België - Belgique PB 1000 Brussel 1 1/1366
Maak van je een
geld
superheld NewB klaar
voor tweede golf
“Banken zijn
compleet onveilig”
VOORJAAR 2014 32e jaargang nr. 1 Afgiftekantoor 1099 Brussel X, P2A8306 Afzender: FairFin, Vooruitgangstraat 333/9, 1030 Brussel
edito
Martina Schwab
Enter the
financial matrix dan in 1999 onder Bill Clinton weer
Je hebt een zicht- en een spaarrekening. Minstens één keer per week maak je geld over naar een andere bankrekening. Je gebruikt een debit- of creditcard. Misschien heb je een hypotheek? Ben je aangesloten bij een pensioenfonds of heb je een levensverzekering afgesloten?
werd afgeschaft). Ja, er zijn machtsongelijkheden. Maar juist omdat het financiële systeem complex, dynamisch en steeds in verandering is, kun je er toch toegang toe krijgen en dingen doen. In plaats van complexiteit te mijden of haar in categorieën te temmen, is er nog een andere mogelijkheid: complexiteit appreciëren. Waar beginnen? Er zijn verschillende opties, maar een heel evidente is: via onze persoonlijke relatie met de financiële wereld, de ‘small finance’, zoals Brett Scott dat in zijn boek The heretics guide
Bijna elke dag zijn we onderdeel van de financiële matrix - en toch hebben
als consument van de financiële
to global finance noemt. Deze small
we meestal maar een vaag idee hoe
diensten.
finance kunnen wij als springplank gebruiken om ook de ‘high finance’ te
het eigenlijk werkt. Het is complex. Het financiële systeem wordt continu
begrijpen. Een groot bedrijf gebruikt
Sommige mensen proberen dingen die
(her)opgericht en veranderd, niet
financiële instellingen min of meer
te complex zijn uit de weg te gaan.
alleen door degenen die de diensten
voor dezelfde dingen dan wij, alleen
Andere proberen de complexiteit te
aanbieden, maar ook door alle
doen ze dat op veel grotere schaal.
temmen door haar netjes op te delen
andere betrokken actoren. En ieders
Meer nog, het zijn onze persoonlijke
in begrijpelijke categorieën. Die
rol is vaak minder eenduidig dan we
relaties met de financiële sector die
categorieën zijn geruststellend – ze
zouden denken. Heb je je ooit bedacht
wij het makkelijkste kunnen opvol-
geven ons het gevoel van controle.
dat je het geld dat je stort bij een
gen en veranderen.
Binnen het financieel systeem kan
bank ook zou kunnen beschouwen
je bijvoorbeeld de volgende drie
als een lening aan je bank? Natuurlijk
Maak van je geld een superheld! Hoe
actoren onderscheiden: de aanbieders
hebben sommige actoren veel meer
dat gaat? Houd FairFin in de gaten:
van diensten (banken en andere
macht bij het testen en (her)tekenen
check onze wereldkaart met dirty
financiële dienstverleners), gebrui-
van de grenzen van de financiële
profits van acht Belgische banken
kers van die diensten (klanten) en
wereld. Een jonge derivatenhandelaar
(pag. 3), raadpleeg onze scan van de
politieke actoren. Weliswaar kan je
bij een grote investeringsbank,
partijprogramma’s (pag. 10) en volg
deze drie categorieën ook in realiteit
is door het gebruik van complexe
de Faire Geldwijzer (pag. 8). Je hebt
terug vinden, ze zijn gekoppeld aan
financiële instrumenten in staat om
een deel van je geld al superheld
verwachtingen, die dan vaak onver-
dingen te verkopen waarvan we
gemaakt door een aandeel bij NewB
vuld blijven:: wij verwachten dat
slechts een paar jaar geleden nooit
te kopen? Op pagina 7 vind je een
onze bankiers een volledig overzicht
gedacht hadden dat die verkoopbaar
update.
van de financiële structuur hebben.
zijn. Politici Carter Glass en Henry B.
Hetzelfde geldt voor de politici.
Steagall introduceerden in de jaren
Iedereen is welkom de financiële
En van klanten wordt een eerder
‘30 de Glass-Steagall Act om deposito-
matrix te ontdekken en je eigen geld-
passieve houding verwacht, louter
en investeringsbanken te splitsen (die
stroom in nieuwe banen te leiden.
INHOUD 3
Oeps, mijn geld leeft!
6
Bank to Basics III: Ewald Engelen
2
7
NewB klaar voor tweede golf
8
Maak van je geld een superheld!
10
Wat zeggen partijen over financieel systeem?
???
Oeps,
mijn geld leeft! Stel: je hebt een hart voor duurzaamheid. Je isoleert je dak, koopt FairTrade producten Maar wat doet je geld ondertussen? FairFin bracht in kaart welke van de banken actief in België investeren in bedrijven met een zeer slechte reputatie op vlak van respect voor milieu en/of mensenrechten. Enkele voorbeelden. kustwacht 28 Greenpeace activisten en 2 journalisten op het schip de Arctic Sunrise op grond van piraterij. Ze werden een maand vastgehouden in Moermansk en daarna overgeplaatst naar een gevangenis in St. Petersburg. Met de Olympische Spelen in Sotsji op komst, koos Rusland eieren voor haar geld en verleende de activisten amnestie. aaKBC investeerde 43 miljoen euro in Gazprom aaBelfius investeerde 5 miljoen euro in Gazprom aaING investeerde 803 miljoen euro in Gazprom aaBNP Paribas investeerde 1474 miljoen euro in Gazprom aaDeutsche Bank investeerde 415 miljoen euro in Gazprom © Greenpeace
aaVan Lanschot investeerde 11 miljoen euro in
Gazprom is een grote speler in de
Gazprom aaVDK investeerde 0,3 miljoen euro in Gazprom
gas-, olie- en energiesector. Haar hoofdkwartier ligt in Moskou en de Russische regering
12
heeft een aandeel van 50,002% in het bedrijf.
BAE Systems is een van ‘s
Verschillende van de gas- en olieprojecten van
wereld grootste wapenproducenten. Het bedrijf
Gazprom hebben een serieus negatieve sociale
maakt gevechtsvliegtuigen, oorlogsschepen,
en ecologische impact. Bijvoorbeeld het drillen
tanks, bewapende voertuigen, schietsystemen,
naar olie in de Noordpoolzee. Gazprom wil aan
raketten en munitie. BAE bedient klanten –
de olie die onder het ijs ligt geraken. Samen
waarvan 95% militair – in meer dan honderd
met Shell overigens: in 2013 kwamen president
landen. BAE is erop gericht om haar verkoop
Poetin en de Nederlandse premier Rutte overeen
aan Azië en het Midden-Oosten op te drijven.
dat Shell een aandeel van 33% in het drilproject
Onlangs sloten ze een deal voor zo’n 3 miljard
krijgt. Greenpeace protesteert hiertegen, omdat
euro om Oman te voorzien van gevechtsstraal-
die activiteiten nefast zijn voor het ecosysteem.
jagers. Hun voornaamste afzetmarkt echter, is
Op 19 september 2013 arresteerde de Russische
Saoedi-Arabië. Zo leverden ze de bewapende
COM’mon lets LETS
13
Socrowd
14
Studio Spark helpt FairFin veranderen
16
Slimmer dan de bank Evert Peeters
3
•
• Oeps, mijn geld leeft!
