Listek 2014 Paz by Neil Gerlowski

Listek

PaĹşdziernika 2 0 1 4 MiesiÄ&#x2122;cznik Ogrodu Botanicznego w Vallarta

Vol. 4, Nr 10

Listek Miesięcznik Ogrodu Botanicznego w Vallarta Puerto Vallarta, Jalisco, Meksyk Neil Gerlowski Redaktor naczelny: Bob Price Z-ca naczelnego: Autorzy współpracujący: Alan Heinze, Linda Asencio Lizbeth Hernández Herández Michał Kryciński Juan Espinoza y Ana Ezcurra

Tłumacz:

Spis treści Kącik kuratorski Reprezentowanie naszego Ogrodu Rozwój ogrodowej turystyki ¿Encuentros Monos en la Costa Sur de Puerto Vallarta? Kącik wolontariacki Oranżeria Meksykańskich Storczyków Inicjatywą Roku! Ceremonia wręczenia „Złotych Dębów” Meksykański storczyk miesiąca Meksykański ptak miesiąca Wolontariat i edukacja w OBV Charytatywna projekcja “House Hunters International”

1 3 4 5 6 7 8 10 10 11 12

Nachodzące wydarzenia października – Międzynarodowy Dzień Ptaków Wędrownych Kanadyjski Dzień Dziękczynienia 12 października Wycieczka do klonowego lasu w Talpa de Allende Kalendarz wydarzeń

12 13 13 14 15

Ogłoszenia stałe Uroki i atrakcje Ogrodu Dziękujemy za wsparcie Wasz odzew Kontakt / Autorzy Ilustracji

Października 2014

16 17 21 22

Vol. 4, Nr 10

Październik 2014 Kącik kuratorski

Drodzy przyjaciele Ogrodu Działalność Ogrodu Botanicznego w Vallarta, taka jak edukacja przyrodnicza, ochrona, badania i wystawy ogrodnicze, przynosi lokalnej społeczności oczywiste korzyści. W tym miesiącu chciałbym skupić się na głębszym, ekonomicznym wpływie naszej organizacji na cały region i na dobrobyt lokalnego biznesu i mieszkańców. Rozwój regionu Vallarta, tak jak rozwój każdego regionu turystycznego, zależy od atrakcji, którymi może się poszczycić. Nasz region obfituje w naturalne atrakcje – piękne plaże, doskonały klimat, zachwycające górskie krajobrazy i niewiarygodną różnorodność roślin i zwierząt. Z drugiej strony, stosunkowo uboga publiczna infrastruktura turystyczna, niewykorzystuje lokalnego potencjału. Ogród Botaniczny w Vallarta jest jednym z niewielu przykładów inwestycji w infrastrukturę zwiększających atrakcyjność naszego regionu. Niesamowite, że udało się tego dokonać niemal wyłącznie dzięki wsparciu członków i darczyńców, którzy chcą mieć udział w stworzeniu lepszej przyszłości dla Puerto Vallarta. Ostatnią nowością w Ogrodzie jest Oranżeria Meksykańskich Storczyków, która z pewnością stanie się kamieniem milowym naszego rosnącego potencjału turystycznego. Elegancka konstrukcja szybko ustawiła Oranżerię w jednym szeregu z takimi ikonami lokalnego krajobrazu jak uwielbiany kościół “Nuestra Señora de Guadalupe” i słynne pomniki z brązu stojące wzdłuż Maléconu. Nie ustajemy w wysiłkach stworzenia w tej nowej przestrzeni, wystawy rodzimych meksykańskich roślin, przede wszystkim storczyków. Chcemy wykreować miejsce, które swoim urokiem przykuje uwagę zwiedzających na podobieństwo najpiękniejszego ze storczyków zwabiającego swymi kwiatami zapylaczy z bliska i daleka. Mamy nadzieję, że dzięki temu zachęcimy do wsparcia pracy Ogrodu, i zapewnimy Puerto Vallarta miejsce wśród najczęściej wybieranych celów podróży w Meksyku. Wnętrze Oranżerii Meksykańskich Storczyków tuż po zakończeniu budowy w lipcu i wypełnione roślinami w październiku.

1 | Listek

Nasza nowa Oranżeria Meksykańskich Storczyków została już zauważona przez prestiżową międzynarodową organizację “Jardins Sans Limites ” (Ogrody bez granic) w Metz we Francji. Konkursowa komisja nominowała Ogród Botaniczny w Vallarta do nagrody “Inicjatywa roku” właśnie z powodu sukcesu Oranżerii. Serdecznie dziękujemy komisji za wyróżnienie i z radością ogłaszamy tę wspaniałą nowinę społeczności Vallarta oraz przyjaciołom z całego świata. Zachęcamy lokalnych przedsiębiorców do chwalenia się informacją o naszej nagrodzie w swoich materiałach promocyjnych. Zwiększymy w ten sposób zainteresowanie nie tylko samym Ogrodem, ale całym regionem Vallarta. Ogrody botaniczne, strategiczne dla światowej turystki, nie bez kozery są przedstawiane jako “bramy regionu”. Do tych, którzy są w Puerto Vallarta i okolicach – pokażcie proszę swoje zaangażowanie odwiedzając nas w najbliższych dniach. Zabierzcie ze sobą swoich znajomych, rodzinę, aparaty fotograficzne, swoją wyobraźnię. Ci z nas, którzy marzą o jeszcze piękniejszym, prosperującym Puerto Vallarta i razem pracują w tym kierunku, mogą osiągnąć coś daleko przekraczającego najdziksze wyobrażenia. Do pozostałych – miejcie Meksyk w swoich sercach! Z Ogrodu, Bob Price, kurator i założyciel

Października Października 2014 |2014 2

„Odwaga nie jest po prostu jedną z cnót, ale formą każdej z nich w chwili prawdy”– C.S. Lewis

Reprezentowanie naszego Ogrodu i wznoszenie go na wyższy poziom

Bob Price, kurator i założyciel, OBV Pogratulujcie razem ze mną naszemu dyrektorowi wykonawczemu, Neilowi Gerlowskiemu, który został nominowany do składu Komisji Rekrutacyjnej mających się odbyć w przeciągu najbliższych dwóch lat konferencji „American Public Gardens Association”, organizacji do której należy nasz Ogród. Co więcej, Neil, wraz z naszym koordynatorem badań Alanem Heinze i naszą wolontariuszą Lindą Asencio, będą reprezentować Ogród na corocznym spotkaniu „Mexican Association of Botanical Gardens” pod koniec października w Puebli. Nasze uczestnictwo w działalności tych dwóch profesjonalnych organizacji jest sprawą najwyższej wagi w kontekście ustanawiania międzynarodowych standardów, nadążania za najnowszymi trendami i utrzymania wysokiej efektywności naszej pracy w dobie ciągłych zmian technologii i konwencji. Swoim zaangażowaniem Ogród Botaniczny w Vallarta umacnia wysoką pozycję w Meksyku i na całym świecie.

