De Natuurvriend nov 2013 by Natuurvrienden

Natuurvriend

BelgiĂŤ - Belgique P.B. Antwerpen X 8/2872

magazine voor duurzame en actieve vrije tijd - november/december 2013

verschijnt tweemaandelijks - 83e jaargang nr. 6 november/december 2013 - P 702093 - Afgiftekantoor Antwerpen X

Kaartlezen is kinderspel

Wildlife in de Lage Landen:

De nieuwe wildernis Les Hautes Alpes door een kennersbril En verder: NV-huizen aan de piste, wintercursussen en -reizen en meer...

Bas is ber cursus r gw and eeks 20 elen 14

k e r T 2 t r Sta

Basisweekend bergwandelen Maak op korte tijd kennis met enkele basistechnieken van het bergwandelen.

Data & locatie: Theorie: Brugge: 27 juni, Sint-Niklaas: 27 juni, Herentals: 28 juni, Leuven: 27 juni. Praktijk: Nismes/Fondry des Chiens: 29 juni . Prijs? 15 euro leden/20 euro niet-leden. Inclusief: syllabus, begeleiding en dagverzekering.

Praktijkweek bergwandelen

Een week bergwandelen en trektochten maken in het mooie Stubaital in Oostenrijk. Data: 19 juli tot 25 juli. Prijs: 425 euro leden. Inclusief: halfpension in hutten, stafkaart, syllabus en begeleiding. Actie: boek basisweekend en praktijkweek samen en krijg 15 euro korting.

Start 2 Trek 4 Kids

Driedaagse trektocht voor de hele familie door het spectaculaire M端llerthal Data: 15 tot 17 augustus. Prijs? 195 euro voor 2 personen; 80 euro per extra kind, 90 euro per volwassene extra. Inclusief: 2 overnachtingen in jeugdherberg op basis van halfpension, stafkaart en begeleiding. Actie: boek basisweekend en driedaagse samen en krijg 30 euro korting per gezin.

Inschrijven en info: 100procentoutdoor@denatuurvrienden.be of 03/ 270 02 80 Een organisatie van De Natuurvrienden en De Natuurvrienden Bergstijgers.

IN DIT NUMMER

In beeld: Mendenhall gletjser Alaska

Kort nieuws/zoekertjes/standpunt

Onderweg: Les Hautes Alpes

Wist je dat? Onwaarschijnlijke doch ware feiten

Kaartlezen is kinderspel

Documentaire: Arriba bolivia

Wandelen: Coniferenwandeling Plantentuin Meise

Ook dat nog? Wetenschap en snufjes

voor reislustigen

Focus: ‘Samen naar de top’ met Tom Flachet

Wildlife in de Lage Landen in ‘De Nieuwe Wildernis’

NV-huizen aan de piste

28 Winteraanbod 30 Activiteitenkalender 33

ECO: IYNF springt op de Klimaattrein

ECO: Biodiesel, vloek of zegen?

35 Uitgelezen 36

Kortingsbon Fiets- en wandelbeurs

WIN! n van België De Nationale Plantentui angskaarten schenkt 5 x 2 gratis toeg antwoorden weg aan lezers die juist op volgende vraag: n van de Waarin worden de pitte kt? parasolden vooral gebrui dit tijdschrift. U vindt het antwoord in el mensen Schiftingsvraag: Hoeve rd? geven het juiste antwoo en adres naar Stuur uw antwoord, naam .be info@denatuurvrienden 3

IN BEELD

Smeltende gletsjer legt vergeten woud bloot Een ijsgrot onder de Mendenhall gletjser in Alaska. De gletsjer ligt op nauwelijks twintig kilometer van Juneau, de hoofdstad van Alaska en heeft een lengte van meer dan 10 km en een breedte van 2,5 km. De gletsjer behoort tot het Juneau Icefield, een grote ijskap van meer dan 4660 kmÂ˛. Maar hoe groot ook, ook deze gletsjer smelt de jongste jaren in een ijltempo van enkele meters per jaar af. De laatste maanden doen onderzoekers van de plaatselijke universiteit er zelfs bijzondere ontdekkingen: door het ontdooien van de gletsjer komen duizend jaar oude bomen opnieuw vrij te liggen. Sommige staan nog rechtop en hebben nog schors. Het VN-klimaatpanel gaf onlangs voor het eerst toe dat de mens verantwoordelijk is voor de klimaatverandering. In haar rapport stelde ze dat vrijwel alle gletsjers op de aarde de jongste jaren in volume afnemen net als het Noordpoolijs en Antartica. Eind november komt de Internationale klimaattop van de VN samen in Warschau. De internationale gemeenschap hoopt daar afspraken te maken over de aanpak van de klimaatopwarming. En wij hopen dat met hen. Op 16 november vertrekt uit ons land de klimaattrein met actievoerders om in Warschau te manifesteren. Ook de Jong Natuurvrienden (IYNF) zullen daar bij zijn. U leest er meer over op pagina 33. (foto @biolifepics, shutterstock)

Op 11 en 12 oktober ging in Ilawa, Polen, de jaarvergadering van de Internationale Natuurvrienden NFI door. Zoals steeds een warm weerzien met de vertegenwoordigers van de andere ledenorganisaties. Maar, ook zoals steeds, een interessante vergadering. Want het bestuur van NFI maakt er de gewoonte van niet enkel de statutaire verplichtingen na te komen (goedkeuring rekening, bespreking werkprogramma,…) maar ook aandacht te besteden aan actuele en belangrijke onderwerpen.

KORT NIEUWS

STANDPUNT

Beste Natuurvrienden,

Fotowedstrijd ARGUS van start

De jaarlijkse erg hoogstaande fotowedstrijd van onze trouwe Ecocyclopartner ARGUS gaat weer van start. Dit jaar wordt de wedstrijd enkel via facebook georganiseerd. Iedereen kan deelnemen. Er zijn drie thema’s: ‘Herfst’, ‘Genieten op het platteland’ en ‘Stad op mensenmaat’. Vanaf 4 november kun je uploaden en maak je kans op mooie prijzen. Graag geven we je ook nog eens de winnende foto van vorig jaar. Voor de kenners: dit zijn zonnekloppers op het Strand van Sint-Anneke in Antwerpen. Alle info vind je op www.argusfotowedstrijd.be.

Zo is NFI momenteel voorzitter van de ‘Green Ten’, een platform van tien toonaangevende niet-gouvernementele organisaties. Zij hebben als gemeenschappelijk doel de milieusituatie in Europa en daarbuiten te verbeteren en werken daarvoor samen met de Europese instellingen. In de aanloop naar de Europese verkiezingen van volgend jaar zullen NFI en Green Ten een paper maken rond het belang van de Europese Unie – maar dan een Europa dat sociaal en solidair is, en ook aandacht besteedt aan thema’s zoals onder meer milieu, natuurbehoud, duurzame verkeerspolitiek, ontwikkelingspolitiek,…. Een terechte bekommernis! Een van de volgende uitgaven van ons tijdschrift zal trouwens aan Europa gewijd zijn. Verder kwam ook toegankelijk toerisme aan bod. Iets waar wij in Vlaanderen al geruime tijd aandacht aan besteden. Zo is de onlangs in Maasmechelen geopende Ecocyclotocht specifiek gericht op mensen met een handicap. En verschillende afdelingen passen hun activiteiten aan: wandelen, klimmen, … NFI heeft een brochure uitgewerkt met concrete voorbeelden en zal ook deelnemen aan een conferentie die aan dit thema gewijd is.

de natuurvriend

december 2013

Zo blijkt dat ‘het bureau in Wenen’ geen ver van ons bed show is. Veel van de zaken die het bureau ontwikkelt, hebben immers een directe impact op onze werking en leden. Om nog te zwijgen van de Natuurvriendenhuizen – iets waar vele van onze leden graag gebruik van maken.

Maar natuurlijk blijft onze hoofdbekommernis inzetten op duurzame en sociale ontspanning en vrije tijd. Dat is ook nodig. Niet iedereen kan zich immers verre en dure reizen of activiteiten in het buitenland veroorloven. In dat opzicht valt het dan ook te betreuren dat (lokale) overheden besparen op sociaal toerisme en beslissen om verblijven die vakanties en klassen aanbieden aan zeer democratische prijzen, te sluiten. Gelukkig bieden wij een waaier van activiteiten aan, voor jong en oud, sportief en wat minder sportief, kortom voor elk wat wils. En daar blijven we op inzetten! Berg vrij Greet van Gool Voorzitter

///////////////////////////////////////////////////////

De Natuurvrienden verhuist (tijdelijk) haar algemeen secretariaat De Natuurvrienden heeft grootse plannen met haar kantoorgebouw in de Provinciestraat 53 in Antwerpen. Als alles goed gaat, starten in januari 2014 ingrijpende verbouwingswerken met als doel een ‘duurzaam kantoorgebouw’ te realiseren. Na de renovatie zullen personeel en bestuur kunnen werken in een eigentijdse en vooral ook groene kantooromgeving met veel aandacht voor duurzame materialen, energie- en waterbesparing. We voorzien ook een multifunctionele ruimte voor vergaderingen, cursussen, bijeenkomsten enz., zodat het secretariaat nog meer dienst kan doen als ontmoetingsruimte voor leden en niet-leden van De Natuurvrienden. Dit alles betekent dat we het algemeen secretariaat tijdelijk zullen verplaatsen naar een kantoorruimte in de Boomgaardstraat 31 in 2018 Antwerpen. De precieze verhuisdatum is momenteel nog niet bekend, maar er wordt gemikt op een datum in december 2013. Na het einde van de verbouwing – voorzien in de eerste helft van 2015 – nemen we dan opnieuw intrek in ons gebouw in de Provinciestraat. Kijk af en toe eens op ons website, want daar zullen we zo spoedig mogelijk communiceren over de precieze verhuisdatum: www.denatuurvrienden.be

//////////////////////////////////////////////

Lidgelden 2014: crisisbestendig! De ongewijzigd en zo bestrijdt Het lidgeld blijft ook in 2014 r jaa 3 ren e de crisis: we counte Natuurvrienden een beetj g no ld ge krijg je voor hetzelfde stijgende prijzen. Bij ons rdelen. steeds even veel ledenvoo rsusvele activiteiten, reizen, cu Naast deelname aan de van rvrienden nog steeds tal sen geniet je bij De Natuu en en uiz nh de ien 1000 natuurvr voordelen (kortingen) in toau B VA ls, inkels, boekhande andere logies, outdoorw zever nte een uiterst interessa pech bijstand en uiteraard tieve van al je wandelen recrea kering bij het beoefenen fietsactiviteiten. aatd kan een individueel lidm Afhankelijk van je leeftij p kan - een gezinslidmaatscha schap al vanaf 19 euro vanaf 29 euro. eld De Natuurvrienden en betaal je lidg Hernieuw nu al je lidmaatschap van site web de op le odu alm beta handige eenvoudig via je afdeling of via de den wor /lid n.be nde rvrie atuu .den www

////////////////////////

////

Nieuw: Ecocyclo Leuven en Ecocyclo Maasmechelen We hebben net twee nieuwe Ecocyclotochten gelanceerd: de fietsen wandelzoektocht voor kinderen in Leuven en een tocht, ook voor mensen met een handicap, in Maasmechelen. De tocht in Leuven werd voorgesteld tijdens Leuven Autovrij op zondag 25 augustus. De fietszoektocht is 19,4 km lang en leidt langs de groene rand rond Leuven. Daarnaast zijn er twee wandellussen van elk 3,9 km in de binnenstad van Leuven. De tochten zijn ideaal voor gezinnen met kinderen of scholen. De groep fietsers die op de lanceringsdag de tocht voor een eerste keer aflegde, was heel enthousiast. Iedereen die de tochten aflegt, krijgt het diploma ‘Duurzaamheidsambassadeur van De Natuurvrienden’.

Wie zoekt die vindt! • Schrijver Hugo Claus was lid van De Natuurvrienden in 1947 (en misschien in andere jaren ook nog). Is er iemand die foto’s van hem heeft als Natuurvriend? Graag een seintje aan burtb@outlook.com. • Heeft er iemand een Canadese kano te koop? Liefst in goede staat en voor drie personen. Mail naar: elsgeert990@hotmail.com. • Te koop: Outdoor GPS Garmin Oregon 450, inclusief alle accessoires City Navigator Europa voorgeïnstalleerd (ter waarde van 90 euro), geheugenkaartje, 2x stuurhouder voor op de fiets, usb-kabel, batterijen + lader, moto-stuurhouder optioneel bij te verkrijgen RAM-mount). Richtprijs: 250 euro. GPS in nieuwe staat! Contact en info: jurgendewulf@telenet.be • De Natuurvrienden en Vakantievreugde Oost-Vlaanderen zoeken kampeervrienden die met de tent of caravan op reis willen trekken. Interesse? Mail naar: bestuur@atb-geraardsbergen.be.

Ook een zoekertje? Mail naar: info@denatuurvrienden.be . Vermeld in je onderwerp dat het om een zoekertje gaat.

De fietstocht in Maasmechelen is 30 km en is gescreend op toegankelijkheid voor rolstoelgebruikers, mensen met een visuele, auditieve of verstandelijke handicap. De Ecocyclogids is beschikbaar in diverse formaten: de ‘klassieke’ editie in combinatie met een versie in eenvoudige taal, in Daisyformaat en in Vlaamse Gebarentaal. De nieuwe tocht werd gelanceerd tijdens de Stap en fiets met ons mee-dag in Maasmechelen op zondag 8 september. De eerste deelnemers waren heel tevreden. Dat brengt het totaal Ecocyclotochten op 8: naast de nieuwe in Leuven en Maasmechelen, hadden we er al in Antwerpen, Kalmthout/Essen, Oostende, Herentals, Turnhout en Westerlo. Allemaal voor 2 euro te krijgen via onze webshop op www.denatuurvrienden.be/winkel. Wie ze alle 8 bestelt, krijgt 50 procent korting. /////////////////////////////////////////////////////// 7

Op stap in Les Ha

de natuurvriend

december 2013

ONDERWEG

Het gemiddeld hoogst gelegen departement

Parc National des Ecrins.

