έτσι ώστε η κατοίκιση να μπορεί να προσαρμοστεί στις αλλαγές χωρίς να χάνει την ταυτότητά της, να αποκτήσει δηλαδή την ικανότητα να προσαρμόζεται σε νέα χρονοδιαγράμματα χρήσεων, στους διαφορετικούς ρυθμούς ζωής, να μπορεί να προσαρμόζεται σ’ αυτό που ήδη υπάρχει, επιτρέποντας παράλληλα οράματα που λαμβάνουν υπόψη τόσο τη μονιμότητα όσο και την αλλαγή. Να πραγματεύεται με λίγα λόγια, όχι μόνο στην «κατοίκιση» του χώρου αλλά και στην «κατοίκιση» του χρόνου.

Symbiosis: ‘…Is the mechanism by which two organisms mutually come together to enrich their development or simply their permanence. There are harmonious (pure) ones and hybrid (impure) ones...’

The metropolis dic onary of advances architecture Σε ένα τέτοιο «hybrid» σενάριο, έντονης ανάμιξης προσωρινού και μόνιμου, χώρου εργασίας και κατοίκησης, ποιες οι ποιότητες και ιδιότητες του μικρόκοσμου που παραμένουν ανθεκτικές και ποιες αυτές που μεταλλάσσονται ώστε να συμβιώσει με άλλους ανόμοιους μικρόκοσμους; Το Θέμα του προγράμματός μας εστιάζει λοιπόν στην έννοια της συμβίωσης, της προσαρμοστικότητας ως συνθήκες ανθρώπινης εμπειρίας. Καλούμαστε να

μικρόκοσμος 2 ο Ο20α : 1. το σύνολο των αντικειμένων που διακρίνονται μόνο με μικροσκόπιο• (πρβ.μακρόκοσμος): H εκπληκτική ομορφιά του μικρόκοσμου. || (φυσ.) το άτομο 2I και τα υποατομικά σωματίδια. 2.(φιλοσ.) ο άνθρωπος ως μικρογραφία του σύμπαντος. 3. για μικρό ανθρώπινο σύνολο που όμως έχει όλα τα χαρακτηριστικά ενός μεγάλου. [λόγ. < μσν. μικρόκοσμος (στη σημ. 2) < μικρο-1 + κόσμος (3: σημδ. γαλλ. microcosme < μσνλατ. microcosmus < μσν. μικρόκοσμος)] [Λεξικό Τριανταφυλλίδη]

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ, ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ, ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ

2. ΣΤΟΧΟΙ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Ο σχεδιασμός του αρχιτεκτονικού έργου επηρεάζεται κυρίως από δύο παράγοντες: • Το πρόγραμμα/σενάριο - το οποίο καλείται η κάθε ομάδα ν’ αναπτύξει, • Τον τόπο – άμεσο και ευρύτερο φυσικό και δομημένο περιβάλλον Από τους εν λόγω παράγοντες προκύπτουν οι στόχοι του εργαστηρίου: 2.1. ΚΑΤΟΙΚΙΣΗ ΧΩΡΟΣ ΧΡΗΣΤΗΣ: συνειδητοποίηση της αλληλένδετης σχέσης τρόπου ζωής/χωρικής διαμόρφωσης • Οργάνωση κατοίκισης σε σχέση με τον τρόπο ζωής και ιδιαίτερες ανάγκες των ενοίκων (εμβάθυνση στη σχέση των αρχών της σύνθεσης με τις ιδιαιτερότητες του χρήστη) • Σχέση χώρου/δραστηριοτήτων (ιδιωτικότητα, προσωπικός χώρος, κοινή συμβίωση, οικειοποίηση, εργασία στο χώρο κατοίκισης κλπ) •Διερεύνηση ορίων (φυσικών και μη, εσωτερικών/ εξωτερικών) 2.2. ΣΧΕΣΗ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΜΕ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ • Ένταξη στο άμεσο και ευρύτερο δομημένο περιβάλλον και αστικό ιστό – εναλλαγή κλιμάκων (ιστορικά στρώματα/ χρήσεις-δραστηριότητες/ προσπελασιμότητα/κίνηση/ ορατότητα/σχέση δημόσιου και ιδιωτικού/οργάνωση ορίων ανάμερα στο κτισμένο και στο άκτιστο/σύνθεση του περιβάλλοντος χώρου).

2.3. ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΜΟΡΦΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ •Τα υλικά και η κατασκευή ως στοιχεία ολοκληρωμένης διατύπωσης της πρότασης 2.4. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΛΕΤΗΣ: • πρόθεσης/αποτελέσματος καθ’ όλη τη διάρκεια επεξεργασίας της αρχιτεκτονικής πρότασης 2.5. ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΚΑI ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ • Εξάσκηση και επιλογή τεχνικών αναπαράστασης για την όσο το δυνατό καλύτερη παρουσίαση της πρότασης (προπλάσματα, σκίτσα, σχέδια, φωτογραφίες, βίντεο, κολάζ κλπ). Ενθαρρύνεται ο πειραματισμός και η εναλλαγή των τεχνικών αναπαράστασης στα διάφορα στάδια της σχεδιαστικής διαδικασίας.