voertuigen waarmee Saoedi-Arabië in maart 2011 Bahrain binnenviel. aaKBC investeerde 3 miljoen euro in BAE Systems
Steun onafhankelijk onderzoek Dirty Profits Deze gegevens resulteren uit het onderzoek Dirty Profits dat FairFin met het internationaal consortium Facing Finance in 2012 en 2013 deed. Facing Finance werd tot mei gesubsidieerd door de Europese Unie, maar een nieuwe subsidieaanvraag daar is niet goedgekeurd. Onderzoek naar de investeringen van onze banken is echter zo belangrijk voor het werk van FairFin, dat we het geld voor nieuw onderzoek nu, samen met onze partners, zelf proberen te verzamelen bij onze achterban. In totaal is er 10.000 euro nodig voor Dirty Profits III. Wil jij geïnformeerd blijven over welke banken schadelijke praktijken financieren? Steun jij onafhankelijk onderzoek? Help ons dan met een onafhankelijke bijdrage. Je mag storten op rekening (BE 10) 5230 8038 6504 / BIC: TRIOBEBB van FairFin met de mededeling “Dirty Profits”. Voor giften vanaf 40 euro ontvang je een fiscaal attest waarmee je 45% van je gift terugkrijgt via de belasting. Bedankt!
aaBelfius investeerde 6 miljoen euro in BAE Systems aaING investeerde 5 miljoen euro in BAE Systems
kledingfabrieken, allemaal met zware machine-
aaBNP Paribas investeerde 128 miljoen euro in
rie. Een dag voor het drama werden er scheuren
BAE Systems aaDeutsche Bank investeerde 327 miljoen euro in BAE Systems
in de muur gedetecteerd, maar het management verzekerde de werknemers dat het veilig was om door te gaan met werken, ondanks het feit dat winkels in de buurt werden ontruimd. Het management van LPP heeft de slachtoffers noch
LPP is een Poolse textielfabrikant die ver-
hun families enige tegemoetkoming of compen-
koopt aan meer dan 700 Poolse kledingwinkels
dat hij zich niet schuldig voelde over het Rana
onder merken als Reserved, Cropp, House en
Plaza drama en dat er daarom geen nood was er
Mohito. LPP produceert 19% van haar producten
op enige manier verantwoordelijkheid in op te
in Bangladesh. LPP was betrokken bij het Rana
nemen.
satie aangeboden. De vice-voorzitter van LPP zei
Plaza drama in 2013, waarbij 1127 arbeiders omkwamen en meer dan 2000 mensen gewond
aaKBC investeerde 1 miljoen euro in LPP
raakten. Het kantoorgebouw Rana Plaza was
aaING investeerde 160 miljoen euro in LPP
omgetoverd tot een fabriekshal voor vijf
© LeFlic17images/ChrisGravett
4
© CATAPA (Lien Merre, David Verstockt)
Newmont Mining is een van
verbruiken. Er is dan ook een grote protestbewe-
de grootste goudproducenten ter wereld. Newmont
ging vanuit de bevolking, waarbij al vijf doden
is hoofdaandeelhouder van het bedrijf dat de
en honderden gewonden zijn gevallen. Newmont
Cajamarca mijn in Peru bezit. Deze meest winst-
reageerde hierop met: “De situatie is ongelukkig,
gevende mijn ter wereld zorgt voor controverse
maar we herbevestigen onze verbintenis met Ca-
sinds haar opening in 1993, vooral wegens haar
jamarca.” Typisch voor de houding van Newmont,
aantasting van de waterhuishouding. De vaak
zegt Verstockt: “Newmont is wereldwijd verwik-
gebezigde excuus voor mijnontginning is dat
keld in tal van sociale conflicten, door hun totale
het een motor is voor economische ontwikkeling
gebrek aan raadpleging van en respect voor de
in de omgeving. De situatie in Cajamarca weerlegt
lokale bevolking. Het Congaverzet is symbolisch
dit argument: na 20 jaar mijnontginning is het
voor de praktijken van Newmont wereldwijd.”
gebied nog altijd een van de armsten van het land. Newmont zegt jobs te creëren, maar veel lokale bewoners verloren juist hun inkomen. David Verstockt van de beweging CATAPA: “Er is meer vervuiling, daardoor meer vissensterfte in de forelkwekerijen, er zijn meer taxi’s, meer rijke ‘expats’ die de lokale prijzen voor voeding en onderdak de hoogte in drijven,... Bovendien merkt men dat de voornaamste economische activiteit van de regio (zuivelproductie) onder de aanwezigheid van de mijn heeft geleden. Cajamarca was de tweede grootste zuivelproducent van het land, nu
aaKBC investeerde 3 miljoen euro in Newmont Mining aaBelfius investeerde 2 miljoen euro in Newmont Mining aaING investeerde 141 miljoen euro in Newmont Mining aaBNP Paribas investeerde 183 miljoen euro in Newmont Mining aaDeutsche Bank investeerde 367 miljoen euro in Newmont Mining aaArgenta investeerde 1 miljoen euro in Newmont Mining
staan ze op een zevende plek.” Er staat ook een nieuw Peruviaans goudmijn-
* investeringen tussen 2011 en 2013
project op de planning: het Conga-project. Deze mijn zou vier meren vernietigen, 680 bronnen vervuilen en minstens 228000 liter water per uur
Een uitgebreider overzicht vind je op www. fairfin.be/mind-the-map
Zet greenwashers in hun hemd Banken met de meest ronkende verklaringen over duurzaamheid en een groene toekomst, doen vaak de grootste investeringen in de wapenindustrie, opwarming van de aarde, vernietiging van leefomgeving en schendingen van mensenrechten. BNP Paribas Fortis bijvoorbeeld zegt dat “ze strikte richtlijnen hanteert voor activiteiten in en met sectoren zoals palmolie, houtpulp, de productie van elektriciteit uit steenkool, de mijnbouw en de
bewapening. De lijst met sectoren behoort tot de volledigste in Europa en breidt steeds verder uit.” Ook ING stelde een uitgebreid beleid en richtlijnen op – maar wel met de nodige ruimte voor achterpoortjes en disclaimers om afstand te doen van haar verantwoordelijkheden. FairFin is nog maar zelden een bankier tegengekomen die volmondig toegeeft dat zijn bank ook bedrijven financiert die systematisch mensen uitbuiten of het milieu vernietigen.
Maar je kunt zeker eens doorvragen. Bijvoorbeeld: aa Volgens welke positieve sociale en ecologische criteria wordt mijn geld geplaatst? aa Welke schadelijke praktijken worden zeker niet gefinancierd? aa Krijg ik de namen van de bedrijven die gefinancierd werden?
