การววัด(Measurement) ความเปป็ นมาของการววัด ในสมวัยโบราณบรรพบบุรบุษของเรายวังไมม่มมีเครรรื่ องมรอทมีรื่เปป็ น มาตรฐานเกมีรื่ยวกวับการววัดระยะทาง เวลา พร พื้นทมีรื่และปรริ มาตร การสรรื่อ ความหมายเกมีรื่ยวกวับการววัดของคนสมวัยกม่อนนวันจะอาศวั พื้ ยสริรื่งแวดลล้ อม ตามธรรมชาตริ หรร อกริจกรรมทมีรื่ททากวันเปป็ นกริจววัตรเปป็ นเครรรื่ องมรอในการบอก ซซงรื่ เปป็ นการสรรื่อความหมายเกมีรื่ยวกวับการววัดทมีรื่ไดล้ จากการสวังเกตและการ คาดคะเนอยม่างหยาบๆ ททาใหล้ บางครวังพื้ อาจสรอรื่ ความหมายไมม่ตรงกวัน ยก ตวัวอยม่างเชม่น การสสสื่อความหมายเกกสื่ยวกวับระยะทาง - บล้ านกทานวันอยยม่หม่างจากบล้ านของเราประมาณสองคบุล้งนท พื้า - ววัดอยยม่ไมม่ไกลหรอก แคม่เดรินไปชวัวรื่ ขล้ าวหมล้ อเดรอดเทม่านวันพื้ - หมยบม่ ล้ านนาโตม่งอยยม่ไกลจากทมีรื่นมีรื่เทม่ากวับเสมียงชล้ างรล้ อง การสสสื่อความหมายเกกสื่ยวกวับเวลา - ใหล้ ออกจากบล้ านกม่อนพระอาทริตยย์ขซ พื้น - ตรรื่นนอนตอนไกม่ขนวั - กลวับเถอะ นกบรินกลวับรวังแลล้ ว
การสรรื่อความหมายเกมีรื่ยวกวับการววัดไดล้ มมีพฒ วั นาการขซ พื้นมาเรรรื่ อยๆ ตามยบุคสมวัยสทาหรวับการววัดความยาวมมีวริวฒ วั นาการเปป็ นลทาดวับครม่ าวๆ ตามทมีรื่เหป็นไดล้ ชดวั มมีดงวั นมี พื้ การววัดระยะทางของคนไทยในสมวัยกม่อนจะใชล้ รม่างกายเปป็ นเกณฑย์ อล้ างอริง เชม่น นท พื้าลซก 2 ศอก ผล้ ากวล้ าง 3 ครบ แตม่การใชล้ ครบ ศอก และวาเพรรื่อบอกระยะ ทางเปป็ นเกณฑย์การววัดทมีรื่ไมม่ชดวั เจน เพราะรม่างกายของแตม่ละบบุคคลนวันมมี พื้ ความสวันยาวไมม่ พื้ เทม่ากวัน
ตม่อมาจซงไดล้ พฒ วั นาหนม่วยการววัดและเครรรื่ องมรอทมีรื่ใชล้ ใหล้ เปป็ นแบบ มาตรฐานสากล ซซงรื่ แบบทมีรื่นริยมใชล้ กนวั มมี ดวังนมี พื้ ระบบอวังกฤษ กทาหนดหนม่วยความยาวเปป็ น นริ พื้ว ฟบุต หลา และ ไมลย์ เปป็ นตล้ น ระบบเมตรริ ก ถรอกทาเนริดเมรรื่อ พ.ศ. 2336 ทมีรื่ประเทศฝรวัรื่งเศส กทาหนดหนม่วยความยาวเปป็ น เซนตริเมตร เมตร และกริโลเมตร เปป็ นตล้ น