Various- Flexibility in architecture ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ, ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ, ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ

3. ΔΟΜΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ

3.1. ΓΕΝΙΚΗ ΔΟΜΗ: Η διδασκαλία βασίζεται στην επιτήρηση της συνθετικής μελέτης με βάση τις αρχές ανάπτυξης της αρχιτεκτονικής σύνθεσης. Tο μάθημα περιλαμβάνει διαλέξεις, προβολές, εργαστήρια, επισκέψεις και παραδόσεις σε διακριτά στάδια της εξέλιξης του θέματος. Υποστηρίζεται δε θεωρητικά με διαλέξεις, σεμινάρια και συζητήσεις που αφορούν: α) θεωρητικές προσεγγίσεις αντίληψης της έννοιας της κατοίκισης και αντίστοιχες αρχές αρχιτεκτονικών χειρισμών και β) τη σχέση μεταξύ των κοινωνικών-πολιτισμικώνοικονομικών παραγόντων και της αντίληψης για τον ορισμό και το χειρισμό του χώρου κατοίκισης.

3.2. ΑΞΙΟΛΟΓΙΣΗ: • Ενεργός και ουσιαστική συμμετοχή στις διαλέξεις και συζητήσεις, ενημέρωση ιστοσελίδας 5 % • Παρουσίαση/ανάλυση χώρου κατοίκισης 5% • Ομαδική παρουσίαση ανάλυσης περιοχής/προγράμματος _Logbook_ 15 % • Ανθεκτικοί Μικρόκοσμοι 25% • Ενδιάμεσες παρουσιάσεις συνθετικής μελέτης 15 % • Συνθετική μελέτη, τελική παρουσίαση 35 %

Το εργαστήριο οργανώνεται σε τρεις μη γραμμικές, αλληλένδετες φάσεις με παρουσιάσεις στο τέλος της κάθε μιας.

• οι φοιτητές θα εργαστούν τόσο ατομικά όσο και σε ομάδες των 3 ατόμων οι οποίες θα συγκροτηθούν στην αρχή της Β’ Φάσης.

• οι φοιτητές θα χωριστούν σε 2 γενικές ομάδες [ Δ +Π ] στην αρχή του εξαμήνου. Κατά τη διάρκεια της επιτήρησης μελέτης των φοιτητών της ομάδας Δ θα γίνεται, σχετικό με τη θεματολογία και Φάση, εργαστήριο στην ομάδα Π και αντίστροφα.

Για τις ενδιάμεσες και τελική παρουσίαση της συνθετικής πρότασης αξιολογούνται: ο τρόπος αντιμετώπισης και ο βαθμός επεξεργασίας των θεμάτων/στόχων του μαθήματος, η πληρότητα του θέματος, η διαδικασία ανάπτυξης του θέματος σε σχέση με την αρχική πρόθεση και το τελικό αποτέλεσμα (συνθετικές αρχές), οι τεχνικές αναπαράστασης σε σχέση με την αρχιτεκτονική πρόθεση και γενικά ο τρόπος παρουσίασης της μελέτης καθ’ όλη τη διάρκεια επεξεργασίας της αρχιτεκτονικής πρότασης.

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ, ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ, ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ

3. ΔΟΜΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ 3.3. ΦΑΣΗ Α’ ανάλυση – ανάγνωση των στόχων και ζητημάτων που θέτει το μάθημα Γλωσσαριο: προσαρμοστικότητα, «ανθεκτικότητα», χρονικότητα, υλικότητα, ιδιωτικότητα, συλλογικότητα, εφήμερο, οικειοποίηση, , προσβασιμότητα, συνδεσιμότητα, ορατότητα, διαπερατότητα ορίων, ιδιωτικότητα, οικειοποίηση, συλλογικότητα.

3.3.1. Κριτική Ανάλυση Σχεδιαστικών Αναφορών

Στόχοι: Γνωριμία με τα κύρια ζητήματα του μαθήματος σε σχέση με την έννοια της κατοίκισης – υφιστάμενη γνώση/ παραδείγματα και η ιδιαιτερότητα του χρήστη. Το δομημένο περιβάλλον ως κοινωνική, πολιτιστική και χωρική κατασκευή: κατοίκιση και κατοικία. Ανάλυση / καταγραφή /οργάνωση υλικού. Ελάχιστες Απαιτήσεις: να αναλύσει τη χωρική διαμόρφωση [όσον αφορά σχέσεις χώρωνδραστηριοτήτων_χρόνου, όρια (ιδιωτικόσυλλογικό), προσβασιμότητα, ορατότητα] με τη χρήση τρισδιάστατης μακέτας1, ενός αρχιτεκτονικού Έργου (από σχετικό κατάλογο). Η άσκηση αποβλέπει: ΚΑΘΕ ΟΜΑΔΑ ΚΑΛΕΙΤΑΙ:

α) σε μια διερεύνηση των προθέσεων και μέσων έκφρασης του αρχιτέκτονα, β) σε μια αντικειμενική ανάλυση της χωρικής διαμόρφωσης και γ) στη διερεύνηση της χωρικής αντίληψης του χρήστη όπου αυτό είναι εφικτό. Η διερεύνηση μπορεί να υποστηρίζεται από διαγράμματα και στοιχεία γραπτού λόγου. Η αναζήτηση και ο πειραματισμός είναι μέρος του μαθήματος, ακόμα και στον τρόπο της παρουσίασης.