3 | Listek

Pozyskiwanie lokalnego biznesu i mediów dla rozwoju ogrodowej turystyki By Neil Gerlowski, Executive Director, VBG Drugiego października pracownicy Ogrodu i zarząd Klubu Członkowskiego spotkali się z przedstawicielami prasy i Asociación de Hoteles en Puerto Vallarta (Stowarzyszenia Hoteli w Puerto Vallarta), by przedyskutować strategię wspólnego budowania marki regionu Puerto Vallarta jako międzynarodowej atrakcji turystki ogrodowej. OBV zaprezentował nowe materiały dostępne dla lokalnych przedsiębiorców i mieszkańców, w tym pliki cyfrowe, które można pobierać bezpłatnie z naszej strony www.vbgardens.org/marketing. Zostałem ostatnio zaproszony do reprezentowania Meksyku w Międzynarodowej Sieci Turystyki Ogrodowej, utworzonej niedawno w celu usprawnienia współpracy między ogrodami botanicznymi i rozwijania ich kluczowej roli w światowej turystyce. Wybierając cel swoich wakacyjnych podróży, ludzie szukają atrakcji kulturalnych, kulinarnych, sportowych i wielu innych. Jednak historia naturalna, przyroda, a więc i ogrody botaniczne, pozostają w czołówce zainteresowań nas wszystkich. Zwłaszcza, że coraz więcej ludzi interesuje się problemem kurczących się zasobów naszej planety.

Jak chcielibyście nazwać swoją oranżerię? Być może niektórzy z Was pokochali już nazwę „Oranżeria Meksykańskich Storczyków”, ale część osób zwróciła się do nas z sugestią rozważenia innej nazwy. Cieszy nas, że ten świeżo ukończony budynek wzbudza takie zainteresowanie jeszcze przed jego oficjalnym otwarciem (zaplanowanym na drugi tydzień grudnia tego roku). Stosowana przez nas dotychczas nazwa „Oranżeria Meksykańskich Storyczków” nie jest jeszcze oficjalnie zatwierdzona, więc zachęcamy wszystkich do dzielenia się pomysłami. Ponieważ 22 października odbędzie się kolejne spotkanie zarządu Ogrodu, do tego dnia czekamy na wasze propozycje. Możecie je przesłać drogą mailową na info@vbgardens.org, albo przyłączyć się do dyskusji toczącej się na Facebooku. Rozważając swoje pomysły pamiętajcie o misji przypisanej temu budynkowi. Celem naszej orażerii jest zapewnienie mieszkańcom i gościom regionu Puerto Vallarta miejsca skupiającego się na roślinach rodzimych dla Meksyku, ze szczególnym uwzględnieniem niezwykłego bogactwa meksykańskich storczyków.

Października 2014

Małpie sztuczki na południowym wybrzeżu Vallarta? Neil Gerlowski, dyrektor wykonawczy, OBV

Wielu moich znajomych z południowego wybrzeża Vallarta

mówiło mi, że widzieli tu małpy na wolności. Nie wątpiłem w ich zapewnienia, ale byłem mocno sceptyczny kiedy upierali się, że były to dziko żyjące małpy z okolicznych gór. Mieszkam w Puerto Vallarta od czterech lat i zdążyłem w tym czasie dość dokładnie poznać las porastający Cabo Corientes. Nie widziałem jednak ani nie słyszałem nawet jednej małpy nie licząc tych zamkniętych w klatkach. Jaguara też nie widziałem, co nie znaczy, że nie wierzę w jego obecność. Podsumowując: niczego nie wykluczam. Licząc, na to, że szybkie przeszukanie sieci pozwoli mi rozjaśnić tę kwestię, przyjrzałem się mapom zasięgu występowania różnych gatunków i stwierdziłem, że zasięg żyjącego najdalej na północ spośród wszystkich naczelnych Nowego Świata Czepiaka Geoffroya (Ateles geoffroyi), kończy się na Zatoce Tehuantepec (ponad 1000 km na południe od Puerto Vallarta). Ale przeczytałem również doniesienia o wyspowej populacji Czepiaka Geoffroya żyjącej wzdłuż wybrzaża Jalisco! Zdaje się, że natrafiłem na kolejną, wywodzącą się z internetu, ale nie-‐tak-‐znowu-‐miejską legendę.

Wczytując się głębiej, odkryłem, że mimo, iż plotka o małpiej populacji z Jalisco dotarła do publikacji i pism naukowych, nigdy nie została oficjalnie potwierdzona. Małpy nie mogły by się prawdopodobnie przystosować do życia w regionie Puerto Vallarta, ponieważ większość gatunków potrzebuje całorocznego dostępu do dużych ilości świeżych owoców, a kserofityczny las tropikalny w Jalisco zapewnia to tylko w trakcie pory deszczowej. Nasza przyjaciółka Kim Kieler, osoba odpowiedzialna za popełnienie zdjęcia towarzyszącego temu artykułowi, spędziła sporo czasu usiłując zidentyfikować widoczną na nim małpkę, szczerzącą do niej zęby pewnego ranka. Ostatecznie doszła do wniosku, że musiała to być Kapucynka czarnobiała. Przypadek „Małpy z południowego wybrzeża” pozostaje niewyjaśniony. Być może chodzi tu o zwierzęta, które uciekły z niewoli. Każdy, kto je spotka, powinien zgłosić ten fakt lokalnym władzom, które są w stanie odpowiednio zareagować. Życzymy jak najlepiej tym barwnym stworzonkom, które dały kolejny powód do fascynacji regionem Vallarta. Im wyżej małpa potrafi się wspiąć, tym wyraźniej pokazuje

swój ogon.