GĂŠnĂŠpi: basis voor veel lekkers.

Embrun, pittoresk Alpenstadje.

van Frankrijk door een kennersbril

autes Alpes

Bergstijgster Anita Sohie ruilde een dik jaar geleden het vlakke en drukke Antwerpen in voor de bergen van â&#x20AC;&#x2DC;Les Hautes Alpes.â&#x20AC;&#x2122; Ze kent de streek intussen dan ook goed. Voor De Natuurvriend kroop ze in de pen en lijstte ze haar absolute toppers voor een reis naar het dunst bevolkte departement van La douce France op, een tocht langs bergmeren, ijswatervallen en mooie bergdorpjes. 9

Génépilikeur, een lokale specialiteit. “Toen ik hier wou komen wonen, was dat vooral voor de bergen in combinatie met het mooie weer. Ik wist toen nog niet dat het gemiddeld het hoogst gelegen departement van Frankrijk is, het dunst bevolkte, met de zuiverste lucht en het zuiverste water. Het is dan ook een erg landelijke streek, met veel kleinschalige landbouw. 80% van de inkomsten van de streek komen echter van toerisme. Industrie is er niet.

de natuurvriend

december 2013

Natuur en sport. Deze streek heeft een groot aantal troeven. Het “Parc National des Ecrins” is een prachtig stuk beschermd natuurgebied in de zuidelijke Alpen. In het park zijn dus geen liften en slechts 1 dorp, Dormillouse, dat enkel te voet te bereiken is. Ondanks dat er maar één vierduizender is, de “Barre des Ecrins” (4102 m), is het een interessante bergketen voor bergbeklimmers. Namen als Pelvoux, Ailefroide, Agneaux, Meije… zijn voor alpinisten zeker niet onbekend. Het weer is hier duidelijk beter dan in de noordelijke Alpen, wat een voordeel is voor beklimmingen. Natuurlijk, het blijven de bergen en voorzichtigheid blijft geboden, zeker voor onweer in de zomer!

Maar ook wandelaars komen hier volop aan hun trekken. Er lopen verschillende GR wandelpaden in en rond het massief. Hutten en gîtes maken het makkelijk om meerdaagse tochten te maken. Ook de Queyras en de Ubaye, vlakbij gelegen massieven, zijn gekend voor hun prachtige natuur en onuitputtelijke wandelmogelijkheden. Het Parc des Ecrins, de Queyras en de Ubaye huisvesten herten, marmotten, gemzen, steenbokken en wolven, dit laatste tot ongenoegen van de schapenboeren. Er zijn vale gieren en in elke vallei een koppel arenden. In de meren zitten amfibieën die elders erg zeld-

Klimmen in Ailefroide. zaam geworden zijn en van de Isabellevlinder zit hier een unieke soort die nergens anders ter wereld voorkomt. Natuurlijk zijn er gentianen, edelweiss, rododendron en azalea. Typisch hier is de “génépi”, een kruidje waarvan een heleboel dranken gemaakt worden. Talrijke soorten orchideeën groeien in de bossen en alpenweiden. De meest voorkomende naaldboom hier is de lork, die hout levert voor meubels en schrijnwerkerij. In de herfst verkleurt hij goudgeel, wat prachtig oogt in het landschap met al een beetje sneeuw op de bergen rondom. Al deze dieren en planten zijn beschermd in het park, er mag niets gevangen of geplukt worden. Voor wie wil rotsklimmen zijn er tientallen rotsmassieven en massiefjes van verschillende moeilijkheidsgraad. Meestal zijn ze erg goed geëquipeerd. Je hebt de keuze tussen hoog in de bergen met een aanloop van een uur of beneden in de vallei naast de parking, zuid- of noordkant, overhangend of fijn-technische platen… en natuurlijk allemaal gratis en vrij toegankelijk! Ailefroide is een waar klimparadijs, gekend en geliefd bij een aantal Natuurvrienden-Bergstijgers. Fietsers kunnen in deze streek hun hart ophalen, maar het zal wel snel kloppen want er is geen meter plat! Er zijn gemarkeerde fietsen mountainbikeroutes van alle niveaus. Je hebt de bekende cols zoals de Galibier, Isoard, Lautaret…, maar ook tal van minder gekende tochten langs rustige baantjes met schitterende uitzichten. Elk jaar gedurende 1 week in juli en 1 week in augustus wordt elke morgen een andere col verkeersvrij gehouden voor fietsers. Ook voor mountainbikers is er keuze te over.

Watersporten in de bergen? Ja zeker: canyoning in verschillende bergrivieren, raften op de Durance en de Guil, kanovaren, noem maar op… Op het “Lac de Serre-Ponçon” kan je windsurfen, zeilen, pleziervaren, waterskiën. Maar ook zonnen op mooi aangelegde strandjes en zwemmen. Het “Lac de Serre-Ponçon” is een stuwmeer. De dam werd gebouwd begin jaren zestig, in eerste instantie om de grillige Durance wat in te tomen en de regelmatige overstromingen van de dorpen te voorkomen. Tevens zorgt het meer voor elektriciteit en is het de watervoorraad voor Gap en een groot deel van de zuidelijker gelegen landbouwgronden. Een bijkomende factor bleek later de toeristische aantrekkingskracht, wat meer werkgelegenheid en welvaart voor de streek betekende. En in de winter? In ons departement zijn 29 skigebieden, grote en kleine. Er zijn langlaufmogelijkheden en sneeuwschoentochten (raquettes) zijn erg populair. Hoogtourskiën hoort hier bij het dagelijks leven. De valleien van de Fournel en Freyssinières zijn gekend voor hun ijswatervalklimmen. In verschillende dorpen zijn schaatspistes. Cultuur en evenementen. Tijdens de zomermaanden (juli en augustus) is er een groot aanbod, bij voorbeeld in Embrun, maar ook kleinere dorpen organiseren allerlei: gratis concerten en optredens, tentoonstellingen, bezoeken aan oude stadsdelen en gebouwen, abdijen, kastelen… De bekende forten van Vauban in Briançon en Guillestre zijn zeker een bezoekje waard. Dit jaar passeerde de Tour de France hier weer met een tijdrit tussen Embrun en Chorges. Wij hebben die achteraf ook eens gereden, niet tegen de tijd echter… Op voorhand worden er

IJswaterval in Freyssinières. allerlei fietsevenementen voor liefhebbers georganiseerd. Elk jaar vindt rond 15 augustus de “Embrunman” plaats, één van de moeilijkste triatlons ter wereld wegens de vele hoogtemeters. Een hele week kan iedereen (mits inschrijving vooraf) deelnemen aan allerlei sportieve activiteiten: zwemmen, fietsen, lopen, combinaties hiervan en diverse afstanden. De apotheose is echter de volledige triatlon, met zwemmen in het Lac de Serre-Ponçon, fietsen over de Isoard met een totaal van 5000 hoogtemeters, een marathon met de nodige hellingen. Het heeft verschillende jaren geduurd voor de winnende tijd onder de 10u lag en ook nu ligt die nog rond de 9.30u. Onnodig te zeggen dat het hier dan wel erg druk is, maar ook veel ambiance. Heel interessant zijn de lezingen over de natuur (dieren, planten, habitat, gletsjers, meren…) in het “Maison du Parc des Ecrins”. Je kan ook boerderijen bezoeken en leren schapen of geiten melken en kaas maken. Een bezoek aan een wijngaard met uitleg van een plaatselijke wijnboer is zeker de moeite. Voor geleide bezoeken van het Office de Tourisme bestaat er een pas voor 2 personen. Het eerste bezoek betaal je de volle prijs (4 euro), de volgende bezoeken betaal je 2 euro. Deze pas is een jaar geldig. Voor wie het wilde uitgaansleven in wil en nachtelijke uitspattingen beleven, is dit geen geschikte streek. Wel voor wie rust en authenticiteit zoekt. Wanneer en waar logeren? Dit is een echte streek voor Natuurvrienden, maar jammer genoeg is er geen Natuurvriendenhuis in de buurt. Er zijn wel veel campings en vakantiehuisjes te huur, nog best betaal-

baar in deze streek. (zie de site “Gîtes de France”) Voor rondtrekkende wandelaars zijn er talrijke hutten en gîtes d’étape. Er ligt sneeuw van december tot april-mei. De skigebieden zijn open van half december tot eind april, maar voor hoogtourskiën en sneeuwschoentochten loopt het seizoen veel langer, soms van november tot juni. Hier wordt gezegd dat 300 dagen per jaar de zon schijnt, de andere 60 dagen valt er 6 m sneeuw. Dat is niet helemaal waar, want het regent af en toe ook, vooral in mei valt er veel neerslag. Voor de meeste buitensporten is het

beste seizoen juni (hoewel er dan nog vaak (te)veel sneeuw ligt in de bergen) en september. Juli en augustus zijn natuurlijk prima, zeker voor de watersporten en de culturele happenings, maar dan moet je wel rekening houden met meer volk en drukte. Om alle misverstanden te vermijden: ik ben niet geëngageerd door de toeristische dienst om deze streek te promoten. Sinds ik hier woon heb ik dit stilaan allemaal ontdekt en misschien valt er nog veel meer te ontdekken…

tekst: Anita Sohie

Meer info: Enkele nuttige boeken: Wandelen: • Les plus belles randonnées des Alpes du Sud Bernard Ranc, éditions Gap • Queyras-Ubaye, Les plus belles randonnées Anne et Jérôme Rena, éd Glénat Alpinisme: s courses et randonnées • Le Massif des Ecrins, les 100 plus belle er maar nog moeilijk te vinden) siek Gaston Rébuffat, éd Denoël (een klas er (selectie van beklimmingen) • Dauphiné - Hartmut Eberlein, éd Roth çais Een reeks topo’s van de Club Alpin Fran Rotsklimmen: Durance, Queyras - Yann, Martine et • Escalade en Briançonnais, Haut Val Jean-Jacques Rolland, éd du Fournel er verschijnen er jaarlijks nieuwe • “Ailefroide” - heeft z’n eigen topo’s en Hoogtourskiën: anuel Caban et Hervé Galley, éd • Ski de Randonnée, Hautes Alpes - Emm Olizane / //////////////////////////////////// ////////////////////////////////////

WIST JE DAT?

Wist je dat?

DRONES VER SUS MUGGEN

In de Amerikaanse staat Florida wordt onderzocht of drones ingezet kunnen worden om muggen te bestrijden. De onbemande vliegtui gen, van een type da t normaal door politi en leger wordt gebru e ikt voor observatie doeleinden, zouden moeten speuren na ar ondiepe plassen waar de insecten zic vermeerderen. Een h grondteam komt da n later ter plaatse de larven doden met ins ecticide. Het vinden van ondiepe waterpartijen is lastig in de waterrijke en moeilijk bereikbare Florida Keys. De waterpoele n vormen kweekvijv ers van muggen, die malaria en divers e andere ziektes ku nnen overbrengen. Muggen in hun larve stadium doden is ve el eenvoudiger dan volwassen exempla ren.

EEN LIJGER OF EEN TEEUW? geen schrik voor deze

de natuurvriend

december 2013

Californië. Deze dame heeft duidelijk en een mannetjesleeuw gigantische lijger (een kruising tuss gt een halve ton, is drie wee ules en een vrouwtjestijger). Herc . Daarmee haalt hij het hoog r mete e rhalv meter lang en ande de grootste levende Guinness Book of World Records als 10 tot 15 kilogram lijks dage t katachtige. Dit poesje verorber Ze kunnen een ten. tplan voor niet zich vlees. Een lijger kan waarschijnlijk omdat in kop groter worden dan hun ouders, iremmend gen doorgroe een een normale situatie leeuwinnen istimulerende gen groe het met en vind geven om een balans te digheid: Een kruising van mannetjesleeuwen. Voor de volle wtjesleeuw noemt vrou tussen een mannetjestijger en een men een teeuw...

nieuwe Zestig expeditie jdens een ieuwe ti ft e e h diersoorten schappers n Suriname 60 n van weten kva

ki Een team regenwoud aaronder 6 nieuwe ewoonde D b 11 n . o n kt e e t e td rs h n o ve in waterke soorten 5 n 2 te , n rt la o p o e s n r meer en dier- e slangen én nieuwe pers ontdekten onde é , n e Een rt o o kers schap caokikker. . De weten en noemden hem ca oemden ze n e rt o o s s vi er, gn eurige kikk illimeter lan g chocoladekl rtje van amper 2,3 m uw sprinkhaanachti ie ve n n ke e e d ijk e o rl u ro ze tu n robijn ekte zijn na Voorts ontd r poten om r. a e a ve d N e p r. tk o e u kk lip ls lil te pijlgifki rpe steke it e h -w c s in t p ru e a b h m n een etensc insect schrikken e kikker hoefden de w r op de te f a n e d m n vija zomaa ne boo een avond erder gezie een nooit e eken: die sprong op zo pers niet te l. fe ta p kam

NIET VOOR MERS n ofE ZWEM n hebben ee ke GEVOELin IG ar m Zweden en Dene plan is

Politiediensten iedereen die van ng verstrekt aan wi hu sc ar n vis die door wa e ficiĂŤl Dit omwille van ee . en m e em zw an . Het vegetarisch om naakt te ga gehaald: De Pacu op is r' rd de we nij ar ns ela lle een heng de bijnaam 'ba weinig verhullen annelijke beestje met de u raadt het al, m ja, En n. te . no en n hongerige beestje verzot op zade elwitten voor het do t e he lijk ur uit tu na ha n an testikels zij van de pir in t deze verre neef k m Oo ko kt. lijk aa ke m on ge pr k Oors overstee maar hij heeft de we u niet Amazonegebied, en. Zeg niet dat ng va ge cu Pa n ee gs lan Parijs is on waarschuwden!