3.3.2. Εισαγωγή- Ανάλυση προφίλ χρήστη

γενικότερα, οι οποίες εκφράζουν ενδεχομένως διαφορετικούς τρόπους ζωής, είτε πρόκειται για τον ιδιωτικό είτε για το δημόσιο χώρο. Στόχος είναι να κατανοήσουμε την σχέση ανάμεσα στην οργάνωση και τη χρήση του χώρου, καθώς και να επισημάνουμε τις διαφορετικές αρχές οργάνωσης που χαρακτηρίζουν διαφορετικούς τρόπους ζωής. Η άσκηση στοχεύει στον εντοπισμό ενός «μικρόκοσμου» σε σχέση με δεδομένο χρήστη/ χρήση και καλείστε να διερευνήσετε, να ανακαλύψετε, να αποκαλύψετε, να αναλύσετε, να χαρτογραφήσετε χωρο-χρονικά και να ερμηνεύσετε ένα ατομικό μικρο-περιβάλλον. Να εξερευνήσετε έννοιες σε σχέση με το χρόνο, το χώρο, την έννοια της ανθεκτικότητας και της προσαρμοστικότητας, το βαθμό προσαρμογής δηλαδή της καθημερινής ρουτίνας που χαρακτήριζε μέχρι πρόσφατα την κατοίκιση με τις συνεχείς αλλαγές που συμβαίνουν στο αστικό περιβάλλον. Η ατομική καθημερινή ρουτίνα και δραστηριότητες, το προσωπικό τελετουργικό της κατοίκησης, πρακτικές ανάγκες της καθημερινή ζωής καθώς και τα προσωπικά όνειρα και η ιδιοσυγκρασία του ενοίκου σε σχέση με τις νέες συνθήκες ζωής, χρειάζεται να αποκαλυφθούν και να καταγραφούν2 . Ελάχιστες Απαιτήσεις: να διερευνήσει και να παρουσιάσει χαρτογράφηση των υφιστάμενων συνθηκών/πρακτικών κατοίκισης δεδομένου χρήστη. Τονίζεται ότι η άσκηση στόχο έχει να αποκαλύψει και να αναδείξει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του «μικρόκοσμου» που αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του τρόπου ζωής του χρήστη. Μας ενδιαφέρουν οι δραστηριότητες _συλλογικές και ατομικές_ σε σχέση με το χώρο και το χρόνο. ΚΑΘΕ ΦΟΙΤΗΤΗΣ ΚΑΛΕΙΤΑΙ:

1 ‘”…Take the

not be seen all together.” In looking at a miniature, unflagging a en on is required to integrate all the details.’

Bachelard, G. (1957. (The Poe cs of Space).-7 Miniature.

2 Γι’ αυτή την άσκηση απαιτείται να διαβάσετε το πρώτο και

Στόχοι: Μας ενδιαφέρουν οι σχέσεις χρήστη-χώρου

me needed to see all these things that can-

τρίτο

κεφάλαιο

από

το

βιβλίο

του

Bachelard,

G.

(1957). La Poe que de l’espace. Paris: Presses Universitaires de France. (The Poe cs of Space). – ελληνική έκδοση.

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ, ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ, ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ

3. ΔΟΜΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ 3.4. ΦΑΣΗ Β’ Γλωσσαριο: δραστηριότητες, διαπερατότητα ορίων, ιδιωτικότητα, συλλογικότητα, προσβασιμότητα, οικειοποίηση.

