VOID

A MAGAZINE ABOUT ART AND CULTURE

Issue #1 January - February - March 2011

COloFOn COloFOn COloFO COloFOn

Contact us: contact@voidmagazine.com

−2−

Visit us: Voidmagazine.com Like us: facebook.com/voidmagazine Twitter us: twitter.com/#!/voidmagazine Interview / foto’s: Nele Winckelmans Kahil Janssens Alexander Defillé Deirdre Lewis Terry Kritis Lay-out: Nele Winckelmans Opdracht van: Marc Popelier Bieke Depuydt Uitgeverij: Quali-Copy bvba Maaltebruggestraat 169 9000 Gent © Ghent 2010 All rights reserved

A MAGAZINE ABOUT ART AND CULTURE Issue #1 January - February - March 2011

4

28

18 8

Dries Wiewauters Graphic designer and typographer Hugo Puttaert Graphic designer, organizer, teacher and editor Grafisch nieuws Nieuw logo JIM & Artevelde Hogeschool Klaas Van der Linden Painter Experimenteel We loves moules Frites Graphic design studio Karl Nawrot Graphic designer

4 8 16 18 23 28 38

−3−

38

−4−

Dries Wiewauters is een jonge grafisch ontwerper uit Lokeren. Hij studeerde aan Sint-Lucas Beeldend Kunst Gent. Erna volgde hij een 2-jarige masteropleiding aan de werkplaats typografie in Arnhem.

DRIES WIEWAUTERS WWW.DRIESWIEWAUTERS.EU interview | Kahil JANSSENS

##Zonder welke dingen, persoonlijke voorwerpen of gereedschappen kun je absoluut niet werken?

Gezonde stress, mijn Elecom Scope Node, muziek en een heel fijne rode stift voor correcties.

−WTEL −

−“HIER KOMT EEN KORTE QUOTE VAN 40 TEKENS.” −

## Heb je verschillen ondervonden tijdens je opleiding in België en die in Nederland? Pakje friet of kroket uit de muur?

Er zijn inderdaad enkele verwaarloosbare - verschillen tussen beide landen die na verloop van tijd zich duidelijk manifesteerden.

Zo zijn de Belgische frieten beter.

Is de Nederlandse “patat oorlog” (frieten + gesneden ajuin + mayonaise + pindakaas) niet te vreten. Zo stoppen de Nederlandse treinen als er een sneeuwvlokje op de rails ligt.

Maar ze hebben wel verdomd lekkere roomboterkoeken. Op het vlak van mijn opleiding vind ik dat in Nederland nog meer de nadruk werd gelegd op de ontwerper en de visuele handtekening die je als ontwerper hebt.

Met andere woorden, op de visuele samenhang die duidelijk wordt als een reeks verschillende ontwerpen samen worden geplaatst. Naast de ervaring van de docenten is dit natuurlijk ook een gevolg van de Werkplaats Typografie een zelfstandige Masteropleiding was en geen 1-jarige Master volgend op een Bachelor, met dezelfde docenten als de Bachelor opleiding.

−5−

##Welke invloeden kent je werk?

In het werk de meeste ontwerpers zie ik twee soorten invloeden: enerzijds de visuele handtekening van de ontwerper die de finale vorm beïnvloed en anderzijds zijn ontwerp methodiek.

De visuele “stijl” is een direct resultaat van de opleiding en leefomgeving van een ontwerper. Tijdens de vorming als student wordt een ontwerper sterk beïnvloed door zijn docenten, collega’s, zijn visuele omgeving (films die je bekijkt, boeken die je leest, affiches die je ziet, …), etc. Er zijn dus 1001 invloeden die de bijdragen aan mijn huidige ontwerp esthetiek. Onder ontwerp methodiek versta ik de manier waarop een ontwerper zijn concepten bedenkt, maar ook de historische basis waarop de ontwerpen zijn geënt. Zo is het grootste deel van mijn lettertypes een directe reactie op, of een indirect geënt op, een historische bron.

−6−

− GP −

− 3D chair −

##Heb je een vaste aanpak als je aan een nieuwe klus begint?

Eerst stel ik elk aspect van de opdracht in vraag, gaande van de meest triviale tot meest evidente kenmerken van de opdracht: het budget, het boek als object, het beeldmateriaal, …

Dit resulteert meestal in één of meerdere ideeën waarvan ik de mogelijke problemen door middel van enkele schetsen zo goed mogelijk probeer in te schatten. Wat is het gevolg van het “concept” op de rest van het boek? Op de typografie, het papier, de afbeeldingen, de kleur, … Dan is het een kwestie van de opdrachtgever hiervan te overtuigen en aan de uitwerking te beginnen, hetgeen meestal nog enkele kleine problemen aan het licht brengt waarvoor een oplossing moet worden bedacht. Elk element van dit proces bepaald de uiteindelijke vorm van het ontwerp. In het geval van een boek is de laatste stap het ontwerp van de cover, aangezien deze alle keuzes van het binnenwerk moet reflecteren. ## Zijn er bepaalde opdrachten die je gewoon niet zou willen doen? Moeten grafisch vormgevers een sociaal geweten hebben?

We leven in een cultuur met een astronomisch grote hoeveelheid data en informatie. We leven echter ook in een tijd waarin iedereen een ontwerper is. Als je als ontwerper een bepaalde opdracht links laat liggen, zal een andere - al dan niet professioneel gevormde - ontwerper deze wel doen.

Je kan dus als ontwerper selectief zijn, maar mag ook niet té selectief zijn want er zullen altijd andere mensen bereidwillig zijn.

−MildWild −

WWW.DRIESWIEWAUTERS.EU/GRAPHIC_FAIL

##Wat zijn de belangrijkste problemen waarmee grafische vormgevers tegenwoordig worstelen?

Pitches. ##Hoe ziet een gemiddelde dag er voor jouw uit?

E-mails lezen en beantwoorden –> werken –> eten –> werken –> eten –> werken –> film zien –> slapen ##Waar ben je momenteel aan het werken?

N 51° 6’ 41.8”, E 4° 0’ 42.4”

−7−

##Zijn er nieuwe tendensen die je ziet aankomen binnen de wereld van het grafisch ontwerp?

Er zijn altijd wel specifieke grafische elementen die de kop op steken en hierdoor als een “trend” worden ervaren. Zo hadden we enkele jaren geleden het uitrekken en slanten van lettertypes. Het blindelings volgen van deze trends vind ik geen gezonde werkmethode, want dan sluit men de eigen ontwerpen op in het esthetische kader van een andere ontwerper. Deze trends ontkennen is echter ook niet gezond. Natuurlijk wordt ik beïnvloed door bevriende ontwerpers en de zeitgeist, maar mijn visuele vorm zie ik hoofdzakelijk als een gevolg van mijn ontwerpproces en eerdere ervaring.

−Pantograph_Specimen_1& _2 −

Hugo Puttaert is de drijfveer achter zijn eigen studio v i s i o n da n d fa c to r y

−8−

en probeert zijn kennis en ervaring door te geven via Integrated Conferences en zijn rol als docent in Antwerpen op het Sint-Lucas. Daarnaast deelt hij zijn bewondering voor kunstenaars uit andere disciplines met een stijlvol magazine: addmagazine.

VISION AND FACTORY WWW.VISIONANDFACTORY.COM interview | Deirdre LEWIS

##Hoe bent U terecht gekomen in de grafische wereld?

Ik was al als kind van plan om dit te doen. Niet specifiek meteen grafisch ontwerp maar ik was wel al zeker dat ik Sint-Lucas wou doen in Brussel.

Toen was ik wel heel veel bezig met sport en heb ik eerst sporthumaniora gedaan. Ik zag het ook eerst niet zitten om grafisch ontwerp te studeren dus heb ik vrije grafiek gedaan. Grafisch ontwerp is later gekomen toen ik afgestudeerd was. In eerste instantie was ik erg bezig met vrije grafiek. Ik zat in het galerijcircuit met mijn vrij werk. Maar op een bepaald moment ging ik regelmatig affiches ontwerpen en begon ze zelf ook te zeefdrukken.

##Werkt U nu alleen in uw studio?

Nu werk ik alleen maar ik heb wel altijd een vrij grote studio gehad.

Ik ben alleen begonnen maar in de jaren negentig waren we met tien mensen. Maar vier jaar geleden toen we in het centrum van Brussel zaten, had ik er plots genoeg van. Niet zo zeer van met mensen samen te werken want ik werk heel graag samen maar eerder de stress van genoeg werk te hebben voor zes of zeven man. Dus heb ik dit terug afgebouwd en de studio terug op mijn eentje beginnen organiseren. Nu werk ik nog met veel mensen samen maar niet in dienstverband. Zoals bij addmagazine werk ik samen met heel veel andere mensen over heel Europa.

−9−

Totdat ik op een bepaald moment er een supergoed gevoel over had. Dus heb ik hierin verder gedaan. Dan heb ik helemaal alleen mijn studio opgericht, VISIONANDFACTORY. Maar de combinatie van grafisch ontwerp met het galeriesysteem was enorm druk en moeilijk. Mensen zoals Cum* kunnen dit vandaag natuurlijk veel beter combineren, maar toch heb ik toen beslist om uit het galeriesysteem te stappen. Er waren mensen die mij dit echt kwalijk hebben genomen, mensen die werk van mij gekocht hadden en dit helemaal niet begrepen. Zelf begrijp ik dit ook nog altijd niet maar het was voor mij wel logisch. Fundamenteel is er ook niet zoveel verschil vind ik. Als ik vroeger etsen maakte of installaties en nu een boek is het resultaat wel helemaal anders maar het denkproces niet. Het is wel wat anders om dat je in opdracht werkt.

