in het nieuws Gezien in TROS Radar:
Meldpunt ‘Erfenis ergernissen’ van Netwerk Notarissen Administratief oerwoud voor nabestaanden
Veel nabestaanden ondervinden problemen bij het opzeggen van abonnementen, het verwijderen van profielen op internet en het stopzetten van diensten als iemand overleden is. Instanties zijn niet bereikbaar of verstrekken geen dan wel onjuiste informatie over wat te doen na een overlijden. Wij horen deze klachten steeds vaker. Bijvoorbeeld over het niet uitbetalen van het tegoed op een spaarkaart en post die ondanks de overlijdensmelding op naam van de overledene blijft binnenkomen. Daarom hebben wij een online meldpunt op www.overleven.nl geopend waar nabestaanden dit soort klachten kunnen melden.
Van het kastje naar de muur Na een overlijden moet er heel wat worden geregeld in een periode die voor nabestaanden vaak zwaar is. Er zijn instanties die daar onvoldoende rekening mee houden. Nabestaanden maken mee dat ze van het kastje naar de muur worden gestuurd. Informatie op websites ontbreekt of is onduidelijk. In algemene voorwaarden is niet geregeld wat het gevolg van overlijden is van de afnemer. Ook begaan instan-
ties pijnlijke blunders. Bijvoorbeeld bij het oversluiten van het abonnement door een erfgenaam, waarbij die erfgenaam als ‘overleden’ wordt geregistreerd en de overledene als nieuwe abonnee wordt verwelkomd met de bijbehorende welkomstbrief. Op het online meldpunt kunnen al dit soort problemen worden gemeld.
Meldpunt Op het meldpunt kunnen nabestaanden hun ervaringen melden. We vragen of zij daarbij het bedrijf willen vermelden. We kunnen dan alle problemen verzamelen en deze vervolgens aan de kaak stellen bij de verschillende instanties. Als er meerdere klachten over één bedrijf of instantie binnenkomen, nemen we contact op. Eén keer een fout maken kan iedereen gebeuren, ook notarissen maken fouten. Als het echter keer op keer gebeurt is het belangrijk om het bedrijf of de instantie daarvan bewust te maken zodat nabestaanden daar in de toekomst geen slachtoffer meer van worden. Op www.overleven.nl leest u welke meldingen wij al ontvingen op het meldpunt. Wilt u ook een melding doen? Ga naar www.overleven.nl/ meldpunt.
NOTARIËLE ZAKEN IN HET NIEUWS
Een aantal van de meldingen die we op het meldpunt ontvingen: Bank vraagt aan een weduwe die met de overlijdensakte naar de balie komt: ‘Was uw partner weduwnaar, gescheiden of alleenstaand?’ Vanwege een hartstilstand gaat een man met een ambulance naar het ziekenhuis waar de man helaas overlijdt. Een aantal weken later komt er bij zijn weduwe een brief op naam van de man binnen met de vraag: ‘Hoe heeft u de ambulancerit ervaren?’ Een nabestaande meldt dat een klant van de sportschool is overleden en stuurt ook nog de kopie van de overlijdensakte naar de sportschool. Reactie van de sportschool: ‘we hopen dat je in de toekomst weer eens komt sporten.’
VERDER ... » STAPPENPLAN VOOR NA EEN OVERLIJDEN » GOED GEREGELD VOOR JE NABESTAANDEN? » SCHULDERFENISSEN » HOE MAAK JE EEN CODICIL?
