Περιοδικο νεα ακροπολη 112 by Νέα Ακρόπολη

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

Í Ý å ò Åêäüóåéò

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΝΕΑ ΑΚΡΟΠΟΛΗ Αγ. Μελετίου 29, 113 61 Αθήνα, τηλ. 210 8231301, fax. 210 8847639, e-mail: books@nea-acropoli.gr

Áðü ôïí Åêäüôç Ì

Ýóá áðü äéÜöïñá óåìéíÜñéá, ïìéëßåò, âéâëßá êáé Üñèñá, ïé åñåõíçôÝò ôçò Äéåèíïýò ÍÝáò Áêñüðïëçò, ìå ðñùôïðüñï ôïí éäñõôÞ ôçò ôïí éôáëü êáè. Ôæüñôæéï Á. ËéâñÜãêá, Ý÷ïõí èÝóåé, ôá ôåëåõôáßá 50 ÷ñüíéá, óå äéÜöïñåò ÷þñåò óå üëï ôïí êüóìï, ôï èÝìá ôïõ åñ÷ïìïý åíüò íÝïõ Ìåóáßùíá.

Åí ôù ìåôáîý, êáé êáèþò ðñï÷þñçóáí ôá ÷ñüíéá, ôï èÝìá áõôü Ýãéíå ðéï îåêÜèáñï óôá ìÜôéá éóôïñéêþí êáé êïéíùíéïëüãùí ðáãêüóìéáò öÞìçò, üðùò ôïõ ÏõìðÝñôï ¸êêï Þ ôïõ Öïýñéï Êïëüìðï, ðïõ Þñèáí íá ðñïóôåèïýí óôïõò õðïóôçñé÷ôÝò áõôÞò ôçò èåþñçóçò. ÐñÜãìáôé ç åðï÷Þ ìáò Üñ÷éóå íá äåß÷íåé óõìðôþìáôá ðïõ ìáò êÜíïõí íá óêåðôüìáóôå üôé áíôéìåôùðßóïõìå Ýíá ÍÝï Ìåóáßùíá, áëëÜ áõôÞ ôç öïñÜ «ðáãêïóìéïðïéçìÝíï», ðáñüëï ðïõ ï êÜèå ëáüò êáé óå êÜèå ðåñéï÷Þ ôçò ãçò èá ôïí âéþóåé ìå äéáöïñåôéêü ôñüðï, áíÜëïãá ìå ôïí âáèìü åðéññïÞò ôçò çãåìïíéêÞò äõôéêÞò êïõëôïýñáò åðÜíù ôïõò. Óýìöùíá ìå ôéò ôåëåõôáßåò óôáôéóôéêÝò, ç ðáãêüóìéá öôþ÷éá áõîÜíåôáé êÜèå ÷ñüíï. Ïé öôù÷ïß ãßíïíôáé ðåñéóóüôåñïé êáé öôù÷üôåñïé åíþ ïé ðëïýóéïé ëéãüôåñïé êáé ðëïõóéüôåñïé. ÁóèÝíåéåò ðïõ èåùñïýíôáí åîáöáíéóìÝíåò Ý÷ïõí îáíáãõñßóåé åíþ ç åãêëçìáôéêüôçôá, ç âßá êáé ç äéáöèïñÜ ìåãáëþíïõí óå üëç ôçí õäñüãåéï.

Áí êáé ôï öáéíüìåíï äåí åßíáé êáèåáõôü êáéíïýñãéï, Ý÷åé üìùò Ýíá êáéíïýñãéï ÷áñáêôçñéóôéêü, ðïõ åßíáé áõôü ôçò ðáãêïóìéïðïßçóçò. Ïé ëáïß ôçò ãçò åßíáé ôüóï óôåíÜ óõíäåäåìÝíïé ìå ôï äß÷ôõï ôçò ðáãêüóìéáò áíïéêôÞò áãïñÜò, ðïõ êÜèå ôïðéêü êïéíùíéêïðïëéôéêü öáéíüìåíï Ý÷åé ó÷åäüí áìÝóùò êÜðïéï áíôßêôõðï óôï äéåèíÝò óýíïëï. ÌåóáéùíéêÝò ðåñßïäïé õðÞñîáí óôçí áñ÷áßá Áßãõðôï, óôçí Êßíá êáé óôçí áñ÷áßá ÅëëÜäá ãéá ðáñÜäåéãìá, áëëÜ ç åðßäñáóÞ ôïõò ðïôÝ äåí åß÷å ðáãêüóìéá åìâÝëåéá.

ÉäáíéêÜ êáé áîßåò, ðïõ ßó÷õáí ãéá ôïõò ðáððïýäåò ìáò, ðñéí äýï Þ ôñåéò ãåíéÝò, ôþñá Ý÷ïõí ó÷åäüí îå÷áóôåß, êáé ôïëìÜìå íá ðïýìå üôé ìÜëëïí éó÷ýïõí áêñéâþò ôá áíôßèåôÜ ôïõò. Ç åðéôÜ÷õíóç ôùí éóôïñéêþí ÷ñüíùí ôéò ôåëåõôáßåò äåêáåôßåò åßíáé ôåñÜóôéá êáé ç ôá÷ýôçôá ìå ôçí ïðïßá êáôåõèõíüìáóôå óå Ýíá íÝï Ìåóáßùíá åßíáé üëï êáé ìåãáëýôåñç.

Ùóôüóï, ôï æçôïýìåíï äåí åßíáé íá áíáããåßëïõìå Ýíá åßäïò ÁðïêÜëõøçò ìå êáôáóôñïöïëïãéêÝò äéáèÝóåéò, ãéáôß óå êÜèå Ìåóáßùíá õðÜñ÷ïõí ðïëëÝò ÷ñïéÝò, êÜðïéåò êáëÝò, Üëëåò êáêÝò êáé äåí åßíáé üëá óêïôáäéóìüò êáé êáôáóôñïöÞ. ÕðÜñ÷ïõí êáé êÜðïéá èåôéêÜ óôïé÷åßá ðïõ êÜèå éóôïñéêüò ìðïñåß íá åíôïðßóåé.

Íïìßæù üìùò üôé åßíáé óçìáíôéêü íá îÝñïõìå ðñïò ôá ðïý âáäßæïõí ôá éóôïñéêÜ âÞìáôá ôçò áíèñùðüôçôáò ðñïêåéìÝíïõ íá ëÜâïõìå ôá ìÝôñá ìáò êáé ðñï ðáíôüò íá ðñïåôïéìÜóïõìå ôçí åðüìåíç éóôïñéêÞ áíáôïëÞ, äçë. ôçí åðüìåíç ÁíáãÝííçóç.

Áõôü åßíáé áêñéâþò ôï ìÝëçìá ôçò ÍÝáò Áêñüðïëçò, íá äéáóþóåé êáé íá äéáöõëÜîåé ôïõò ðéï áîéüëïãïõò óðüñïõò ôçò áñ÷áßáò êáé ôçò óýã÷ñïíçò Ãíþóçò óå ìéá åðï÷Þ óêïôáäéóìïý, óå áõôü ôï íÝï ìåóáßùíá, þóôå íá ìðïñåß íá ôïõò ðåñÜóåé êáé íá ôïõò ðáñáäþóåé óå ìéá íÝá åðï÷Þ, óå ìéá ÍÝá ÁíáãÝííçóç.

ÓðÜíéá ðáñïõóéÜæïíôáé óôçí éóôïñßá åðï÷Ýò ôüóï åíäéáöÝñïõóåò óáí ôç äéêÞ ìáò, áëëÜ êáé óõã÷ñüíùò ôüóï äýóêïëåò. Óôï äéêü ìáò ÷Ýñé åßíáé íá îÝñïõìå íá åêìåôáëëåõôïýìå óùóôÜ áõôÞí ôçí åõêáéñßá, þóôå, ü÷é ìüíï íá îÝñïõìå íá ïíåéñåõüìáóôå, áëëÜ êáé íá ïéêïäïìÞóïõìå Ýíá íÝï ìá êáé êáëýôåñï êüóìï ãéá ôï ìÝëëïí. Ç ÄÉÅÕÈÕÍÓÇ

ÅÐÉÈÕÌÙ ÅÔÇÓÉÁ Þ ÄÉÅÔÇ ÓÕÍÄÑÏÌÇ

óôï ðåñéïäéêü ÍÅÁ ÁÊÑÏÐÏËÇ 4 ôåý÷ç (1 Ýôïò) 12 € Þ 8 ôåý÷ç (2 Ýôç) 22 € åðßóçò åðéèõìþ ðáëéÜ ðåñéïäéêÜ: 12 ôåý÷ç ìå 8 € Þ

24 ôåý÷ç ìå 15 €

Åðþíõìï -------------------------------------------------¼íïìá -----------------------------------------------------Ïäüò ------------------------------------ áñ -------------Ðüëç ------------------------------------ Ô Ê -----------ÔçëÝöùíï ------------------------------ öáî -----------Å-Mail ------------------------------------------------------ôñüðïò ðëçñùìÞò: ÊáôÜèåóç óôçí ÔÑÁÐÅÆÁ: ê. ÊáìðÜêç Ìáñßíá, ÅÈÍÉÊÇ: áñ. ëïã/óìïý:168-612705-32, ÅÑÃÁÓÉÁÓ: áñ. ëïã/óìïý: 76/02216-00010/99 ÔÁ×ÕÄÑÏÌÉÊÇ ÅÐÉÔÁÃÇ: ê. ÊáìðÜêç Ìáñßíá, Áã. Ìåëåôßïõ 29, 11361, ÁÈÇÍÁ.

Óôåßëôå ôï êïõðüíé áõôü óôï fax 21 0 8847639 Þ óôçí ôá÷õäñïìéêÞ äéåýèõíóç: ê.ÊáìðÜêç Ìáñßíá, Áã Ìåëåôßïõ 29, 11361, ÁÈÇÍÁ Þ åðéêïéíùíÞóôå óôï ôçëÝöùíï 21 0 8231301 Þ óõìðëçñþóôå ôç öüñìá óôï books@nea-acropoli.gr

ÃÔá ôåý÷ç ôïõ ðåñéïäéêïý ìáò áðïôåëïýí áíåîÜíôëçôç ðçãÞ ðëçñïöïñéþí êáé Ýìðíåõóçò ãéá üóïõò åíäéáöÝñïíôáé ãéá ôçí ôÝ÷íç, ôçí åðéóôÞìç, ôç öéëïóïößá, ôïí åóùôåñéóìü & ãåíéêüôåñá ãéá üëåò ôéò äñáóôçñéüôçôåò ðïõ ðñïùèïýí ôçí áíèñþðéíç êáëëéÝñãåéá êáé åîÝëéîç. Ãéá íá ôá ðñïìçèåýåóôå ôáêôéêÜ êáé åýêïëá óôï óðßôé óáò, ãñáöôåßôå óõíäñïìçôÝò. Åßíáé ï êáëýôåñïò ôñüðïò ãéá íá åðéêïéíùíïýìå ôáêôéêÜ, áëëÜ êáé ãéá íá óôçñßîåôå ôçí áíéäéïôåëÞ êáé ñïìáíôéêÞ ðñïóðÜèåéá ðïõ åßíáé ç Ýêäïóç êáé êõêëïöïñßá åíüò öéëïóïöéêïý ðåñéïäéêïý óôçí åðï÷Þ ìáò.

ðåñéå÷üìåíá ðåñéå÷üìåíá 3 ÓÇÌÅÉÙÌÁ ÔÏÕ ÅÊÄÏÔÇ TÑÉÌÇÍÉÁÉÏ ÐÅÑÉÏÄÉÊÏ ÖÉËÏÓÏÖÉÊÇÓ ÅÑÅÕÍÁÓ

Åêäßäåôáé áðü ôéò: ÅÊÄÏÓÅÉÓ ÍÅÁ ÁÊÑÏÐÏËÇ ÁÃ. ÌÅËÅÔÉÏÕ 29, ÁÈÇÍÁ 11361 Ôçë. 210 8231301, Fax. 210 8847639 e-mail:books@nea-acropoli.gr Ðëçñïöïñßåò: www.nea-acropoli.gr

5 ÐÅÑÉÅ÷ÏÌÅÍÁ 6 Ç ÓÐÇËÉÁ ËÅÉÔÏÕÑÃÅÉ 9 ÔÁ ÌÕÓÔÇÑÉÁ ÔÇÓ ÓÁÌÏÈÑÁÊÇÓ 14 ÍÏÏÓÖÁÉÑÁ 18 ÁÐÏËËÙNÉÏÓ Ï ÔÕÁÍÅÁÓ 21 ÄÁÉÄÁËÏÓ

ÅÔÏÓ 24ï, ÔÅÕ×ÏÓ 112

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

2004

Åêäüôçò - ÉäéïêôÞôçò :

24 Ç ÐÏËÉÔÉÓÔÉÊÇ ÁÔÆÅÍÔÁ ÔÇÓ NÅÁÓ ÁÊÑÏÐÏËÇÓ 26 Ç ÍÅÁ ÁÊÑÏÐÏËÇ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ

Ã.Á. ÐëÜíáò Äéåõèýíôñéá Óýíôáîçò & Õðåýèõíç ¾ëçò :

28 Ç ÌÁ×Ç ÔÙÍ ÓÕÑÁÊÏÕÓÙÍ

Ö. Èåïäùñßäïõ

33 ËÏÕÍÔÂÉ× ÂÁÍ ÌÐÅÔÏÂÅÍ

ÁôåëéÝ: Ê. Äáúêßäïõ Äçì. Ó÷Ýóåéò - Äéáêßíçóç : Ê. ÓáêêÜò ÌåôáöñÜóåaéò : Ã. ÐëÜíáò, É. Ìïýóôñç ÓõíåñãÜôåò: Ã. ×áñáëáìðüðïõëïò, Ì. ×éìÝíåè, É. Ìïýóôñç, Óôïé÷åéïèåóßá - Äéüñèùóç: Äéïíõóßá Êüêëá Åêôýðùóç : Ì. Êáôßíáò, Ã. ÊïëéÜôóïò, Ç. ÌåëåôéÜäçò

38 ÃÍÙÑÉÆÅÔÅ ÏÔÉ ... 40 Ç ÓÅËÉÄÁ ÔÇÓ ÕÃÅÉÁÓ ÁÃÁÐÇ ÔÏ ÐÉÏ ÁÐÏÔÅËÅÓÌÁÔÉÊÏ ÖÁÑÌÁÊÏ ÊÁÔÁ ÔÏÍ ÐÁÑÁÊÅËÓÏ 43 Ç ÓÅËÉÄÁ ÔÏÕ BODHIDHARMA Ç ÖÉËÏÓÏÖÉÁ ÔÙÍ ÐÏËÅÌÉÊÙÍ ÔÅ×ÍÙÍ 44 ÂÉÂËÉÏÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ

ÊÏÉÍÙÍÉÏËÏÃÉÁ

Ç ÓÐÇËÉÁ

ë å é ô ï õ ñ ã å ß Delia Steinberg Guzman, Ðñüåäñïò ôïõ Äéåèíïýò Ïñãáíéóìïý ÍÝá Áêñüðïëç, Óôáõñüò ôùí Ðáñéóßùí ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ ôçò Óïñâüíçò

ÍÁÉ, ëåéôïõñãåß, êáé üëïé åßìáóôå óå èÝóç íá äéáðéóôþóïõìå êáèçìåñéíÜ ôá üëï êáé ðéï ðïéêßëá, Üèëéá êáé âëáâåñÜ óêçíéêÜ ôçò ÓðçëéÜò. Áíáöåñüìáóôå, üðùò åýêïëá êáôáëáâáßíåé êáíåßò, óôç óðçëéÜ ôïõ Ðëáôùíéêïý ìýèïõ, óå áõôüí ôïí êüóìï áðü óêéÝò êáé øÝìáôá ìåôáìöéåóìÝíá ìå ðñáãìáôéêüôçôåò, åéêüíá ìå ôçí ïðïßá ï êëáóéêüò öéëüóïöïò ðåñéãñÜöåé, ü÷é ìüíï ôçí åðï÷Þ ôïõ, áëëÜ êáé ðïëëÝò Üëëåò óôéãìÝò ôçò Éóôïñßáò. Êáé áíÜìåóá óå áõôÝò, ôçí ôùñéíÞ óôéãìÞ.

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

ÊÏÉÍÙÍÉÏËÏÃÉÁ

κτός α πό τις συ νη θι σµέ νες πο λι τι κές ο µι λί ες που κα τα φέρ νουν να µας δεί ξουν αντικρουόµενες όψεις ενός ίδιου γεγονότος, η επιστήµη, που είναι σήµερα πρωτοπόρος της αντικειµενικής έρευνας, έχει πέσει στα δίχτυα µιας απλουστευµένης παρουσίασης για λιγότερο καταρτισµένους αναγνώστες, και κάτω από την προστασία ευγενικών λέξεων, χειραγωγεί και αυτή τα γεγονότα µε κρυφή σκοπιµότητα. Τον Αύγουστο, είχα την ευκαιρία να διαβάσω ένα τµήµα της «ψυχαγωγικής Επιστήµης» σε κάποιο περιοδικό µεγάλης κυκλοφορίας. Κάθε µέρα, µε λίγα λόγια, παρουσίαζε κάποιο θέµα κοινού ενδιαφέροντος, µε εύκολα και συµπαθητικά συµπεράσµατα… Αλλά… αληθινά; Είναι αλήθεια ότι πάντα µπορούµε να µάθουµε κάτι περισσότερο, αλλά το κάνουµε κάτω από τον παραµορφωτικό φακό µιας συµφεροντολογικής επικοινωνίας. Μου έκανε εξαιρετική εντύπωση ο τρόπος µε τον οποίο υποβιβάζουν το επίπεδο των µεγάλων προσωπικοτήτων, ώστε να έχουµε όλο και λιγότερα µεγάλα παραδείγµατα στα οποία να µπορούµε να αναφερθούµε. Είναι σαν να έχει αναλάβει η επιστήµη να µας δείξει ότι όλοι είµαστε ίδιοι, αλλά µεταφέροντας τα µέτρα και τα σταθµά πολύ χαµηλά, στα χυδαία και τα επιπόλαια. Η µεγαλοφυΐα δεν υπάρχει. Είναι ένα λάθος της Φύσης. Ακριβώς έτσι ονοµάζεται το άρθρο που θέλω να σχολιάσω: «λάθη προς τα πάνω». Ο συγγραφέας περιγράφει δύο πολύ γνωστές περιπτώσεις εξαιρετικών ανθρώπων: ενός µουσικού, του Μότσαρτ, και ενός φιλοσόφου, του Καντ. Αναφέρεται σε µελέτες που προσπαθούν να αποδείξουν ότι τόσο ο ένας όσο και ο άλλος ήταν άρρωστοι, και αυτό που εµείς θεωρούµε µεγαλοφυΐα δεν είναι παρά το αποτέλεσµα γενετικών λαθών. Στην περίπτωση του Μότσαρτ, γίνεται λόγος για το «σύνδροµο του Ουίλλιαµς», που δηµιουργεί προβλήµατα αρτηριακής κυκλοφορίας, κάποια διανοητική καθυστέρηση, χαµηλή προσοχή και µεγάλο άγχος. Αντίθετα, δηµιουργεί πολύ κοινωνικούς ανθρώπους, µε καλή ακουστική µνήµη και µεγάλο ταλέντο για τη µουσική. Αυτό το σύνδροµο δηµιουργείται σε ένα χρωµόσωµα που επηρεάζει 16 γονίδια, δηλ. ένα γενετικό λάθος, το οποίο, αν το δει κανείς από την προοπτική άπειρων όπως εµείς ανθρώπων, µετατρέπεται σε ένα «λάθος προς τα πάνω». Δεν υπάρχει µεγαλοφυΐα, υπάρχει λάθος στη Φύση. Ένας εξαιρετικός άνθρωπος είναι ένα λάθος της Φύσης.

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

Η περίπτωση του Καντ είναι παρόµοια. Αναλύοντας τα γραπτά του, µας λένε ότι όλα τους είχαν µεγάλη σαφήνεια ιδεών και εκθέτονταν πολύ σωστά, µέχρι που έφτασε στα 47 του χρόνια. Από τότε και µετά ο Καντ οδήγησε τη φιλοσοφική του έρευνα προς το έδαφος του Λόγου. Γεννήθηκαν τα πιο µεγαλειώδη έργα του, στα οποία θεµελιώνει την ανθρώπινη γνώση σε εννοιολογικές δοµές ανεξάρτητες από τις συγκινήσεις. Συµπτωµατικά, από τότε παραπονιέται για δυνατούς πονοκεφάλους και απώλεια όρασης στο αριστερό µάτι, στοιχεία που δίνουν την εντύπωση ότι είχε κάποιο εγκεφαλικό όγκο στον αριστερό µετωπιαίο λοβό, εκεί όπου βρίσκονται τα κέντρα που κάνουν δυνατή τη σχέση µεταξύ των συναισθηµάτων και του ορθού λόγου. Έτσι λοιπόν, η ικανότητα του Καντ να φτάσει στον Καθαρό Λόγο, να αποκολληθεί η σκέψη από τη συναισθηµατική επιρροή, είναι άλλο ένα γενετικό λάθος στους εγκεφαλικούς νευρώνες. Πρέπει να είναι κανείς άρρωστος, λοιπόν, για διαχωρίσει το λόγο από το συναίσθηµα και για να δώσει στο λόγο

ÊÏÉÍÙÍÉÏËÏÃÉÁ το ρόλο στήριξης των υπερβατικών ανθρώπινων γνώσεων!!! Ο συγγραφέας του άρθρου δεν ισχυρίζεται τίποτα. Παρουσιάζει αυτές τις µελέτες και αφήνει τον αναγνώστη ελεύθερο να αναλύσει αυτές -και ίσως και άλλες λες- περιπτώσεις ως πιθανές. Καταλήγει λέγοντας: «Εν τέλει, τι είναι η εξέλιξη αν όχι µια υποµονετική συλλογή λαθών προς τα πάνω;». Αυτή είναι, πιθανόν -για να αφήσουµε κάποιο χώρο στην αµφιβολία, όπως το απαιτεί η σηµερινή µόδα- η κρυφή γλώσσα της µυθικής Σπηλιάς του Πλάτωνα. Τίποτα από όσα βλέπουµε δεν είναι πραγµατικότητα. Παρατηρούµε µονάχα σκιές, οι οποίες, εξαιτίας µιας ειδικής διάθεσης της Σπηλιάς, φαίνονται πραγµατικότητες στις αισθήσεις µας, και ίσως και στο λογισµό µας… Αν συνεχίζουµε αυτόν το συλλογισµό, η εξέλιξη δεν είναι πια µια προοδευτική ανύψωση της ανθρώπινης κατάστασης, η οποία επιτρέπει να αναπτύξουµε και να γεννήσουµε τις εσωτερικές και τις πρακτικές µας αξίες. Η εξέλιξη είναι ένα λάθος της Φύσης. Τραβάει προς τα επάνω, επειδή παράγει εξαιρέσεις, αλλά όχι επειδή αποτελεί µια υπέρβαση. Το «φυσικό» είναι να είµαστε όπως είµαστε, σήµερα, αύριο και πάντα. Γιατί να αλλάξουµε, αφού έχουµε µια εξαιρετική γενετική µηχανή που µας αποκαλύπτει πώς πρέπει να είµαστε εµείς οι άνθρωποι; Σε κάτι όµως είµαστε σύµφωνοι. Αυτή η ασφυκτική µαζικοποίηση µέσα στην

οποία είµαστε βυθισµένοι, πρέπει να έχει κάποιο «λάθος», µια πόρτα διαφυγής, για να µπορούµε να αναπνεύσουµε πιο καθαρούς ανέµους, πιο υψηλούς. Η Σπηλιά έχει µια πόρτα εξόδου, και ο άνθρωπος που είναι αρκετά έξυπνος για να τη βρει, θα βρει επίσης την πραγµατικότητα, µε ή χωρίς όγκους στον εγκέφαλο. Και επίσης συµφωνούµε στο ότι η εξέλιξη είναι µια υποµονετική συλλογή… αλλά ανθρώπινων δυνατοτήτων, ανοιχτών σε µια όλο και πιο σωστή έκφραση, µια υποµονετική συλλογή αρετών, όσο και αν δεν αρέσει πολύ σήµερα η λέξη αρετή. Η εξέλιξη πάντα πηγαίνει προς τα επάνω. Και σε αυτό είµαστε. Μέσα στη Σπηλιά, αλλά προσπαθώντας να βγούµε έξω.