Liefdessloten bedreigen Pont des Arts Boom uit 2000 jaar oud

zaadje De dadelpalmboom van Judea, ooit tal rijk in het MiddenOosten, leek sinds het jaar 500 van de aardbol verdwenen Tot een wetenschapp . er van de universitei t in Tel-Aviv besloot een zaadje, dat twee duizend jaar bewaard werd in een kleien pot, te planten. Me t succes. De kleien pot werd in de jaren '60 opgegraven nabij de archeologische site van het paleis van Herodes. Weten schappers proberen het geslaagde experiment nu te herhalen met andere zaadjes , die in de kleien po gevonden werden. t Duizenden jaren ge leden kwamen dade palmbomen erg veel lvoor. Zo wordt de bo om onder andere vermeld in de Bijbel en de Koran.

EĂŠn van de beroemdste bruggen over de Seine, de Pont des Arts, is al enkele jaren de plek waar tortelduifjes hun liefde voor elkaar bezegelen door een hangslotje aan de reling te bevestigen. De brug bezwijkt echter langzaam onder het gewicht van die sloten. Een mogelijke oplossing is om de liefdessloten elke zes maanden te laten verwijderen. Dat zegt burgemeester van het zesde arrondissement in Parijs, JeanPierre Lecoq. De Parijse brug is niet het eerste slachtoffer van het fenomeen. Op de Ponte Milvio in Rome is het al sinds 2007 verboden slotjes te hangen.

OUTDOOR

Kaartlezen is kinderspel

de natuurvriend

december 2013

Leer je kinderen al spelend zich te oriĂŤnteren

Een wandelkaart goed kunnen lezen is nog steeds een belangrijke vaardigheid en relatief eenvoudig te leren, ook voor kinderen. Hier volgen enkele tips en tricks om jonge spruiten het gebruik van een kaart gemakkelijk aan te leren. Want hoe luidt dat ene gezegde nu ook al weer? Jong geleerd is… Er met de wandelkaart in onbekend terrein op uit trekken is spannend en doet het hart van elke wandelaar sneller slaan. Ook kinderen exploreren graag hun omgeving en zijn voor het thema landkaarten snel warm te maken. Vanaf ongeveer negen jaar ontwikkelen kinderen een begrip voor kaarten, ze begrijpen dan dat het landschap er op een kaart anders uitziet dan in werkelijkheid. Men kan kinderen ook al vroeger inleiden in het kaartlezen. Belangrijk is wel dat ze er plezier aan beleven en dat het niveau niet te hoog ligt. Hoe lees ik een wandelkaart? Op een wandelkaart wordt een wandelgebied op een vereenvoudigde manier afgebeeld. Dit beeld van het landschap geeft een veelvoud aan informatie weer. Verschillende kleuren, lijnen, vlakken, symbolen worden in een legende verklaard. De tekens voor de points of interest (POI), de interessante plaatsen dus, zijn uniform: zo zien de tekens voor een zwembad, een kerk of een burcht er bijvoorbeeld altijd hetzelfde uit. Op wandelkaarten staat de blauwe kleur meestal voor water (beken, rivieren, meren), groene vlakken duiden op bos en vegetatie en grijze vlakken staan voor rotsen en gesteente. Op een wandelkaart worden bewegwijzerde wandelpaden meestal in het rood weergegeven. Let wel op de verschillende moeilijkheidsgraden. - Een weg: een volle rode lijn geeft een wandelweg aan, die breed, gemakkelijk begaanbaar en daardoor ook voor kinderen geschikt is - Een pad: wordt met een rode stippellijn weergegeven; een pad is smal, vraagt tredzekerheid en is voor kinderen slechts beperkt geschikt - Een moeilijk zichtbaar bergpad: bij een puntjeslijn gaat het over een moeilijk zichtbaar pad waarbij bergervaring nodig is en hoogtevrees uit den boze, loopbruggen zijn voor kinderen eerder ongeschikt

zuiden altijd onderaan. Als men dat weet kan men zich in een gebied goed oriënteren, ook als men verloren gelopen is of als men bij een kruising zonder bewegwijzering aankomt. Het gemakkelijkst is je te oriënteren met een kompas. De kompasnaald geeft altijd het noorden aan. Daarop kun je dan de kaart oriënteren. Ook een GPS-toestel bewijst vaak goede diensten als men zijn positie wil bepalen. Als men kompas noch GPS-toestel bij heeft, oriënteert men zich op een markant punt (kerktoren, straat). Kijk waar dat punt ligt en vertaal je kijkrichting naar de kaart. Zo kun je de kaart ook oriënteren.

dig om een wandeling goed te kunnen plannen en ze niet te vermoeiend te maken. Op veel wegwijzers in wandelgebieden staan wandeltijden, die volgens een bepaalde formule berekend zijn. Volwassenen gaan op vlak terrein ongeveer 4 kilometer per uur. Kinderen hebben daarvoor 1,5 keer meer tijd nodig; zij wandelen dus tegen een goede 2,5 kilometer per uur. Natuurlijk is dit afhankelijk van de individuele conditie.

Tip: Als men met kinderen op stap gaat, zijn ze fier wanneer ze mee betrokken worden en ook op de kaart mogen kijken. Men kan hen markante punten tonen (kerken, bergtoppen, rivieren etc.) of ze door hen laten aanwijzen.

Tip: Als men de lengte van een wandeling op de kaart wil bepalen, vervolgt men de weg op de kaart best met een dunne (wol)draad. Daarna meet men de lengte van de draad met een liniaal. Als de weg op de kaart (dus ook de draad) bijvoorbeeld 7 cm lang is, moet men bijgevolg 3.500 meter of 3,5 kilometer wandelen. (Schaal 1:50.000 – 1 cm = 500 m, 7 x 500 m = 3500 m).

Hoe kan ik afstanden bepalen? De zogenoemde schaal staat op elke wandelkaart vermeld en geeft aan hoeveel kleiner het landschap op de kaart is weergegeven dan in werkelijkheid. De schaal ligt tussen 1:25.000 en 1:50.000. Bij een schaal van 1:50.000 bijvoorbeeld is 1 centimeter op de kaart gelijk aan 50.000 centimeter in werkelijkheid, dus 500 meter.

Waar gaat het bergop, en waar bergaf? Een wandelkaart is weliswaar tweedimensionaal, toch kan men zien waar het tijdens de wandeling bergop en waar het bergaf gaat. Cartografen, dus mensen die kaarten tekenen, hebben drie verschillende mogelijkheden om landschappelijke hoogtes en laagtes op een kaart weer te geven: hoogtegetallen, hoogtelijnen en arcering.

Tip: Om kinderen duidelijk te maken hoe ver dat is, kan men bijvoorbeeld 1,5 keer rond een voetbalveld wandelen, dat komt ongeveer overeen met 500 meter. Deze ervaring is no-

Hoogtegetallen: op een wandelkaart staan bij plaatsen, bergtoppen en wegen kleine getallen. Dat zijn hoogtegetallen die in meters worden uitgedrukt. Referentiepunt is de zee,

Hoe kan ik mij op het terrein oriënteren? Men kan zich goed oriënteren op de stand van de zon. De zon komt op in het oosten, ‘s middags staat ze in het zuiden, ze gaat onder in het westen en in het noorden is ze nooit zichtbaar. Kaarten zijn altijd op het noorden georiënteerd. Als er op een kaart geen desbetreffende aanduidingen zijn (bijvoorbeeld een pijl die de richting van het noorden aangeeft) ligt op een kaart het noorden altijd bovenaan en het 15

die op 0 meter ligt. Als bij een berg het getal 1690 staat, ligt de top van de berg 1690 meter boven de zeespiegel. Als het vertrekpunt van mijn wandeling bij 690 meter ligt, moet ik 1000 meter hoogteverschil overwinnen om op de top te geraken. Dat zou zeer vermoeiend zijn, dus is een goede training nodig vooraleer aan de klim te beginnen. Wie niet regelmatig wandelt, kiest best een tocht uit waarbij max. 500 hoogtemeters overwonnen moeten worden. Hoogtelijnen: op wandelkaarten kunnen ook hoogtelijnen opgetekend zijn. Hoe dichter de hoogtelijnen bij elkaar liggen, hoe steiler de berg is. Hoe verder de hoogtelijnen uit elkaar liggen, hoe vlakker het is. Bij de planning van een wandeltocht moet men dus goed kijken hoe het pad ten opzichte van de hoogtelijnen loopt. Als de weg loodrecht de hoogtelijnen kruist, wordt het een zeer steile klim. Loopt de weg daarentegen veelal parallel met de hoogtelijnen, wordt het een wandeling met weinig hellingen. Arcering: om bergen visueler voor te stellen wordt arcering (grijsschakeringen) gebruikt. Hoe donkerder een vlak wordt ingekleurd, hoe steiler het terrein. Grijze vlakken op een kaart duiden op alpien terrein. Als vuistregel geldt dat een volwassene – afhankelijk van zijn/haar conditie- per uur ongeveer 300 hoogtemeter bergop en 500 hoogtemeter bergaf kan afleggen. Maar ook hier, hou rekening met je kinderen! Veel wandelplezier met het gezin. Bron: Simone Schröder in Naturfreund. Vertaling: Heidi Van Deuren

Spelletjes en oefeningen

zes jaar kan men al voorbereiden op het Kinderen met een leeftijd van vier tot bij is het belangrijk stapsgewijs te werk lezen van een plan of van een kaart. Hier lingsgraad van het kind. Leerdoelen als te gaan en je te richten naar de ontwikke vorming van de optische waarnemings ruimteoriëntering, ruimtebegrip alsook le Enke en. nter orië een kaart te kunnen zin zijn voorwaarden om zich later op rbij. daa handige oefeningetjes helpen ek met je kind over de eigenschapen Geometrische vormen herkennen: spre er vierkant, cirkel, driehoek) en laat het van geometrische vormen (rechthoek, bels meu e welk eld: r zoeken. Bijvoorbe in het dagelijks leven spelenderwijs naa ? rvlak hebben een rechthoekig oppe yje kind dingen (bijvoorbeeld een tedd Perspectiefwissel: Bekijk samen met n, bove van , eren acht ief (van voren, van beer) vanuit een verschillend perspect n huis van boven (via google maps bijeige je ook van de zijkant). Toon als je kunt , van achter en van de zijkant. Vraag het voorbeeld), maar bekijk het ook van voor el bijvoorbeeld achter hem/haar, links kind steeds opnieuw wat zich momente eren naast hem/haar), boven of onder of rechts van hem/haar, (jongeren kind men 90 graden draait? hem/haar bevindt. En wat gebeurt er als eer samen met je kind (bijvoorbeeld met Het eigen grondstuk nabouwen: Prob (huis, terras, tuin met bomen en bloemlego) je eigen grondstuk na te bouwen bovenaf. bedden). Zo krijgt het kind een zicht van met je kind bijvoorbeeld de kinderkamer Maak een schatkaart: Teken samen l als schatkaart. Verstop een schat in van bovenaf gezien. Het plan dient enke in op de kaart. Je kind moet nu met de de kamer en teken ze met een sterretje n schat gevonden heeft, worden de rolle kaart op zoek naar de schat. Als het de en kunn l, choo ter)s de weg naar de (kleu omgedraaid. Ook het huis, de tuin of en. word uikt voor een schatzoektocht gebr samen met je kind aan de hand van een Wandelkaart van de omgeving: Maak ekkingstocht. Ga bijvoorbeeld naar de wandelkaart van de omgeving een ontd zoek het daarbij horende teken op de kerk, het speelplein, het zwembad en kaart. je kind de legende van een Spel: “toon mij …”: Bekijk samen met alle speelpleinen die op de wandelkaart en laat het bijvoorbeeld voor het kind als de rolkaart staan aanduiden. Het is geestiger die al kunnen lezen, laat je len ook omgedraaid worden. Kinderen een berg van 1.600 meter wat moeilijkere dingen zoeken: toon mij berg die zeer steil is etc. hoogte, toon mij de plaats A, toon mij een en: hoe kom ik van punt Ook tochten kan men zich laten aanduid A naar punt B?

de natuurvriend

december 2013

de wandelkaart het snelst Spel: “stad, rivier, berg”: Wie vindt op een berg die met een beeen stad/plaats, beek/rivier/meer of paalde letter begint?

bij het intekenen van een Wandelingen intekenen: Help je kind weiden of bergtoppen die reeds gewandelde tocht op de kaart; ook id worden. reeds bewandeld werden kunnen aangedu ////////////////////////////////////

////////////////////////

Documentaire Arriba Bolivia Opstart van een klimschool Première

6 december 2013 De Mixx – Herselt Asbroek 1 Programma: 18-20u : kliminitiatie 20u: voorstelling 21.30u: napraten met hapjes en drankjes Inschrijven: Gratis voor leden De Natuurvrienden bij inschrijving tot 2 december Kassa: 7 euro (incl. kliminitiatie, voorstelling, drankje en hapjes) arribabolivia@denatuurvrienden.be of 03/270 02 80

Arriba Bolivia On Tour: 12/11 11/12 13/12 17/12 19/12 14/2 18/2

Avant première – Bib Cauwelaar Deurne – start 21u – gratis (reserveren 0800/99293) Le Cirq, Gravin Elisabethlaan 1, Hoogstraten – start 19.30u – 3 euro (www.hoogstraten.be) Vormingplus, Sint-Pieterskerklaan 5, Brugge – start 20u – gratis (www.brugsebergstijgers.be) JES, Werkhuizenstraat 3/5, Molenbeek – start 19u – gratis (said@buurtsportbrussel.be) ViaVia, Zandpoortvest 50, Mechelen – start 21u – gratis (www.karavaan.be) Brielpaviljoen, Lucinen Matthyslaan, Deinze – start 19.30u – gratis (www.bergstijgersdeinze.be) Zaal Wembley, Bredestraat 78, Aalst – start 20.30u – gratis (www.natuurvriendencenterall.com)

VU: Greet van Gool, Provinciestraat 53, 2018 Antwerpen, www.denatuurvrienden.be

wandelen december 2013

de natuurvriend 18

Coniferenwandeling in de Nationale Plantentuin

De familie van de kerstboom

Ooit gewandeld in de overweldigende coniferencollectie van de Nationale Plantentuin in Meise? U staat er oog in oog met maar liefst 350 verschillende soorten naaldbomen van over heel de wereld. Bovendien zult u raar opkijken wat voor eigenaardige familieleden onze doodgewone kerstboom allemaal heeft; de kruipende spar Picea abies 'Procumbens’ of de elegante Cryptomeria japonica, om er maar twee te noemen. Bovendien zijn ze niet enkel mooi om naar te kijken, maar vaak ook erg nuttig!