− 10 −

−Addmagazines −

##Wanneer bent U op addmagazine gekomen?

In 2005 wou ik eigenlijk gewoon een magazine maken. Toen ben ik naar Papyrus gestapt. Daar ken ik de mensen goed want we werken al heel vaak samen met de studio in de papiersector. Ik heb hen een volledig concept voorgelegd. Een analyse van wat voor soort magazine nog op de markt zou kunnen komen naast alle andere en in relatie tot het soort papier en print. Zij zagen dit zitten en dat was het begin van een joy adventure tussen hen en mij. Zij stellen een budget ter beschikking, geen normaal budget waarmee je een magazine kan maken maar er is wel totaal redactionele onafhankelijkheid. Het is wel altijd een risico omdat je niet weet of het zal blijven aanslaan maar het werkt dus dat is goed. ##Hoelang bent U nu al bezig met grafisch ontwerp?

Met mijn studio ben ik al meer dan 20 jaar bezig, maar ikzelf al langer.

Ongeveer 25 jaar.

##Dus toen je begon was de manier van werken helemaal anders dan nu. Hoe ga je daarmee om?

Toen ik net was afgestudeerd had ik een klein ateliertje waarin er een donkere kamer was, een etspers, een zeefdrukinstallatie en mijn computer want ik had heel snel een computer. Het was dus een mix van alles maar in het begin heb ik ook nog dingen gedaan op de klassieke manier zonder dat er een mac aan te pas kwam. Daar om trend is er enorm veel veranderd natuurlijk.

In het soort werk en soort aanpak ook.

Ik voel nu sinds een aantal jaren terug de verbinding met wat ik aan het doen was zes jaar na dat ik was afgestudeerd en in het galeriesysteem bezig was.

Ik was toen veel jonger natuurlijk en ik heb ondertussen heel veel andere dingen gedaan. Maar de manier waarop ik nu met opdrachten omga is nog steeds hetzelfde alleen had ik vroeger natuurlijk nog niet zoveel ervaring. Gewoon heel onbezonnen en open proberen te zijn omdat ik vind dat elke dag alles opnieuw terug zou moeten kunnen. ##Hoe is U visie op hedendaagse vormgeving?

Ik vind dat een grafisch ontwerper anno 2010, en dat zeg ik ook tegen mijn studenten, heel goed moet nadenken over zijn of haar positie.

Dat heeft ook te maken met wat je wil natuurlijk als jonge ontwerper. Als je gewoon een goeie vormgever wil zijn en kickt op esthetiek, geen probleem.

Maar voor mij is een echte goede grafisch ontwerper nog iets anders dan dit. Het is oplossingen bedenken voor een gestelde opdracht die soms heel eenvoudig zijn of juist niet en de

−Page from Addmag −

##Hoe bevalt het U om docent te zijn en les te geven?

Heel goed. Het is voor mij altijd een wisselwerking geweest. Ik ben onmiddelijk les beginnen geven nadat ik was afgestudeerd en toen was ik 21 jaar. Dat waren avondlessen. Achteraf bekeken was dit wel een beetje vroeg. Ik kom ook uit een familie van

−Fake Poster Night −

onderwijzers dus het zit er wel wat in. Maar ik zou niet uitsluitend les willen geven. De combinatie van mijn eigen studio en het les geven is voor mij altijd belangrijk geweest. Ik heb wel een voltijdse opdracht maar geen voltijdse lesopdracht omdat ik ook met organisatorische dingen bezig ben.

Dat vind ik goed. Ik vraag me ook af als je als docent in het kunstonderwijs alleen maar les zou geven, wat heb je na een tijd nog te vertellen? Het is heel belangrijk dat je nog constant in het veld zit en actueel bent dus dat je niet in het veld van twintig jaar terug zit.

Wat ook wel goed werk geleverd heeft maar niet hedendaags of actueel is. Ik denk dat ik er wel in geslaagd ben dit te beheersen want ik ben er toch vaak met geconfronteerd geweest. Er moet natuurlijk ook een wil zijn om dat te doen.

− 11 −

opdracht in een totaal andere richting duwen. De vormgeving kan gaan van uiterst functioneel op minimal tot heel eclectisch wat allemaal moet kunnen.

Het hangt gewoon af waarom en voor wie. De positie van de ontwerper vind ik belangrijker dan ooit. Er zijn veel goede ontwerpers wereldwijd en doordat de maatschappij ook zo evolueert denk ik dat je als jonge student of als ontwerper heel goed moet nadenken waar je goed in bent en dat je jezelf daarop moet focussen.

Dat is ook een manier om je te onderscheiden. Ik vind dat het medium grafisch ontwerp een ongelofelijk boeiende en brede discipline is.

Grafisch ontwerpers moeten met hun voeten in het midden van de maatschappij staan. Ze moeten luisteren en kijken naar alle dingen rond hen heen. Pas dan zullen ze heel frisse oplossingen bedenken die functionerend, verfrissend en oplossend zijn en bovendien goed ontwerpen zijn.

Maar dat zijn altijd individuele keuzes.

Er zijn heel veel mensen die dit ook niet willen en bijvoorbeeld een job hebben bij een klassieke vorm van opmaak voor een tijdschrift. Dan doe je elke week hetzelfde natuurlijk. Daar heb ik zeker geen problemen mee, die mensen zijn ook nodig natuurlijk. Maar het is gewoon niet wat ik wil.

− 12 −

##Kan U iets meer vertellen over de Integrated Conferences waarmee U bezig bent geweest?

Het heeft een stuk te maken met passie en met het zien om dingen te doen en te organiseren. Eigenlijk is het gestart eind jaren negentig met twee kleine conferenties op Sint Lucas in Antwerpen. Het was heel kleinschalig voor 300 mensen, twee of drie dagen.

Daarna is het een beetje stilgevallen door heel veel factoren. Maar in 2007 had ik een onderzoek ingediend rond het thematiek Integrated. Wat is de term Integrated design? Het kan zo hip klinken maar het is zo niet bedoeld. Het heeft veeleer te maken met de mensen en grafisch ontwerp is gekoppeld aan zoveel andere disciplines of je het nu wenst of niet. Maar als je inventief goed grafisch ontwerp wil maken dan moet je als grafisch ontwerper in contact komen met mensen van andere disciplines. Het is een fenomeen dat de evolutie zowel in de autonome kunst als in grafische vormgeving en technologie gekenmerkt wordt door specialisme.

Maar anderzijds net het omgekeerde ook, dingen die allemaal verbinding zoeken met elkaar. Je ziet ook hoe kunstenaars met grafisch ontwerp bezig zijn en hoe grafisch ontwerpers autonoom aan het werk zijn. Typografie in de stad, architectuur in de stad… er zijn heel veel verbindingen.

Integrated gaat eigenlijk vooral over die verbindingen, over allerlei soorten van ontwerpprocessen van illustratoren, typografen, letterontwerpers, grafisch

ontwerpers, kunstenaars, architecten… met grafisch ontwerp als een centraal gegeven. Dan zijn we gestart met een paar docenten onder andere Michel Van Beirendonck, Werner Vandermeersch ik krijg veel input van mededocenten, ook uit de vrije kunsten en dat vind ik wel belangrijk. We zijn samen gaan zitten met de directeur “Ik heb het van deSingel en docenten hebben we meteen dat ze de de afspraak gemaakt in pacht om het telkens in de deSingel te laten doorgaan. Het is een fantastische locatie, groot, ruim en ze hebben ervaring. Nu zijn er al twee achter de rug en binnen een jaar komt nummer drie; het is heel veel werk maar het is heel fantastisch wat voor een drive er ontstaat. ##Naast les geven, geeft U ook workshops hier in België en in het buitenland. Wat wilt U hiermee bereiken?

Het zijn er eigenlijk niet zo heel veel.

Vorig jaar heb ik er één in Istanbul gedaan. Dit was samen met de Koninklijke Academie uit Den Haag en de Marmara University uit Istanbul.

Dit jaar gaat die terug door in Den Haag en volgend jaar in Antwerpen.

Het meest spectaculaire was Istanbul zelf. De workshops geef ik niet alleen, we waren met een team van docenten.

De workshops die ik gegeven heb en ook zal geven tijdens mijn uitwisseling in de VS zie ik niet zo strak. De meeste opdrachten die ik stel zijn enerzijds heel ruim en anderzijds heel concreet. Maar ik wil daar altijd heel veel ruimte in laten. Zelfs al is dit een opdracht voor studenten uit het eerste jaar. Dat vind

uiteraard altijd wel zijn digitale weg en de manier waarop is heel interessant.

Zoals in Istanbul waar je de Belgische, Nederlandse en Turkse studenten had.