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

ÅÓÙÔÅÑÉÓÌÏÓ

ÔÁ ÌÕÓÔÇÑÉÁ ÔÇÓ ÓÁÌÏÈÑÁÊÇÓ Β‘ ΜΕΡΟΣ

Ôï íçóß ôçò ÓáìïèñÜêçò áðïôåëåß üñéï ôçò åëëçíéêÞò ãçò óôá Âüñåéá ôïõ Áéãáßïõ ÐåëÜãïõò. Ïé áðñüóéôïé âñá÷þäåéò êñçìíïß ôïõ üðïõ óêÜåé ìå âñõ÷çèìü ï áöñüò ôçò èÜëáóóáò êáé ôá øçëÜ ôïõ âïõíÜ ðåñéôñéãõñéóìÝíá áðü ðáãùìÝíïõò ìáíôéêïýò áíÝìïõò, ôïõ äßíïõí Ýíá ýöïò ìõóôçñßïõ, ðáëéÜò áéùíéüôçôáò. Áêüìá õðÜñ÷ïõí óôï íçóß Üöèïíåò öõóéêÝò ðçãÝò éáìáôéêïý íåñïý ðïõ öÝñíåé óôïí äéøáóìÝíï ðñïóêõíçôÞ Ýíá ìÞíõìá õãåßáò êáé æùÞò áðü ôá âáèåéÜ ìåôáëëéêÜ êáé óêïôåéíÜ óðëÜ÷íá ôçò Ãçò.

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

ôïõ ê. Ãéþñãïõ Á. ÐëÜíá Êáè. Öéëïóïößáò, ÐñïÝäñïõ ôïõ Äéåèíïýò Ðïëéôéóôéêïý êáé Öéëïóïöéêïý Ïñãáíéóìïý «ÍÝá Áêñüðïëç» óôçí ÅëëÜäá.

ÊÏÉÍÙÍÉÏËÏÃÉÁ

πως εί χα µε α να φέ ρει η συµ µε το χή στα Μυ στή ρια της Σα µο θρά κης, δεν εξαρτιόταν από διαφορές φυλής, φύλου, κοινωνικής τάξης, εθνικότητας. Έτσι, ενώ στα Ελευσίνια η συµµετοχή περιοριζόταν στους Έλληνες πολίτες από φιλολογική και εθνική άποψη και στους ελεύθερους ανθρώπους από κοινωνική άποψη, στη Σαµοθράκη, αντίθετα, µπορούσαν να µυηθούν άνδρες και γυναίκες οποιασδήποτε ηλικίας, εθνικότητας και γλώσσας, είτε ήταν σκλάβοι, είτε ελεύθεροι. Αυτό το φαινόµενο έδωσε στα Μυστήρια της Σαµοθράκης µια θέση εξαιρετικής σηµασίας στον αρχαίο κόσµο και από κοινωνική άποψη συγκρίνεται µε την καινοτοµία του Χριστιανισµού όσον αφορά την ανοχή και τον φιλελευθερισµό σε σχέση µε τη λαϊκή συµµετοχή στη θρησκευτική λειτουργία. Ακόµα, όπως αναφέρει ο Πλούταρχος, η λέξη Θρησκεία προέρχεται από τη λέξη Θράκη, από τις ιέρειες “Θράσσες”. Όσο για τα υπόλοιπα η Μύηση στη Σαµοθράκη τελείτο χωριστά και δεν είχε σχέση µε τις ετήσιες δηµόσιες θρησκευτικές τελετές, οι οποίες είχαν εξωτερικό χαρακτήρα. Σ’ αυτές τα άτοµα µπορούσαν να ζητήσουν την ιεροτελεστία της Μύησης σε όποια ηµεροµηνία του χρόνου διάλεγαν, όπως αποδεικνύεται από τις στήλες λες-καταλόγους µε τις αντίστοιχές τους επιγραφές, που βρίσκονται στην αυλή του Μουσείου

Πήλινο ειδώλιο Έρωτα 3ος αι. π.Χ. Μουσείο Σαµοθράκης

του νησιού. Ακόµα, µολονότι η Μύηση γινόταν µόνο στη Σαµοθράκη, από την ελληνιστική τουλάχιστον εποχή, πολλοί πυρήνες µυηµένων οργανώνονταν σε θρησκευτικά και µυητικά Τάγµατα και Αδελφότητες και συγκεντρώνονταν σε ορισµένους τόπους και ειδικές ηµεροµηνίες σ’ όλη την Ελλάδα. Οι Μυστηριακές λειτουργίες, εκτός από τις εξωτερικές τελετές Λατρείας, για παράδειγµα τις συνηθισµένες προσευχές, θυσίες, σπονδές και προσφορές, περιείχαν επίσης την Αποκάλυψη µιας Ιερής Ιστορίας, όπως συνέβαινε και στην Ελευσίνα, σε σχέση µε τον Άδη και την Περσεφόνη, καθώς και την εξήγηση στον Υποψήφιο µιας σειράς µαγικών συµβόλων που ο χαρακτήρας τους µας είναι άγνωστος. Παράλληλα, είναι πολύ πιθανό να γινόταν µια µεταφυσική και συµβολική εξήγηση του Μύθου. Ο Ηρόδοτος µας λέει ότι στη Σαµοθράκη οι Μύστες µάθαιναν να καταλαβαίνουν τη βαθιά σηµασία των συµβόλων και των ιθυφαλλικών αναπαραστάσεων του Ερµή-Καδµίλου και αιώνες αργότερα ο Ρωµαίος φιλόσοφος Ουάρρων θα πει ότι ορισµένα σύµβολα που αποκαλύπτονταν κατά τη Μύηση στη Σαµοθράκη συµβόλιζαν τον Πατέρα Ουρανό και τη µητέρα Γη. Αυτές οι πράξεις και αποκαλύψεις, που παρέµεναν αυστηρά µυστικές, επέτρεπαν στους Μύστες µια επικοινωνία µυστικιστικού χαρακτήρα µε το Θείο στοιχείο και τους Θεούς. Έτσι ήταν σε θέση να αποκτήσουν ορισµένες θείες χάρες, όπως τη βοήθεια των Δυνάµεων της Φύσης και των Θεών, της Τύχης και των Μοιρών. Αυτή η θεία προστασία συσχετιζόταν κυρίως µε τις θαλάσσιες δυνάµεις. Μετά την τελετή της Μύησης παραδιδόταν στον Υποψήφιο µια πορφυρή ζώνη, που έδενε στη µέση του στο ύψος του υπογαστρίου και που θεωρείτο µαγικό φυλακτό, το οποίο προστάτευε κυρίως από κινδύνους στα ταξίδια και ειδικά στα θαλασσινά. Τέτοια παραδείγµατα βλέπουµε στην περίπτωση των Βασιλιάδων «ΑΝΑΞ» Αγαµέµνονα και Οδυσσέα όπως αναφέρει ο Όµηρος. Ακόµη, µετά τη µύηση παρεδίδετο και το µαγικό δαχτυλίδι προστασίας, κατασκευασµένο από µια µαγνητική πέτρα η οποία επέτρεπε την “επικοινωνία” µε τη Δύναµη των Βωµών-Βράχων που ήταν αφιερωµένοι στη Θεά Μητέρα Αξίερω. Η Ε.Π. Μπλαβάτσκυ στην “Αποκαλυµµένη Ίσιδα” αναφέρει ότι τα µυστήρια της Σαµοθράκης είναι τα πιο παλιά που υπήρξαν στη λεγόµενη 5η Άρια Φυλή, αφού υπήρχαν και πριν τον Τρωικό πόλεµο, στη θρυλική εποχή, και ξεπερνούσαν σε βαθύτητα τα Ορφικά και τα Ελευσίνια. Η παράδοση λέει ότι ακόµη και ο ίδιος ο Ορφέας µυήθηκε εκεί πριν να

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

ÅÓÙÔÅÑÉÓÌÏÓ ξεκινήσει για την Αργοναυτική εκστρατεία. Η µύηση στα Μυστήρια εξασφάλιζε στους µύστες όχι µόνο προστασία στη φυσική ζωή, αλλά και κάτι που ήταν γι αυτούς πολύ σηµαντικό στη µεταθανάτια ζωή. Αναφορές πολλών Ελλήνων και Ρωµαίων ιστορικών επιβεβαίωναν ότι η συµµετοχή στα Μυστήρια έκανε τους ανθρώπους ηθικά καλύτερους και πιο καθαρούς. Γι αυτό και ονόµαζαν τους Μύστες και “Ευσεβείς”. Τόσο στα Μυστήρια της Σαµοθράκης όσο και στα Ελευσίνια, υπήρχαν δύο βαθµοί µύησης: η κυρίως µύηση και η Εποπτεία. Αλλά ενώ στα Ελευσίνια η απόκτηση των δύο αυτών βαθµών συσχετιζόταν µε τις ετήσιες τελετές και έπρεπε να περάσει το χρονικό διάστηµα ενός χρόνου, τουλάχιστον ανάµεσα στον ένα και στον άλλο βαθµό, στη Σαµοθράκη τον ανώτερο βαθµό της Εποπτείας µπορούσε να τον αποκτήσει ο υποψήφιος Μύστης αµέσως µετά τη Μύηση, αν οι πνευµατικές ιδιότητές του το επέτρεπαν. Εξάλλου, ενώ φαίνεται ότι στα Ελευσίνια η Εποπτεία ήταν απαραίτητη για την ολοκλήρωση της Τελετής Μύησης, στη Σαµοθράκη, αντίθετα, οι κατάλογοι µυστών δείχνουν ότι η απόκτηση του βαθµού της Εποπτείας ήταν η εξαίρεση και όχι ο κανόνας. Αυτό σήµαινε ότι ο Υποψήφιος για να αποκτήσει αυτό το βαθµό έπρεπε να έχει µερικές ιδιότητες και ικανότητες, οι οποίες ήταν δύσκολο να υπάρχουν στην πλειοψηφία των απλών µυστών. Ικανότητες που οπωσδήποτε ήταν, όπως αποδείχτηκε πρόσφατα από τη µελέτη των µυητικών καταλόγων, ηθικού και πνευµατικού είδους και όχι κοινωνικού, πολιτικού ή οικονοµικού χαρακτήρα. Πριν τη τελετή της Εποπτείας ο υποψήφιος έκανε µπροστά στον ιεροφάντη ένα είδος εξοµολόγησης των ελαττωµάτων και των “αµαρτιών” του, πράξη

Το ιερό των Καβείρων

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

Ο Οδυσσέας που θεωρείται µοναδική περίπτωση στην Ελληνική θρησκεία. Οι τελετές µύησης στα µυστήρια τελούνταν, όπως και σε άλλα Κέντρα Μυστηρίων, τη νύχτα κάτω από το φως αναµµένων δαυλών και λυχναριών που τοποθετούνταν σε ειδικές θέσεις στον Ιερό χώρο. Οι Μύστες έπρεπε να βαδίζουν σιωπηλά και ρυθµικά σαν να ήταν ένας χορός σκιών, κρατώντας στα χέρια τους αναµµένα, από µια µόνο άκρη λυχνάρια, όπως συµπεραίνεται από την ποσότητα αυτών που βρέθηκαν στις ανασκαφές. Μερικά από τα λυχνάρια αυτά είχαν χαραγµένο επάνω στην κέραµο το µαγικό αρχικό γράµµα της λέξης Θεός και Θάλασσα, το 8 που ανάµεσα σ’ άλλους συµβολισµούς -που δεν θα σχολιάσουµε σ’ αυτό το µικρό άρθρο- συµβολίζει και την οριζόντια διάµετρο του Κύκλου ως πρώτη εκδήλωση του Θείου. Άλλα λυχνάρια είχαν χαραγµένο το γράµµα Ε ξαπλωµένο, το οποίο βλέπουµε επίσης χαραγµένο σε µια πέτρα-βωµό στους Δελφούς που συµβόλιζε -κατά τον Αριστοτέλη- τις τρεις Ουσίες ή Εκδηλώσεις της Θεότητας (της Αγίας Τριάδας του Ήλιου). Μεγάλος αριθµός των λυχναριών αυτών είχαν δύο τρύπες για δύο φιτίλια, που, µαζί µε τη τρύπα του κέντρου, σχηµάτιζαν τον αριθµό 3. Πιθανόν οι Υποψήφιοι στην απλή µύηση να άναβαν µόνο τη µια άκρη του λυχναριού που κρατούσαν στο χέρι τους. Αφού λάµβαναν τη µύηση, θα άναβαν και την άλλη άκρη και τότε θα µπορούσαν να γίνουν Υποψήφιοι στο δεύτερο βαθµό Εποπτείας και αφού ολοκλήρωναν κι αυτήν, θα το άναβαν στο κέντρο, έτσι ώστε οι τρεις κάθετες φλόγες θα σχηµάτιζαν ένα κάθετο επίπεδο πάνω στο οριζόντιο του λυχναριού. Κι αυτοί οι τρεις τρόποι για ν’ ανάψει ο Υποψήφιος το λυχνάρι του θα αντιπροσώπευαν τις τρεις (3) βασικές εξελικτικές κατηγορίες των ανθρώπων. Οι τελευταίες ανασκαφές µάς έχουν αποκαλύψει

ÅÓÙÔÅÑÉÓÌÏÓ

Η Καβείρια Δήµητρα Δή (πάνω πάνω σε τετράδραχ τετράδραχµο των Συρίων) Συρίων

Ο Κάβειρος της Θεσσαλονίκης

πολλές ενδείξεις για το γεγονός ότι τελούνταν συµπόσια στον ιερό χώρο, όπως αργότερα θα τελεστούν οι “αγάπες” ανάµεσα στους Χριστιανούς. Δεν ξέρουµε ακριβώς αν τα συµπόσια αυτά και η κάθαρση που τα συνόδευε γίνονταν πριν ή µετά από τις τελετές µύησης. Αυτό που είναι σίγουρο όµως είναι ότι καταναλώνονταν µεγάλες ποσότητες κρασιού κι ότι ο κάθε Μύστης είχε για προσωπική του χρήση ένα λυχνάρι, ένα κύπελλο κι έναν µικρό κρατήρα στα οποία χάραζε απ’ έξω τις περισσότερες φορές τη λέξη «Θεών», δηλαδή «ανήκει στους θεούς». Μετά το τελετουργικό συµπόσιο, αφού τα χρησιµοποιούσε, τα έσπαγε για να µην ξαναχρησιµοποιηθούν από άνθρωπο. Επίσης ξέρουµε ότι οι Μύστες φορούσαν στο κεφάλι στεφάνια από φύλλα δάφνης, βελανιδιάς ή αγριελιάς, που στην περίπτωση των Μεγάλων Μυστών ήταν από χρυσάφι. Από τις µελέτες και έρευνες που έγιναν µπορούµε να έχουµε µια γενική εικόνα για την τυπική διαδικασία που ακολουθούσαν στην Τελετή µύησης, αν και όσον αφορά το περιεχόµενό της τα περισσότερα µένουν ακόµα στο σκοτάδι, περιµένοντας µια πιο σοβαρή και βαθιά µελέτη συγκριτικής θεολογικής φαινοµενολογίας και συµβολικής Μεταφυσικής που θα µπορούσε να ρίξει περισσότερο φως στο θέµα. Οι ετοιµασίες για τη µύηση γίνονταν σ’ ένα µικρό δωµάτιο, στα νότια του Ανακτόρου (κατοικία του Άνακτος Την αίθουσα αυτή την έλεγαν επίσηµα “Ιερή κτος). Οικία”. Εκεί οι Υποψήφιοι έπαιρναν το λυχνάρι τους και φορούσαν τη χαρακτηριστική στολή της τελετής, ίσως µαύρου χρώµατος. Στη µεγάλη αίθουσα του Ανακτόρου µπορούσε να φτάσει κανείς από τρεις

Αγγείο από το Καβείριο στη Θήβα

πόρτες που είχαν σχέση µε την ιεραρχική κατηγορία του Μύστη και οι πιο ανώτεροι και παλιοί απ’ αυτούς κάθονταν σε πάγκους πάνω σε µια εξέδρα στο πλάι της αίθουσας για να παρακολουθήσουν την Τελετή που γινόταν στο κέντρο της. Πριν όµως, λίγο πιο πέρα, πραγµατοποιούνταν σπονδές και κάθαρση σε κάποια δεξαµενή µε αγιασµένο νερό. Στην ελληνιστική εποχή, και ίσως από πιο παλιά, είναι βέβαιο ότι ο Υποψήφιος σταµατούσε µπροστά σ’ έναν ιερό λίθο που βρισκόταν στο βάθος ενός στρογγυλού λάκκου κι έκανε σπονδές µε ιερά υγρά πάνω σ’ αυτόν. Το άνοιγµα αυτό ήταν σκεπασµένο µ’ ένα κινητό ξύλινο κάλυµµα. Στο τέλος της τελετής ο Μύστης καθόταν πάνω σε µια στρόγγυλη ξύλινη εξέδρα που ήταν µπροστά στην κεντρική είσοδο, ενώ γύρω του τελούνταν ιεροί χοροί κάτω από τους µαγικούς ρυθµούς τελετουργικών ύµνων. Μετά απ’ αυτήν την τελετή τον οδηγούσαν στη βόρεια αίθουσα -περνώντας µια απ’ τις δύο εισόδους της, που πιθανόν η µια ήταν ανηφορική και η άλλη κλιµακωτή- εκεί όπου θα τελούνταν κάποιες πράξεις και τελετουργικές παραστάσεις. Τότε του αποκαλύπτονταν τα ιερά σύµβολα, των οποίων τη σηµασία θα του εξηγούσαν κι αυτός θα έπρεπε να ερµηνεύσει. Ύστερα επέστρεφε από την αίθουσα του Ανακτόρου στην “Ιερή Οικία” όπου θα του παρέδιδαν ένα ντοκουµέντο µε την απόδειξη της εγγραφής του στον κατάλογο των Μυστών, το οποίο χαραζόταν σε στήλες ενσωµατωµένες στους τοίχους του κτιρίου. Ακόµα και σήµερα µπορεί να διαβάσει κανείς τέτοιες επιγραφές. Μετά από αυτήν τη διαδικασία, ο µύστης µπορούσε να ζητήσει, αν το επιθυµούσε, να γίνει δεκτός για την απόκτηση του ανώτερου βαθµού της Εποπτείας. Η τελετή αυτή τελείτο στο κτίριο που ονοµαζόταν “Ιερόν”, στα νότια του Ιερού Χώρου, που στο µέτωπό του άναβαν πελώριοι πυρσοί. Κανένας εκτός από τους τέλειους Μύστες δεν µπορούσε να βρεθεί σ’ αυτόν τον τόπο. Πριν µπει ο Υποψήφιος στην Εποπτεία έπρεπε να τελέσει µια πράξη: έστεκε µπροστά στη φωτιά ενός µεγάλου δαυλού που στα πλάγιά του υπήρχαν δύο µεγάλα µαρµάρινα σκαλοπάτια. Ανέβαινε σ’ ένα απ’ αυτά. Στα άλλο, όρθιος και ιερατικός, βρισκόταν ο ιεροφάντης, που του έκανε διάφορες ερωτήσεις σαν ένα είδος “αρνητικής εξοµολόγησης”. Αν έπαιρνε την έγκριση, και µετά από µια κάθαρση στη φλόγα της φωτιάς του δαυλού, µπορούσε να προχωρήσει και να µπει µέσα στο ιερό από την κεντρική είσοδο και ίσως τότε θα άναβε το λυχνάρι που βρισκόταν στο κέντρο. Στη συνέχεια ο Επόπτης πήγαινε στο πίσω µέρος του κτιρίου για να δει µε τα δικά του µάτια µια ιερή και µυστικιστική αποκάλυψη, όπως το δείχνει και η ίδια

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

ÅÓÙÔÅÑÉÓÌÏÓ η λέξη Εποπτεία, δηλ. “Ανώτερη Όραση”. Σ’ αυτό το σηµείο ο Ιεροφάντης έµπαινε στην αψίδα και ανέβαινε πάνω σ’ έναν ιερό βράχο, σαν άµβωνα, και εκτελούσε µυστικούς τύπους παρουσιάζοντας ταυτόχρονα στον Επόπτη τα ανώτερα ιερά σύµβολα. Επίσης προσφέρονταν σπονδές στους Θεούς του Κάτω Κόσµου. Σε µεταγενέστερες εποχές, κάτω από την αψίδα και τον άµβωνα, υπήρχε µια κρύπτη όπου θυσιαζόταν τελετουργικά ένας ταύρος ή ένας κριός, αφιερωµένος στη Θεά Μητέρα Αξίερω. Το χυµένο αίµα έλουζε τον Μύστη που βρισκόταν σ’ ένα λάκκο σκαµµένο στο χώµα, ο οποίος είχε πάνω του ένα ξύλινο σκέπασµα. Αυτή η τελική τελετή αποτελούσε ένα πραγµατικό “βάπτισµα αίµατος και φωτιάς”, όπως συνέβαινε επίσης στη ρωµαϊκή εποχή στα Μυστήρια του Μίθρα. Αυτό είναι το σύνολο των στοιχείων που µπορούµε να διαθέσουµε σχετικά µε τη γνώση για τα Μυστήρια των Μεγάλων θεών της Σαµοθράκης. Τα υπόλοιπα θα µείνουν κρυµµένα για όλους αυτούς που δεν µυήθηκαν. Παρόλα αυτά, µια αύρα µαγείας, σεβασµού και αφοσίωσης διαποτίζει ακόµα εκείνη την αινιγµατική περιοχή. Ακόµα πάλλονται οι ιερές πέτρες εκείνες, όχι για το βέβηλο τουρίστα αλλά για τον προσκυνητή που τις αναγνωρίζει στο χτύπο της δικής του καρδιάς. Ακόµα βλέπει κανείς τους βράχους απ’ το φως των παλιών εκείνων πυρσών. Αλλά... Μόνο αυτός που έχει µέσα του αναµµένο ένα Δαυλό ... σαν σηµαία της αθάνατης Ψυχής του.

Γύψινη αποκατάσταση ακρωτηρίου του ιερού των Μεγάλων Θεών. 150 - 125 π.Χ. Μουσείο Σαµοθράκης

Οι τρεις αδελφοί Κάβειροι (Ετρουσκική αγγειογραφία)

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

ÅÐÉÓÔÇÌÇ

ÍÏÏÓÖÁÉÑÁ: Ìéá åðåñ÷üìåíç, óõëëïãéêÞ, ðáíáíèñþðéíç ÄéÜíïéá

ÐçãÞ: esoterica.gr

Ç óýã÷ñïíç ôå÷íïëïãßá Ý÷åé êáôáöÝñåé óÞìåñá ìÝóù ôùí ôçëåðéêïéíùíéþí êáé ôçò êõâåñíçôéêÞò íá öÝñåé ôïõò áíèñþðïõò ðéï êïíôÜ, ìå ôçí Ýííïéá üôé åðéôñÝðåé ôç äéáêßíçóç êáé ôçí áíôáëëáãÞ éäåþí áíÜ ôçí õöÞëéï óå åëÜ÷éóôï ÷ñüíï. Ìðïñïýìå íá ðïýìå ëïéðüí üôé Ýôóé ó÷çìáôßæåôáé Ýíá ðáãêüóìéï äßêôõï, ôï ïðïßï ðïëëïß èåùñïýí ùò ôï «êåíôñéêü íåõñéêü óýóôçìá» åíüò Ðáãêüóìéïõ ÅãêåöÜëïõ (Íïõ).