— Tom Waits

5 | Listek

Kącik wolontariacki – Krysia i Michał Neil Gerlowski, dyrektor wykonawczy, OBV

Polscy czytelnicy nie mogli nie zauważyć, że sierpniowy i wrześniowy Magazyn Ogrodu Botanicznego w Vallarta ukazał się również w polskiej wersji językowej, jako „Listek”. To, obok szeregu innych usprawnień, stało się możliwe dzięki Krysi Jędrzejewskiej-‐Szmek i Michałowi Krycińskiemu -‐ dwójce biologów i edukatorów z Warszawy, którzy obecnie pracują u nas jako wolontariusze. Krysia i Michał rozpoczęli swój wolontariat 19 sierpnia b.r. i będą go kontynować przez dwa miesiące, pracując w Ogrodzie w pełnym wymiarze godzin. Pobyt w Meksyku to dla nich okres rozwojowego urlopu od ich pracy w Warszawie – Krysi jako edukatorki w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego, Michała jako animatora w Centrum Nauki Kopernik. Zdolności fotograficzne Krysi już zapewniły nam szereg wspaniałych zdjęć, które zostały wykorzystane zarówno na łamach Listka jak i ogrodowego Facebooka. Michał pracuje nad nową mapą i przewodnikiem dla Ogrodu, który mamy nadzieję opublikować już w grudniu. Przyłączcie się proszę do głośnego “dziękujemy” dla tej dwójki zdolnych, młodych wolontariuszy. „Od roślin, przez ptaki, aż po węże boa – każdego dnia w Ogrodzie Botanicznym w Vallarta i jego lasach spotykamy nowe niesamowite gatunki. Dwa miesiące to zdecydowanie za mało czasu, by w pełni poznać i doświadczyć nieprawdopodobnej różnorodności Vallarta i całejgo regionu Cabo Corientes.” – Krysia Jędrzejewska-‐Szmek i Michał Kryciński, wolontariusze z Polski “Idee filozofa nie podlegają osądowi zwykłych ludzi, bo filozof dąży

poprzez nie do znalezienia prawdy wszechrzeczy” – Mikołaj Kopernik

Października 2014

Oranżeria Meksykańskich Storczyków Inicjatywą Roku! Oranżeria Meksykańskich Storczyków została właśnie wybrana na Inicjatywę Roku na tegorocznej konferencji „Jardins San Limites” (Ogrodów bez granic) w Metz, we Francji. Budynek jest już dostępny dla publiczności, mimo, że wciąż wypełniamy go wystawą roślin i przygotowujemy tablice edukacyjne na oficjalne Wielkie Otwarcie. Odbędzie się ono 13 grudnia bieżącego roku, ale planujemy szereg atrakcji także przez cały poprzedzający tydzień, między 6 a 13 grudnia. Rezerwujcie czas!

Koszty projektu Oranżeria Meksykańskich Storczyków Konstrukcja budynku Wystawa roślin i tablice edukacyjne Roczny budżet operacyjny (2015) Laboratorium storczyków

$2,500,000 MXN (ok. 600 tys. PLN) Zakończona na początku 2014 roku! $800,000 MXN (ok. 200 t ys. PLN) Listopad 2014 – Prosimy o wsparcie! $400,000 MXN (ok. 100 tys. PLN) Grudzień 2014 – Prosimy o wsparcie! $800,000 MXN (ok. 200 tys. PLN) Kwiecień 2015 – Prosimy o wsparcie!

Z całego serca dziękujemy za dotychczasowe wsparcie finansowe i zachęcamy do niego wszystkich dotąd niezdecydowanych. By pokryć wszystkie koszty planowane do końca tego roku, brakuje nam jeszcze 150 tys. złotych! Prosimy o wsparcie naszego projektu dla dobra całej społeczności Vallarta.

„Nie wątp nigdy, że mała grupa troskliwych ludzi mogłaby zmienić świat. Tak naprawdę to jedyna rzecz, która go kiedykolwiek zmieniła” – Margaret Mead

7 | Listek

Ceremonia wręczenia „Złotych Dębów” By Bob Price, Curator and Founder, VBG

W rocznicę urodzin Aleksandra Von Humboldta, którego dokonania do dziś są naszą inspiracją, już po raz drugi wręczyliśmy nagrody wybranym przez nas współczesnym pionierom działań na rzecz środowiska naturalnego w naszym regionie. W tym roku uhonorowani zostali — Ellen Zagory, Neil Gerlowski, dr Helios Herández Hurtado oraz Oscar Aranda.

Ellen Zagory pracująca wolontaryjnie jako sekretarka Zarządu naszego Ogrodu, była pierwszą osobą, która wpadła na pomysł stworzenia w Ogrodzie oranżerii poświęconej rodzimym dla Meksyku storczykom. W 2013 roku, w którym udało się pozyskać większość pieniędzy na ten cel, obciążenie Ellen w pracy na rzecz Ogrodu wzrosło czterokrotnie, ale uniosła ten ciężar, i to mimo jednoczesnej „prawdziwej pracy” w roli dyrektora UC Davis Arboretum. Bez jej chwalebnych wysiłków nie dalibyśmy rady pozyskać tych wszystkich hojnych dotacji, które umożliwiły skonstruwanie budynku oranżerii. W imieniu nieobecnej Ellen, nagrodę przyjął Carlos Mendoza. Mamy nadzieję, że wkrótce będziemy mogli wręczyć jej nasze wyróżnienie osobiście. Neil Gerlowski, dyrektor wykonawczy Ogrodu, nie przestaje zaskakiwać mnie wizjonerskim sposobem kierowania Ogrodem i jego projektami. W minionym roku, pomimo wielu innych obowiązków, Neil zdołał niesamowicie rozwinąć naszą ofertę edukacyjną i zgromadził wokół siebie wciąż rosnący zespół utalentowanych wolontariuszy. Nasze programy edukacyjne cieszą się coraz większą popularnością wśród zwiedzających i grup szkolnych, a nauczyciele dostali od nas w ofercie pakiet warsztatów, które mogą przeprowadzić ze swoimi uczniami. Juan Espinoza, redaktor Bay Vallarta-‐Riviera Nayarit, znakomitego pisma o świecie przyrody, zwłaszcza naszego region. Kiedy poprosiliśmy go o zaprezentowanie lokalnego bohatera działań na rzecz środowiska, wskazał bez wahania na Oscara Arandę. Zaangażowanie Oscara w ochronę żółwi morskich i edukację publiczną jest inspirujące. Cieszą nas jego sukcesy i imponują nam jego cele długoterminowej ochrony tych charakterystycznych zwierząt. O wskaznie kolejnej nominacji poprosiliśmy dr Lizę Danielle Kelly Guitiérrez, koordynatorkę studiów biologicznych na lokalnym kampusie uniwersyteckim. Jej wybór dra Heliosa Herándeza Hurtado spotkał się z naszą natychmiastową aprobatą. Dr Helios od dwudziestu lat pracuje nad badaniami i ochroną krokodyli w Zatoce Banderas. Od użerania się z ogromnymi gadami po uważny monitoring dzikich osobników i dokumentację ich ostatnich miejsc lęgowych, dr Helios wielokrotnie pokazywał swoje całkowite oddanie ochronie zagrożonego gatunku. Nagrodę w jego imieniu odebrała Isabela Cárdenas Oteiza. le entregó su premio al Dr. Helios.