De Belgische en Nederlandse studenten lagen wat dichter bij elkaar en dat is logisch. De Nederlanders waren heel direct, meteen naar resultaat maar wel vrij conceptueel. Bij de Belgen had men rapper de voeling met het chaotische van de stad.

De Turken die wachten zo wat af en wanneer puntje bij paaltje komt gaan ze op het eind van de workshop hun cruciale input leveren. De studenten die dit hebben meegemaakt hebben ook beseft van “Kijk, er zijn zoveel manieren om tot een ontwerp te komen. Het is niet omdat ik het zo geleerd heb dat er in mijn omgeving geen andere methodes zijn.” Nu ben ik ook bezig aan mijn lezing voor in de VS. Het is een bestaande lezing die ik aan het aanpassen ben. Het gaat over unussual design attitudes. Dus allerlei attitudes waarmee je als ontwerper tot een ontwerp kan komen. Dat zijn heel anekdotische dingen en zelfs conceptuele dingen. Dat vind ik heel boeiend. Er is niet gewoon één weg, er zijn er zoveel en het heeft allemaal met attitude te maken. Er willen mee bezig zijn als student, ontwerper of docent.

Ik heb het niet zo voor docenten die denken dat ze de waarheid in pacht hebben. Ik heb wel ervaring en daar kan ik uit putten. Maar ik zeg niet dat dingen zo of zo moeten zijn.

Absoluut niet.

− 13 −

ik boeiend aan de opdrachten uit die workshops, dat is de vraagstelling die op zich heel raar is en vrij abstract maar ook heel concreet tegelijkertijd. Iets waar de studenten heel veel richtingen mee uit kunnen. Het is iets dat je als docent ook perfect kan begeleiden zowel conceptueel als vormtechnisch.

Ik ben niet de niet zo voor man die eerst zes weken over die denken het concept waarheid gaat praten en hebben.” dan pas over de grafische verwerking. Voor mij verloopt dit hand in hand. Maar ik vind het wel heel belangrijk dat het conceptueel denken ondersteund is zodat de studenten niet meteen resultaatgericht beginnen werken. Het is een soort attitude. Het onderzoek is een enorm gehypete term tegenwoordig maar het is binnen onze opleiding fundamenteel omdat het vooral een attitude is. Vooral het verbreden van je eigen context en ook de opdracht waarmee je bezig bent. Het wordt vaak verkeerd geïnterpreteerd zoals wat gaan rondneuzen op Google en zoveel mogelijk uitprinten. Dat is slechts een stuk van het onderzoek, een soort documentair onderzoek. Een echt onderzoek is een probleem op zijn kop zetten, in vier richtingen draaien, ontrafelen en daar telkens zowel inhoudelijk onderzoek gaan doen als vormtechnisch ontwerpmatig het gaan benaderen door allerlei technieken, materialen en die dan ook te gaan combineren. Dat is ook het meest fascinerende zoals in een keuken. Dat is de keuken in het grafisch ontwerp.

Elke techniek en elk materiaal hoeft zeker niet digitaal te zijn. Het vind

##Dus het stoort U niet dat de klant soms zijn eigen wil wilt doordrijven en het in zijn hoofd al helemaal heeft vormgegeven?

Dat is uiteraard iets anders. Als een opdrachtgever naar je toekomt is het heel logisch dat ze al een idee hebben en weten wat ze willen. Dikwijls is het een heel goede opdrachtgever maar als ze het zodanig goed weten wat ze willen gaan ze het eigenlijk al conceptueel als vormtechnisch in u plaats bedenken.

Ik vind dat je altijd, in welke opdracht dan ook, een soort professionele carte blanche moet hebben. Dat is natuurlijk in de realiteit niet altijd zo maar toch kan dat. Ik ben bijvoorbeeld aan een papiercollectie bezig. Dat is uiteindelijk geen gigantische designopdracht, in de zin van het is wel een gigantische opdracht om tot een goede oplossing

##Zijn er dan ontwerpers die U heel erg aanspreken?

Die zijn er en dat zijn er heel veel! Ik kan er moeilijk één nemen want er zijn veel ontwerpers die ik apprecieer.

Ik kan er honderden noemen want er zijn zoveel interessante mensen bezig in alle mogelijke richtingen. Heel strak, experimenteel, zuiver typografisch of conceptueel en zelfs vrij commercieel.

Dat merk ik ook meer en meer door Integrated en addmagazine. Niemand heeft daar een overzicht op. Alhoewel ik hem pas later ontdekt heb en het misschien een klassieker is, heb ik veel bewondering voor Tibor Kalman.

Hij is elf jaar geleden overleden. Ik heb hem nooit ontmoet anders had ik hem zeker uitgenodigd op Integrated. Stefan Sagmeister is een addict van hem.

−Underwear Addmag −

− 14 −

##U hebt al allerhande ontwerpen gemaakt van flyers, poster, folders tot boeken en magazines. Waarin kan U het meest uw creativiteit kwijt?

Ik ben eigenlijk all round. Ik denk dat dit mijn beste of juist mijn slechtste eigenschap is. Ik doe boekontwerp, ik ontwerp affiches, ik ontwerp huisstijlen, ik ontwerp signalisatiesystemen, typografie in de ruimte voor de spoorwegen en daarnaast ook addmagazine. Ik vind het allemaal fantastisch en plezant alhoewel ik voel dat de laatste jaren ik meer en meer naar het publiceren toegegroeid ben. Niet alleen door addmagazine maar ook door boeken waar ik vaak aan bezig ben.

te komen maar de vormgeving die je uiteindelijk gaat presenteren is een vormgeving die voorgeschreven is vanuit een identiteit van de klant. Daar ligt de uitdaging niet, die ligt elders: het bedenken van een fris, functioneel en compact systeem. Bij dat soort opdrachten ligt de creatieve uitdaging niet in de vrolijke uitdaging. Dat vind ik wel interessant om te doen uiteraard maar ik zou het niet uitsluitend de hele tijd willen doen. Wat ik eigenlijk het liefst zou doen is een aantal jaren lang uitsluitend affiches maken voor een aantal gezelschappen of zo. Ontwerpers die dat kunnen doen mogen zich zo gelukkig prijzen want dat is fantastisch als ontwerper. Affiches hebben ook altijd een grote visualiteit en daarom is het als ontwerper ook fijn affiches te ontwerpen. Ik heb er ook veel gemaakt maar ontwerpers die op één jaar 20 affiches mogen maken voor één huis, dat is fantastisch als je dat kan doen.

“IK VIND DAT JE ALTIJD, IN WELKE OPDRACHT DAN OOK, EEN SOORT PROFESSIONELE CARTE BLANCHE MOET HEBBEN.”

envoor mijn lezingen. Er is altijd een wisselwerking tussen beeld en inhoud, maar figuren zoals Tibor zijn tijdloos.

Ik herinner mij dat ik een tentoonstelling heb gezien in San Fransisco over Keith Haring.

Het was de laatste tentoonstelling die Tibor Kalman had gebouwd. Toen dacht ik van “Wauw”. Niet dat die tentoonstelling op zich zo spectaculair was maar de slimheid waarmee hij de scenografie van de tentoonstelling had bedacht, bewees voor mij dat hier een heel intelligente ontwerper aan het werk was. Een ontwerper die beseft dat het werk die getoond wordt in eerste instantie van Keith Haring was maar de manier waarop hij het inventief heeft gebracht maakt het ook veel sterker en zo was zijn hand er tegelijk ook aanwezig. Als ik zelf kunstenaarsboeken moet maken probeer ik dit ook te bereiken. Dat ik zelf op de achtergrond blijf maar tegelijkertijd aanwezig ben door dingen te doen die niet evident zijn, die misschien niet onmiddellijk worden gezien maar die het geheel wel een andere missie geven. Dat vind ik knap, een soort rol als ontwerper die ondersteunend werkt zonder dat het zichtbaar is. Op andere momenten kan die rol heel sterk op de voorgrond treden, picturaal en direct.

Die wisselwerking vind ik boeiend.

Ik zou nooit kunnen zeggen nu doen we het zo of zo, wat ook afhankelijk is van de opdracht. Ik ben daar eigenlijk ook niet mee bezig, ook niet met stijl. Dat zelf van zelf wel blijken.

− 15 −

Die heeft in zijn studio gewerkt. Dat is ook iemand die ik bewonder en apprecieer omdat hij zo down to earth en zeer toegankelijk is. Maar Tibor is een man, een Hongaar die uitgeweken is naar de VS in de jaren zeventig. Daar is hij een legendarische studio begonnen en eigenlijk kan je niet zeggen of dat die studio zuiver een ontwerpstudio, een kunstenaarscollectief of een reclamebureau was. Ze waren het allemaal. Vooral omdat Tibor op zo een conceptuele, intelligente manier met dingen kon omgaan en dat ook vormelijk fantastisch kon vertalen.

De gedachtegang achter zijn werk en vooral ook de positie van de grafisch ontwerper was visionair. Daar grijp ik nog af en toe naar terug. Ik schrijf heel veel zelf in kader van Integrated

Sinds maandag 11 oktober heeft JIM een nieuw logo.

Het bekende gele logo en de ‘humping rabbits’ moesten plaats maken voor een frissere look. Niet alleen het logo veranderde mee ook de programma’s. De bekende magazines zoals GamePower en movieSnackx blijven maar de programmatie bevat ook een aantal nieuwigheden zoals The Big live waar de JIM VJ’s 168 uur onafgebroken live televisie gaan maken. De grootste verandering is dat je JIM ook op je PC kan bekijken.