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

ÅÐÉÓÔÇÌÇ

ι µελ λο ντο λό γοι πι στεύ ουν ό τι αυ τό το σύ στη µα εί ναι α πλά η βά ση µιας δυναµικά αναπτυσσόµενης Νοόσφαιρας, ενός «νοητικού πεδίου» της Γης, το οποίο θα αποτελεί τη συνάθροιση όλων των µορφογενετικών πεδίων της Γης. Ενός πεδίου που περιέχει τη συλλογική γνώση όλης της ανθρωπότητας, µιας έννοιας που παραπέµπει στο Συλλογικό Υποσυνείδητο του Carl Jung. Την ιδέα της Νοόσφαιρας παρουσίασε για πρώτη φορά ο Ιησουίτης ιερέας και παλαιοντολόγος Pierre Teilhard de Chardin, πολλά χρόνια πριν την εµφάνιση του Internet. Ο Chardin πίστευε ότι, σταδιακά αλλά σταθερά, η ανθρωπότητα ακολουθεί µια πορεία από την ατοµική συνειδητότητα προς µια συλλογική συνειδητότητα, µια πανανθρώπινη υπερσυνείδηση. Είναι άραγε δυνατόν, η σηµερινή τεχνολογία να µας οδηγήσει σε µια τεχνολογική – πνευµατική µοναδικότητα, την οποία ο Chardin συνήθιζε να αποκαλεί «σηµείο Ω»;

Η Βιόσφαιρα Σύµφωνα λοιπόν µε τον Chardin αλλά και σύµφωνα µε τον Ρώσο βιολόγο Vladimir Ivanovich Verdansky, η Γη µετατρέπεται από µία Βιόσφαιρα, (δηλ. µια σφαίρα µετασχηµατισµού της κοσµικής ενέργειας σε ζωή) σε µια Νοόσφαιρα. Η Βιόσφαιρα αποτελεί µια λεπτή µεµβράνη που περιβάλει τη Γη, περιλαµβάνοντας ουσιαστικά το χώρο όπου µπορούν να επιβιώσουν οι λεγόµενοι βιολογικοί οργανισµοί. Μπορεί να θεωρηθεί σαν µια ξεχωριστή οντότητα πάνω στον πλανήτη µας. Ο Verdansky όριζε τη Βιόσφαιρα ως εξής: «είναι η µοναδική, µέγιστη γεωλογική δύναµη στη Γη, η οποία κινείται, επεξεργάζεται και ανακυκλώνει δισεκατοµµύρια τόνους µάζας κάθε χρόνο. Είναι το κεντρικό υποσύστηµα ενός κεντρικού κυβερνητικού συστήµατος, της Γης, το οποίο τείνει προς µία δυναµική ανισορροπία και προς µία τροµακτική εσωτερική ανοµοιότητα». Αυτή η βιόσφαιρα θα µεταµορφωθεί µέσω βιοχηµικών καύσεων σε µία «τεχνόσφαιρα», η οποία µε τη σειρά της θα κορυφωθεί στη Νοόσφαιρα: τη σφαίρα της νόησης και της συλλογικής διάνοιας. Σύµφωνα µε τον Verdansky, η Νοόσφαιρα ήδη περιβάλει τη Γη, αλλά βρίσκεται σε ασυνείδητη κατάσταση λειτουργώντας µηχανικά. Όταν θα γίνει πλήρως συνειδητή θα δηµιουργήσει ένα νέο επίπεδο συνειδητότητας, ανοίγοντας νέους και δυναµικούς ορίζοντες. Ο Chardin απ’ τη µεριά του πιστεύει ότι ο όρος «Νέα Ιερουσαλήµ» της Βίβλου, αναφέρεται στις αντανακλάσεις αυτού του κόσµου διαµέσου της ιστορίας. Ο Verdansky ονόµασε τη γεωλογική περίοδο µε τα σχη µα τι σµού της Βιό σφαι ρας «Ψυ χο ζω ι κή

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

περίοδο».

Η Τεχνόσφαιρα Η Τεχνόσφαιρα είναι το στάδιο µετάβασης από τη Βιόσφαιρα στη Νοόσφαιρα. Πρόκειται για ένα τεχνητό επίπεδο, δηµιούργηµα της τεχνολογίας, που καλύπτει σαν «γιγαντιαίο σεντόνι» τη Γη. Αυτό το «στρώµα» τεχνολογίας θα επιτρέψει τη γέννηση της Νοόσφαιρας. Η Τεχνόσφαιρα περιλαµβάνει µεταξύ άλλων τις παγκόσµιες οικονοµικές αγορές, καθώς και το δίκτυο της πολεµικής βιοµηχανίας, αλλά και τον παγκόσµιο ιστό ανταλλαγής πληροφοριών (Internet και άλλες τηλεπικοινωνίες ες). Εξαιτίας της µεγάλης εκποµπής χηµικών και ακτινοβολίας από την Τεχνόσφαιρα, η Βιόσφαιρα έχει εισέλθει σε µια περίοδο κρίσης και βιοχηµικής ανάφλεξης. Αυτό θα είναι το προοίµιο της έλευσης της Νοόσφαιρας, η οποία όµως θα επιφέρει ξανά ισορροπία και σταθερότητα στη Βιόσφαιρα. Αυτά τουλάχιστον υποστηρίζει ο Dr. Jose Arguelles. Ο σχηµατισµός αυτής της Νοόσφαιρας είναι σταδιακός: από την απλοϊκή σκέψη των αρχαϊκών χρόνων µέχρι τη σύγχρονη εποχή της πληροφορίας και της κυβερνητικής. Το πρώτο µεγάλο βήµα προς αυτήν την κατεύθυνση έγινε µε τη χρήση του προφορικού λόγου. Ήταν η µετάβαση σε ένα ανώτερο επίπεδο επικοινωνίας, το οποίο επέτρεψε τη διάδοση της γνώσης, έστω και σε περιορισµένο αριθµό µελών της ανθρωπότητας. Η εξέλιξη αυτή διαφοροποίησε τον άνθρωπο απ’ το ζωικό βασίλειο. Η επόµενη εξέλιξη υπήρξε ο γραπτός λόγος, που συνέβαλε στην περαιτέρω εξάπλωση της γνώσης. Προφορικός και γραπτός λόγος συνέβαλαν τα µέγιστα στην ανάπτυξη της φιλοσοφίας, της µουσικής, της ποίησης και στη γενικότερη ανύψωση του πολιτισµού. Είχαµε πλέον περάσει σαν ανθρωπότητα σε µια εποχή διανοητικής εξέλιξης. Άρχισαν να σχηµατίζονται ολόκληρα συστήµατα σκέψης. Ένα επιπλέον µέσο διάδοσης της γνώσης υπήρξε η εφεύρεση της τυπογραφίας τον 15ο αιώνα, η οποία επιτάχυνε τροµακτικά τη διάδοση της γνώσης. Σήµερα, σαν αποτέλεσµα της βιοµηχανικής επανάστασης και των τεχνολογικών αλµάτων του 19ου και του 20ου αιώνα, έχουµε φτάσει σε µια πολυµεσική διακίνηση πληροφοριών, µέσω του τηλεφώνου, της φωτογραφίας, του βίντεο και των δικτύων υπολογιστών. Καθοριστικό ρόλο σ’ αυτά τα τεχνολογικά άλµατα έπαιξαν η πολεµική βιοµηχανία και οι παγκόσµιες οικονοµικές αγορές. Μ’ άλλα λόγια, ο πόλεµος (κυρίως οι δύο παγκόσµιοι πόλεµοι) καθώς και το κυνήγι του κέρδους µέσω µιας σταδιακής οικονοµικής παγκοσµιοποίησης. Έτσι η Τεχνόσφαιρα εξελίχθηκε σε ένα «παγκόσµιο καρκίνωµα» που είχε την κορύφωσή του στη

ÅÐÉÓÔÇÌÇ χρήση της πυρηνικής βόµβας στη Χιροσίµα και στην εποχή του ψυχρού πολέµου. Αυτό το τεχνητό δηµιούργηµα της Τεχνόσφαιρας έφτασε να αποτελεί µια καταστροφική τεχνοκρατική µηχανή κατά τον Dr. Jose Arguelles. Σήµερα βρισκόµαστε σε µια µηδενιστική φάση, γεµάτη σύγχυση ρόλων και σκοπών. Φαίνεται να τελειώνει η εποχή του Homo Sapiens και να αναδύεται η εποχή του Homo Sapiens Cyberneticus.

Το «σηµείο Ω» και η Νοόσφαιρα Ο Chardin αντιλαµβάνεται τη δηµιουργία της Νοόσφαιρας σαν την ενοποίηση του υλισµού και της πνευµατικότητας σε ένα «σηµείο Ω» όπως το αποκαλεί. Όρισε το «σηµείο Ω» ως «το σηµείο σύγκλισης της ανθρώπινης εξέλιξης για την ανάδυση του υπερ-προσωπικού». Είναι το σηµείο µιας παγκόσµιας υπερσυνειδητής τηλεπάθειας. Πρόκειται για το αποκορύφωµα της τέχνης, της φιλοσοφίας, του πολιτισµού και της επιστήµης σε µία δυναµική µοναδικότητα. Το σηµείο αυτό θα επιτευχθεί, όταν αφού σαν ανθρωπότητα έχουµε τιθασσεύσει τα στοιχεία της

φύσης, θα αναζητήσουµε το Θεό και την αγάπη. Θα είναι σαν να ανακαλύπτει ο άνθρωπος τη φωτιά, για δεύτερη φορά στην ιστορία. Για τους µελλοντολόγους το «σηµείο Ω» θα προκύψει από µια πνευµατική κορύφωση της Κυβερνητικής. Γι’αυτούς θα είναι η αυγή του ανθρώπου-θεού, του Homo Sapiens Cyberneticus, του δηµιουργού ενός τεχνολογικού-πνευµατικού κόσµου. Αυτό θα είναι το επόµενο στάδιο της εξέλιξής µας: ο άνθρωπος πος-θεός που ενοποιεί µέσα του όλες τις συνιστώσες του πολιτισµού. Για κάποιους µελλοντολόγους, όπως ο Philip K . Dick, αυτή η τεράστια παγκόσµια ροή πληροφοριών θα προκαλέσει την ανασύσταση της κλασικής φιλοσοφικής έννοιας του Λόγου. Η πληροφορία θα αποτελεί µια ζωντανή οντότητα. Για τον Dick, αυτή η εποχή δεν είναι µακριά, ενώ για άλλους θεωρείται κάτι πολύ µακρινό. Απ’ την άλλη µεριά, οι επικριτές αυτής της εικόνας του – µελλοντικού – κόσµου, ισχυρίζονται ότι δεν πρόκειται παρά για µια µεταφυσική προέκταση του παγκόσµιου δικτύου πληροφοριών. Μια φανταστική προέέκταση που δεν έχει κανένα ίχνος πνευµατικότητας.

Όµως, θα ήταν ενδιαφέρον να εξετάσουµε µια λογική αναλογίας που παραθέτουν οι υποστηρικτές της θεωρίας του επερχόµενου «σηµείου Ω»: ο ανθρώπινος εγκέφαλος αναπτύσσεται σε δύο στάδια. Αρχικά µε τον πολλαπλασιασµό των κυττάρων του και σε δεύ τε ρη φά ση α πό τον πολ λα πλα σια σµό των διασυνδέσεων των εγκεφαλικών κυττάρων. Αν σκεφτούµε ότι απαιτούνται περίπου 10 δισεκατοµ µύρια τέτοιες εγκεφαλικές συνάψεις για να έχουµε έναν πλήρη ανθρώπινο εγκέφαλο και ότι, ο πληθυσµός της Γης πλησιάζει τα 10 δισεκατοµµύρια, είναι σαν να προσεγγίζουµε τη δηµιουργία αυτής της πανανθρώπινης διάνοιας. Ο συλλογικός Νους είναι έτοιµος να ξυπνήσει !

Βιβλιογραφία Arguelles, Jose. Time & The Technosphere: The Law of Time in Human Affairs. Rochester: Bear and Company, 2002.Teilhard de Chardin, Pierre. The Phenomenon of Man. New York: Harper and Row, 1975.Teilhard de Chardin, Pierre. The Future of Man. New York: Harper and Row, 1964.Russel, Peter. The Global Brain Awakens. Palo Alto: Global Brain Inc, 1995“OmegaPoint.” FusionAnomaly. com.Jan. 7, 2003“Omega.” Deoxy.org Jan. 23, 2003

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

ôå÷íç - ìåôáöõóéêç

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

öéëïóïöéá

ÁÐÏËËÙÍÉÏÓ Ï ÔÕÁÍÅÁÓ

Ãéþñãïò ÁíáóôáóéÜäçò

ÃåííÞèçêå óôéò áñ÷Ýò ôïõ 1ïõ áéþíá ì.×. óôá Ôýáíá ôçò Êáðáäïêßáò êáé Ýìåéíå ãíùóôüò ùò ï “Áðïëëþíéïò ï ÔõáíÝáò“. Ãé áõôüí ôïí ¸ëëçíá öéëüóïöï ãñÜöôçêáí ðïëëÜ áðü ôïõò ìåôÝðåéôá éóôïñéêïýò, öéëüóïöïõò êáé óõããñáöåßò. ¹ôáí ìßá ðïëý óçìáíôéêÞ ðñïóùðéêüôçôá ðïõ Ýäñáóå êáé åðçñÝáóå óçìáíôéêÜ ôçí ðïñåßá ôçò åîÝëéîçò ôçò öéëïóïöéêÞò óêÝøçò ôçò åðï÷Þò ôïõ. Áíáãíùñßóôçêå ùò “èåßïò ¢íèñùðïò“ ó÷åäüí áðü üëïõò ôïõò ëáïýò ôçò Ìåóïãåßïõ, óôçí åðï÷Þ ôïõ. Áñãüôåñá üìùò îå÷íéÝôáé áðü ôïí ðïëý êüóìï êáé óõíôñïöåýåé ìüíï ôç óêÝøç åêåßíùí ðïõ áöéÝñùóáí ôç æùÞ ôïõò óôç öéëïóïößá.

α τα γό ταν α πό πλού σια οι κο γέ νεια και οι α να φο ρές για την γέν νη σή του εί ναι γεµάτες από συµβολικά στοιχεία. Αυτό συµβαίνει µόνο σε Ανθρώπους που έπαιξαν πολύ σηµαντικό ρόλο στην πορεία της Ανθρώπινης εξέλιξης. Ο Φιλόστρατος γράφει πως η µητέρα του Απολλώνιου είδε ένα όνειρο λίγο πριν από τη γέννησή του. Της παρουσιάστηκε στο όνειρό της ένας θεός. Όταν τον ρώτησε για το µέλλον του παιδιού το οποίο θα γεννούσε, αυτός της απάντησε: Θα γεννήσεις Εµένα !

- Και ποιός είσαι εσύ τον ρώτησε εκείνη. - Είµαι ο Π ρ ω τ ε ύ ς, ο θαλάσσιος γέρων. Πράγµατι ο Απολλώνιος, είχε την ικανότητα να

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

öéëïóïöéá προβλέπει το µέλλον σαν τον Πρωτέα, να ελέγχει όλες τις καταστάσεις και να διαφεύγει από κάθε κίνδυνο που συναντούσε. Η µητέρα του Απολλώνιου, λίγο πριν τον γεννήσει πήγε σ’ ένα λιβάδι για να µαζέψει λουλούδια. Εκεί νύσταξε και κοιµήθηκε, ενώ ένα σµήνος λευκών κύκνων την περικύκλωσε µε σηκωµένα τα φτερά προς τον ουρανό, κάτω από τον ήχο ενός µελωδικού παιάνα. Καθώς ξυπνούσε από αυτήν την εξαίσια µελωδία γέννησε τον θεόσταλτο Απολλώνιο, χωρίς πόνο. Ταυτόχρονα, ένας κεραυνός σταλµένος από τον Δία έπεσε δίπλα του χωρίς να τον αγγίξει. Από µικρή ηλικία φανερώθηκαν τα πλούσια χαρίσµατά του. Είχε µεγάλη ευφυία, πολύ δυνατή µνήµη και έκφραζε ό,τι διάβαζε µε πολύ µεγάλη ευφράδεια. Ο πατέρας του τον έστειλε σε ηλικία 14 χρόνων στην Ταρσό της Κιλικίας, δίπλα στον µεγάλο ρήτορα Ευθύδηµο από τη Φοινίκη, για να τον διαπαιδαγωγήσει. Αργότερα πήγε στις Αιγές των Τυάνων, όπου µυήθηκε στη φιλοσοφία του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη, του Χρύσιππου, του Επίκουρου και άλλων φιλοσόφων. Δήλωνε θαυµαστής του Πυθαγόρα και έζησε σύµφωνα µε τα πρότυπα του Πυθαγορισµού. Δώρισε την έπαυλή του στον τότε Δάσκαλο της Πυθαγόρειας σχολής Εύξενο και από 16 χρονών άρχισε να ζεί πολύ πειθαρχηµένα. Δεν έτρωγε κρέας παρά µόνο χόρτα και καρπούς. Έπινε µόνο νερό και απέφευγε οτιδήποτε προερχόταν από ζώα. Μόνιµη κατοικία του ήταν τα Ιερά. Ο Απολλώνιος ο Τυανέας ήταν ένας πραγµατικός φιλόσοφος. Αυτό φαίνεται όχι µόνο από τις Διδασκαλίες που διέδωσε, σε άλλα κυρίως από τον

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

τρόπο που τις εφάρµοζε. Ήταν ένας πρακτικός φιλόσοφος και για κάθε διδασκαλία του έβρισκε ένα πεδίο εφαρµογής µέσα στην κοινωνία. Ο Φιλόστρατος αναφέρει πως σε κάθε χώρα που ταξίδευε έδινε συµβουλές στους άρχοντες οι οποίοι τις εφάρµοζαν προς όφελος όλων των ανθρώπων. Δεν ήταν απλώς ένας ρήτορας αλλά ήταν ένας πραγµατικός αναζητητής της αλήθειας. Μέσα από όλα τα φιλοσοφικά συστήµατα αναζήτησε και βρήκε τις πιο εσωτερικές διδασκαλίες και τις έκανε τρόπο ζωής. Ακολουθώντας πιστά τα διδάγµατα του Πυθαγόρα ασκούσε αυστηρή δίαιτα για το σώµα και, σαν αποτέλεσµα της πνευµατικής του εξέλιξης, άσκησε τον αυτοέλεγχο και την πενταετή σιωπή. Η πρακτική εφαρµογή των διδασκαλιών τού πρόσφερε τη δυνατότητα να αναπτύξει υπερφυσικές δυνάµεις σε τέτοιο βαθµό που οι άνθρωποι τον θεοποίησαν. Πάνω απ’ όλα όµως, αυτό που χαρακτήρισε τον Απολλώνιο ήταν ότι σε όλη του την ζωή τον συνόδεψε η Αρετή. Ταξιδεύοντας σχεδόν σε όλον τον τότε γνωστό κόσµο, σε Ανατολή και Δύση ήρθε σε επάφή µε πολλά και διαφορετικά ιερατεία. Οι Ιερείς τον αποδέχτηκαν σαν ένα µεγάλο Ιερέα ο οποίος είχε την ικανότητα να επικοινωνεί µε άλλες διαστάσεις και άλλα υπερανθρώπινα όντα. Σιγά-σιγά η φήµη του απλώθηκε σε όλες τις περιοχές της Παµφυλίας, της Κιλικίας, της

öéëïóïöéá Παλαιστίνης και της Αραβίας. Ταξίδεψε και στην Ινδία για να αναζητήσει εκεί τους Διδασκάλους για τους οποίους υπήρχε η φήµη ότι εφάρµοζαν τις διδασκαλίες που πρέσβευαν, για το καλό όλων των ανθρώπων. Έτσι ξεκίνησε ένα µακρυνό ταξίδι, αρκετά δύσκολο για την εποχή εκείνη και µέσα από θαυµαστές περιπέτειες φθάνει στη χώρα των φιλοσόφων. Σε όλα τα ταξίδια του τον ακολουθούσαν µαθητές του. Ο Δάµις ήταν ο πιο πιστός και αργότερα έγραψε µε κάθε λεπτοµέρεια τη βιογραφία του Δασκάλου του. Με βάση αυτά τα γραπτά ο Φλάβιος Φιλόστρατος έγραψε τον βίο του Απολλώνιου του Τυανέα. Υπάρχουν πολλές αναφορές για την ζωή και το έργο του µεγάλου φιλοσόφου. Τον αναφέρουν ο Δίων Κάσσιος, ο Αµµιανός Μαρκελίνος, ο Λουκιανός Ιεροκλής, ο Ευσέβιος, ο Κασσιόδωρος, ο Φώτιος και πολλοί άλλοι. Ο γνωστός εσωτεριστής Ελφάς Λευϊ ερµηνεύει και αποκαλύπτει ερµητικές και αλχηµικές διδασκαλίες που είναι διάσπαρτες µέσα στις αναφορές για τον Απολλώνιο. Η Έλενα Πέτροβνα Μπλαβάτσκυ αφιερώνει ένα ειδικό κεφάλαιο σε έναν από τους τόµους της Μυστικής Διδασκαλίας, κατατάσσοντας τον Απολλώνιο στους µεγαλύτερους Μυηµένους Διδασκάλους όλων των εποχών. Η παράληλη ανάπτυξη του χριστιανισµού, την εποχή εκείνη, είναι η βασική αιτία που η φήµη του Απολλώνιου καλύφθηκε µε γκρίζα πέπλα και το έργο του έµεινε άγνωστο για πολλά χρόνια. Ο Απολλώνιος ασχολήθηκε µε την αναγέννηση και την διατήρηση σε υψηλά επίπεδα, των Ιερατείων τα οποία βρίσκονταν γύρω από τη Μεσόγειο. Ταξίδεψε στην Κύπρο, την Έφφεσο, τη Χίο, τη Ρόδο, την Κρήτη, την Αθήνα και τη Σπάρτη. Αργότερα επισκέφτηκε την Αίγυπτο, την Ιταλία και την Ισπανία. Ήρθε σε επαφή µε Ρωµαίους αυτοκράτορες, τους οποίους συµβούλεψε και τους έστρεψε προς το Καλό. Η θέλησή του για την αυστηρή εφαρµογή των Διδασκαλίων µε στόχο το κοινό Καλό, τον έφερε σε σύγκρουση µε το κατεστηµένο κι έτσι φυλακίστηκε και εκδιώχθηκε από τον Δοµιτιανό. Γρήγορα όµως ελευθερώθηκε και συνέχισε απτόητος το ιερό του έργο. Μια προσεκτική µελέτη των αναφορών για τον Απολλώνιο αποκαλύπτει ότι ο µεγάλος αυτός φιλόσοφος εκδήλωνε πολύ φυσικά µε απλό και αποτελεσµατικό τρόπο τις υπαραν-