Października 2014

9 | Listek

Meksykański storczyk miesiąca — Habenaria jaliscana Lizbeth Hernández Hernández, biolożka, współautorka “Las orquídeas del occidente de México, tom 1” Ta piękna roślina należąca do grupy zielono kwitnących storczyków z rodzaju Habenaria, przypomina swym kształtem pajęczaka. Habenaria jaliscana występuje w lasach sosnowo-‐dębowych, można ją spotkać wśród skał, na trawiastych zboczach, polanach leśnych, rzadziej w wąwozach. Rośnie pojedynczo albo w skupiskach na wysokości od 1000 do 2525 m n.p.m. W stanie Jalisco, H. jaliscana występuje powszechnie. Nazwa rodzajowa pochodzi od łacińskiego słowa habena (lejce, cugle) i wzięła się od kształtu ostrogi kwiatów tych roślin. H. jaliscana to jeden z rodzimych dla Meksyku storczyków, które znalazły się w pierwszym tomie Las orquídeas del occidente de México Roberta Gonzáleza Tamayo i Lizbeth Hernández Hernández. Wydaną w 2010 roku, pełną imponujących ilustracji, kolorowych zdjęć i dokładnych opisów książkę można obecnie kupić w Instytucie Botanicznym Uniwersytetu w Guadalajarze oraz w naszym Ogrodzie Botanicznym w Vallarta.

Meksykański ptak miesiąca — Piranga pąsowa (Piranga rubra) Piranga pąsowa znana jest w USA pod nazwą „Summer Tanager” ponieważ spędza tam letni sezon lęgowy i odchowuje młode. We wrześniu i październiku pirangi lecą na południe i zimują w Meksyku i innych krajach Ameryki Środkowej i Południowej. Mimo, że samce tego gatunku są soczyście czerwone, trudno je zaobserwować, bo pirangi większość czasu spędzają wysoko w koronach drzew. Tak jak w przypadku wielu innych leśnych ptaków śpiewających, najłatwiej zlokalizować je znając ich śpiew. Dzięki uprzejmości Petra Myski, możecie podziwiać zdjęcie samca Pirangi pąsowej w Listku. W naszym sklepie jest już dostępna druga edycja jego przewodnika “Field Guide to the Amphibians, Reptiles, Birds and Mammals of Western Mexico” (320 pesos; 280 pesos z kartą członkowską). Października 2014

Wolontariat i edukacja w OBV -‐ raport

Linda Asencio, biolożka i edukatorka przyrodnicza wolontariuszka Peace Corps w Ogrodzie Botanicznym w Vallarta we współpracy z Mexico’s Park Service (CONANP)

Wrzesień rozpoczął się w bardzo międzynarodowej atmosferze, wizytą 26 wolontariuszy z Holandii i Belgii. Z radością gościliśmy ich podczas pracowitego poranka, pełnego prac porządkowych w Ogrodzie i kulturalnej integracji. Cały Ogród rozbrzmiewał symfonią języków – słychać było hiszpański, francuski, holenderski, niemiecki i angielski. We wrześniowym numerze magazynu “Bay Vallarta-‐Riviera Nayarit”, ukazał się artykuł o mojej pracy dla lokalnej społeczności. Niesamowite było podzielić się z Juanem Espinozą Lozano, redaktorem „Bay Vallarta”, doświadczeniami prowadzonej przeze mnie, we współpracy z Peace Coprs, CONANP i Ogrodem Botanicznym w Vallarta, edukacji środowiskowej. A potem zobaczyć to wszystko w druku! Artykuł o moim wolontariacie w “Bay Vallarta-‐Riviera Nayarit” By przeczytać cały artykuł, odwiedź stronę www.bayvallarta.com i przeszukaj ostatnie wydanie magazynu. Wielkie podziękowania dla Juana Espinozy Lozano, redaktora “Bay Vallarta-‐Riviera Nayarit”, za wspaniały artykuł a także całą ogromną pracę na rzecz wielu różnych organizacji “non-‐profit” z naszego region. Wrzesień to oczywiście “powrót do szkoły”. Ja też wróciłam do sal szkolnych w El Tuito z fascynującym programem edukacji środowiskowej będacym owocem współpracy Ogrodu Botanicznego w Vallarta z CONANP. Warsztaty te będę prowadziła co najmniej trzy razy w miesiącu. Poświęcone będą roślinom tutejszego lasu i ekologii Zatoki Banderas i pobliskich wysp.

Wrzesień 2014

Miesięczne statystyki odwiedzin i pracy wolontariuszy: Liczba odwiedzin członkowskich w OBV: 12 Liczba pozostałych odwiedzin w OBV: 385 Liczba bezpłatnych odwiedzin grup szkolnych*: 5 Liczba uczestników spacerów z przewodnikiem: 8 Liczba uczestników wydarzeń specjalnych i warsztatów: 5 Liczba godzin pracy wolontariuszy: 435

*Zorganizowane grupy szkolne obowiązuje uprzednia rezerwacja co najmniej 5 dni przed datą planowanej wizyty. Prosimy o zgłoszenia pod adresem educadorambiental@vbgardens.org.