Pesto Het meest cruciale ingrediënt van pesto zijn pijnboompitten. Dat zijn de zaden van de parasolden (Pinus pinea) uit de Mediterrane gebieden. Men haalt ze uit de denappel, die ook wel eens kegel of conus genoemd wordt. Dit is trouwens wat coniferen allemaal gemeen hebben, het dragen van kegels. Conifeer kan letterlijk uit het Latijn vertaald worden als ‘kegeldrager’. 14 miljard potloden Alle coniferen bezitten ook zacht hout dat uitermate geschikt is voor woningbouw, meubels en gebruiksvoorwerpen. Zo worden potloden traditioneel gemaakt uit hout van de wierookcipres (Calocedrus decurrens) uit Noord-Amerika. Het geeft kwaliteitspotloden hun typische geur en maakt dat ze makkelijk te slijpen zijn. Het zal je wellicht niet verwonderen dat met 14 miljard potloden die per jaar geproduceerd worden niet enkel wierookcipressen maar ook andere familieleden het leven laten. Natuurlijk verweer Om hun zacht hout te beschermen tegen insecten en zwammen, produceren coniferen hun eigen bestrijdingsmiddelen: harsen en gifstoffen. Maar de mens zou de mens niet zijn als hij ook dit niet zou aanwenden. Zo wordt uit hars bijvoorbeeld terpentijn gehaald, een essentieel oplosmiddel voor olieverf en vernis dat tevens een beschermende werking heeft. En om de celdeling van borst- en eierstokkankercellen af te remmen gebruikt men de gifstoffen van de venijnboom (Taxus brevifolia en T. baccata).

Bedreigd Als je de uitgestrekte sparrenbossen in de Ardennen ziet zou je het niet direct zeggen, maar verschillende soorten coniferen zijn ernstig bedreigd. Fitzroya cupresoides uit Chili bijvoorbeeld heeft een beperkt verspreidingsgebied en heeft enorm geleden onder ongecontroleerde houtkap. Volwassen exemplaren zijn zeer zeldzaam. Verschillende plantentuinen leveren momenteel inspanningen om de soort weer in het wild te introduceren en om de genetische basis van de planten in cultuur te verbreden. Van de zeldzame wollemia (Wollemia nobilis) bestaan er in het wild slechts enkele tientallen exemplaren, in Meise kan je hem in de Evolutiekas aantreffen. De watercipres (Metasequoia glyptostroboides) uit China, werd pas in 1947 ontdekt en komt in het

aeva) van meer dan 4800 jaar oud en in Mexico een Montezumamoerascipres (Taxodium mucronatum) van 11.42 m omtrek. Allemaal familie De groep van de coniferen is bijzonder divers. Hoewel het merendeel naaldbomen zijn, zijn er ook coniferen met vlijmscherpe schubben zoals de slangenden, beter gekend als ‘apenverdriet’ (Araucaria araucana) of met bladeren zoals de podocarpussen van het zuidelijk halfrond. Er bestaan zo’n 600 soorten op onze planeet en meer dan de helft hiervan heeft een vertegenwoordiger in de Nationale Plantentuin. De coniferencollectie is dan ook immens. In de Evolutiekas van het Plantenpaleis, doorheen het hele domein, maar vooral in het ‘Coniferetum’, kun je kennis maken met deze boeiende plantengroep. Bron: Plantentuin van België

//////////////////////////////////////// ►► Meer info

Wanneer? De coniferenwandeling vindt plaats tussen 1 december en 15 januari 2014. Elke bezoeker ontvangt aan de kassa een gratis wandelfolder vol met coniferenweetjes. Stevig schoeisel of laarzen aanbevolen! Prijs? Toegangsprijs 6 euro; 60+ en personen met beperkingen 5 euro, –18 jaar en begeleiders van personen met beperkingen gratis, studenten betalen 3 euro. Het ticket geeft toegang tot alle collecties van de Plantentuin waaronder het Plantenpaleis (deels in renovatie) Waar? Nationale Plantentuin van België; Domein van Bouchout - Nieuwelaan, 38 - 1860 Meise (op 3 km van het Atomium) Contact? • Tel: 02/260 09 70 of • Web: www.br.fgov.be • E-mail: info@br.fgov.be of

wild bijna niet voor. Gelukkig wordt de plant in verschillende plantentuinen gekweekt. In Meise staat een bijzondere mooie groep aan de Oranjerievijver. Ze werden in 1948 uit zaad opgekweekt en behoren dus tot de oudste planten buiten China.

Route? • A12 Brussel-Boom, uitrit 3 'Meise' • Openbaar vervoer: neem vanuit Station BrusselNoord of vanaf metrostation Koning Boudewijn (metrolijn 6) de buslijn 250 of 251 van 'De Lijn'.

//////////////////////////////////////////

Groter, grootst Coniferen zijn de dominante plantengroep in de taiga, het naaldwoud bij de Noordpoolcirkel, dat tevens het grootste woud ter wereld is, groter dan de regenwouden samen! Ze zijn de grootste levende wezens op aarde. Ze overtreffen walvissen en dino’s in grootte en gewicht. De hoogste, dikste en oudste bomen ter wereld behoren allemaal tot deze groep. In Californië groeit een sequoia of kustmammoetboom (Sequoia sempervirens) van meer van 115 m hoog, een stekelden (Pinus long19

OOK DAT NOG

Ook dat nog! Waarom zijn vliegen ons altijd te snel af? Ook al honderd keer naast die vervelende vlieg of mug geklopt. Het is niet omdat u te traag bent, zij zijn gewoon te snel. Kleinere dieren zien hun leven als het ware in slow motion. Daardoor ervaren ze bewegingen veel meer in detail dan grotere dieren, aldus een Iers onderzoek. Het onderzoeksteam onderzocht een hele reeks diersoorten en vergeleek de snelheid waarmee de ogen licht kunnen verwerken. Daaruit bleek een sterk verband tussen de grootte van de dieren en de snelheid waaraan ze informatie opnemen. Dat kleinere dieren sneller reageren, geeft ze immers een evolutionair voordeel. Wie niet sterk is, moet snel zijn. En daarom mist u dus zo vaak met uw vliegenmepper. Vliegen zien die langzaam op zich afkomen en hebben dus alle tijd om te reageren. /////////////////////////////////////////////////////////////////////

Waarom sporten helpt tegen geheugenverlies? Ook al honderd keer niet op een woord kunnen komen? Sporten helpt. Neurologen van het UMC St-Radboud volgden verschillende jaren ruim vijfhonderd vijftigplussers die een beroerte hadden gehad. Uit de onderzoeksgegevens blijkt dat bewegen een effect heeft op de witte stof in de hersenen. Deze witte stof bestaat uit zenuwbundels van miljoenen vezels die verschillende hersengebieden met elkaar verbinden, zoals het gebied dat een obstakel signaleert met het gebied dat de opdracht geeft eromheen te lopen. Het effect van bewegen was het grootst in het voorste deel van de hersenen, waar de frontaalkwab zit, het hersengebied dat onder meer verantwoordelijk is voor het maken van keuzes, vooruitdenken, het beheersen van impulsen en het initiëren van handelingen op zowel cognitief als motorisch vlak. ///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

de natuurvriend

december 2013

Wat was dat Higgs deeltje nu ook al weer?

Je ook al honderd keer afgevraagd wat nu juist dat Higgsdeeltje is waarvoor onze landgenoot François Englert de Nobelprijs fysica op zak mocht steken? Het Higgs-deeltje of Brout-Englert-Higgs-deeltje is een elementair deeltje, de laatste toevoeging aan de hele zoo van deeltjes die fysici al ontdekt hebben. Maar het is geen gewoon materiedeeltje, zoals elektronen of quarks, waarvan atomen of mensen zijn gemaakt. Het speelt een hele speciale, unieke rol in de theorie van de deeltjes: het is namelijk het deeltje dat ervoor zorgt dat de meeste andere deeltjes massa hebben. Je zou kunnen zeggen dat het gewicht geeft aan de natuur. Zonder Higgs zouden alle andere deeltjes even licht zijn als fotonen (lichtdeeltjes). Wij zouden niet kunnen bestaan in zo’n etherisch heelal zonder vaste, zware materie. Al in 1964 kwamen de Belgen Robert Brout en François Englert en de Brit Peter Higgs met het idee dat er dergelijk deeltje moest zijn. Toch heeft het tot 2012 geduurd vooraleer het deeltje ook effectief waargenomen werd. Dat gebeurde in de deeljesversneller in het Centrum voor Kernonderzoek in Genève (CERN) In die ondergrondse tunnel van 27 kilometer lang. Wat de praktische toepasbaarheid van de ontdekking is, is nog niet duidelijk. ///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

4 Apps

voor reislustigen!

Ook een smartphone? In elk nummer van De Natuurvriend krijg je voortaan een keuze uit het overweldigende aanbod aan apps en dat op maat van natuur, reis, en outdoorliefhebbers!

1. Maak van je telefoon een zaklamp.

Met deze app vind je zoekgeraakte sleutels of schoenen zo weer terug. Twee gratis apps: Flashlight van Apptures en Flashlight John Haney Software. De eerste app geeft een zeer fel licht en maakt gebruik van een lampje op de achterkant van je telefoon. De laatste is iets uitgebreider en maakt gebruik van je complete scherm. Voor retroliefhebbers is er de Coleman Lantern. Schaamteloze reclame app, maar toch leuk: een oude campinglantaarn in je broekzak. Gratis

2. Bescherm het visbestand

Met de VISwijzer kun je nagaan welke vissoorten je het beste kunt eten. De app houdt bij welke vissoorten, schaal- en schelpdieren op een verantwoordelijke manier zijn gevangen of gekweekt. Vissoorten zijn onderverdeeld in drie categorieen: Prima Keuze, Tweede Keuze en Liever niet. Zo wordt bijvoorbeeld kabeljauw, haai en paling afgeraden. De informatie in de app is afkomstig van de website Goedevis.nl, een initiatief van Stichting de Noordzee en het Wereld Natuurfonds. Gratis

3. Een gids voor knopenleggers

Even vergeten hoe je die achtknoop nu weer steekt? Geen probleem. Deze ‘Knot Guide’ app geeft je heel duidelijk weer hoe je moet knopen. De verschillende knopen zijn onderverdeeld in subcategoriën: klimmen, zeilen, vissen, bindingen, enz. Foto per foto wordt de knoop uitgelegd. Het enige nadeel is dat deze app Engelstalig is. Paalsteek in het Engels is Bowline. Je moet het maar weten. Toch staat er bij elke knoop ook een foto van het eindresultaat. Zo herken je meteen heel wat knopen. Gratis

4. Schaaf je talenknobbel bij

Wie voor vertrek nog even zijn Spaans, Frans, Duits, Italiaans, Portugees of Engels wilt bijspijkeren, raden wij deze gratis Duolingo app aan die je helpt om talen al spelenderwijs op te frissen of een nieuwe taal onder de knie te krijgen. Het grootste nadeel is echter dat je vertrekt uit het Engels om een andere taal aan te leren. Je moet je ook aanmelden vooraleer je van start kan gaan. Gratis

AVONTURATHLON e k j i l r u u t n Dé avo r o o v g n i uitdag ! het gezin

Ver. uitg.: Natuurvriendensportfederatie, Provinciestraat 53, 2018 Antwerpen

Volg in duo een uitdagend traject met onder meer een moerasparcours, via ferrata, kajak en als klap op de vuurpijl een deathride boven de Donkvijver!

Waar? Wanneer? Voor wie? Info en inschrijving? Prijs? Inbegrepen? Extra!

Domein The Outsider, Donkvijver, Oudenaarde 26 april 2014 Teams van 2 personen, volwassene (+18) en kind (-18) 100procentoutdoor@denatuurvrienden.be 80euro/team Deelname, verzekering, geschenk voor elke deelnemer, BBQ Overnachting op zaterdag én ontbijt voor 5 euro p.p.

. Inschrijvingsformulier en algemene voorwaarden: http://www.denatuurvrienden.be/artikel/avonturathlon-2014. Na het overschrijven van het inschrijvingsgeld en het akkoord met de Algemene Voorwaarden is de inschrijving deﬁnitief. Gelieve de som van 80 euro over te schrijven op het volgend rekeningnummer: BE82-2200-6234-5168 op naam van de Natuurvriendensportfederatie met vermelding van “Avonturathlon 2014 en naam van de ploeg”.

DE NATUURVRIENDEN VOOR ACTIEVE EN DUURZAME VRIJE TIJD

FOCUS

Brussels Bergstijger Tom Flachet trekt voor tv-prog

“We halen de jongeren uit

de natuurvriend

december 2013

Wat krijg je als je 13 jongeren uit de Brusselse wijken van een Ipod voorziet, hen laat filmen en hen onder gedegen begeleiding de bergkam van de Monte Rosa opstuurt? Het antwoord zie je in het Canvasprogramma ‘Naar de top’. Wij laten je alvast kennismaken met begeleider van dienst, Tom Flachet, bokstrainer en gedreven Brussels Bergstijger.

De Monte Rosa is een bergkam van 4634 meter hoog op de grens tussen Zwitserland en Italië. Kleine rustige dorpjes liggen in de omgeving, enkele berghutten wijzen de weg naar de top. Een enorm contrast met het drukke Molenbeek en omliggende randgemeenten van waaruit de deelnemende jongeren komen. Die zijn allen tussen de 14 en 30 jaar oud en lid van de Brussel Boxing Academy. Net zoals hoofdbegeleider Tom Flachet, tevens Brussels Bergstijger.