θρώ πι νες δυ νά µεις του. Θε ρά πευ σε πά ρα πολλούς ανθρώπους από ανίατες ασθένειες, εµφανιζόταν σε πολλά και διαφορετικά µέρη ταυτόχρονα, έκανε προγνώσεις για το άµεσο µέλλον που σε λίγες µέρες επαληθεύονταν, καταλάβαινε όλες τις γλώσες χωρίς ποτέ ο ίδιος να τις έχει διδαχθεί και τέλος του αποδίδονται ακόµα και αναστάσεις νεκρών. Ο ίδιος δεν έκανε επίδειξη των δυνάµεών του, άλλα βοηθούσε ανθρώπους και λαούς που είχαν άµεση ανάγκη, µε στόχο την απαναφορά των ανθρώπων στο σωστό δρόµο. Έτσι προκάλεσε το θαυµασµό και την αποδοχή χιλιάδων ανθρώπων άλλα και τη συκοφαντία και τη διαστρέβλωση των ενεργειών του από άλλους. Αν κάποιος έχει τη δυνατότητα να εµβαθύνει πιο πολύ στη µελέτη και την έρευνα για την ζωή και το έργο του Απολλώνιου, καταλαβαίνει ότι ο Απολλώνιος ξεφεύγει από τα ανθρώπινα πλαίσια. Τον βλέπουµε να διορθώνει και να κατευθύνει ιερείς και ιερατεία για να αποκατασταθεί µε πιο σωστό τρόπο η επικοινωνία των ανθρώπων µε το θείο. Διδάσκει τον σφαιρικό τρόπο αντίληψης των πραγµάτων, την ανεκτικότητα στο διαφορετικό, την αναζήτηση της αλήθειας και την αποφυγή από τον φανατισµό και τον δογµατισµό που βλάπτει τους ανθρώπους. Δίνει σηµασία και στην παραµικρή λεπτοµέρεια της καθηµερινής ζωής του απλού ανθρώπου, γι αυτό τον βλέπουµε να κατευθύνει βασιλείς άλλα και να συγκρούεται µε το κατεστηµένο της εποχής, αµετακίνητος. Η ζωή και του έργο του Απολλώνιου του Τυανέα µπορεί να αποτελέσει πρότυπο και πηγή πρακτικών Διδασκαλιών, για όποιον θέλει να ακολουθήσει ένα δρόµο εξέλιξης, ένα δρόµο µαθητείας µε ανοιχτό µυαλό και χωρίς προκαταλήψεις, µε στόχο έναν καλύτερο άνθρωπο και µια καλύτερη κοινωνία.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Άπαντα του Φιλόστρατου, εκδόσεις: Κάκτος Περιοδικό Ν.Α τεύχος 24

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

ÉÓÔÏÑÉÁ

ΔΑΙΔΑΛΟΣ Ìé÷Üëçò Êáôßíáò

Δαί δα λος ή ταν ο πρώ τος που φι λο τέ χνη σε α γάλ µα τα θε ών, αλ λά συ νά µα επινόησε και πολλά εργαλεία και µηχανήµατα που σχετίζονται µε αυτές τις τέχνες, όπως το τσεκούρι, το νήµα της στάθµης, το τρυπάνι. Ανέπτυξε την τέχνη της αγαλµατοποιίας σε τέτοιο βαθµό, που όσοι έβλεπαν τα έργα του νόµιζαν πως αυτά µπορούσαν να δουν και ότι θα έπρεπε να τα δέσουν, γιατί θα µπορούσαν ακόµα και να κινηθούν. Εξάλλου, ήταν ο πρώτος που έβαλε µάτια στα αγάλµατα και χώρισε τα χέρια και τα πόδια από το σώµα, τα οποία, µέχρι τότε, ήταν κολληµένα πάνω σε αυτό. Λέγεται µάλιστα ότι κάποια νύχτα ο Ηρακλής αποκεφάλισε ένα από τα αγάλµατα του Δαίδαλου στην Κόρινθο, νοµίζοντας ότι είχε να κάνει µε έναν πραγµατικό εχθρό. Στο Δαίδαλο αποδίδεται επίσης η εφεύρεση των ιαµατικών λουτρών, της τεχνητής λίµνης, του πανιού που χρησιµοποιείται στη ναυσιπλοΐα, καθώς και ένα είδος σάουνας. Συγκεκριµένα αναφέρεται ότι επρόκειτο για µια σπηλιά µε φωτιές, στην οποία όσοι έµπαιναν, χωρίς βέβαια να καίγονται, αισθάνονταν πολύ όµορφα και θεραπεύονταν από διάφορες ασθένειες. Ο Δαίδαλος είχε έναν ανιψιό από την αδελφή του την Πέρδικα, τον Τάλω, ο οποίος µαθήτευε κοντά του. Ο Τάλως ήταν και αυτός πολύ έξυπνος και εφευρετικός, πολυτάλαντος, και παρά το νεαρό της ηλικίας του, πολλές φορές, κατάφερνε να ξεπεράσει το δάσκαλό του. Ο Τάλως, παιδί ακόµα, κατασκεύασε τον κεραµικό τροχό κι επινόησε το διαβήτη και τον τόρνο. Επίσης επινόησε το πριόνι, παρατηρώντας τα δόντια ενός φιδιού. Ο Δαίδαλος κυριεύτηκε από µεγάλη ζήλια για τον πολυτάλαντο ανιψιό του και, µια µέρα, προφασιζόµενος ότι θα του έδειχνε την πόλη της Αθήνας, τον πέταξε από την Ακρόπολη. Την ώρα που τον έθαβε, κάποιοι περαστικοί τον είδαν και όταν τον ρώτησαν τι κάνει, τους είπε ότι είχε σκοτώσει ένα µεγάλο φίδι, το οποίο έθαβε εκείνη τη στιγµή. Γρήγορα όµως τον ανακάλυψαν και τον

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

Ï Äáßäáëïò åßíáé Ýíáò áðü ôïõò óçìáíôéêüôåñïõò Þñùåò ôçò ÁôôéêÞò. Ãéïò ôïõ Ìçôßïíá êáé ôçò Éöéíüçò, Þôáí ßóùò ï êáëýôåñïò êáé ðéï îáêïõóôüò ôå÷íßôçò ôïõ áñ÷áßïõ êüóìïõ. Åß÷å èáõìáóôÝò éêáíüôçôåò óôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ, óôç ãëõðôéêÞ, áëëÜ Þôáí êáé ðïëý ìåãÜëïò åöåõñÝôçò. ÊáôÜ ìßá åêäï÷Þ, áõôÝò ôéò èáõìáóôÝò ôÝ÷íåò ôéò Ýìáèå áðü ôçí ßäéá ôçí ÁèçíÜ, êáé êáôÜ Üëëç, áðü ôïí ìåãáëýôåñï ôå÷íßôç êáé åöåõñÝôç, ôïí ¹öáéóôï, ï ïðïßïò, üðùò ëÝãåôáé, Þôáí ìáêñéíüò ðñüãïíüò ôïõ.

ÉÓÔÏÑÉÁ καταδίκασαν σε εξορία. Ο Δαίδαλος αρχικά πήγε σ’ ένα δήµο κοντά στην Αττική, οι κάτοικοι του οποίου ονοµάστηκαν αργότερα Δαιδαλίδες, από το όνοµά του. Κατά µίία άλλη εκ εκδοχή, το όνοµα Δαίδαλος και Δαιδαλίδες προέρχεται από τα δαίδαλα, τα ξυλόγλυπτα που έφτιαχναν στην Κρήτη. Σύµφωνα, λοιπόν, µε αυτήν την εκδοχή, οι Δαιδαλίδες δεν ήταν απόγονοι του Δαίδαλου αλλά ξυλογλύπτες, και αργότερα, µε την εξέλιξη αυτής της τέχνης, µαρµαρογλύπτες και αγαλµατοποιοί. Από τους Δαιδαλίδες λέγεται ότι καταγόταν και ο Σωκράτης µε τον πατέρα του, ως λιθοξόοι και αγαλµατοποιοί.

Αίγυπτο έφτιαξε τα προπύλαια της Μέµφιδας, αλλά και έναν πολύ µεγάλο λαβύρινθο, πριν από αυτόν της Κρήτης. Ένα περιστατικό που συνδέει το Δαίδαλο µε το λαβύρινθο και το µίτο, χάρη στον οποίο σώθηκε ο Θησέας, και συγχρόνως δηλώνει τις εξαιρετικές ικανότητές του είναι το παρακάτω. Σύµφωνα µε κάποια εκδοχή του µύθου, ο Δαίδαλος, έχοντας βοηθήσει το Θησέα να βγει από το λαβύρινθο χάρη στο µίτο και απαλλάσσοντας έτσι την Αθήνα από το σκληρό φόρο που πλήρωνε στην Κρήτη, έφυγε από εκεί κυνηγηµένος από το Μίνωα. Ο τελευταίος, προκειµένου να τον βρει, σκέφτηκε ένα τέχνασµα – γρίφο, που µόνο ο Δαίδαλος θα µπορούσε να το λύσει.

Αργότερα ο Δαίδαλος, µη µπορώντας να µείνει

Ο Δαίδαλος κολλάει τα φτερά του Ίκαρου. (Σχέδιο σε αγγείο) άλλο στην Αττική, κατέφυγε στην Κρήτη, στο παλάτι του βασιλιά Μίνωα. Η φήµη του, ως µεγάλου καλλιτέχνη και εφευρέτη, είχε φτάσει στην Κρήτη πολύ πριν απ’ αυτόν. Έτσι, ο Μίνωας τον δέχτηκε µε τιµές και πολύ σύντοµα έγιναν φίλοι. Ο Δαίδαλος έζησε στην Κρήτη πολύ καιρό, φτιάχνοντας πολυτελή ανάκτορα, διακοσµηµένα µε αγάλµατα, βωµούς, λουτρά, θέατρα, που όµοιά τους δεν υπήρχαν. Αξιοσηµείωτη είναι και η κατασκευή του λαβυρίνθου, όπου ήταν φυλακισµένος ο τερατόµορφος Μινώταυρος. Ο λαβύρινθος είχε 1300 δωµάτια, αποθήκες και αυλές. Λέγεται επίσης ότι, εκτός από την Κρήτη, ο Δαίδαλος έζησε στη Σικελία και στην Αίγυπτο. Όπου πήγαινε, τα έργα του ήταν θαυµαστά και πολλές φορές τον τιµούσαν ακόµα και σαν θεό. Λέγεται ακόµα ότι στην

Καθώς τον αναζητούσε, είχε µαζί του ένα σαλιγκάρι (το οποίο έχει παρόµοιο συµβολισµό µε το λαβύρινθο) και µια κλωστή (µίίτος τος) και ζητούσε να βρει εκείνον που θα µπορούσε να περάσει την κλωστή µέσα από το σαλιγκάρι, προσφέροντας ένα µεγάλο χρηµατικό ποσό ως έπαθλο. Πουθενά δεν µπόρεσε να βρει τον κατάλληλο άνθρωπο. Έτσι, κάποια στιγµή έφτασε στη Σικελία. Όταν το έδειξε στον εκεί βασιλιά, τον Κόκκαλο, στον οποίο είχε καταφύγει ο Δαίδαλος, και ήδη είχε κάνει πολλά πράγµατα γι’ αυτόν, ο βασιλιάς σκέφτηκε ότι είχε τον κατάλληλο άνθρωπο για να λύσει το γρίφο. Πράγµατι ο Δαίδαλος κατάφερε να περάσει την κλωστή µέσα από το σαλιγκάρι (όπως είχε καταφέρει να οδηγήσει το Θησέα µε τη βοήθεια του µίτου έξω από το λαβύρινθο), µε τον εξής τρόπο: Τρύπησε το σαλιγκάρι στη µία άκρη. Έδεσε την κλωστή σε ένα µυρµήγκι και το

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

ÉÓÔÏÑÉÁ άφησε να µπει µέσα σ’ αυτό. Το µυρµήγκι, µη έχοντας άλλη έξοδο, βγήκε από την άλλη άκρη µαζί µε την κλωστή. Ο βασιλιάς χαρούµενος επέστρεψε στο Μίνωα, δείχνοντάς του το σαλιγκάρι και την κλωστή. Έτσι ο Μίνωας κατάλαβε ότι ο Δαίδαλος βρισκόταν εκεί, αν και τελικά δεν κατάφερε να τον πιάσει. Ο µύθος σχετικά µε το Δαίδαλο υποδηλώνει µια τεχνολογική πρόοδο και πολιτιστική ανάπτυξη, παράλληλη της ανάπτυξης του µινωικού πολιτισµού, καθώς και το πέρασµα πολλών στοιχείων από αυτόν τον πολιτισµό στην ηπειρωτική Ελλάδα. Ανάλογη είναι και η σχέση του Δαίδαλου µε τη Σικελία και την Αίγυπτο, όσο αφορά τεχνολογικά και πολιτιστικά επιτεύγµατα που βρέθηκαν στις παραπάνω περιοχές και στον ελλαδικό χώρο. Εξετάζοντας ακόµα και το γενεαλογικό δέντρο του Δαίδαλου, βλέπουµε κάποιες παραλλαγές και προσαρµογές σε διάφορες περιπτώσεις. Έτσι, κατά τον Φερεκύδη και τον Πλάτωνα, ο Δαίδαλος είναι γιος του Ευπάλαµου και εγγονός του Ερεχθέα, ο οποίος, στην περίπτωση που ταυτίζεται µε τον Εριχθόνιο, µας οδηγεί στον Ήφαιστο, που ήταν πατέρας του τελευταίου. Σε µεταγενέστερες εκδοχές του Διόδωρου και του Απολλόδωρου, ο Δαίδαλος γίνεται δισέγγονος του Ερεχθέα, αφού προστίθεται και ο Μητίονας πριν ή µετά τον Ευπάλαµο. Ο Παυσανίας αναφέρει ως πατέρα του Δαίδαλου τον Παλαµάονα. Με αυτήν την προσθήκη ((του Μητίονα), ο µύθος του Δαίδαλου γίνεται σύγχρονος του Θησέα και του Μίνωα. Στο συγκεκριµένο µύθο βλέπουµε ότι ο Δαίδαλος βοηθάει τον Θησέα να βγει από το λαβύρινθο µε το µίτο που δίνει στην Αριάδνη. Χωρίς την παρέµβαση του Μητίονα, ο Δαίδαλος και ο Θησέας θα είχαν διαφορά δύο γενεών. Επίσης, τα ονόµατα που σχετίζονται µε το Δαίδαλο, όπως Μητίων, Μητιάδουσα, Ευπάλαµος, δηλώνουν τη σοφία, την εφευρετικότητα (µή ήτις τις) και τη χειρωνακτική ικανότητα (ευ-παλάµη). Εξάλλου, στα ονόµατα Ναυκράτη, Ναύπλιος, Ναυσιµέδοντας και Οιακός φαίνεται η σχέση του Δαίδαλου µε τη ναυσιπλοϊα. Συγκεκριµένα, η Ναυκράτη (αυτή που κρατά το πλοίο) ήταν η σύζυγός του. Ο Ναύπλιος ήταν

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

πλοηγός, ο Ναυσιµέδοντας ήταν πλοίαρχος και το όνοµα Οιακός σηµαίνει πηδάλιο. Οι τρεις παραπάνω ήταν πατέρας και αδέλφια του Παλαµίδη, ο οποίος σχετίζεται µε τον Δαίδαλο. Έτσι, βλέπουµε να ενισχύονται τα χαρακτηριστικά του Δαίδαλου, ο οποίος εκπροσωπεί το καλλιτεχνικό και εφευρετικό πνεύµα µε τις διάφορες τεχνικές ικανότητες που απαιτούνται για το σχεδιασµό και τη χρήση µηχανών, εργαλείων, κτισµάτων και πρωτοποριακών καλλιτεχνηµάτων. Βλέπουµε, λοιπόν, ότι για τους Αθηναίους της εποχής, ο µεγάλος τεχνίτης, µεταλλουργός, εφευρέτης και δηµιουργός Δαίδαλος εκπροσωπεί αυτό που εκπροσωπούσε ο Ήφαιστος. Σχετικά µε το τέλος του Δαίδαλου αναφέρεται ότι, σε µια εκστρατεία των Αθηναίων µε αρχηγό το Θησέα εναντίον του Δευκαλίωνα, ο οποίος είχε αντικαταστήσει το Μίνωα στην Κρήτη, ο Δαίδαλος τους ακολούθησε ως οδηγός. Η επικρατέστερη εκδοχή λέει ότι ο Δαίδαλος πέθανε στην Αίγυπτο, όπου οι Αιγύπτιοι τον έθαψαν σ’ ένα νησάκι του ποταµού Νείλου, λατρεύοντάς τον σαν θεό.

ç ðïëéôéóôéêç áôæåíôá ôçó íåáó áêñïðïëçó

ÄÑÁÓÔÇÑÉÏÔÇÔÅÓ ÁÐÑÉËÉÏÕ - ÌÁÚÏÕ - ÉÏÕÍÉÏÕ ΑΘΗΝΑ : Αγ. Μελετίου 29, τηλ.: 210 - 8231301, 210 - 8817900 donahe@nea-acropoli.gr ÓÜââáôï 17/4, 8.00 ì.ì. ÁíïéêôÞ óõæÞôçóç ìå èÝìá: «Ï êüóìïò åßíáé ìßá óðçëéÜ;» ÓÜââáôï 15/5, 8.00 ì.ì. ÁíïéêôÞ óõæÞôçóç ìå èÝìá: ÁñóåíéêÜ êáé èçëõêÜ ðñüôõðá óôç óýã÷ñïíç åðï÷Þ ΒΑΡΔΑΡΗΣ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ: Λαγκαδά 17, τηλ.: τηλ .: 2310 - 551476 bardaris@nea-acropoli.gr ÓÜââáôï & ÊõñéáêÞ 15/5 & 16/5, ì.ì. ÄéÞìåñï ÓåìéíÜñéï ÖÅÃÊ-ÓÏÕÉ ΗΡΑΚΛΕΙΟ:Τσικριτζή 5, τηλ.: τηλ .: 2810 - 288479 iraklio@nea-acropoli.gr ÄåõôÝñá 26/4, 9.00 ì.ì. ÓåéñÜ ÅéóçãÞóåùí: «Ç ÌõóôçñéáêÞ ãíþóç ÁíáôïëÞò êáé Äýóçò» ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: I. Χρυσοστόµου 14 Τηλ.. 2310 - 854008 thessaloniki@nea-acropoli.gr Τηλ ÓÜââáôï 3/4, 8.00 ì.ì. Ïìéëßá ìå èÝìá: «Áíïéîç, ç ÁíÜóôáóç ôçò Öýóçò» Óýìâïëá – Ìýèïé – Ðáñáäüóåéò ΙΩΑΝΝΙΝΑ: Ι. Καλούδη 21 Τηλ.. 26510 - 83430 ioannina@nea-acropoli.gr Τηλ ÊõñéáêÞ 6/6, 5ï ÊõíÞãé ÊñõììÝíïõ Èçóáõñïý óôï ÄÜóïò ôçò ÄñïóéÜò. ΛΑΡΙΣΑ: Δευκαλίωνος 16, τηλ.. 2410 - 254694 larisa@nea-acropoli.gr τηλ ÓÜââáôï 17/4, 7.30 ì.ì. Ïìéëßá: Ç èåùñßá ôïõ ×Üïõò & ç Áñ÷áßá Óïößá ΡΕΘΥΜΝΟ: Αρκαδίου 217, τηλ.: 28310 - 52884 rethymno@nea-acropoli.gr ÔåôÜñôç 26/5, 9.00 ì.ì. Οµιλία: « Η χαµένη ήπειρος της Ατλαντίδας»

Ãéá ðåñéóóüôåñåò ðëçñïöïñßåò w w w . n e a - a c r o p o l i . g r

ÄéåèíÞò ìç Êåñäïóêïðéêüò Ïñãáíéóìüò, Â.Ä. 3/12.941/S, áñ. ðñùô. 13381/90, Õð. Äéêáéïóýíçò, ÂÝëãéï. ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

ÓÕÌÂÏËÏËÏÃÉÁ

ÁÑ×ÅÓ Να συγκεντρώσει ανθρώπους απ΄όλες τις πίστεις, τις φυλές και τις κοινωνικές προελεύσεις, γύρω από ένα ιδεώδες παγκόσµιας ιας αδελφοσύνης. αδελφοσύνης

ÓÔÏ×ÏÉ

Ç Νέα Ακρόπολη, είναι ένας

Φιλοσοφικός, Πολιτιστικός Οργανισµός. Αποβλέπει στην αφύπνιση του ανθρώπου και στην ενεργοποίησή του,, ώστε να µπορεί να εκφράσει αυθεντικά τον εσωτερικό του κόσµο.

Να αφυπνίσει µια ολιστική αντίληψη, µέσα από τη συγκριτική µελέτη της Φιλοσοφίας, των Θρησκειών, των Επιστηµών και των Επιστη Τεχνών. Τεχνών

Ο ΑΥΘΕΝΤΙΚΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ Η φιλοσοφία διευρύνει τις ικανότητες της συνείδησης, επιτρέπει την αυτογνωσία και βελτιώνει την κοινωνική συνύπαρξη.

ΑΝΑΝΕΩΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ Ο άνθρωπος ωθείται προς µια νέα δηµιουργικότητα, έχοντας αυτοπεποίθηση, αυτοπεποίθηση εσωτερική δύναµη και αυτοκυριαρχία.

Να αναπτύξει τις ικανότητες του ατόµου, ώστε να µπορεί να ενταχθεί στη Φύση και να ζήσει σύµφωνα µεε τα χαρακτηριστικά της δικής του προσωπικότητας. προσωπικότητας

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ Μία δυναµική εφαρµογή, µε οράµατα ατα για τις ουσιαστικές αξίες της φιλοσοφίας, φιλοσοφίας των επιστηµών και των τεχνών.

ïé äñáóôçñéïôçôåó ôÇó ÍÅÁó ÁÊÑÏÐÏËÇó

ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ

«Ï êëÝöôçò ôùí áóôåñéþí»

3 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2003

τα πλαίσια της κοινωνικής µας προσφοράς, είχαµε τη χαρά να παρουσιάσουµε αφιλοκερδώς, στο ΚΕΠ ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΟΥ (ίδρυµα παιδιών µε αναπηρία), µια θεατρική παράσταση, µε τίτλο «Ο κλέφτης των αστεριών». Μέσα από µια ιστορία µε µάγισσες και νεράιδες, ταξιδέψαµε στον κόσµο του παραµυθιού, για να µιλήσουµε, για το Καλό το Δίκαιο, τα Όνειρα, την Αγάπη και για την Οµορφιά και προστασία του Κόσµου. Την προσπάθειά µας αυτή, στήριξαν σαν χορηγοί µε δώρα, παιχνίδια και φαγητά η εταιρία ΔΕΛΤΑ και τα παιδικά καταστήµατα ΚΟΥΚΟΥ.

ο µή να Ια νουά ριο, το πα ράρ τη µα της Λά ρισας πραγµατοποίησε µια βραδιά παραµυθιού, µε σκοπό να αναδειχθεί η αξία του παραµυθιού, σε ένα κόσµο στείρο από φαντασία, Στη δραστηριότητα αυτή, οι προσκεκληµένοι και τα µέλη του σωµατείου πήραν µια γεύση από τη µαγεία του µύθου που ξετυλίγεται, αφού είδαν ήρωες και νεράιδες να ζωντανεύουν µπροστά στο µάτια τους και να τους προσφέρουν πλούσια ηθικά διδάγµατα ΄΄Υπάρχει τίποτα αληθινότερο από την αλήθεια; Ναι, το παραµύθι. Αυτό δίνει νόηµα αθάνατο στην εφήµερη αλήθεια΄΄ Αναφορά στο Γκρέκο

πως κά θε χρό νο έ τσι και φέ τος τα Χρι στού γεν να ε τοι µα στή κα µε για να βγού µε στους δρόµους και να τραγουδήσουµε τα κάλαντα και άλλα γιορτινά τραγούδια. Και ο σκοπός µας... Να προσφέρουµε µια χαρούµενη γιορτινή πινελιά στους καθηµερινούς και δύσκολους ρυθµούς της πόλης µας.