หากเทมียบหนม่วยการววัดของไทยทมีรื่ถกย บวัญญวัตริไวล้ เมรรื่อปมี พ.ศ.2466 กวับระบบเมตรริ กจะไดล้ ดงวั นมี พื้ 2 ศอก เทม่ากวับ 1 เมตร 1 ไรม่ เทม่ากวับ 1,600 ตารางเมตร 1 บาท เทม่ากวับ 15 กรวัม อยม่างไรกป็ตามชมีวริตประจทาววันของเราไมม่อาจนทาเครรรื่ องมรอทมีรื่ใชล้ วดวั ใชล้ ไดล้ ในทบุกสถานทมีรื่ ทบุกเวลาไดล้ จซงจทาเปป็ นตล้ องประมาณความยาวหรร อ ปรริ มาณ สริรื่งของตม่างๆ ทมีรื่ตล้องการทราบ การบอกคม่าประมาณของปรริ มาณของสริรื่งตม่างๆ โดยไมม่ไดล้ วดวั จรริ ง เรมี ยก วม่า การคาดคะเน
การววัดความยาว หนน่ วยการววัดความความในระบบเมตรริก 10 มริลลริเมตร = 1 เซนตริเมตร 100 เซนตริเมตร = 1 เมตร 1,000 เมตร = 1 กริโลเมตร หนน่ วยการววัดความยาวในระบบอวังกฤษ 12 นริ พื้ว = 1 ฟบุต 3 ฟบุต = 1 หลา
1,760 หลา = 1 ไมลย์ หนน่ วยการววัดความยาวในมาตราไทย 12 นริ พื้ว = 1 ครบ 2 ครบ = 1 ศอก 4 ศอก = 1 วา 20 วา = 1 เสล้ น 400 เสล้ น = 1 โยชนย์ กกาหนดการเทกยบ 1 วา = 2 เมตร หนน่ วยการววัดความยาวในระบบอวังกฤษเทกยบกวับระบบ เมตรริก(โดยประมาณ) 1 นริ พื้ว = 2.54 เซนตริเมตร 1 หลา = 0.9144 เมตร 1 ไมลย์ = 1.6093 กริโลเมตร
การววัดพร พื้นทมีรื่
400 ตาราง เมตร
400 ตาราง เมตร
400 ตาราง เมตร
400 ตาราง เมตร
=
1 งาน
1 งาน
1 งาน
1 งาน
=
100 100 ตารางวา ตารางวา 100 100 ตารางวา ตารางวา
=
=
1
ไรร
จากรยปดล้ านบนจะเหป็นเปป็ นมาตราสม่วนทมีรื่คนไทยใชล้ ในการ ววัดขนาดไรม่ ขนาดงานซซงรื่ กป็ ครอ 1 ไรม่ = 4 งาน = 400 ตารางวา = 1,600 ตารางเมตร หนม่วยการววัดพร พื้นทมีรื่ทมีรื่สทาควัญ มมีดงวั นมี พื้ หนน่ วยการววัดพสนพื้ ทกสื่ในระบบเมตรริก 1 ตารางเซนตริเมตร = 100 ตารางมริลลริเมตร 1 ตารางเมตร = 10,000 ตารางเซนตริเมตร 1 ตารางกริโลเมตร = 1,000,000 ตารงเมตร
หนน่ วยการววัดพสนพื้ ทกสื่ในระบบอวังกฤษ 1 ตารางฟบุต = 144 ตารางนริ พื้ว 1 ตารางหลา = 9 ฟบุต 1 เอเคอรย์ = 4,840 ตารางหลา 1 ตารางไมลย์ = 640 เอเคอรย์ หนน่ วยการววัดพสนพื้ ทกสื่ในมาตราไทย 100 ตารางวา = 1 งาน 4 งาน = 1 ไรม่ หรส อ 400 ตาราวา = 1 ไรม่ หนน่ วยการววัดพสนพื้ ทกสื่ในมาตรไทยเทกยบกวับระบบเมตรริก 1 ตารางวา = 4 ตารางเมตร 1 งาน = 400 ตารงเมตร 1 ไรม่ = 1,600 ตารางเมตร 1 ตารางกริโลเมตร = 625 ไรม่ หนน่ วยการววัดพสนพื้ ทกสื่ในระบบอวังกฤษเทกยบกวับระบบเมตรริก (โดย ประมาณ)