3.4.1. Σύνθεση ανάπτυξη συλλογικών μικρόκοσμων Στόχοι: Ενώ η πρώτη άσκηση είχε ως αντικείμενο τη διερεύνηση ενός συγκεκριμένου μικρόκοσμου, καλείστε σ’ αυτό το στάδιο να προτείνετε συλλογικούς χώρους κατοίκισης οι οποίοι στεγάζουν πολλαπλούς «μικρόκοσμους». [με βάση τους χρήστες θα οργανωθούν ομάδες τριών φοιτητών με ανάμεικτους χρήστες τόσο μόνιμης όσο και εφήμερης κατοίκησης] Καλείστε λοιπόν να διαπραγματευτείτε χώρους «κατοίκισης» οι οποίοι θα πρέπει από τη μια να ανταποκρίνονται στα πρακτικά ζητούμενα, δραστηριότητες και ανάγκες της καθημερινής ζωής και από την άλλη στις ιδιαιτερότητες, ιδιορρυθμίες και τα όνειρα του εκάστοτε χρήστη. Το καλυμμένο βαγόνι ή «Conestoga» είναι ίσως η πιο γνωστή εικόνα στην ιστορία του κινητού σχεδιασμού (mobile design), καθώς και η μέθοδος με την οποία η πλειοψηφία του πληθυσμού της Βόρειας Αμερικής, «κατοικούσε». Αυτά τα βαγόνια ήταν η εκπροσώπηση μιας οικείας κατοίκισης για τον εν λόγω πληθυσμό και περιείχε όλα τα απαραίτητα για τις πρακτικές ανάγκες της κατοίκισης αλλά και τα απαραίτητα εργαλεία για τη συντήρηση και επιδιόρθωση της. Εξυπηρετούσαν τόσο τις πρακτικές ανάγκες της κατοίκισης και την ανάγκη των ενοίκων για ένα ασφαλές καταφύγιο, όσο και την ικανότητα προσαρμογής σ’ ένα συνεχώς νέο και μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Θα επανεξετάσουμε λοιπόν κατ’ αρχήν την έννοια του «βαγονιού» μέσα από αυθόρμητες, ευέλικτες και ευπροσάρμοστες αρχιτεκτονικές προσεγγίσεις . Προσεγγίσεις που διαπραγματεύονται υφιστάμενες συνθήκες και περιορισμούς ανταποκρινόμενες στη ανάγκη προσαρμογής σε νέες συνεχώς μεταβαλλόμενες συνθήκες.

Ελάχιστες Απαιτήσεις: Καλείστε να διερευνήσετε, να ανακαλύψετε, να αποκαλύψετε, να αναλύσετε, να χαρτογραφήσετε χωρο-χρονικά και να ερμηνεύσετε ένα ατομικό μικρο- περιβάλλον. Να εξερευνήσετε έννοιες σε σχέση με το χρόνο, το χώρο, την έννοια της ανθεκτικότητας και της προσαρμοστικότητας, το βαθμό προσαρμογής δηλαδή της καθημερινής ρουτίνας που χαρακτήριζε μέχρι πρόσφατα την κατοίκιση με τις συνεχείς αλλαγές που συμβαίνουν στο αστικό περιβάλλον. Η ατομική καθημερινή ρουτίνα και δραστηριότητες, το προσωπικό τελετουργικό της κατοίκησης, πρακτικές ανάγκες της καθημερινή ζωής καθώς και τα προσωπικά όνειρα και η ιδιοσυγκρασία του ενοίκου σε σχέση με τις νέες συνθήκες ζωής, χρειάζεται να αποκαλυφθούν και να καταγραφούν3 .

3.4.2. Περιοχή μελέτης: Άγιος Δομέτιος- Άγιος Αντρέας Στόχοι: Τονίζεται ότι η άσκηση στόχο έχει να αποκαλύψει και να αναδείξει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της περιοχής, το «πνεύμα του τόπου»4 . Μας ενδιαφέρουν οι δραστηριότητες _συλλογικές και ατομικές_ σε σχέση με το χώρο και το χρόνο. Ελάχιστες Απαιτήσεις: ΟΜΑΔΑ ΚΑΛΕΙΤΑΙ: να παρουσιάσει χαρτογράφηση των υφιστάμενων συνθηκών/ πρακτικών κατοίκισης στην περιοχή υπό μελέτη. Σ’ αυτή την ανάλυση /χαρτογράφηση των υφιστάμενων συνθηκών στην περιοχή μελέτης, μπορούν να διερευνηθούν μεταξύ άλλων: • Ιστορική εξέλιξη/διαστρωμάτωση/μύθοι/ μνήμη.

• Κοινωνικά και οικονομικά χαρακτηριστικά (χρήστες).

• Προσπελασιμότητα, χώροι κίνησης, χώροι στάσης, ορατότητα, διαπερατότητα ορίων (ιδιωτικά-δημόσια).

• Χωρο-χρονική χαρτογράφηση υφιστάμενων δραστηριοτήτων έχοντας ως υπόβαθρο έννοιες σχετικές με την «κατοίκιση» ΚΑΘΕ

3

«

C

o

n

e

s

t

o

g

a

»

‘Movement is implicit, together with change; of the surrounding condi ons exis ng in plica on

of

opportuni es,

the

me (...) consider the immagic

for

the

future,

and the value for rejec on and redesign!’ - Cedric Price

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ, ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ, ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ

3. ΔΟΜΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ

3.4.2. ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ: ΑΓΙΟΣ ΔΟΜΕΤΙΟΣ ΑΓΙΟΣ ΑΝΤΡΕΑΣ Η ακριτική περιοχή της Λευκωσίας κατά μήκος της Νεκρής Ζώνης από τα δυτικά όρια του Αγίου Δομετίου έως τα όρια της εντοιχισμένης Χώρας, περιοχή Αγίου Αντρέα, παρουσιάζει έντονα χαρακτηριστικά με εναλλαγές στις τυπολογίες κατοίκησης. Από τον ιστορικό πυρήνα του χωριού του Αγίου Δομετίου με τα σπίτια σε συνεχή Δόμηση, στις ειδικού χαρακτήρα Μονοκατοικίες της Περιοχής του Αγίου Αντρέα, στις πρώτες, συλλογικές και μη, κατοικίες του Μοντερνισμού στην Κύπρο [όπως