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

ÏÉ ÄÑÁÓÔÇÑÉÏÔÇÔÅÓ ÔÇÓ ÍÅÁÓ ÁÊÑÏÐÏËÇÓ

ια τρί τη συ νε χό µε νη χρο νιά η Κί νη ση Φο ρέων Εθελοντισµού διοργάνωσε ηµερίδα αφιερωµένη στην Ιδέα του Εθελοντισµού και στους Εθελοντές. Στόχοι της ηµερίδας ήταν: •Να προωθηθεί η Ιδέα του Εθελοντισµού ως «Στάση Ζωής», ώστε να γίνει Τρόπος Ζωής σε όσο το δυνατό περισσότερους ανθρώπους. •Να παρουσιαστεί το έργο των Εθελοντικών Φορέων προσφέροντας ταυτόχρονα ένα χώρο ανταλλαγής ιδεών και σκέψεων για τα καίρια ζητήµατα που σχετίζονται µε τον άνθρωπο, την κοινωνία και το περιβάλλον. • Να προωθηθεί η συναδελφοσύνη όλων των ανθρώπων, ιδιαίτερα στο πλαίσιο της παγκοσµιοποίησης: Ο Εθελοντισµός µπορεί να συµβάλλει καταλυτι κά στο να µην υ πάρ χουν διακρίσεις, µισαλλοδοξία και κάθε είδους ρατσιστική αντιµετώπιση. Στη θέση αυτών να υπάρχει η ανθρώπινη αλληλεγγύη που όλοι πρεσβεύουµε. Η Ηµερίδα έγινε την Κυριακή 8 Φεβρουαρίου, στο χώρο του Ιωνικού Κέντρου (Λυσίου 11, Πλάκα), ηµερίδα µε την συµµετοχή 25

Xoρηγός επικοινωνίας της ηµερίδας ήταν ο «ΜΕΛΩΔΙΑ 99,2 FM”

εθελοντικών οργανώσεων.

Κ.Ο.Δ.Ε.Ιω αν νί νων στα πλαί σια της συ νεχόµενης κοινωνικής της δράσης, επισκέφτηκε κατά τη διάρκεια των γιορτών, το Κέντρο Δηµιουργικής Απασχόλησης Παιδιών µε ειδικές ανάγκες (Κ.Δ.Α.Π) και τον καταυλισµό των Τσιγγάνων της πόλης των Ιωαννίνων. Συµµετείχαµε στην Χριστουγεννιάτικη γιορτή του κέντρου Κ.Δ.Α.Π., όπου ο Άγιος Βασίλης έδωσε δώρα και γλυκά στα παιδιά διά. Τραγουδήσαµε, χορέψαµε µαζί τους και φεύγοντας δώσαµε την υπόσχεση να πηγαίνουµε πιο συχνά χνά. Το µεγαλύτερο δώρο για όλους µας ήταν τα χαµόγελα των παιδιών, που πληµµύρισαν τις ψυχές µας. Λίγες µέρες πριν την Πρωτοχρονιά επισκεφτήκαµε τον καταυλισµό τον Τσιγγάνων που µέένουν κάτω από άθλιες συνθήκες στην άκρη της πόλης µας, δίπλα στη λίµνη. Αντικρίσαµε ανθρώπους παραµεληµένους από την Πολιτεία α, που δεν είχαν ούτε τα βασικά για να επιβιώσουν σουν. Η προσφορά µας σε αυτούς

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

ή ταν ζε στά ρούχα, γλυκά, παιχνίδια για τα παιδιά και µια γλυκιά κουβέντα που να κάνει την ελπίδα να ξυ-πνήσει ξανά µέσα τους…

ÉÓÔÏÑÉÁ

Η µάχη των Συρακουσών ÌÜíïò Ôóßæåê

212 π.Χ. Κάτω από τα τείχη των Συρακουσών, µερικά µέτρα από τη θάλασσα, ένας γέροντας χαράζει κύκλους πάνω στην υγρή άµµο µε µια ξύλινη βέργα. Ο ρυθµικός παφλασµός των κυµάτων διευκολύνει τη µελωδική ροή των σκέψεών του, καθώς αυτός ξιφοµαχεί µε τα τέρατα της λογικής για την καρδιά της αλήθειας.. Είναι µια συνήθεια που τη διατηρεί από µικρό παιδί, να κατεβαίνει λίγο πριν ξηµερώσει στην ακρογιαλιά, όταν αυτή είναι ακόµα έρηµη και ήσυχη, και να διαλογίζεται πάνω σε κάποιο µαθηµατικό αίνιγµα. Η απέραντη γαλήνη του πρωινού τοπίου µαζί µε τον καθαρό θαλασσινό αέρα, κάνουν τις σκέψεις του απολύτως διαυγείς, και η αυστηρή οµορφιά των µαθηµατικών, ανεβάζει το πνεύµα του σ’ έναν παράδεισο λεπτών διανοητικών απολαύσεων. Καθώς οι πρώτες ηλιαχτίδες γλιστρούν δειλά-δειλά από τον ορίζοντα επάνω στη θάλασσα και συναντούν το σκυφτό και σκεφτικό πρόσωπό του γέροντα, αυτός, ξεχνώντας για µια στιγµή το θεώρηµα που προσπαθεί να αποδείξει, και µε δάκρυα στα µάτια, κοιτά τον νεογέννητο ήλιο που πασχίζει ν’ αναδυθεί απ’ τα σκοτεινά νερά της Μεσογείου. Ο Αρχιµήδης παρακολουθεί την τελευταία ανατολή της επίγειας ζωής του.

Ο θάνατος του Αρχιµήδη. Αντίγραφο ρωµαϊκού ψηφιδωτού του 3ου αι. µ.Χ. (Φρανκφούρτη, Δηµοτικό Ινστιτούτο Τέχνης Τέχνης).

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

ÉÓÔÏÑÉÁ

ταν τα σύν νε φα του πο λέ µου άρ χι σαν να µα ζεύ ο νται α πει λη τι κά πά νω απ’ τις Συρακούσες, λόγω του ανταγωνισµού µεταξύ Ρώµης και Καρχηδόνας, ο βασιλιάς Ιέρων παρακάλεσε τον Αρχιµήδη να εφαρµόσει τις µηχανικές ανακαλύψεις του για την οχύρωση και την άµυνα της πόλης. Αφήνοντας για µια ακόµη φορά τις έρευνές του, για να ικανοποιήσει τον φίλο του, ο Αρχιµήδης δέχτηκε και ανέλαβε τη διεύθυνση της άµυνας της πόλης εναντίον των Ρωµαίων. Ήταν ένας άθλος το να οχυρωθούν αποτελεσµατικά τα 22 χιλιόµετρα τείχους που περιέβαλαν την πόλη, ώστε να µπορέσουν να αντιµετωπίσουν την επικείµενη επίθεση του πανίσχυρου ρωµαϊκού στρατού, που σάρωνε θριαµβευτικά όσες σικελικές κτήσεις τολ µού σαν να α ντι στα θούν στο πέ ρα σµά του. Αλλά ο πραγµατικός άθλος, ήταν η βούληση ενός ανθρώπου, που µπόρεσε, σαν θεϊκός αγωγός, να διοχετεύσει τη φωτιά της διάνοιας πάνω στα τρικυµισµένα νερά της ύλης, κάνοντας για µια στιγµή, τα παιχνίδια της µοίρας να παγώσουν και τους ήχους των τυµπάνων να σωπάσουν. Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια του Πλούταρχου για τα αµυντικά µηχανήµατα που κατασκεύασε την περίοδο εκείνη ο Αρχιµήδης: «Ο ίδιος δεν τα θεωρούσε κάτι άξιο προσοχής, χής γιατί τα περισσότερα τα είχε δηµιουρ ιουργήσει ως πάρερρεργο, παίζοντας µε τα γεωµετρικά προβλήµατα, ενώ γο

πρώτος ο βασιλιάς Ιέρων ενδιαφέρθηκε και έπεισε τον Αρχιµήδη να κατευθύνει ένα µέρος της τέχνης του από τα νοητά στα υλικά πράγµατα και αφού κατά κάποιον τρόπο αναµείξει τη θεωρία µε την απτή πραγµατικότητα να την κάνει πιο κατανοητή στους πολλούς…Ο Αρχιµήδης όµως είχε τόσο υψηλό φρόνηµα και βάθος ψυχής και κατείχε τέτοιο πλούτο θεωρηµάτων, ώστε για τα έργα, από τα οποία απέκτησε όνοµα και δόξα όχι ανθρώπινης αλλά κάποιας θείας σωφροσύνης, δεν θέλησε ν’ αφήσει σύγγραµµα, επειδή όµως θεωρούσε την απασχόληση µε τη µηχανική -και γενικά κάθε τέχνη που υπηρετεί την ανάγκη ταπεινή και βάναυση- περιόριζε τον ζήλο του µόνο σ’ εκείνα στα οποία το ωραίο και το µοναδικό συνυπάρχουν χωρίς να τα νοθεύει καθόλου η ανάγκη και σε όσα από τη µια είναι ασύγκριτα µε τα άλλα και από την άλλη παρέχουν πεδίο άµιλλας της ύλης µε τη θεωρία, γιατί η πρώτη προσφέρει το µέγεθος και την οµορφιά και η δεύτερη την ακρίβεια και την υπερφυσική δύναµη». Η µάχη εκτυλίχθηκε το 215 π.Χ. και έφερε αντιµέτωπους τον Μάρκελλο, τον µεγαλύτερο ρωµαίο στρατηγό και τον Αρχιµήδη, τον µεεγαλύτερο Έλληνα µαθηµατικό. Αυτοί ήταν τα πνεύµατα που κινούσαν τα νήµατα των αιµατηρών συγκρούσεων, µέσα απ’ τον σιωπηλό ναό των σκέψεών τους, µε τη διαφορά ότι ο Αρχιµήδης προσπαθούσε να σώσει τους συµπολίτες του, του ενώ ο Μάρκελλος το όνοµά ά του. του Εξήντα ρωµαϊκές πεντήρεις, γεµάτες µε κάθε εί-δους όπλα και βέλη, εµφανίστηκαν µπρο προστά στην πόπόλη σε διάταξη µάχης, επιτιθέµεενες προς τη συνοικία

Ο κρατήρας της σελήνης που φέρει το όνοµα του Αρχιµήδη. Αρχι

Αναγεννησιακή γκραβούρα που απεικονίζει τον Αρχιµήδη να µελετά πολεµικές µηχανές για την άµυνα των Συρακουσών.

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

ÉÓÔÏÑÉÁ της Αχραδινής, νής όπου το τείχος βρίσκεται στην άκρη της θάλασσας φτάνοντας µέέχρι την προκυµαία. Οι Ρωµαί αίοι τοξότες πήραν θέση και έστειλαν εκατοντάντά δες βέλη στο πάνω µέρος του τείχους. Ακολούθησαν οι σφενδονιστές, ρίχνοντας στην πόλη βροχή από πέτρες. Ο δε Μάρκελλος, αφού ένωσε οχτώ πλοία, δένοντάς τα ανά δύο µε χοντρά σχοινιά, έστησε πάνω τους µια πελώρια µηχανή και κατέπλεε εναντίον του τείχους, έχοντας εµπιστοσύνη στο πλήθος των δυνάµεών του, στη λαµπρότητα της προετοιµασίας του και στη δόξα που τον περιέβαλλε. Την ίδια στιγµή, ρωµαίοι πεζικάριοι οδηγούµενοι από τον αντιστράτηγο Άππιο Κλαύδιο όρµησαν από το βουνό, προσπαθώντας µε πολιορκητικές χελώνες να δηµιουργήσουν ένα άνοιγµα για να εισβάλουν στην πόλη από την περιοχή των Εξαπύλων. Οι Συρακούσιοι βλέποντάς τα όλα αυτά αισθάνθηκαν έκπληξη και δεν µιλούσαν, από δέος, γιατί αµφέβαλλαν αν θα µπορούσαν ν’ αντέξουν σε τόση ορµή και δύναµη. Οι Ρωµαίοι ήλπιζαν ότι µέσα σε πέντε ηµέρες, καθώς εργάζονταν πολλοί, θα ξεπεράσουν στις προετοιµασίες τους αντιπάλους τους, χωρίς να υπολογίσουν την ικανότητα του Αρχιµήδη και χωρίς να προβλέψουν ότι σε µερικές περιστάσεις µια ψυχή είναι πιο αποτελεσµατική από τη δύναµη όλων των χεριών. Οι Ρωµαίοι στρατιώτες τρέχουν χωρίς κάλυψη,

βγάζοντας πολεµικές κραυγές για να ενθαρρύνουν τους εαυτούς τους. Είναι χιλιάδες. Οι Συρακούσιοι παρακολουθούν σιωπηλοί. Ο Αρχιµήδης θέτει σε κίνηση τις µηχανές του. Ένα σφύριγµα καλύπτει την οχλοβοή. Πίσω από τα τείχη, τεράστιοι βράχοι εκτινάσσονται στον αέρα. Έρχονται να προσγειωθούν πάνω στους πεζικάριους, καταπλακώνοντάς τους. Οι Συρακούσιοι ζητωκραυγάζουν καθώς οι εναποµείναντες στρατιώτες τρέπονται πανικόβλητοι σε φυγή. Ταυτόχρονα, από την άλλη πλευρά του τείχους, πρόβαλαν ξαφνικά εναντίον των πλοίων αιωρούµενα δοκάρια, που άλλα σκάφη σπρώχνοντάς τα µε το βάρος τους από ψηλά τα καταβύθιζαν, και άλλα, αδράχνοντάς τα από την πλώρη µε σιδερένια χέρια, τα σήκωναν όρθια πάνω από τη θάλασσα και τα βύθιζαν µε την πρύµνη προς τα κάτω, ή στριφογυρίζοντάς τα µε σχοινιά και κάνοντάς τα να διαγράψουν κύκλους, τα χτυπούσαν στους απότοµους βράχους κάτω από το τείχος και τους σκοπέλους, αφανίζοντας µ’ αυτή τη συντριβή και πολλούς από τα πληρώµατα. Η µηχανή που µετέφερε ο Μάρκελλος πάνω στα ενωµένα πλοία λεγόταν σαµβύκη, γιατί είχε κάποια οµοιότητα µε το οµώνυµο µουσικό όργανο. Είναι ένα είδος πύργου, που αποτελείται από µετακινούµενες σκάλες προστατευµένες από ξύλινους ταµπλάδες. Τοποθετώντας τη µία σκάλα πάνω στην άλλη µπορούσε κανείς να ξεπεράσει το ύψος των

“Μη µου τους κύκλους τάραττε”, σε µια κλασικιστική ανιστορική απεικόνιση

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

ÉÓÔÏÑÉÁ οχυρωµάτων. Αν η σαµβύκη έφτανε µέχρι το τείχος, θα ήταν το τέλος των Συρακουσών. Στρατιώτες, έτοιµοι για µάχη, περίµεναν κάτω από τις σκάλες. Δεκάδες ανδρών τραβούσαν τα σχοινιά, για να τις στήσουν όρθιες ενώ άλλοι τοποθετούσαν σφήνες και µαδέρια για να τις σταθεροποιήσουν. Η επίθεση θα ξεσπούσε από στιγµή σε στιγµή. Ήδη οι στρατιώτες ανέβαιναν τις σκάλες. Εκείνη τη στιγµή, ένας τεράστιος βράχος πέρασε πάνω από τα τείχη κάνοντας έναν εκκωφαντικό θόρυβο. Πριν ακόµα βρει το στόχο του, έσκισε τον αέρα ένας δεύτερος, το ίδιο µεγάλος, και ακολούθησε ένας τρίτος. Η σαµβύκη χτυπήθηκε τρεις φορές. Στεκόταν εκεί, κρεµασµένη στον αέρα. Σιωπή. Όλα τα µάτια ήταν στραµµένα πάνω της. Ταλαντεύθηκε ανεπαίσθητα. Οι στρατιώτες που είχαν σκαρφαλώσει στις σκάλες έβγαλαν κραυγές τρόµου. Οι άνδρες που είχαν µείνει στο κάτω µέρος της σκάλας, βλέποντας την να κινείται πάνω από τα κεφάλια τους, ένωσαν τα ουρλιαχτά τους µε αυτά των συντρόφων τους που έπεφταν στη γέφυρα και συντρίβονταν µπροστά στα πόδια τους. Άλλοι εκσφενδονίστηκαν στη θάλασσα και πνίγηκαν. Η σαµβύκη κατέρρευσε πάνω στα καράβια που την υποστήριζαν, βυθίζοντας αρκετά από αυτά. Θύµα των µηχανών του Αρχιµήδη, το κύριο όπλο των Ρωµαίων, αυτό που επρόκειτο να τσακίσει τις Συρακούσες, χάθηκε µέσα στα νερά, σηκώνοντας τεράστια κύµατα και ανατρέποντας τα πλοία που την συνόδευαν, µπροστά στα τείχη της Αχραδινής. Στις υπόλοιπες γαλέρες, οι Ρωµαίοι παρακολουθούσαν παγωµένοι την καταστροφή της σαµβύκης. Το ηθικό τους είχε γίνει σµπαράλια. Όµως ο Μάρκελλος ήταν ο µεγαλύτερος Ρωµαίος στρατηγός. Τη νύχτα, αθόρυβα, έφερε τα πλοία του κάτω από τα τείχη. Γιατί οι µηχανές που χρησιµοποιούσε ο Αρχιµήδης, λόγω της µεγάλης δύναµής τους, θα πετούσαν τα βέλη πάνω από τα κεφάλια τους, από κοντά όµως δεν θα είχαν αποτελεσµατικότητα, γιατί η απόσταση της βολής ήταν µικρή. Ο Αρχιµήδης όµως, όπως φάνηκε, είχε από καιρό προετοιµάσει και για τέτοιες περιστάσεις τα µηχανήµατά του. Οι συστοιχίες από βαλλίστρες και καταπέλτες ήταν τοποθετηµένες σαν τους σωλήνες του εκκλησιαστικού οργάνου, η καθεµιά µε διαφορετική εµβέλεια. Έτσι τα βλήµατά τους πετύχαιναν τα ρωµαϊκά πλοία, σε οποιαδήποτε απόσταση από τα τείχη και αν βρίσκονταν. Επίσης, στα ανοίγµατα του τείχους που δεν ήταν µεγάλα αλλά πολλά και πυκνά είχε τοποθετήσει σκορπιούς, που χτυπούσαν σε µικρό διάστηµα και οι εχθροί δεν µπορούσαν να τους δουν. Όταν λοιπόν πλησίασαν οι Ρωµαίοι πιστεύοντας ότι δεν τους είχαν αντιληφθεί, δέχτηκαν πάλι πολ-

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

λά βέλη και πλήγµατα: πέτρες έ πε φταν α πό την κο ρυ φή πά νω τους σχε δόν κά θε τα και το τεί χος απ’ ό λα τα µέ ρη του ε κτό ξευε βέ λη.. Έ τσι α να γκά στη καν να ο πι σθο χω ρή σουν. Ό µως ως κι όταν βρέθηκαν σε µα ακρινή απόσταση, τα βέλη τους έφταναν κι έπεφταν πάνω τους, όσο κι αν αποπο µακρύνονταν. Ο Αρχιµή ήδης τα περισσότερα µηχανήµα ατά του τα είχε τοποθετήσει κάτω από το τείχος και οι Ρωµαί αίοι φαίνονταν σαν να µάχονταν µεε τους θεούς ούς, καθώς πολλά δεινά έπεφταν πάνω τους τους, χωρίς εκείνοι να γνωρίζουν από πού. πού Στη συνέχεια, ο Αρχιµή ήδης ενεργοποί ποίησε άλλη µια εφεύρεσή του. Τεράστια δοκάρια κατρακύλησαν από το πάνω µέρος των τειχών, διαλύοντας κυριολεκτικά τα πλοία του Μάρκελλου. Και ακόµα χειρότετε ρα, µετά το χτύπηµα, τα δοκάρια επέστρεφαν εκεί απ’ όπου είχαν ξεκινήσει. Συγκρατηµένα µε σχοινιά, µπορούσαν να ξανασηκωθούν µέχρι την κορυφή του τείχους και να ξαναπέσουν πάνω στα πλοία που θεωρούσαν ότι ήταν ασφαλή. Οι σκληροτράχηλοι στρατιώτες και ναύτες, που είχαν ακολουθήσει το Μάρκελλο σε όλες του τις εκστρατείες, άρχισαν να τα χάνουν. Ποτέ δεν είχαν συναντήσει τέτοια αντίσταση. Ο µεγαλύτερος Ρωµαίος στρατηγός είχε ηττηθεί µπροστά στα τείχη των Συρακουσών. Ο Μάρκελλος δεν µπορούσε να καταλάβει τι είδους δύναµη προκαλούσε αυτούς τους άθλους. Αν γνώριζε τις µελέτες στις οποίες είχε αφοσιωθεί ο Αρχιµήδης τα τελευταία χρόνια, όλα θα είχαν γίνει πιο ξεκάθαρα. Το µήκος του µοχλού, τη µάζα που απαιτείται, ό,τι έχει σχέση µε την τέχνη των ζυγών, ο Αρχιµήδης το κατέχει πλήρως. Είναι ο µάγος των µοχλών και των ζυγών. Με τη βοήθεια της γεωµετρίας έχει καταγράψει τους νόµους της µηχανικής. Οι Συρακούσιοι παρακολουθούσαν τα κατορθώµατα του χωρίς καµιά έκπληξη. Γιατί στην πραγµατικότητα όλοι οι υπόλοιποι Συρακούσιοι ήταν το σώµα της παρασκευής του Αρχιµήδη και µία η ψυχή που κινούσε και έστρεφε τα πάντα, και ενώ όλα τα όπλα έµεναν αδρανή, µόνο τα δικά του χρησιµοποιούσε τότε η πόλη και για την άµυνα και για την ασφάλειά της. Στο τέλος ο Μάρκελλος, καθώς είδε ότι οι Ρωµαίοι ήταν τόσο τροµοκρατηµένοι ώστε, αν κάποιο σχοινί ή κάποιο ξύλο φαινόταν να προβάλλει πάνω από το τείχος, µονάχα αυτό βλέποντας φώναζαν πως ο Αρχιµήδης βάζει σε κίνηση κάποια µηχανή εναντίον τους κι έφευγαν πανικόβλητοι, παραιτήθηκε από

ÉÓÔÏÑÉÁ

Παλίµ Παλί µ ψηστο µ ε έργα του Αρχι Αρχιµ µ ήδη περί επιπλεόντων σωµάτων του 10ου αι. κάθε µάχη και επίθεση, αναθέτοντας την εξέλιξη της πολιορκίας στον χρόνο. Αυτό που δεν κέρδισε µε τα όπλα, ήλπιζε να το κερδίσει µε την πείνα. Δύο χρόνια αργότερα, οι Συρακούσες αντιστέκονταν ακόµα. Όµως το µήκος του τείχους του Διονυσίου, που υπήρξε η σωτηρία τους, έµελλε να γίνει και η καταστροφή τους. Ήταν αδύνατο να εποπτεύσει κανείς ένα τόσο µακρύ τείχος για ένα τόσο µεγάλο χρονικό διάστηµα. Κάποιο βράδυ που η πόλη είχε τη γιορτή της Άρτεµης, και οι Συρακούσιοι το είχαν ρίξει στο πιοτό και στη διασκέδαση, µια οµάδα πεινασµένοι προδότες άνοιξαν µια κακοφυλαγµένη πύλη, στις Επιπολές. Οι Ρωµαίοι όρµησαν στην πόλη. Οι Συρακούσες είχαν πέσει. Το χάραµα, ο Μάρκελλος κατέβηκε προς τα Εξάπυλα, ενώ οι αξιωµατικοί του τον µακάριζαν. Και λέγεται ότι µόλις είδε από πάνω και παρατήρησε καλά την έκταση και την οµορφιά της πόλης, έµεινε για πολύ ώρα δακρυσµένος, από συµπόνια γι’ αυτό που επρόκειτο να της συµβεί, καθώς διαισθάνθηκε πώς θα καταντούσε µετά από λίγο µε τη λεηλασία του στρατού. Γιατί κανένας από τους αρχηγούς δεν τολµούσε ν’ αντιταχθεί στους στρατιώτες, που ζητούσαν να ωφεληθούν από τη διαρπαγή, ενώ πολλοί, µάλιστα, παρακινούσαν να την κάψουν και να την ισοπεδώσουν. Τέτοια πρόταση ο Μάρκελλος ούτε να την ακούσει δεν ήθελε, αναγκάστηκε όµως παρά τη θέλησή του να τους αφήσει να ωφεληθούν από τη λεηλασία και τους δούλους. Τους ελεύθερους όµως απαγόρευσε να τους αγγίξουν. Εκείνη την ώρα, ο Αρχιµήδης βρισκόταν στην ακρογιαλιά. Μελετούσε κάτι µόνος του πάνω σ’ ένα διάγραµµα και η σκέψη και το βλέµµα του ήταν τόσο απορροφηµένα στη θεωρητική του εργασία, ώστε δεν αντιλήφθηκε ούτε την επιδροµή των Ρωµαίων, ούτε την άλωση της πόλης. Ωστόσο, δεν χρειαζόταν να τα αντιληφθεί, γιατί τα είχε προβλέψει εδώ και πολύ καιρό. Όταν ξεκινούσε το βράδυ, λίγο πριν την επιδροµή των Ρωµαίων, τον περίπατό του προς τη θάλασσα, γνώριζε ότι δεν θα γυρνούσε στην πόλη ζωντανός. Ο Αρχιµήδης όµως είχε επιτελέσει το χρέος του απέναντι στην ανθρωπότητα. Κι όταν ξαφνικά στάθηκε ένας στρατιώτης µπροστά του και