IN HET KORT
Nieuwe wet moet erfgenamen tegen onverwachte schulden beschermen Erfenissen worden sinds de crisis niet meer zonder meer geaccepteerd. Het aantal beneficiaire aanvaardingen van erfenissen is in 2013 weer toegenomen. Door beneficiair te aanvaarden worden erfgenamen in principe niet aansprakelijk voor schulden uit een erfenis. Vaak is beneficiaire aanvaarding niet meer mogelijk omdat erfgenamen de erfenis al hebben geaccepteerd. In 2012 deed Netwerk Notarissen samen met de Radboud Universiteit voorstellen aan de politiek om erfgenamen bij wet beter te beschermen tegen de schulden in erfenissen. Deze voorstellen waren nodig omdat de huidige wet volgens Netwerk Notarissen onvoldoende bescherming biedt. Staatssecretaris Teeven heeft nu een van die voorstellen omgezet in een wetsvoorstel. Knelpunten Er is meer bescherming nodig voor erfgenamen, constateerden Netwerk Notarissen en het Centrum voor Notarieel Recht van de Radboud Universiteit in hun rapport ‘Erven zonder financiële zorgen’ (oktober 2012). Het is in Nederland niet verplicht om een erfenis te accepteren. Als er schulden zijn, kan er ook voor ‘beneficiaire aanvaarding’ worden gekozen. Hierdoor draaien erfgenamen niet op voor de schulden uit de erfenis. Met het wetsvoorstel wordt een van de in het rapport geconstateerde knelpunten rond de beneficiaire aanvaarding opgelost. We zien in de praktijk dat erfgenamen minder nauw betrokken zijn bij de overledene dan vroeger. Erfgenamen weten vaak niet alle ins en outs van de financiële situatie van de overledene. Onverwachte schulden Als het wetsvoorstel wet wordt, kunnen erfgenamen voortaan naar de rechter stappen als ze onverwacht worden geconfronteerd met een schuld in de erfenis die ze al geaccepteerd hebben. De rechter beslist dan of de schuldeiser ook het eigen vermogen van de erfgenaam kan aanspreken of alleen de erfenis. In de praktijk doen die onverwachte schulden zich voor als bijvoorbeeld stiefvader overlijdt en de stiefkinderen nog recht hadden op de erfenis van hun eerder overleden moeder. De notaris kan erfgenamen begeleiden in hun gang naar de rechter. Erfenis gekregen? Is onlangs iemand in uw omgeving overleden? Het is belangrijk dat u eerst onderzoekt of er schulden in de erfenis zitten. Het blijft namelijk nodig, ook als de wet is gewijzigd, om bij een schulderfenis of als u het zekere voor het onzekere wilt nemen beneficair te aanvaarden. Op www.overleven.nl/schulderfenissen leest u meer over beneficiair aanvaarden. Het wetsvoorstel ligt nu voor ter consultatie. Dit betekent dat iedere Nederlander kan reageren op het wetsvoorstel. Daarna gaat het wetsvoorstel naar de Tweede Kamer.
ERFENISCONSULT EERSTE HULP BIJ ERFENISSEN In een erfenis kunnen valkuilen zitten, zoals schulden. Als je als erfgenaam niet oppast, moet je die uit eigen portemonnee betalen. Er zijn nog meer zaken om rekening mee te houden. In het erfenisconsult adviseren wij u over het aanvaarden van de erfenis, maken we voor u een inventarisatie van de afwikkeling van de erfenis en adviseren wij u over de erfbelasting. Neem contact met ons op voor het maken van een afspraak. Wij informeren u graag welke gegevens wij van u nodig hebben voorafgaand aan het consult. Wij geven u eerste hulp bij erfenissen en helpen u de valkuilen te vermijden!
2 • IN HET NIEUWS
Wat te doen bij een overlijden? Op het moment dat er iemand in je omgeving overlijdt, komt er (naast verdriet) ook een hoop regelwerk op je af. Op www.overleven.nl staat een stappenplan; hier een aantal van de stappen.
STAP 1 Een arts stelt de overlijdens verklaring op waarin hij aangeeft dat de persoon is overleden
STAP 2 Is er een donorcodicil en wat was de wens van de overledene?
STAP 3 Neem contact op met de uitvaart verzorger Vaak is er een lopende uitvaartverzekering bij een maatschappij die ook de uitvaart zelf voor haar rekening zal nemen. Anders zal er contact gezocht moeten worden met een andere uitvaartverzorger. Wellicht heeft de overledene zijn wensen al op papier gezet? Als dat het geval is, dan is dat meestal gedaan in een codicil. Het komt soms ook voor dat er in een testament uitvaartwensen staan. STAP 4 Er moet aangifte van het over lijden bij de gemeente worden gedaan Vervolgens wordt er een akte van overlijden uitgereikt. Meestal doet de uitvaartverzorger de aangifte van het overlijden. STAP 5 Woonde de overledene op zich zelf? In dat geval is het verstandig om aan enkele praktische zaken te denken, zoals het leegmaken van de koelkast, een tijdschakelaar op de lampen en het legen van de brievenbus. Doe echt niet meer dan dit, dus neem geen spullen mee van de overledene en rijdt niet in zijn auto, zie stap 8!
NETWERK NOTARISSEN VERTELT
Erfgenamen laten geld liggen ‘Veel aanbieders lanceren een dienst zonder goed na te denken over wat er gebeurt als de afnemer overlijdt’, zegt Lucienne van der Geld, juridisch directeur van Netwerk Notarissen. Verzamelen
STAP 6 De bankrekening(en) van de over ledene blokkeren! Hiermee kan niemand meer een betaling doen op rekening van de overledene, zodat er geen geld uit de erfenis kan verdwijnen. U heeft vaak wel een verklaring van erfrecht van de notaris nodig om de rekeningen weer te deblokkeren. Aan een verklaring van erfrecht zijn kosten verbonden.