5
bank2basics
“Banken zijn compleet onveilig” Ewald Engelen rijgt banken en toezichthouders aan zijn degen
de crisis zit, het is een proces van
‘een beetje meer interne controle op
financialisering, waarbij alle banken
de mechanismen die banken mogen
de marktleider wilden nadoen. Onze
blijven uitvoeren’. Er bestaan wel
Europese banken hebben precies
kapitaalsvereisten (Basel III), maar
De samenleving moet greep krijgen
hetzelfde gedaan als Goldman Sachs.”
die laten toe dat banken zelf bepalen hoe risicovol de activa op hun balans
op het bankwezen. Om inzicht te krijgen in het financieel systeem en
Hét probleem van de banken volgens
zijn. “Banken zijn compleet onveilig.
meningen uit te wisselen, organiseert
Engelen, is dat de totale balansen
Zolang wij banken toestaan om
FairFin sinds 2013 een reeks debat-
van banken enorm zijn, terwijl het
de risico’s te manipuleren om hun
ten onder de titel Bank2Basics. Voor
eigen kapitaal maar klein is. Dat geeft
eigen vermogen zo klein mogelijk te
Bank2Basics III kwam de Nederlandse
banken enorme hefbomen om allerlei
houden, zullen ze blijven gaan voor
financieel geograaf Ewald Engelen op
ontransparante producten de markt
de hoogste rendementen voor hun
6 februari naar de Vooruit in Gent.
op te zwieren. Dat is een wankele
aandeelhouders en de grootste bonus-
Hij nam geen blad voor de mond:
constructie, want zo’n bank hoeft niet
sen voor zichzelf.”
“De banksector wil nog altijd niet
veel verlies te maken op die immense
erkennen welke schade ze heeft
balans om zonder eigen vermogen
“We moeten doorvoeren wat pijn
aangericht. Ze heeft tien jaar poten-
te zitten en tegen een faillissement
doet,” vindt Engelen, “het eigen kapi-
tiële maatschappelijke ontwikkeling
aan te kijken. Bovendien: “Ben je een
taal verplicht verhogen. Tot 10% van
weggegooid en de politieke agenda
bank van 100 miljard dan ga jijzelf
de totale balans. Dat is de standaard
voor de komende jaren vastgelegd:
failliet bij een faillissement, ben je
buiten de EU en de VS. En daar is het
bezuinigen en lastenverzwaring.” Een
een bank van 1000 miljard dan gaat
nog altijd de hond die met zijn staart
kort verslag.
de belastingbetaler failliet. Banken
kwispelt, in plaats van andersom.”
zijn too big to fail, too big to jail en too big to manage.”
Financialisering
Zijn het echt alleen maar de banken? “Natuurlijk is dit een verhaal dat niet stopt bij de banken, maar reikt tot in
“Niet de Amerikaanse situatie met hypotheekverstrekkingen aan NINJA’s
De staart die met zijn hond kwispelt
de haarvaten van het kapitalisme. We zijn met z’n allen één grote petrischaal voor alles wat met de crisis
(No-Income-No-Job-or-Assets) heeft de crisis veroorzaakt, maar het
Op dit moment ligt er politiek geen
te maken heeft. We zijn allemaal
kabaal van de 30 grootste banken
enkele oplossing voor dit probleem
gevangen door de vastgoedroes en we
van Europa en de VS. Zij hebben
op tafel. Erger nog: het feit dat
moeten onze verslaving aan schuld
samen een casino opgebouwd waarin
besluitvorming hierover naar Eu-
afbouwen. Dat is een berenklus.”
onderpanden voor leningen werden
ropees niveau wordt getild, maakt
uitgewisseld, wat leidde tot een
het alleen maar gemakkelijker voor
vastgoedbel en het drama wat daarop
banken om de politiek te chanteren.
volgde. Het is niet de VS die achter
Er wordt enkel gediscussieerd over
6
Kijk voor de volledige presentatie van Engelen in beeld en geluid op www.fairfin.be/engelen
interview
‘Een bank van burgers: wie neemt er nu zo’n risico?!’ NewB maakt zich op voor tweede golf Na de eerste NewB golf in 2013, waarbij
Brief van de Nationale Bank
maar liefst 44.000 mensen een aandeel kochten, is het werk aan de oprichting
Op het NewB kantoor in Brussel neemt
van de bank begonnen. Ervaren ban-
de dialoog met de officiële instanties
kiers zijn het team komen versterken
veel tijd in beslag. “Met de FSMA
en is er een zakelijk plan opgemaakt.
hebben we al langere tijd gesprekken
Maar er moet nog veel werk worden
voor de prospectus, maar de Nationale
verzet om in 2015 een licentie te
Bank kwam daar tussendoor gefietst.
bekomen van de Nationale Bank. Op de
Zij had natuurlijk gehoord van onze
algemene vergadering in januari is een
plannen en vroeg of ze niet mocht
begroting goedgekeurd om de volgende
weten in welke richting wij dachten.
stappen kunnen zetten. FairFin sprak
Dus wij documentatie laten toekomen,
met Dirk Barrez, een van de eerste
met daarbij uitdrukkelijk de vermelding
initiatiefnemers van NewB.
dat dit confidentiële voorbereidende
Meer dan één goede
documenten waren. En toen kregen “We willen zo snel mogelijk 2,5
we maanden later een brief waarin
Onlangs stond de bank Crelan in het
miljoen euro verzamelen bij bestaande
ze stelde dat ze onze hypotheses zeer
Nieuwsblad met de kop: ‘NewB-coöpe-
en nieuwe coöperanten, zowel burgers
optimistisch vond. Intussen zijn we
ranten zijn bij ons van harte welkom’.
als organisaties. Mensen kunnen nu
op gesprek geweest en zijn alle vragen
Er zijn nog campagnes van banken die,
dan ook tot 120 euro aandelen kopen.
beantwoord, maar feit blijft dat ze een
zij het soms minder expliciet, geïnspi-
Op het einde van het jaar moeten er
institutionele aandeelhouder eist die
reerd zijn door de komst en de ideeën
voldoende engagementen zijn, zeker
kan garanderen dat er altijd kapitaal
van NewB. “Het is natuurlijk geweldig
ook van grote investeerders, voor in
zal zijn.”
dat NewB nu al invloed uitoefent op
totaal 60 miljoen.”
het bancaire landschap. Laat ze ons “Het is uiteraard terecht dat we worden
vooral nadoen: er zijn enkele tientallen
“We zijn nu redelijk op koers. 65
bevraagd op onze financiële waarde.
banken, het zou niet slecht zijn als er
procent van de coöperanten die bijstor-
Maar uit de houding van de Nationale
meer echt duurzame banken tussen
ten heeft zijn aandeel tot het maximum
Bank blijkt wel dat ze niet op ons
zitten.”
verhoogd. Dit laat zien dat ze hun
zitten te wachten. Wat mee kan spelen,
droom nog koesteren en er ook in willen
is het idee dat er teveel banken zijn.