τον διέταξε να τον ακολουθήσει και να πάνε στον Μάρκελλο, αυτός ούτε σηκώθηκε, ούτε τον κοίταξε. Ήξερε πως οι Ρωµαίοι θα εκµεταλλεύονταν τις γνώσεις του για πολεµικούς σκοπούς. Ήξερε επίσης ότι θα του πρόσφεραν µεγάλες τιµές και αξιώµατα για να συνεργαστεί µαζί τους. Αυτός όµως είχε περάσει τα τελευταία χρόνια της ζωής του υπερασπίζοντας την πόλη του. Και τώρα η πόλη του είχε πέσει. Δεν υπήρχε πια πατρίδα γι’ αυτόν επάνω στη Γη. Γι’ αυτό, όταν ο στρατιώτης σήκωσε το ξίφος του απειλώντας ότι θα τον σκοτώσει, ο Αρχιµήδης χαµογέλασε στον θάνατο λέγοντας πως οι κύκλοι που είχε χαράξει στην άµµο είχαν γι’ αυτόν µεγαλύτερη αξία απ’ τη ζωή του. Το ξίφος του λεγεωνάριου, αγγελιαφόρος της οργής, δε συνάντησε στην κάθοδό του παρά ένα άδειο δοχείο, γιατί η ψυχή του Αρχιµήδη, είχε διαβεί συνειδητά το κατώφλι του θανάτου, αναδυόµενη στην αιωνιότητα. Βιβλιογραφία - Αρχιµήδης: Μαρτυρίες, εκδόσεις Κάκτος - Ντενί Γκετζ: Το θεώρηµα του παπαγάλου, εκεκ δόσεις Πόλις

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

ÔÅ×ÍÇ

ΛΟΥΝΤΒΙΧ ΒΑΝ

ΜΠΕΤΟΒΕΝ

Óïößá ÃáóôåñÜôïõ

Προσωπογραφία του Μπετόβεν σε ώριµη ηλικία

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

ÔÅ×ÍÇ

ου σι κή ι διο φυ ί α, ευ ρη µα τι κός, ρο µα ντι κός, ι διό τρο πος, δυ στυ χι σµέ νος, βαθιά εσωτερική φύση, Άνθρωπος. Πολλοί χαρακτηρισµοί έχουν αποδοθεί µε το διάβα του χρόνου στο µεγάλο συνθέτη και Δάσκαλο. Χαρακτηριστικά, στο έργο «Γκαίτε – Μπετόβεν» του Ροµαίν Ρολλάν, διαβάζουµε: «Δεν είναι πολλοί, ούτε ανάµεσα στις µεγαλοφυΐες, εκείνοι που διαρκώς κοινωνούν µε το πνεύµα της Γης. Ο Γκαίτε και ο Μπετόβεν ήταν δυο από τους οικείους µε τις µητέρες». Και στο έργο του «Μπετόβεν» ο Εµίλ Λούντβιχ αναφέρει: «Ο Μπετόβεν στάθηκε ο πιο αγνός και ο πιο µοντέρνος απ’ όλους τους καλλιτέχνες. Η µουσική του είναι η γλώσσα που οι λαοί καταλαβαίνουν, το έργο του τείνει προς την ελευθερία και την ευτυχία όλων των ανθρώπων… Με την περίπαθη καρδιά του, που έπαλ παλλε κάθε στιγµή της ζωής του, µε τον έντονο εγωισµό που του επέτρεπε να υπερπηδάει τα χειρότερα εµπόδια µέχρι να φτάσει στη νίκη, κατόρθωσε να φτάσει τελικά µέσα από την τέχνη στην απολύτρωση». Ο ίδιος ο Μπετόβεν, αναφερόµενος στην τέχνη του, αναφέρει ότι ο µουσικός φτάνει σε επίπεδα υψηλότερα από τον ποιητή. Ο ίδιος είχε αφιερώσει τον εαυτό του στο «να κάνει απ’ όλο του το είναι ένα ναό της τέχνης… να θυσιάσει στον ύψιστο Σκοπό όλα αυτά που καλούµε ζωή». Ο Λ.Β. Μπετόβεν γεννήθηκε στις 17 Δεκέµβρη 1770, σ’ ένα φτωχικό σπίτι στην οδό Μπόνγκασσε στη Βόννη. Δεν έζησε ευτυχισµένα παιδικά χρόνια. Η µητέρα του Κατερίνα Κέρβεριχ ήταν µια γυναίκα ταπεινής καταγωγής που δούλευε ως υπηρέτρια αλλά µε ιδιαίτερη λεπτότητα, ευγένεια και ευαισθησία, σε αντίθεση µε τον πατέρα του Γιόχαν Μπετόβεν, άνθρωπο βάναυσο και µέθυσο. Από τα οκτώ αδέλφια του τα πέντε πέθαναν σε νεαρή ηλικία. Έτσι ήρθε από µικρός σε επαφή µε τον ανθρώπινο πόνο και έµαθε να υποµένει τη δυστυχία και να συµµερίζεται τις θλίψεις των άλλων. Σηµαντικό πρόσωπο στη ζωή του ο παππούς του Λούντβιχ, µουσικός της Αυλής,, που τιµήθηκε µε τον τίτλο του Καπελλµάϊστερ, άνθρωπος µε µεγάλη µουσική ικανότητα και εξαιρετικό ήθος τον οποίο θαύµαζε ιδιαίτερα. Ο πρώτος του δάσκαλος ήταν ο πατέρας του, που ήταν και ο ίδιος τενόρος στην Αυλή. Χωρίς να έχει ιδιαίτερη µουσική αντίληψη, διέκρινε το ταλέντο του γιου του, το οποίο προσπάθησε να εκµεταλλευθεί. Καταπιέζει το µικρό Μπετόβεν – σε ηλικία τεσσάρων ετών τον υποχρεώνει να µελετά µέχρι το πρωί στο πιάνο – και λόγω της παράλογης αυστηρότητάς του, ο Μπετόβεν συχνά σκεφτόταν να εγκαταλείψει τις µουσικές σπουδές. Δίνει την

Προσωπογραφία του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν σε νεαρή ηλικία πρώτη του συναυλία σε ηλικία οκτώ ετών (ο πατέρας του δήλωσε έξι). Ο πρώτος πραγµατικά αξιόλογος δάσκαλός του, σε ηλικία δέκα ετών, ήταν ο Κρίστιαν Νεέφε, οργανίστας της Αυλής που τον καθοδήγησε χωρίς να τον πνίγει µε κανόνες και του ενέπνευσε εµπιστοσύνη. Εντεκάµιση χρόνων κάνει το ντεµπούτο του, δώδεκα την πρώτη δηµοσίευση και στα δεκατρία αντικαθιστά τον Νεέφε στην αυλή. Στα 1787 συναντά τον Μότσαρτ στη Βιέννη και νικώντας τη δυσπιστία του τον κάνει να αναφωνήσει: «αυτός ο νέος θα καταπλήξει τον κόσµο» και τον δέχεται ως µαθητή του. Λίγο αργότερα µε τη βοήθεια του πρίγκιπα Φραγκίσκου και του ευγενή Βαλντστάιν, που του γνώρισε τον Σαίξπηρ, τον Καντ, τον Λέσσινγκ και τον Γκαίτε, γράφεται στο Πανεπιστήµιο και σπουδάζει γερµανική φιλολογία. Το 1793 γίνεται µαθητής του Χάυδν και αρχίζει παράλληλα µαθήµατα µε τον Γιόχαν Σενκ, τον Άλµπρεχτσµπέρκερ και τον ήδη διάσηµο Αντόνιο Σαλιέρι.

Αγαπούσε ιδιαίτερα τους κλασικούς. Λέγεται ότι είχε πάντα κάτω από το µαξιλάρι του έργα του Οµήρου, του Πλάτωνα, του Πλουτάρχου, του Όσσιαν, και του Γκαίτε ενώ µελετούσε συχνά Αριστοτέλη, Τάκιτο, Κικέρωνα, Σασινύ, Πεσταλότσι και Καντ. Έτρεφε βαθιά εκτίµηση για τα έργα της ινδικής φιλοσοφίας. Αποσπάσµατα όπως: «Τυλιγµένος στον ίσκιο της αιώνιας Μόνωσης, στην αδιαπέραστη Νύχτα του παρθένου δάσους, του αδιάβατου, του απρόσιτου … µε το Πνεύµα βουλιαγµένο στον εαυτό σου… Μπράχµα» ή από την Μπαγκαβάτ Γκίτα: «Ευτυχισµένος εκείνος που απώθησε όλα του τα πάθη και µε όλη τη δύναµη της δράσης του τελειούται» ή «Κίνητρο της δράσης

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

ÔÅ×ÍÇ σου να είναι η ίδια η δράση και όχι η επιτυχία της» βρίσκουµε συχνά στα σηµειωµατάριά του ειδικά από το 1815, 1816. Είναι εκλεκτικιστής, µελετά χωρίς προκαταλήψεις. Ο ίδιος αναφέρει: «Χωρίς να ισχυρίζοµαι ότι είµαι σοφός, προσπάθησα από τα παιδικά µου χρόνια να καταλάβω τα λόγια των σοφών και των µεγάλων πνευµάτων όλων των εποχών. Σε µια σελίδα παρτιτούρας του γράφει µε µεγάλα γράµµατα: «Ο ηθικός νόµος µέσα µας και ο έναστρος ουρανός πάνωθέ µας. Καντ». Από το Σίλλερ αντιγράφει, κορνιζάρει και τοποθετεί στο γραφείο του, δίπλα στην προτοµή του Βρούτου, την αιγυπτιακής προέλευσης φράση: «Είµαι αυτό που Είναι. Είµαι το Παν, ό,τι Είναι, υπήρξε και θα Είναι. Καµιά ανθρώπινη ύπαρξη δε σήκωσε ποτέ τον πέπλο µου». Η σχέση του µε τη φύση που καταδεικνύεται στα έργα του τον οδηγεί σε µια εσωτερική αντίληψη της Θεότητας, πρωτοποριακή για την εποχή του και σε µια ελπιδοφόρα αντίληψη για τη ζωή και τον κόσµο. Σ’ ένα από τα σηµειώµατά του αναφέρει: « Έχω την εντύπωση πως κάθε δέντρο µου λέει: Αγιότητα, Αγιότητα… Ποιος µπορεί να τα εκφράσει όλα αυτά; Κι αν όλα χαθούν, αποµένει η γη, ακόµα και το χειµώνα». Στο βιβλίο του Στούρµ «Η φιλοσοφία της Φύσεως» υπογραµµίζει πολλές φορές τα εξής: «Θάθελα πολύ να µοιάζω σε όλα µε ένα δέντρο. Θάθελα να γίνω ανώτερος σε Αρετή, ανάλογα µε τις ικανότητες και τη θέση που ο Θεός µου έδωσε, καρποφορώντας, βυθίζοντας τις ρίζες µου µε τη σταθερότητα της ψυχής, για να δώσω στην πρακτική ζωή µου κατεύθυνση και δύναµη. Βιάζοµαι να µοιάσω σε αυτά τα δέντρα δένοντας τις ρίζες µου όλο και δυνατότερα µε τη γη». Και µετά τη γη έρχεται η σειρά του ουρανού, των άστρων που η προσέγγισή τους µε το Θεό ηρεµεί την καρδιά του: «Α να µπορούσα να πήγαινα από άστρο σε άστρο, όπως πάνω από λουλούδι σε λουλούδι». Είναι πιθανό ο Μπετόβεν να υπήρξε Τέκτονας, δεν είναι όµως βέβαιο όπως για τον Χάυδν, το Μότσαρτ και τον Γκαίτε. Σε γραπτά του αναφέρει για τη Θεότητα: «Αγαπάω το Θείο χωρίς να είµαι χριστιανός. Η Λειτουργία είναι για µένα ένα κείµενο όχι περισσότερο πειστικό από τα γραπτά του Μίλτωνα και του Γκαίτε». Σε προχωρηµένη ηλικία γράφει: «Ο Σωκράτης και ο Ιησούς στάθηκαν τα πρότυπά µου». Αναφέρουν ότι πίστευε σε ένα προσωπικό Θεό και ότι απευθυνόταν κατευθείαν στη Θεότητα χωρίς κανενός είδους µεσολαβητές. Όταν κάποτε ένας µαθητής του τού έδειξε µια παρτιτούρα του «Φιντέλιο» όπου είχε γράψει: «Τέλος µε τη βοήθεια του Θεού» ο Μπετόβεν πρόσθεσε: «Άνθρωπε, βοηθήσου µόνος σου». Ήταν ένας ιδιαίτερα γόνιµος δηµιουργός. Οι κατα-

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

χωρηµένες σε καταλόγους συνθέσεις του φτάνουν στις 138, χωρίς να υπολογίσουµε τα έργα της νεανικής του ηλικίας. Τα αθάνατα έργα του είναι: Οι 9 Συµφωνίες, οι 32 Σονάτες για πιάνο, οι Σονάτες για βιολί και πιάνο, τα 5 Κονσέρτα για πιάνο και ορχήστρα, τα Κουαρτέτα, η όπερα «Φιντέλιο», η λειτουργία « Missa solemnis», το «Σεπτέτο», χωριστά τα Τρίο, τα Κουιντέτα, οι Σερενάτες και οι Μπακατέλες. Διακρίνονται σε τρεις περιόδους: την Πρώιµη, τη Μέση και την Ύστερη. Σε όλα αυτά τα έργα διακρίνουµε το ηρωικό πνεύµα µε το οποίο αντιµετώπιζε τις δοκιµασίες της πολύπαθης ζωής του και τη βαθιά εσωτερικότητα του µουσικού και ανθρώπου. Οι σηµαντικές του συνθέσεις ξεκινούν το 1797. Μέχρι τότε σταδιοδροµεί ως πιανίστας και αναγνωρίζεται ως ευρηµατικός δεξιοτέχνης, παρόλη την οξύτητα και την υπερβολική χρήση που τον κατηγορούν ότι έκανε στο πεντάλ και φηµίζεται για τους εξαίρετους αυτοσχεδιασµούς του, που λέγεται ότι µπορούσε να τους επαναλάβει επακριβώς. Οι αριστοκρατικοί κύκλοι της εποχής χής, στους οποίους ήταν

Ο Μπετόβεν ενώ συνθέτει στο σπίτι του στη Βιέννη, Βιέννη παρασυρµένος σε ένα βασανιστικό δηµιουργικό ιουργικό όραµα, σύµφωνα µε τη στερεότυπη ερµηνεία ηνεία του ροµαντισµού.

ÔÅ×ÍÇ περιζήτητος, µιλούν για µια τέτοια απαλότητα µε την οποία χτυπούσε τα πλήκτρα που άγγιζε το Θείο. Αναφέρεται ότι κάποτε ένας πιανίστας, που τον είχε προκαλέσει σε αναµέτρηση µόλις τον άκουσε να παίζει έφυγε κρυφά από την αίθουσα συναυλιών και κανείς δεν ξανάκουσε να γίνεται λόγος γι’ αυτόν. Το 1799 συνθέτει την «Παθητική Σονάτα» ή «Απασσιονάτα», καρπό του έρωτά του για την όµορφη Ουγγαρέζα αριστοκράτισσα Τερέζα Φον Μπρούνσβικ και ακολουθούν το «Σεπτέτο» (1800) και η « Σονάτα της Άνοιξης» (1801). Το 1802 είναι πολύ δύσκολη χρονιά, καθώς η αγαπηµένη του Τζουλιέττα Γκουιτσιάρντι στην οποία είχε αφιερώσει τη «Σονάτα υπό το Σεληνόφως» τον εγκαταλείπει και µαζί µε αυτήν η ακοή του, που είχε αρχίσει να παρουσιάζει προβλήµατα από το 1796. Βρίσκεται σε τέτοια απελπισία που συντάσσει τη «Διαθήκη του Χάιλιγκενστάτ» και τη στέλνει στους δυο αδελφούς του µε την παράκληση να διαβαστεί και να εκτελεσθεί µετά το θάνατό του. Ξεκινά λέγοντας: «Ώ άνθρωποι, που µε θεωρείτε και µε κρίνετε µοχθηρό και µισάνθρωπο, πόσο µε αδικείτε. Η καρδιά µου από τότε που ήµουν έφηβος ήταν δοσµένη στη λαχτάρα για το Καλό. Αισθανόµουν έτοιµος να πραγµατοποιήσω µεγάλα πράγµατα. Σκεφθείτε όµως ότι εδώ και έξι χρόνια µε έχει χτυπήσει µια ανεπανόρθωτη συµφορά… Είχα αποφασίσει να δώσω ένα τέλος. Μονάχα η τέχνη µε συγκράτησε. Μου φαινόταν αδύνατο να εγκαταλείψω τον κόσµο πριν ολοκληρώσω όσα ήµουν προορισµένος να δώσω». Ξανά βλέπουµε να γυρίζει η έννοια του Σκοπού, ενός ύψιστου Σκοπού, ενός προορισµού που υπερβαίνει τις ανθρώπινες δοκιµασίες. Εξάλλου ο Μπετόβεν, όπως ο ίδιος αναφέρει, γνωρίζει καλά από τον αγαπηµένο του Πλάτωνα «ποια είναι η µοίρα που περιµένει τους αυτόχειρες στο µεταθανάτιο ταξίδι της ψυχής» και ορθώνεται σε παράδειγµα βούλησης και αγωνιστικότητας. Το 1803 γράφει την 3η του Συµφωνία, την «Ηρωική», που την αφιερώνει στο Ναπολέοντα, τον ήρωά του, που ενσαρκώνει τα ιδανικά της ελευθε-

ρίας, δικαιοσύνης και συναδελφοσύνης στα οποία πιστεύει µε πάθος. Στο εξώφυλλό της γράφει «Βοναπάρτης». Στο Ναπολέοντα αφιερώνει και το 5ο Κονσέρτο για πιάνο ή «Αυτοκρατορικό» (1809). Μετά την αναγόρευση όµως του Ναπολέοντα σε Αυτοκράτορα θύµωσε τόσο πολύ που έσκισε το εξώφυλλο και ονόµασε τη Συµφωνία «Ηρωική». Το 1807 γράφει την «5η Συµφωνία» µε θέµα την πάλη του ανθρώπου µε το πεπρωµένο, πάλη που κατά τους µελετητές οδηγεί στην τελική νίκη του ανθρώπου απέναντι στη µοίρα, σε θρίαµβο της ανθρώπινης θέλησης. Κατ’ άλλους όµως αυτή η πάλη που δηλώνεται µε τα τρία χτυπήµατα που αποτελούν και µοτίβο του έργου, σταδιακά γλυκαίνει και κάποια στιγµή χτύπηµα-µοίρα και άνθρωπος έχουν γίνει ΕΝΑ. Ο άνθρωπος έχει δεχθεί το Δάρµα του (Δρό ( µος), ος τον προορισµό του και ακολουθεί το ος), Πεπρωµένο, το Σκοπό του µε τον οποίο συµµαχεί. Την ίδια περίοδο γράφει και την 6η Συµφωνία ή «Ποιµενική» που υψώνεται ως ύµνος στη φύση και τα στοιχεία της, τον ήλιο, τον άνεµο, τα δέντρα, τη γη. Η φύση γίνεται για τον Μπετόβεν «Δασκάλα ζωής». «Αγαπώ τα δέντρα περισσότερο από τους ανθρώπους. Τα δάση, οι βράχοι σου δίνουν την απάντηση που περιµένεις», γράφει στη φίλη του Τερέζα Μαλφάτι. Το 1812 – 1813 βιώνει µια βαθιά ερωτική απογοήτευση. Είναι ο έρωτας στην αθάνατη πολυαγαπηµένη, για την οποία έχουν γραφεί πολλά αλλά τίποτα σίγουρο. Είναι πολλές οι γυναίκες που πέρασαν από τη ζωή του και ανάµεσά τους ιδιαίτερη θέση κατέχει η Μπεττίνα Μπρεντάνο, αγαπηµένη του Γκαίτε. Παρότι όµως υπήρξε ροµαντικά ερωτευµένος σε ολόκληρη τη ζωή του δε στάθηκε τυχερός σε αυτόν τον τοµέα. Το 1812 γίνεται και η περίφηµη συνάντηση Γκαίτε – Μπετόβεν. Αναγνωρίζει ο ένας το έργο του άλλου αλλά είναι πολύ διαφορετικές φύσεις και υπάρχει γενικά αρκετό µυστήριο για το τι συνέβαινε ανάµεσά τους. Λέγεται ότι ο Γκαίτε απέφευγε να µιλά για τον Μπετόβεν και µια φορά που τον έπεισαν να ακούσει την 5η , άκουσε µόνο το πρώτο µέρος, γύρισε στο σπίτι του χλωµός και δεν ξανάκουσε ποτέ µουσική του. Το 1816 συνθέτει ένα κύκλο τραγουδιών «Στη Μακρινή Αγαπηµένη» και ξεκινά το σχεδιασµό της 9η ς . Το 1822 τελειώνει τη λειτουργία του «Missa solemnis», την οποία δούλευε για 10 ολόκληρα χρόνια. Αναφέρουν ότι την εποχή που τη συνέθετε ήταν πάντα λουσµένος στον ιδρώτα, χτυπούσε το τέµπο µε χέρια και πόδια και οι κάτοικοι του Μαίντλιγκ στο οποίο βρισκόταν τον θεωρούσαν δαιµονισµένο. Όταν όµως τελείωσε βρέθηκαν µπροστά σε ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

ÔÅ×ÍÇ ένα νέο άνθρωπο. Ο ίδιος στο κείµενο του «Κύριε» γράφει: «ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΠΑΣ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ». Θεωρείται το έργο που απελευθέρωσε τον Μπετόβεν από τις γήινες αβεβαιότητες. Παρόλα αυτά δέχθηκε έντονη κριτική γιατί θεωρήθηκε ότι, ειδικά στα µέρη της λειτουργίας, η χρήση έντονων ήχων, αντί των συνηθισµένων ήπιων, ήταν ασέβεια. Ότι ο Μπετόβεν δεν έδειξε την απαιτούµενη ευλάβεια που χρειαζόταν αλλά στάθηκε µπροστά στο Θεό σαν να ήταν και ο ίδιος ένας Θεός. Η αξία του έργου, που θεωρείται µαζί µε την 9η ένα από τα αριστουργήµατα του Μπετόβεν, αναγνωρίστηκε µετά το θάνατό του. Το 1823 ολοκληρώνεται η «9η Συµφωνία» ή «Ύµνος στη Χαρά», η κατά πολλούς καλύτερη Συµφωνία του Μπετόβεν. Γράφεται σε πολύ δύσκολες συνθήκες: σωµατικοί πόνοι, οικονοµικά προβλήµατα, αδιάκοπη αγωνία για τον «άτακτο» και ψυχρό ανιψιό του Καρλ -του οποίου είναι κηδεµόνας από το 1815- δε σταµατούν τον Μπετόβεν. Αντίθετα βρίσκει τη δύναµη να φτάσει µέσα από τον πόνο στη χαρά και να διδάξει στους ανθρώπους το δρόµο της αδελφοσύνης και της ευτυχίας. Στην ωδή στη χαρά ο Μπετόβεν µιλά για την κοινή Μοίρα όλων των ανθρώπων στο µακρύ Δρόµο της Ανθρωπότητας, για την τελική ένωση όλων των Ψυχών στο ΠΑΝ. Το Μάιο του 1825 η 9η παρουσιάζεται στο κοινό και ο δηµιουργός αποθεώνεται. Εκείνος όµως καθισµένος στην πλατεία δεν ακούει ούτε ένα χειροκρότηµα και χρειάζεται να τον πάρει µια από τις κορίστες και να τον γυρίσει στο κοινό για να µπορέσει τουλάχιστον να δει τον µεγάλο ενθουσιασµό. Όταν η συναυλία τελειώνει, λιποθυµά. Το τέλος έρχεται λίγο αργότερα. 26 Μαρτίου 1827, µετά από µια βαριά πνευµονία που πέρασε την προηγούµενη χρονιά, χωρίς να λάβει τις απαιτούµενες φροντίδες από τον αδερφό και τον ανιψιό του, µε συνοδεία τροµερές αστραπές και βροντές µιας φύσης που τόσο αγάπησε στην ευρύτητά της ο Μπετόβεν πεθαίνει. Κηδεύεται µε όλες τις τιµές -ο διάσηµος Φραντς Γκριλλπάρτσερ, ο µεγαλύτερος αυστριακός ποιητής εκφωνεί ένα συγκινητικό επικήδειο µπροστά σε πλήθος κόσµου- και το ταξίδι του στον Ουρανό που τόσο πολύ επιθύµησε: «Αχ! να µπορούσα να ταξίδευα από άστρο σε άστρο» ξεκινά… ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: · «Οι µεγάλοι µουσουργοί», εκδ. Τσιτσιλιώνης · «Μπετόβεν», Εµίλ Λούντβιχ · « Γκαίτε – Μπετόβεν», Ροµαίν Ρολλάν · Εγκυκλοπαίδεια «Πάπυρος --Λαρούς» · Εγκυκλοπαίδεια «Δρανδάκης» · Ιnternet: Συλλογή άρθρων · «MISSA SOLEMNIS»

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

w w w . n e a - a c r o p o l i .