Οικία Θεοδότου Κάνθου, Μέγαρο Σκούλουκου], έως τον προσφυγικό οικισμό του Αγίου Παύλου στο ενδιάμεσό τους, είναι μερικά από τα ‘επίπεδα’ που συνθέτουν την περιοχή. Έντονα στοιχεία βιομηχανίας, βιοτεχνίας και εργαστηρίων καθώς επίσης και εμπορικοί άξονες εμπλουτίζουν τις τοπικές χρήσεις. Το Οδόφραγμα, ο ιππόδρομος, οι Κεντρικές Φυλακές και άλλα αποτελούν σύγχρονα τοπόσημα της περιοχής. Λεπτομερής ανάλυση της περιοχής μελέτης θα γίνει μέσω ειδικών παρουσιάσεων, και της επίσκεψης μας για επισκόπηση της περιοχής.

4 Για τη συγκεκριμένη άσκηση απαιτείται να διαβάσετε το 1ο κεφάλαιο από το βιβλίο του Norberg - Schulz, C. (μετ. Πεχλιβανίδου – Λιακατά Α.) (2009) Το πνεύμα του τόπου, για μια φαινομενολογία της

αρχιτεκτονικής,

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ, ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ, ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ

Πανεπιστημιακές

εκδόσεις

ΕΜΠ.

4. ΔΟΜΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ 3.5. ΦΑΣΗ Γ’ Γλωσσαριο: συμβίωση, διαπραγμάτευση, χωρική εμπειρία, υλικότητα, διαγράμματα, χαρτογράφηση, σχεδία, μακέτες, επικοινωνία. Στόχοι: Η διερεύνηση των ιδιαιτεροτήτων του μικρόκοσμου του κάθε χρήστη, της συλλογικής διαπραγμάτευσης μεταξύ των χρηστών και η σχέση με της ιστορίας της περιοχής και των πρακτικών κατοίκισης στην περιοχή μελέτης, θα οδηγήσει σταδιακά στη διαμόρφωση του προγράμματος που θα κατευθύνει το σχεδιασμό των ποιοτικών παρεμβάσεων. Το σενάριο παρέμβασης – πρόγραμμα συγκροτείται από κάθε ομάδα φοιτητών (Β’ φάσης), με βάση την επεξεργασία των στοιχείων της επί τόπου έρευνας, αλλά κυρίως με βάση τη συνθετική αξιολόγηση που ο καθένας επιχειρεί αξιοποιώντας αυτά τα στοιχεία. Το προτεινόμενο σενάριο θα πραγματεύεται το θέμα της συλλογικής κατοίκισης και θα προορίζεται για άτομα πέραν του ενός. Κάθε ομάδα θα προτείνει/διαμορφώσει ένα σενάριο συγκρότησης των μελών της συγκεκριμένης κατοίκισης και των σχέσεων μεταξύ τους, με βάση τους χρήστες της Α΄Φάσης και τις διερευνήσεις/προτάσεις της Β’ φάσης . Το μέγεθος και το είδος των χώρων δεν προσδιορίζονται σ’ αυτό το στάδιο και επαφίενται στις απαιτήσεις του σεναρίου που προτείνεται από τον κάθε φοιτητή. Στο συνοδευτικό σκαρίφημα εντοπίζεται ενδεικτικά η περιοχή από την οποία μπορεί να επιλέξει κάθε ομάδα πιθανούς χώρους παρέμβασης, ανάλογα με τα ιδιαίτερα θέματα που έχει θέσει προς διερεύνηση.

Ελάχιστες Απαιτήσεις: Καλείστε λοιπόν να σχεδιάσετε συλλογικούς χώρους «κατοίκισης» οι οποίοι θα πρέπει από τη μια να ανταποκρίνονται στα πρακτικά ζητούμενα, δραστηριότητες και ανάγκες της καθημερινής ζωής και από την άλλη στις ιδιαιτερότητες, ιδιορρυθμίες και τα όνειρα των εκάστοτε χρηστών.

συνθετικών αρχών και θεωρητικού υπόβαθρου • Εξερεύνηση και επεξεργασία σεναρίου κατοίκισης–σκίτσα/ διαγράμματα/ κείμενο • Προπλάσματα διερεύνησης αρχικών προβληματισμών • Επεξεργασία σχεδιαστικής πρότασης/ κεντρικών ζητημάτων του μαθήματος σε σχέση με το άμεσο και ευρύτερο αστικό περιβάλλον, σε σχέδια υπό κλίμακα. ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΔΙΑΜΕΣΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ-ΦΑΣΗ Γ’, ΟΙ ΕΛΑΧΙΣΤΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΥΝ: 1. Μία πινακίδα με παρουσίαση των ιδεών / προγραμματικών προτάσεων με σκίτσα κ.τ.λ.(Concept) - συσχέτιση με προηγηθείσα ανάλυση περιοχής μελέτης, ατομικού μικρόκοσμου και σεναρίου κατοίκισης.