Politiek blijft het dan weer ijzig stil.
investeren. Nu hebben we ook méér
Maar de crisis is juist veroorzaakt door
In de verkiezingsprogramma’s wordt
coöperanten nodig. Want met hoe meer
banken die te groot zijn, het lijkt me
nauwelijks gesproken over banken.
we zijn, hoe sneller we succesvol een
alleen maar logisch dat je dan beter
“En dat mag je op z’n minst vreemd
rendabele bank kunnen neerzetten eens
méér banken kan hebben. In feite
noemen. Er komen grote inleverings-
het zover is. En hoe makkelijker we
gebeurt net het omgekeerde: het aantal
oefeningen aan ten gevolge van de
grote investeerders kunnen overtuigen.
banken in België is de voorbije decen-
bankencrisis en banken worden niet
We proberen extra aandeelhouders te
nia gehalveerd. Daarnaast is het lang
aangesproken. Zoals een Gentse politica
vinden via de organisaties, via de me-
geleden dat er nog een aanvraag voor
het verwoordde tijdens de NewB tour:
dia en via zogenaamde ‘ambassadeurs’,
een nieuwe bank is geweest – en dan
‘Als overheid doen we het niet, dus
actieve coöperanten die we materiaal
nog één opgericht door burgers! ‘Welke
dan moet de samenleving het doen.
geven voor een presentatie en die zelf
risico’s brengt dat wel niet met zich
Maar dan moet de overheid er op z’n
mensen bijeen roepen. Ik ben onlangs
mee?!’ Wel, veel kleinere dan een bank
minst over waken dat de samenleving
bij zo’n bijeenkomst geweest in Limburg
als Dexia. Er zijn tientallen banken,
het kán doen.’ “
en dat ging heel goed. Ze denken erover
overigens altijd de kleinere, die het wel
om zich in een vijftal Limburgse regio’s
hebben gered doorheen de crisis, juist
op te delen en van daaruit verder
doordat ze zich met de reële economie
te werken. Coöperanten organiseren
hebben beziggehouden.“
zichzelf – en maken zo hun bank.”
7
campagne
FairFinners doen ‘t zelf Maak van je geld een superhe
8
eld! De financiële wereld heeft een stevige her-
Maar je hoeft zelfs
vorming nodig. Politici zijn er tot nu toe niet
geen bank binnen
geslaagd om een duurzaam financieel systeem,
te gaan om duur-
ten dienst van de reële economie en de sa-
zaam te investeren.
menleving, te ontwikkelen. In plaats daarvan
Je kunt een lening
luisteren ze nog steeds naar diegenen die de
geven aan een vriend die
financiële crisis mee veroorzaakt hebben.
een bedrijf wil starten, een aandeel kopen van een cvba uit
Het goede nieuws is: ook zonder nieuw systeem
de sociale economie of via een crowdfundings-
kunnen wij (als individu, organisatie, bedrijf)
site een tof project financieren. Meer nog: je
zelf stappen ondernemen om ons geld duurzaam
moet zelfs niet bij de euro blijven om op een
te maken. Zo slaan we zelfs twee vliegen in één
ethische manier om te gaan met geld. In steeds
klap! Via ons geld dragen we een steentje bij
meer Belgische gemeenten vind je LETS-groepen
aan een betere maatschappij en tegelijkertijd
en andere complementaire muntsystemen. In
geven we onze politici en bankiers een duidelijk
de Faire Geldwijzer vind je een overzicht van
signaal: Belgen kiezen bewust voor de betere
mogelijkheden om van je geld een superheld te
alternatieven.
maken, binnen en buiten de bank om.
De eerste stappen: Mind the Map en de Faire Geldwijzer
Maak de Faire Geldwijzer Starterskit mee mogelijk!
Je hoeft niet veel geld te hebben om er een
Vind je het belangrijk dat FairFin praktische
superheld van te maken. Geïnformeerd zijn over
tips geeft over hoe je je geld duurzaam kunt
wat je bank doet met je geld, is een heel belang-
maken? Dat we zoveel mogelijk mensen
rijke eerste stap. Op www.fairfin.be/mind-the-
handvaten bieden om zelf ethisch aan de slag
map kun je zien hoe jouw bank scoort op ‘risico
te gaan met hun kapitaal, hoe klein dat ook
op schadelijke investeringen’ en ‘betrokkenheid
is? Vind je het leuk om die informatie in een
bij de reële economie’. Ook staat er uitgelegd hoe
handig boekje toegestuurd te krijgen? Steun dan
je van bank kunt veranderen.
de Faire Geldwijzer Starterskit! FairFin heeft 2000 euro nodig om het boekje op te maken
Eens je bewust voor een bank gekozen hebt,
en te drukken. We willen dit bedrag bij elkaar
sta je ook nog eens voor de keuze voor een
brengen met giften. Je kunt een gift doen vanaf
product. Van pamperrekening tot pensioenspa-
10 euro. Iedereen die een bijdrage doet, krijgt
ren, bankproducten achtervolgen ons ons hele
– als hij dat wil – een exemplaar toegestuurd.
leven. Duurzaam sparen en beleggen is enorm
Voor giften vanaf 40 euro krijg je een fiscaal
in opmars. Bijna elke bank biedt wel duurzame
attest waarmee je 45% van je gift terugkrijgt
producten aan. Er bestaat echter geen wettelijke
via de belasting. Stort op rekening (BE 10)5230
definitie van wat duurzame bankproducten zijn.
8038 6504 / BIC: TRIOBEBB van FairFin met de
De bank bepaalt dus zelf welke criteria zij han-
mededeling ‘geldwijzer + je naam’. Wil je de
teert voor producten die zij aanbiedt als ‘duur-
starterskit thuisgestuurd krijgen? Stuur dan
zaam’, ‘maatschappelijk verantwoord’ of ’groen’.
tegelijkertijd een mail met daarin je postadres
Zo kan het dat zelfs via zogenaamd duurzame
naar adres@fairfin.be. De actie loopt tot 1 juni.
bankproducten wordt geïnvesteerd in steenkool
Als we tegen die tijd voldoende geld hebben
of ontbossing. FairFin ontwikkelt momenteel een
opgehaald, heb je de Faire Geldwijzer Starterskit
Faire Geldwijzer die helpt je om bewust te kiezen
drie weken later in de bus. Bedankt!
voor producten die écht OK zijn.
9
analyse
Frank Vanaerschot
Wat zeggen verkiezingsprogramma’s over het financieel systeem? Vijf jaar na de bankencrisis zitten we nog altijd stevig op onze honger wat betreft het onder controle brengen van de financiële sector – ondanks de beloftes van politici over partijgrenzen heen tijdens die woelige periode. FairFin is benieuwd of er tijdens de verkiezingskoorts ook iets te snoepen valt en vergeleek de verkiezingsprogramma’s met ons memorandum.
zou daarnaast ook graag zien dat er
In het vet de thema’s, in rood bedenkingen van FairFin.
gen. Ze zou in al haar activiteiten een
binnen banken kwalitatieve incentives aan personeel worden gegeven om duurzaamheid en maatschappelijk nut te bevorderen. Groen pleit ervoor om van Belfius een overheidsbank te maken. De rol van die bank zou zijn: infrastructuurprojecten financieren en de financieringsnood bij KMO’s opvansterke nadruk op ethiek, duurzaamheid en sociale meerwaarde moeten
CD&V
en gedeeltelijke overheidswaarborgen.
hanteren. Winst is niet de voornaamste
Crowdfunding kan zeer interessant
missie van de bank en gemeenten wor-
Het programma van de CD&V vertrekt
zijn, maar het is belangrijk dat de
den beter geen aandeelhouder, omdat
vanuit de vaststelling dat de gedane
overheid een duidelijk kader schept
lokale bestuurders niet rechtstreeks
bankhervormingen volstaan. De partij
over welke plaats het inneemt. FairFin
door het parlement geïnterpelleerd kun-
kiest niet voor een splitsing van spaar
pleit voor crowdfunding voor sociale
nen worden. Groen heeft ook aandacht
– en investeringsbanken, maar schaart
en ecologische doelen. Daarnaast moet
voor kleinere spelers in de sector en
zich achter de bankenwet. Een wet die
de geldverschaffer duidelijk op de
wil coöperatief bankieren stimuleren.
volgens FairFin positieve elementen
hoogte zijn van de risico’s.