MR. LUCIENNE VAN DER GELD, JURIDISCH DIRECTEUR VAN NETWERK NOTARISSEN
Algemeen STAP 7 Is er een testament? De notaris kan bij het Centraal Testamentenregister informeren of er een testament was. Het testament geeft antwoord op de vraag wie de erfgenamen zijn en dus de erfenis krijgen. Als er geen testament is, dan volgt uit de wet wie de erfgenamen zijn en hoe de erfenis wordt verdeeld.
STAP 8 Aanvaarden, verwerpen of benefi ciair aanvaarden? Als erfgenaam krijg je in principe alle bezittingen en schulden van de overledene. Kijk dus uit dat u niet een erfenis aanvaardt waar voornamelijk schulden in zitten! In dat geval is het verstandig om beneficiair te aanvaarden. Als er dan schulden zijn, hoeft u deze niet uit eigen zak te betalen. Laat de notaris helpen met het maken van deze belangrijke keuze! Belangrijk: Volgens de wet heb je automatisch de erfenis geaccepteerd als je je gedragen hebt als erfgenaam. Voorbeelden van gedragen van erfgenaam: de auto van de overledene op je naam laten zetten. Spullen uit het huis in je eigen huis zetten en gebruiken. Alle inboedel van de overledene op Marktplaats zetten en verkopen. Op www.overleven.nl kunt u het hele stappenplan raadplegen.
Op het meldpunt Erfenis Ergernissen op www.overleven.nl zijn sinds de lancering honderden meldingen binnengekomen. Veel nabestaanden ervaren problemen bij het administratief afwikkelen van de erfenis. Behalve problemen bij de administratieve afwikkeling van de erfenis, ziet Netwerk Notarissen dat erfgenamen geld laten ‘liggen’.
Overlijden niet geautomatiseerd
De eerste meldingen op het meldpunt zijn geanalyseerd en een groot deel van die meldingen kunnen in twee groepen worden onderverdeeld. Er zijn allereerst veel meldingen over bedrijven die niks geregeld hebben als een klant overlijdt, niet in de algemene voorwaarden maar ook niet in hun bedrijfsprocedures. Daardoor worden nabestaanden van het kastje naar de muur gestuurd. Daarnaast zijn er vooral pijnlijke blunders naar nabestaanden toe doordat bedrijven geautomatiseerd werken en de situatie van overlijden niet geautomatiseerd is. Ook kunnen profielen op sociale media niet verwijderd worden (vooral Facebook) en zijn er instanties die na meerdere meldingen van de nabestaanden nog steeds post sturen aan een overledene of de dienst niet stopzetten en kosten in rekening blijven brengen.
Het meldpunt blijft nog een tijd open en we gaan alle meldingen verzamelen en per bedrijf categoriseren. Daarna spreken we het bedrijf aan op hun handelswijze. Door de aantallen die op het meldpunt binnenkomen, kunnen we een vuist maken. En als uiterste middel: naming en shaming. Als bedrijven de meldingen niet serieus nemen, dan zullen we de namen van de bedrijven openbaar moeten maken.
Geld laten liggen Behalve problemen bij de administratieve afwikkeling van de erfenis, zien we ook dat erfgenamen geld laten ‘liggen’. ‘Bij veel bedrijven spaar of zet je tegoeden op een pasje of een online account. We zien dat erfgenamen vaak vergeten de gespaarde Air Miles of andere tegoeden op te vragen. Weten dat de overledene nog tegoeden had is één ding, het geld van de ‘kaart’ afhalen een ander. Dat gaat namelijk niet zo makkelijk en soms juist té makkelijk. Bij sommige instanties hoef je niet te bewijzen dat je erfgenaam van de overledene bent zodat iedereen die over een pasje van de overledene beschikt het tegoed kan opvragen.
Aangifte erfbelasting We zien nogal eens dat erfgenamen te veel belasting betalen over een erfenis omdat de aangifte voor de erfbelasting niet door een deskundige is gedaan. Wij zijn deskundig in het doen van aangifte voor de erfbelasting. Wij weten welke aftrekposten er zijn en voor welke waarde bepaalde bezittingen voor de erfbelasting moeten worden opgeven. Als u een huis erft, moet erfbelasting over de WOZ-waarde van dat huis worden betaald. Het kan daarom gunstig zijn om na het overlijden bezwaar te maken tegen de WOZ-waarde. Wij kunnen u daar ook bij helpen.
FOTOGRAFIE: KAIROS©MARTINE KOLNER
IN HET NIEUWS • 3
WAT IS EEN CODICIL? Ik, Chris Peters, geb oren op 12 in Woerde juni 1961 n, wonend te Hilvers Dorpss tra u m, at 3, leg ateer a a n: - mijn vr iend Pete r de Jong : mijn zwa rte horlog e v a n het mer k Seiko - mijn bro er Thijs P eters: a l mijn k leding - mijn vr iendin Kim va n Loon: mijn de sig nla mp va n Moooi
Getekend t e Hilversum op 3 maa rt 2014.