1 ตารางนริ พื้ว = 6.4516 ตารางเซนตริเมตร 1 ตารางฟบุต = 0.0929 ตารางเมตร 1 ตารางหลา = 0.8361 ตารางเมตร 1 เอเคอรย์ = 4046.856 ตารงเมตร (2.520 ไรม่) 1 ตารางไมลย์ = 2.5899 ตารางกริโลเมตร การคทานวณเกมีรื่ยวกวับพร พื้นทมีรื่ การหาพสนพื้ ทกสื่กวับความยาวของดด้ าน ตวัวอยน่ าง พร พื้นทมีรื่ของสมีรื่เหลมีรื่ยมมบุมฉากครอ ดล้ าน x ดล้ าน พร พื้นทมีรื่ของสามเหลมีรื่ยมใดๆครอ 1/2 x ฐาน x สยง พร พื้นทมีรื่ของสมีรื่เหลมีรื่ยมดล้ านขนาดครอ ฐาน x สยง พร พื้นทมีรื่ของสมีรื่เหลมีรื่ยมคางหมยครอ 1/2 x สยงย x ผลบวกของดล้ านคยขม่ นาน พร พื้นทมีรื่ของสมีรื่เหลมีรื่ยมรยปวม่าวครอ 1/2 x ผลคยนของเสล้ นแทยงมบุม พร พื้นทมีรื่ของสมีรื่เหลมีรื่ยมขนมเปมี ยกปยน ครอ ฐาน x สยง พร พื้นทมีรื่ของสมีรื่เหลมีรื่ยมดล้ านไมม่เทม่า ครอ 1/2 x เสล้ นแทยงมบุม x ผลบวกของเสล้ น กริรื่ง
การ ววัด ปรริ มาตรและนท พื้าหนวัก หนน่ วยการววัดปรริมาตรในระบบเมตรริก 1 ลยกบาศกย์เซนตริเมตร = 1,000 ลยกบาศกย์มริลลริเมตร 1 ลยกบาศกย์เมตร = 1,000,000 ลยกบาศกย์เซนตริเมตร 1 ลยกบาศกย์เซนตริเมตร = 1 มริลลริลริตร 1 ลริตร = 1,000 มริลลริลริตร 1 ลริตร = 1,000 ลยกบาศกย์เซนตริเมตร 1,000 ลริตร = 240 ลยกบาศกย์เซนตริเมตร หนน่ วยการววัดปรริมาตรในระบบอวังกฤษ
3 ชล้ อนชา = 1 ชล้ อนโตต๊ ะ 16 ชล้ อนโตต๊ ะ = 1 ถล้ วยตวง 1 ถล้ วยตวง = 8 ออนซย์ หนน่ วยการววัดปรริมาตรในระบบอวังกฤษ เทกยบกวับระบบเมตรริก(โดย ประมาณ) 1 ชล้ อนชา = 5 ลยกบาศกย์เซนตริเมตร 1 ถล้ วยตวง = 240 ลยกบาศกย์เซนตริเมตร หนน่ วยการววัดนกาพื้ หนวักในระบบเมตรริก 1 กรวัม = 1,000 มริลลริกรวัม 1 กริโลกรวัม = 1,000 กรวัม 1 เมตรริ กตวัน (ตวัน) = 1,000 กริโลกรวัม หนน่ วยการววัดดนกาพื้ หนวักในระบบเมตรริกเทกยบกวับระบบอวังกฤษ(โดย ประมาณ) 1 กริโลกรวัม = 2.2046 ปอนดย์ 1 ปอนดย์ = 0.4536 กริโลกรวัม หนน่ วยการววัดตวงระบบประเพณกไทยเทกยบกวับระบบเมตรริก