Op welke manier dit moet gebeuren
bevat, maar spaargeld en samenleving onvoldoende beschermt voor de risico’s van het investeringsbankieren.
is evenwel onduidelijk. Groen breekt
Groen
ook een lans voor het weghalen van juridische en administratieve drempels voor crowdfunding en complemen-
Daarnaast erkent CD&V dat vooral KMO’s problemen hebben om aan krediet
De groenen gaan verder dan de
taire munten in het verenigingsleven.
te geraken. Naast co-financiering en
bankenwet en willen het universele
FairFin maakt de kanttekeningen
andere steun vanuit de overheid zelf
bankenmodel aanpakken met een
dat crowdfunding voor verenigingen
om alsnog bankkrediet te krijgen, legt
echte splitsing. Ze breken een lans voor
aanvullend moet zijn (en niet een
de partij een grote verantwoordelijk-
het van de beurs halen van spaarban-
vervanging van subsidies) en dat het
heid bij de burger/spaarder. CD&V wil
ken om de stabiliteit van het eigen
voor complementaire munten vooral
enerzijds dat KMO’s zich meer direct op
vermogen van banken te verhogen. De
interessant is een experimenteer-
de markt financieren via obligaties en
partij pleit voor een eigen vermogen
ruimte te creëren. Tenslotte wil de
anderzijds de vrijstelling van belas-
van 10% van de totale omvang van
partij ook trading aanpakken. De
tingen op spaargelden uitbreiden naar
de bank, zonder risicoweging in de
financiële transactietaks (FTT) moet er
andere financiële instrumenten, zoals
Basel normen. Dat gaat een pak verder
komen en enkele financiële producten
die obligaties voor KMO’s. Zo wordt de
dan de huidige kapitaalsminima en
en technieken zoals naakt short selling
spaarder fiscaal gestimuleerd om het
is bevorderend voor de stabiliteit van
en CDS-verzekeringen op een risico
gat in de financiering van onze lokale
banken. Op het vlak van bonussen,
dat men zelf niet loopt wil de partij
economie op te vullen – en hier ook het
stelt de partij dat die bij beursgeno-
verbieden.
risico voor te dragen. Een derde manier
teerde bedrijven enkel aan langeter-
waarop men KMO’s aan geld wil helpen
mijnsresultaten (5 à 10 jaar) mogen
is crowdfunding. De partij wil dat de
gekoppeld worden. Bovendien moeten
FSMA de drempels snel verlaagt zodat
financiële instellingen die bonussen
KMO’s bedragen hoger dan 300.000 euro
geven aan personeel of managers, ook
Net als de CD&V wil ook de NVA de
kunnen ophalen via ‘de crowd’, die
malussen invoeren, waardoor men ook
burger responsabiliseren door de vrij-
gestimuleerd wordt via fiscale aftrek
opdraait voor slechte prestaties. FairFin
stelling van belasting van spaargeld uit
10
N-VA
Sp.a
te breiden naar inkomsten uit obligaties en aandelen tot een bedrag van 2200 euro. Voor een partij die zoveel van
Een splitsing staat bij sp.a niet op
haar pijlen richt op een van de groot-
de agenda. Sp.a neemt vrede met de
aandeelhouders van Dexia, is er verder
bankenwet en wil deze maatregelen
opvallend weinig aandacht voor het
ook op Europees niveau. De partij wil
aanpakken van de regelgeving die de
wel meer eigen vermogen in functie
aandeelhouders van banken in staat
van risico dan de Europese regels nu
stelt om het businessmodel dat Dexia
voorschrijven: meer eigen kapitaal
ten val bracht, te hanteren.
voor systemische banken en de regels transparanter maken. Vraag blijft met hoeveel het kapitaal verhoogt moet
Open VLD
worden. Bonussen zijn volgens de een verdubbeling van de Basel III
partij aangepakt in de bankenwet. Niet
De Vlaamse liberalen zien de financiële
kapitaalnormen. De risicoweging om
meer dan helft jaarloon en gekoppeld
sector hervormen als een beklonken
kapitaalnormen binnen de Basel
aan lange termijnresultaten. Sp.a is de
zaak. Banken kunnen door de volgens
normen te berekenen is problematisch
enige partij die pleit voor een onaf-
Open VLD ‘strenge’ kapitaalregels niet
en laat de poort open voor misbruik,
hankelijk orgaan met toezichthouders,
aan de kredietbehoeften van KMO’s
maar met dit voorstel zou het eigen
academici en middenveld dat over
voldoen. Ze pleit er net als de N-VA
vermogen van banken en hun stabi-
de sector rapporteert over thema’s
en de CD&V voor om naast spaargeld
liteit sterk toenemen. PVDA+ gaat voor
zoals reële economie, schadelijke
ook de inkomsten uit obligaties en
een afschaffing van de prestatiegerichte
investeringen en betrokkenheid in
aandelen vrij te stellen van belastin-
bonussen. Hiermee worden de prikkels
belastingparadijzen. Ze pleit ook voor
gen. De partij wil ook crowdfunding
voor personeel om snelle winsten te
onafhankelijke financiële vormingen
uitwerken tot een volwaardig alterna-
maken volledig weggenomen. PVDA+
door de FSMA in samenwerking met
tief financieringsmiddel voor al dan
gaat voor een nieuwe publieke bank.
het middenveld over wat banken doen
niet startende ondernemingen en de
De partij benadrukt hierbij dat het doel
en wat hun impact op de samenleving
nodige regelgevende belemmeringen
van die bank niet is zoveel mogelijk
is. Sp.a wil ook de regels voor banken
wegnemen. Ook hier wordt de burger
winst te maken, maar kredietverlening
herzien zodat die kleine, duurzame
geresponsabiliseerd. Gwendolyn Rutten
om sociale en ecologische vooruitgang
en coöperatieve banken voldoende
verraste ons enkele weken geleden
te boeken. Dat er aan een cumulverbod
beschermen. Ervoor zorgen dat de
toen ze tijdens een interview in Reyers
van bestuursmandaten wordt gedacht
bijzondere bankentaks kleine banken
Politiek een video van Triodos toonde
en aan een controleorgaan van
niet benadeelt lijkt FairFin hier een
als inspiratie voor haar visie. Van het
personeels- en klantenorganisaties.
eerste belangrijke stap. De partij pleit
ondersteunen van de manier waarop
FairFin zou daar ook middenveldor-
ook voor uitbreiding van crowdfunding
Triodos aan bankieren doet, zien we
ganisaties aan toevoegen om over het
voor financiering ondernemingen door
spijtig genoeg niet zo veel terug in het
investeringsbeleid te waken. PVDA+
de prospectusplicht te versoepelen. S.pa
verkiezingsprogramma van Open VLD.
is tenslotte voor een harde aanpak
wil ook trading aanpakken door de
van trading in de financiële sector. Ze
financiële transactietaks in te voeren
wil een financiële transactietaks en is
en voedselspeculatie indijken door
ook voorstander van het verbod van
efficiënte positielimieten in te voeren in
een aantal producten en praktijken. Zo
eigen land en in Europa.