“We zoeken elk jaar een uitdaging. En trekken in de bergen zorgt op zich al voor een confrontatie met jezelf”, vertelt Tom. “Een hoop van die gasten sliep nog nooit in een tent, kookte nooit voor zichzelf en had geen enkele ervaring met bergwandelen. Het is afzien voor die mannen. Een ervaring die ze niet licht vergeten. Maar dat is ook de bedoeling. (lacht)”

ze naar de bergen trekt, maar de eerste keer dat een camera hun doen en laten registreert. Het voorstel om er een tv-programma van te maken, kwam van het productiehuis De Chinezen, ook bekend van de bejubelde reeks Ten Oorlog. Om de emoties van de jongeren oprechter in beeld te krijgen, gaven de makers enkelen van hen een Ipod mee. Daarmee konden ze zichzelf filmen tijdens de voorbereiding of in hun privéleven. “Ik vind het erg knap dat onze gasten hier aan wilden deelnemen. Voor ketjes als hen is dat niet evident en bovendien confronterend”, benadrukt Tom. Tijdens de reis trok een cameraploeg mee in hun kielzog. Die mix leverde de basis voor de serie.

Camera in kielzog Voor de boksschool is het de derde keer dat

Op televisie zie je hun verhaal in vijf afleveringen. In realiteit zijn de jongeren en hun be-

gramma met jongeren naar Monte Rosa

hun leefwereld”

geleiders er maanden mee bezig. “Dat begon met looptrainingen, indoor klimoefeningen en we leerden hen hoe een tent op te zetten. Omdat je daar in de bergen weinig plek voor hebt, moesten ze van ons in het jeugdcentrum van Molenbeek een klein hoekje zoeken om te oefenen. Zeer amusant! We gingen op trekking in de Ardennen en zo meer.” Sociaal project Voor de boksclub is dit in de eerste plaats een sociaal project. “We proberen het reisgeld zo laag mogelijk te houden. Velen hebben het niet breed thuis. Bergkledij kochten we enkele jaren geleden met de hulp van subsidies en wordt elk jaar door een nieuwe groep hergebruikt. Als je met zo’n gasten werkt, word je automatisch geconfronteerd

met de maatschappelijke problemen die gepaard gaan met het leven in de Brusselse wijken. Eén deelnemer kon bijvoorbeeld niet mee omdat hij niet over de nodige verblijfspapieren beschikte. Hij werd een week voor ons vertrek 18 jaar. En eens meerderjarig krijg je niet meer de toelating vrij rond te reizen in Europa. Daar ging zijn reis. Er is bovendien een link tussen de boks- en bergsport. In de ring krijg je slaag van de tegenstander. In de bergen kan dat van de natuur zijn. Je moet volharden en in je zelf geloven. Vooral dat wil ik meegeven.”

moeilijk. Eén meisje haalde het kamp niet en Tom moest met haar een noodbivak installeren. De route kreunde nog onder een dik pak sneeuw, een restant van de lange winter. Of de jongeren in hun beklimming slagen, zie je op Canvas. De reeks loopt een eerste keer eind oktober, maar wordt herhaald van 23 tot en met 27 december en dat om 19.30u. Allen kijken dus! tekst: Luc van Bakel foto’s: Tom Flachet

De reis naar de Monte Rosa vond plaats in juni en duurde negen dagen. “Eerst wat acclimatiseren en daarna naar de top.” De eerste avond van de beklimming verliep al 23

NATUUR

Regisseur Ruben Smit over natuurfilm “de nieuwe wildernis”

“Als de ideale vlieg op de muur” Op twee toevallig passerende stuks na is er geen mens te bespeuren in de documentaire De Nieuwe Wildernis. Neen, de hoofdrolspelers zijn konikpaarden, vossen, ijsvogels, ganzen en bijen. Ruben Smit en zijn collega’s filmden twee jaar lang in het Nederlandse natuurgebied Oostvaardersplassen. Het resultaat is een indrukwekkende natuurdocumentaire die moeiteloos voet zet naast bekende buitenlandse varianten over verre savannes en berggebieden. Niemand geloofde in de mogelijkheid van zo’n project in de Lage Landen. Uiteindelijk is het ons gelukt om enkele grote partners te vinden en in 2011 zijn we beginnen draaien.” ►► En dat liefst 2 jaar lang. Wat moet ik me daarbij voorstellen? Twee jaar wonen in een tentje te midden van een natuurgebied? “We waren er bijna altijd, dat klopt. Een collega-cameraman verbleef er in zijn camper. Ik reed de eerste maanden ’s avonds terug naar huis. Later kregen we een boerderijtje ter beschikking vlakbij het natuurgebied. Dat werd onze uitvalsbasis. Best wel heftig. Ik heb nog jonge kinderen. ’s Avonds reed ik over en weer om hen te zien, maar in feite woonden we tijdens het hele filmproces in dat boerderijtje met een ploeg van vier tot tien man.”

►► Hoe ben je er bij gekomen om een Nederlandse natuurfilm te maken? “Het initiatief kwam van Toon Okkersen van EMS films. Die liep al lang rond met het idee voor een Nederlandse natuurfilm. In 2010 had ik als fotograaf een boek gemaakt over de Oostvaardersplassen. Toon vond die erg mooi en vroeg me of ik mee op de kar wilde springen.”

de natuurvriend

december 2013

►► En dan ga je aan de slag? “Nou, het is te zeggen. De eerste maanden zijn we als een soort van Don Quichote Nederland doorgereisd op zoek naar steun.

►► Heel de film zit vol met unieke momenten: een ijsvogel die een visje geeft aan zijn toekomstige paringspartner, een vos die de jacht opent op kleine eendjes, enz. Hoe wist je op welke plek, welk dier een bepaalde actie zou ondernemen? “Dat is kennis, niets anders. Je kunt zo een film alleen maar maken als je weet wat er gebeurt. Ik ben ecoloog van opleiding en had eerder dat boek al gemaakt. Maar ik heb ook heel veel moeten observeren en plannen. Wat zijn de aanlooproutes van de dieren? Wanneer stellen ze een bepaald soort gedrag? Ik krijg dikwijls de opmerking dat ik heel veel geluk heb gehad met de beelden. Maar geluk heeft hier weinig mee te maken.”

►► Dat was meteen mijn volgende vraag. Geluk moet toch een factor spelen? “Dat speelt natuurlijk af en toe mee. Met onze timelapsecamera kregen we na een onweer een volledige regenboog prachtig in beeld. Dat is niet te voorzien en kun je dus geluk noemen. Maar voorts planden we alles zeer goed: welke camera’s, welke opnamestandpunten en ga zo maar verder. In de film zit een beeld van een jagende vos die kleine eendjes vangt. Dat doet hij een week of twee per jaar. Het eerste seizoen heb ik daar geen beeld van kunnen maken. Dagen heb ik die vos liggen observeren. Eén keer heb ik de jacht toen gefilmd, maar toen bleek mijn camera defect. Het jaar daarop had ik alles perfect gepland. Ikzelf lag in een schuiltent, we hadden op het terrein enkele cameraatjes verstopt en een tweede cameraman lag wat verder op het dak van een auto. En wat bleek? De vos deed exact hetzelfde in dezelfde periode. En wij hadden dat knal in beeld.”

coalities dieren met elkaar kunnen aangaan. Ik denk dat we daar aardig in zijn geslaagd. We krijgen zelfs reactie vanuit het buitenland. De mensen van BBC Earth noemden dit de eerste film over coöperatie in de natuur. Prachtig toch!”

En zo had je meteen unieke beelden. Bijna nergens anders jaagt de vos overdag? “Dat klopt. In de Oostvaardersplassen wordt er niet op ze gejaagd en kunnen ze gerust overdag aan de slag. Die ene vos die wij volgden tijdens zijn eendenjacht bleek dan ook nog eens een echte serial killer.” (lacht) Er vallen inderdaad heel wat slachtoffers in de film. Op een gegeven moment zie je een veulen zo aftakelen waarop het sterft. Heb je dan niet de neiging om in te grijpen? “Het is ingrijpend wanneer een dier sterft. Maar als ecoloog bezie ik het ook anders. De dood heeft zijn functie in een ecosysteem. Als we zouden ingrijpen door bijvoorbeeld bij te voederen, hadden we ook een andere film gekregen. Het gedrag van de dieren had zich dan aan ons aangepast, terwijl onze bedoeling juist was om als een vlieg op de muur te opereren.” ►► Alles heeft een functie, zeg je. Die verbondenheid en de samenwerking tussen de dieren is misschien wel de grootste boodschap van de film? “Mooi dat je dit zegt, want dat was ook de bedoeling van deze film. We wilden laten zien hoe dit ecosysteem werkte en welke

►► De film is een groot succes. Vrees je niet dat dit succes ook een negatieve invloed kan hebben op de Oostvaardersplassen door een extra toeristische toeloop? “Soms is er nu al zes maal zoveel verloop. Maar, als zoveel mensen geïnteresseerd raken in wilde natuur komt dat de bescherming ervan enkel ten goede. Als ik zie hoeveel mensen, ook jonge, interesse tonen in dit project, vind ik dat veel belangrijker dan de tijdelijke piek die zich voordoet in de bezoekcijfers. Daarnaast is het uiteraard ook aan de natuurverenigingen om hier ook goed mee om te gaan.” ►► Wat was jouw ultieme moment tijdens de hele draaiperiode? “Mijn absolute kippenvelmoment was toen ik bij -20°C met mijn camera in een schuiltentje zat om paarden te observeren. Plots voelde ik iets jeuken aan mijn pink. Ging daar toch een klein winterkoninkje op zitten! Het diertje kroop in mijn jas als onder de schors van een boom. Ik was dus helemaal opgegaan in de omgeving. De ideale vlieg op de muur, zeg maar. Ik heb het, zoals je begrijpt, helaas niet kunnen filmen (lacht).” ►► Wat nu? “Ik zou graag nog een grote film maken. Er zijn plannen voor een project rond de Waddenzee. En ik sluit niet uit dat ik misschien wel eens in België kom filmen. Want ook bij jullie zijn er bijzondere natuurgebieden.” ►► Altijd welkom. tekst: Luc van Bakel foto’s @DeNieuwe Wildernis

De Nieuwe Wildernis in cijfers 5.600 hectare. Zo groot zijn de Oostvaarder splassen. Dat is Leuven, inclusief deelgemeentes. Het natuurgebied ligt in Flevoland, tussen Almere en Lelystad, en werd pas in 1968 definitief gewonnen op het water. Oorspronkelijk was het ingepland als industriegebied, maar door de oliecrisis bleef de interesse uit. Het verwilderde. Sinds 1974 zijn de 56 vierkante kilometers natuurgebied omheind. 250 vogelsoorten zijn er al gespot. De grauwe ganzen zijn het grootst in aantal. Jaarlijks komen er om en bij de duizend gansjes bij. De grootste zijn de zeearenden. Die hebben een spanwijdte van 2 meter. 35 wilde konikpaarden uit Polen. Daarmee begon het in 1982. Ze moesten het domein begrazen. Ondertussen zijn er meer dan duizend. De edelherten kwamen in de jaren 90, toen vlierstruiken het land begonnen te overwoekeren. Vlier vinden ze lekker. 1,5 miljoen euro kostte 'De Nieuwe Wildernis'. Met dat geld werkten de makers ook nog een driedelige tv-serie af die vanaf 11 december te zien is op de Nederlandse tv. Veel, maar peanuts in vergelijking met prestigieuze BBC-producties als 'Life' of 'Planet Earth'. Daar loopt het budget soms op 30 miljoen euro en meer. De makers gebruikten wel dezelfde technologie als David Attenborough en co. Met piepkleine, van op afstand bediende camera's, onder meer verstopt in hertenkadavers, kwamen ze zo dicht mogelijk bij de dieren. Ze zetten drones in om indrukwekkende luchtbeelden van grote kuddes te filmen. Met highspeedcamera's slaagden ze erin om het voor het blote oog veel te snelle insectenleven te portretteren. Eén man deed anderhalf jaar niets anders dan timelapse-beelden maken. In nog geen minuut zie je wat de overgang der seizoenen teweegbrengt.” 300 uur beeldmateriaal verzamelden de makers gedurende twee jaar. Vergeet de beelden van op antilopes jagende jachtluipaarden. In plaats krijg je veulentjes in levensgevaar, jagende vossen, strontvliegen en vechtende ganzenmoeders. 1 euro van elk verkocht cinematicket in Vlaanderen gaat naar Natuurpunt. Dat geld stopt de natuurorganisatie in de ontwikkeling van het Grote Netewoud. Alle informatie over film en natuurgebied: www.natuurpunt.be .

NV-HUIZEN

Natuurvriendenhuizen op de skipiste De winter staat voor de deur en dan dromen velen van een vers sneeuwtapijt met op de achtergrond een idyllische bergtop. Wintersportvakanties staan helaas bekend voor hun serieuze hap uit het jaarlijkse reisbudget van een gezin. Maar verblijven in een Natuurvriendenhuis is altijd voordeliger. Hier zijn alvast twee pareltjes die knal op de skipiste liggen!

NV-huis Röthen

Sporthotel Dr. Karl Renner

Met zicht op het Vierwoudstedenmeer ligt op de Klewenalp het Zwitserse Natuurvriendenhuis Röthen (1600 m). De slaapkamers hebben door de stapelbedden of beddenbakken de sfeer van een berghut. De grote vernieuwde zelfverzorgingskeuken is goed ingericht. Er zijn ook enkele restaurants in de buurt en bij buurboerderijen is melk en kaas te koop. In de winter kun je skiën op de Klewenalp. Het huis ligt aan de skipiste. Ook voor zij die sneeuwschoenwandelen is dit een prachtig gebied. In de zomer is het al wandelen (Titlis (3026 m), mountainbiken of rotsklimmen wat de klok slaat. Uiteraard is een boottocht op het Vierwoudstedenmeer ook een aanrader, net als een bezoek aan historische plaatsen als Schwyz en Luzern.