2. Γενικό χωροταξικό περιοχής μελέτης - 1/500 - στο οποίο να φαίνεται με σαφήνεια η επέμβαση και η χωροθέτηση των προγραμματικών προτάσεων. Επιπρόσθετα να φαίνονται οι προσβάσεις, πορείες, κ.τ.λ.

3. Κατόψεις 1/100.

4. Τομές / Όψεις 1/100.

5. Τρισδιάστατη πρόταση σε μακέτα και 3D εικόνες 6. Sketch book 7. Μία παράγραφος η οποία να επεξηγεί την πρόταση (abstract)

ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΤΕΛΙΚΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ.

• Παρουσίαση συνθετικών αρχών/θεωρητικού υπόβαθρου/σχεδιαστικής πρότασης σε σχέδια υπό κλίμακα (1:50 – 1:25) • πρόπλασμα υπό κλίμακα 1:50.

• κείμενο που να επεξηγεί τη λογική της αρχιτεκτονικής πρότασης.

• Τεύχος Α3 με τη συνολική πορεία της άσκησης (σε έντυπη και ψηφιακή μορφή).

Διαμόρφωση πλαισίων κατεύθυνσης – διατύπωση ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ, ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ, ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ

3. ΔΟΜΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ

3.6.ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ Τα εργαστήρια αυτά θα γίνονται για ενθάρρυνση χρήσης ψηφιακών αρχιτεκτονικών προγραμμάτων και βελτίωση των αναπαραστάσεων των αρχιτεκτονικών προτάσεων, μέσα από τις πρακτικές πτυχές της δυναμικής γραφικά υπολογιστών για την αρχιτεκτονική έρευνα και την παραγωγή του σχεδιασμού.

Εργαστήριο 1: Μεθόδοι πειραματισμού μακέτας με την Martha Elisabeth Landa

Το εργαστήρια αυτά θα θίξουν: • Διάφορους τρόπους αρχιτεκτονικής αναπαράστασης • Τρόπους στρατηγικής χαρτογράφησης, σχέση και αποτύπωση της σχέσης χώρου-χρόνου και αρχιτεκτονικής.

• Κίνηση στην αρχιτεκτονική και τη σχέση της με την κίνηση-γραφικά, ιδίως την έννοια του «μοντάζ» , • Πρακτικές μέθοδοι και εργαλεία για να εκπροσωπήσει αρχιτεκτονικών φαινομένων με ψηφιακά και αναλογικά εργαλεία πειραματισμού • Αρχές και κατευθυντήριες γραμμές για την παραγωγή δυναμικών αναπαραστάσεων και σύνθεσης, χρησιμοποιώντας τα ψηφιακά εργαλεία.

Εργαστήριο 3: Μεθόδοι φωτογραφικής αποτύπωσης επικοινωνίας με τον Χάρη Κυπριανού

Εργαστήριο 2: Μεθόδοι χαρτογράφησης-visual ethnography με την Νατάσα Χρίστου

και

Εργαστήριο 4: Μεθόδοι Αρχιτεκτονικής Συνθεσης σχεδιασμού με τον Σπύρο Σπύρου Εργαστήριο 5: Μεθόδοι δυναμικής επικοινωνιακής παρουσίασης- meta-diagrams με την Νατάσα Χρίστου

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ, ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ, ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ

3. ΔΟΜΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ

1

2

3

4

5

6

11

12

7

8

9

10

3.7. ΤΟ BLOG: ΒΟΗΘΗΤΙΚΟ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ Για τους σκοπούς του μαθήματος και καλύτερης επικοινωνίας μεταξύ μας, έχει δημιουργηθεί η ιστοσελίδα At Home.net. Στην ιστοσελίδα θα έχει πρόσβαση ένα άτομο από τη κάθε ομάδα για σκοπούς συντονισμού και εβδομαδιαίας ενημέρωσης. Θα συμπεριλαμβάνει μεταξύ άλλων σχετική βιβλιογραφία, το δικό σας σύντομο βιογραφικό και por olio, υλικό των ενδιάμεσων παρουσιάσεων, αναφορές/παραδείγματα σχετικά με το θέμα και ότι άλλο εσείς θεωρείτε σχετικό και ενδιαφέρον. Ευρετήριο: 1 Αρχική σελίδα: δουλεύει σε χρονολογική σειρά των αναρτήσεων 2 Κατευθηντίριες γραμμές του στούντιο, περιγραφή κάθε φάσης και πληροφορίες για την επιλεγμένη περιοχή ανάλυσης 3 Βοηθήματα σε βιβλιογραφία, τεχνικές αναπαράστασεις κτλ 4 Η ομάδα του AΡΗ 201 κάθε χρονιά (φοιτητές, μαθητές) 5 Αποτελέσματα παρουσιάσεων και των τελικών projects κάθε φάσης.