PVDA+ De PVDA+ analyseert wel hoe de
willen ze afgeleide en gestructureerde
bankenwet geen echte splitsing is en
producten, ‘korte termijn’ speculatie
banken onvoldoende hervormt, maar
en short selling, hefboomfondsen en
banken splitsen staat alsnog niet in
‘speculatiefondsen’ afschaffen.
•
haar programma. De partij pleit voor
11
campagne
COM’mon let’s LETS Gebruikers van complementaire munten: wie zijn ze en wat drijft hen? FairFin interviewt mensen die actief zijn met gemeenschapsmunten, LETS of andere vormen van munten die naast de euro bestaan. Deze keer het woord aan Isabel Bombeke.
Ik denk dat wat Bitcoin tot een succes
aanbod (dienst of goed) quoteren. De
maakt, invloed zal hebben op toekom-
leden valideren hierbij de behoefte van
Op welke manier ben je bezig met
stige muntontwerpen. Misschien voor
de gemeenschap en bepalen zo de prijs
complementaire munten?
de gekende lokale munten een vreemde
in JoatUnit. Als individuele deelnemer
eend, maar dan wel eentje die je doet
kan je diensten en goederen aanbieden
grassroots deel- en ruileconomie-in-op-
nadenken over economische structuren.
aan andere deelnemers of aan één
leiding. Ik heb een stevige basis meege-
Hoe verbind je kleinschalige lokale
van de gemeenschappen in ruil voor
kregen in de LETS gemeenschap van ons
initiatieven met elkaar zodat ze globaal
complementaire (en soms ook nationale)
land. In eigen stad (Sint-Niklaas) ben
invloed uitoefenen? Hoe kan je onderne-
munten. Handig is dat je bij interper-
ik nu vier jaar coördinator van de LETS
mingen motiveren om deel te nemen in
soonlijke transacties de muntcombinatie
groep. Hoewel coördinator in deze con-
je initiatief? Hoe blijf je onafhankelijk?
vrij kan kiezen: in barter en/of Bitcoin
text wat misleidend is: de vrijwilligers
Meer internationale samenwerkingen
en/of JoatU Unit en/of appelen,… JoatU
Ik zie mezelf als een activist voor
in onze groep beredderen onze economie
in projecten (CCIA bijvoorbeeld) en uit-
combineert een diversiteit aan gebruikte
ook zonder coördinator. Onze LETS groep
wisselingen van kennis en informatie.
munten met een door de mensen
is sociaal zeer divers. Arm en rijk, met
Zowel top-down (bijvoorbeeld Europa)
zelf georganiseerde economie in een
en zonder computer, communicatie-sterk
als individuen die zich internationaal
internationale jas.
en communicatie-vrees, ziek en gezond,
zullen verbinden met elkaar in kennis-
met en zonder papieren. Het coachen
netwerken en projecten.
van deze prachtige menselijke verzame-
Goederen worden steeds meer en meer
Het andere is gedeelde kennis (of afhankelijk van hoe je het ziet: filosofie) over de grotere noemer waar comple-
ling is mijn dagdagelijkse bezigheid tot
gratis gedeeld of weggegeven. WijDelen
mentaire munten in passen: de econo-
nu geweest.
en eggsandrabbitholes zijn daar
mie van de peers. Interessante lectuur
voorbeelden van. Het is een periode van
vers van de pers: The Zero Marginal
verschillende ontwerpen van comple-
diversiteit, experimenteren en creëren in
Cost Society van Jeremy Rifkin, The
mentaire munten en de sociale relaties
de deeleconomie.
Heretic’s Guide to Global Finance van
Verder ben ik enorm gebeten door de
Brett Scott en Towards the Democratiza-
die aan de grondslag ervan liggen. Hoe start je met zo’n munt? Welke informatie
Is er een (internationaal) initiatief
tion of the Means of Monetization van
heb je nodig? Hoe kan je mensen weer
waar je zelf bijzonder van bent
Michel Bauwens.
met elkaar in contact brengen? Hoe
gecharmeerd?
bereik je het punt waarop mensen
Momenteel zijn er twee zaken die ik
Je was bij de presentatie van het
beslissen om met elkaar te gaan ruilen
bijzonder interessant vind. Het eerste is
nieuwe handboek gemeenschapsmun-
of projecten uit te werken? De realiteit
de ontwikkeling van JoatU. Dat is een
ten (zie pag. 15). Wat verwacht je
is slechts ten dele in handboeken en
open source software in ontwikkeling
hiervan?
workshops terug te vinden. Dat maakt
die complementaire economie faciliteert
het ook zo’n boeiende materie: je kan
voor zowel individuen als voor ge-
kennen van lokale munten uitgegeven
het zelf uitvinden!
meenschappen. Wat ik zo boeiend vind
door de gemeenten zelf. Het boek is
Ik ben ook participant in de CC Re-
aan de software is dat deelnemende
een duw in de rug voor de gemeente-
search Group en soms in een tijdelijke
gemeenschappen hun eigen deeleco-
besturen en zal het lokale beleid voor
werkgroep, bijvoorbeeld van gebruikte
nomie kunnen organiseren zonder
gemeenschapsmunten mee veranderen.
software in LETS groepen.
tussenkomst van een centrale overheid
Ik hoop dat het handboek aanzet tot
en zonder centraal uitgegeven munt. De
meer verscheidenheid in munten. België
Welke trends zie je op vlak van
gebruikte munt JoatUnit wordt gecreëerd
is klaar voor experimenten!
complementaire munten?
als de gemeenschapsleden een nieuw
12
Ik denk dat Vlaanderen een boost zal
socrowd
Boerderij vindt groene jongens en meisjes Of: hoe alternatieve financiering kan leiden tot structurele samenwerking ’t Legumenhofke in Neerijse is een biologisch groenteteeltbedrijf in opstart op een oppervlakte van ongeveer 1 hectare, met een 40-tal soorten bekende en minder bekende groenten. Als klant van ’t Legumenhofke ontvang je in ruil voor een jaarlijkse bijdrage, wekelijks een deel van de oogst in de vorm van een groenten-
Projectoproep
pakket met verse, lokaal geteelde seizoensgroenten. Deze werkvorm wordt Community Supported Agriculture
Scouts & gidsen Dendermonde is
(CSA) genoemd. ’t Legumenhofke kan
een van de grootste scoutsgroepen
wel een financieel duwtje in de rug
van Vlaanderen. Wekelijks staat
gebruiken om de opstart te vergemak-
een ploeg van ongeveer 90 leiders
kelijken en ineens het goede materi-
klaar om rond de 350 leden een
aal te kunnen aankopen om efficiënt
leuke zaterdagnamiddag te bezorgen.
te kunnen werken. Boerin Greet De
Scouts Dendermonde heeft ook een
Smedt: “Ik zou een lening kunnen
Akabe-tak (‘Anders Kan Best’). Hierin
aanvragen een klassieke bank maar
zitten kinderen of jongeren met een
ik ben het niet eens met de manier
dus we waren al in contact met Tom.