Het in 2008 heropende Sporthotel Dr. Karl Renner is een modern, nieuw, comfortabel gebouw. Het Oostenrijkse Natuurvriendenhuis (1105 m) ligt in het prachtige skigebied Saalbach-Hinterglemm, direct aan de piste, de Zwölferkogelafdaling. In de zomer is het hotel een ideaal vertrekpunt voor bergen mountainbiketoeren. In de nabije omgeving ligt voor liefst 280 km aan gemarkeerde mountainbikewegen. Sporthotel Renner ligt op 10 minuten lopen van het centrum van Hinterglemm en biedt directe toegang tot de pistes van het skigebied Saalbach-Hinterglemm. Het hotel beschikt over gratis WiFi, een sauna en een infraroodcabine. In het restaurant worden Oostenrijkse en internationale gerechten geserveerd. De ruime kamers bieden uitzicht op de bergen en de tuin. Ze beschikken over een flatscreen-tv met satellietzenders, een zithoek, een minibar en een badkamer met toiletartikelen en een haardroger. Tijdens uw verblijf in Sporthotel Dr. Karl Renner Hinterglemm kunt u gebruikmaken van een skiopslag met een droger voor skischoenen. Voor de kinderen is er een speeltuin en een spellenkamer. Bij het hotel zijn een afsluitbare fietsenstalling en gratis privéparkeergelegenheid aanwezig. Pal voor de deur van het hotel vindt u een rodelbaan. Op 5 minuten lopen ligt een bushalte en een langlaufroute. Op 10 minuten loopafstand bevinden zich een tennisbaan en een openbaar buitenzwembad. Bij een verblijf van 15 mei tot 27 oktober is de Joker Card bij de prijs inbegrepen. Deze kaart biedt vele voordelen, waaronder gratis gebruik van de lokale kabelbanen en bussen.

De plaats Beckenried in centraal Zwitserland is met de trein, postbus en zelfs per boot goed bereikbaar. Vanaf daar gaat er een kabelbaan en dan is het nog 15 minuten lopen naar het Natuurvriendenhuis. Het is niet mogelijk om met de auto naar het huis te rijden. Er zijn geen huiswachten.

tekst: Luc van Bakel

►► Meer info:

///////////////////////////////////////////

/////////////////////////////////////////////////////////////

Tel.: Martin Schällebaum, tel 0041 (0)79 480 33 59, www.naturfreundehaeuser.ch/roethen

urlaub@sporthotel-hinterglemm.at; Zwölferkogelweg 148, A-5754 Hinterglemm, Oostenrijk. Tel.: 0043 (0)732 772661 21. www.sporthotel-hinterglemm.at.

BASE CAMP Bevelsesteenweg 42 2560 Nijlen 03 481 76 76 www.basecamp.be info@basecamp.be

10 % korting

de natuurvriend

december 2013

op vertoon van lidkaart

grote collectie wandelen bergschoenen van ♀ 36 tot ♂ 50 wandel-, regen- en winterkleding wandelbroeken van/tot ♀ 34-48 en ♂ 44-60 rugzakken voor korte tot lange ruglengte alle andere alpiene en buitensport materiaal

Cursus Hooggebergtetrekker ursus c e h c ndaris e g e l ker’ k De e r t e bergt e g g o o ‘H weer! hten, r c e o t s n i e t an hut v e j Hou ngen i l e d n bergwa tuur? n o in! v a l e n en s je dan f j i r Sch

Sc hr ijf

INHOUD: ORIËNTATIE, TOCHTVOORBEREIDINGEN, WANDELEN OP VERSCHILLENDE ONDERGRONDEN, EHBO, ECOLOGIE IN DE BERGEN, MATERIAALKENNIS, TRAINING, ...

in!

De cursus bestaat uit verschillende lesdagen en twee praktijkweekends in Marche le Dames en Nismes en loopt tussen maart en juni 2014. Het hoogtepunt van deze cursus is een stage in de Oostenrijkse Alpen. Een volle week trek je met de rugzak van hut naar hut. Een topreis! (optioneel) Je kunt deze boeiende cursus volgen in de provincies Antwerpen en West- Vlaanderen. Voor meer info, prijzen, de exacte data en locaties: kijk op www.bergstijgers.org. 27

WINTERAANBOD

 Familieskivakantie in Steiermark (A) De krokusskireis in 2014 gaat opnieuw naar het Lachtal in Steiermark, Oostenrijk. Naar jaarlijkse gewoonte verblijven we er in het Jugend- und Familiengästehaus van Oberwölz. De JUFA vind je in de hoofdstraat van het omwalde stadje, ideaal dus voor wandelaars en gezinnen met kleine kinderen. We rijden met een pendelbus naar het skigebied (1.600 m – 2.222 m), met 40 km pistes, skitouren, langlaufpiste en rodelbaan. Het huis beschikt over een saunaruimte, internetaansluiting, café en zithoeken. Overdag kun je kiezen tussen ski, snowboard, langlauf, (sneeuwschoen) wandelen en ’s avonds krijgskunsten. Natuurlijk komt ook de après-ski ruim aan bod en ’s avonds is er animatie voorzien voor jong en oud. In de prijs zit dagelijks (van 2/3 tot 7/3) 3 uur ski- of snowboardles! Kortom, de ideale wintersportvakantie met je vrienden, familie of je gezin.

►► INFO

Wanneer? 28 februari t.e.m. 9 maart 2014 Waar? JUFA, Oberwölz in Steiermark, Oostenrijk – www.jufa.eu/oberwoelz Verblijf? Op basis van halfpension. Alle kamers beschikken over douche en wc Transport? Het vervoer per luxe autocar is inbegrepen. De bus vertrekt vrijdagavond 28 februari, terugreis zaterdagavond 8 maart na het avondmaal. Prijs? 0 t/m 3 jaar: 180 euro p.p. (zonder skiles) 4 t/m 10 jaar: 430 euro p.p. 11 t/m 15 jaar: 480 euro p.p. vanaf 16 jaar: 540 euro p.p. (zonder skiles) toeslag niet-leden: 50 euro p.p. toeslag single: 70 euro p.p. toeslag tweepersoonskamer: 30 euro p.p. skiles: tot en met 15 jaar is skiles inbegrepen. Boven die leeftijd betaal je 90 euro p.p. skipas: is niet inbegrepen. Info skipas: zie www.lachtal.at of www.kreischberg.at Inschrijven? Geef je naam, adres en telefoonnummer door aan NVSF en stort 200 euro per deelnemer of 500 euro per gezin op rekeningnummer 734–3440456– 69 van NVSF, Provinciestraat 53, 2018 Antwerpen met vermelding ‘Oberwölz 2014’, je naam en het aantal deelnemers. Elly.brys@telenet.be of 0473/70 43 24 Raymond.brys@telenet.be of 03/288 64 03 Buitensport@nvsf.be of 03/270 02 84 (kantooruren)

 Cursussen Oriëntatie 2014 Onze intussen legendarische oriëntatiecursus werd herwerkt en onderverdeeld in drie modules die je apart of na elkaar kunt volgen. Vanaf november gaat de cursusreeks van start op verschillende locaties. Wie de lessenreeks doorloopt kan er zelfstandig op uit met kaart en kompas! Module 1: basis kaart en kompas Deze module leert je de essentie van het werken met kaart en kompas. Na afloop kun je op eenvoudig terrein met duidelijke paden je weg vinden op basis van kaart en kompas. Wil je volledig zelfstandig en ook in moeilijkere omstandigheden verder met kaart, kompas, marsplan,... Dan kun je naadloos aansluiten bij Module 2 om jezelf te vervolmaken tijdens onder andere het praktijkweekend in de Ardennen!

de natuurvriend

december 2013

►► INFO

Wat? 7u theorie en 5u praktijk Prijs? 40 euro: incl. cursustekst Waar en Wanneer? - Antwerpen/Sint-Niklaas: 16/01/14 - Huis van de Sport, Antwerpen – 19u30 25/01/14 - Clubhuis St.-Anneke – 9u30 tot 12u30 01/02/14 - Kalmthoutse Heide – 14u meer info en inschrijving: antwerpen@bergstijgers.be - Kempen (Herselt): 22/11/13 - VTC De Mixx – start Module 1 meer info en inschrijving: kempen@bergstijgers.be - Deinze: aanvang begin januari 2014 meer info en inschrijving: deinze@bergstijgers.be

Module 2: uitbereiding kaart en kompas In de uitbereidingsmodule leer je zelfstandiger worden, zelfs op moeilijker terrein met minder duidelijke paden. Zo leer je onder andere werken met een marsplan en omschrijvingen (hindernis ontwijken). Deze module sluit naadloos aan op Module 1. Om te kunnen deelnemen aan deze module moet je ofwel Module 1 gevolgd hebben of aantonen dat je reeds enige kennis hebt. ►► INFO

Wat? 7u theorie en 5u praktijk Prijs? 45 euro: incl. cursustekst, topografische kaart, overnachting praktijkweekend Waar en Wanneer? - Antwerpen/Sint-Niklaas: 25/01/14 - Clubhuis St.-Anneke – 13u30 tot 16u30 01/02/14 - Natuurvriendenhuis De Berk, Essen – 9u30 Kalmthoutse Heide – 14u - Kempen/Deinze: aansluitend op Module 1 Praktijkweekend: 1-2/03/2014 - Natuurvriendenhuis Les Gattes, Logbiermé

 Module GPS Info volgt. Wil je op de hoogte blijven? Geef alvast je interesse door aan buitensport@nvsf.be .

START TO

 Wintertrekking in de bergen (sneeuwraketten en toerski) Hou je van de winter? En van de gezelligheid van een open haard in een blokhut hoog in de bergen? Wil je meer te weten komen over het voorkomen van lawines? Ben je benieuwd hoe het voelt om in een sneeuwhol te slapen? Of een iglo te bouwen? Dan is deze initiatieweek iets voor jou. Vanuit een hutje hoog in de bergen trekken we alle dagen ons eigen spoor door het ongerepte hooggebergte. Op sneeuwraketten en toerski’s. We leren onze weg vinden als alle markeringen ondergesneeuwd zijn en leren van de dieren hoe te overleven in de koude. Een week voor natuurliefhebbers die willen kennismaken met de bergen in de winter.

►► INFO

Wanneer? 9 - 15 februari 2014 Voorbereidende avond: vrijdagavond 17 januari 2014, Huis van de Sport, Berchem Waar? Bivio (Engadin, Zwitserland) Deelnemingsvoorwaarden? Goede fysieke conditie, ervaring in bergwandelen tijdens de zomer en zot zijn van de bergen. Prijs? 650 euro. Leden van De Natuurvrienden-Bergstijgers (met verzekering bergsport) krijgen 50 euro korting. Inbegrepen? - Vol-pension van zondagavond 9 februari tot zaterdagochtend 15 februari 2014 - Deskundige begeleiding + voorbereidende avond - Cursusteksten - Ongevallen- en reddingsverzekering Inschrijven: via www.bergstijgers.org Inlichtingen: wilfried.meulenbergs@bergstijgers.org

 Winterwandelen in het Reuzengebergte (Tsjechië) Voor elke centimeter sneeuw die er bij ons valt, valt er ►► INFO Wanneer? Voorbereidende avond: 20/2/2014, in Krkonoshé Hory (Riesengebirge) een halve meter! Huis van de Sport, Antwerpen Dit maakt deze ongerepte, bosrijke streek (Biosfeer Reis: 16 tot 22 maart 2014 Reservaat) tot het mekka voor langlaufers en snow Waar? Krokonosheké Hory, Noord Bohemen, Tsjechië-Polen shoe-walkers. In kleine groep verkennen we deze Vertrek- en eindpunt: Centraal Station Praag Voorwaarden? Goede fysieke conditie: dagtochten van 4-6 uur in heuvelachtig prachtige streek en genieten we van de Tsjechische terrein. traditionele keuken, bier (Pilz) en de lokale gastvrijheid Zin voor avontuur en improvisatie. (“Ahoi, jak se mash?). Iedere dag maken we een stevige Cf. algemene reisvoorwaarden (www.bergstijgers.org) tocht (sneeuwschoenen en/of langlauf) door eenzame Prijs? 670 euro (leden Natuurvrienden Bergstijgers krijgen 50 euro korting) valleien en ruwe heuvelruggen. We stappen in het spoor Inbegrepen: Nederlandstalige begeleiding, lokale gids, volpension van zondagmiddag 16/3 tot zaterdagmiddag 22/3, alle vervoer te plaatse (trein en minibus). van de lynx, moeflon en wie weet zelfs een eenzame beer. Niet-inbegrepen: vervoer (vlucht of rit) België - Praag (carpooling mogelijk) Slapen doen we in traditionele pensionnetjes, waar ze nog Inschrijven? Stort een voorschot van 170 Euro op rekeningnummer BE89 0011 weten wat bergwandelaars in de winter nodig hebben: een 9804 5885, BIC GEBABEBB van Bergstijgers-FORVOG met vermelding van knetterend haardvuur, stevige boerenkost en een zacht “Winterwandelen Tsjechië” en naam. Dit uiterlijk tegen 16/01/2014. bed met warme donsdekens. Als bekroning van onze week Restbedrag te betalen tegen uiterlijk 16/02/2014. Inlichtingen? wilfried.meulenbergs@bergstijgers.org beklimmen we de Snèshka (Schneekupe), met zijn 1.602 m het hoogste uitzichtpunt van deze keten, en bezoeken we de Gouden Stad Praag op een héél speciale manier…

052/47.85.22 info@berghut.be www.berghut.be

10% directe korting bij online bestellingen, gratis verzending vanaf €50. 29

 Gezellig skiweekend in verrassend Winterberg (D) Winterberg ligt op slechts enkele uurtjes rijden van België en is dus perfect geschikt voor een korte winterbreak. Bereid je in alle rust voor op het skiseizoen door langzaam weer aan het skiën te gaan! In een prachtig winterlandschap geniet je alvast van die heerlijke wintersport en warm je op voor alweer een boeiend skiseizoen.