ÃÍÙÑÉÆÅÔÅ ÏÔÉ ...

ãíùñßæåôå üôé ...

Ο Αναξίµανδρος λέει ότι η πρώτη αρχή είναι το Άπειρο, το οποίο είναι οµοιογενές, άφθαρτο, αιώνιο, αµετάβλητο και βρίσκεται διάχυτο σε ολόκληρο το Σύµπαν;

ΕΛΛΑΔΑ - Φιλοσοφία ... Ο Αναξιµένης θεωρεί ως πρώτη αρχή τον Αέρα, µια έννοια παρόµοια µε τον Αιθέρα των ασιατών φιλοσόφων, την Κοσµική Ψυχή ή Anima Mundi;

Διαβάστε το άρθρο http://www.nea-acropoli. gr/civi li zations/europe/hellas/filosofy_hellas.htm

ΑΙΓΥΠΤΟΣ ... Για τους Αιγυπτίους, ο άνθρωπος αποτελείται από 7 φορείς Συνείδησης, οι οποίοι χρησιµεύουν για την έκφραση του Εγώ στους εκδηλωµένους κόσµους και ότι η Συνείδηση και η βούληση επιτρέπουν στον άνθρωπο να συντονίσει και να εναρµονίσει αυτούς τους 7 φορείς; Δ ι α β ά σ τ ε τ ο ά ρ θ ρ ο http://www.nea-acropoli.gr/CIVILI ZATIONS/africa/egypt/filosofy_ egypt.htm

ΙΝΔΙΑ - Φιλοσοφία ... Γιόγκα σηµαίνει “ένωση”, δείχνοντας το σκοπό του ανθρώπου, που εί ναι η έ νω ση µε τον Θεό;

Διαβάστε το άρθρο http://www.nea-acropoli.gr/ civilizations/asia/sasia/india/

ΠΕΡΣΙΑ - Φιλοσοφία ... Σε παραβολές των Σούφι το κρασί συµβολίζει την διαχρονική εσωτερική διδασκαλία; Δ ι α β ά σ τ ε τ ο ά ρ θ ρ ο http://www.nea-acropoli.gr/CIVILI ZATIONS/asia/sasia/persia/filosofy_persia.htm

... ανοίξτε την πύλη στη γνώση! ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

ÃÍÙÑÉÆÅÔÅ ÏÔÉ ...

Τα 100 Περισσότερο Απειλούµενα Μνηµεία σε όλο τον κόσµο

κα λύ βα ε νός ε ξε ρευ νη τή της Α νταρ κτι κής, που χρο νο λο γεί ται α πό το 1908, αρχαία παλάτια στο Ιράκ, εγχάρακτα σχέδια Αβορίγινων σε σπηλιές της Αυστραλίας και ο σταθµός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας Battersea του Λονδίνου περιλαµβάνονται στη λίστα των 100 Περισσότερο Απειλούµενων Μνηµείων, που παρουσίασε το Παγκόσµιο Ταµείο για τα Μνηµεία την Τετάρτη. Πάντως, τα περισσότερο γνωστά α πει λού µε να µνη µεί α, που βρί σκο νται στην πέ µπτη θέ ση επικινδυνότητας, είναι το Σινικό Τείχος και η γειτονιά των Δίδυµων Πύργων στη Νέα Υόρκη. Όπως µεταδίδει το Reuters, η λίστα καταρτίσθηκε αφού 10µελής επιτροπή ειδικών επιστηµόνων εξέτασε και απέρριψε ε κατο ντάδες αιτήσεις από όλο τον κόσµο. Για πρώ τη φο ρά φέ τος το Παγκόσµιο Ταµείο περιέλαβε στη λίστα µνηµεία και από τις επτά ηπείρους, ενώ σε αυτή περικλείονται και 80 µνηµεία που δεν είχαν µπει στη λίστα ποτέ στο παρελθόν. Ορισµένα από τα πρωτοεµφανιζόµενα µνηµεία είναι, εκτός από την καλύβα του εξερευνητή, το πρώην σιδηροδροµικό δίκτυο µε ατµοµηχανές στην Παραγουάη και οι οικισµοί από λάσπη και άχυρα της φυλής Ντογκόν στο Μαλί. Οι απειλές για τα µνηµεία ποικίλλουν. Μπορεί να είναι φυσικά τα αίτια, µπορεί να οφείλεται στην ανθρώπινη αµέλεια, την υπερβολική ανάπτυξη, στον τουρισµό, στις κυβερνητικές πολιτικές, αλλά και σε πολέµους. Στην τελευταία κατηγορία εµπίπτουν τα παλάτια στο Ιράκ, οι µιναρέδες στο Αφγανιστάν και η παλαιστινιακή πόλη Ναµπλούς µε ιστορία 4.000 ετών. Από τα 100 µνηµεία, τα έξι βρίσκονται στις ΗΠΑ και στο Μεξικό. Η Κίνα και η Τουρκία έχουν πέντε, ενώ η Ινδία, το Περού και η Βρετανία έχουν τέσσερα. Σε όλη την Ευρώπη υπάρχουν 33 απειλούµενα µνηµεία, στη Νότιο Αµερική 31, στην Αφρική και στη Μέση Ανατολή 18, στην Ασία 16 και από ένα σε Αυστραλία και Ανταρκτική. Πηγή: news.in.gr

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

ç óåëéäá ôçò õãåéáó

Ç óåëßäá ôçò Õãåßáò ÁÃÁÐÇ , ôï ðéï áðïôåëåóìáôéêü öÜñìáêï êáôÜ ôïí ÐáñÜêåëóï Ìéá öïñÜ êé Ýíáí êáéñü, óôá ÷ñüíéá ôçò ÁíáãÝííçóçò, ìéá ðüëç èåñéæüôáí áðü åðéäçìßá ëïéìïý. Ìéá ìÝñá Ýíáò ãéáôñüò óõíÜíôçóå ôïí Ëïéìü êáé ôïõ æÞôçóå íá ðåñéïñéóôåß íá ðÜñåé Ýíáí ìéêñü áñéèìü øõ÷þí ôç ÷ñïíéÜ ðïõ èá áêïëïõèïýóå, ìå áíôÜëëáãìá ôçí ðáñáìïíÞ ôïõ ãéáôñïý áõôïý óôçí ðüëç. Óôï ôÝëïò ôïõ ÷ñüíïõ ï ãéáôñüò óõíÜíôçóå ôïí Ëïéìü êáé áíáêÜëõøå üôé åß÷å áöáéñÝóåé äéðëÜóéï áñéèìü øõ÷þí áðü ôïí óõìöùíçìÝíï. Ï ãéáôñüò åîïñãßóôçêå ðïõ äåí ôçñÞèçêå ç óõìöùíßá, ï Ëïéìüò üìùò ôïõ áðÜíôçóå: “Åãþ ðÞñá üóåò øõ÷Ýò óïõ õðïó÷Ýèçêá. Ïé õðüëïéðïé ðÝèáíáí áðü ôïí öüâï ôçò áññþóôéáò”.

Xñéóôßíá ÃéÜãêá

για τρός της πα ρα πά νω ι στο ρί ας, ο ο ποί ος και τη δι η γεί ται, δια θέ τει χαρακτηριστικά που τον κάνουν να µοιάζει βγαλµένος από παραµύθια µε µάγους και αλχηµιστές. Είναι ο Παράκελσος. Για τον ιδιόρρυθµο Ελβετό γιατρό, ο φόβος είναι ο πατέρας της αρρώστιας. Αντίδοτο στο φόβο είναι η αγάπη. Αγάπη µε την έννοια της εσωτερικής και εξωτερικής αρµονίας και ισορροπίας, που βιώνεται σε ανώτερα επίπεδα και ξεπερνά τον πόνο και την ηδονή.

Η Αγάπη ως θετική σκέψη Σύµφωνα µε τον Παράκελσο υπάρχουν 5 σφαίρες οι οποίες επηρεάζουν τον άνθρωπο. Αυτές οι σφαίρες έχουν τη γενική ονοµασία ΟΝ: α) το Θείο Ον (η Θεία Βούληση) β) Το Αστρικό Ον (οι κοσµικές επιρροές ές) γ) Το Δηλητηριώδες Ον (τα βλαβερά στοιχεία που απειλούν τον άνθρωπο κι έρχονται από το περιβάλλον του) δ) Το Φυσικό Ον (το Ζωτικό - Πράνα) ε) Το Πνευµατικό Ον (ο συναισθηµατικός κόσµος). ος ος). Οι βλαβερές δυνάµεις που απειλούν τον άνθρωπο µπορεί να προέρχονται απ’ όλες τις παραπάνω σφαίρες. Μια σηµαντική κατηγορία παθήσεων πηγάζει από το Πνευµατικό Ον, τον συναισθηµατικό κόσµο και περιλαµβάνει όλα τα κακά που προκαλούνται από πάθη, από κακές επιθυµίες, άτακτες σκέψεις ή µια νοσηρή φαντασία. Αυτές οι ψυχολογικές καταστάσεις µπορούν να προκαλέσουν φυσικές αλλαγές στο φυσικό σώµα. Η ντροπή παράγει το κοκκίνισµα του προσώπου, ενώ ο φόβος παράγει τη χλωµάδα. Κατά τον ίδιο τρόπο η αγάπη και η επιθυµία µπορούν να θεραπεύσουν και ο φόβος µπορεί να σκοτώσει. Η κακόβουλη φαντασία µπορεί να επηρεάσει το µυαλό να δηλητηριάσει τη ζωτικότητα, να τραυµατίσει ή

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

ç óåëéäá ôçò õãåéáó να σκοτώσει το σώµα. Σκέφτοµαι σηµαίνει δρω στο επίπεδο της σκέψης κι αν η σκέψη είναι αρκετά έντονη, τότε προκαλεί αποτέλεσµα στο φυσικό επίπεδο. Η φαντασία, είτε θετική είτε κακόβουλη, είναι µια δύναµη που µπορεί να προβληθεί στον εαυτό µας ή στους άλλους. Συνήθως είναι περισσότερο δραστήρια κατά τη διάρκεια του ύπνου παρά κατά την εγρήγορση, γιατί όταν το φυσικό σώµα κοιµάται, το αστρικό σώµα είναι ελεύθερο να πάει όπου επιθυµεί ή εκεί όπου προσελκύεται. Η ζωή που βρίσκεται στο ανθρώπινο σώµα είναι η anima vegetina (ζωώδης ψυχή). Είναι µια αόρατη φωτιά (θείον) που εύκολα µπορεί να γίνει φλόγα µε τη δύναµη της φαντασίας. Ο άνθρωπος που δεν έχει κακές επιθυµίες αλλά η σκέψη του διαποτίζεται µε αγάπη, είναι ένας άνθρωπος υγιής. Σύµφωνα µε τον Παράκελσο, οι σκέψεις δεν είναι ανύπαρκτα πράγµατα, αλλά σχηµατίζονται από µια ουσία που αποτελεί το στοιχείο της ψυχής, όπως ένα κοµµάτι πάγου γίνεται από την ουσία του νερού. Η θέληση είναι η δύναµη που µπορεί να συγκεντρώσει την εικόνα που σχηµατίζεται στη διάνοια, µε την ίδια έννοια που η δύναµη του ψύχους κάνει µια µάζα νερού να παγώσει και να γίνει στέρεος πάγος. Κι όπως ένα κοµµάτι πάγου µπορεί να ριχτεί από ένα µέρος σε άλλο, κατά τον ίδιο τρόπο, µια σκέψη που παίρνει µορφή από µια έντονη θέληση µπορεί να εξακοντιστεί και να δράσει στο φυσικό σώµα, το δικό µας ή των άλλων. Η κακή φαντασία είναι η αιτία πολλών παθήσεων. Η πίστη και η αγάπη είναι η θεραπεία για όλες. Αν δεν µπορούµε να θεραπεύσουµε µια ασθένεια µε τον τρόπο αυτό, είναι εξαιτίας της έλλειψης γνώσης. Αν είχαµε συνείδηση της δύναµης του Θεού µέσα µας, δεν θα απο-

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

τυγχάναµε ποτέ. Η θεραπευτική δύναµη των φαρµάκων συχνά συνίσταται όχι τόσο στο πνεύµα που κρύβεται µέσα τους, όσο στο πνεύµα µε το οποίο λαµβάνονται. Η πίστη τα κάνει αποτελεσµατικά, η αµφιβολία καταστρέφει τις ιδιότητές τους. Όπως ένα δηλητήριο µπορεί να κάνει κάποιο άλλο αβλαβές, η επίδραση της θετικής φαντασίας µπορεί να εξουδετερώσει οποιαδήποτε βλαβερή δύναµη στον οργανισµό.

Η Αγάπη ως χαρακτηριστικό του θεραπευτή Η αγάπη λειτουργεί θεραπευτικά τόσο για τον ίδιο τον άνθρωπο, που τη βιώνει εσωτερικά, όσο και για τον άνθρωπο προς τον οποίο στρέφεται. Πρέπει εποµένως να διαποτίζει τον θεραπευτή για να είναι αποτελεσµατικός στο έργο του. Η Ιατρική ή Ιατροσοφία κατά τον Παράκελσο, βασίζεται σε τέσσερις θεµελιώδεις στήλες: στη Φιλοσοφία, στην Αστρονοµία, στην Αλχηµεία και στην Virtus. Η έννοια της virtus αποδίδεται από κάποιους σχολιαστές ως Ευσχηµοσύνη και από άλλους ως Αρετή. Η ακριβής της σηµασία περικλείει την ιπποκρατική έννοια της δεοντολογίας και συνάµα την έννοια της προσωπικής ικανότητας και πνευµατικής ισχύος του γιατρού. Με άλλα λόγια πρόκειται για µια σωµατική, ηθική, ψυχική και πνευµατική στάση,

ç óåëéäá ôçò õãåéáó που αποσκοπεί στην πραγµάτωση ισχυρής προσωπικότητας, ψυχικής ισορροπίας και πνευµατικής ειρήνης. Με τα όπλα αυτά θα νικηθεί η δυσαρµονία και η διατάραξη της φυσικής κατάστασης και της ισορροπίας του ασθενούς. Πρόκειται για µια σωµατική και πνευµατική τεχνική, πολύ κοντά σ’ αυτήν της ινδικής γιόγκα. Ο ίδιος ο Παράκελσος ορίζει την παραπάνω έννοια ως µια ουράνια δύναµη που δεν πηγάζει από κανένα φάρµακο, αλλά είναι µια αόρατη θεραπευτική ουσία. Αυτή η ουράνια δύναµη, όπως την ορίζει ο Παράκελσος, που εκφράζεται και µεταδίδεται ως ισορροπία, αρµονία και πνευµατική ειρήνη, είναι στην ουσία η αγάπη που ο θεραπευτής πρέπει να νιώθει και να χαρίζει στον ασθενή του. Ο ίδιος ο Παράκελσος συνήθιζε να λέει ότι “η ιατρική δεν είναι τίποτε άλλο παρά το έλεος που στέλνει ο Θεός σ’ εκείνους που το χρειάζονται” και ότι “ο γιατρός πρέπει να είναι προικισµένος µε όχι λιγότερη αγάπη απ’ όση έχει ο Θεός για τον άνθρωπο”.

Η Αγάπη ως ορθή δράση Ένας µεγάλος αριθµός ασθενειών προέρχεται, κατά τον Παράκελσο, από καρµικές αιτίες, από πνευµατικές αιτίες που προϋπήρχαν από προηγούµενες ζωές. Η ασθένεια παρουσιάζεται προκειµένου να επιβληθεί η θεία δικαιοσύνη. Μοναδικός θεραπευτής σ’ αυτές τις περιπτώσεις είναι ο Θεός. Ο ασθενής θα θεραπευτεί µόνο αν µε τις πράξεις του καταφέρει να εκµηδενίσει το αρνητικό του κάρµα. Η Α γάπη ως ολιστική αντίληψη του κόσµου Για τον Πα ρά κελ σο, το στε ρέ ω µα του σώµατος είναι το σωµατικό ισοδύναµο του αστρικού ουρανού. Ο γιατρός, για να διαγνώσει µια ασθένεια, οφείλει να ξέρει καλά τον εξωτερικό και εσωτερικό ουρανό και να καταφέρει να βρει την τάξη του και στον άνθρωπο, γιατί το χέρι που έφτιαξε τον κόσµο, έκλεισε

“µέσα στο δέρµα του ανθρώπου όλα όσα έχει ο ουρανός”. Ο Παράκελσος θεωρεί ότι η ασθένειες κρύβονται στη φύση, όπως και οι θεραπείες τους. Δεν υπάρχει τίποτε πιο φυσικό λοιπόν από το να ασθενεί ένας άνθρωπος. Ο άνθρωπος πρέπει να κατανοήσει ότι αποτελεί ένα µικρόκοσµο του τεράστιου κόσµου γύρω του, να ισορροπήσει µε τη φύση και αφού την παρατηρήσει, να στραφεί µέσα του και να θεραπεύσει τις πληγές του, “όπως ο ουρανός είναι γιατρός του εαυτού του”. “Γιατί εκείνος που δεν ξέρει τίποτε, τίποτε δεν αγαπά…αλλά εκείνος που καταλαβαίνει αγαπά, παρατηρεί, βλέπει”. Σε µια εποχή που η φαντασία είναι εξασθενηµένη και που ο αναγνώστης θα πρέπει να κοπιάσει πολύ για να καταφέρει να βρει στοιχεία για τον Παράκελσο σε κάποια δηµόσια βιβλιοθήκη, ιατρικά ερευνητικά κέντρα ανακοινώνουν επίσηµα ότι η αγάπη του γιατρού προς τον ασθενή και η θετική σκέψη του ασθενούς είναι τα πλέον αποτελεσµατικά φάρµακα, θέση που υποστήριζε µε σθένος πριν από πέντε περίπου αιώνες ένας ιδιόρρυθµος γιατρός από την Ελβετία, ο Φίλιππος Ωρέωλους Μπόµπαστ φον Χόχενχαϊµ, γνωστός στην ιστορία µε το όνοµα Παράκελσος. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ • Καρλ Γιουγκ: “Ο Παράκελσος”, Εκδόσεις Μπαρµπουνάκη • Δ. Τσαβδάρας: “Παράκελσος, ο µεγαλύτερος για τρός µά γος των αιώ νων”, Εκ δό σεις Μ. Μακρή • Franz Hartmann: “Ο Παράκελσος και η ουσία της διδασκαλίας του”. Εκδόσεις Τετρακτύς

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

ç Óåëéäá ôïõ bodhidHarma

Ç óåëßäá ôïõ Bodhidharma Ç Öéëïóïößá ôùí Ðïëåìéêþí Ôå÷íþí ÓÜââáò Ðáôôáêüò

O Bodhidharma

ÅãêáéíéÜæïõìå áðü áõôü ôï ôåý÷ïò ìéá óåëßäá áöéåñùìÝíç óôç Öéëïóïößá ôùí Ðïëåìéêþí Ôå÷íþí. Γιατί Φιλοσοφικές Πολεµικές Τέχνες; Η φιλοσοφική στάση είναι ένα κύριο χαρακτηριστικό του ανθρώπου. Η Φιλοσοφία -σαν αγάπη στη σοφία- είναι που έχει οδηγήσει τα βήµατα του ανθρώπου µέσα στα δύσκολα µονοπάτια της εξέλιξης. Ο κάθε άνθρωπος που ασχολείται σοβαρά µε κάτι, πρέπει πρώτα απ’ όλα να είναι φιλόσοφος, να αναρωτιέται για το γιατί των πραγµάτων και να αναζητά τη γνώση που θα τον οδηγήσει στη σοφία. Οι Πολεµικές Τέχνες είναι αναπόσπαστα συνδεδεµένες µε το Φιλοσοφικό δρό µο. Όλοι οι µεγάλοι Δάσκαλοι και Ιδρυτές Συστηµάτων Πολεµικών Τεχνών είχαν ασχοληθεί µε τη Φιλοσοφία. Αυτό φαίνεται από τη ζωή τους και την κληρονοµιά που άφησαν µε πρώτο τον Μποντιντάρµα, που θεωρείται ο θεµελιωτής των Πολεµικών Τεχνών στην Κίνα. Σήµερα βλέπουµε όλο και περισσότερος κόσµος να ασχολείται µε τις Πολεµικές Τέχνες. Όµως η ενασχόληση αυτή, αν και φτάνει σε αρκετά υψηλό επίπεδο από τεχνική άποψη, δεν περιλαµβάνει τη φιλοσοφική αναζήτηση. «Δυ στυ χώς οι µο ντέρ νες Πο λε µι κές τέ χνες έχουν µετατραπεί σε ένα όµορφο παιχνίδι για µικροαστούς», όπως αναφέρει ο συγγραφέας του βιβλίου: « Ο Eσωτερικός Δρόµος των Πολεµικών Τεχνών» Μ. Ετσενίκε. Η έλλειψη φιλοσοφικής στάσης και εσωτερικής αναζήτησης είναι που έχουν στερήσει τις Πολεµικές Τέχνες σήµερα από σηµαντικά στοιχεία που χαρακτήριζαν αρχικά όλα τα παραδοσιακά συστήµατα Πολεµικών Τεχνών. Τα στοιχεία αυτά αναφέρονται: • Στη σχέση Δασκάλου και µαθητή. • Στη διαµόρφωση του χαρακτήρα και την ανα-

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

ζήτηση του πνεύµατος του Πολεµιστή. • Στη νίκη ενάντια στα κατώτερα στοιχεία του εαυτού του, όπως τους φόβους, τα πάθη και τους εγωισµούς κάθε είδους. • Και τελικά τη νίκη πάνω στην άγνοια, που θα οδηγήσει στη σοφία. Η εθιµοτυπία, η πειθαρχία, η δυναµική παρατήρηση της φύσης, η αυτοσυγκέντρωση, ο διαλογισµός, η ενσυνείδητη αναπνοή και κίνηση, η γνώση για τα λεπτότερα ενεργειακά σώµατα του ανθρώπου είναι µερικά µόνο από τα στοιχεία που συνόδευαν τις Πολεµικές Τέχνες, έτσι όπως τις ξεκίνησαν οι µεγάλοι Δάσκαλοι, οι οποίοι τις παρουσίασαν σαν ένα δρόµο αυτοβελτίωσης του ατόµου. Σήµερα, λόγω και της µετατροπής σε σπορ, οι Πολεµικές Τέχνες έχουν χάσει αρκετά από αυτά τα στοιχεία. Μέσα από αυτήν τη σελίδα θα προσπαθήσουµε να τα τονίσουµε και να εµβαθύνουµε σ’ αυτά, µε στόχο να καταλάβουµε ότι και η εσωτερική µάχη είναι µέρος των Πολεµικών Τεχνών και όπως έλεγε ο µεγάλος αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος Πλάτωνας: «Το να νικήσει κανείς τον εαυτό του είναι η πρώτη και η µεγαλύτερη από όλες τις νίκες».