lichamelijke of verstandelijke
waarop de banken omgaan met hun
Hij vertelde over ’t Legumenhofke
beperking. Tweewekelijks doen zij
klanten en vooral wat zij met het
en omdat wij altijd wel in zijn voor
met hun leiding wat iedere andere
spaargeld van hun klanten financie-
toffe, maatschappelijke projecten,
tak van de groep ook doet: plezier
ren. Daarnaast is het ook niet zeker
waren we direct geïnteresseerd. Dan
maken op een scoutieve manier. Nu is
dat zij zo’n kleinschalig project willen
hebben we samen met SoCrowd het
de scoutsgroep aan het bouwen aan
financieren, tenzij tegen woekerrente.
risico bekeken, want zeker met die
broodnodige nieuwe lokalen zodat
En de duurzamere bank kan mij geen
verbouwing nu moeten we wel wat
dit alles in de toekomst nog steeds
lening bieden voor zo’n klein bedrag.”
voorzichtig zijn. Maar toen dat in orde
mogelijk is. Als de scouts erin slagen
Via vrienden kwam ze in contact met
bleek hebben we ons borg gesteld en
15.000 euro te verzamelen, kunnen ze
SoCrowd en zo kwam de bal aan het
’t Legumenhofke meteen ook gevraagd
rekenen op een rentevrije lening van
rollen. ’t Legumenhofke vroeg 15.000
voor samenwerking. Een afdeling van
45.000 euro van Socrowd.
euro aan op een termijn van vijf jaar,
ons in Leuven werkt daar eigenlijk
waarvan ze eerst 5000 euro zelf zou
heel dichtbij en hun eerstvolgende
Help Scouts Dendermonde dit project
moeten verzamelen bij sympathisan-
vergadering is dan daar doorgegaan.
te realiseren! Koop een aandeel van
ten. SoCrowd was snel overtuigd van
Inmiddels helpen de jongeren mee
100 euro via www.socrowd.be of 02
de sociaal-ecologische meerwaarde
planten en beheren. Zij doen dat
274 00 17
van het project, maar voor starters is
graag en ’t Legumenhofke heeft er
borgstelling vaak een struikelblok.
ook wat aan.” En de lening? Die is
Een van de mogelijkheden was een
inmiddels uitgekeerd, want de 5000
andere organisatie vragen om borg te
euro was binnen no time binnen. ’t
staan voor de lening. Coördinator Tom
Legumenhofke krijgt dus de vliegende
Alleman van SoCrowd belde rond en
start waar ze op had gehoopt.
kwam bij de Jeugdbond voor Natuur en Milieu (JNM) terecht. Pieter Delafortrie van JNM: “Wij zijn zelf bezig met een verbouwing en kregen daarvoor een rentevrije lening van SoCrowd,
13
achter de schermen
“Van duurzaam moeten leven naar duurzaam willen leven” Studio Spark helpt FairFin nieuwe beleidsperiode in Een pak vaste inkomsten dat wegvalt, een nieuwe beleidsperiode op komst, nieuwe media, nieuwe crisis met nieuwe kansen… FairFin kon wel wat advies gebruiken! We deden beroep op Studio Spark, een Antwerps bureau met expertise in duurzaam ondernemen. Spark werkte eerder onder andere voor Ecover, Coca Cola en Bond Beter Leefmilieu. Stefaan Vandist en Tom Duhoux zijn beiden zaakvoerders en begeleidden FairFin bij de start van een veranderingstraject. De titel van jullie eindrapport voor FairFin is ‘van organisatie naar beweging’. Wat wil dat zeggen? Tom (rechts op foto): “Als een Waaruit halen jullie je inspiratie?
grote groep mensen dezelfde rich-
Stefaan: “Ik denk dat wij jager-verza-
ting uit wil, heb je een beweging. De vragen waar wij van uit zijn
melaar zijn van innovatieve cases rond
gegaan is: hoe zorgen we ervoor
duurzaamheid en sociale rechtvaardig-
dat meer mensen betrokken raken
heid in binnen- en buitenland. Alles
bij de thematiek van FairFin? Hoe
wat ons sterkt in onze overtuiging: we
maken we onszelf relevant? En
gaan van duurzaam moeten leven naar duurzaam wíllen leven. We schuimen
hoe brengen we dat op een goede manier over?”
ook door de sociale media, die mensen
internet af, lezen manuscripten… We
in staat stellen zelf iets in gang te
weten ’t goed passeren en tappen af.
verwezenlijking bij FairFin is dat we
zetten. Als wij met z’n tweeën vandaag
Daarbij: iedere betaalde opdracht, zoals
onszelf hebben veranderd van een
vinden dat het schandalig is dat
die voor FairFin, biedt ons de gelegen-
‘zweeppartij’ naar een organisatie die
Romakinderen in Antwerpen op straat
heid om een nieuw domein te gaan
haar expertise inzet om iedereen aan
moeten bedelen, kunnen wij vanavond
afspeuren.”
te zetten tot een ethische reflex in z’n
via Facebook een campagne opstarten
financiën.”
waarmee we morgen in Volt komen.
Stefaan: “Ik denk dat de belangrijkste
Tom: “Doel is te zorgen dat dat inzicht collectief wordt én dat het
Dan ontstaat natuurlijk het risico dat NGO’s overbodig worden.”
Kenden jullie FairFin vantevoren? Stefaan: “Ik wel. Ik had zelfs posters op mijn kamer, van Diksia en Mortis Tank. Ik vond dat keistoer.”
wordt omgezet in daden.” Waarin zit dan de kans voor FairFin? Speelt zo’n proces bij meer organisaties?
Stefaan: “Dat iedereen, los van politieke strekking het er nu mee eens
Is het nieuwe FairFin nog wel stoer? Stefaan: “Ik denk dat het veel
kan zijn dat de economische structuur
moediger en veel stoerder is om bloot
een beweging is naar onafhankelijk-
verkeerd zit. Er is een enorm groot
te leggen hoe we vastzitten in een
heid in termen van geld enerzijds en
draagvlak voor de boodschap van
verkeerd systeem en om mensen met
anderzijds naar andere manieren van
FairFin.
de juiste instrumenten te activeren,
Stefaan: “Je ziet bij veel NGO’s dat er
impact uitoefenen. Dat is natuurlijk
Tom: “Als je je richt op die nieuwe
deels gedreven door de conjunctuur
doelgroep en ziet dat je tools in orde
– inkomsten die wegvallen, subsidies
zijn, dan ben je volgens ons effectief
die op de tocht komen te staan – maar
bezig.”
14
dan om te zeggen dat alle banken slecht zijn.”
doe mee
Nieuw: het handboek gemeenschapsmunten ‘Maak je Buurt Uitmuntend!’
Bouw mee aan
Dit handboek voor lokale besturen en organisaties laat je kennismaken met de talloze mogelijkheden van gemeenschapsmunten. Het is vooral een praktische gids, een doe-boek dat bestuurders of organisaties toelaat de juiste keuzes te maken en stappen te zetten, samen met de burgers. Het biedt een systematisch overzicht van wat er bij de opstart van een gemeenschapsmunt komt kijken. Hiermee kun je als lokaal bestuur of organisatie precies inschatten welke kennis je zelf al in huis hebt en voor
Het is misschien een once in a lifetime
welke delen je beter kan samenwerken
opportunity om mee te bouwen aan je
met externe deskundigen. Auteurs:
eigen bank. Pak die kans en doe mee
Bernard Lietaer, Edgar Kampers en
met NewB. Wil je coöperant worden?