11 | Listek

Ogród Botaniczny w Vallarta wystąpił w ostatnim odcinku serialu "House Hunters International" telewizji HGTV. Znalazł się również wśród czterech organizacji zaproszonych do udziału w projekcji i imprezie charytatywnej, która odbędzie się w poniedziałek 24 listopada bieżącego roku w nowym Mantamar Beach Club (na plaży Los Muertos w Puerto Vallarta). Gospodarzem imprezy jest Timothy Real Estate Group, tematem przewodnim "Gilligan’s Island", a Robert Price, założyciel i kurator Ogrodu zgodził się przebrać za bohatera tego filmu, Thurstona Howella III „Milionera”. Trwa przedsprzedaż biletów w naszym Ogrodzie (300 pesos, 350 w dniu imprezy). Cena obejmuje drobny poczęstunek i powitalny, tropikalny drink. Oprócz najnowszego, wyświetlane będą starsze odcinki serialu, a niektórzy nasi przyjaciele z Vallarta wystąpią przebrani za zapaśników ze starego sezonu „Gilligan’s Island”. Więcej informacji na fejsbukowej stronie funduszu charytatywnego „House Hunters International” oraz na plakacie.

Październik – Miesiąc Motyli Obserwowanie ptaków jest popularną rozrywką odwiedzających Ogród, ale nie są one jedynymi skrzydlatymi zwierzętami pasjonującymi miłośników przyrody w każdym wieku. Motyle powracają właśnie w wielkim stylu na scenę Ogrodu, a jesień to sezon ich największej obfitości i różnorodności. Od dużych, eleganckich, białych “aniołów stróżów” po miniaturowe gatunki fascynujące paletą kolorów, delikatne motyle unoszą się w powietrzu niczym ruchome kwiaty. Lądowanie na kwiecie kosmosu

Października 2014

11 października – Międzynarodowy Dzień Ptaków Wędrownych

Spośród 124 gatunków ptaków zaobserwowanych jak dotąd w Ogrodzie Botanicznym w Vallarta, 18 to gatunki wędrowne, a kolejne 4 mogą być na tym terenie zarówno osiadłe jak i migrujące. Wiele z nich, w tym Piranga pąsowa, nasz ptak miesiąca, rozpoczęło już swoje niesamowite podróże. Skuteczna ochrona takich gatunków wymaga międzynarodowej współpracy w ochronie ich siedlisk -‐ zarówno letnich, zimowych jak i przejściowych, w których ptaki zatrzymują się i odpoczywają w trakcie wędrówki. Przy tak szerokiej skali przedsięwzięcia bardzo ważna jest praca nad zwiększaniem świadomości społeczeństwa – co poznamy i polubimy, będziemy też chcieli chronić. Ogród Botaniczny w Vallarta przyłącza się do obchodów Międzynarodowego Dnia Ptaków Wędrownych (11 października) hojnie obdarowany materiałami edukacyjnymi od naszych przyjaciół z Environment for the Americas. Dysponujemy również 10 lornetkami Vortex Raptor, pozyskanych z grantu Optics for the Tropics. Nasi pracownicy i wolontariusze, w porozumieniu z lokalnymi „ptasiarzami” (m.in. Alejandro Martínezem Rodriguezem z Birding In Mexico), przygotowują na ten dzień szereg atrakcji. Zachęcamy nauczycieli do zgłaszania swoich klas pod adresem educadorambiental@vbgardens.org. Uwaga, liczba miejsc ograniczona.

Kanadyjski Dzień Dziękczynienia 12 października Każdego listopada świętujemy w naszym Ogrodzie Dzień Dziękczynienia, co dla naszych amerykańskich przyjaciół mieszkających w tropikalnym Vallarta stało się już niemal tradycją. Górskie powietrze i zapachy z glinianego pieca wprawiają naszych gości w nostalgiczny, świąteczny nastrój.

13 | Listek

W tym roku po raz pierwszy chcielibyśmy to samo zaoferować przyjaciołom z dalekiej północy. Kanadyjski Dzień Dziękczynienia obchodzony jest tradycyjnie w drugi poniedziałek października, ale indyk wyląduje w naszym piecu już dzień wcześniej, bo na poniedziałek szykujemy inną, specjalną atrakcję dla miłośników klonowego liścia. Specjalne menu na Dzień Dziękczynienia możecie obejrzeć pod www.vbgardens.org/thanks-‐can. Wiemy, że wielu z Was będzie wtedy jeszcze w Kanadzie, ale mimo wszystko zapraszamy do odwiedzin. Nie pożałujecie!

Wycieczka do klonowego lasu w Talpa de Allende 12-13 października Prawie każdy słyszał o filmie „Park Jurajski”, w którym szaleni naukowcy przywracają do życia prehistoryczne zwierzęta. Podczas gdy „Park Jurajski” pozostaje fikcją, region Talpa de Allende położony zaledwie kilka godzin od Puerto Vallarta, skrywa najprawdziwszy Park Pleistoceński, w którym specyficzny mikroklimat pozwala reliktowym gatunkom roślin kwitnąć tak samo jak w czasach mamutów. Przetrwał tam między innymi jeden z ostatnich lasów klonowych w klimacie tropikalnym na świecie. Zapraszamy do wzięcia udziału w wyprawie do tego lasu, w którym oprócz tropikalnego klonu (Hacer skutchii) można spotkać takie botaniczne cuda jak paproć drzewiastą (Cyathea costaricencis), magnolię (Magnolia pacifica) i występującą tylko w naszym stanie odmianę jodły oyamel (Abies guatemalensis var. jaliscana). Koszt wyprawy zależy od liczby uczestników (im więcej tym lepiej) i od liczby kierowców z własnym samochodem (ewentualnie dojdzie koszt wynajmu vana). Zainteresowanych prosimy o kontakt z Lindą: educadorambiental@vbgardens.org. . Października 2014

Kalendarz wydarzeń w 2014 roku w Ogrodzie Botanicznym w Vallarta* Data 1-31 PAŹ 11 PAŹ 12