Για περισσότερες πληροφορίες γράψτε στο email: ena-gx@hol.gr

âéâëéïðáñïõóéáóç

ΤΟ ΑΙΘΕΡΙΚΟ ΣΩΜΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΑΡΘΟΥΡ Ε. ΠΑΟΥΕΛ Εκδ. ΚΕΔΡΟΣ Το Αιθερικό Σώµα αποτελεί το πρώτο βιβλίο της τετραλογίας του Άρθουρ Πάουελ, που επιθυµεί να δώσει στον αναγνώστη το υλικό που θα του επιτρέψει να γνωρίσει την πνευµατική υπόσταση του ανθρώπου. Το συγκεκριµένο βιβλίο περιέχει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για το κοµµάτι αυτό της εσωτερικής σύστασης του ανθρώπου, το οποίο, αν και δεν αποτελεί φορέα της συνειδητότητας όπως τα άλλα σώµατα (αστρικό, νοητικό, αιτιατό) είναι εξαιρετικής σηµασίας, αφού είναι υπεύθυνο για την κατανοµή της ενέργειας, που λαµβάνει από τον ήλιο, στον υπόλοιπο οργανισµό, έχει τα δικά του ενεργειακά κέντρα (τσάκρα) και σχετίζεται άµεσα µε τον µαγνητισµό.

ΤΟ ΑΣΤΡΙΚΟ ΣΩΜΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΑΡΘΟΥΡ Ε. ΠΑΟΥΕΛ Εκδ. ΚΕΔΡΟΣ Αυτό το βιβλίο είναι το δεύτερο της τετραλογίας του Άρθουρ Πάουελ για την πνευµατική υπόσταση του ανθρώπου. Μας δί νει τη δυ να τό τη τα να µά θου µε πολλά για το αστρικό σώµα. Από τις κύριες λειτουργίες του µέχρι το ρόλο που παίζει στη ζωή κατά τη διάρκεια του ύπνου αλλά και µετά το θάνατο. Μας ξεναγεί στον αστρικό κόσµο – που αποτελεί και το φυσικό του περιβάλλον -- µας γνωρίζει τους κατοίκους του κόσµου αυτού και εξηγεί τα αστρικά φαινόµενα. Η ΜΥΣΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ, ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

âéâëéïðáñïõóéáóç ΤΗΣ ΜΑΚΡΟΒΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΛΙΟΥ Ι ΜΙΝΓΚ – ΛΥ ΓΙΕΝ Εκδ. ΚΕΔΡΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ Από την αρχαιότητα ως σήµερα το θέµα της αθανασίας, φορέας ενός γοητευτικού αινίγµατος, εντυπωσίαζε τους ανθρώπους. Το συγκεκριµένο βιβλίο, το οποίο περιλαµβάνει κείµενα γραµµένα από Κινέζους σοφούς, δείχνει ότι η αθανασία τόσο µε την έννοια της µακροζωίας και της µακροβιότητας όσο και µε την έννοια της αληθινής αιώνιας ζωής είναι µέσα στις δυνατότητες του ανθρώπου. Το βιβλίο συνδέει αναπόσπαστα την αθανασία µε την πνευµατική µεταµόρφωση. Η παράταση της ζωής δίνει στον αναζητητή τη δυνατότητα να πετύχει την πνευµατική µεταµόρφωση και η πνευµατική µεταµόρφωση µε τη σειρά της του χαρίζει την ποθητή αθανασία. ΤΑΟΪΣΤΙΚΗ ΓΙΟΓΚΑ ΑΛΧΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΑΘΑΝΑΣΙΑ

ΛΟΥ ΚΟΥΑΝ ΓΥ Εκδ. ΚΕΔΡΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ Ελάχιστα είναι γνωστά στη Δύση για την κινέζικη αλχηµεία, η οποία έχει στόχο την αθανασία όπως διδάσκεται στην ταοϊστική γιόγκα. Στο βιβλίο αυτό συγκεντρώνονται οι διδασκαλίες των σηµαντικότερων δασκάλων σ΄ αυτόν τον χώρο, έτσι όπως έχουν διασωθεί στη διάρκεια σαράντα επτά αιώνων. Αυτή η αρχαία µέθοδος συνίσταται στο σταµάτηµα της ροής της γενεσιουργού δύναµης, που είναι έµφυτη σε κάθε άνθρωπο. Κατ΄ αυτόν τον τρόπο η θεµελιώδης αυτή δύναµη διατηρείται µέσα στο σώµα και µετουσιώνεται σε µια θετική ζωτική ενέργεια, ικανή να αποκαταστήσει τους δεσµούς του ατόµου µε το αρχικό πνεύµα, το οποίο προϋπήρχε της δηµιουργίας του κόσµου. ΟΙ ΣΟΥΜΕΡΙΟΙ ΕΝΑΣ ΛΑΟΣ ΣΤΙΣ ΑΠΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ HELMUT UHLIG

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

âéâëéïðáñïõóéáóç Εκδ. ΚΟΝΙΔΑΡΗ Μόλις στις αρχές του αιώνα µας, ήρθαν στο φως σηµαντικά ευρήµατα από τον πολιτισµό των Σουµερίων, ενός λαού που έζησε την 3η χιλιετία π.Χ. στη Μεσοποταµία. Οι Σουµέριοι, µε την εξέλιξη της σφηνοειδούς γραφής, την µνηµειακή αρχιτεκτονική και την άρτια δοµή της κοινωνίας τους, έθεσαν τις βασικές αρχές για τους µεταγενέστερους πολιτισµούς στην αρχαία Ανατολή και όχι µόνο. Ο Χέλµουτ Ούλιχ περιγράφει την ιστορία, τον πολιτισµό και την τέχνη ενός από τους αρχαιότερους και ταυτόχρονα πιο εξελιγµένους πολιτισµούς του κόσµου, στηριζόµενος στα αποτελέσµατα εντατικών ερευνών. Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΟΥ ΜΕΤΑΞΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΚΙΝΑ ΚΑΙ ΤΗ ΡΩΜΗ HELMUT UHLIG Εκδ. ΚΟΝΙΔΑΡΗ Ο δρόµος του µεταξιού που ένωνε Ανατολή και Δύση, δεν εξυπηρετούσε µόνο εµπορικούς σκοπούς, αλλά χρησιµοποιήθηκε και για τη διακίνηση πολιτιστικών και θρησκευτικών ιδεών. Ο συγγραφέας του αφηγείται τη µακραίωνη ιστορία αυτής της πανάρχαιης οδού που συνδέει Ανατολή – Δύση, παρουσιάζει αποδείξεις παλιού µεγαλείου, πολιτιστικής άνθησης αλλά και αντιθέσεων µιας γεµάτης σφρίγος ζωής και περιγράφει τις προσωπικές του εµπειρίες και τα βιώµατα. Οι πολύ εντυπωσιακές έγχρωµες φωτογραφίες, που τράβηξε ο ίδιος ο συγγραφέας, δείχνουν την ιδιαίτερη γοητεία του τοπίου και των περιοχών µέσα από τις οποίες περνάει ο δρόµος του µεταξιού. ΣΦΙΓΓΑ - ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΒΙΒΛΙΟ ΤΡΙΤΟ ΑΠΟ ΤΟΝ ΡΑΜΣΗ Β΄ ΜΕΧΡΙ ΤΟΝ ΠΡΩΤΟ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑ ΤΗΣ ΚΙΝΑΣ HANS-CHRISTIAN HUF Εκδ. ΚΟΝΙΔΑΡΗ Στο τρίτο του βιβλίο ο συγγραφέας αρχίζει πρώτα µε τον Ραµσή Β΄, έναν από τους σηµαντικότερους φαραώ της Αιγύπτου που συνέβαλε αποφασιστικά στην οικοδόµηση της αρχαίας Αιγύπτου και συνεχίζει µε ένα από τα σκοτεινότερα κεφάλαια του Χριστιανισµού, τους αιµατηρούς διωγµούς διαφόρων µειονοτήτων κατά τη περίοδο του Μεσαίωνα. Κατόπιν αναφέρεται στη Σκοτσέζα βασίλισσα Μαρία Στιούαρτ και στα επτά θαύµατα του αρχαίου κόσµου. Τελειώνει το τρίτο του βιβλίο µε την ιστορία του Ρωµαίου αυτοκράτορα Νέρωνα και µε τον πρώτο Κινέζο αυτοκράτορα και τον περίφηµο πήλινο στρατό του που ήρθε στην επιφάνεια το 1974.

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

óðïñïé óïöéáó

Óðüñïé

Óïößáò

Åßíáé ìÞðùò ôï óýìðáí áõôü ðïõ ôñÝ÷åé ìðñïóôÜ óôá ìÜôéá ôçò øõ÷Þò Þ áíôßèåôá áõôÞ åßíáé ç ôáîéäéþôéóóá ôïõ óýìðáíôïò; Íá ìéá ðáéäéêÞ åñþôçóç ðïõ èá êÜíåé ôïõò «öéëïóüöïõò» íá ÷áìïãåëÜóïõí, áëëÜ ðïõ äåí èá ìðïñÝóïõí íá ôçí áðáíôÞóïõí éêáíïðïéçôéêÜ.

Öéëüóïöïò ðñáãìáôéêüò åßíáé áõôüò ðïõ áãáðÜåé ôçí áëÞèåéá êáé ôïëìÜåé íá êÜíåé ôá ðÜíôá, ãéáôß ÷Üñç óôçí åóùôåñéêÞ ôïõ ðåéèáñ÷ßá äå öïâÜôáé ìÞðùò ìðëå÷ôåß óôéò ÷áëáñùìÝíåò êëùóôÝò ôçò Üãíïéáò Þ ôçò öáíôáóßùóçò.

J. A. Livraga Rizzi Ðáãêüóìéïò ÉäñõôÞò ôïõ Öéëïóïöéêïý êáé Ðïëéôéóôéêïý Ïñãáíéóìïý

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

ÁÑ×ÁÚÊÏ ÂÇÌÁ ÏÉÍÏÓ ÁÊÑÁÔÏÓ ÊÁÉ ÊÅÊÑÁÌÅÍÏÓ Ã. ×áñáëáìðüðïõëïò

Ï Üêñáôïò öõóéêüò ïßíïò êáé ç ôÝ÷íç ôçò ìßîçò ôïõ, ï Áãáèïäáßìùí-Äéüíõóïò, ïé áíáëïãßåò êáé ç öéëïóïöéêÞ åñìçíåßá ôçò ìßîçò êáôÜ ôïí Ðëïýôáñ÷ï.

Ó�

τον πολυπληθή θίασο του Βάκχου ανα φέρεται και ο Άκρατος, η προσωποποί ηση του άκρατου (απρόσµικτου) οίνου. Αναφέρεται ότι στη Μουνιχία τιµούσαν τον ήρωα Ακρατοπότη και στη Σπάρτη τον ήρωα Κεράωνα, το όνοµα του οποίου προέρχεται από το ρήµα κεράννυµι που σηµαίνει ανακατώνω. Η µίξη του οίνου µε το νερό, αποτέλεσε ξεχωριστή τέχνη και ιδιαίτερο αντικείµενο έρευνας. Οι αρχαιότερες αναφορές γίνονται στα οµηρικά ποιήµατα, όπου ο άκρατος οίνος χρησιµοποιείται κυρίως στις σπονδές προς τους θεούς. Όταν η Αθηνά µεταµφιεσµένη πήγε στο σπίτι του Οδυσσέα στην Ιθάκη, ενώ αυτός έλειπε, βρήκε τον Τηλέµαχο και τους οινοχόους να παρασκευάζουν για το δείπνο των µνηστήρων της Πηνελόπης κράµα, ανακατεύοντας µέσα σε κρατήρες οίνο και νερό. Στα οµηρικά χρόνια, η πρώτη λήψη τροφής που ήταν γνωστή αρχικά ως ακράτισµα και µετά ως άριστο, κατανάλωναν άκρατο οίνο. Το ακράτισµα (από το ρήµα ακρατίζω που σηµαίνει παίρνω ή προσφέρω πρόγευµα), ένα κοµµάτι ψωµί βουτηγµένο σε άκρατο οίνο µνηµονεύεται µια φορά στην «Ιλιάδα» και µια στην «Οδύσσεια». Στην κλασική εποχή είναι πια το καθιερωµένο πρόγευµα και το συναντάµε ως ακρατισµό. Σύµφωνα µε την παράδοση οι άνθρωποι στην αρχή έπιναν το κρασί ανέρωτο και δεν µπορούσαν να σταθούν στα πόδια τους. Η πρώτη µίξη κρασιού έγινε από τον γιο του Δευκαλίωνα και της Πύρρας

Αµφικτύονα, που έγινε τρίτος βασιλιάς της Αθήνας, πριν τονΚέκροπα και το Κραναό. Ο Αµφικτύωνας διδάχτηκε την τέχνη αυτή από το Διόνυσο και τη δίδαξε µε τη σειρά του στους ανθρώπους, αρχίζοντας από τους Αθηναίους. Μια άλλη παράδοση για την ανακάλυψη του κεκραµένου οίνου, που αποδίδεται σε φυσικά αίτια, καταγράφει ο γιατρός Φιλωνίδης στο έργο του «Περί Μύρων και Στεφάνων»: «Όταν µεταφέρθηκε από το Διόνυσο το αµπέ πέλι από την Ερυθρά Θάλασ λασσα στην Ελλάδα και πολλοί στράφηκαν σε άµετρη απόλαυση του οίνου και τον έπιναν άκρατο, άλλοι στράφηκαν µε µανία και παραπατούσαν και άλλοι έµοιαζαν µε νεκρούς από το κάρωµα που προκαλούσε η οινοποσία. Όταν κάποιοι κάποτε έπιναν κοντά στην ακτή, έπεσε βροχή και διέλυσε το συµπόσιο, ενώ το βαρέλι, στο οποίο είχε µείνει λίγο κρασί, το γέµισε µε νερό. Όταν καθάρισε ο ουρανός και γύρισαν στον ίδιο τόπο, γεύτηκαν το µίγµα κι ένιωσαν ευχάριστη και χωρίς ενοχλήσεις απόλαυση. Γι αυτό το λόγο οι Έλληνες, όταν προσφέρεται ανέρωτο κρασί σε δείπνο, επικαλούνται τον Αγαθό Δαίµονα τιµώντας τη θεότητα που το επινόησε, δηλαδή το Διόνυσο. Ενώ όταν µετά το δείπνο προσφέρεται το πρώτο ποτήρι µε νερωµένο κρασί, επικαλούνται το Δία Σωτήρα, επειδή τον θεωρούν αίτιο τής χωρίς ενόχληση ανάµιξης κρασιού και νερού, αυτόν που είναι και ο δηµιουργός των βροχών». Η ανακάλυψη του κρασιού και η τέχνη της µίξης του θεωρούνταν θεϊκά δώρα. Όπως γράφει ο γιατρός

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

ÁÑ×ÁÚÊÏ ÂÇÌÁ Μνησίθεος «οι θεοί αποκάλυψαν το κρασί στους θνητούς», αλλά αυτό ήταν µεγάλο αγαθό µόνο για όσους το χρησιµο οποιούσαν σωστά, στά αναµει ειγνύοντας το µε νερό, καθώς και µε υγρά φάρµακα. Στην πρώτη περίπτωση, η πόση του µίγµατος προκαλούσε καλή διάθεση. Στη δεύτερη ήταν «πολύ χρήσιµο στην ιατρική γιατί ανακατωνόταν µε τα υγρά φάρµακα και έδινε ωφέλεια σε όσους ήταν πληγωµένοι». Η υπέρµετρη πόση βέβαια προκαλούσε αλαζονεία, τρέλα και παράλυση του σώµατος. Στη σχέση µίξης λαµβανόταν υπόψη η ποιότητα του κρασιού. Τα δυνατά κρασιά δηλαδή αραιώνονταν µε περισσότερο νερό. Η αναλογία του κράµατος ήταν τρία µέρη νερού σε ένα µέρος κρασιού αλλά και 2+1 ή 3+2 ή 1+1. Ο Ησίοδος, συµβουλεύοντας τον αδελφό του Πέρση, σε θερινή περίοδο, του προτείνει τρία µέρη νερού σε ένα µέρος κρασιού. Φαίνεται ότι η σωστή αναλογία της µίξης ακολουθούσε τη δραστικότητα του κάθε κρασιού. Το πιο δραστικό, που επιδεχόταν και τη µεγαλύτερη ανάµειξη, ήταν της Ισµάρου. Με τρία ποτήρια από αυτό ο Οδυσσέας τύφλωσε τον Κύκλωπα Πολύφηµο. Αναφέρεται ότι το κρασί παρασκευαζόταν µε τη µίξη πενήντα µερών γλεύκους σε ένα µέέρος θαλασ λασσινού νερού. Γινόταν δε πιο δυνατό όταν χρησιµοποιούνταν σταφύλια από νέα αµπέλια. Μίξη επίσης γινόταν και µεταξύ κρασιών. Ανακάτωναν σκληρό και εύοσµο κρασί µε µαλακό και άοσµο, όπως για παράδειγµα κρασί της Ηράκλειας µε κρασί της Ερυθραίας, από τα οποία το ένα έδινε απαλότητα και το άλλο άρωµα. Ο πολυγραφότατος Πλούταρχος ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για τα στοιχεία του διατροφικού πολιτισµού των Ελλήνων. Ένα από τα προβλήµατα που τον απασχόλησαν ήταν κι αυτό της σωστής µίξης, το οποίο καταχώρησε µε τον τίτλο «Περί του ή πέντε πίνειν ή τρι ή µη τέσσερα» (Για το αν πρέπει να πίνεις (οίνο αραιωµένο µε νερό) στα πέντε ή στα τρία και όχι στα τέσσερα). Εκεί λοιπόν αναφέρεται: Όσοι ασχολούνται µε τις αρµονίες του Διόνυσου (δηλαδή την οινοποσία), διέκριναν τρεις αναλογίες του κρασιού µε το νερό, την αναλογία των πέντε, των τριών και των τεσσάρων µερών, οπότε λένε και τραγουδούν: «ή πέντε πίνειν ή τρι ή µη τέσσερα». Πράγµατι στα πέντε είναι σύµφωνα µε την αναλογία ένα προς ενάµισι, όπου τρία µέρη νερού ανακατεύονται µε δυο µέρη κρασιού, στα τρία είναι η αναλογία του διπλάσιου, εφόσον το ένα µέρος (του κρασιού που αναµιγνύεται) µε δυο µέρη ((του νερού), ενώ στα τέσσερα, όπου σε ένα µέρος ((του κρασιού) προστίθενται τρία νερό (αυτός είναι ο λόγος ένα προς ένα και ένα τρίτο), για κάποιους σώφρονες άνδρες στο πρυ-

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ

τανείο ή για διαλεκτικούς µε σηκωµένα φρύδια, όταν εξετάζουν τις µεταστροφές στους συλλογισµούς, αναλογία νηφάλια που δεν έχει κανένα αποτέλεσµα σ α. Από τις άλλες δύο, η αναλογία δύο προς ένα φέρνει τον ταραγµένο τούτο τόνο της µέθης που οδηγεί τους ανθρώπους στο κέφι «και κινεί στο µυαλό τις χορδές που δεν πρέπει να κινούνται». Αυτό συµβαίνει γιατί ούτε νηφάλιος µπορεί να µείνει κανείς ούτε βαφτίζει τον ανόητο άνθρωπο στον άκρατο οίνο. Η αναλογία δύο προς ένα είναι αρµονικότατη, σε όλες τις περιπτώσεις φέρνει ύπνο, κάνει τις έγνοιες να ξεχνιούνται, καθώς, σύµφωνα µε την έκφραση του Ησίοδου για κείνη «που διώχνει το κακό και ηρεµεί τα παιδιά και γαληνεύει και ηρεµεί σε βάθος τα υπεροπτικά και άκοσµα πάθη µέσα µας». Ο Πλούταρχος, έγραψε κι ένα έργο για τη µουσική. Εκεί κάνει λόγο για τις αναλογίες που προσ προσδιόριζαν τις αρχαίες µουσικές συµφωνίες. Στο Ζ΄ πρόβληµα του 4ο υ βιβλίου του, του οποίου δεν σώζεται η ανάπτυξη, γίνεται λόγος για τη διαφορετική τάξη των πλανητών και των ηµερών που παίρνουν τα ονόµατά τους από τους πλανήτες. Μάλιστα ο Δίων ο Κάσσιος (XXXVII, 18) γράφει ότι πέρα από την αστρονοµική εξήγηση του προβλήµατος υπήρχε και η µουσική εξήγηση, η οποία βασιζόταν στο τετράχορδο. Ο Πλούταρχος εδώ χρησιµοποιεί το στίχο «και κινεί στο µυαλό τις χορδές που δεν πρέπει να κινούνται» από κάποια τραγωδία άγνωστου ποιητή (Kock «Comicorum Atticorum Fragmental» αδέσποτα αρ. 361). Η συχνή χρήση του και σε άλλα έργα ( «Περί του ακούειν» 43d, «Περί αοργισίας» 456c, «Πότερον τα της ψυχής ή του σώµατος πάθη χείρονα» 501a, και «Περί αδολεσχίας» 502d) µαρτυρεί και το βαθύτερο νόηµά του.

“Ï Éêáñïò” Ôé óõìâïëßæåé ï ìýèïò ôïõ ºêáñïõ, ðïéÜ åßíáé ç óçìáóßá êáé ç ÷ñçóéìüôçôÜ ôïõ ãéá ôïí óçìåñéíü Üíèñùðï;

“Öéëïóïößá Æåí” Ãéá ôïí äõôéêü Üíèñùðï ç áíáôïëÞ êáé ç öéëïóïößá ôçò ðáñáìÝíåé ðÜíôá Ýíá ìõóôÞñéï. Èá ðñïóðáèÞóïõìå íá ðñïóåããßóïõìå ôçí öéëïóïößá Æåí, êáé íá êáôáíïÞóïõìå ôá “ìõóôéêÜ” ôçò.

“Ç Ìõóôçñéþäçò Áôëáíôßäá” Ç Áôëáíôßäá åßíáé Ýíáò ìýèïò Þ ìéá ðñáãìáôéêüôçôá;

... êáé Üëëá èÝìáôá åóùôåñéóìïý êáé öéëïóïößáò.

ÁÐÑÉËÉÏÓ - ÌÁÚÏÓ - ÉÏÕÍÉÏÓ