6 Συνεργασίες και βασικές ιστιοσελίδες ως επιπλέον βοήθημα 7 Στατιστίκα του blog. Το Blog to παρακολουθούν σε παγκόσμια εμβέλεια. Δώστε την ευκαιρία μη ελληνόφωνων να γνωρίσουν και να αφομοιώσουν το ΑΡΗ 201.Οι δημοσιεύσεις θα ήταν καλό να γίνονται στην αγγλική γλώσσα.

8 Εδώ γίνεται η είσοδος/εγγραφή στο blog 9 Το αρχείο βρίσκεται εδώ για να δείτε παλαιότερο υλικό του στούντιο.

10 Λέξεις κλειδία είναι ένα σημαντικό στοιχείο του blog το οποίο βοηθά στην αρχειοθέτηση και εξέυρεση θεματικών του αναρτισμένου υλικού.

11 Η δημοσιοποίηση γίνεται χρονολογικά από κάθε μέλος τις ομάδας επί καθημερινής/ εβδομαδιαίας βάσεως. Μοιραστείτε υλικό οτιδήποτε σχετικό με τους σκοπούς του στούντιο ( παραδείγματα κατοικιών, βοηθήματα τεχνικών αναπαράστασης, βιβλιογραφίες κτλ ).

12 Ευρετήριο: Search engine. Χρησιμοποιείστε το αν ψάχνετε κάτι συγκεκριμένο.

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ, ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ, ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ

3. ΔΟΜΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ 3.8. ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Δ Εισαγωγή στο θέμα - Εισηγήσεις Παρουσιάσεις Εισαγωγή στη φάσης Α΄ - ανάγνωση

Π Εργαστήριο 1 [ομάδες Δ + Π]

Εβδομάδα 3

Επιτήρηση μελέτης: Ανάλυση κατοικιών και πρακτικών κατοίκισης. Εργαστήριο 2 [ομάδα Π] Επιτήρηση μελέτης [ομάδα Δ]: Ανάλυση χαρτογράφηση χρήστη και Προσωπικού / Δημόσιου Χώρου

Ενδιάμεση παρουσίαση φάσης A’ Ανάλυση κατοικιών και πρακτικών κατοίκισης. - Εισαγωγή στο Χρήστη Εργαστήριο 2 [ομάδα Δ] Επιτήρηση μελέτης [ομάδα Π]: Ανάλυση χαρτογράφηση χρήστη και Προσωπικού / Δημόσιου Χώρου

Εβδομάδα 4

Επιτήρηση μελέτης [ομάδα Δ]:

Επιτήρηση μελέτης [ομάδα Π]:

Εβδομάδα 5

Τελική παρουσίαση φάσης Α’ [ομάδα Δ]

Εβδομάδα 6

Επιτήρηση μελέτης [ομάδα Δ]: Συλλογικοί μικρόκοσμοι

Τελική παρουσίαση φάσης Α’ [ομάδα Π] Εισαγωγή στη φάσης Β’ Επιτήρηση μελέτης [ομάδες Δ + Π]: Συνδιασμός / Διερεύνηση Προσωπικών αναζητήσεων σε Συλλογικό επίπεδο

Εβδομάδα 7

ΑΡΓΙΑ Καθαρά Δευτέρα

Εργαστήριο 3 [ομάδες Δ + Π]: Επίσκεψη Περιοχής Μελέτης

Εβδομάδα 8

Επιτήρηση μελέτης [ομάδα Δ]: Ανάλυση Περιοχής Μελέτης με βάση τις Αρχές / Έννοιες της ΦάσηςΑ Επιτήρηση μελέτης [ομάδα Δ]: Αρχικες Στρατιγικές Σύνθεσης

Επιτήρηση μελέτης [ομάδα Π]: Ανάλυση Περιοχής Μελέτης με βάση τις Αρχές / Έννοιες της ΦάσηςΑ Επιτήρηση μελέτης [ομάδα Π]: Αρχικες Στρατιγικές Σύνθεσης

Τελική παρουσίαση φάσης Β’ Έναρξη φάσης Γ’ – ΕισηγήσειςΠαρουσιάσεις Επιτήρηση μελέτης [ομάδα Δ]: Σύνθεσης

Εργαστήριο 4 [ομάδες Δ + Π]:

Επιτήρηση μελέτης [ομάδα Π]: Σύνθεσης

Επιτήρηση μελέτης [ομάδα Δ]: Εργαστήριο 5 [ομάδα Π]:

Επιτήρηση μελέτης [ομάδα Π]: Εργαστήριο 5 [ομάδα Δ]:

10/02/14 - Δευτέρα 13/02/14 - Πέμπτη 17/02/14 - Δευτέρα 20/02/14 - Πέμπτη 24/02/14 - Δευτέρα 27/02/14 - Πέμπτη