JIM is meer dan een zender alleen, ook de website wordt belangrijker dan ooit.

nieuw

Nieuw logo JIMtv

oud

Zelf vind ik het lege logo met de neukende konijnen veel beter. De nieuwe frisse look doet mij teveel denken aan MTV. Ze willen te hip en trendy doen. Het komt te gemaakt over. Het is ook een gemakkelijke oplossing om met al die felle kleuren te werken.

Meisjes van tegenwoordig vallen daar op denk ik. Hoe feller en opvallender hoe beter. Maar langs de andere kant snap ik wel waarom ze voor die nieuwe look gekozen hebben. Ze moeten mee met de tijd, vernieuwen én natuurlijk jonge kijkers aantrekken! En het werkt wel.

(oktober 2010)

Vol trots kondigde de Artevelde Hogeschool afgelopen maand (vorig jaar klinkt zo lang geleden) z’n nieuwe logo aan.

De gustibus et coloribus non est disputandum, dus over de vormgeving gaan we het deze keer niet hebben.

Wat wel opvalt aan het nieuwe logo, was de (op z’n zachtst gezegd) opvallende gelijkenis met enkele andere logo’s.

De bovenste afbeelding is het logo van een Schotse grafische school. Het onderste logo is dat van Quark, een tekenprogramma (wat trouwens op de school gebruikt wordt).

oud

nieuw

Enig extra opzoekwerk leert ons dat het logo en bijhorende huisstijl is ontworpen door het Antwerpse Gramma.

Geen idee of het een bewuste keuze was, maar mij lijkt het toch net iets te makkelijk.

In het geval van Artevelde Hogeschool zou ik hier toch niet mee gediend zijn…

Een grafisch ontwerp komt nooit vanuit het niets, maar dit lijkt wel héél ongeïnspireerd.

Toch wat flauw voor een school die z’n leerlingen wil begeleiden naar een job in onder andere de grafische sector.

(december 2010)

Nieuw logo Artevelde Hogeschool

− 16 −

GRafiscH NIeuwS

interview | Nele WINCKELMANS

WWW.KLAASVANDERLINDEN.COM

LINDEN

KLAAS − 18 −

VAN DER

Klaas Van der Linden is een jonge schilder uit het Gentse. Hij maakt ongelofelijk interessante schilderijen met een vleugje graffiti. Na 10 jaar graffiti spuiten ruilde hij zijn spuitbus in voor zijn penselen. Gedreven door zijn passie schildert hij door zijn leven. Met zenuwachtige handbewegingen beginnen we aan het interview.

##Een paar maand geleden deed je een oproep in ‘De Stip’ omdat je schedels zocht. Heb je daar veel respons op gehad?

Oh, dat valt wel heel goed mee.

Schedels zijn namelijk moeilijk te vinden daarom wou ik het eens via deze weg proberen. Ze stonden hier 5 Zelfs vandaag ben ik nog mensen tegen gekomen die de oproep hadden gezien en dat is wel tof.

##Met wat hou je je dan nog allemaal bezig?

Als je hier rondkijkt, zie je dat veel mij inspireert. Wanneer ik vroeger grafitti ging spuiten langs het spoor en op treinen, kwam ik vaak NMBS werkers tegen die de treinen kuisten. Hun fluogele pakken en het licht van de treinen zorgen voor die sfeer in mijn werken. Het is niet altijd duidelijk naar de mensen toe maar het zijn gewoon die figuren die ik schilder en die sfeer die ik probeer op te roepen.

Vandaar dat dit licht veel voorkomt in je werk. Het is clair obscure hé.

Je hebt contrast, zwart, wit en als je fluo op een donker vlak gaat gebruiken, werkt

##Vanwaar de overstap naar schilderen of spuit je nog altijd?

Ik doe het nog altijd maar alleen als het grote projecten zijn met een groot budget. Binnenkort moet ik een grote muur spuiten in Evergem.

Grafitti spuiten heb ik heel lang gedaan maar het ging me een beetje de keel uit. Dingen waar we soms een weekend aan bezig waren, verdwenen in een dag. Wanneer we op treinen gingen spuiten, steek je al je tijd er in, je riskeert je vel en je ziet het nooit meer terug. En het waren echt wel toffe dingen, met characters, figuren en letters. De letters in dezelfde kleuren met een achtergrond maar ja, je ziet ze nooit meer terug. Je vraagt je dan af waarvoor je het doet. Het enigste wat je onthoudt zijn flarden van die nacht omdat je niet veel ziet ‘s nachts.

Dus dacht ik dat je maar beter iets kan maken waar je iets aan over houdt en dat je gemakkelijk kan verplaatsen.

− 19 −

##Van waar de fascinatie voor schedels?

Dat boeit mij al sinds een paar jaar geleden. Sindsdien ben ik geobseerd door de vorm en de uitwerking ervan.

Er zijn duizenden uitwerkingen door duizenden mensen. Het is karaktervol en het heeft een interessante vorm.

Maar het is niet het enigste wat ik doe.

dit perfect. Zeker met die plooien er bij.

Dit is iets wat mij enorm boeit, plooien schilderen Dat is wat ze vroeger ook deden, vandaar de fascinatie.

Sfeer creeëren hé, dat is heel belangrijk in je werk.

− 20 −

Mensen maken ook veel kapot, bewust of onbewust. Als je mij zou vragen om een plek te tonen waar er graffiti van mij is, zou ik niet direct iets weten. Bij mensen thuis staat er wel nog iets, maar wat er daar van over blijft is peanuts. Alles wat ik nu maak, heb ik.

Het meeste kan ik wel tonen maar sommige werken liggen bij mensen. Maar nu weet ik wat ik aan het doen ben. ##Zit je daar dan elke dag aan of schilder je twee dagen aan een stuk om dan het dan eventjes aan de kant te laten liggen en er dan weer mee verder te gaan of hoe doe je het?

Ik ben het nooit beu maar soms schilder ik twee dagen aan een stuk, doe ik gewoon door maar je houdt er alleen een raar bioritme aan over die geen steek houdt. Ik schilder dan door tot ik niet meer kan. Maar dat is niet altijd goed want dan bekijk je je werk achteraf en zie je dat je iets gedaan hebt die niet volledig juist is. Soms moet je eens stil staan bij de dingen.

##Wat heb je als opleiding gedaan?

Eerst heb ik zes jaar academie avondschool gevolgd, vervolgens in het derde middelbaar naar Sint-Lucas middelbaar gegaan en gestart met Beeldende architecturale, dan Vrije Beeldende Kunsten en tenslotte een Artistieke opleiding. In het hoger heb ik een master Beeldende Kunsten gehaald. Ik wou nog verder leren in de Academie maar om één of andere reden ging dit niet. Maar ik zou zeker nog naar school willen gaan. Je kan je werk voorleggen aan docenten, door hun ervaring kunnen ze je verbeteren en verder op weg helpen. Meestal zeggen ze wel nuttige dingen maar niet alles wat ze zeggen is waar!

Maar het meeste leer je nog altijd van de mensen rondom jou. Het interessantste heb ik geleerd van mensen die ik tegen kwam.

Als klein kind was ik enorm geboeid door Rembrandt en Egon Schiele.

Het is een weergave van jezelf en je hebt jezelf altijd bij de hand. De één schrijft in

“SOMS moet je eens stil staan BIJ DE DINGEN.” een dagboek en ik doe het aan de hand van beelden. Als je al die beelden chronologisch naast elkaar legt, ga je mijn leven kunnen lezen aan de hand van beelden. ##Het is me opgevallen dat je veel zelfportretten maakt. Waarom juist?

Als klein kind was ik enorm geboeid door Rembrandt en Egon Schiele. Het is een weergave van jezelf en je hebt jezelf altijd bij de hand. De één schrijft in een dagboek en ik doe het aan de hand van beelden.

Als je al die beelden chronologisch naast elkaar legt, ga je mijn leven kunnen lezen aan de hand van beelden. −Fullmoon −

−Finder −

##Leef van je van het schilderen of moet je hier en daar wat bijklussen?

Ja ik probeer het wel. Werken doe ik niet maar ik trek wel mijn plan. Meestal lukt dat wel maar het is altijd wel onzeker. Als ik een goeie expo heb, kan ik daar wel eventjes van leven.

Maar het kan evengoed een paar maand niets zijn. Ik heb er wel een goed oog in dat het binnen een paar jaar wel in orde gaat zijn. ##Hoelang zit je aan een schilderij?

Een groot schilderij neemt algouw drie weken in beslag maar aan portretten zit ik een week of twee ##Schilder je vooral met acryl of gebruik je ook olieverf ?

Hoh, een combinatie van de twee. Ik gebruik ook soms spuitbus en krijt, beetje vanalles eigenlijk. Voor een puntje of een oog gebruik ik een stift, voor een rechte lijn een lat. Je moet gewoon kiezen voor het gemakkelijkste.