กระทรวงพาณริชยย์ไดล้ กทาหนดการเทมียบหนม่วยการตวงระบบ ประเพณมีไทยกวับระบบเมตรริ กเพรรื่อการซร พื้อขาย ครอ กทาหนดใหล้ ขล้ าวสาร 1 ถวัง มมีนท พื้าหนวัก 15 กริโลกรวัม ขล้ าวสาร 1 กระสอบ มมีนท พื้าหนวัก 100 กริโลกรวัม
การววัดเวลา
ปก อธริกสสุรทริน เปป็ นปมี ทมีรื่มมีการเพริรื่มหนซงรื่ ววัน เพรรื่อใหล้ ปมีปฏริทริน สอดคลล้ องกวับปมี ดาราศาสตรย์ หรร อปมี ฤดยกาล เพราะฤดยกาลและเหตบุการณย์ ทางดาราศาสตรย์ มริไดล้ เกริดซท พื้าในจทานวนเตป็มววัน ปฏริทรินซซงรื่ มมีจทานวนววันใน แตม่ละปมี เทม่าเดริมจซงตล้ องเลรรื่อนใหล้ ตรงกวับเหตบุการณย์ทมีรื่ปฏริทรินควรจะตริดตาม เมรรื่อเวลาผม่านไป โดยการแทรกววันหรร อเดรอนเพริรื่มเขล้ าไปในปมี นวันพื้ การเลรรื่อน จซงสามารถททาใหล้ ถกย ตล้ องไดล้ ปมี ทมีรื่มริใชม่ปมีอธริกสบุรทริน เรมี ยกวม่า ปมี ปกตริสรบุ ทริน (common year) ซซงรื่ ในทางคณริตศาสตรย์ จะมมีวริธมีคทานวณหาปมี อธริกสบุรทรินอยยม่ กป็ ครอ การคทานวนหาปมี อธริกสบุรทริน ใหล้ คริดปมี ตามปมี ค.ศ. กทาหนดใหล้ ปมีทวัวรื่ ไป ใหล้ มมี 365 ววัน (เดรอนกพ. 28 ววัน)แตม่ปมีทมีรื่หารดล้ วย สมีรื่ลงตวัว เปป็ นปมี อธริกรสบุร ทริน มมี 366 ววัน (เดรอนกพ.มมี 29 ววัน)เชม่น 1992 ,1996 เปป็ นตล้ น ขล้ อยกเวล้ นทมีรื่ 1 ถล้ าปมี ทมีรื่หารดล้ วย 4 ลงตวัว แตม่ ถล้ าปมี นวันหารดล้ พื้ วย 100 ลงตวัวดล้ วย กป็ไมม่นบวั เปป็ นปมี อธริกสบุรธริน (กพ.มมี 28 ววัน) เชม่นปมี 1400,1500,1700,1800 เปป็ นตล้ น ขล้ อยกเวล้ นทมีรื่ 2 ถล้ าปมี นวันหารดล้ พื้ วย 100 ลงตวัว แตม่วาม่ หารดล้ วย 400 ลงตวัว กป็ใหล้ นบวั เปป็ นปมี อธริกสบุรทริน (กพ.มมี 29 ววัน )เชม่นปมี 400,800,1200,1600 และปมี 2000 ทมีรื่เพริรื่งผม่านมาเปป็ นตล้ น เพราะฉะนวันในรอบ พื้ 400 ปมี จะมมีจทานวนววันทวังสริ พื้ พื้น 365x400 + 100 - 4 + 1 = 146097 ววัน หรร อเฉลมีรื่ยแลล้ วปฏริทรินแบบนมี พื้จะมมี 365.2425 ววันตม่อปมี