03/03/14 - Δευτέρα 06/03/14 - Πέμπτη

10/03/14 - Δευτέρα 13/03/14 - Πέμπτη

Εβδομάδα 9 17/03/14 - Δευτέρα 20/03/14 - Πέμπτη

Εβδομάδα 10 24/03/14 - Δευτέρα 27/03/14 - Πέμπτη

Εβδομάδα 11 31/03/14 - Δευτέρα 03/04/14 - Πέμπτη

Εβδομάδα 12 07/04/14 - Δευτέρα 10/04/14 - Πέμπτη Εβδομάδες 13 + 14

Εβδομάδα 15 28/04/14 - Δευτέρα 01/05/14 - Πέμπτη

Διακοπές Πάσχα 14-27 Μαίου Παρουσίαση φάσης γ’

ΑΡΓΙΑ Πρωτομαγιά

Εξεταστική περίοδος 10-25 Μαίου – Tελική Παρουσίαση ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ, ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ, ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ

20/01/14 - 20/02/14

Α’ ΦΑΣΗ - ανάγνωση

03/02/14 - Δευτέρα 06/02/14 - Πέμπτη

συλλογικών μικρόκοσμων

27/01/14 - Δευτέρα 30/01/14 - Πέμπτη

Β’ ΦΑΣΗ - Σύνθεση ανάπτυξη

Εβδομάδα 2

Επιτήρηση μελέτης:

24/03/14 - 10/05/14

20/01/14 - Δευτέρα 23/01/14 - Πέμπτη

Γ’ ΦΑΣΗ - πρόταση

01 Εβδομάδα 1

4. ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ/ΑΝΑΦΟΡΕΣ Κατά τη διάρκεια του μαθήματος θα δίδονται στους φοιτητές κείμενα, βιβλιογραφικές αναφορές και υποδείξεις από τους διδάσκοντες. Ενθαρρύνεται η επίσκεψη στη βιβλιοθήκη και ο συνεχής εμπλουτισμός των εργασιών με πληροφορίες και αναφορές που αφορούν στα ιδιαίτερα ζητήματα που προσεγγίζει η κάθε ομάδα. Σημαντικές πηγές αποτελούν για το μάθημα:

5.1. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: 1. Βρυχέα, Α. (2003) Κατοίκιση και Κατοικία, διερευνώντας τα όρια της αρχιτεκτονικής, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα.

2. Λέφας Π. (2008) Αρχιτεκτονική και κατοίκηση: Από τον Heidegger στον Koolhaas, Εκδόσεις Πλέθρον.

3. Μαρτινίδης, Π. (1996) Η κατοικία είναι αλλού, Ουτοπία: διμηνιαία έκδοση θεωρίας και πολιτισμού (19), 151-159.

4. Τροβά, Β. (2008) Από ποια πλευρά του τοίχου; Ζητήματα φύλων στο σχεδιασμό του χώρου, Εκδόσεις Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

5. Norberg - Schulz, Chris an (μετ. Πεχλιβανίδου – Λιακατά Α.) (2009) Το πνεύμα του τόπου, για μια φαινομενολογία της αρχιτεκτονικής, Πανεπιστημιακές εκδόσεις ΕΜΠ.

9. Palaasma J. (2005) The eyes of the skin, John Wiley & Sons.

10. Rapoport, A. (1969). House, form and culture.

Englewood Cliffs, NJ: Pren ce-Hall.

11. Slavid R. (2009) Micro: Very Small Buildings, Laurence King Publishers.

5.3. ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ: 1.

2.

3.

4.

5.

Λάνθιμος, Γ. (2009) Κυνόδοντας. Μπουλμέτης, Τ. (2003) Πολίτικη Κουζίνα.

Godard, Jean Luc (1963) ‘Le Mépris’.

Nichols. J. (2011) Take Shelter.

Kieślowski, Κ. (1993) Blue.

5.4. ΧΟΡΟΓΡΑΦΙΕΣ: 5.2.ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: 1. BBachelard, G. (1957). La Poe que de l’espace.

Paris: Presses Universitaires de France. (The Poe cs of Space).

2. Colomina, B. (2007) Domes city at War, Actar.

3. Cornelissen, H. (2005) Dwelling as a Figure of Thought, Sun publishers.

4. Europan 12 (2012) Adaptable city.

5. Guallart, V. (2004) Sociopolis: Project for a City of the Future, Actar.

6. Iaac (2006) Self-Sufficient Housing, Ins tute for Advanced Architecture of Catalonia, Actar.

7. Mack, Arien (1993). Home: A place in a world, New York University Press.

8. Norberg-Schulz, C. (1980). Genius loci: Towards a phenomenology of Architecture, Rizzolli.

1.

2.

3.

4.

Χαράκη, Λ. (2008) Εν Οίκω Χαράκη, Λ. (2009) Party Animals Forsyth, W. (1999) Endless House Forsyth, W. (2008) Yes, we can’t

Προτάσεις Βιβλιογραφίας στο: http://athome201.net/

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ, ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ, ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