## Welke kunstenaars inspireren jou?

Hoh, dat is een hele boterham. Je hebt altijd wel je favorieten en op school leer je ook veel. Als je dan een ontdekking doet, kun je daar veel uit putten. Het begon bij Rembrandt, Egon Schiele, Klimt, Lucian Freud, Michaël Borremans en Sam Dillemans. De laastste tijd zit ik in hedendaagse kunstenaars verwikkelt omdat ik grotere werken probeer te maken die een eigen fantasiewereld hebben met een achtergrond, figuren en dat licht waar ik mee speel. Degene die ik juist heb opgenoemd zijn nogal realistisch. Maar het het geen waar ik naar toe wil is om mijn eigen droomwereld te creeëren.

− 21 −

−Fullmoon −Fullmoon−−

##Zit dit talent al van kleinsaf in je bloed of is de intresse maar later gegroeid?

Als klein manneke had ik een bak met stiften, brol en vanalles nog wat in. Daar hield ik mij mee bezig, kheb nooit niets anders gedaan, misschien wel een beetje zielig. Kwas eigenlijk zeer creatief, ik maakt mijn eigen kleren, met een kartonnen doos en plakband maakte ik mijn eigen huisje.

Ik ging altijd mee naar mijn pa zijn werk, hij werkte op het ministerie. Hij gaf mij dan een pak papier en stiften, zo kon ik mij de hele dag bezig amuseren. Mensen kwamen dan zeggen: “Oh ventje, zo schoon dat dat is” en dat zeggen ze nu nog steeds. Kheb nooit iets anders willen doen, dit is mijn ding. Sommige mensen verdienen hun boterham met mopkes te vertellen en ik met schilderen.

Mensen verwachten wel van mij dat ik iets anders zou moeten doen maar ik heb daar echt geen zin in.

##Heb je al veel in het buitenland tentoongesteld?

Nog maar één keer. Ik zit bij een gallerij in Hamburg en daar had ik overlaatst een tentoonstelling, de eerste keer in het buitenland. Kheb al heel België gedaan en khad zo wat het gevoel dat het goed zat om ook in het buitenland tentoon te stellen.

−Nieuwe overeuren −

− 22 −

##Hoe zie je toekomst? Heb je plannen?

Dat project in Evergem zoals ik al zei. Soms maak ik wel lijstjes maar na een bepaalde tiwjd houdt dat toch geen steek meer. Wat ik wil doen, sla ik op in mijn hoofd maar je kunt nooit iets forceren.

Als iets drie weken duurt, kan je dat niet plots stop zetten. Je moet je tijd er voor nemen, je moet dat verwerken. Nu ga Ik iets maken dat waarschijnlijk drie weken gaat duren, daarna schilder ik een portret voor een kunstenaar dat ook twee weken in beslag gaat nemen. Daarbuiten heb ik nog wel dingen dat ik moet doen, dus er is wel altijd werk genoeg. Maar als ik een week niets kan doen omdat iets niet doorgaat, dan kom ik wel slecht. Het is het enigste wat ik doe, want als ik dat plan en er niet kan aan beginnen…, da is het gewoon een kloteweek.

De kracht van een schilderij komt voort uit je motivatie om aan een schilderij te beginnen.

Kheb een idee in mijn hoofd, dat inspireert mij, ik begin er aan en daar komen ook de beste dingen uit voort. Maar als ik geïnspireerd ben en ik moet er mee stoppen dan verlies je die kracht. Je eerste idee is meestal het beste.

Die mensen hebben mij dan gecontacteerd en dit was de eerste stap. Kben ook nog maar vierentwintig jaar, je moet alles stap voor stap doen. Je kunt niets forceren. Je moet gewoon bezig blijven en de rest komt wel. Het belangrijkste voor mij is dat ik één keer per jaar een grote tentoonstelling kan geven. Dan ga ik opzoek naar coole locaties zoals de vorige keer. Dat was in een oude fabriek. Ik toon dan de beste werken die ik in het afgelopen jaar gemaakt heb en nodig ik iedereen uit die belangrijk is. Daarnaast heb ik groepsexpo’s waar ik mijn laatste werken toon met nog andere kunstenaars erbij. Maar die ene tentoonstelling is wel de belangrijkste.

ORIGINAL SINCE 1966 Vans was founded in 1966 by Paul and James Van Doren, Serge Delia, and Gordon Lee.

− 23 −

It has stood for authenticity in youth lifestyle, music and action sports since day one. Vans has one of the top action sports teams in the world including riders Geoff Rowley, Bucky Lasek, Johnny Layton, Tony Trujillo, Steve Caballero, John Cardiel, Omar Hassan, Andreas Wiig, Hana Beaman, Nathan Fletcher, Joel Tudor, Timmy Reyes, Ryan Villopoto, Mat Rebeaud, Ryan Guettler, Scotty Cranmer, and many others. Vans also supports and promotes the action sports lifestyle through such events as Vans Triple Crown of Surfing™, Pro-Tec Pool party, The Downtown Showdown and Vans Warped Tour™ www.vans.com

Vans

is een Amerikaanse fabrikant van sneakers, BMX-, snowboard- en skateboard-schoenen en overige schoentypen, met als doelgroep het jeugdsegment van de skateboard-, snowboard- en surf-scenes. Ook maakt het kleding en accessoires gericht op diezelfde markt.

Het bedrijf werd in 1966 door Paul Van Doren, Gordon C. Lee, James Van Doren en Serge d’Elia opgericht als The Van Doren Rubber Company. Het hoofdkantoor is gevestigd in Cypress, Californië.

− 24 −

− 25 −

− 26 −

www.gravisfootwear.com

Gravis

designs and manufactures footwear, bags and luggage that are built to take you around the world and back. Our product is inspired by our global team of pro athletes and artists and the experiences they have traveling the world...

− 28 −

We

Moules

Love

WWW.WELOVESMOULESFRITES.COM interview | Alexander DEVILLÉ

Frites

− 29 −

Een heel serieus grafisch bureau waar altijd gelachen wordt!

Zo omschrijft Julien Borean zelf zijn jong grafisch bureau We Love Moules Frites.

Ik was dan ook niet verrast om met een brede glimlach begroet te worden toen ik maandagmiddag in hartje Brussel zijn splinternieuw bureau mocht betreden. Hij werd gevormd in Brussel, Luik en Parijs. Daarna bouwde hij zijn carrière uit in Parijs, Luik en Brussel. In zijn werk staat hij voor hiërarchie, evenwicht en minimalisme, in zijn privé leven voor zelfstandigheid, spontaniteit en gewoon doen wat je graag doet.

− 30 −

##Vanwaar de naam WLMF? Oorspronkelijk was het de naam van een blog die ik, tijdens mijn verblijf in Parijs, begonnen was uit nostalgie naar België. Ik las ergens op een muur ‘I Love ...’, wat ik wel grappig vond. Toen dacht ik “We Love Moules Frites, waarom niet?”. Daarnaast vind ik het nationalistische kantje eraan wel leuk. Ook het idee van het typisch Belgische gerecht... Op vlak van het grafische - zoals ook in de mode of andere artistieke disciplines - heeft België toch een zekere eigenheid en belangrijkheid. Op Europees vlak hebben we onze stempel zeker gedrukt, dus het leek mij wel grappig. De blog is er dus gekomen uit nostalgie voor België, maar toch ook wel de goesting naar Belgische frieten. ##Dus de naam heeft niets te maken met het aanspreken van lokale of internationale klanten?

In het begin, toen ik nog op school zat, had ik al enkele opdrachten die vanuit het buitenland kwamen, zoals bijvoorbeeld Fault Magazine (een Engels magazine), waarvoor ik een logo ontwierp. Ik heb mij dus niet de vraag gesteld of ik liever voor Belgische of internationale klanten wou werken. En daarbij, ik vind het grappig om te zien hoe mensen in hun eigen taal de naam WLMF interpreteren of uitspreken. ##Het is inderdaad een naam die in het hoofd blijft zitten. Waarom precies heb je je eigen bureau opgestart?

Vooral omdat ik me niet vrij genoeg voelde in een bureau waar er echt sprake is van een bepaalde hiërarchie. Ik werk vooral ‘s avonds en ‘s nachts en in de dag doe ik niet veel anders dan koken en kuisen. Ik raak maar niet gewend aan een structuur met vaste uren. Nu kan ik veel flexibeler zijn. De klant zegt “ik heb een project nodig tegen ongeveer die datum”. Je werkt, maar hem maakt het niet veel uit waar en wanneer je werkt.

En als hij het werk ziet, kan je nog altijd overleggen. Je werkt echt zoals je zelf wil. ##Vind je dan dat bij het samenwerken met klanten je echt kan doen wat je wil?

Je kan vooral je eigen werk directer verdedigen. Als je voor een bureau werkt dien je je werk in en wordt het voor jou verdedigd.

##Heb je nu met je eigen studio minder tijd voor jezelf ?

Mentaal werk je eigenlijk constant, want als je bijvoorbeeld een affiche op straat ziet of naar muziek luistert doet dat je meteen aan iets anders denken. Het geeft je misschien een idee die je in je achterhoofd houdt. Maar je bent wel vrij om te werken hoe je wil. Je kan om 16u op restaurant gaan, wel niet echt professioneel, maar ja (lacht). Je leeft overwegend beter dan wanneer je in een bureau werkt van 8u tot 19u. ##Dus dit is echt wat je wil doen?