PAŹ

12-13

PAŹ

2 4-13 15 20

LIS LIS LIS LIS

LIS

6-13 14 15

GRU GRU GRU

Wydarzenie Miesiąc Motyli – cały miesiąc Międzynarodowy Dzień Ptaków Wędrownych – spacery ornitologiczne od 8:00 rano; atrakcje przez cały dzień Kanadyjski Dzień Dziękczynienia – cały dzień; specjalne restauracyjne menu serwowane od 11:00 do 17:00 Wyprawa do lasu klonowego w Talpa de Allende – zbiórka w Ogrodzie 12 października o 11:00 lub na parkingu supermarketu Home Depot w Talpa de Allende o 16:00. Liczba miejsc ograniczona. Zgłoszenia do 10 października na educadorambiental@vbgardens.org Święto Zmarłych – popołudniu, więcej szczegółów wkrótce Doroczna wycieczka z miasta partnerskiego Santa Barbara – szczegóły wkrótce 9ta rocznica Ogrodu Botanicznego w Vallarta – cały dzień Rocznica Rewolucji 1910 roku w Meksyku – cały dzień (Ogród otwarty dla zwiedzających) Charytatywna projekcja “House Hunters International” – od godz19:00 w Mantamar Beach Club Amerykański Dzień Dziękczynienia – cały dzień; specjalne restauracyjne menu serwowane od 11:00 do 17:00 Szkolenie dla wolontariuszy – 10:30-14:00 (dodatkowe poranne aktywności o 8:00) Wymagana rejestracja do 27 listopada: educadorambiental@vbgardens.org Wielkie Otwarcie Oranżerii Meksykańskich Storczyków Kurs obserwowania ptaków zachodniego Meksyku Bożonarodzeniowe liczenie ptaków

Koszt w cenie biletu w cenie biletu ? ?

? w cenie biletu w cenie biletu w cenie biletu 350 pesos ? wstęp wolny w cenie biletu w cenie biletu w cenie biletu

* Niektóre wydarzenia mogą ulec zmianie. Najbardziej aktualna wersja kalendarza jest zawsze dostępa pod linkiem www.vbgardens.org/calendar.

Godziny otwarcia 10:00 – 18:00 7 dni w tygodniu od grudnia do marca (z wyjątkiem Bożego Narodzenia i Nowego Roku) 6 dni w tygodniu (zamknięty w poniedziałki) od kwietnia do listopada “ptasie” otwarcie: każdy czwartek o 8:00 codzienne spacery z przewodnikiem: 13:00 (od grudnia do marca) dodatkowe spacery po uprzedniej rezerwacji pod linkiem www.vbgardens.org/tours

15 | Listek

Uroki i atrakcje Ogrodu Zapraszamy do ogrodowej restauracji Hacienda de Oro serwującej prawdziwe meksykańskie dania oraz pizzę z glinianego pieca. Nowością w menu są przepyszne tacos z owocami morza. Odwiedzcie nasz Ogród i zanurzcie się w tropikalnym, górskim krajobrazie. Poznajcie Ogród Roślin Tropikalnych Holsteina, Ogródek Tillandsii, Oranżerię Meksykańskich Storczyków (Wielkie Otwarcie 13 grudnia), inspekt i inne piękne zakątki naszego Ogrodu. Zapraszamy do naszego sklepu z pamiątkami, także w wersji internetowej: sklep online. Największa atrakcja Puerto Vallarta!

\ t

Października 2014

Czy widzisz swoje nazwisko na Ścianie darczyńców? Zdjęcie w dużej rozdzielczości znajdziesz pod linkiem: www.vbgardens.org/benefactors Jeśli nie ma Cię jeszcze na liście darczyńców, zapraszamy Cię do Klubu Przyjaciół Ogrodu! Dołączenie do Klubu jest bardzo proste i daje liczne przywileje: www.vbgardens.org/memberships

Dziękujemy za wsparcie następującym osobom: KLUB RUBINOWY: ALAN i PATRICIA BICKELL DEANNA “DEE” DANERI RICHARD DITTON CHRISTOPHER DAVIDSON i SHARON CHRISTOPH PAM GRISSOM GEORGEHOLSTEIN † MARY ELLEN HOLSTEIN ROBERT MAJOR RALPH OSBORNE ROBERT i BETTY PRICE BARBARITA i BOB SYPULT MICHAEL TRUMBOLD ANONYMOUS (1) 17 | Listek

KLUB ZŁOTY:

DR GEORGE ARGENT

RICHARD LINDSTROM †

JOAQUIN AJA i DENNIS OWEN

RODZINA MCCALL

KIMBERLY BENNETT i JIM WILSON

CAROL LEE i BUCK MILLS

ADELAIDE BLOMFIELD

DR NANCY MORIN

DR JOE COLCLASURE z RODZINĄ

JOHN POOLE i KENT DELEONE

CELIA i SHANA CONNOR

DAN CRISTHIAN RIOS

LAURA CORNELL

THOMAS L. SCHIAVONE

RUBEN i MICHAEL COTA SCHULTZ

CHARLES i JUDITH SILBERSTEIN

SCOTT ELLIOT i JAMES CRANK

ROGER i JOANA SMITH

RODZINA GALEANA

JOHN i SANDRA SWINMURN

DAVID HALES i FRANK OSWALD

JOAN THIELE

MICHAEL HICKMAN

PK THOMAS z RODZINĄ

EARL HINES i MATTHEW RILEY

DAVID i PAM TOMLIN

SOREN i KIMBERLY KIELERRICHARD LINDSTROM †

ANONIM (1)

Października 2014

KLUB SREBRNY:

ARMANDO ALMENDAREZ i ALEJANDRO CASAS

WALTER HAYES i BEN CAMACHO

ARCHIE´S WOK

ANNE-MARIE HAYES

FAYE CÁRDENAS i KEITH COWAN

RAUL HERRERA

CASA DEL QUETZAL

HINES WARNER WEALTH MANAGEMENT

CASA RODONDA

HOTEL MERCURIO

CASA LOS SUEÑOS

JAMES i CORINNE LAW

LARUE i BEVERY COLEMAN

DR JOHN i HELEN MANNE

CRISTHIAN EVENT

DAVID MUCK i COLE MARTELLI

CHARLENE BAILEY CROWE

NO WAY JOSÉ! RESTAURANT – BAR

CHRIS DANNER

JANE PEABODY

ROBERT DIRSTEIN i ROBERT ARNDER

TRAVEL DESIGNED BY STEPHANIE

BETTY JEAN “BJ” ETCHEPARE

VALLARTA LIFESTYLES

ROBERT i GAIL FARQUHARSON

VILLA LOS ARCOS

BETTY JEAN “BJ” ETCHEPARE

VILLA SOLEADA

ROBERT i GAIL FARQUHARSON

BILL WILLIAMS i JUAN ALVARADO

RON GAUNY

DEVIN i ELLEN ZAGORY

BURI GRAY

ANONIM (2)