►► INFO

Wanneer? 14-16 januari 2014 Waar? Verblijf op basis van halfpension in het ‘Landgasthof Zum Burghof’ nabij Winterberg Prijs? 85 euro. Skipas: 50 euro (za en zo) Voor wie? Voor geïnteresseerde skifanaten. Wat? Gezellig samenzijn. Er wordt geen les gegeven. Skimonitor Guy Brys staat wel paraat voor al je vragen over techniek. Inbegrepen? Overnachtingen van vrij tot zondag op basis van halfpension. Vervoer en skipas zijn niet inbegrepen. Meer info en inschrijven? guy.brys@live.be of buitensport@nvsf.be info over het pension: www.landgasthof-zum-burghof.de

Wandelkalender • 2 november: Zilvervlootwandeling Brugge. Vertrek 8u15. Afdeling Kapellen. guy.fissers@scarlet.be • 3 november: Wandeling de kreek in Kieldrecht. Afdeling Antwerpen. luc.cremelie@gmail.com • 3 november: Heksentocht Halloween. Afdeling Deurne. Maria Cluts 0475/79 19 23 • 10 november: Wandelen langs de valleien van de Witte en de Zwarte Nete (Retie). Afdeling Antwerpen. luc.cremelie@gmail.com • 10 november: Geleide zondagwandeling in het Osbroek/ Gerstjens. Vertrek 9u. Afdeling Aalst. Toon Robijn 052/22 06 18 • 16 november: Namiddagwandeling te Hove. Vertrek 13u. Afdeling Kapellen. guy.fissers@scarlet.be • 17 november: Wandeling Court-Saint-Etienne. Afdeling Antwerpen. luc.cremelie@gmail.com • 17 november: Reebokwandeling te Halle. Vertrek 13u. Afdeling Willebroek. decock.etienne@telenet.be • 24 november: Dagwandeling. Vertrek 9u15. Afdeling Oostende. patrickenmarianne@telenet.be • 1 december: Wandelen aan de Scheldeboorden. Vertrek 13u30. Afdeling Deurne. Maria Cluts 0475/79 19 23

 Skiën met Pasen

• 1 december: Wandelen op Antwerpen Linkeroever. Afdeling Antwerpen. luc.cremelie@gmail.com

in het magnifieke Zwitserse Laax

de natuurvriend

december 2013

Tijdens de Paasperiode kan er in het “Alpenarena-gebied” (Flims, Laax, Falera) nog heerlijk geskied worden. De winterstations liggen in een windbeschermd zonneterras in het gemoedelijke kanton Graubünden (CH) en bieden 220 km geprepareerde pistes voor zowel beginnende als gevorderde skiërs. Ook snowboarders en wandelaars komen hier volop aan hun trekken.

Natuurvrienden zijn al jarenlang te gast in het stijlvolle familiehotel Seehof, dat je een prachtig uitzicht biedt op de Signina bergketen en de Laaxersee. Het huis beschikt over een solarium en ruime parkeergelegenheid voor de deur.

• 8 december: Wandeling: De Lus, Liedekerke. Afdeling Antwerpen. luc.cremelie@gmail.com

►► INFO

Wanneer? 5 tot 19 april 2014, eerste of tweede week van de paasvakantie of de twee weken Waar? Hotel Seehof in Laax, Zwitserland Inbegrepen? Verblijf op basis van halfpension (ontbijtbuffet/uitgebreid avondmaal). Alle kamers beschikken over bad/douche, wc, tv. Niet inbegrepen? Vervoer naar en van Laax, skipas, skimateriaal, verzekeringen, dranken en persoonlijke uitgaven. Prijs per persoon in Zwitserse Frank? Er kan ook in euro betaald worden (dagkoers) volwassenen: 497,- CHF (1 week) / 994,- CHF (2 weken) tot 6 jaar : 248,50 CHF (1 week) / 497,- CHF (2 weken) 7-8 jaar : 298,20 CHF (1 week) / 596,40 (2 weken) 9-12 jaar : 378,75 CHF (1 week) / 757,50 (2 weken) Skilessen (enkel tijdens de eerste week zijn er lessen) : volwassenen : 150,- CHF kinderen tot 12 jaar : 120,- CHF Info en inschrijven? Frank Kempfer, Kruishofstraat 144 b 30, 2020 Antwerpen. Tel. 03/827 19 63 of 0473/62 02 70 Per week is er plaats voor 30 deelnemers. In maart wordt een informatiebijeenkomst georganiseerd.

• 8 december: Laatste herfstwandeling, Wouwse Plantage. Vertrek 12u45. Afdeling Kalmthout. frans.leemans@skynet.be • 15 december: Deelname aan de Smoutebollentocht in Brecht. Afdeling Antwerpen. luc.cremelie@gmail.com • 21 december: Avondwandeling. Vertrek 19u. Afdeling Kalmthout. frans.leemans@skynet.be • 22 december: Dagwandeling. Vertrek 9u15. Afdeling Oostende. patrickenmarianne@telenet.be • 26 december: Kerstwandeling in het Sint-Andrieskwartier. Namiddagwandeling met etentje. Afdeling Antwerpen. luc.cremelie@gmail.com • 5 januari: Uitwaaiwandeling met drankje en snack. Vertrek 12u45. Afdeling Kalmthout. frans.leemans@skynet.be

Het volledige overzicht van onze wandelingen vind je in onze activiteitenkalender op www.denatuurvrienden.be

Reünieweekend Natuurvrienden Fietsers

Naar jaarlijkse gewoonte organiseert de nationale werkgroep fietsen ook dit najaar een reünieweekend voor alle natuurvrienden fietsers en sympathisanten. Tijdens dit weekend wordt er één dag gewandeld en één dag gefietst; maar komen we vooral samen om vakantieherinneringen op te halen en gezellig te keuvelen. Op zaterdagavond staat, naast een lekker maal, ook de fietsfilm van Dolf op het menu. ►► INFO

Wanneer? vrijdag 22 tot zondag 24 november 2013 Waar? Nivonhuis ‘August Reitsmahuis’ Nieuwlandsedijk 160, 3151 XK Hoek van Holland (NL) Richtprijs per persoon? ca. 40 euro (eindafrekening ter plekke) Wie? Natuurvrienden werkgroep fietsen Wat? Reünieweekend van de natuurvrienden fietsers, inbegrepen zijn 2 overnachtingen in het natuurvriendenhuis, 2x ontbijt, 2x lunchpakket, 1x avondmaal met aperitief op zaterdag, voor de avondmaaltijd van vrijdag zorgt iedereen zelf. Eigen bar aan democratische prijzen. Meer info en inschrijven? Inschrijven via mail of telefonisch bij Dolf of Heidi : Adolf.claes1@telenet.be of 03/664 88 07, Heidi@denatuurvrienden.be of 03/270 02 84

Ga mee op reebokwandeling

Natuurvriendendag/ Avonturathlon 2014

Deze recreatieve “Reebok”-wandeling van 8 km in het Hallerbos in Halle past in het kader van de maandelijkse zondagnamiddagwandelingen van de Natuurvrienden van Willebroek. Deze wandeling loopt volledig over dreven en boswegjes, bij vochtige omstandigheden is waterdicht schoeisel aangeraden. De tocht vertrekt en eindigt aan het Jachtpaviljoen in het Hallerbos, langs een reeks merkwaardige bomen. Een grenspaal laat hier nog een restant van de afbakening van de grens tussen de Abdij van St.-Waltrudis en de Prinsen van Arenberg zien.

Naast de Avonturathlon gaat ook de traditionele Natuurvriendendag door op het domein Donkvijver. Tijdens de slotrace supporter je uiteraard voor je favoriete Avonturathlon-team, maar eerst moet er gewandeld of gefietst worden. Ga met een gids op ontdekking in het Enamebos, kies voor een tochtje met de huifkar, verken de vijver met een bootje of breng een bezoekje aan het gezellige Oudenaarde. Kinderen kunnen hun hart ophalen op het speelpleintje of het springkasteel. En na een ontspannende dag smaakt de BBQ dubbel zo goed!

►► INFO

Wanneer? 17 november 2013 Waar? Samenkomst aan Café Den Hardy, L. Denayerplaats 23 (markt) Willebroek*, carpooling mogelijk. Aan het Hallersbos is parkeergelegenheid aan de Vlasmarktdreef. Prijs? Gratis Meer info? bij Albert Op de Beeck tel. 0477/28.67.49 of albertopdebeeck@hotmail.com

/////////////////////////////////////////

Fototentoonstelling BVNF

////////////////////////////////////////

Wanneer? 26 april 2014 Waar? Domein The Outsider, Donkvijver, Oudenaarde Prijs BBQ? 12 euro voor 3 stukken vlees en uitgebreid groentebuffet, kinderen betalen de helft Meer info? buitensport@nvsf.be.

////////////////////////////////////////

Clubweekend Bergstijgers in Hockai We overnachten in het oude Natuurvriendenhuis van Hockai. Vergeet je slaapzak niet, het kan er koud zijn! Training bergtrekkers: vertrek om 12u in het huis. ►► INFO

De fotografen van de Bond voor Verantwoorde Natuurfotografie stellen hun beste werken voor in de KBC-toren (Boerentoren) in Antwerpen. Een aanrader voor elk natuurliefhebber. ►► INFO

Wanneer? 3-29 december 2013 Waar? KBC-toren, Schoenmarkt 35, 2000 Antwerpen Prijs? Gratis Info? www.bvnf.be

Wanneer? Zaterdag 14 december en zondag 15 december 2013 Waar? Les Castor, Route de Xhoffrai 41, 4970 Hockai Prijs? 4 mogelijkheden: 1 enkel overnachting (incl. gebruik keuken): 13.65 euro 2 overnachting + avondmaal: 22.90 euro 3 overnachting + ontbijt: 16.40 euro 4 1/2 pension: 25.65 euro Inschrijven en meer info? Neem een kijkje op www.bergstijgers.org voor verdere details en inschrijvingsmodaliteiten.

////////////////////////////////////////

//////////////////////////////////////// 31

KALENDER

Clubweekend Bergstijgers in de Vlaamse Ardennen

Brandingkajak in Hoek van Holland

Telex De vinger aan de afdelingspols... ►► Jacques Van Gheluwe van de Bergstijgers Brugge slaagde onlangs in zijn kvb1. Niets speciaals zeg je ? Wel Jacques is er 83!! Dikke proficiat.

Deze keer trekken we naar de Vlaamse Ardennen, ook daar kan er stevig gewandeld worden! Overnachting op basis van halfpension in de jeugdherberg “De Fiertel” in Ronse. ►► INFO

Wanneer? zaterdag 18 januari en zondag 19 januari 2014 Waar? De Fiertel, Ruddersveld 7, 9600 Ronse Prijs? t.e.m. 25 jaar: 28,30 euro vanaf 26 jaar: 31,80 euro Inschrijven en meer info? Neem een kijkje op www.bergstijgers.org voor verdere details en inschrijvingsmodaliteiten.

////////////////////////////////////////

Brandingkajak is het equivalent van golfsurfen in een kajak; goed om je handigheid in de kajak op te krikken, maar het echte doel is natuurlijk de euforie van het succesvolle "pakken" van een golf. Er is een speciaal programma voor kinderen tussen 8 en 12 jaar. Wel vooraf laten weten indien er kinderen meegaan. Overnachten gebeurt, afhankelijk van de deelnemers, op een camping aan het strand, op een paalkampeerterrein in het binnenland of eventueel clandestien in de duinen. Ook strandgangers kunnen gerust mee voor het weekend.

Heb je ook een digitaal fototoestel en wil je weten hoe je jouw foto’s op je computer krijgt, diezelfde foto nadien kan bewerken en verbeteren? Wel… dan is de basiscursus Digitale Fotografie iets voor jou. Er wordt gewerkt in een windows-omgeving.

de natuurvriend

december 2013

►► INFO

Wanneer? zaterdag 22 februari 2014, van 10u tot 17u Waar? Huis van de Sport, Boomgaardstraat 22, 2600 Berchem Prijs? 5 euro leden De Natuurvrienden 10 euro niet-leden 5 euro voor de huur van een laptop Inschrijven? Tot 15 februari 2014 op info@denatuurvrienden.be of via tel. 03/270 02 80.

///////////////////////////////////////

►► De Natuurvrienden Leuven Actief Buiten hebben sinds kort een eigen webpagina op de nationale website. Ga eens een kijkje nemen op www.denatuurvrienden.be/leuven-actief-buiten. Wil je met jouw afdeling ook een eigen pagina binnen de website, mail luc@denatuurvrienden.be.

►► INFO

►► Albert Bastiaenssen is de nieuwe penningmeester van afdeling Merksem. Viviane Debie blijft bestuurslid. We wensen beiden veel plezier en bedanken hen voor hun inzet voor onze vereniging!

////////////////////////////////////////

►► Via deze weg willen we de organisatoren van de afdeling Dendermonde nog eens feliciteren voor de organisatie van een prachtige citytrip naar Budapest. In juni maakt Dendermonde een reis naar het Saarland in Duitsland!

Wanneer? 16 november 2013 Wie? BOP (Belgian Outdoor Project) Waar? Hoek van Holland Prijs? 40 euro voor 2.5 uur. Inschrijven? Voor 12 november bij Dirk Devriendt: dirk@kipu.be

Basiscursus Digitale Fotografie

►► Rob en Diane Spitaels van de Natuurvrienden Kalmthout zijn gestart met gastenkamers nabij het natuurpark Kalmthoutse Heide. Interesse? Mail naar rob.spitaels@telenet.be.

Jaarfeest van de Brugse Bergstijgers Voor de tweede maal vieren de Bergstijgers Brugge hun jaarfeest op verplaatsing. Opnieuw plannen ze een ‘weekend in de natuur’. Ditmaal trekt Brugge naar het Natuurvriendenhuis in Arimont. Met mooie wandelingen en de nodige spijs en drank wordt het nieuwe jaar feestelijk ingezet! 2013 wordt afgesloten met een ludiek overzicht van de voorbije activiteiten. ►► INFO

Wanneer? 17 tot 19 januari 2014 Waar? Auberge d’ Arimont, Rue drî l'Corti 7, 4960 Malmedy Prijs? 35 euro voor volwassens. 25 euro voor kinderen (tot 12 jaar). Inschrijven? krisvanloo@telenet.be

►► De Jeugdtoneelgroep van Willebroek bracht in oktober het bekende toneelstuk ‘De Golf’ op de planken. Zoals we van hen gewend zijn was het ook dit keer weer een groot succes. ►► 17 deelnemers waren voor het jaarlijkse kanoweekend in de Biesbosch. Het aangename weer en de mooie natuur zorgde er voor dat iedereen totaal ontspannen weer huiswaarts keerde. ►► Vele tientallen kilo’s mosselen zullen op 23 november weer richting Aarschot getransporteerd worden. De Aarschotse Natuurvrienden houden die dag hun jaarlijkse mosseldag en kuisen ook voor jou graag een kilootje extra.