Ja, zeker en vast. Nu ja, ik weet niet of ik dit voor de rest van mijn leven wil doen, maar op dit moment weet ik in ieder geval niet wat ik anders zou doen.

−Ladies and girls (visitekaartje) −

“ALS HET ALLEMAAL “AL S HET ALLEMAAL TE S NEL GAAT, KRIJG TEEE SNEL GAAT, KRIJG JE SLECHT WERK” JE EEN N SLECHT WERK”

##Had je al veel contacten voor je aan je eigen bureau begon? Je zei dat je al iets voor Fault Magazine gedaan had tijdens je studies?

Nee, veel contacten had ik niet. En zoiets als Fault zorgt er niet voor dat je geld verdient.

Van tijd tot tijd doe je mee aan wedstrijden.

Zo blijf je in contact met de mensen van de organisatie of muzikanten. Maar ik had niet echt een basis van contacten in het begin. ##Hoe heb je het dan gedaan?

Ik blijf bezig. Ik stuur bijvoorbeeld visitekaarten op naar mogelijke klanten of mensen waar ik mee zou willen samenwerken.

Als ze antwoorden des te beter, als ze dat niet doen tant pis. ##Als ik je visitekaart zie, stel ik me de vraag of je studies steendruk veel invloed gehad hebben op je manier van werken?

Ja, veel eigenlijk. Vooral omdat ik besloten heb om me niet met het internet bezig te houden, maar het echt bij drukwerk te houden, bij de

wisselwerking tussen ontwerper en drukker.

Persoonlijk vind ik dat veel interessanter dan voor een scherm gekluisterd te zitten.

Het internet is echt koud. En daarnaast kan je bij drukwerk over zoveel dingen beslissen, zoals je eigen papier, drukmethoden en je hebt ook nog iets in je handen. ##Welke invloeden heb je gehaald bij Please Let Me Design?

De ideeën, de manier van werken.

Ik doe het niet altijd, maar ze hebben mij in ieder geval wel geleerd om een werk te kunnen verdedigen.

Het is veel makkelijker om het aan de klant te verkopen als er een sterk idee achter zit. Als je iets echt goed kan uitleggen, zelfs als je werk visueel niet zo sterk is, kan je nog steeds de idee verkopen. Het was wel iets waar ik voor mijn stage bij PLMD problemen mee ondervond.

Ik was heel spontaan, ik deed de dingen zoals ze kwamen. Na mijn verblijf bij hun begon ik meer en meer na te denken over mijn werk. ##Werk je nu dan overwegend conceptueel?

Niet altijd, nee. Er zijn er die zeggen “ik wil niet een mooi werk maken gewoon omdat het mooi is”. Maar grafische vormgeving gaat tenslotte toch over beeld.

Als je over straat loopt en het eerste dat je opvalt een affiche is, wil dat toch zeggen dat er iets is dat je aandacht heeft getrokken, dat er iets sterk in de affiche zit.

Dus dat er nu wel of niet een concept achter zit, als je de affiche mooi vindt zoveel te beter.

Ik probeer de twee te verenigen.

− 31 −

##Vond je het moeilijk om je eigen bureau te beginnen?

Het ging niet vanzelf. Je hebt geld nodig voor materiaal, je hebt contacten nodig om te beginnen. Je zegt op een dag niet tegen jezelf “Ok, vandaag begin ik”, het gebeurt beetje bij beetje. Als je van school komt ga je je sowieso inschrijven als werkzoekende. Dan wordt je gezegd dat er geen werk voor je is en dus ga je zelf op zoek. Zo doe je dan eens een opdracht voor iemand en zo begint het. Het is niet erg moeilijk, maar het duurt vooral lang.

“HET INTERnet is

− 32 −

##Wist je al van in het begin dat je grafisch vormgever wou worden?

Nee, helemaal niet. Aanvankelijk tekende ik, en dat wou ik ook gewoon doen, illustraties en zo.

Maar ik ben eigenlijk per ongeluk in de grafische beland omdat ik gebuisd was voor mijn toelatingsexamen tekenen. Een vriend vertelde me dan over een laatste plek bij grafisch ontwerp, waarvoor ik dan mijn toelatingsexamen behaalde.

##Hoe waren je studies verlopen?

Dat hing ervan af. Toen ik naar La Cambre ging kon ik mij niet echt vinden in het systeem. Ik had de indruk dat ze studenten toelieten die met het beeld van de school overeen kwamen. Het was heel conceptueel allemaal, mensen die veel praatten. Dat had ik echt niet graag, dus daar was het voor mij niet makkelijk. In de Academie daarentegen kon ik wel mijn ding doen, ik amuseerde mij. Ja, je hoort wel van die verhalen waar de leerkrachten je in een bepaalde richting proberen duwen.

Nu ja, het kan misschien wel niet slecht zijn om iemand te hebben die je zegt van dit en dat te doen. Maar ik heb de indruk dat je op die manier niet vrij genoeg bent om jezelf uit te drukken, te doen wat je zelf wil. Als het de hele tijd zo is, vind ik dat een beetje spijtig. ##Wat probeerde je je studenten te leren toen je nog leraar was?

Niet meteen te beginnen wanneer ze een nieuwe opdracht kregen. Toen ik zelf nog studeerde besefte ik dat al mijn medestudenten niet één boek inkeken. Men gaf het onderwerp en ze begonnen meteen te werken op de computer. Ik vind dat het informeren en laten inspireren toch een belangrijke stap is. Ik had dan de kans om zelf les te geven, zelf iets bij te brengen. Het eerste dat ik zei was dat als je een opdracht binnenkrijgt je niet meteen tegen jezelf mag zeggen “Ok, ik ga dat doen en het zal zoveel tijd nemen”. Tijd nemen is echt

noodzakelijk, neem een dag of twee, om in boeken te kijken, na te denken over het werk.

Want de eerste ideeën zijn vaak diegene waar iedereen op komt, niet erg origineel dus. Wat ik wou bijbrengen was dus echt om in boeken te kijken, ook boeken die misschien niets met het grafische te maken hebben. En vooral de tijd nemen om aan een werk te beginnen. Als het allemaal te snel gaat, krijg je een slecht werk.

Niet zo lang geleden las ik in de Knack “de beste ideeën krijg je als je niets doet”.

Ja, inderdaad. Als je je forceert krijg je een beetje het gevoel meteen iets te moeten bedenken, terwijl niemand je gezegd heeft dat je op dat eigenste moment zou moeten beginnen. Je mag gerust je tijd nemen. En zoals je zegt, soms komt een geniaal idee gewoon als je in de auto voor een rood licht staat. ##Hoe heb je de job in Parijs gevonden?

Bij Publicis.net? Ik zocht een stage en uiteindelijk is het een beetje uitgelopen.

Normaal gezien zou het voor drie maanden geweest zijn maar daarna heb ik een soort testperiode gedaan. Het was vooral ik die niet meer wilde blijven want ik vond het daar echt niet tof. De opdrachten daar zijn meestal voor websites van enkele tienduizenden euros.

Ik vind het spijtig om klanten uit te sluiten die misschien geen budget hebben maar die toch een leuk ontwerp willen en de klanten met geld zo te bevoordelen. Ik vind dat jammer, want je amuseert je meer met werken die niet goed betaald zijn maar waarbij je carte blanche krijgt

ecHT kOUD” ##Doe je vaak gratis werk?

Ik doet het niet meer nu. Maar ik kan je wel zeggen dat als je gratis werkt, je een mooi portfolio kan opbouwen. De beste werken die op mijn website staan, of toch diegene die ik het beste vind, zijn die waarvoor ik niet betaald werd en waarvoor ik carte blanche kreeg. Ik doe het enkel wanneer het de moeite waard is, maar echt niet altijd. ##Dus hoe minder je betaald wordt, hoe meer je je eigen ding kan doen?

Ja, zo werkt het een beetje. Dat is het compromis dat je moet vinden met de klant.

Maar vaak genoeg gaan ze wel akkoord. ##Heb je al veel opdrachten geweigerd?

Ja, ik heb toch al enkele dingen geweigerd.

Vaak mensen die je niet kent en die dan afkomen met “ik wil een logo, een visitekaartje en een website maar ik heb geen geld”.

##Betalende opdrachten weiger je niet?

Ik probeer toch om opdrachten binnen te halen die mij en mijn website ten goede zullen komen en die toch nog redelijk goed betaald zijn. Maar soms moet je inderdaad wel je koelkast vullen, en moet je misschien werken voor dingen waar je niet echt voor staat. Maar dat moet je allemaal zien aan de hand van hoeveel tijd je hebt, hoeveel geld je al dan niet nodig hebt, ... ##Ik heb gezien dat bijvoorbeeld je visitekaartje voor Dethier Architecture niet geaccepteerd werd?

Inderdaad, dat kwam door geldproblemen. Op een bepaald moment wou de klant niet meer betalen. Het was een soort overeenkomst die we onder elkaar hadden. Het probleem is dat de klant op eender welk moment kan zeggen “nu wil ik niet meer met je werken” of “ik doe alleen verder”. Spijtig genoeg heb je geen vangnet.

Maar dat is nu eenmaal het risico aan gratis werken of met afspraakjes.