HARRINGTON LANDSCAPES

19 | Listek

KLUB ZIELONY:

CLIFFORD i SUSAN FAIRCHILD

HANK i VICKI LINDSEY

JOHN FALL i LARRY HOLMES

NATIA LOLLIE (I)

JANE FAVELA

TIM LONGPRÉ i ROCHA AGUSTIN

BRUCE ABRAHAMSON i DAVID BRANCH

FRED i CARDENAS FERNANDEZ

FRANK LOPEZ i MARIA DENINO

GARY i SUSAN ADAMSON

TERRI FINE

DAVID LORD

EDWARD F. ALEJANDRE i BILL WURZELL

ZEPEDA FLAVIO

DAVID LORD i SUSAN WISEMAN

ROSIO AMPARÁN SALIDO (I)

MICHAELA FLORES

CASEY i KEITH LUPTON

ED i GRACE ANDRES

DANNY FOCERI

MARLON LYLES i JEFF COTE

JOHN i DIANNE ARGUELLES

FRANK FOGARTY i CONNIE WIMER

STEPHANIE i PAUL MADAN

PAM ARTHUR

DEAN i ANN FOSTER

CHARLES MALLERY i WALLACE DEMARY JR.

GARIN BAKEL i LIONEL CUNNINHAM

WAYNE FRANKLIN i MARIA O´CONNOR

JIM i VICKI MANN

JACK i LAURA BARRETT

DANIEL FREEMAN

CHRISTINA MARTELL

CURTIS BARROWS (I)

JOHN i LINDA GALSTON

PATRICIO i ANN MARTINEZ

BRUCE BECKLER

JESÚS ALBERTO REYES GARCÍA

MARTIE MCBRIDE

DANIEL BELLUM i CAROL EASTON

ALBERTO i BARBARA GARVEY

TANDACE MCDILL

RICHARD i PAT BENDIX

NEIL GERLOWSKI

JIM i LESLEY MCFARLANE

BOB i SUE BERNDT

RIKKI i STANLEY GILBERT

DEAN MCINTYRE (I)

JOHN i MARIANN BERTRAM

JEFFERY i BLANCHE GOLD

SCOTTY MCINTYRE i ALLYN DIXON JR

PAUL BISTOW

MICHAEL GOODING

LORAN i BARBARA MCKAY

GARY BIVANS i ISAIAS ORTEGA

SID GOODMAN i KEITH MAY

LISA MCKIVERGIN (I)

MARCIA BLONDIN

FREDEKE GOODYEAR

CARLOS MENDOZA

ROB BOYD i KEVIN WU

CATHRYN GORDON

ASHLEY MEYER (S)

ARNIE BRAUNER i ROBERT BULTHIUS

STEVEN GOROSH i SCOTT KNUTSON

CHRIS i MARGARET MILLS

FRED i MYRNA BROWN

PAUL GRACE

JEFF MILTENBERGER i LEE SANNELLA

GLEN i DEB BRUELS

ROLLAND GREGORIE

DON MINSHEW

PAT i DEBBIE BRYAN

CORDULA HAHN

JUAN JOSE MORENO (I)

JOSEPH i BEVERLY CAIRNS

POUL i JUDITH HANSEN

MR. i MRS. DEAN MORTON

ROBERTA CAMHI

KEN i MAGGIE HARBOUR

MILLARD i BONNIE MOTT

WALTER i DORIS CAMP

ALAN HARMON

HILDA MUÑEZ i JOSEFINA SOLIS

BILL i KATHARINE ANN CAMPBELL

T. J. i HELEN HARTUNG

ERICA MUSE (S)

BARRY i LAUREN CAMPBELL

RACHEL HARRIS i BRUCE HOBSON

MARY NARY

LEONARDO CAMPOS

JOYCE HARTVIGSON (I)

GREG i JONI NEUTRA

KAY CASSERLY i GEORGE BYRNE

ELEANOR HAWTHORN i SANDRA WICKS

BILL i CYNTHIA NOONAN

RONALD i JANE CEASE

COLE HICKMAN (I)

JOHN i CECELIA NORMAN HANK i RUTHIL OFFERENS

SANDRA CESCA (I)

AL HILBERT i GAIL BOAL

LEE i NANCY CHAPMAN

KATHRYN HILL (I)

FRANK i VICKI OHLY

KENNETH CHASE

GEORGE HINKLE i BILL REDDICK

KENT i SHIRLEY OPP LUZ PALOMERA (I)

IDA COLE

JEAN HNYTKA (I)

JANET COTTON (I)

MICHAEL HOLLAND i RAY CAREME

ALICIA PARTIDA

KEITH COWAN

NANCY HOLLAND

TOMMY i NANCY PATTERSON

BILL i ED COFFIN

PAUL HOOKER

PILAR PEREZ i MARCUS KUILAND-NAZARIO

SAMUEL CRAMER

OLGA MORA HOPPE (I)

PETRE PFAFFE i GERMAN VILLALVAZO

ROGER i SHARI CRONK

ROBERT HOWELL i ELROY QUENROE

WILLIAM i DENISE PIETRI

JOHN i CARYN CRUMP

DAVID i NANCY JACKOVICH

FRANCISCO PIÑA i VICKI JENSEN

CLARK CURTIS

ROBERTA JENSEN

JOSEPH PORTNOY

CARLA CUTHBERSON (I)

BILL i SHANNON JOHNSON

HARVEY i ELINOR PRAWER

LEN i PAT DAVIES

CARL i IRENE JOHNSON

MARCELA PRECIADO (I)

GLENN DEAVEN

KENT JOHNSON i CODY BLOMBERG

TAMMY PRUST (I)

PAT DECOURSEY i RENÉ FRANCO

DONALD JONES i GUSTAVO VALDIVIA RANGEL

DAVE i ELLIE QUISLING WENDY RASMUSSEN (I)

YVONNE DEFEITAS i PAUL WERLER

ERIN JONES i CINDY FISK

GUY DEMANGEON i PATRICIA JUIN

RANDALL i JANIS JONES

LARRY READ (I)

ABHIJIT i MONA DESAI

KIRSTIE KAISER

SANDRA REEVES i YOLETTE GARRAUD

NED i GRETCHEN DEWITT

LIZA DANIELLE KELLY (I)

RICKI RICARDO

JORGE DIAZ i CONSUELO ZEPEDA

MANSUR KIADEH (I)

ALAN RICHARDSON (I) PRISCILA RIEDESSER

ALFREDO LOPEZ DOMINQUEZ

JOHN A. KING i EDGAR GARCÍA

FERNANDO i STACEY DONAYRE

SUZANNE i JACK KIRKPATRICK

DOUG ROBINSON

CW DONOVAN JR.