Ook nieuws uit je afdeling? Stuur je info naar: luc@denatuurvrienden.be

Internationale Jong Natuurvrienden (IYNF) reist met klimaattrein naar Warschau Dit jaar vinden de Internationale klimaatonderhandelingen terug plaats in Europa – meer bepaald in Polen. Elk jaar worden deze georganiseerd door de Verenigde Naties. Dit jaar is het de 19de ‘Conference Of the Parties’ (COP19. En daar willen de Jong Natuurvrienden bij zijn. Op 16 en 17 november reizen ze onder het motto ‘System change! Not climate change!’ met de klimaattrein mee naar Warschau. IYNF-lid Thomas Gits is één van hen. Eén van de belangrijkste doelstellingen van De Natuurvrienden is om betrokken te zijn bij politieke vraagstukken met betrekking tot het milieu, het klimaat en het sociaal beleid op regionaal, nationaal en internationaal niveau. Met deze ambitie trekt IYNF naar Warschau. Aangezien vele ambities van de internationale politieke gemeenschap niet worden bereikt of uitgevoerd, lijkt het voor IYNF noodzakelijk om een handje te gaan helpen. Samen met ontelbare middenveldorganisaties en NGO’s stappen ze op 16 november mee op voor sociale en klimaatrechtvaardigheid. Actiever participeren Anno 2013 is door IYNF uitgekozen als het jaar van de actie voor verandering. IYNF organiseert verschillende internationale activiteiten

om jonge mensen te inspireren en aan te zetten om zelf actie te voeren voor verandering voor hun gemeenschappen en de wereld. Het is de bedoeling om in Warschau een netwerk op te bouwen met alle internationale (jonge) Natuurvrienden die vinden dat we als organisatie actiever moeten participeren op politiek niveau. “We willen een open meeting organiseren om te brainstormen over mogelijke toekomstige politieke activiteiten, oplossingen en netwerkmogelijkheden op een internationale schaal. In Warschau krijgen we de kans om in contact te treden met enorm veel verschillende organisaties. Al deze organisaties komen op 16 november naar de COP19 om te manifesteren voor een rechtvaardige transitie en waardig werken, aldus Thomas Gits, onze Belgische medewerker bij IYNF. Wachten heeft geen zin! “Er zijn genoeg redenen te bedenken om nu in actie te schieten. Als we onze globale samenleving CO2 armer willen maken dan moet er nog heel wat gebeuren. De internationale politiek is zich hiervan bewust en probeert concrete stappen te zetten om de klimaatproblematiek tegen te gaan. In 2015 gaat de COP21 door in Parijs, dan moet er een opvolger voor het Kyoto Protocol ondertekend worden. Dat wil zeggen dat er in Parijs een bindend akkoord moet komen tussen alle landen van onze planeet. Wachten tot dan heeft geen zin, aangezien dat akkoord nu wordt voorbereid”, klinkt het bij de internationale Jong Natuurvrienden. Ook voor Naturefriends International (NFI) is de klimaatverandering één van hun hoofdprioriteiten. Het kantoor van NFI in Brussel volgt de internationale beleidsontwikkelingen over de strijd tegen klimaatverandering op en probeert deze op een toegankelijke wijze over te brengen naar hun leden. De oproep van IYNF om naar Warschau te gaan wordt dan ook volledig gesteund door Naturefriends International.

VN-klimaatpanel: “Mens is verantwoordelijk”

s het midden van de 19e eeuw harder aatverande- • De zeespiegel stijgt sind klim de voor elijke oord antw dver 2010 steeg het water hoof “De mens is de dan in millennia ervoor. Tussen 1901 en e Naties nigd Vere de van anel aatp klim Het . eruit ring.” Zo! Het is 19 centimeter. onomwonden dat wij21e eeuw blijven stijgen, 26 tot 82 censtelde eind september voor de eerste keer aat. Aan die • De zeespiegel zal in de klim ende nder vera het voor zijn heid van de opwarlijk zelf verantwoorde timeter rond 2100 afhankelijk van de snel ments. Dit state line head n hete zoge met lijst een conclusie hing ming. en erg verrassend – het eeuw doorgaan, waarzijn de hoofdlijnen – al zijn ze niet mete De opwarming van de aarde zal de 21e • antrete conc tie feren ucon milie nale natio de oceanen terecht inter in de zijn zaken waar bij een aanzienlijk deel van de warmte veranderen. en: ngen vind t woorden op moe komt. Daardoor kunnen ook oceaanstromi decennia drie n lope afge De op. aar ijnlijk meer rsch oonb waa aant t 0 e is rond 210 • De aarde warm elijk was • De opwarming van de aard Mog 0. 185 s sind ere ste uiteerd mee alle de dan ens er volg op rij waren warm dan 2 graden (vergeleken met 1850) 0 jaar. 140 in jaar ig dert ste warm de 12 3-20 de periode 198 stootscenario's. assa's op Groenland en • De afgelopen twee decennia zijn de ijsm uitstoot van broeikasgassen is nodig om jers geslon- • Het beperken van de glets alle el vrijw zijn en , rden gewo klimaatverandering er Antarctica klein de klimaatverandering te beperken. De af. aag gest lente de in olijs rdpo -uitstoot vandaag Noo CO het ken. Ook nam duurt nog eeuwen voort, zelfs als alle 2 sinds het aat klim het s men de t nder vera ijnlijk • Hoogstwaarsch stopt. tdurende uitstoot van midden van de vorige eeuw, via onze voor ///////////////////// broeikasgassen sinds 1750. ////////////////////////////////////

ECOLOGIE

Biobrandstof: Europa trapt op de rem Het klonk zo mooi: biobrandstof. Gedaan met het gebruik van fossiele reserves. Maar na de euforie komt nu de ontnuchtering. De voordelen van biobrandstof kreunen onder een karrenvracht aan schadelijke bijwerkingen. Na veel gelobby door natuurverenigingen, waaronder de Internationale Natuurvrienden, draait nu ook Europa het stuur. Het gebruik van biobrandstof wordt beperkt. De reden voor de rem op het gebruik van biobrandstof is dat de keerzijden de afgelopen jaren een stuk duidelijker zijn geworden. Biobrandstoffen worden gewonnen uit plantaardig of dierlijk materiaal (biomassa). Ethanol van maïs, tarwe, suikerriet of suikerbiet kan benzine vervangen. Biodiesel wordt gemaakt van oliezaden als raapzaad of palmolie. En daar wringt het eerste schoentje.

de natuurvriend

december 2013

Om aan dat plantaardig of dierlijk materiaal te komen is land nodig. Veel land. Zo verdwijnt er landbouwgrond, maar ook moerassen, wetlands en regenwoud komen onder druk te staan. Doordat deze vegetaties verdwijnen, komt er heel wat CO2 vrij. Best lastig als je het tegenovergestelde wilt bereiken met je biobrandstof.

Voedselprijzen Nog een pervers effect zien we op de voedselmarkt. Wat als biobrandstof gebruikt wordt, kan uiteraard ook dienen als voedsel. Door de productie verdwijnen dus grote hoeveelheden voedsel van de markt en schiet de voedsel-

prijs de hoogte in. De stijging van de voedselprijs van de laatste jaren is dramatisch: de Wereldbank stelt dat de voedselprijzen de laatste drie jaar met 83 procent zijn gestegen. Het Internationale Muntfonds schat dat biobrandstoffen daarin een verpletterende verantwoordelijkheid dragen van ongeveer 30 procent. Enkele jaren geleden koos Europa er resoluut voor om de productie van biobrandstof te ondersteunen. Het zou milieuvriendelijker zijn en veel landen minder afhankelijk maken van de internationale oliemarkt. Er werd een doel opgesteld. Tegen 2020 zou het aandeel van biobrandstof 10 procent moeten bedragen. Milieulobby Onder druk van milieuverenigingen stelt Europa dat percentage nu bij. De nieuwe doelstelling luidt dat het aandeel ‘slechts’ zes procent mag bedragen. De norm van zes procent is een compromis tussen de wensen van de Europese Commissie en de biobrandstofindustrie. Eerstgenoemde wilde een limiet van

5,5 procent, de producenten zetten in op 6,5. De milieulobby heeft flink ingezet op het verlagen van het limiet. Onder meer de Internationale Natuurvrienden schaart zich al lange tijd achter een inperking van het gebruik. Maar er spelen ook andere belangen: Landbouwproducenten gebruiken hun voedselstocks nu soms voor biobrandstoffen (maïs, raapzaad, soja). Ook zij lobbyen, maar dan om de huidige regelgeving en subsidiëring te behouden. Het nieuwe compromis is alvast een stap in de goede richting. tekst: Luc van Bakel

UITGELEZEN

Lach eens naar het vogeltje 1000 vragen voor het gezin

Natuur is om de hoek Het Natuurquizboek Natuur is dichterbij dan je denkt en loert vaak om de hoek. Of het nu de pimpelmezen in je nestkast zijn of de scharrelende roodborst in je tuin; overal en altijd valt er te genieten in de natuur. Maar vaak zijn veel dieren je te snel af en zie je ze nog net in een ooghoek wegschieten. Dat is vaak frustrerend als je ze net iets beter wilt bekijken. Natuurfotograaf Jeroen Stel heeft een scherp oog voor dieren die in het wild leven. Of het nu gaat om parende ijsvogels, een vos op ganzenjacht of burlende edelherten. Zijn foto's tonen op spectaculaire wijze de spanning van het moment en tegelijkertijd de rust van de natuur. Auteur Hans Peeters vertelt het verhaal bij de foto's, maar laat ook boswachters en andere natuurliefhebbers aan het woord. In het boek vind je kijken fototips om op pad te gaan en zelf zo'n onvergetelijk natuurmoment vast te leggen. Natuur is om de hoek, Natuur is dichterbij dan je denkt, Jeroen Stel en Hans Peeters, uitgegeven bij Tirion Natuur, 160p., 19,95 euro.

COLOFON

//////////////////////////////////////////////////////

De Natuurvriend verschijnt tweemaandelijks en is een gezamenlijke uitgave uitgave van ATB De Natuurvrienden vzw en de Natuurvriendensportfederatie vzw.

Dit boek is een aanrader voor gezinnen met kinderen en leuk om waar dan ook een educatief spelletje ‘natuurkennis’ te spelen. Wie van het gezin kent het meeste van dieren en planten? Ga de uitdaging aan! Dit quizboek met 1000 vragen is een mooie mix van kennis en plezier. Het boek staat vol met zowel leuke als informatieve vragen, zoals: wat hebben een giraf en een eland met elkaar gemeen? Het gaat telkens om meerkeuze vragen. In het boek zit een elektrische spelmodule. Die geeft je aan welke vraag je moet beantwoorden en of je al dan niet juist antwoordt. Enige minpuntje: je kunt slechts kiezen tussen 1 of 2 spelers. Als je met het hele gezin wil spelen zul je dus teams moeten vormen. Pluspunt is dat de module eenvoudig werkt en je heel wat geblader naar de antwoordpagina’s bespaart. Het machientje houdt bovendien de score bij wat het spelelement aanzienlijk vergroot. Het natuurquizboek is opgesmukt met 250 mooie foto’s. De vragen staan kriskras door elkaar al werden wel tien themapagina’s ingebouwd over specifieke biotopen als de oceanen, de bergen, enz. Conclusie: leuk spelboek voor tijdens die koude winteravonden die ons te wachten staan. Het Natuurquizboek, Jan Pedersen, uitgegeven door Tirion Natuur, 160p., 24,95 euro.

//////////////////////////////////////////////////////////////////////

Dagelijks Bestuur Natuurvriendensportfederatie Raymond Brys, Adolf Claes, Lieven Heuten, Eric Kussener

Redactieadres De Natuurvriend, Provinciestraat 53, 2018 Antwerpen. Tel.: 03/270 02 80 e-mail: info@denatuurvrienden.be

Algemeen coördinator Lieven Heuten (lieven@denatuurvrienden.be)

Verantwoordelijk Uitgever Greet Van Gool, p/a Provinciestraat 53, 2018 Antwerpen

Redactie Griet Veris, Heidi Van Deuren, Jurgen Dewulf, Martine Deweirt, Diederik Dewit en Caroline Van Neste

Dagelijks Bestuur De Natuurvrienden Greet Van Gool, Raymond Brys, François Aerts, Adolf Claes

Werkten mee aan dit nummer Anita Sohie, Thomas Gits

Hoofdredacteur Luc van Bakel (luc@denatuurvrienden.be)

Coverfoto Shutterstock Reclameregie Uitgeverij Baeté, Stationsstraat 42, 2870 Puurs. Tel.: 03/889 00 51, info@baetedrukkerij.be Layout en drukwerk Collectief De Wrikker cvba, Patriottenstraat 29, 2600 Berchem. Tel.: 03/218 56 74, info@dewrikker.be www.dewrikker.be Gedrukt met vegetale inkten op een alcoholvrije Heidelberg EcoColor Printmaster Papier: Cyclusprint 90 gr. 100% gerecycleerd. 35 35

foto W.H. van Eck

za 18 en zo 19 januari 2014

Nekkerhal Mechelen www.fietsenwandelbeursvlaanderen.be

→

routes en bestemmingen, dichtbij en ver weg

→

informatiemarkt en pelgrimspaviljoen

→

outdoormateriaal, (e-)bikes en gps

→

250 exposanten, 60 informanten

→

60 workshops en beeldreportages

→

1 mega-fietsparcours

Amsterdam RAI 1 & 2 maart 2014

KoRtINgsboN U ontvangt 2 euro korting

Nat

foto tinE vanHEE

n1 113

Nekkerhal Mechelen 18 & 19 januari 2014

persoon en niet in combinatie met andere aanbiedingen.

uur v r ien

op de toegangsprijs bij inlevering van deze bon. Geldig voor één