Ch r i s
Voorbeel
d van een
Een testament wordt in Nederland gemaakt bij de notaris. Het is wel mogelijk om voor bepaalde spullen zelf een testament te schrijven, dit wordt een codicil genoemd. In dit handgeschreven testament kunt u sieraden, kleding of inboedel aan iemand vermaken. Er gelden strenge regels voor het maken van een codicil. Hieronder een kort stappenplan. 1. V oor uw codicil neemt u papier dat lang houdbaar is. Denk ook aan een pen waarvan de inkt niet vervaagt. Het codicil moet lang houdbaar kunnen zijn, namelijk tot na uw overlijden. 2. H et codicil moet helemaal handgeschreven zijn. In het codicil kunt u legaten opnemen. Dit betekent dat u aan een bepaalde persoon iets toekent. Hieronder ziet u een voorbeeld. 3. O nder het codicil moet een handtekening staan; ook moet u er de datum op zetten. 4. Kleren en ‘lijfstoebehoren’ kunnen in hun geheel worden gelegateerd. Sieraden, boeken, schilderijen moet stuk voor stuk worden gelegateerd. Dat laatste geldt ook voor de inboedel. Het is overigens niet helemaal duidelijk welke spullen je wel en welke je niet in een codicil kunt legateren. Het is bijvoorbeeld niet duidelijk of een smartphone en laptop in een codicil kunnen worden gelegateerd. Bij twijfel kunt u het beste bij de notaris een testament maken. 5. Als u uw codicil klaar heeft, bewaar het dan op een plek waar uw nabestaanden het na uw dood gemakkelijk kunnen vinden. U zou uw nabestaanden ook kunnen informeren dat u een codicil hebt. Wilt u uw codicil veranderen? U vernietigt dan uw eerdere codicil en maakt een nieuwe.
codicil
CHECKLIST
ENQUÊTE
Goed geregeld voor mijn nabestaanden
In de praktijk zien we vaker dat nabestaanden niet weten wat de uitvaartwensen zijn van hun overleden naaste of dat hun naaste al dan niet een donorcodicil heeft. We zien ook dat er best wat mensen zijn die rondlopen met het plan om een donorcodicil in te vullen of uitvaartwensen vast te leggen, maar het er niet van komt. Wij willen graag nadenken over hoe we de drempel kunnen verlagen voor mensen die dit nog moeten regelen. Ook willen we inventariseren hoe groot de groepen zijn die uitvaartwensen of donorcodicil nog niet hebben geregeld. Wilt u ons helpen? We hebben een korte enquête gemaakt; het duurt nog geen twee minuten om in te vullen. Doet u mee? Via www.overleven.nl bereikt u de enquête.
Naast een testament of codicil kan het verstandig zijn om ook andere zaken te regelen voor uw overlijden. Hieronder een aantal suggesties. ❒ Heeft u uw nabestaanden op de hoogte gesteld van uw wensen over uw uitvaart? Als u wilt dat een bepaald persoon uw uitvaart regelt, kunt u daarvoor in uw testament een executeur aanwijzen. Als u specifieke wensen heeft voor uw begrafenis (muziek, wie uit te nodigen etc.) is het misschien prettig voor uw nabestaanden dat u die op papier zet. Een adressenbestand voor de rouwannonces kan ook handig zijn voor uw nabestaanden. ❒ Als u uw organen wilt afstaan na uw overlijden kunt u dat laten registreren via www.donorregister.nl. ❒ Heeft u iets geregeld voor uw huisdieren voor als u overlijdt? ❒ Het kan voor uw nabestaanden heel praktisch zijn dat zij weten welke bankrekeningen u heeft en welke wachtwoorden u heeft voor online betaalsites etc. ❒ Heeft u spullen geleend die na uw overlijden teruggeven moeten worden aan de eigenaar? Bijvoorbeeld: de rollator die u nu gebruikt en die u heeft geleend van de benedenbuurman. ❒ Wie moet er na uw overlijden gewaarschuwd worden? U kunt hier een lijst van maken die u op een goed zichtbare plek bewaart.
De informatie in deze uitgave is met grote zorgvuldigheid tot stand gekomen. De informatie is algemeen van karakter en niet van toepassing op individuele situaties en personen. Voor een persoonlijk advies kunt u contact met ons opnemen. Dit is uitgave 2014/02 van Netwerk Notarissen. Overnemen van tekst vinden wij plezierig mits dit met bronvermelding ‘Netwerk Notarissen’ gebeurt. Ontwerp: blik grafisch ontwerp, Utrecht