RON KNIGHT i DEBORAH MOORE

JAVIER RODRIQUEZ

BILL i MARIA DRURY

ROBERT i LOUISE KNOPICK

AL i CATHY ROUYER

DAYNE DUDLEY (I)

CARMEN KOEPKE (I)

ANN ROWLEY

MARY EDMONDS i SHARON O´CONNOR

ROBERT KOPSTEIN

KEN i THERESA ROWLEY

SCOTT ELLIOT

LARRY KRICK

JOHN SABO i ALAN HARMONY

ROLF ENGSTROM

DR. JUDY KRINGS

MICHAEL SAHM i MICHAEL SNYDER

LANCE i SUZANNE ERIKSON

DEBORAH LARSSON

BIJON i SALLIE SALESS

MARCIA ESCONTRIA (I)

SARAH LEGAN (I)

DANTE SÁNCHEZ

JUAN ESPINOZA LOZANO (I)

JOHN i JANA LINDBERG

LUCY SANCHEZ i SOFIA LÓPEZ SANCHEZ

Października 2014

BARBARA SANDS (I)

BRYAN SMITH i SUZANNE FRENCH-SMITH

POLLY VICARS (I)

INDIRA SANTOS (I)

SHIRLEY SMITH (I)

MATTHIAS VOGT

DARIO i ANN SAVIO

JIM STAGI

PABLO i DIKI VOIGT

GREG SCHELL (I)

CHARLES STANFORD

CATHY VON ROHR

ROY i KAREN SCOTT

KEN STARAL (I)

THOMAS i PATRICIA WAGNOR

WALTER SCOTT

DAN i JEAN STILLWELL

CARLENE WALKER i CARL OCHOCKI

KEN i MARIE SEBRYK

CHARLES i MARIANNE STROZEWSKI

STEVE WALTERS (I)

NEIL SECHAN i MATT MESSNER

ROSEMARY STUEHMER (I)

NANCY WARNER

SANDY i CHRISTINE SETH

KENT i SHIRLEY SWANSON

STAN i PAT WESSNER

KEN SHANOFF i STEVE YOUNG

RICHARD i CECILIA THOMASON

JUSTIN WILLIAMS (I)

BARBARA SHARFTEIN

NEAL i MARY THOMASSEN

GARY WOODS i ED GILL

RALPH i ELBA SHAW

PEGGY TREMAYNE (I)

DONNA WYMAN (I)

DIANA SIMMONS

GINA VERSTEEGE (I)

FLAVIO ZEPEDA (I)

PHIL SIMS

JACK VETTER i CARLY HEGLE

Jeśli na powyższej liście brakuje Twojego nazwiska lub widzisz inny błąd – proszę powiadom koordynatora pisząc na adres memberships@vbgardens.org. Dziękujemy. † = nieżyjący (S) = karta studencka (I) = karta indywidualna

Wspierają nas także następujące fundacje Fundacja im. Charlesa H. Stouta Fundacja rodziny McArthur Optics for the Tropics Fundacja Shirley K. Schlafer Stanley Smith Horticultural Trust

Doceniamy Wasz odzew! Zachęcamy Was do śledzenia nas na TripAdvisor, Facebooku i Twitterze. :

21 | Listek

Kontakt / Autorzy Ilustracji Ogród Botaniczny w Vallarta – Twoje najlepsze wakacje! PONAD PLAŻĄ, POWYŻEJ OCZEKIWAŃ… - jedynie 60 pesos opłaty za wstęp i całodniową wizytę! - tylko 30 minut od Starego Miasta Puerto Vallarta, na 24tym kilometrze drogi do Barra de Navidad (MAPA) Telefon:

+52 322 223 6182 or +52 322 223 6184

Strona internetowa:

www.vbgardens.org

Email:

info@vbgardens.org

Autorzy ilustracji i zdjęć: Logo OBV Paul Boivin Okładka Krysia Jędrzejewska-Szmek – Oranżeria i chmury Strona 1 Leo Campos – Puste wnętrze oranżerii Krysia Jędrzejewska-Szmek – Wnętrze oranżerii z pierwszymi roślinami 2 Krysia Jędrzejewska-Szmek - Kakaowiec 3 Krysia Jędrzejewska-Szmek - Kaktus 4 Krysia Jędrzejewska-Szmek – Oranżeria od dołu 5 Kim Kieler – Zdjęcie małpy wykonane telefonem komórowym http://4vector.com – Kapucynka czarnobiała Brendan Mruk (cc-by-sa 3.0) – Portret Toma Waitsa 6 Krysia Jędrzejewska-Szmek – Boa Neil Gerlowski – Krysia i Michał Portet z ratusza w Toruniu (1580) – Mikołaj Kopernik 7 Zbiory Smithsonian Institute – Portret Margaret Mead 8 Krysia Jędrzejewska-Szmek – Ceremonia przyznania „Złotych Dębów” 9 Lizbeth Hérnandez Hérnandez – Habenaria jaliscana 10 Petr Myska – Piranga pąsowa | VivaNatura 11 Bay Vallarta-Riviera Nayarit – fragment magazynu 12 Charytatywna projekcja “House Hunters International” – dzięki uprzejmości Timothy Real Estate Krysia Jędrzejewska-Szmek – Lądowanie na kwiecie kosmosu 13 Petr Myska – Detal upierzenia pirangi pąsowej | VivaNatura Leo Campos – Rodrigo i Naco, szefowie kuchni OBV 14 Mansur Kiadeh – Talpa de Allende 15

„El Comendante”/wikipedia/cc-by-sa –Aztecki Kamień Słoneczny

Krysia Jędrzejewska-Szmek – Młode tilandsie

Darmowa subskrypcja miesięcznika „Listek”, numery archiwalne oraz pozostałe wersje językowe dostępne są pod adresem: www.vbgardens.org/newsletter-signup.

Października 2014