− 33 −

##Zoals bijvoorbeeld de CD hoes voor Start(in) pop?

Ja, de eerste was gratis, de tweede was zo’n €400 dacht ik. Echt kleine budgetten dus, maar het is bij zo’n werken dat ze je zeggen “doe wat je wil”.

Dat wordt toch een beetje veel. Als ze echt geen minimum willen betalen stuur je ze gewoon door naar iemand anders. Je moet wel weigeren, want anders spendeer je je tijd om wel iets moois in handen te hebben, maar waar je misschien twee, drie weken aan zal werken waardoor je niets anders meer kan doen. Je moet kunnen doseren. Als het werk niet te veeleisend is kan je wel twee, drie dagen uittrekken om iets gratis te doen

##Als je een opdracht krijgt, begin je dan gewoon na te denken?

Ik probeer toch niet teveel te denken om een beetje spontaan te blijven. Soms heb je plots een idee die heel eenvoudig is maar toch heel efficiënt. Dan moet je ook niet beginnen om urenlang te zitten schrijven om toch maar een super idee te zoeken als je al iets spontaan hebt. Een spontaan idee die eenvoudig is maar echt iets voor die klant werkt evengoed. ##Waardoor laat je je zoal inspireren?

Door zoveel dingen, maar liefst niet te veel door grafisch ontwerp. Zoals in de mode of de film zijn er in grafisch ontwerp bepaalde tendensen. Het lijkt me dat sinds zowat een jaar veel gebruik gemaakt wordt van collage, van handgemaakte dingen en ook kleuren die steeds terugkomen. ##Zoals CMYK ...

Ja, dingen die iedere ontwerper overneemt en ik vind het een beetje spijtig dat iedereen in hetzelfde schuitje belandt. Ik probeer me dus niet teveel door grafisch ontwerp te laten inspireren maar door andere dingen.

Ik beluister echt veel muziek, zo kan ik nu dagen vullen met Vampire Weekend.

− 26 rue de la Voûte / What a nice book −

− Happy 2010 (nieuwjaarskaart) −

− 34 −

##De achterkant van het kaartje was rood ...

Dat was bedoeld als een soort interventie. Architectuur is een soort interventie op een gebouw of een plek waar je echt een ruimte inneemt. Ik vond het interessant om met het visitekaartje iets soortgelijks te proberen.

Wanneer je het visitekaartje in de hand neemt kan je zelf ook ingrijpen op een muur. Het idee was dat je zo de kleur van een witte muur kon veranderen, door het rode kaartje dat gereflecteerd wordt op de muur. De idee overheerste het werk zelf, want de muur zal natuurlijk niet echt van kleur veranderen. Maar die gedachte van in te grijpen op een plaats zoals een architect doet, vond ik goed passen bij de opdracht.

“TYPOGRAFIE is de

Dat kan mij dan misschien doen denken aan bepaalde kleuren of een lay-out. Ik vertrek meer van iets in mijn hoofd dan van echt een visuele inspiratie. Ja, het is toch vooral muziek dat mij inspireert.

## Een vraag die ons ook al gesteld werd: hoe definieer je typografie?

De grondslag voor alles. Ik heb het niet zo voor grafische werken waarbij vormen of kleuren worden toegevoegd om toch maar een compositie te kunnen maken, dat zorgt al snel voor een visuele overdosis. Typografie is echt het perfecte grafische gereedschap.

Voor mij persoonlijk: typografie, witte achtergrond. Niet meer, niet minder

SLAG van alles” GROND

##Zie je jezelf dan meer als typograaf ?

Nee, ik ben geen typograaf. Laten we zeggen dat ik speel met typografie. Ik probeer er ook echt voor te zorgen dat mijn werken uitsluitend uit typografie zijn opgebouwd. ##Je probeert dus echt zo minimalistisch mogelijk te werken?

Ik denk dat een grafisch werk echt gelukt is als je niets meer kan wegnemen. Dus hoe eenvoudiger, hoe beter. Ik wil daarmee niet zeggen dat je bijvoorbeeld geen gebruik kan maken van foto’s of andere elementen, maar als het onderwerp er niet naar vraagt, kan je je gerust enkel bedienen van typografie. ##Eigenlijk een beetje zoals je tekeningen die ook zeer eenvoudig zijn ...

Ja, bestaande uit een enkele lijn. Ik probeerde om nooit mijn stiftje van het papier te halen. Ik zorgde ervoor dat de hele tekening uit slechts één lijn zou bestaan. En wanneer ik het stiftje dan van het papier haalde kwam ik nooit meer terug op die lijn. Als de tekening niet gelukt was, was ze niet gelukt. Ik nam bepaalde elementen van verschillende dieren (uit boeken, foto’s, ...) die ik natekende om een fictief dier uit te vinden. Maar dat was inderdaad de manier van werken; een stift, een lijn, ...

− 35 −

##Grafisch ontwerp, is het je job of je passie?

Mijn passie. Wanneer je voor iemand werkt, ben je toch een beetje gebonden aan uren en verplichtingen. Een passie daarentegen doe je wanneer je wil. Je passie wordt je werk als het routine wordt of als je je begint te vervelen. Het is een passie als je niets anders doet, er constant mee in je hoofd zit en vooral als dat allemaal niet stoort.

− 36 −

##Verkies je handwerk boven computerwerk?

Ik probeer om niet te veel gebruik te maken van de computer, ik ben trouwens echt slecht in Illustrator en Photoshop. Ik heb wel de nodige basis maar ik probeer toch om de computer niet te laten overheersen. Om dus niet heel de tijd voor het scherm gekluisterd te zitten. Het is een gereedschap zoals een ander, dus als ik een computer nodig heb gebruik ik die en als ik een balpen nodig heb gebruik ik die. ##Is er een raad die je mij zeker niet wil ontzeggen?

Naast wat ik eerder zei over genoeg tijd nemen voor opdrachten, misschien niet met de regels te spelen als je ze niet kent. Er zijn er die zomaar iets doen waar ze zin in hebben zonder er eigenlijk iets om te geven, terwijl er toch tal van regels zijn die je moet kennen om ze te kunnen verbuigen. De belangrijkste van die regels is denk ik hiërarchie. Rangschikken van belangrijke, minder belangrijke en onbelangrijke elementen binnen een werk.

Het laten opvallen wat moet opvallen.

Logische dingen dus, maar al te vaak wordt die logica genegeerd. Dat is eigenlijk het belangrijkste: er voor zorgen dat alles in evenwicht is, zelfs voor een klant die het toch niet opmerkt. Evenwicht is echt een hoofdzaak bij elk werk. Je kan je echt niet permitteren om bijvoorbeeld een titel in het midden van je blad te plaatsen, 32° naar links gedraaid met daarnaast een veel te groot stuk tekst dat eigenlijk toch niet echt belangrijk is. Misschien overdrijf ik nu wel, maar het is echt belangrijk om alles mooi recht en evenwichtig te hebben.

##Dus je werkt echt met vaste regels die je bij elk werk aanhoudt?

Er zijn typografische regels die je overal terugvindt. Als een opdracht echter over iets geks gaat, kan je je natuurlijk wel permitteren om er dan ook iets geks van te maken. Maar w in al die gekte moet je toch nog de basisregels in het achterhoofd houden. Een soort structuur, skelet van een affiche waar alles op gezet wordt. Als je bijvoorbeeld een affiche ziet op straat zal jij die bekijken met een grafisch oog, en zal je ook direct zien wat goed of niet goed is. Maar je moet je eigenlijk altijd in de plaats van de niet-vormgever plaatsen die de affiche moet lezen in tien seconden.

Alles moet duidelijk en hiërarchisch zijn, dat zijn de beste werken. Daarnaast heb je natuurlijk ook de meer artistieke werken, zoals Antoine&Manuelle, die echt gekke dingen doen. Maar dat is hun handelsmerk en vooral ook zeer spontaan. Misschien niet altijd even leesbaar, maar zij zijn meer op zoek naar een sterk beeld. Maar een slecht werk met slechte regels is sowieso not done.

− Animal drawings −

“I’M KIND OF LOOK LIKE A HOMELESS GUY BECAUSE OF ALL THE PLASTIC BAGS.”

− 38 −

WWW.SORTBY.ORG interview | Terry KRITIS

KARL NAWROT

##But this job is just illustrations?

No typefaces?

Exactly, purely drawing and illustrating. I’m doing the illustrations for this filmfestival in Belgium in the summer but I forgot the name. I’m also finishing a book with Karel (Martens) about architecture and right now we are also making this small booklet about a new typeface I designed with Radim Pesk√. It has been a long project actually, we have been

working on it for one year and a half now and the next issue is about typographers. We got invited to make a small booklet and it is loosely based on Wim Crouwel’s New Alphabet but we called it Newer Alphabet. We kind of push the story of how he started but not as seriously and not as critical but it’s a lot of fun. Crouwel said 40 years ago with the new alphabet that machines couldn’t understand diagonals or curves and now we’re saying: “Sorry, but that’s not true!”

(Laughs) And finally I’m also working on this typeface which blends the Walt Disney font with Futura but this is kind of secret. ##It seems that you have a lot of going on right now.

Exactly but once again I don’t have a real specific job in graphic design, it’s always something else.