Anne Snick. Misschien iets voor jouw
Voor 20 euro heb je een aandeel van
gemeente? Te downloaden en te
NewB. Je wordt dan op de hoogte
bestellen via www.thuisindestad.be
gehouden van de vorderingen van de bank en uitgenodigd voor de AV. Je mag per persoon zes aandelen kopen. Ga naar newb.coop/nl/ik-bouw-mee en schrijf je in. Hier vind je ook hoe je, als je al een aandeel hebt, er meer bij kunt kopen.
Steun projecten FairFin online
Word lid van FairFin
In dit magazine vragen we financiële
vol? Wil je van op de eerste rij mee-
steun voor twee projecten: het onder-
doen met de campagne Maak Van Je
zoek Dirty Profits III naar schadelijke
Geld Een Superheld? Word dan lid van
investeringen door onze banken en de
FairFin. Je ontvangt dit magazine,
Faire Geldwijzer Starterskit. Hiervoor
een welkomstkado en 10% korting
kun je ook online een gift doen. Ga
op FairFin producten en activiteiten.
naar www.ikwilhelpen.be, klik op
Meld je aan via www.fairfin.be/lid
‘steun’, kies FairFin en vervolgens
en maak 20 euro over op rekening
het gewenste project. Je kan je gift
BE77 8939 4401 1442 (IBAN) / VDSP-
uitvoeren via de meeste betaalme-
BE91 (BIC) met de mededeling ‘lidgeld
thodes: via je kredietkaart of via de
2014 + je naam’. Bedankt!
Vind jij het werk van FairFin waarde-
Blijven plakken We nodigen jullie uit om mee onze
betaalknop van je bank. De gift gaat
stickers te blijven plakken! Voor een
rechtstreeks naar FairFin, zonder
pakketje kun je contact opnemen met
enige omweg. Voor giften vanaf 40
FairFin, via sticker@fairfin.be of 02
euro ontvang je een fiscaal attest.
201 0770. Vermeld in je aanvraag of je er 10, 20, 50, 100 of 200 wilt.
15
slimmerdandebank
Evert Peeters
Bijna 70.000 Belgen zijn het afgelopen jaar van bank veranderd. Uitgebreid onafhankelijk onderzoek naar de motieven van die overstappers is er niet. Maar de banken zelf doen wel hun best om de grieven van ontevreden klanten in kaart te brengen. De meest uitgebreide bevraging van die soort is recent door KBC uitgevoerd. En dan blijkt
En als tweede grote tekortkoming wijzen de KBC-klanten
dat Belgische klanten zich niet in de eerste plaats zorgen
op de gebrekkige financiering van de lokale economie door
maken om het rendement op hun persoonlijke beleggingen – hoewel de banken zelf dat wél als belangrijkste criterium
de grootbanken. En ook dat antwoord is behoorlijk pijnlijk voor een bank die van ‘duurzame lange termijn-relaties’
blijven beschouwen voor hun klantentrouw. In de praktijk
met particulieren en lokale ondernemers dé inzet heeft
maken bankklanten zich minstens evenveel zorgen over
gemaakt van haar reputatie-heropbouw na de financiële
de rol van hun bank in de samenleving.
crisis. Natuurlijk speelt hier de ‘erfenis van het verleden’,
Zijn burgers slimmer dan de bank? Gevraagd naar de belangrijkste tekortkoming van hun
maar ook vandaag blijft er werk aan de winkel. KBC reserveerde in 2013 precies 48% van de middelen op haar balans voor kredieten aan particulieren en bedrijven in
bank, verwijst het cliënteel van KBC naar de financiële (in)
hun ‘thuismarkten’. Op die manier doet ze heel wat beter
stabiliteit van de instelling. Grote consternatie op de afde-
dan concurrenten BNP Paribas en, vooral, Deutsche Bank.
lingen corporate social responsbility: hoe is dat mogelijk?
Maar heel erg ambitieus is die 48% nog steeds niet.
Heeft KBC inmiddels niet alle staatsteun terugbetaald en doen ze het intussen niet ‘beter dan de markt’ als het gaat
Als banken het vertrouwen van hun klanten écht wil-
om de kapitaalbuffers? Klanten begrijpen blijkbaar heel
len terugwinnen, dan doen ze de opmerkingen van die
goed dat die buffers – naakt en ongewogen – nog steeds
klanten best niet te gemakkelijk af als een ‘perceptiepro-
schommelen rond de 4% van de totale balans, nauwelijks
bleem’. Burgers en klanten zijn slimmer dan men denkt. En
hoger dan in 2008. Om echt grote schokken op te vangen
misschien krijgen op die manier ook ethische en duurzame
blijft zo’n provisie – in het geval van KBC gaat het om
investeringsmogelijkheden eindelijk de airplay die ze
ongeveer 11 miljard euro – ruim onvoldoende.
verdienen. FairFin blijft daar in elk geval aan werken.
FairFin voert campagnes die Belgische banken en het brede publiek informeren en aanzetten om anders om te gaan met geld. Daartoe voert de organisatie onderzoek naar onverantwoorde of schadelijke investeringen van Belgische banken en brengt het duurzame bankproducten alternatieve vormen van ‘omgaan met geld’ in kaart.
FairFin zkt. vette bonus Je kunt ons vrijblijvend steunen met een eenmalige gift, of via een permanente opdracht. Stort je bijdrage op rekening (BE 10)5230 8038 6504 / BIC: TRIOBEBB van FairFin met de mededeling ‘vette bonus’.
Heb je vragen, opmerkingen of suggesties? Mail de redactie: redactie@fairfin.be
Je kan ook storten via de site ikwilhelpen.be, waar je met een online overschrijving of via Bancontact, Visa, Mastercard of American Express een bedrag overmaken op de rekening van FairFin.
COLOFON REDACTIE EN ADMINISTRATIE Vooruitgangstraat 333/9 - 1030 Brussel Tel: 02/201 07 70, Fax: 02/201 06 02 info@fairfin.be VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Kristien Vermeersch, Vooruitgangstraat 333/9 -1030 Brussel
16
AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE Dirk Barrez, Isabel Bombeke, Pieter Delafortrie, Tom Duhoux, Evert Peeters, Martina Schwab, Frank Vanaerschot, Stefaan Vandist HOOFDREDACTIE Marjon Meijer DRUKKER De Wrikker ONTWERP & OPMAAK Yichalal
ABONNEMENTEN Je kunt dit tijdschrift ontvangen door lid te worden van FairFin. Maak 20 euro over op rekening BE77 8939 4401 1442 (IBAN) / VDSPBE91 (BIC) met de mededeling ‘lidgeld 2014 + je naam’ en je ontvangt de volgende nummers in je brievenbus. Een lidmaatschap loopt van januari tot en met december. Word je midden in het jaar lid, dan worden voorgaande nummers uit het jaar alsnog toegestuurd.