− 39 −

##As I understand you are a busy man and have a lot of jobs at this time?

Yes exactly. I’m working for example right now for (Levis Anderson?) to make a typeface for a museum in Spain. We started actually with this tubelight typeface for the exhibition. So I already designed the typeface with tubes for EABA and then they got this commission from the museum and the guy really liked the project of the tubelights so he wanted to have this in the museum, but also to adapt it to a typeface. But of course if you adapt it to a typeface, it doesn’t have the same energy, look or feel, so now i’m working on a more specific shape and I am really excited about it. Also next week i’ll be in Birmingham to make some drawings for a museum also. I draw these architectural shapes and buildings from memory and so I create something entirely new.

− 40 −

many graphic designers now that for one particular job some guys would probably do it for free, and like you said before, everyone is copying everyone and everywhere you see the same style, it’s kind of depressing. I know these guys who did this book recently, about 200 pages, all for free, so there you have it..

− 2010−

##Because when we corresponded you said you were broke as usual and I thought: Great! He has nothing going on so we can do the interview!

(Laughs) That’s the thing in graphic design, you can work hard, you can work all the time but mostly you don’t get paid in accordance to your effort. It’s a new value of things actually. It’s a new economy. But this creates a big conflict within yourself, you don’t understand why you are so busy and working hard and you don’t receive the pay you deserve for this kind of work. Yesterday I was also having this discussion with Armand (‚Ķ). There are so

##Damn‚ So what do you mostly do, illustrations or typefaces?

It kind of depends on the situation.

The typefaces take a lot of time, for example I’m working on five different typefaces now, but they won’t be finished for two to three years maybe.

Illustrations are really rare because I like to draw architecture now and it’s not as easy. I finished these drawings for OASE magazine and they liked them a lot but I also like to do scale models and full animation. I can’t say which of which I do more. ##But which do you enjoy more?

I need everything because otherwise it could get boring and stale after a while. If you are always designing typefaces you have the danger of becoming a nerd because you are in front of the computer al the time, programming everything.

##Next to those letters I also saw that you make these cardboard templates for drawing typefaces, but always in a circle, do you actually use them or is it just an experiment?

Well actually those are old work, it was from before I went to the Werkplaats (Typografie) and every time I burned a cd with music or data I always had to mark them.

So I made this wheel to write on the cd. But it’s more recreational

than really for work because I enjoy making the templates and making all the little holes. But after using them once I just put it with the others. Each template is just used for one cd. I like collecting these templates over the years so I can expand it and have a whole archive of these wheels. But then WIRE Magazine wanted to use it for Cornelius Cardew after they had seen me do it for Metropolis M. So for WIRE Magazine I cut a whole new wheel to draw his name. Cornelius Cardew’s drawings are these very abstract line drawings so my illustrations were perfect to complement his work. Afterwards they called me to ask if I could do more of these name drawings but I told them no. I played one time, show’s over.

They were kind of pissed but it’s the same like playing a record. You put the record on, you play it, and after it gets played it’s over, there is no more music.

− 41 −

##But still, you did these letters for the anniversary of Metropolis M with fur and skin, I can imagine those take a long time developing, sitting at your table and drawing them one by one.

This skin typeface for example is a personal project of mine. It’s attached to the concept of time passing because the skin came from something that’s dead now.

And it works for anniversary’s. For example, if you become ten you should get a nine but only the skin of the nine because like I said, the nine is dead, it’s just the skin. A friend of mine, a Polish director, drew a card of two animals fucking to celebrate the new year. The animals are in fact the year 1999 and 2000. But I started doing these letters and then Metropolis contacted me about them. I did it for their anniversary and afterwards I also did it for “From Mars”. Then I got a commission to draw new letters but since then nobody called me anymore about these letters and I really want to finish them. (Laughs)

− dro-39 an202 −

##So every time you burn a new cd you have to make a new template?

It started out as this idea but lately I’ve been making these templates for 7 inch records. It’s one of my dreams to some day own a record company because then you have this weapon to play with, this tool to create fiction. Because all these things incorporate imaginative asking. For example, what if you have to put letters on a door? And then you start to think about all the possibilities: if the guy pushes the door, will the letter come out or something? And your imagination starts to run and then you think: “I’m thinking about al this shit” and then you have to get back to work. I like it. Then I also would like to make these sculptures but yeah, working consumes a lot of time. I also have a problem with my studio because I have to share it with seven other people so I mostly work at home. I really don’t trust people because they always put their nose in my stuff. So I put everything in plastic bags. I kind of look like a homeless guy because of all the plastic bags. Recently I received an e-mail from this school in France who wanted to come visit my studio. It’s a very good school but I didn’t reply yet because I don’t know what to show them or where to take them.

##Don’t you get bored after a while because you don’t leave the house, since you work at home?

When I have to do book designs and so I go to the studio, but when I have to draw I stay at home, because you have to work on your own. It’s not a problem for me, staying at home. ##So you don’t need inspiration from the outside world to create new work?

No I don’t think so. I think if you have enough material in your house and you know what you are doing you can create everything.

− an202 −

− Drographic −

− 42 −

“I’M ALSO WORKING

ON THESE SEXUAL DRAWINGS SO I HAVE ENOUGH

INSPIRATION INSIDE MY HOUSE.”

##These architectural drawings, are they purely imaginatitive or are these real life buildings?

No, for example, the old drawings on my website are connected to real architecture. They are more or less drawn from memory, so I draw the space I visited and try to connect something autobiographical to that space. There is this process of imagination you have to go through to recreate something you have already seen. If you draw something which is right in front of you the drawing will be to precise. But if you draw the Guggenheim from memory it will be an entirely new museum and then it’s your own. Then you can say: “I am the owner of this fucking museum!!”.

What can also be interesting is the basement because it cuts through the ground. You can then wonder what is in that ground. Can you see the roots of

the trees etc? And I like this concept of traveling through the ground as if you were a ghost, it’s fun to work with.

I’ve been drawing for 10 years now and you can really see the evolution of it reflected in my work. ##10 years? Amazing! So what did you study when you were in high school?

Biology and Physics. ##Really?

Yeah but it’s always the same thing.

You go to school minding your own business and then you meet this woman and then you change.

(Laughs) I actually wanted to be this garden/forrest guy but then I met this drawing teacher and she told me:”Why don’t you become a drawing artist?”

And I said: “Yeah, well, there is no money in drawing and I want to be an engineer.” And then I failed.

I discovered women, I discovered alcohol and it all went downhill from there.(Laughs)

− 43 −

I don’t need to go outside to get inspired. Now I’m working on these architectural illustrations and I just need pictures of buildings so I don’t need to go outside.

Next to those drawings I’m also working on these sexual drawings so I have enough inspiration inside my house. (Laughs)

− 44 −

##Damn, so biology and physics? I mean, typography and illustration were not the most obvious career choices after high school. You still had some other options.

Yeah but I thought being this garden/forrest person you just needed to know the name of the plant and what it looked like which was fine by me but when I was following the course suddenly there was all this physics involved and I said to myself:”What the fuck?” So I soon lost interest. I really wanted this job which was connected with nature. Something like a gardener but more professional. Because I didn’t want to end up as this park maintenance guy. And when I was little I saw my friends collecting these bugs and trying to determine which family they were from and I tried to, kind of, do the same.

I tried to draw these plants but then after ten pages I was like :” Aaarrgh, it’s not good!” And then I tried again. So graphic design was always something which was inside of me. Just like this connection of how things should be and having my own opinion about it.

when I started doing illustrations for clients they weren’t happy with them. They said:”These are not illustrations” and they would come up to me with a book that represented illustrations at that time and say:”This is what you should do!” ##And then afterwards you went to the Werkplaats (typografie) ?

No, that wasn’t until eight years later I think. ##Eight years? So how old are you if you don’t mind me asking?

34, I’m a slow guy (Laughs). But at the time graphic design wasn’t as developed as it is now and we don’t have this graphic design culture in France so back then I really didn’t know that much about it.

So because of my illustrations I came to graphic design.

− e80 −

##So what did you do after your biology and physics education?

In France I went to this drawing school for three more years.

I learned a lot there, but after three years I got bored because we got taught by this old guy and he wasn’t up to date with anything so I said:”fuck this”. But then

##Do you think that graphic design and illustration is the last job for you? Or will you move on to the next job in three years or so?

Actually I think so. I don’t know if I will actually leave graphic design behind me because I have a strong love for it, but I like to change things once in a while.

Interesting, I’ll come and see you in three years.

− 45 −

##So what did you do then for eight years?

Everything. Just trying to make a living, getting by. I did every kind of job that wasn’t even connected to drawing or illustration. I actually got fired from jobs I did at Le Monde and Lib√©ration. For both I did illustrations, but they didn’t really like them. They would always say:”It’s too crazy”. But at that time I was in my dark period so it’s kind of understandable.

After this encounter I did whatever job that was available at the time.

And during my pastimes I would go to the library and study graphic design on my own. Well not really study but you get the idea. And then afterwards I tried to apply at the Werkplaats Typografie up to 3 times. I sent them these e-mails and they never replied. Then I started to think “I’m fucked”. It was not until I put al my work up on the internet, to have this goal, that they actually noticed me and then I got in.

− e83 −

027393 000146